re56

Page 1


‫سياسى‪،‬فيكرى‪،‬شيكاريية‬

‫‪6‬‬ ‫‪14‬‬

‫‪56‬‬

‫ذمارة (‪5 )56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬ ‫خاوةني ئيمتياز‬ ‫ماكوان كةريم‬ ‫سةرنووسةر‬ ‫هؤشيار حةمةئةمين‬ ‫‪07701584813‬‬ ‫بة ِريَوةبةري نووسين‪:‬‬ ‫سةنطةر بيالل‬ ‫بة ِريَوةبةري كارط َي ِريي‬ ‫كاروان رةحمان‬ ‫‪07702461727‬‬ ‫راويَذكاري ياسايي‪:‬‬ ‫بةختيار عةلي عةبدو َلآل‬ ‫هة َلةضن‪:‬‬ ‫ه َيمن مةنصور‬ ‫ديزاين‪ :‬توانا ئةحمةد‬

‫روونكردنةوة‬

‫‪20‬‬

‫لةماوةي رابردوودا بةهؤكاري هةند َيك كاري سةربةخؤ رؤذنامةنووس كاك‬ ‫عيماد بيالل لةطؤظاري ر َيطا دوورخرايةوة‪ ،‬ئةوةندةي ئ َيمة ئاطاداربني كاري‬ ‫َ‬ ‫كؤمةل نيوز دةكرد‪ ،‬لةكات َيكدا ضةندين جار بةناوي طؤظاري ر َيطاوة داواي‬ ‫بؤ‬ ‫َ‬ ‫ضاوث َيكةوتين لةطةل ضةند بةرثرس َيكدا كردووة‪ ،‬ئ َيمة رَليةوة رايدةطةيةنني‬ ‫كةناوبراو هيض ثةيوةندييةكي بةطؤظاري ر َيطاوة نةماوةو الي ئ َيمة كارناكات‪.‬‬ ‫طؤظاري ر َيطا‬

‫‪www.regamedia.com‬‬ ‫‪info@regamedia.com‬‬ ‫ئؤفيسي نةرويج‬ ‫‪004747364535‬‬ ‫ناونيشان‬ ‫نووسينطةىسةرةكى‪:‬سل َيمانى‪-‬‬ ‫َ‬ ‫رةشةمؤل‪-‬نهؤمىدووةم‬ ‫تةالرى‬ ‫ئؤفيسى(‪)248‬‬‫ضاث‬ ‫ضاثخانةي كوردستان‬ ‫كؤمثانياي ن َيوةند بؤ ضاث و بآلوكردنةوة‬ ‫‪07701517533‬‬ ‫نرخ‬ ‫تيراذ‬ ‫‪07504612568‬‬ ‫(‪)1500‬‬ ‫(‪)6000‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫‪1‬‬


‫يةكطرتوو َ‬ ‫دلسؤزي طةلي كورد نةبوو‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةلكو بؤ ئيسالميش هةروا بوو‬ ‫خةسرةو عةبدولكةريم‬ ‫لةدواي ئةوةي كة ثرؤذة ياسايةكي ناياب‬ ‫َثيشكةشكرا بةثةرلةمان‪ِ ،‬ريَكارةكةيم بيني‪،‬‬ ‫ئةمة دةقي بةشة ويستراوةكةية لة ِريَكارةكة‬ ‫(سوكايةتي بة ئاين و َميذووي كوردو‬ ‫سومبولة نةتةوايةتيةكان)‪.‬‬ ‫بيانوةكاني يةكطرتوو زؤر كؤمؤنيستانةية‬ ‫سةرةتا ئةم ياسايانة ثةيوةندي هةية‬ ‫بةدوو ضةمكي ئاين و نةتةوةوة‪ ،‬هةرضةندة‬ ‫سةرةتاي باسةكةم لةسةر باسي َميذوي‬ ‫كوردو سومبولة نةتةوةييةكانة‪ ،‬ئيخوان‬ ‫لةسةردةمي مةينةتي كيماباراني شاري‬ ‫َ‬ ‫هةلةبجةش و لةسةر ئةنفالء ِراثةرينء‬ ‫َ‬ ‫دةستيكي‬ ‫شؤ ِرشى كوردي هيض هةلويَستء َ‬ ‫لةكاتيكدا َ‬ ‫لةسالةكاني ضلةوة ئيخوان‬ ‫نةبووة‬ ‫َ‬ ‫لةكوردستان زةمينةسازي دةكةن بةهؤكاري‬ ‫َ‬ ‫لةطةل دؤزي ن��ةت��ةوةي كورد‬ ‫ئ��ةوةي‬ ‫نةبوو شكست لةدواي شكستي سياسيء‬ ‫َ‬ ‫هةلديَريء جيابوونةوة رويداوة َلييان‪ ،‬ئةطةر‬ ‫شيوةية مةال مةستةفاي بارزان‬ ‫قسةكة بةم َ‬ ‫ببيتة سومبولي نةتةوةييء برايم‬ ‫ناتانةويَت َ‬ ‫َ‬ ‫ئةحمةد هةروةها خةلكانيكي تر وةك‬ ‫مامؤستا مةال عوسمان ‪..‬تاد‪ ،‬ئةى لةجياتي‬ ‫ثي باشة؟‬ ‫ئةم سومبوالنة َكيتان َ‬ ‫يان وةك كؤمؤنيستةكان هةر لة دةوري‬ ‫لينينء ستالين بسو ِريَنةوة‪َ ،‬ئيوة َكيتان هةية‬ ‫لةسومبولي نيشتيماني وا َثيى رازي نين‬ ‫بةسومبولةكاني كورد كة دابنريَت؟‬ ‫َميذووي كورد ث ِريةتي لةسةروةري‪،‬‬ ‫لةشةهيد‪ ،‬لةخةباتء بةرخودان‪ ،‬طومانيشم‬ ‫ل��ةوةدا نية كةدزو ثياو خراث و جةردةو‬ ‫جاسوسيش بوونيان هةبووة وةك كورد‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫نابيت»‪ ،‬بةلاَ م‬ ‫دةلَيت «ضةم َبي‬ ‫ضةقةل َ‬ ‫بيانوي ئةوةي كة ثارتي سمبولي خؤي‬ ‫دةسةثي َنيت بةسةر طةلي كورددا لة كويَي ئةو‬ ‫َ‬ ‫ياسايةدا هاتوة‪ ،‬ئةوة ئةندام و اليةنطرةكانتان‬

‫‪2‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫وا َفيركردوة ئةم ووتةية َ‬ ‫دةلَينةوة؟‬ ‫واتا ئةوةندة َدلسؤزي ئةو طةلةن كة‬ ‫لةسةر ووردو درشتي قسةتان هةية؟‬ ‫ئةي ئةو هةموو نةوتة دةدزريَت بؤ قسة‬ ‫ناكةن؟‬ ‫كاتيك لةثارةي َ‬ ‫خةلكي ِرةشء‬ ‫ئةي َ‬ ‫روتي كوردستان ء هةتيوانء َ‬ ‫مالةشةهيدان‬ ‫ق��ةرةب��ووت��ان ب��ؤ ك��راي��ةوة‪ ،‬دةنطتان‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي‬ ‫َليبةرزنةبووةوة‪َ ،‬بل َي ثارتي َئيمة‬ ‫ناكةين ثارةمان لة حكومةت ناويَت؟‬ ‫َ‬ ‫ئؤتؤمبيلي بةرثرسةكاني‬ ‫دةبيت‬ ‫َ‬ ‫بةلكو َ‬ ‫ثارتي بفرؤشن تا ثارةي بارةطاكانمان بؤ‬ ‫تةواو بكةن؟‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئةزانم بةم ووتةيةي من دةلَين خةياليةو‬ ‫دةبيت‪.‬‬ ‫َبيماناية‪ ،‬ضؤن شتي وا َ‬ ‫ئةي توخوا نةنطي نية ثارةي َ‬ ‫خةلكي‬ ‫بةكار َبيننةوة بؤ بارةطاو قةنةفةو كورسيء‬ ‫سةيارة‪ ،‬لةسةر خويَني َ‬ ‫خةلكي بذين‪َ ،‬ئيوةش‬ ‫َ‬ ‫طةندةلةكاني تر بوونة مشةخؤر بة سةر‬ ‫وةك‬ ‫ئةو طةلء ميللةتة هةذارةوة‪.‬‬ ‫ديَمةوة سةر باسي سومبولي نيشتيماني‪..‬‬ ‫من بؤخؤم ئ��ازادم نةكاريطةري طؤ ِرانم‬ ‫حيزبيكي تريش‪ ،‬نةثارتي‬ ‫لةسةرة نةهيض‬ ‫َ‬ ‫بووم نةحةزيشم بة ثارتي بوون هةية‪،‬‬ ‫بةلاَ م هةزار جار مةال مستةفام َثيباشترة‬ ‫لةجيظارةيةكي ئةرجةنتيني‪ ،‬لةباتي ئةوةي‬ ‫ويَنةي جيظارة بةسةر سنطي الوةكانةوة‬ ‫ببينم ويَنةى مةال مستةفام َثيباشترة‪ ،‬ئةو‬ ‫طةنجيك دةبينم سةرسامة‬ ‫كاتةي كة‬ ‫َ‬ ‫بةسادقي هيدايةتيء كافاكاو دةي��ان‬ ‫شطيري تر‪ ،‬من‬ ‫رؤماننوسء شاعيرو شؤ ِر َ‬ ‫َثيمباشة سومبولي نةتةوةييان (برايم‬ ‫ئةحمةد) َبيت‪ ،‬ئةمة ووتةي من طشتية بؤ‬ ‫ئةو زةمينةيةي َئيستاي كوردستان‪ ،‬لةناو‬ ‫خؤماندا واتا ئيسالميةكان ئةوةندةي حةز‬ ‫دةكةم كة َ‬ ‫خةلكي سةرسام بن بة محةمةدي‬ ‫كو ِري عةبدولوةهاب‪َ ،‬ثيم باشة سومبولةكاني‬ ‫بةهيزتر َبيت وةك مامؤستا‬ ‫ئايني خؤمان ال َ‬

‫مةال عوسمانء دةيان َ‬ ‫كةلة ثياوي زاناي ئةم‬ ‫وابيت َئيوة هاوردةي‬ ‫ميللةتي كوردة‪ ،‬من َثيم َ‬ ‫ناوضة عةرةبيةكان بةزةمةينةكة نامؤن‪ ،‬بؤية‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةو طةلة‪ ،‬زؤرجار‬ ‫ناتوانن رةفتار بكةن‬ ‫بة ناوي ئازادييةوة خؤتان دةث ِريَنةنةوة‪ ،‬ئةم‬ ‫سةرةتاية لةسةر سومبولى َميذووي كورد‬ ‫دةشيت‬ ‫سةرثييانة بووة‪،‬‬ ‫خويَندنةوةيةكي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بتانناسينم‪.‬‬ ‫باشتر‬ ‫ببمةوة‬ ‫قول‬ ‫لةداهاتودا زياتر‬ ‫َ‬ ‫ت����ةوةرةي دووةم‪ :‬باسي ئايني‪..‬‬ ‫فراكسيؤنةكةتان ئةم روونكردنةوةيان داوة‪،‬‬ ‫ئاميزةو تةماشايةكي‬ ‫با بةضاويَكي رةخنة َ‬ ‫بكةين‪..‬‬ ‫فراكسيؤني يةكطرتو َ‬ ‫دةلَيت‪:‬‬ ‫يةكةم‪ :‬دةركردني ث��رؤذة ياسايةك‬ ‫بؤ ث ِركردنةوةي ئةو بؤشايية ياسايةي‬ ‫بةثيويستي‬ ‫ثةيوةندي بةو بوارةوة هةية‪َ ،‬‬ ‫دةزانين‪ ،‬بةتايبةتي لةواليةنانةوة كةياساكاني‬ ‫(س��زادان)و (رؤذنامةطةري) ضارةسةري‬ ‫نةكردووة‪.‬‬ ‫حيزبيكي‬ ‫رةخنةي طةورة لةسةر َئيوة كة َ‬ ‫ئيسالمين َثيش ئةوةي باس لة مافةكاني‬ ‫تر بكةن نة مافي رؤذنامةنوس نة مافي‬ ‫كةسيك نادريَت بة سةر مافي خواو‬ ‫هيض‬ ‫َ‬ ‫َثيغةمبةرةكةي (صلي اللة علية وسلم)‬ ‫كانيك قسة بةخواو َثيغةمبةر َ‬ ‫َ‬ ‫دةلَين‪ ،‬وا‬ ‫خةل َ‬ ‫سوثاس بؤ خوا ثرؤذة ياسايةكي لةو ضةشنة‬ ‫َ‬ ‫سةريهةلداوة كةضي حيزبي ئيسالمي وةك‬ ‫كاتيكدا‬ ‫َئيوةي يةكطرتوو رةتي بكةنةوة‪ ،‬لة َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكتان تةنها‬ ‫هؤكاري كؤكردنةوةي‬ ‫لةسةر خؤشةويستي خواو َثيغةمبةرة كة من‬ ‫َ‬ ‫لةطةل خؤتان‬ ‫َثيمواية هيض راستطؤ نةبوون‬ ‫و دروشمةكةتاندا‪ ،‬هةروةك ضؤن مةولود‬ ‫باوةموراد َ‬ ‫دةلَيت برؤين بةرةو عةلمانيةت‬ ‫ناوي ئيسالمةكة لة خؤمان بكةينةوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ئةوخةلكةيش لة َئيوة‬ ‫راست دةكات ئيتر با‬ ‫َ‬ ‫دابمالريَت‪.‬‬ ‫فراكسيؤني يةكطرتو َ‬ ‫دةلَيت‪:‬‬ ‫دووةم‪ :‬ئةو ثرؤذة ياسايةي لة ثةرلةمان‬


‫خوَيندنةوةي يةكةمي بؤ كراوة‪ ،‬لةاليةن‬ ‫َليذنةي ئةوقافةوة َثيشكةش كراوةو نةدراوة‬ ‫بة فراكسيؤنةكان تا راو سةرنجي خؤيانى‬ ‫لةسةر بخةنة ِروو‪.‬‬ ‫لاَ‬ ‫ئةم بيانوة هةر زؤر مندا نةية‪ ،‬لة‬ ‫بيانوي َ‬ ‫ناضيت‪ ،‬ئاخر ئةطةر‬ ‫خةلكي سياسي َ‬ ‫ثرؤذةيةك لة هةموو الكانيةوة خزمةت‬ ‫بة ئاينةكةمان بكات‪ ،‬با الي هةر اليةكةوة‬ ‫دةردةضيت َكيشة ضي ية؟ طرنط ئةوةية‬ ‫َ‬ ‫خزمةت بة زةمينة ئيسالميةكةي كوردستان‬ ‫بكات‪ ،‬يان َئيوةي حيزبي ئةوةتان َ‬ ‫قبول‬ ‫ئافةرينيكي َبيباوةرو عةلمانيةكان‬ ‫نية بؤ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ويَ​َلن‪ ،‬وةك بينيمان هةلوستي دوو حيزبي‬ ‫ئيسالميان ال طرنط نةبوو تةنها َ‬ ‫هةلويَستي‬ ‫رؤشنبيريكي عةلماني وةك مةريواني وريا‬ ‫جيطاي‬ ‫قانع‪-‬تان بةالوة طةورةية‪ ،‬بة ِراستي َ‬ ‫َتي ِرامانة!‪.‬‬ ‫َ‬ ‫فراكسيؤني يةكطرتو دةلَيت‪:‬‬ ‫بةثيويستي‬ ‫سييةم‪َ :‬ئيمة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئةبينين هةر ياسايةك لةو بوارةدا‬ ‫دةبيت ب��ةوردي‬ ‫دةردةض�َ�ي��ت َ‬ ‫دابريَذريَتء دوو ثرةنسيثي‬ ‫سةرةكي بثاريَزريَت‪.‬‬ ‫ئايني‬ ‫‪-1‬ثيرؤزيةكاني‬ ‫ثيرؤزي ئيسالمء هةموو ئاينة‬ ‫ئاسمانيةكان‪.‬‬ ‫‪-2‬ئةو ياسايةو هةرياسايةكي‬ ‫ببيتة ريَطر لة ئازادي‬ ‫نابيت َ‬ ‫تر َ‬ ‫رادةربرينء جياوازي بؤضونء بيري‬ ‫ئازاد‪.‬‬ ‫لة كؤتاييدا َئيمة دووثاتي دةكةينةوة‬ ‫كةنابيت بةثاساوي ئ��ازادي بيروبؤضنء‬ ‫َ‬ ‫رادةربرين‪ ،‬هيض سوكايةتييةك بة ثيرؤزيية‬ ‫ئاينيةكاني طةلي كوردستان بكريَت‪.‬‬ ‫َ‬ ‫سةرةتا ه��ةردوو ب ِرطةكة لةم خالي‬ ‫سييةمةدا ئةطةر بة ووردي سةرنجي بدةين‬ ‫َ‬ ‫دةزانين كةئةمة هةردوكيان دذ بةيةكن‪ !،‬لة‬ ‫سةرةوة باسي مافي ئازادي دةكات دواي‬ ‫ناهيَلت‪ ،‬ئةمة‬ ‫هةر لة خوارةوةي ئةو ثاساوة َ‬ ‫موابيت َ‬ ‫هةلةشةي زؤري َثيوة ديارة‪،‬‬ ‫من َثي َ‬ ‫دةيانةويَت (خورمشيان) دةست بكةويَت واتا‬ ‫خورماو َميوذ‪..‬‬ ‫بةلاَ م َ‬ ‫سييةم وةك ئيمامى عةلي‬ ‫خالي َ‬ ‫لاَ‬ ‫دةفةرموَيت ئةمة قسةيةكي حةقة بة م‬ ‫مةبةستان لةناوخنة َثيي َ‬ ‫باتلة‪ ،‬مةطةر‬

‫ث ِرؤذةكة باسي ئاين ناكات‪ ،‬ياخود ثيرؤزية‬ ‫ئاينيةكان ناكات؟‬ ‫ياساكة بؤ ئ��ةوة ه��ات��ووة كة ئاينة‬ ‫َنيتةوة‪،‬‬ ‫ئاسمانييةكان حورممةتيان بؤ بطة ِري َ‬ ‫كةضي َئيوةش ضوونة ريزي ئةوانةي كة‬ ‫بةناوي ئازاديةوة هةزارو يةك ووتةي ناشرين‬ ‫بةرانبةر بة خواو َثيغةمبةرةكةي َ‬ ‫دةلَيت‪.‬‬ ‫َليرةدا َئيوة يةكطرتووي ئيسالمي خؤتان‬ ‫َ‬ ‫خةلكي بةهةموو‬ ‫هؤكاريكن بؤئةوةي‬ ‫جؤريَك سوكايةتي بةئايني ئيسالم بكات‪،‬‬ ‫ضونكة َئيوة لة ئاستي دروشمة ئاينيةكاندا زؤر‬ ‫شةرمننء تةنانةت بؤ بةرطري لة سةروةري‬ ‫مرؤظايةتي محةمةد (صلي اللة علية وسلم)‬ ‫ه� َ‬ ‫�ؤل��ي‬ ‫د ة ضنة‬

‫شةكراو‬ ‫َ‬ ‫لةوي كؤ ِرو سمينارو نا ِرةزاي‬ ‫خواردنةوة‬ ‫دةردةب�� ِرن‪ ،‬ئيتر ئةم َ‬ ‫َ‬ ‫موسلمانة ض‬ ‫خةلكة‬ ‫بةئيوةي ئيسالمي هةية‪ ،‬يان هةر‬ ‫ئوميديَكي َ‬ ‫َ‬ ‫بؤ ضةواشةكاري ئةو ميللةتة هاتوون‪ ،‬تكاية‬ ‫دينء نيشتيمانيشيان َلي َتيك مةدةن‪..‬‬ ‫وتةيةكي تري يةكطرتوةكان كة ئةندامء‬ ‫اليةنطيرو رؤذنامةنوسةكانيان دةيكةنةوة‬ ‫الي خؤم ثاراستومة‪ ،‬ثاساويَكي بيماناو‬ ‫ناقؤلاَ ي تريان هةية كة َ‬ ‫دةلَين‪..‬‬ ‫ئاخر ئةم ثرؤذة ياساية بؤ ئةوةية كة ئةطةر‬ ‫ئيسالم سوكايةتي بةدينةكاني تر بكات ئةوة‬ ‫مةالكان دةطيريَن‪.‬‬ ‫دةبيتةوة كة‬ ‫جيطاي َ‬ ‫ئاخر لة كام ئةدةبياتة َ‬

‫ئيسالم سوكايةتي بة ئاينةكاني تردةكات‪..‬‬ ‫دواي ئةوةي ثرسيم ووتم وةك ضي؟‬ ‫َ‬ ‫دةلَين مةالو مامؤستا ئاينيةكان لةسةر‬ ‫َ‬ ‫مينبةر دةلَين تةوراتء ئينجيل دةستكاري‬ ‫كراوة؟‬ ‫ئةطةر تةماشاي يةكطرتووي ئيسالمي‬ ‫بكةين‪ ،‬دةيانةويَت ووتةي خوا بشارنةوة‪،‬‬ ‫خؤيان بة زيرةك تر لة َ‬ ‫خةلكانيكي تر نيشان‬ ‫ئةدةن‪ ،‬كة من َثيم واية ئةوان دةيانةويَت‬ ‫زياتر َ‬ ‫خةلك لة خؤيان رازي بكةن نةك خوا‪،‬‬ ‫ترسنؤكيش لة ئيرادو دةمء ضاوياندا َثييانةوة‬ ‫ديارة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫بؤ رازي كردني دلى ئةمء ئةو بة طويَرةي‬ ‫َدلي ئةوان قسة دةكةن‪..‬‬ ‫جولةكة بؤ خؤي بة ئاشكرا لة دةزطا‬ ‫راطةياندنةكان َ‬ ‫دةلَين تةورات دةستكاري‬ ‫كراوة َئيمة «تيلموت» بة كارديَنين‪،‬‬ ‫ه��ةم��وو م��ةزه��ةب��ةك��ان��ي تري‬ ‫مةسيحيةت َ‬ ‫دةل�َ�ي��ن ئينجيل‬ ‫دةستنووسي َ‬ ‫خةلكيةو خؤشيان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫س��ال بة س��ال جاريَكي تر‬ ‫دايدةريَذنةوة‪ ،‬ئيتر ئةم ثاساوة‬ ‫نا مةعقولة لةكويَوة سةرضاوةي‬ ‫طرتوة‪ ،‬ياخود َ‬ ‫دةلَين ئةطةر‬ ‫قسة بة شةيتان َبلَيت ئةوا‬ ‫يةزيديةكان ئةماندةنة دادطا‪،‬‬ ‫كاتيكدا من بةدةيان يةزيدي‬ ‫لة َ‬ ‫َ‬ ‫دةناسم‪ ،‬لة ناوياندا بؤ َليكؤلينةوة‬ ‫لة ئاين و بارو طوزةران و تةنانةت‬ ‫ضومةتة نزيك طؤ ِري (عودةي كو ِري‬ ‫موسافير) لة ئةدةبياتي يةزيدةكاندا ثشتطيري‬ ‫لة شةيتان ناكريَت ئةوان (مةليكة تاوس) بة‬ ‫كةسيكي نزيك دةزانن لة خواكةيان‪َ ،‬ثيشيان‬ ‫َ‬ ‫وانية ئةوة شةيتان َبيت‪َ ،‬‬ ‫بةلكو بة جوبريلي‬ ‫يةكيكي ترة لة داماويء نا‬ ‫دةزانن‪ ،‬ئةويش َ‬ ‫ِرؤشنبيري ئةو حيزبة‪.‬‬ ‫ل��ةم ب��ةش��ةدا ئ��ةوةن��دة دةخ��ةم��ة روو‬ ‫لة باسةكاني داهاتودا لةسةر بيرو ديدو‬ ‫بؤضونيان لة مة ِر دؤسيةكاني تر بة ئاشكرا‬ ‫روون دةكةمةوة‪ ،‬بة ثشتيواني خوا‪َ ،‬ئيوةي‬ ‫يةكطرتوش دةتوانن ب ِرؤن بةردةمي دادطام‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلي ئيسالمي‪ ،‬دواين‬ ‫َليبطرن وةك‬ ‫َ‬ ‫ووتةم بؤ ئيسالميةكان ئةوةية واز لةو خةلكة‬ ‫نةشيويَت‪ ،‬يان‬ ‫بينن ضيدي با سةريان َلي َ‬ ‫خؤتان ضاك بكةن‪.‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫‪3‬‬


‫ئ��ةط��ةر ي��اس��اي ن��ةروجي��ي‬ ‫سياسيةكان لةثشتيةوة نةبن‪،‬‬ ‫ئةوا كر َيكار ئازاد دةكر َيت‬

‫‪4‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬


‫ر َيطا وردةكاريي دادطاييكردنةكةي‬ ‫م‪.‬كر َيكار بآلودةكاتةوة‬

‫ماكوان كةريم‬

‫لة دادطادا دواي ئةوةي كة داواكرا مةريوان‬ ‫َ‬ ‫هةلةبجةيي قسةي خؤي بكات‪ ،‬ضووة بةردةمي‬ ‫مةنةصةء ووت��ي «جةنابي حاكم ئ��ةوة من‬ ‫كتَيبةكةي خؤم ثَيشكةشي تؤ دةكةم»‪ ،‬دواي‬ ‫ئةوةي ضاوة ِريَي كرد بؤي بةرن‪ ،‬كةس نةبوو‪،‬‬ ‫خؤي ناضار داية دةست حاكم‪ ،‬ثاشان كةمَيك‬ ‫سةيري ويَنةي ناو كتَيبةكةو كتَيبةكةي كرد‪،‬‬ ‫بة مةريواني ووت من نامةويَت‪ ،‬دايةوة دةست‬ ‫ثي ية ثةيام بيطةيةنة‪،‬‬ ‫مةريوان‪ ،‬ووتي ضيت َ‬ ‫مةريوان ووتي «جةنابي حاكم با ئةم ئازادية لةم‬ ‫وولاَ تةدا نةشَيويَت‪ ،‬ئةطةر واب ِروات ذن دةكوذريَت‬ ‫لةم وولاَ ت��ةدا‪ ،‬ضونكة ئيسالميةكان زؤر دةبن‬ ‫ثَيويستة ئيسالميةكان لة ولاَ تي نةرويج بكريَنة‬ ‫دةرةوة»‪.‬‬ ‫َ‬ ‫دوايي دواكرا لة هةلمةت طؤران كة قسةي‬ ‫خؤي بكات‪ ،‬ئةويش قسةي كردو ووتي «منء‬ ‫كريَكار لة يةك حيزبدا بووين‪ ،‬كةس نةيزاني‬ ‫حيزبةكة ضي ية»‪ ،‬حاكم ثرسي بؤ لة كريَكار‬ ‫دةترسي؟ ووتي «ئاخر فةتواي كوشتني مني داوة‪،‬‬ ‫من قورئانم سوتاندةوة تفم لة قورئان كردوة نة‬ ‫َ‬ ‫كؤمةل نة يةكطرتوو نة بزوتنةوة هيضيان نةوتووة‬ ‫بةس كاريَكار لةسةر قورئان َ‬ ‫يداوتي»‪.‬‬ ‫هةل َ‬ ‫بةختيار بلوري ووت��ي «م��ن ثةشيمان‬ ‫بوومةتةوة‪ ،‬بةلاَ م هةر دةترسم» حاكم ثرسي‬ ‫ئةي كريَكار ثةيامي نةداوة كة تؤ ثةشيمان‬ ‫بوويتةتةوة‪ ،‬ووتي َ‬ ‫بةل َي‪ ..‬ثاشان ووتي «لة‬ ‫يوتيوبيش دامناوة‪ ،‬حاكم ووتي كؤتاي بةو‬ ‫كَيشةية هات‪ ،‬بة كورتء ثوختي موشكيلةي‬ ‫خؤتة‪.‬‬ ‫ل��ةدواي ئ��ةوةي كة ئاشكرا كرا مةريوان‬ ‫َ‬ ‫هةلةبجةيي لة ِريَطاي مةال بةختيارةوة نَيرداوة‬ ‫بؤ سويد لة دادطا باسكراو كة لةفرؤكةخانةي‬ ‫نَي َ‬ ‫ودةولةتيةوة نَيردراوة‪ ،‬ئةم باسة واهاتة ثَيشةوة‬ ‫كة لة ‪ ٢٠٠٦/٣/٢٧‬لة رؤذنامةي هاولاَ تي بلاَ وي‬ ‫كردؤتةوة‪..‬‬ ‫ثاشان مامؤستا كريَكار ئاماذةي كرد بةوةي‬

‫َ‬ ‫هةوالي بؤ هاتووة لة ِريَطاي مةحمود‬ ‫كة‬ ‫سةنطاوي مةال بةختيارةوة هاتووة بؤ نةرويجء‬ ‫نامةي بؤ دروست كراوة لة اليةن ئةوانة كة‬ ‫طواية هةرةشةي لَيكراوة‪ ،‬ئاماذةيةش بةوة كراوة‬ ‫كة لة كابينةكاني مةحمود سةنطاوي بووة لة‬ ‫سةيرانطاي دووكان‪ ،‬هةر ئةوانيش ئَيستا بةكاري‬ ‫ديَنةوة لة دذي من‪-‬واتا (كريَكار)‪.‬‬ ‫شاهيديَك ئاماذةي ب��ةوةدا لة داداط��ا لة‬ ‫ِريَكةوتني «دبلندا» هاتووة كة هةركةسَيك لة‬ ‫وولاَ تَيكي تري ئةوروثاوة هاتبَيت دةطةريَتةوة‬ ‫بؤ وولاَ تي دووةم‪ ،‬ضونكة مةريوان بة ِراشكاوانة‬ ‫َ‬ ‫دةلَيت من لة سويد دابةزيوم‪ ،‬جَيطاي سةرنج‬ ‫بوو كة َ‬ ‫هةلمةت طؤ ِران لة يؤنان قاضاخضي بووة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل «بةخةي تةناف»دا‪.‬‬ ‫ئةوةي سةرنجي دادطاي ِراكَيشا‪ ،‬هاتني «ئانة‬ ‫سول بيرط» بوو بؤ دادطا‪ ،‬ووتيان تؤ شكاتت لة م‪.‬‬ ‫كريَكار ضية؟‪ ،‬ووتي من شكاتم نةكردوة‪ ،‬هيودارم‬ ‫جاريَكي تريش نةطريَمةوة دادطاو بانطنةكريَم‪،‬‬ ‫ئ��ةوةي كة شكاتي ك��ردوة سةرؤكي حيزبي‬ ‫(نةتةوةي مةسيحي توند ِرةوة) ناوي (سيظيانسن)‬ ‫ة‪ ،‬ثَيدةضوو شكاتةكةي ئةويش لة َقالبي‬ ‫فةرمانبةري حوكومي دةرضوو بؤ كاري شةخسي‪..‬‬ ‫ووتةكاني داواك��اري طشتي ئةوة بوو كة‬ ‫حةوت َ‬ ‫سال زينداني بؤ مامؤستا كريَكار بب ِريَتةوة‬ ‫بةضةند ياسايةك لة ثرةطرافية ياسايةكاني‬

‫نةرويج دا‪..‬‬ ‫(مَيلينء شؤدين) ه��ةردوو ثاريَزةرةكةي‬ ‫مامؤستا ووتةكاني داواكاري طشتي بة ياساي‬ ‫هةلة لة َ‬ ‫نةرويجي بة َ‬ ‫قةلةم داو‪ ،‬هةموو‬ ‫ثةرةطرافةكاني ئاماذةيان ثَيكرد كة هيضي ئةو‬ ‫ياسايانة ئةم كةيسةي م‪ .‬ك ِريَكار ناطريَتةوة‪،‬‬ ‫دوا كرا كة كريَكار ئازاد بكريَت‪ ،‬ياخود ئةطةر‬ ‫بة دواي ئةوثة ِري سزادا بطة ِرين بؤ ئةوةي‬ ‫كريَكار بطريَتةوة هةموو ضةند مانطَيك دةكات‪،‬‬ ‫ئةطةر بة هةرةشة هةذمارد بكريَت‪ ،‬لة كاتَيكدا‬ ‫كريَكار كةسايةتيةكي ئايني ية‪ ،‬هةروةها ئاماذةي‬ ‫دا ب��ةوةي كة مةريوانء َ‬ ‫هةلمةت ئةوثة ِري‬ ‫بَيحورمةتييان كردوة بة ئاينةكةي كريَكار‪،‬‬ ‫ثاشان ئاماذةي بةوةش كرد كة مةريوان منارةي‬ ‫مزطةوتةكةي بة عةورةتي خؤي شوبهاندوة‪..‬‬ ‫هةروةها ضةندةها شتي بيماناي تر باسكرا لة كتَيبة‬ ‫بَيسةرو بةرةكةي مةريوان كة خؤي نةينوسيوة‬ ‫َ‬ ‫بةلكو ئاماذةش بةوة كراوة كة لة اليةن ضةند‬ ‫كةسَيكةوة هاوكاري بوون‪ ،‬لة هةموو ضاثَيكي‬ ‫نويَدا ئاسمانء ريَسمان طؤ ِرانكاري تَيدا كراوة‪.‬‬ ‫ثي ية ئةطةر ياساي نةرويجي سياسيةكان‬ ‫بةم َ‬ ‫لة ثشتيةوة نةبن‪ ،‬ئةوا كريَكار ئازاد دةكريَت‪ ،‬خؤ‬ ‫ئةطةر بة قورسترين ماددةى ياسايي رةفاتاري‬ ‫لةطةل بكريَت ئةوا ناطاتة َ‬ ‫َ‬ ‫سالَيكء شةش مانط‬ ‫زينداني‪.‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫‪5‬‬


‫تةنها بزووتنةوةي طؤ ِران دةتوان َيت‬ ‫ر َيككةوتين ن َيوان يةك َييت و ثارتي‬ ‫كؤتايي ث َيبه َين َيت‬

‫ئا‪ :‬ناسح عةبدولرةحيم‪-‬‬ ‫هةَلةبجةي شةهيد‬ ‫كؤبوونةوةكةي َنيوان بزووتنةوةي‬ ‫يةكيتي نيشتماني كوردستان‬ ‫ط��ؤ ِرانء‬ ‫َ‬ ‫بةسةركردايةتي نةوشيروان مستةفاو‬ ‫ج��ةالل َ‬ ‫تالةباني كة دوو هاو ِريَي ضل‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫نةبيت‬ ‫سالةنء ئةم ضةند سالةي دوواي َ‬ ‫باقي زؤري تةمةنيان َثيكةوة كاريان َثيكةوة‬ ‫كردووة‪ ،‬كؤبوونةوةكةي ئةم جارةيان جياواز‬ ‫لة كؤبوونةوةكانيتريان زؤرترين قسةي‬ ‫لةبارةوة كراوة‪ ,‬ئةطةر كؤبوونةوةكانيتريان‬ ‫بووبيت‬ ‫بؤ ِريَكةوتني َنيوان دوو هاو ِر َي َ‬

‫‪6‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫يةكيتي‪ ،‬ئ��ةوا ئةم‬ ‫بؤ يةكخستنةوةي‬ ‫َ‬ ‫كؤبوونةوةيان بؤ كاركردني َثيكةوةي َنيوان‬ ‫دوو حيزبي سياسي ب��ووة‪ ،‬هةر بؤيةش‬ ‫ئةطةر ِرَيكةوتني كؤبوونةكة بخرَيتة بواري‬ ‫هاوكيشةي سياسي‬ ‫بةجيكردنةوة ئةوا‬ ‫َ‬ ‫جي َ‬ ‫َ‬ ‫بةشيوةيةكيتر‬ ‫لة هةرَيمي كوردستان‬ ‫َ‬ ‫دادة ِريَذَيتةوة‪.‬‬ ‫نةوشيروان مستةفا ِريكخةري طشتي‬ ‫نوسينيكي َثيشويدا‬ ‫بزووتنةوةي طؤ ِران لة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫سةبارةت بة كاركردن لةطةل تالةبانيء‬ ‫شيوة‬ ‫يةكيتيدا نائوميدي خ��ؤي ب��ةم َ‬ ‫َ‬ ‫َتي»ليرةبم يا لة هةر‬ ‫دةردةب ِريَتء نوسيوي َ‬ ‫جيطايةكي دونيابم دذي تؤ نابم‪َ ،‬ئيستا‬ ‫َ‬ ‫جةنابت كةسي يةكةمي ولاَ تي‪ ،‬سةرؤكي‬

‫يةكيتيت‪،‬‬ ‫سكرتيري طشتي‬ ‫هةريَميت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هيزي َثيشمةرطةيت‪،‬‬ ‫فةرماندةي طشتي َ‬ ‫ئةتواني فةرماني كوشتنم دةربكةي‪،‬‬ ‫فةرماني طرتنم دةربكةي‪ ،‬فةرمان بكةي‬ ‫بهيَلم‪ ،‬طةردنت ئازاد َبي هةر‬ ‫بةجي َ‬ ‫ولاَ ت َ‬ ‫فةرمانيكيان دةرئةكةي‪ ،‬من َبي بةرطري‬ ‫َ‬ ‫لاَ‬ ‫بةجي‌ي دةك��ةم‪ ،‬ب��ة م بةوثة ِري‬ ‫َ‬ ‫جي َ‬ ‫سةراحةتةوة َ‬ ‫دةلَيم‪ :‬باوة ِرم نة بة خؤتء‬ ‫نة بة قسةكانتء نةبة حيزبةكةتء نة بة‬ ‫سةركردايةتيةكةي نةماوة‪ .‬نة دذتان ئةبمء‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةكةم»‪.‬‬ ‫نة ئيشتان‬ ‫َ‬ ‫دواي ‪3‬س��ال رؤذي ‪2012/09/24‬‬ ‫لةطةل َ‬ ‫َ‬ ‫تالةباني كؤبوةوة‪،‬‬ ‫نةوشيروان مستةفا‬ ‫‌ليدوانة رؤذنامةوانيةكانياندا ووتيان «زؤر‬ ‫لة َ‬


‫لة بيروبؤضونةكانمان وةك يةك واية»‬ ‫تالةبانيش َ‬ ‫َ‬ ‫دةلَيت «دةتوانم َبلَيم هيض‬ ‫يةكيتيء طؤ ِراندا نةماوة»‪.‬‬ ‫طرفتيك لة َنيوان َ‬ ‫َ‬ ‫ثرسيارةكة ئةوةية ‌كؤبوونةوةي َنيوان‬ ‫يةكيتي نيشتماني‬ ‫بزووتنةوةي ط��ؤ ِرانء‬ ‫َ‬ ‫كيشة‬ ‫كؤبوونةوةيةكة تا ضةندة ثةيوةندي بة َ‬ ‫ناوخؤيةكاني هةرَيمي كوردستانةوة هةية؟‬ ‫يةكيتيء بزووتنةوةي‬ ‫ئايا ريَكةوتني َنيوان َ‬ ‫بةجيكردنةوة؟‬ ‫طؤ ِران‬ ‫جي َ‬ ‫دةضيتة بواري َ‬ ‫َ‬ ‫يةكيتيء ثارتي دةتوانن دةسبةرداري‬ ‫ئايا َ‬ ‫يةكتري ببن؟ كؤبوونةوةي نةوشيروان‬ ‫�ةل َ‬ ‫مستةفا ل��ةط� َ‬ ‫يةكيتي‬ ‫تالةبانيء‬ ‫َ‬ ‫نا ِرةزايةتيةكي ئةوتؤي َنيوخؤي طؤ ِراني‬ ‫َلينةكةوتةوة بة َثيضةوانةي كؤبوونةوةكاني‬ ‫َ‬ ‫لةطةل بةرزانيء ثارتي؟‬ ‫بزووتنةوةي طؤ ِران‬ ‫خؤنزيك كردنةوةي ثارتي لةئيسالميةكانء‬ ‫يةكيتي لة بزووتنةوةي‬ ‫خؤنزيك كردنةوةي َ‬ ‫ط��ؤ ِران تاضةندة مناوةرةيةكي سياسي‬ ‫ديكةي ثارتةكاني دةسةلاَ تة بؤ َليدان لة‬ ‫ئؤثؤزسيؤن؟‬ ‫نوسةران ئاسؤ بيارةيي خاوةني ب ِروانامةي‬ ‫ماجستير)لة‬ ‫خويَندني ب��الاَ بة (ثلةي‬ ‫َ‬ ‫كؤليذي سؤسيال سايكؤلؤذي (دةروونناسي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطة)لة وولاَ تي سويَدو ئارام ئةحمةد‪،‬‬ ‫نوسةرو ِرؤذنامةنووسء بة ِريَوبةري ذووري‬ ‫دةنطي ئؤثؤزسيؤن لة َ‬ ‫ثالتاك لةبارةي‬ ‫كؤبوونةوةكةي َنيوان َ‬ ‫تالةبانيء نةوشيروان‬ ‫َتي ِروانيني ِرةخنةطرانةي خؤيان دةخةنة ِروو‬ ‫ئاسؤ بيارةيي سةبارةت بة ‌كؤبوونةوةي‬ ‫يةكيتي نيشتماني‬ ‫َنيوان بزووتنةوةي طؤ ِرانء َ‬ ‫كؤبوونةوةيةكة تا ضةندة ثةيوةندي بة‬ ‫كيشة ناوخؤيةكاني هةرَيمي كوردستانةوة‬ ‫َ‬ ‫هيندة‬ ‫كؤبونةوةية‬ ‫واية»ئةو‬ ‫ي‬ ‫ثي‬ ‫هةية‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هاوكيشةي دابةشبووني‬ ‫ثةيوةندي بة‬ ‫َ‬ ‫بالاَ يي لة دةسةلاَ تدا هةية لة َنيوان هةردوو‬ ‫كيشةكاني‬ ‫هيندة طرَينةدراوة بة َ‬ ‫زليهزةكةدا‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫ه��ةرَي��م��ةوة‪ ،‬ضونكة ئةطةر بةطشتي‬ ‫كيشةكان بكةين‪ ،‬دةردةكةويَت‬ ‫سةيري َ‬ ‫كة زؤربةيان نةك هةر ضارةسةريان بؤ‬ ‫نةدؤزراوةتةوة‪َ ،‬‬ ‫بةلكو ثشت َ‬ ‫طوي خراون‪،‬‬ ‫كيشةي سةروةري ثةرلةمان‪،‬‬ ‫بؤ نموونة َ‬ ‫ياساكانى َنيو دامةزراوة حكوميةكان‪..‬هتد‪ ،‬لة‬ ‫كةيسةكاني دي وةك خوَيندنء خانوبةرةو‬ ‫كيشةكاني هةريَمء‬ ‫ِرَيطاو كارةبا‪..‬يان َ‬ ‫عيراق»‪.‬‬ ‫عةرةبي داطيركةر لة َ‬

‫ئارام ئةحمةد نوسةرو ِرؤذنامةنووسء‬ ‫بة ِرَيوبةري ذووري دةنطي ئؤثؤزسيؤن‬ ‫لة َ‬ ‫ثالتاك س��ةب��ارةت ب��ةوةي كة ئةم‬ ‫كؤبوونةوةوانة تا ضةندة ثةيوةندي بة كيشة‬ ‫دةلَيت َ‬ ‫ناوخؤيةكانةوة هةية َ‬ ‫«خالَيكي تر كة‬ ‫َ‬ ‫كةس باسي ناكاتء زؤر طوماناويية‪ ،‬هةولي‬ ‫َ‬ ‫بةشداريثيكردني‬ ‫بةجيكردنء‬ ‫َ‬ ‫جي َ‬ ‫تالةبانيية بؤ َ‬ ‫نةوشيروان مستةفاو بزوتنةوةي طؤ ِران‪،‬‬ ‫بةجيكردني ث��رؤذةي َئيران‪ ،‬كة‬ ‫جي َ‬ ‫بؤ َ‬ ‫مالكيشي لة ناوداية‪ ،‬من نازانم نةوشيروان‬ ‫مستةفا دةكةوَيت ئةو كةمينة يان ناو‬ ‫نةخشي َنيت‪،‬‬ ‫ه��ي��وادارم قاضي خ��ؤي َتي‬ ‫َ‬ ‫عيراقيةو‬ ‫ليستي‬ ‫لةمبةريشةوة ثارتيء‬ ‫َ‬ ‫كؤنة بةعسيةكان ثرؤذةي توركياو قةتةرو‬ ‫بةجيبكةن‪ ،‬واتة تا ئةم ضركة‬ ‫جي َ‬ ‫سعودية َ‬ ‫ساتة كوردستاني باشوور دوو بةشة‪ ،‬بةشي‬ ‫سةوز لةناو سياسةتي َئيرانداو بةشي زةرد تا‬ ‫بةعس مابوو لةسةنطةري توركياو بةعسداو‬ ‫َئيستاش باوةشي توركيا»‪.‬‬ ‫لةبارةي ئ��ةوةي كة ئايا ريكةوتني‬ ‫يةكيتي لةبارةي‬ ‫بزووتنةوةي ط��ؤ ِرانء‬ ‫َ‬ ‫ثرسي طة ِرانةوةي دةستوور بؤ ثةرلةمان‬ ‫بةجيكردنةوة ئاسؤ‬ ‫جي َ‬ ‫دةضيتة ب��واري َ‬ ‫َ‬ ‫بيارةيي َثيي واية «هةرضةندة هةنووز هيض‬ ‫َككةوتنيكي ئاشكرا لةوجؤرة نيية‪َ ،‬‬ ‫بةالم‬ ‫ِري‬ ‫َ‬ ‫هيزةكانء دووريش‬ ‫ديسان بار سةنطي َ‬ ‫نية سةرضاوةي نيطةراني َ‬ ‫باالبووني ثارتيء‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةي بارزاني بةسةر دةسةالتي كورديدا‪،‬‬ ‫خةميك‬ ‫جيطةي َ‬ ‫ترسيك َبيت كة بووةتة َ‬ ‫َ‬ ‫يةكيتيء بزوتنةوةي طؤ ِران‪ .‬دةستوور‬ ‫لةالي َ‬ ‫تةنها بيانويةكة كة طؤ ِران بؤ طةيشتن بة‬ ‫ئامانجيكي ديار ئةويش (داطرتني ثارتي‬ ‫َ‬ ‫ية لةسةر سةكؤي دةس��ةلاَ ت) بةكاري‬ ‫دةهي َنيت‪ ،‬كارَيكي باشة ئةطةر باشووري‬ ‫َ‬ ‫ببيتة خ��اوةن دةستوريَكي‬ ‫كوردستان َ‬ ‫مؤدَيرنء شارستاني كة هاولاَ تي لة َنيويدا‬ ‫كيشةي هةرة‬ ‫مافةكاني دةستةبةر كرابن‪َ .‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫طرنطي سةرؤكي بزوتنةوةي طؤران‬ ‫َ‬ ‫مالباتي بارزانيء دةسةالتيانة‪ ،‬سةرةتاي ئةو‬ ‫كيشةيةش دةطةرَيتةوة بؤ ناكؤكي َنيوان‬ ‫َ‬ ‫تائيستا شادةماري‬ ‫(مةاليزم‪ -‬جةالليزم)‪ ،‬كة َ‬ ‫فراكسيونةكانء‬ ‫سةرضةمةي شة ِرانطيزي ناو‬ ‫َ‬ ‫هيزة بزويَنةرةكاني باشووري كوردستانة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةولء كؤششي‬ ‫نابيت‬ ‫َليرةشدا ديسان َ‬ ‫ئةو كةسء اليةنانة فةرامؤش بكريَت‬

‫سةروةربيتء ثشت‬ ‫كة دةيانةوَيت ياسا‬ ‫َ‬ ‫ئةريَني ثشت‬ ‫بةدةستور ببةسترَيت‪،‬‬ ‫بةدةستور ئةوةية كة هةناسةيةكي ئازاد بة‬ ‫دةبةخشيتء ئيدي وابةستةييء‬ ‫هاولاَ تي‬ ‫َ‬ ‫طياني حيزبي سةروةري َلي زةوت ناكات»‪.‬‬ ‫يةكيتيء ط��ؤ ِران‬ ‫ريَكةوتني َنيوان‬ ‫َ‬ ‫بةجيكردنةوة لةبةر ئةوةي‬ ‫جي َ‬ ‫ناضيتة بواري َ‬ ‫َ‬ ‫يةكيتيدا هةمان ئةو‬ ‫لةناو‬ ‫شتر‬ ‫ثي‬ ‫نةوشيروان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةلينانةي َثيدراوة‪ ،‬بةلاَ م َ‬ ‫َ‬ ‫تالةباني نةضووةتة‬ ‫بةجيكردنيةوة ئارام َ‬ ‫دةلَيت‬ ‫جي َ‬ ‫ذيَر باري َ‬ ‫«دانيشتني نةوشيروان مستةفاو دؤستي‬ ‫دَيريني خؤي جةالل َ‬ ‫تالةباني‪ ،‬ئةم دانيشتنة‬ ‫ثاش ئةوة دَيت كة نةوشيروان مستةفا‬ ‫تالةباني َ‬ ‫بةئاشكرا بة َ‬ ‫دةلَيت ‪:‬باوة ِرم نة بة‬ ‫خؤتء نة بةقسةكانتء نة بةحيزبةكةتء‬ ‫نة بة سةركردايةتيةكةت ماوة» واتة دواي‬ ‫ضوار دةية لة َتي َ‬ ‫كةل بوونء سياسةت كردن‬ ‫هيشتوةو‬ ‫بةجي َ‬ ‫يةكيتي َ‬ ‫نةوشيروان مستةفا َ‬ ‫بة هيض جؤرَيك خؤي وتةني باوة ِري بة‬ ‫َ‬ ‫دةبيت ضي‬ ‫يةكيتيةكةي نةماوة‪َ ،‬‬ ‫تالةبانيء َ‬ ‫َ‬ ‫َبيت َئيستا باوة ِري بة تالةباني هةيةو بة َثيي‬ ‫تالةبانيء َ‬ ‫مالةكةي َ‬ ‫دةضيت بؤ َ‬ ‫لةطةلي‬ ‫خؤي َ‬ ‫َ‬ ‫دةتوانيت‬ ‫ةباني‬ ‫تال‬ ‫واية‬ ‫ي‬ ‫ثي‬ ‫تةوة؟‬ ‫كؤدةبي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ضاكسازي بكات‪ ،‬بيروبؤضونةكانيان‬ ‫لةيةكةوة نزيكة؟ ئايا قازانجء زةرةرةكاني‬

‫ئاسؤ بيارةيي‪:‬‬ ‫دةستوور تةنها‬ ‫بيانويةكة كةطؤرِان‬ ‫بؤ طةيشنت‬ ‫بةئاماجنيَكي ديار‬ ‫(داطرتين ثارتي لةسةر‬ ‫سةكؤي دةسةلاَ ت)‬ ‫بةكاريدةهيَنيَت‬ ‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫‪7‬‬


‫دةبيت ضاوة ِر َي بكةينء بزانين لة‬ ‫ضين! َ‬ ‫ضةند ِرؤذو مانطي داهاتودا ِرةنطدانةوةو‬ ‫كاردانةوةكاني َبيتة دةستمان‪ ،‬واتة ئايا‬ ‫َ‬ ‫تالةباني خاوةني قسةكاني خؤيةتي كة من‬ ‫باوة ِرم َثيي نيية‪ ،‬يان وةك جاران ديسان‬ ‫نةوشيروان مستةفا َ‬ ‫دةلَيت ‪:‬زؤري ئةو‬ ‫هةولاَ نةي من ئةيان دةم بة ئامانج ناطةن‪،‬‬ ‫لةناو (م‪،‬س)و لةناو حكومةتدا‪،‬لةسةر كاغةز‬ ‫بةجي‬ ‫ب ِرياري َليدةدرَيتء لةسةر ئةرز َ‬ ‫جي َ‬ ‫ناكريَت»‪.‬‬ ‫دةتوانيت ِريَكةوتني‬ ‫هةم‬ ‫سي‬ ‫زي‬ ‫هي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫تةنها َ‬ ‫يةكيتيء ثارتي َتيك بدات‬ ‫َنيوان َ‬ ‫يةكيك لةو ئةطةرانةي كة ئةم ِرؤ‬ ‫َ‬ ‫بةطومانةوة َليي دة ِروانرَيت ئةو سارديء‬ ‫يةكيتيء ثارتيية دةكريَت‬ ‫س ِريةي َنيوان َ‬ ‫يةكيتيء ثارتي دةتوانن‬ ‫بثرسين كة ئايا َ‬ ‫لاَ‬ ‫دةسبةرداري يةكتري ببن؟ بؤ وة مي ئةم‬ ‫ثرسيارة ئاسؤ بيارةيي َ‬ ‫دةلَيت»لةبةر ئةوةي‬ ‫بةرذوةندي سةرمايةو دابةشكردني سامان‬ ‫َ‬ ‫كارتيلةدا(نةك‬ ‫زالة بةسةر بةندةكاني ئةو َ‬ ‫ِرَيكةوتني سراتيذي)‪ ،‬دوور نية باي قازانج‬ ‫لةكوَيوة َبي‪ ،‬هةردوو ال بةو َثيية هةنطاوي‬ ‫سياسي خؤيان بهاويذن‪ ،‬تا ئةو شوينةي‬ ‫نةتوانيت َلييان َتيكبدات‬ ‫سييةم‬ ‫َ‬ ‫هيزي َ‬ ‫َ‬ ‫ئ��ةوان ب��ةردةوام دةبن‪..‬ئةدي ئةطةر وا‬

‫ئارام ئةمحةد‪:‬‬ ‫ثارتي ئةهرميةن‬ ‫نيية بة تةنهاو‪،‬‬ ‫يةكيتيةكان فريشتة‬ ‫بن‪ ،‬هةردواليان‬ ‫ئةهرميةننء بةيةكةوة‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطايان نابووت‬ ‫كردوة‬ ‫‪8‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫نةبواية ضؤن دة َ‬ ‫سالة ثتر هاوثةيماني‬ ‫يةكترن‪ ،‬بةداخةوة جةماوةرةكةشيان هةر‬ ‫شيوةية ث��ةرةوةردةك��ردوةو هةستي‬ ‫بةو َ‬ ‫نيشتماني نةتةوةييان َتيدا بة ِرادةيةك الواز‬ ‫كرد‪ ،‬كة مةسةلة ضارةنووسازةكاني ‪ ،‬وةك‬ ‫باسيكي‬ ‫سةربةخؤيي كوردستان‪ ،‬ال بووةتة َ‬ ‫الوةكي»‪.‬‬ ‫َ‬ ‫يةكيتيء تالةبانيء‬ ‫لةبارةي ئوميد بة َ‬ ‫ئارام َ‬ ‫شتيكي ئةوتؤي‬ ‫«ثيم واية كة َ‬ ‫دةلَيت َ‬ ‫بةقازانجي َ‬ ‫يةكيتيء‬ ‫نابيت‪َ ،‬‬ ‫خةلك َلي سةوز َ‬ ‫جةالل َ‬ ‫تالةباني لة ثيسكردني كوردستانداو‬ ‫لةهةموو مةيدانةكاندا بةشداريةكي كارايان‬ ‫كردوة‪ ،‬ضي سةروةتء ساماني كورد هةية‬ ‫يةكيتيء ثارتي وةك برا بةشيان كردوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لاَ‬ ‫شةريكن‪ ،‬لة دزي‪ ،‬تا ني‪ ،‬طةندةلكاري‪،‬‬ ‫كوشتن‪ِ ،‬رف��ان��دن‪ ،‬زي��ن��دانء َبيئاماني‪،‬‬ ‫لةهةموو مةيدانةكاندا بةشدارن‪ ،‬واتة ثارتي‬ ‫ئةهريمةن نيية بة تةنهاو‪،‬جةالليةكان‬ ‫فريشتة بن‪ ،‬هةردواليان ئةهريمةننء‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطايان نابووت كردوة‪َ ،‬ثيم‬ ‫بةيةكةوة‬ ‫َ‬ ‫ناتوانيت باوة ِربكات‪،‬‬ ‫واقيعي‬ ‫كي‬ ‫ي‬ ‫ئةقل‬ ‫َ‬ ‫وا نيةو َ‬ ‫َ‬ ‫جيطري تالةباني بووة‪،‬‬ ‫نةوشيروانيك كة َ‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي‬ ‫ضةندين ئةندام دةفتةري سياسي َ‬ ‫كة ناويان لة خؤيان ناوة َ‬ ‫(بالي ِريفؤرمي‬ ‫توانيبيت يةك هةنطاو‬ ‫يةكيتي) نةيان‬ ‫َ‬ ‫ناو َ‬ ‫بؤ ضاكسازي لةناو ِرَيكخراوةكةي خؤياندا‬ ‫يةكيتيء‬ ‫بنين‪َ ،‬ئيستا بتوانن ضاكسازي لة ناو َ‬ ‫َ‬ ‫ثارتيء هةموو كوردستاندا بكةن»‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫كؤبوونةوةي نةوشيروان مستةفا‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي نا ِرةزايةتيةكي ئةوتؤي‬ ‫تالةبانيء َ‬ ‫َنيوخؤي طؤ ِراني َلينةكةوتةوة بة َثيضةوانةي‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫كؤبوونةوةكاني بزووتنةوةي طؤ ِران‬ ‫دةطي ِريتةوة؟‬ ‫بارزانيء ثارتي‪ ،‬تؤ ئةمة بؤضي َ‬ ‫ئاسؤ بيارةيي‪ :‬ئةم شانؤطةرييةي َنيوان‬ ‫نةوشيروانء َ‬ ‫تالةباني‪ ،‬سالاَ ني شةستء‬ ‫َ‬ ‫َنيتةوة كة تالةباني لة‬ ‫ش��ةش بيردي َ‬ ‫َ‬ ‫هةمةدانةوة دوايي شةش سال ئاوارةيي‬ ‫َ‬ ‫ئؤرجينالةكة‪،‬‬ ‫لة َئيران‪ ،‬بووةوة بة مةاليية‬ ‫َ‬ ‫هةمان شانؤطةريةكةي ئالاَ ي شؤ ِرش سالي‬ ‫‪ ١٩٨٤‬دواي ضوار َ‬ ‫سال مةال بةختيارو عيماد‬ ‫بةيةكييةتية سةوزةكة‪،‬‬ ‫ئةحمةد بوونةوة‬ ‫َ‬ ‫ئةم ِرؤش (نةشيروان موستةفا) هةمان‬ ‫شانؤطةري دوبارة دةكاتةوةو قوربانيةكاني‬ ‫بزوتنةوةي طؤ ِرانء شةهيداني ‪ ١٧‬شوباتي‬ ‫دةخاتة باوةشي َ‬ ‫تالةبانيء كوذاندنةوةي ئةو‬

‫َ‬ ‫طةندةلي دةسةلاَ تنء كة‬ ‫دةنطانةي كةدذي‬ ‫بؤ سةروةري ياسا لة باشووري كوردستان‬ ‫َ‬ ‫هةول دةدةن‪َ ،‬بيطومان طؤ ِران فةريكة‬ ‫يةكيتيةو زؤربةي‬ ‫ِرَيكخراوَيكي كؤثي‬ ‫َ‬ ‫هيزي لةوَيوة سةرضاوةي طرتووة‪ ،‬نةك‬ ‫َ‬ ‫لة ناو ثارتي‪ ،‬هةردوو ال‪ ،‬سؤزي َميذينةي‬ ‫طرَييان دةدا‪ ،‬ئيدي ضؤن َثييان ناخؤش‬ ‫دةبيت‪.‬‬ ‫َ‬ ‫خ��ؤ نزيك ك��ردن��ةوةي ث��ارت��ي لة‬ ‫يةكيتي‬ ‫ئيسالميةكانء خؤنزيك كردنةوةي َ‬ ‫لة بزووتنةوةي طؤ ِران تاضةندة مناوةرةيةكي‬ ‫سياسي ديكةي ثارتةكاني دةسةلاَ تة بؤ‬ ‫َليدان لة ئؤثؤزسيؤن؟ ئاسؤ بيارةيي‪ :‬مانةوة‬ ‫ترسيكة سةرتاثاي ثارتي طرتووةتة‪،‬‬ ‫بة تةنها َ‬ ‫َ‬ ‫بةتايبةتي ترسي لة دةستداني دةسةالتي‬ ‫سةر زةوةي جةماوةري‪َ ،‬ليرةشدا ثارتي‬ ‫ضي‬ ‫َ‬ ‫دةبيت دةريَكي كشانةوة بؤخؤي َ‬ ‫َ‬ ‫بكات تات هاوسةنطي دةسةالتي خؤيء‬ ‫زلهيزَيك بثاريَزَيت‪ ،‬شة ِري‬ ‫بووني وةك َ‬ ‫ضل َ‬ ‫سالةي (مةاليي‪-‬جةاللي) نزيكترين‬ ‫نموونةي ئةوةمان دةداتة دةست‪ ،‬ئةويش ‪٦٦‬‬ ‫بةبي ئةوةي‬ ‫و ‪٣١‬ى ئابة كة هةردوو َ‬ ‫هيز َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫طوي بدةنة بةرذوةندي باالي نةتةوةيي‬ ‫َ‬ ‫هيزة‬ ‫بةبي دوودل��ي َثيش َ‬ ‫كوردستان‪َ ،‬‬ ‫داطيركةران بؤ ق ِركردني يةكتر كةوتن‪،‬‬ ‫ئيدي هيوادارم ئةزمونة َ‬ ‫تالةكاني خؤكوذي‬ ‫دووبارة نةبنةوة‪ ،‬ثارتي ناضارة بؤسةرخستني‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئيخوانةكاني كوردستان‬ ‫خؤي‬ ‫(يةكطرتوو ئيسالمي)و ئةردؤطاني تؤرانيدا‬ ‫نةبيت‬ ‫بةرةيةك‬ ‫ببةستيت تا هةرهيض َ‬ ‫َ‬ ‫هةبيت‪ ،‬لةكؤتاييشدا دروستكردني‬ ‫ثشتيكي َ‬ ‫َ‬ ‫ببيتة زةبريَكي‬ ‫ئةو دووبةرة نةيارة‪ ،‬رةنطة َ‬ ‫كوشندة لة ئؤثؤزيسؤنء دةنطاني ئازاد‪،‬‬ ‫بةطيانيكي‬ ‫ه��ي��ودارام هةموو الي��ةك‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫نيشتمانيء نةتةوةييةوة هةلسةنطاندني‬ ‫يةكتر بكةن‪ ،‬ثانبة ِرنامةي خؤيان بؤ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةي‬ ‫ب��ةرذوةن��دي ب��الاَ ي ت��اكء‬ ‫كوردي تةرخان بكةن‪ ،‬نةك ملشكاندني‬ ‫يةكدي بةيارمةتي داطيركةراني كوردستان‪،‬‬ ‫لةكؤتاييشدا َ‬ ‫دةليم كاتي ئةوة هاتووة كة‬ ‫دةسةلاَ ت لة َنيو هةريَمدا طؤ ِرانكارييةكي‬ ‫بةسةربيء‬ ‫بنة ِرةتي لة ستركتورو قةوارةدا‬ ‫َ‬ ‫مؤنؤثؤلي ضةند َ‬ ‫َ‬ ‫هيزة نةيارة‬ ‫سالةي ئةو دوو َ‬ ‫نةمينيء هاوثةيمانيةتي‬ ‫يةكيتي) َ‬ ‫(ثارتيء َ‬ ‫دي َبيتة ئاراوة»‪.‬‬


‫بةرثرسى لقى ‪3‬ى ثارتى‪:‬‬

‫دجيلة بؤ داطريكردنى كةركوك هاتووة‬

‫َ‬ ‫ض���ةم���ض���ةم���ال‬ ‫ل����ةخ����ؤث����ي����ش����ان����دان����ةك����ةى‬ ‫ق���ائ���ي���م���ق���ام ش��������ارى ب���ةج��� َي���ه��� َي���ش���ت���ب���وو‬ ‫ديدارى‪ :‬هاوكار ئيبراهيم‬ ‫محةمةد كةمال‪ ،‬بةرثرسى لقى ‪3‬ى‬ ‫كةركوكى ثارتى ديموكراتى كوردستانء‬ ‫ئةندامى ئةنجومةنى ثاريزطاى كةركوكء‬ ‫بةرثرسي ليستى برايةتى‪ ،‬لة ديداريَكى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل طؤظارى ِريَطا‪ ،‬تيشكدةخاتة‬ ‫تايبةتدا‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك ثرسء بابةتى هةنووكةيي‬ ‫سةر‬ ‫طرنط دةرب���ارةى ناكؤكييةكانى َنيوان‬ ‫هةريَمء بةغداد و ئؤثةراسيؤنةكانى سوثاى‬ ‫ديجلةو مادةى ‪140‬و ِرةوشى ئةمنى شارةكةو‬ ‫خؤثيشاندانةكانى ‪17‬ى شوبات‪.‬‬ ‫شؤفيري‬ ‫‪،3‬‬ ‫َثيش طةيشتنمان بة لقى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هاوالتييةكى شارى كةركوك‬ ‫تةكسييةكة‬ ‫تيميكى‬ ‫ب��وو‪ ،‬دواى ئ��ةوةى زان��ى َئيمة َ‬ ‫ضاوثيكةوتنى‬ ‫ِرؤذنامةوانينء دةضين بؤ‬ ‫َ‬ ‫بةرثرسى لقى ‪َ ،3‬ثيى ووتين من ثارتيم‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةالم بة كاك محةمةد َبلَين‪ :‬بؤ ئةوةندةى‬ ‫َ‬ ‫سةرقالى حزبايةتين‪ ،‬ئةوةندة‬ ‫لةم شارةدا‬ ‫َ‬ ‫سةرقالى كوردايةتى نين؟ َئيمةش بة‬ ‫ئةمانةتةوة ثرسيارةكةمان ئاراستةى جةنابى‬ ‫كردو ئةويش َ‬ ‫وةالمى داينةوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ِريَطا‪ :‬طرذيء ئالؤزيةكان لة كةركوك لة‬ ‫برةوداية‪ ,‬هؤكارى ئةم طرذييانة دةطةريَتةوة‬ ‫كى َليى بةرثرسيارة؟‬ ‫بؤ ضى؟ ياخود َ‬ ‫محةمةد كةمال‪ :‬لة ِراستيدا كةيسى‬ ‫كةيسيكى موعقدة‪ ,‬وة ئةو معقدية‬ ‫كةركوك‬ ‫َ‬ ‫لة دةستوريشةوة هاتووة‪ ,‬وة دةستوور‬ ‫ريَطايةكيشى بؤ داناوة كة مادةى (‪ )140‬ة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةالم تا َئيستا ئةو ماددةى (‪)140‬ة لة ‪%100‬‬ ‫بةجى كردنةوة‪ ،‬بؤية‬ ‫جى َ‬ ‫نةكةوتؤتة بوارى َ‬ ‫َكيشةكان َليرةوة دةست َثيدةكات‪ ,‬ضونكة‬

‫محةمةد كةمال‪ ،‬بةرثرسى لقى ‪3‬ى كةركوكى ثارتى ديموكراتى كوردستان‬

‫دوو تةرةفى نيزاعات هةية لة سةر زةويةكانى‬ ‫كةركوكء خودى شارى كةركوكيش‪ ,‬ئةو‬ ‫دوو تةرفةش حكومةتى ناوةندى بةغداو‬ ‫حكومةتى هةريَمى كوردستانة‪ ،‬هةريَمى‬ ‫دؤكؤمينت‪،‬‬ ‫كوردستان بة تةئريخء جوطرافياو‬ ‫َ‬ ‫حسابيك كةركوك شاريَكى‬ ‫بة هةموو‬ ‫َ‬ ‫كوردستانية‪ ،‬وة بة حسابى طةريدةكانء‬ ‫ئةوروثيةكان َ‬ ‫ئةلَين كةركوك شاريَكى‬ ‫كوردستاني ب��ووة‪ ،‬و َئيستاش شاريَكى‬ ‫كوردستانية‪َ ,‬‬ ‫بةالم حكومةتى بةغدا نةفى‬ ‫ئةوة دةك��ات‪ ،‬بؤية َكيشة هةية لة َنيوان‬ ‫حكومةتى ناوةندى بةغداو حكومةتى هةريَمى‬

‫اليةنيكيان‪.‬‬ ‫كوردستان لةسةر كةركوك‪ ،‬ئةمة َ‬ ‫اليةنيكى تريش ئةوةية كة َكيشة هةية‬ ‫َ‬ ‫لة سةر زةوييةكانى شارى كةركوك لة‬ ‫كاتى خؤى كوردو توركمان ِراطويَزراون و‬ ‫زةوييةكانيان عةقد كراوةتة سةر َ‬ ‫كيكى‬ ‫خةل َ‬ ‫ه��اوردة لة دةرةوةى ش��ارى كةركوك‪,‬‬ ‫بؤية َئيستا جاريَكى كة نيزاعاتيان دروست‬ ‫بةشيكة‬ ‫كردؤتةوة لة سةر ئةو زةوييانة‪ ,‬ئةمة َ‬ ‫لة َكيشةو َئالؤزييةكانى كةركوكة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫بةشيكى كة ئةوةى كة جةنابت‬ ‫بةالم َ‬ ‫باسى دةكةيتء َئيستا دروست بووة‪ ,‬ئةم‬ ‫َكيشانة زياتر كاتينء حكومةتى بةغدا‬ ‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫‪9‬‬


‫دروستى كردووة‪ ،‬بة ناردنى تؤثء جبةخانةو‬ ‫فيرقةى (‪)12‬و دةركردنى ئةمرى (ديوانى‬ ‫‪ )372‬كة ئةو ئةمرى ديوانية فيرقةى (‪)5‬‬ ‫ى ديالةو فيرقةى (‪َ )12‬ئيرةو شورتةى‬ ‫ديوانيةو شورتةى كةركوك هةمووى َثيكةوة‬ ‫ركيفى‬ ‫دةبةستيتةوةو فةرمانةكانى ئةخاتة ذيَر َ‬ ‫َ‬ ‫ثياويَكى عسكةريةوة بة ناوى (عةبدولئةمير‬ ‫شتيكى خراثة‪ ,‬ضونكة ناكريَت‬ ‫زةيدى) ئةمة َ‬ ‫تؤ دةس� َ‬ ‫�ةالت��ى ئيدارى شاريَكء ئةمنى‬ ‫شاريَك كة رةئيسى وةحدةى ئيدارى خؤى‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتةى‬ ‫رةئيسى ليذنةى ئةمنية تؤ ئةو‬ ‫َليبسةنيتةوةو بيدةيت بة ئةفسةريَكى‬ ‫سةربازى‪ ،‬ئةمة خؤى َكيشةيةو َكيشةكان‬ ‫َليرةوة دروست ئةبن‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ِريَطا‪َ :‬‬ ‫لةطةل هةموو ئةم َكيشانةدا‬ ‫بةالم‬ ‫يةكيتى هةميشة طلةيى ئةوةتان لة‬ ‫َئيوةو َ‬ ‫سةرة كة ئةزموونى حوكمرانى كوردستانء‬ ‫مونافةسةى حيزبايةتيتان طواستؤتةوة بؤ‬

‫‪10‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫كةركوك‪ ,‬ئاية ئةمة َثيطةى كورد الواز ناكات‬ ‫لة شارةكةدا؟‬ ‫َ‬ ‫محةمةد كةمال‪ :‬من نالَيم َكيشة نية‪,‬‬ ‫َنيك هةية‪ ،‬تةنانةت‬ ‫َكيشة لة هةموو شوي َ‬ ‫لةناو َ‬ ‫مالَيكى يةك خانةوادةش َكيشة هةية‪,‬‬ ‫َ‬ ‫شيوةية‬ ‫بةالم هةتا َئيستا َكيشةكانى َئيمة بةو َ‬ ‫نةبووة كة ب ِرواتة ب��ةردةم سةركردايةتىء‬ ‫مةكتةب سياسى هةردووالو دانيشن تايبةت‬ ‫بة َكيشةيةك كةوا لقء َ‬ ‫مةلبةند‪ ،‬يان ثارتىء‬ ‫كردبيت‪ ،‬شتى‬ ‫يةكيتى لة كةركوكدا دروستيان َ‬ ‫َ‬ ‫وا نية‪ ،‬وة هةروةها ئةو َكيشةنةش كةطواية لة‬ ‫هةريَمةوة لة بةينى لقء َ‬ ‫نابيتمانة‬ ‫هي َ‬ ‫مةلبةند َ‬ ‫طوازاربيتةوة بؤ َئيرة دورة لة راستيةوةو‬ ‫َئيرة يان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئةبيت من‬ ‫شتى وا نية‪ ،‬بةالم َكيشةش هةر َ‬ ‫جاريَكى تريش َ‬ ‫ئةيلَيمةوة تةسةور نةكةى كة‬ ‫ئؤرطانيكدا كيشة‬ ‫نةبيت‪ ،‬ضونكة لة ناو هةموو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةية ئيتر ئةو ئؤرطانة ناوضةيةك َبيت يا‬ ‫لقيك َبيت يا َ‬ ‫مةلبةنديَك‪،‬‬ ‫كؤميتةيةك ياخود َ‬

‫بؤ خؤى َكيشةى هةية‪ ،‬وة تؤ تةسةور نةكةى‬ ‫طةل َ‬ ‫لة َ‬ ‫نةبيت‪.‬‬ ‫خةلكى كةش َكيشةى َ‬ ‫َ‬ ‫ِريَطا‪ :‬ئةى هةولتان بؤ ضارةسةركردنى ئةو‬ ‫َكيشانة داوة؟‬ ‫محةمةد كةمال‪ :‬بة َدلنييةوة َئيمة‬ ‫دانيشتنمان هةية ل��ةط� َ‬ ‫�ةل برايانم لة‬ ‫يةكيتى نيشتيمانى كوردستان‪ ،‬ئةتوانم َبلَيم‬ ‫َ‬ ‫مانطانة كؤبونةوةمان هةية‪ ,‬ئةمة خاريجى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل حيزبة‬ ‫حيزبة كوردستانيةكان‪ ,‬وة‬ ‫كوردستانيةكانيشدا مانطانة كؤبونةوةمان‬ ‫هةية‪ ,‬بةدةر لة حيزبة كوردستانيةكانيش َئيمة‬ ‫دوو حزبين كةوا ئيتيفاقيةى ستراتيجيمان‬ ‫يةكيتىء لقء َ‬ ‫مةلبةنديش‬ ‫هةية‪ ،‬وة ثارتىء َ‬ ‫َ‬ ‫تاوتوى‬ ‫دانيشتنى خؤمان هةيةو َكيشةكانمان‬ ‫ئةكةين‪ ،‬لة خواريشةوة دانيشتنمان هةية لة‬ ‫مستةواى بةرثرسى ناوضةو كؤميتةو مستةواى‬ ‫هةبيت‬ ‫مةكاتيبةكانى خؤمان‪ ،‬طةر َكيشةيةك َ‬ ‫لة ثةروةردة يان خويَندنطايةك يان سةنديكا‪،‬‬


‫جيطايةكى تر ئةوا َئيمة قسةى‬ ‫ياخود هةر َ‬ ‫لةسةر دةكةينء َثيكةوة ضارةسةرى دةكةين‪.‬‬ ‫ِريَطا‪َ :‬ئيوة وةك ثارتى ديموكراتى‬ ‫كوردستان دووج���ار لة الي��ةن فيرقةى‬ ‫هيرش كراوةتة سةرتانء قوربانيشى‬ ‫دوانزةوة َ‬ ‫دةكرى بزانين َكيشةكان لةطةلَ‬ ‫َ‬ ‫َليكةوتؤتةوة‪,‬‬ ‫فيرقةى دوانزة بةضى طةيشت؟‬ ‫َ‬ ‫هةندى جار‬ ‫محةمةد كةمال‪ :‬لة راستيدا‬ ‫دةبيتء َكيشةكة نةخوازراوة‪،‬‬ ‫َكيشة دروست َ‬ ‫يةك لةو َكيشانة ئةوةى بةردةم (الدار ظباط )‬ ‫ــة‪ِ ،‬راستة كة فرقةى (‪ )12‬تةقةى كردووةو‬ ‫بةالم َ‬ ‫َ‬ ‫خولكى َئيمةى شةهيد كردووة‪َ ،‬‬ ‫هةلةكة‬ ‫َ‬ ‫هةظاالنى خؤشماندا دةبينم‪ ،‬ضؤن بةو‬ ‫لة‬ ‫َ‬ ‫قواتيكى‬ ‫بةردةمى‬ ‫بروات‬ ‫ك‬ ‫خةل‬ ‫وةية‬ ‫شي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةبيت بة مةسئوليةتةوة‬ ‫عةسكةرى بطريَت‪َ ،‬‬ ‫كردبيت بؤ جؤرة‬ ‫برؤيتء خؤيشت بؤ حازر‬ ‫َ‬ ‫َكيشةيةكى وةها‪ ،‬بؤية من َ‬ ‫هةلةكان بةو‬ ‫شيوةية دةبينم كة حرسى ئةمنيمان نية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫دةبيت درك بة حرسى ئةمنى بكةينء‬ ‫بؤية‬ ‫َ‬ ‫خةلةليكى‬ ‫خؤشمانى بؤ ئامادةبكةين‪ ،‬ئةطةر‬ ‫َ‬ ‫ئةمنى رويدا بتوانين بةرثةرضى بدةينةوة‪ ،‬وة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫من َنالَيم فرقةى (‪ )12‬بةتةنها َكيشةى‬ ‫َئيمة هةية‪ ،‬فرقةى (‪ )12‬دروست بوونى لة ناو‬ ‫شارى كةركوكء دةورو بةرى كةركوكيش‬ ‫من بة َكيشةى دةزانم‪َ ،‬‬ ‫بةالم َكيشةيةك بؤ‬ ‫شارةكة نةك بةتةنها بؤ ثارتى ديموكرتى‬ ‫كوردستان بة تايبةت‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬لةثرسى سةندنةوةى متمانة لة‬ ‫يةكيتى نيشتمانى‬ ‫مالكى هاوثةيمانةكةتان كة َ‬ ‫كوردستانة نةهاتة َنيو ثرؤذةكةى بارزانيةوة‪،‬‬ ‫يةكيتى‬ ‫خويندنةوةت بؤ بةشدارى نةكردنى‬ ‫َ‬ ‫نيشتمانى كوردستان ضي ية‪ ،‬لةبةرامبةر‬ ‫بةشدارى نةكردنيان لةو ثرسة؟‬ ‫محةمةد كةمال‪ :‬بةبرواى من ئةو ثرسيارة‬ ‫لة مةكتةبى سياسى بكريَت نةك لة من‪.‬‬ ‫ِريَطا‪َ :‬‬ ‫بةالم بؤضوونى جةنابت؟‬ ‫َ‬ ‫محةمةد كةمال‪ :‬بةل َى‪ ،‬بةب ِرواى من‬ ‫َثيويستة َئيمة وةك كورد لة كوردستان‬ ‫بةطشتىء لة كةركوك بةتايبةتى لة قةراراتا‬ ‫هاوبةش بين‪ ،‬وة ئ��ةو ق��ةرارات��ان��ةى كة‬ ‫فةراهةمى ئةمنى قةومى كورد ئةكات َثيويستة‬ ‫لةو قةراراتانةدا يةك دةنط بين‪ ،‬ئةوة يةك‬ ‫يةكيتى‪ ،‬وة هةروةها هةموو‬ ‫دةنطى ثارتىء َ‬ ‫ئةحزابة كوردستانيةكان بة ئؤثؤزسيؤنيشةوة‬ ‫َثيويستة يةك دةنط بن لةبةرامبةر بةغدا كة‬

‫خةرقيك ئةكات دذ بة هةريَمى كوردستان‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بؤية َثيويستة هةموو يةك دةنط بين‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬قيادةى سياسى كوردى لة َئيستادا‬ ‫َنيتةوة‬ ‫بتوانيت كةركوك بطةري َ‬ ‫لةو بروايةداية َ‬ ‫بؤ سةر هةريَمى كوردستان؟‬ ‫محةمةد كةمال‪ :‬كةركوك كوردستانيية‬ ‫تاكيكى‬ ‫وةمةسئولييةتةكةى لةسةر هةر َ‬ ‫كةركوكة َثيش ئةوةى لةسةر سةركردايةتى‬ ‫ثي‬ ‫كوردبيت‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫تاكيكى كةركوكى لةسةريةتى َ‬ ‫لة عةرزةكةى خؤى توندكاتء لة كةركوك‬ ‫جيطير َبيتء ديفاع لة شارةكةى بكات‪،‬‬ ‫َ‬ ‫كابرايةكى هاوردة لةخوارو ناو ِراستى َعيراقء‬ ‫خؤرئاواى َعيراقةوة وةك هاوردةيةك ديَت‬ ‫و ديفاع لة خؤىء تةعريبةكةى دةكات‪،‬‬ ‫بؤ كوردةكة َثيش هةموو ئةمانة ديفاع‬ ‫لةخؤىء كوردوستانييةتى كةركوك نةكات؟‬ ‫بؤية من طلةييم لةو كةركةكيانة هةية كة‬ ‫وا لة شارةكانى ترى هةريَمى كوردستان‬ ‫دةبيت ئ��ةوان َبينةوة‬ ‫ماونةتةوة‪ ،‬ضونكة َ‬ ‫َثييان لة زةويةكةيان طيربكةن‪ ،‬هةر لة بةر‬ ‫ئةمةشة من َثيش هةموو كةس طلةى خؤم‬ ‫ئا ِراستةى ئةوان دةكةم‪ ،‬ئةطةر ئةوان ديفاع‬ ‫لة كةركوك نةكةن َ‬ ‫خةلكى غةيرة كةركوكى‬ ‫ضؤن ديفاع لة كةركوك دةكةن‪ ،‬بؤية من خؤم‬ ‫نةتوانم سةري خؤم بة باشى بخوريَنم َ‬ ‫خةلكى‬ ‫ناتوانن سةرى من بة باشى بخوريَنن‪ ،‬كةواتة‬ ‫بةحةقى خؤمى ئةزانم َثيش ئةوةى طلةيى‬ ‫لة سةر كردايةتى كورد بكةم طلةى خؤم‬ ‫ئا ِراستةى هةموو ئةو كةركوكيانة ئةكةم كةوا‬ ‫نةهاتونةتةوة شارى كةركوكى زيَدى بابء‬ ‫باثيرانيان ئةمة لةاليةك‪ ،‬لة اليةكى تريشةوة‬ ‫َ‬ ‫بةل َى ب ِروام واية سةركردايةتى سياسى كورد‬ ‫ئةوةى َثيي بكريَت دةيكات طةر ضى كةيسى‬ ‫كةيسيكى زؤر َئالؤزة‪.‬‬ ‫كةركوكيش‬ ‫َ‬ ‫ريَطا‪ :‬هةستى نةتةوايةتى كوردى لة ناو‬ ‫َ‬ ‫هاوالتيانى كةركوكدا ضؤنة؟‬ ‫محةمةد كةمال‪ :‬ناتوانم لة خؤمةوة‬ ‫عيشوائى قسة بكةم‪ ،‬بؤية َثيم واية كة‬ ‫ئيستفتائيةكى بؤ بكةين لة ناو كوردانى‬ ‫كةركووك تا بزانين ضةنديان ثابةندن بة‬ ‫مةسةلةى ئةمنى قةومى كوردةوة لةشارةكة‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬هاتنى ئؤثةراسيؤنةكانى سوثاى‬ ‫كردنيكى لةسةر‬ ‫كارتي َ‬ ‫ديجلة بؤ كةركوك ض َ‬ ‫دةبيت؟‬ ‫رةوشى شارةكة َ‬ ‫محةمةد كةمال‪ :‬كاردانةوةيةكى خراثى‬

‫ئةبيت لةسةر رةوشى شارةكة‪ ،‬ئةمة جاريَكى‬ ‫َ‬ ‫بةشيوازيَكى‬ ‫كة تةعريب كردنةوةى كةركوكة َ‬ ‫تر‪ ,‬من ئةم هةنطاوة لة هةنطاوةكانى سةدام‬ ‫خراثتر ئةبينم!‪ ،‬وة كةركوك بة َثيى دةستور‬ ‫نةبيتةوةو تةكليفى رؤشن‬ ‫تا رةوشى يةكال َ‬ ‫ئةبيت ه��ةردووال خويانى َليدوور‬ ‫نةبيتةوة َ‬ ‫َ‬ ‫ئةنيريَتء هةريَميش بة‬ ‫بطرن‪ ,‬بةغدا قوةتى بؤ َ‬ ‫هةمان شيوة حةقى خؤيةتى كةوا بة قوةتةوة‬ ‫تةداخول بكات‪ ،‬وة من هةموو ئةم طرذىء‬ ‫َئالؤزيةى ِرةوشى شارى كةركوكء َتيكدانى‬ ‫بارى ئةمنىء ناكؤكييانةى كةلة شارةكةداية‬ ‫ئةخةمة ئةستؤى ئةمرى ديوانى (‪)372‬و‬ ‫ئؤثراسيؤنى ديجلة‪.‬‬ ‫ِريَطا‪َ :‬ئالؤزى َكيشةكانى هةريَمء بةغدا‬ ‫وايكرد لة ماوةى ِرابردودا ثارتى ديموكراتى‬ ‫هيزى سةربازى‪،‬‬ ‫كوردستان ثةنا بةريَتة بةر َ‬ ‫هيزى سةربازى‬ ‫جةنابتان َثيتان واي��ة َ‬ ‫ضارةسةرة بؤ َكيشةكان؟‬ ‫تائيستا (ث‪.‬د‪.‬ك) ثةناى‬ ‫محةمةد كةمال‪َ :‬‬ ‫َ‬ ‫هيزى سةربازى‪ ،‬بةالم ديفاعى‬ ‫نةبردؤتة بةر َ‬ ‫ئةبيت ديفاع‬ ‫نةفس واجبة‪ ،‬هةموو‬ ‫ئينسانيك َ‬ ‫َ‬

‫ثيَويستة ئيَمة وةك كورد‬ ‫لةكوردستان بةطشتىء‬ ‫لة كةركوك بةتايبةتى‬ ‫لة قةراراتا هاوبةش‬ ‫بني‪ ،‬ئةو قةراراتانةى‬ ‫كة فةراهةمى‬ ‫ئةمنى قةومى كورد‬ ‫ئةكات ثيَويستةلةو‬ ‫قةراراتانةدا يةك‬ ‫دةنط بني‬ ‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫‪11‬‬


‫لةخؤى بكات يةعنى ضى بكةين َئيمة‬ ‫يةكيك‬ ‫ديفاعيش نةكةين لة خؤمان؟! باشة َ‬ ‫ديَت بؤ كوشتنت ديفاع لةخؤت ناكةيت؟!‪.‬‬ ‫ِريَطا‪َ :‬ثيت واية كورد لةكةركوك يةك‬ ‫دةنطة بؤ دةيفاعكردن لةنةفسى؟‬ ‫دةبيت‬ ‫محةمةد كةمال‪ :‬من َثيم واية كورد َ‬ ‫يةك دةنط َبيت‪ ،‬ئةطةر نا زةرةر دةكات‪،‬‬ ‫َنيت ئةويش‬ ‫يةك شت شكست بةكورد دي َ‬ ‫تيك ضوونى ناو َ‬ ‫مالى كوردة‪ ،‬ئةطينا هيض‬ ‫بتوانيت شكست بةكورد َبي َنيت‪.‬‬ ‫قوةتيك نيية َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هينانى سوثاى ديجلة بؤ‬ ‫ِريَطا‪ :‬دةطوترى َ‬ ‫دةست بةسةراطرتنى كةركوكة‪ ،‬تاضةند ئةمة‬ ‫راستة؟‬ ‫هينانى ئةو‬ ‫ئامانجى‬ ‫كةمال‪:‬‬ ‫محةمةد‬ ‫َ‬ ‫ئؤثراسيؤنة (عمليات دجلة) َئيمة لةوةى‬ ‫هيناويَتى‪،‬‬ ‫ئةبينينةوة كة بةغدا بؤ ئةو هةدةفة َ‬ ‫وانةبيت ‪.‬‬ ‫وة تةمةنا ئةكةين َ‬ ‫ِريَطا‪ :‬ثؤليسى كةركوك ثابةندة بةو‬ ‫ب ِريارةى وةزارةتى ناوخؤى َعيراقةوة كة باس‬ ‫لةوة دةكات كة ثؤليسى كةركوك بؤى نية‬ ‫َ‬ ‫جموجولَيك بكات بة َبى ثرسى سوثاى‬ ‫هيض‬ ‫كاتيكدا دةزطاى ثؤليس بة‬ ‫ديجلة؟ كة لة َ‬ ‫دةستى كوردةوةية؟‬ ‫محةمةد كةمال‪َ :‬‬ ‫بةل َي‪ ،‬برياريَك هةية‬ ‫لةو ب��ارةوة‪ ,‬ب ِريارى ئةمرى ديوانى (‪)372‬‬ ‫يش هةروا َ‬ ‫ئةلَيت‪ ،‬كة ثؤليسى كةركوك‬ ‫َ‬ ‫مافى هيض جوالنةوةيةكى نية بة َبى ئةمرى‬

‫مادةى ‪ 140‬ب ِرطةي‬ ‫يةكةمى هيَشتا‬ ‫َبةجى نةكراوةو‬ ‫جي َ‬ ‫بةغداو حكومةتى‬ ‫ناوةندىء ماليكى‬ ‫َبةجى‬ ‫بةرثرسن لة جي َ‬ ‫نةكردنى ماددةكة‬ ‫‪12‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫َئيمة‪ ,‬دواتريش ئةمريَكى (عةبدولئةمير‬ ‫زةي��دى) هةية كة دةرى ك��ردووة لة سةر‬ ‫ئةمرى (‪َ )372‬‬ ‫تةشكيالتيك‪،‬‬ ‫ئةلَيت هيض‬ ‫َ‬ ‫بةشيك لة شورتةى كةركوك بؤى نيية‬ ‫هيض َ‬ ‫جموجؤليك‬ ‫بةبى ئيزنى َئيمة هيض‬ ‫َ‬ ‫سةربةخؤو َ‬ ‫بكات‪َ ،‬ئيمة ِرةدى ئةوةمان كردؤتةوةو بةريَز‬ ‫ثاريَزطارى كةركوكء ئةنجومةنى ثاريَزطاش‬ ‫بة َتيكراى دةنط رةتمانكردؤتةوة‪ ،‬وة ثؤليسى‬ ‫بةجي‬ ‫كةركوكيش تا َئيستا ئةو ئةمرةى َ‬ ‫جي َ‬ ‫نةكردووة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ِريَطا‪ :‬هةلويَستى سةركردايةتى كورد ضى‬ ‫شيوةيةدا؟‬ ‫دةبيت لة بةرامبةر برياريَكى لةم َ‬ ‫َ‬ ‫محةمةد كةمال‪ :‬لة راستيدا دوو وةفد‬ ‫تةشكيل ك��راوةو بؤ بةغدا رؤيشتوون‪,‬‬ ‫وةفديَكيان ئيدارية‪ ,‬وةفدة ئيداريةكان بؤ‬ ‫مةشاكيلى ئيداريات و مةسائيالتى بودجةو‬ ‫كؤمةليك مةسائيالتى‬ ‫ياساى نةوت و غازو‬ ‫َ‬ ‫ئيدارى كة بةندة لة سةر مةسائيلى ئيدارى‬ ‫َنيوان بةغداو هةريَم‪ .‬وةفديَكيش زياتر‬ ‫سياسية بؤ ئةو َكيشة سياسيانةى لة ئاراداية‬ ‫لة ناوضةكةو بة تايبةت لة كةركوك‪ ،‬وة‬ ‫بةئوميدى ئةوةى ئةو وةفدانة بطةنة َ‬ ‫خالى‬ ‫َ‬ ‫ضارةسةرو طونجاو‪.‬‬ ‫ِريَطا‪َ :‬ثيت وانية نويَنةرانى كورد كةم‬ ‫تةرخةم بوونة لة بةرامبةر يةكالنةبوونةوةى‬ ‫َكيشةكانى كةركوك؟‬ ‫محةمةد كةمال‪ :‬خؤى ئةطةريَتةوة بؤ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتةكانيش بةو ثلةية‬ ‫دةسةالتةكان‪ ,‬وة‬ ‫بتوانيت ديفاعيان‬ ‫لة دةستى كوردا نية كة َ‬ ‫لةجى ى خؤى َبيت بؤ يةك الى‬ ‫لة ‪َ %100‬‬ ‫كردنةوةى َكيشةكان‪ ,‬وة ئةوةشى َثييان‬ ‫نةكرابيت ديارة‬ ‫كرابيت كردويانةو ئةوةشى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بؤيان نةكراوة ‪.‬‬ ‫َ‬ ‫بةكوى طةيشت ؟ وة‬ ‫ِريَطا‪ :‬مادةى ‪140‬‬ ‫جى‬ ‫جى بة َ‬ ‫كى كةم تةرخةمة لة بةرامبةر َ‬ ‫َ‬ ‫نةكردنى مادةكة؟‬ ‫محةمةد كةمال‪ :‬مادةى ‪ 140‬فةقةرةى‬ ‫بةجى نةكراوة‪ ،‬وة بةغداو‬ ‫يةكةمى َ‬ ‫جى َ‬ ‫هيشتا َ‬ ‫حكومةتى ناوةندىء ماليكى بةرثرسن لة جى‬ ‫جى نةكردنى مادةكة‪.‬‬ ‫َ بة َ‬ ‫ِريَطا‪َ :‬ثيت واية حكومةتى َعيراقى ماددةكة‬ ‫جى دةكات؟‬ ‫جى بة َ‬ ‫َ‬ ‫محةمةد كةمال‪ :‬من طةشبين نيم‪ ،‬بة‬ ‫برواى خؤم‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬لة سةروبةندى خؤثيشاندانةكانى‬

‫‪17‬ى شوبات‪ ،‬تؤ بةرثرسى لقى ‪19‬ى‬ ‫َ‬ ‫ضةمضةمال بوويت‪ ,‬لة داواك��ارى طشتى‬ ‫داوايةك لة سةر تؤ تؤمار كراوة‪ ،‬كة بريتيية لة‬ ‫كةيسى شةهيد بوونى طةرميان ئةحةمةد‪ ،‬ئةو‬ ‫َكيشةية بة َ‬ ‫كوي طةيشت؟‬ ‫محةمةد كةمال‪ :‬منيش هةر بة بيستن‬ ‫بيستومة طواية داواك��ارى طشتى طةرميان‬ ‫بةالم من َ‬ ‫داوايةكيان تؤماركردووة‪َ ،‬‬ ‫بةلطةم‬ ‫الية َ‬ ‫بةلطةكةش تةلةفزيؤنةكانى هةموو‬ ‫كاتيكدا هجوميان كردؤتة سةر‬ ‫اليةنةكانة لة َ‬ ‫لقةكة من بةرثرس بوومة لةو لقةو دةرطاكانم‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكى دةرطاكةيان‬ ‫ب��ةالم‬ ‫داخستووة‪,‬‬ ‫كردؤتةوةو هاتونةتة ناو حةوشةى لقةوةو‬ ‫بؤنيدى سةيارةكةميان قوثاندوةو بةرديان لة‬ ‫سةيارةكةم داوةو جامةكانيان شكاندووة‪ ,‬بة‬ ‫تةسويريش هةمووى ديارة من وتومة نابيت‬ ‫كةس تةقة بكات ِرةنطة كادرى خؤشمان‬ ‫دابيت‪ ,‬وة‬ ‫جنيويشى َثيم َ‬ ‫بوبيت َليمء َ‬ ‫تورة َ‬ ‫جنيوةكةم َثيخؤشتر بووة‬ ‫دةقةيةشدا‬ ‫لةو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كيك بكوذريَت‪،‬‬ ‫لةوةى كةتةقة بكريَتء خةل َ‬ ‫َ‬ ‫وة فيعلةن ريَطام نةدا تةقة بكريَت‪ ,‬بةالم‬ ‫قوةتيكى س��ةر بة حكومةت كة‬ ‫دوات��ر‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئاسايشى ئيدارةى ضةمضةمال بوون هاتنء‬ ‫لة َ‬ ‫ثال ديوارى لقةوة تةقةيان كرد بة سةر‬ ‫جةماوةرةكةدا‪َ ,‬بيطومان كة تةقة كرا ئيتر‬ ‫نامي َنيت‪،‬‬ ‫دةضيتء لة دةستدا َ‬ ‫شيرازة َتيك َ‬ ‫ئ��ةوةش ب��ووة ه��ؤى ئ��ةوةى كة رةنطة‬ ‫َ‬ ‫كردبيت‪,‬‬ ‫كيكيش لةالى َئيمةوة تةقةى َ‬ ‫خةل َ‬ ‫َ‬ ‫بةالم تةئكيدم كردؤتةوة لةكاتى تةقةكانيشدا‬ ‫كةس تةقة نةكات‪ ,‬ضونكة َئيمة لة كةركوكء‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةسةال َتيكى ئيدارى‬ ‫سليمانى‬ ‫ضةمضةمالء َ‬ ‫َ‬ ‫ئةوتؤمان نية‪ ,‬وة دةسةالتى ئيدارى الى‬ ‫(ى‪.‬ن‪.‬ك)ة‪ ،‬وة ئ��ةوان مةسئول بونة لة‬ ‫ثاراستنى َئيمة وة داواشمان كردووة بة رةسمى‬ ‫لة قائيمقام هةرضةند ئةو رؤذة قائيمقام َ‬ ‫لةوى‬ ‫نةبوو‪ِ ،‬رؤشتبوة دةرةوةى شار‪َ ,‬‬ ‫بةالم من لة‬ ‫مةسئولى َ‬ ‫مةلبةند و قائمقاميش داوام كردووة‬ ‫ئةبيت ئةوان‬ ‫ئةو شارة لة دةستى ئةواندايةو َ‬ ‫َئيمة بثاريَزن ‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬تؤ ئامادةى بضيتة بةردةم دادطا ؟‬ ‫محةمةد كةمال‪ :‬ئةطةر ئةوانةى كة‬ ‫سةبةبن بؤ ئ��ةو َكيشانةى كة دروس��ت‬ ‫بووة لة ‪17‬ى شوبات هةموويان مةبةستم‬ ‫موسةبيبةكانة ئةطةر ضوونة بةردةم دادطا‪ ،‬ئةوا‬ ‫منيش دةضم ‪.‬‬


‫ىَ‬ ‫كؤمةل ئيسالمى ثةشيمانة لةطة ِراندنةوةى‬ ‫َ‬ ‫دلشاد طةرميانى‬ ‫ِراثؤرتى‪ :‬سةنطةر بيالل‬

‫َ‬ ‫كؤمةلى‬ ‫دواى بؤردومانكردنى بارةطاكانى‬ ‫ئيسالمى لة ناوضةكانى هةورامانء داطيركردنى‬ ‫َعيراق لةاليةن ئةمريكاو هاوثةيمانةكانييةوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلى ئيسالمى‬ ‫بةشيك لة كاديرانى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئاوارةى كؤمارى ئيسالمى َئيران بوون‪ ،‬بةالم‬ ‫بةطة ِرانةوةى َهيزةكانى ئةمريكاو هاوثةيمانةكانى‬ ‫َ‬ ‫كؤمةل‬ ‫بةشيك لةو كاديرانةى‬ ‫لة َعيراق‬ ‫َ‬ ‫طة ِرانةوة بؤ هةريَمى كوردستان‪ ،‬لة ديارترينيان‬ ‫َدلشاد طةرميانى‪ ،‬ئةندامى مةكتةبى سياسى‬ ‫َ‬ ‫ئةمسالدا َئيرانى‬ ‫ئةوحيزبة بوو‪ ،‬كةلة مانطى ‪3‬ى‬ ‫بةجي َهيشتء طة ِرايةوة هةريَمى كوردستان‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َدلشاد طةرميانى َ‬ ‫هةلطرى عةقيدةيةكى‬ ‫سةلةفى جيهاديية‪ ،‬لة زؤرب���ةى مةسةلة‬ ‫سياسىء فيقهييةكاندا بؤضوونى جياوازى هةيةو‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلى ئيسالمى دةركةوتووة‪ ،‬كة‬ ‫َثيضةوانةى‬ ‫وةك دذة باويَك لةناو ئةو حيزبةدا دةبينريَت‪.‬‬ ‫بةطة ِرانةوةى َدلشاد طةرميانى بؤ هةريَمى‬ ‫كوردستانء َليدوانة ِرؤذنامةوانييةكانى ناوبراو‪،‬‬ ‫بةشيك لة ئةندامانى مةكتةبى سياسيء‬ ‫َ‬ ‫سةركردايةتىء اليةنطرانى حيزبةكةى نيطةران‬ ‫كردووةو‪َ ،‬ثييان واية ووتةكانى َدلشاد طةرميانى‬ ‫تةعبير لة سياسةتى َ‬ ‫كؤمةلى ئيسالمى ناكات‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لة تازةترين ديمانةيدا كة لةطةل ِرؤذنامةى‬ ‫ئاويَنةدا ئةنجامى داوة‪ ،‬طةرميانى ِرةدى ئافرةتان‬ ‫لةنيو ئيشء كارى حيزبيء دةزطاكانى‬ ‫دةكات َ‬ ‫َ‬ ‫دةبيت‬ ‫ِراطةياندندا‪ ،‬لةو بارةيةوة دةلَيت « َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫خوشكان بةتةواوةتى ئيشء كاريان‬ ‫ثياواندا جودا َبيت‪ ،‬هيض زةروورةتء ثاساويَك‬ ‫خوشكيك لةسةركردايةتيدا َبيت َ‬ ‫لةطةل‬ ‫نابينم بؤ‬ ‫َ‬ ‫بضيتة ناو‬ ‫ثياويَك يان بة َثيضةوانةوة ثياويَك َ‬ ‫ببيتة ئةندامى سةركردايةتى خوشكانء‬ ‫ئةوانء َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةلياندا َبيت»‪ ،‬وة ديسانةوة دةربارةى ئافرةتان‬ ‫َ‬ ‫َدلشاد طةرميانى دةلَيت» هيض ثاساويَكى شةرعىء‬ ‫ئافرةتيكى بةرضاو و جوان خؤى‬ ‫دةعةوى نابينم‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫تةلةفزيون»‪.‬‬ ‫َنيتةوة لة‬ ‫ي‬ ‫بخو‬ ‫هةوال‬ ‫َنيتةوةو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ب ِرازي َ‬ ‫َ‬ ‫بةشيك لة‬ ‫ئةم َليدوانةى دلشاد طةرميانى َ‬ ‫ئةندامانى مةكتةبى سياسىء هةوادارانى َ‬ ‫كؤمةلى‬

‫نيطةران كرد‪ ،‬س��ةرة ِراى ئةوةى ِريَكخراوى‬ ‫خؤشكانى َ‬ ‫كؤمةلى ئيسالمى لة بةياننامةيةكدا بة‬ ‫توندى ِرةخنة لة بؤضوونةكانى طةرميانى دةطرنء‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلى ئيسالمى‬ ‫ِرايدةطةيةنن ئةوة سياسةتى‬ ‫نيية‪ ،‬وة داوا دةكةن كةناوبراو داواى َليبوردن‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫ثةيام موحةمةد ِرؤذنامةنووسء ئةندامى‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلى ئيسالمى لة‬ ‫ِريَكخراوى خوشكانى‬ ‫َ‬ ‫دوانيكيدا بؤ ِريَطا َ‬ ‫«ثيم واية كاك دلشاد‬ ‫دةلَيت َ‬ ‫َلي َ‬ ‫نةيثيكاوة‪ ،‬قسةكانى تةعبير‬ ‫لة بؤضوونةكةيدا َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلى ئيسالمى ناكات بةرامبةر‬ ‫لة سياسةتى‬ ‫ئيشء كارى خوشكان‪ ،‬ضونكة جةنابى مامؤستا‬ ‫عةلى باثيرو سةركردايةتىء ئةندامانى كؤنفرانسء‬ ‫كؤنطرة كة كاديرى َثيشكةوتو و نوخبةى‬

‫َ‬ ‫كؤمةلى ئيسالميين ثشتطيرى كاركردنى ئيستاى‬ ‫خوشكانن»‪.‬‬ ‫سةبارةت بة كضة َبيذةرةكانييان‪ ،‬ئةندامةكةى‬ ‫ِريَكخراوى خوشكانى َ‬ ‫كؤمةلى ئيسالمى هاو ِراية‬ ‫لةطةل بؤضوونةكانى طةرميانى كة َ‬ ‫َ‬ ‫دةلَيت‬ ‫َنيتةوةو َبيتة‬ ‫«شةرعى نيية ئافرةت خؤى ب ِرازي َ‬ ‫تةلةفزيون» ئةو َ‬ ‫دةلَيت «منيش َثيم واية‬ ‫سةر‬ ‫َ‬ ‫خوشكيك َبيتة سةر شاشة كة برؤى‬ ‫شةرعى نيية‬ ‫َ‬ ‫كردبيت‪ ،‬كةبةداخةوة َئيستا كةم تا زؤر لةسةر‬ ‫َ‬ ‫شاشةى َ‬ ‫كةنالة ئيسالمييةكان دةبينريَت‪َ ،‬‬ ‫بةالم‬ ‫ئةطةر كاك َدلشاد مةبةستى ئةوة َبيت كة دروست‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫ني ية ئافرةت َبيتة سةر شاشة‪ ،‬ئةوة من‬ ‫بؤضوونةكةيدا نيمء بةتوندى ِرةتى دةكةمةوة»‪.‬‬ ‫لةبةشيكى ترى ديمانةكةيدا َدلشاد طةرميانى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫باس لة سيستةمى ديموكراسى دةكاتء دةلَيت‬ ‫َ‬ ‫قةبول‬ ‫«ديموكراسيم وةك سيستم بة ِرةهاى‬ ‫نييةو َثيم كوفرة»‪ ،‬لةثةراويَزى ئةم َتي ِروانينانةى‬ ‫طةرميانيدا‪ ،‬لة ‪ 2012/10/24‬موحةمةد حةكيم‬ ‫ووتة َبيذى َ‬ ‫كؤمةلى ئيسالمى ِرايطةياند» كة ئةو‬ ‫قسانةى َدلشاد طةرميانى كردوونى ِراو سرنجى‬ ‫خؤيةتىء تةعبير لةسياسةتء َ‬ ‫هةلويَستى واقيعى‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلى ئيسالمى ناكات»‪.‬‬ ‫كارى‬ ‫َ‬ ‫بةشيكى بةياننامةكةى خوشكانى كؤمةلى‬ ‫لة َ‬ ‫ئيسالميدا هاتووة‪َ ،‬‬ ‫دةلَيت» هيوادارين كاك َدلشاد‬ ‫كةميك واقيعانة تر بيربكاتةوة‪ ،‬ضونكة ئةو زةمانة‬ ‫َ‬ ‫بةسةر ضوو كة ئافرةتى َ‬ ‫موسلمان بخزيَنريَتة‬ ‫كونجى َ‬ ‫مالةوة»‪.‬‬ ‫دةركردنى دوو بةياننامة لةاليةن ناوةندةكانى‬ ‫ب ِريار لة َ‬ ‫كؤمةلى ئيسالمى‪ ،‬نيطةرانى ئةو حزبةية‬ ‫بةرامبةر بة َدلشاد طةرميانى و هةوادارانى‪.‬‬ ‫َدلشاد طةرميانى ئةندامى مةكتةبى سياسى‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلى ئيسالمي دواى بؤردوومانكردنى‬ ‫َ‬ ‫كؤمةل لة ناوضةكانى هةورامانء‬ ‫بارةطاكانى‬ ‫َ‬ ‫بةثيى ماددةى‬ ‫داطيركردنى َعيراق لة سالى ‪َ ،2003‬‬ ‫تيرؤر لةاليةن ئةمريكييةكانةوة داواكراو بووة‪ ،‬بؤ‬ ‫دةضيتة كؤمارى ئيسالمى‬ ‫ئةو مةبةستةش ناوبراو َ‬ ‫َئيران‪َ ،‬‬ ‫بةالم دواى طة ِرانةوةى َهيزةكانى ئةمريكا‬ ‫طةرميانى دةطة ِريَتةوة بؤ هةريَمى كوردستان‪،‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةل‬ ‫لةئيستاشدا سةلةفيية جيهادييةكانى ناو‬ ‫َ‬ ‫هةوادارينء ثشتطيرى لة بؤضوونةكانى دةكةن‪.‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫‪13‬‬


‫راثؤرت‪ :‬ئةنوةرحمةغةريب‬ ‫َ‬ ‫هةلةبجة لةمَيذة ضاوة ِريَى جَيبةجَيكردنى‬ ‫ئةو ث ِرؤذانةية كةبةشَيك لةبةرثرسانى كورد‬ ‫لةبؤنةكانء ِروداوو َئالؤزيةكاندا بؤ هَيوركردنةوة‬ ‫بةدانيشتوانى ئةو قةزايةيانداوةء دواتر يان‬ ‫بةجي كراوة بةناتةواوى‬ ‫بةجي نةكراون يان جَي َ‬ ‫جَي َ‬ ‫بةجَيهَيَلراوة‪ ،‬يةكَيك لةو ث ِرؤذانة تةرخان كردنى‬ ‫ئةو ب ِرةثارةيةى (د‪ِ .‬رؤذ نورى شاوةيسة) كة وةك‬ ‫ثي‬ ‫زانيومانة تائَيستا لةبانكداماوةتةوةو ث ِرؤذةكةى َ‬ ‫بةجي نةكراوة‪ ،‬لةم راثؤرتةماندا زانيارى زياتر‬ ‫جَي َ‬ ‫لةو بارةوةية دةخةينة ِروو‪ ،‬سةرةتاش عةبدولقادر‬ ‫شادى كةسايةتى ناسراو ِرؤشنبيرى قةزاى‬ ‫َ‬ ‫هةلةبجةمان دواندو لةبارةى ئةو ب ِرة ثارةيةو‬ ‫كردنى بةث ِرؤذة بؤشارةكةيان وتى «ئاشكراية‬ ‫كارةساتى كيميابارانى َ‬ ‫هةلةبجةو ناوضةكةى‬ ‫ضةندين كارةساتء نالةبارى هَينا بةسةر خاكء‬ ‫هاوآلتيانى ئةوناوضةية‪َ ،‬‬ ‫خةلكى ئةو ناوضةيةى‬ ‫طة ِراندةوة بؤ ذيانَيكى سةرةتايىء لةيةكترى‬ ‫بض ِراندن‪ ،‬ه��ةذارىء نةخؤشىء ثةرتةوازةيى‬ ‫بةتةواوى بوونى هةية لةناوضةكةدا‪َ ،‬‬ ‫هةلةبجة بةر‬ ‫لةكيمياباران شاريَكى ِرةنطينء ئاسودةو خاوةنى‬ ‫بةخشندةيى بوو‪ ،‬بةآلم دواتر ئاررةزوومةندة‬ ‫ئاو ِرى لَيبدريَتةوةءخَيرى ثَيبكريَت ئةمةش‬ ‫لةهةموو اليةنَيكييةوة»‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ئةو ِرؤشنبيرةى هةلةبجة لةدريَذةى‬ ‫قسةكانيدا َ‬ ‫دةلَيت «ئَيمة دةمانةويَت لةبوارى‬ ‫ئاوةدانيةوة باسَيك بوروذيَنينء بيهَينينة بةرباسء‬ ‫كؤلينةوة ئةويش ب ِريارى كردنةوةى دوو َ‬ ‫لَي َ‬ ‫هؤلى‬ ‫شايستةبوو لة َ‬ ‫هةلةبجةدا‪-:‬‬ ‫َ‬ ‫يةكةميان‪ :‬كردنةوةى هؤلَيك لةاليةن‬ ‫(د‪ِ .‬رؤذ ن��ورى ش��اوةي��س)ةوة كة بة ِريَزيان‬ ‫َ‬ ‫لةسالى (‪ )2004‬سةردانى ناوضةكةى كردوو‬ ‫لةبةرضاوى ميدياكانى كوردستانةوة ِرايطةياند‪،‬‬ ‫(‪)300,000‬سي سةد هةزار دؤالر لةبانك‬ ‫ب ِرى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫حجز دةكات بةمةبةستى كردنةوةى هؤلَيك‬ ‫لةشارةكةدا‪ ،‬بةآلم تائَيستا نةثارةكة ديارةو‬ ‫َ‬ ‫نةهؤلةكةش‪.‬‬ ‫َ‬ ‫دووةم‪ :‬سالى ‪ 2006‬لةسةردانَيكدا (تارق‬ ‫هاشمى) جَيطرى س��ةرؤك كؤمارى عَيراق‬ ‫َ‬ ‫هاتة شارى َ‬ ‫كؤمةلَيك‬ ‫هةلةبجةو بةئامادةبوونى‬ ‫بةرثرسى ثةيوةنديدارء َ‬ ‫كةنالةكانى ِراطةياندن‬ ‫بةردى بناغةى َ‬ ‫هؤلَيكى طةورةو فراوان لةسةر‬ ‫ثارضة زةوي��ةك دي��ارى ك��را‪ ،‬كة بة ِريَزيان‬ ‫لةسةربودجةى خؤيان ب ِريارى لةسةرداء وتيشى‬

‫‪14‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫ض���ـ���ارةن���ووس���ي ‪300‬‬ ‫رؤذ ن����وري ش���اوةي���س‬

‫َ‬ ‫كؤمةلةى قوربانيانى‬ ‫«كردنةوةى بنكةيةك بؤ‬ ‫َ‬ ‫هةلةبجة دةك��ةم��ةوة»‪ ،‬بؤئةم مةبةستةش‬ ‫ثارةيةكى مةفتوحى داناو لة بانك خةواندى‪،‬‬ ‫بؤتةواوكردنى ث ِرؤذةكة‪ ،‬بةآلم تائَيستا ئةنجام‬ ‫نةدراوةوثارةكةش ديارنية‪ ،‬بؤية ئَيمةش وةك‬ ‫خةلكى َ‬ ‫َ‬ ‫هةلةبجة بةطشتىء ِرووناكبيرانء ئةدةب‬ ‫دؤستان بةتايبةت داواكارين ضارةنووسى ئةو دوو‬ ‫َ‬ ‫هؤلة ئاشكرابكريَتء هةرضى زووترة ئةو كارانة‬ ‫تةواوبكريَت»‪.‬‬ ‫عةبدولقادر شادى ئاماذةش بةوة دةكات‬ ‫كة قةزاكةيان هةورامانء َ‬ ‫هةلةبجةى لةسةرةو‬ ‫هؤلَيك نية‪ ،‬لةكاتَيكدا َ‬ ‫تائَيستا خاوةنى َ‬ ‫هةلةبجةو‬ ‫دةظةرةكة خاوةنى ذمارةيةكى بةرفراوانى نوسةرو‬ ‫ِروناكبيرء شاعيرة‪ ،‬وةختانة كؤ ِرو كؤبوونةوةو‬ ‫كايةئةدةبىء هونةريةكانى تَيدا ئةنجام دةدريَت‪،‬‬ ‫ئةمة س��ةرة ِراى ِرؤذانى مةراسيمى ‪ 3\16‬كة‬ ‫ستيظالى ِرؤذى شةهيدانء كيميابارانى َ‬ ‫فَي َ‬ ‫هةلةبجة‬ ‫تَييدا ئةنجام دةدريَتء نةك هةرنويَنةرى حيزبء‬ ‫اليةنةكورديةكان‪ ،‬بطرة نويَنةرانى َ‬ ‫دةولةتانء‬ ‫مرؤظدؤستانى جيهان تيايدا ئامادة دةبن‪.‬‬ ‫ط���ؤران ئ��ةده��ةم��ى قايمقامى ق��ةزاى‬ ‫َ‬ ‫هةلةبجةش لةبارةى ب ِرةثارةكةو ضارةنوسى‬

‫ئةو َ‬ ‫هؤلة لة لَيدوانَيكيدا بؤ ِريَطا وتى «كاتى‬ ‫سي سةد‬ ‫خؤى ئةوب ِرة ثارةية كة خؤى لة َ‬ ‫هةزار دؤالر لةخؤدةطريَت لةاليةن ليذنةيةكى‬ ‫تايبةتةوة ئةوثارةيةى وةرطرتووةء تائَيستادانراوة‬ ‫لةبانكداو ئَيمة لةبةرنامةدا دامانناوةو بؤضاككردنى‬ ‫َ‬ ‫هؤلى بؤنةكان بةشَيوةيةك دروست بكريَتء‬ ‫دةرخستةمان بؤئامادةكردووةو ثَيشكةشمان‬ ‫ك��ردووةو حاليةن دةرخستنةكةمان لةالى‬ ‫ثاريَزطاى سلَيمانيةو بؤئةوةى كارى ياسايى‬ ‫بؤبكريَت بؤئيعالن كردنىء بدريَت بةكؤمثانيا»‪.‬‬ ‫قايمقامى قةزاى َ‬ ‫هةلةبجة لةبارةى جؤرى‬ ‫ث ِرؤذةكةوة كةخودى رؤذ نورى شاوةيس بؤى‬ ‫تةرخان كردووة وتى «ئةو ثارةكةى ثَيشكةشى‬ ‫َ‬ ‫هةلةبجةكردووة بؤدروست كردنى ث ِرؤذةيةك‬ ‫ئةوةيتر ليذنةكة ث ِرؤذة ديارى دةكات‪ ،‬لةبةرئةوةى‬ ‫هؤلَيكى باش نية َ‬ ‫َ‬ ‫لةهةلةبجةدا بةوةرطرتنى بيرو‬ ‫َ‬ ‫بؤضوونى ضةند كةسَيك ثَييان باش بوو ئةو هؤلة‬ ‫دروست بكريَت بؤئةوةى َ‬ ‫شايستةبي بؤ‬ ‫هؤلَيكى‬ ‫َ‬ ‫بؤنةومةراسيمةكان»‪.‬‬ ‫لةبةرامبةر وةآلم��ى ِرؤذنامةنوسَيكى‬ ‫هةلةبجةشدا كة َ‬ ‫َ‬ ‫دةلَيت «بةهؤى كةمتةرخةمى‬ ‫اليةنى ئيدارى قةزاكةوة ئةو ث ِرؤذانة دواكةوتووة»‪،‬‬


‫ه������ةزار دؤالرةك������ةي‬ ‫َ‬ ‫ل��ةه��ةل��ةجب��ة ن���ادي���ارة‬

‫ط��ؤران ئةدهةم َ‬ ‫دةلَيت «ئةو ِرؤذنامةنوسة‬ ‫ديارة ئاطاى لةمةسةلةكان ني ية‪ ،‬دةبواية ئةو‬ ‫ِرؤذنامةنوسة ثرسيارى بكرداية ئةو كات قسةى‬ ‫بكرداية ئةوكاتة وةآلممان دةدايةوة»‪.‬‬ ‫ئيبراهيم هةورامى ِرؤذنامةنوس لةوبارةوة‬ ‫بؤمان دواو وتى «ئةم ث ِرؤذةية كة برياربوو بةو‬ ‫ب ِرة ثارةية بكريَتة َ‬ ‫هؤلَيكي ِرؤشنبيرى‪ ،‬لة ِريَيي‬ ‫ليذنةيةكةوة وةرطيرا كة ثَيكهاتبوو لة جةميل‬ ‫عةبدولرةحمان‪ ،‬قائيمقامي ئةو كاتء حةسةن‬ ‫رةشيد سةرؤكي شارةواني َ‬ ‫هةلةبجةي ئةو كاتء‬ ‫ئةندامَيكي ئةنجومةني شارةوانيء خدر كةريمء‬ ‫ثارةكةش لةبانكي َ‬ ‫هةلةبجة دانراوة‪ ،‬ئةوةي روذ‬ ‫َ‬ ‫نوري شاوةيس‪-‬يش هةر بؤ هؤلي رؤشنبيري بوو‪،‬‬ ‫ئةو ب ِرة ثارةية ‪ 300‬هةزار دؤالر بوو بؤ َ‬ ‫هولَيكي‬ ‫رؤشنبيريء بةس‪ ،‬رؤشنبيري لةم شارةدا‪ ،‬من‬ ‫هؤكاري سةرةكيية بؤ كةمتةرخةمي ئةو ليذنة‬ ‫يةو يةكةي ئيداري شارةكة دةطَي ِرمةوة كة ماوةي‬ ‫حةوت َ‬ ‫سال دةبَيت ئةو ب ِرة ثارةية لة بانكي‬ ‫َ‬ ‫هةلةبجةدا دانراوة وةك ئةركي بةرثرسياريَتيان‬ ‫بةتةنط ئةم ثرؤذةوة ني ية‪ ،‬هةرضةندة ئةو كاتة‬ ‫من ثؤستي بةريَوةبةري ِرؤشنبيري َ‬ ‫هةلةبجةم‬ ‫هةبوو‪ ،‬لة ِريَيي بةريَوةبةريَتي طشتيمانةوة َ‬ ‫هةولي‬

‫َ‬ ‫ثرؤثؤزةلي تايبةتمان بؤ‬ ‫جديمان داوةو ديزاينء‬ ‫َ‬ ‫ئةم ثرؤذةية كردووة‪ ،‬بةآلم بةداخةوة وةالمي‬ ‫جدي نةبووة‪ ،‬هةست دةكةم ئةم كةمتةرخةميية‬ ‫ثي دةبةخشَيتء ثَيمان‬ ‫َبي ئوميدةيةكمان َ‬ ‫َ‬ ‫دةلَيت اليةني ثةيوةندار لةم بارةيةوة لةخةمي‬ ‫مةسةلةكةدا نييةو خؤي بةبةرثرسي جدي‬ ‫نازانيت‪ ،‬من ثَيم واية تَيثةربوني زياتر لة ‪7‬‬ ‫َ‬ ‫سال بةسةر دابينكردني ئةم بودجةيةو تا ئَيستا‬ ‫بةجي نةكردنء خةرج نةكردني ئةم ب ِرة‬ ‫جَي َ‬ ‫ثارةية لةم ثرؤذةيةدا ماناي نةثرسينةوةية لةم‬ ‫ثرؤذةية لةاليةن بةرثرسانةوة‪ ،‬بةآلم لةبيرنةجَيت‬ ‫خةرجكردنء جَيبةجيكردني ئةم ثرؤذةية لةسةرو‬ ‫دةسةالتي بةريَوةبةرايةتي رؤشنبيري َ‬ ‫َ‬ ‫هةلةبجةوة‬ ‫بووة»‪.‬‬ ‫فازيل بةشارةتى‪ ،‬ئةندامى ثة ِرلةمانى‬ ‫كوردستان لةبارةى ث ِرؤذةكةو دواكةوتنى بة‬ ‫طؤظارى ِريَطاى ِراطةياند «من جطةلةثة ِرلةمانتار‬ ‫وةك كةسَيكى َ‬ ‫هةلةبجةيىء وةك كاديريَكى‬ ‫سياسيش َ‬ ‫لةهةلةبجة لةسةرةتاوة ئاطام لةوثارة‬ ‫هةية‪ ،‬هةتا ئةو ماوانةى ثَيشوو‪ ،‬بة ِراستى‬ ‫ئةو ثارةية ئةوة بوو كةئةو ب ِرة بةشى َ‬ ‫هؤلة‬ ‫ِرؤشنبيريةكة ناكات‪ ،‬ئَيمة لةسةردانَيكماندا‬

‫بؤالى جةنابى كاك نَيضير لةكاتى كابينةى‬ ‫ثَينجدا‪ ،‬نةك لةئَيستادا باسى ئةو َ‬ ‫هؤلةمان‬ ‫الكرد‪ ،‬كةثَيكهاتبووين لة (كاك فةرةيدوون‬ ‫جوان ِرؤيى‪،‬حةمةى حةمةسةعيدى يةكَيتىء‬ ‫قايمقامى ِرةحمةتىء كاك خدر)بووين‪ ،‬باسى ئةو‬ ‫َ‬ ‫هؤلةو ئةوب ِرة ثارةيةمان كرد‪ ،‬كة دكتؤر رؤذ نورى‬ ‫سي سةد هةزار دؤالرى ثَيشكةش‬ ‫شاوةيس َ‬ ‫َ‬ ‫بةو ث ِرؤذةية كردووة بؤئةوةى هؤلَيك دروست‬ ‫بكريَت‪ ،‬بةآلم بةشى ناكات‪ ،‬جةنابى سةرؤكى‬ ‫حكومةتى ئةوكات وتى ضةندى تَيدةضَيت هةموو‬ ‫باقيةكةى من دةيدةم‪ ،‬بضن َ‬ ‫هؤلةكة دروست‬ ‫بكةن‪ ،‬بؤية بة ِراستيةكةى من ئَيستاكة هيض‬ ‫هؤكاريَك نابينم لةمةسةلةى دروست كردنى‬ ‫َ‬ ‫هؤلةكة جطةلة كةمتةرخةمى بةرثرسانى ئيدارى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةلةبجة بؤدروست كردنى ئةو هؤلة ِرؤشنبيرية»‪.‬‬ ‫بؤضوونيكى طؤران ئةدهةمى‬ ‫لة وةآلمى‬ ‫َ‬ ‫قايمقامى َ‬ ‫هةلةبجةدا كة بة ِريَطاى وت ئةوان‬ ‫دةرخستةو ئامادةكاريةكانيان طةياندؤتة‬ ‫سليمانىء تالةويَوة كارة ياسايةكانى‬ ‫ثاريَزطاى َ‬ ‫بؤ تةواوبكريَت‪ ،‬ئةو ثة ِرلةمانتارةى ليستى‬ ‫َ‬ ‫كوردستانى لةسةر ليستى ثارتى َ‬ ‫«لةطةل‬ ‫دةلَيت‬ ‫حورمةتم بؤيان بةرثرسانى ئيدارى َ‬ ‫هةلةبجة‬ ‫ِراست ناكةن‪ ،‬ضونكة ئةوان بةرثرسى يةكةمن‬ ‫لةبةجيطةياندنى ئةو ث�� ِرؤذة‪ ،‬ئ��ةوة ماوةى‬ ‫َ‬ ‫شةش َ‬ ‫سالة ئةو ث ِرؤذةية ب ِريارى لةسةردراوة‪،‬‬ ‫وة ئةوكاتةش كة (تاريق هاشمى) يش‬ ‫جيطرى سةرؤك كؤمارى َعيراق بوو ديسان‬ ‫َ‬ ‫ئةوث ِرؤذةيةى خستةئةستؤى خؤى‪ ،‬بةردى‬ ‫بناغةشى دان��را‪ ،‬بةآلم دواى ئةوة بة ِراستى‬ ‫بةرثرسانى ئيدارى ئةوةندة كةمتةرخةم بوون‬ ‫بةجيكردنى ئةو ث ِرؤذةية‬ ‫جي َ‬ ‫كاريان لةسةر َ‬ ‫كةلي َنيكى طةورةية لةهةموو‬ ‫نةكردووة‪ ،‬كةئةوة َ‬ ‫يادو يادةوةريةكاندا لةشارى َ‬ ‫هةلةبجةدا ئةو َبي‬ ‫َ‬ ‫هؤليةمان َثيوة ديارة»‪.‬‬ ‫لةكؤتايدا ثرسيمان لةو ثة ِرلةمانتارة‬ ‫هيض ئاماذةيةكى سياسى دةبينيت لةثشت‬ ‫بةجي نةكردنى‬ ‫ئةوكةمتةرخةميةوة‬ ‫َ‬ ‫لةجي َ‬ ‫ئةو ث � ِرؤذةي��ةدا؟ بةشارةتى لةوةآلمدا وتى‬ ‫هةبيت‪،‬‬ ‫«هةركةسيك ئةو جؤرة بيركردنةوانةى َ‬ ‫َ‬ ‫ئةوة بيركردنةوةيةكى دواكةوتووانةية‪ ،‬وة‬ ‫بيركردنةوةيةكة دذبة بةرذةوةنديةكانى َ‬ ‫خةلكى‬ ‫َ‬ ‫هةلةبجة بةكارديَت‪ ،‬ضونكة َئيمة هاوكارى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫خيرخوازى لة خةلكى غةيرة كورد بؤ هةلةبجة‬ ‫َ‬ ‫وةردةطرين‪ ،‬بؤضى حيزبة سياسيةكانى خؤمان‬ ‫يةكيك دةستى هاوكارى بؤ شارةكة دريَذ‬ ‫ئةطةر َ‬ ‫كرد‪َ ،‬ئيمة بيرو ِراى سياسى َتيدا َليكبدةينةوة»‪.‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫‪15‬‬


‫ث َيكةوةذياني كودةتابازى لةعيرَ اق َيكى تازةدا‬

‫هاوراز‬ ‫كاوة‬ ‫ِ‬ ‫لةدةالقةى َ‬ ‫هةوالَيكةوة‬ ‫ذمارةيةكى طةورة لة ثةرلةمانتارانى َعيراق‬ ‫كة نويَنةرايةتى زؤربةى ليستء فراكسيؤنة‬ ‫هةمة جؤرء هةمة ِرةنطء جياوازةكانى بةشدار‬ ‫لة ثرؤسةى سياسي َعيراقدا دةكةن دانيان بةو‬ ‫ِراستى ية ناديارةدا نا كة بة ِراستى ناكؤكى سياسي‬ ‫َ‬ ‫لةنيوان ِر َؤلةكانى ضينى‬ ‫قولء قةيرانى متمانةش َ‬ ‫َ‬ ‫سياسةتمةدارانى دةسةالتدارى ئةم ِرؤى َعيراقدا‬ ‫هةية‪ ،‬هةر ئةم ناكؤكىء قةيرانى متمانةيةشة‬ ‫بووةتة بةربةستى بةردةم دةرضوونى ضةندين‬ ‫ياساو ب ِريارى طرنط لةوانةى كةضةندين جار‬ ‫دواخ��راونء لةنزيكةوة ثةيوةندييان بةزامء‬ ‫مةينةتييةكانى طةالنى َعيراقةوة هةية‪..‬‬ ‫ئيدى دواى شكستى سةرؤك ليستةكانى َنيو‬ ‫ثةرلةمان لةئاكامى دانيشتنء كؤبونةوةيان‬ ‫َ‬ ‫لةطةل دةستةى سةرؤكايةتى ثةرلةماندا‬ ‫لة ناوة ِراستى ئةم مانطةداء نةخاتة دواى‬ ‫دةستةوسانيشيان لة دانانء زيادكردنى ياساكانى‬ ‫ثةيوةست بةذيَرخانى َ‬ ‫والتء ياساي َليبوردنى‬ ‫طشتى بؤ ث ِرؤسةى دةنط لةسةر دانيان‪ ،‬لةم‬ ‫ِرووةوة(عودةى عةواد)ى ثةرلةمانتار لةليستى‬ ‫(ئةحرار)ى سةر بة ِرةوتى (سةدر) بة ِراشكاوى‬ ‫طوتى «ئةو طرفتة هةرةطةورةيةى كة هةمووان‬ ‫بةدةستيةوة َ‬ ‫دةنالَينين ئةوةية ئةم ثةرلةمانةى‬

‫‪16‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫َئيمة لةاليةن ضوار يان َثينج ثةرلةمانتارةوةوة‬ ‫كة لةهةمان كاتدا سةرؤكةكانى ئةء ضوار َثينج‬ ‫فراكسيؤنة َ‬ ‫باال دةستةى ثةرلةمانن‪ ،‬ف ِريَنراوةو‬ ‫شتيكيان‬ ‫هةر ئةم بة ِريَزانةش ِراى كردنى هةموو َ‬ ‫طرتووةتة دةس��تء ثةك خستنء ِراطرتنى‬ ‫شتيكى ئةم َ‬ ‫والتةشيان لةئةستؤناوة‪،‬‬ ‫هةموو َ‬ ‫َ‬ ‫هؤكارى ئةم ِرةوشةش ناكؤكى ية قولةكانى‬ ‫َنيوان فراكسيؤنةكانء ‪،‬قةيرانة سةختةكانى‬ ‫َنيوانيشيانة»‪.‬‬ ‫سةرؤكى ليستى ( ِرافيدةين)ى مةسيحى‬ ‫يةكانيش كة (يؤنادم يوسف كةننا) سةرؤكايةتي‬ ‫دةكات جةختى لةسةر ئةم مةسةلةية كردةوةء‬ ‫طوتى «بةكردةوة‪-‬بافعل‪ -‬ئةوةى بةدةستيةوة‬ ‫طيرؤدةبووين ئةو طيروطرفتة ط ِرطرتووانةى‬ ‫هةرسي فراكسيؤنة سةرةكي يةكانى‬ ‫َنيوان‬ ‫َ‬ ‫شيعةو سوننةو كوردةكانن كة ئةم ِرؤ كاردانةوةى‬ ‫لةسةر ِرةوشي طشتى َ‬ ‫والت هةية‪ ،‬بة ِراى يؤنا دم‬ ‫كةننا ئةوةى ئةم ِرؤ لة َعيراقى تازةدا دةطوزةريَت‬ ‫ةتيكى َ‬ ‫هةلبذاردةى‬ ‫َثيشةكى ضةند‬ ‫َ‬ ‫هةلم َ‬ ‫َ‬ ‫ئايندةن‪ ،‬وةكو َ‬ ‫دةلَين‪ ،‬دةتوانم َبلَيم هةلمةتى‬ ‫َ‬ ‫ثي كردووة‬ ‫هةلبذاردن َ‬ ‫لةئيستاوة دةستى َ‬ ‫انةطةيةنرابيت»‪.‬‬ ‫سةرة ِراى ئةوةى بةئاشكراش ِر‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةالم ثةرلةمانتارى سةربةليستى َعيراقية‪،‬‬ ‫شةعران ئةلكةريم ئةوةى دووثات كردووةتةوة‬ ‫كةوا « ِراستة دةنط دان لةسةر ئةو ياسايانة‬ ‫ثةيوةستة بةناكؤكي ية سياسيةكانةوة‪ ،‬جا‬

‫ئةطةر ئةم ناكؤكيانةش بةردةوام بن ئةوا كارى‬ ‫ب ِرياردان يان بة ِر َي كردنى ياساكان سةخت‬ ‫دةبيت بةضاو نووقان لةوةش كة ئاخؤ ئةم ياساء‬ ‫َ‬ ‫ب ِريارانة بؤ طةل طرنطبن يان نا»‪.‬‬ ‫لةسؤنطةى وتةكانى ئةو سةرؤك ليستء‬ ‫ليستيك‬ ‫فراكسيؤنانةوة دةردةكةويَت كة هةر َ‬ ‫ض ياساء ب ِرياريَك بةاليةوة طرنط َبيتء‬ ‫لةبةرذةوةندى خؤيدا َبيت دةن��ط لةسةر‬ ‫ئةوة دةدات‪ ،‬جا ئةطةر ب ِرياريَك َثيضةوانةى‬ ‫تايةفةضيتيى يةكانيان‬ ‫بةرذةوةندى ية حيزبيء‬ ‫َ‬ ‫َبيت‪َ ،‬‬ ‫بةالم لةبةرذةوةنديي طشتى ى طةالنى‬ ‫دابيت‪ ،‬ئةوا دةنطى لةسةر نادات‪،‬‬ ‫َعيراق َ‬ ‫هيندة ياساى‬ ‫بؤنموونةش ليستى َعيراقية َ‬ ‫ذيَرخانى ئابوورى َ‬ ‫والتى بةالوة طرنط نى ية‬ ‫شيتء شةيداى ياساي َليبوردنى طشتى‬ ‫لةكاتيكدا َ‬ ‫َ‬ ‫ية‪ ،‬سةدري يةكان‪-‬يش حةزيان لةو ياساي‬ ‫بةالم ليستى َ‬ ‫َليبوردنة طشتى يةية‪َ ،‬‬ ‫باالدةستى‬ ‫َ‬ ‫دةولةتى ياساى سةر بة سةرؤك وةزيران‬ ‫ئالودةى دةرضواندنء ب��ة ِر َي كردنء دةنط‬ ‫َ‬ ‫لةسةردانى ياساي ذيَرخانةكةيةو‪ ،‬بةميزاجى‬ ‫َ‬ ‫باالدةستيي خؤيان حةزيان لة َليبوردنى طشتى‬ ‫َ‬ ‫ني ية‪ ،‬ديارة ليستى كوردى دلسافء ِرؤح‬ ‫دوسي‬ ‫سوكةكانى خؤمان هاوسؤزييان بؤ هةر َ‬ ‫ب ِريارة جؤربةجؤرةكان هةية‪َ ،‬‬ ‫بةالم بةمةرجى‬ ‫طرى بةستة ثةنهانييةكانى َ‬ ‫َ‬ ‫ساالنى ِرابردوو‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ليستء فراكسيؤنة دذ بةيةكةكانى َعيراق‬


‫دا‪ ،‬جاروبار داواى بة ِر َي كردنى ياساكانى تايبةت‬ ‫بة نةوتء غازء بةرذةوةندى ية حيزبي يةكانى‬ ‫طةلةكةشيان دةكةن‪..‬‬ ‫ثةرلةمانء حكومةتى شةراكةتى كودةتايي‬ ‫بةرثرسيكى حكومةتء‬ ‫لةضاوتروكانيكداء‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ثةرلةمانيك داواى هةلوةشاندنةوةى‬ ‫ضةند ئةندام‬ ‫َ‬ ‫ثةرلةمانيان ك���رد‪ ،‬ئ��ةم��ةش لةدةست‬ ‫َثيشخةرييةكى كودةتاوانى داء لةهةمان كاتدا‬ ‫بةثيضةوانةى سةرجةم كودةتا باوو ناسراوةكانى‬ ‫َ‬ ‫ترى دنياوة‪ ،‬ضونكة لة كودةتاكانى ترى دونيادا‬ ‫وةها باو و زان��راو كة ئؤثؤزسيؤن (بةرةى‬ ‫َ‬ ‫بةرهةلستكارانى دةرةوةى حكومةتء ث ِرؤسةى‬ ‫َ‬ ‫وخينن‪ ،‬نةك حكومةت‬ ‫والت) حكومةت دة ِر َ‬ ‫يان ضةند بةشداريَكى كابينةى حكومةتء‬ ‫دامء دةزطاكانى كابينةى حكومةتةكةى‬ ‫وانيت يان‬ ‫وخي َنيت‪ ،‬طةر حكومةت وةها َبر َ‬ ‫ب ِر َ‬ ‫كاتيك بير بكاتةوة لةسةر ئةو بنضينةيةى كة‬ ‫َ‬ ‫هيناوةو ئةم‬ ‫ثةرلةمان‬ ‫حكومةتيكى بةرهةم َ‬ ‫َ‬ ‫حكومةتةش لة ِرةحمى ئةو ثةرلةمانةوة ثةيدا‬ ‫بووةء‪ ،‬باشترين كةسي حكومدارو كاربةدةستى‬ ‫لةئارادابوو (ئةحسةن موجود)ى ئةم ِرؤى بؤ‬ ‫َعيراق خستووةتة ثؤستةكانةوة‪ ،‬ئةوا لةسةر ئةم‬ ‫بنضينةية َبيت ئةوا ئيدى طواية (بةلؤذيكى خودى‬ ‫حكومةت)و سةرجةم وةزيرانى سةر بةفراكسيؤنة‬ ‫ئاتاجيك بة دامةزراوة‬ ‫ناكؤكةكانى ثةرلةمان هيض َ‬ ‫ياسا دانةرةكةى (ثةرلةمان) نةماوة‪.‬‬ ‫لةوانةشة بة ِراى هةنديَك ضاوديَري سياسي‬ ‫كةسيك َبلَيت ئةو بةرثرسة حكوميانةو ئةو ضةند‬ ‫َ‬ ‫ئةندام ثةرلةمانة داواى بلؤك كردن ( ِراطرتن)ى‬ ‫كردبيت نةك َ‬ ‫هةلوةشاندنةوةى‪،‬‬ ‫حكومةتيان‬ ‫َ‬ ‫ئةمة لة ِر َ‬ ‫َ‬ ‫ب��ةالم هةر نيازى‬ ‫والةتدا واي��ة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫هةلوةشاندنةوةكةش لة ثشتيةوةيةتى‪،‬‬ ‫ضونكة هةر خودى داواكارىء بانطةشة بؤ ئةم‬ ‫بةركةنار كردنةى حكومةت تاقي كردنةوةى‬ ‫َثيوةرو تةرمؤمةترى ثةرضةكردارو كاردانةوة‬ ‫هةمةجؤرةكانى ديكةية‪.‬‬ ‫خؤ ئةطةر خ��وازي��ارانء بانطةشةكارانى‬ ‫َنيي َ‬ ‫هةلوةشاندنةوةى حكومةتء متمانة‬ ‫دوي َ‬ ‫َ‬ ‫سةندنةوةش لةسةرؤكى حكومةتةكة بة ِروالةت‬ ‫ثاشطةز بووبنةوة ئةوة ماناى وانى ية كةلة‬ ‫َ‬ ‫بةبي‬ ‫هةلويَستى بنضينةيي يان كشانةوةو َ‬ ‫لةدةرطادان َ‬ ‫كردبيت‪.‬‬ ‫مالئاوايييان َ‬ ‫بانطةشةى ئةم هةفتانةى دوايي ضةند‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ضةند ثايةداريَكى‬ ‫ثةرلةمانيك‬ ‫ئةندام‬ ‫َ‬ ‫بةشدارى حكومةتداو بةدوايدا ئةو ناكؤكي ية‬ ‫طةورانةى َنيوان فراكسيؤنةكانيش لةسةر ب ِريارو‬

‫ِراسثاردةكانى ياساي َليبوردنى طشتىء بنيات‬ ‫نانةوةى ذيَرخانى ئابوورىء ياساكانى تايبةت‬ ‫بة نةوتء غازء دانوستانةكانى َنيوان هةريَمء‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتدارانى ضينى يةكةم‬ ‫بةغداد بة ِراى‬ ‫بانطةشةيةكى ناديموكراسي ية لةدواى ئةوةى‬ ‫كة حكومةتةكةى (نوورى ماليكى) توانيويةتى‬ ‫بةسةر زؤربةى كؤسثة طةورةكانى سةر ِريَطايدا‬ ‫سةربكةويَتء زؤربةى دؤسية َئالؤزةكانيش‬ ‫ضيتةوةو هيض ياخى يةكى لةبةرامبةر دا‬ ‫بثي َ‬ ‫َ‬ ‫نةبيت‪.‬‬ ‫نةمابيت‪ ،‬تةنها ثةرلةمان َ‬ ‫َ‬ ‫ئيدى هيض دةستةو كؤميتةيةكى سةربةخؤو‪،‬‬ ‫هيض دام��ةزراوةي��ةك��ى دةس��ت��وورىء‪ ،‬هيض‬ ‫بةثيوة‬ ‫كةسيكيش َ‬ ‫وةزارةتيكى مةدةنىء هيض َ‬ ‫َ‬ ‫يان بةدانشتنانةوة يان بة ثيادةيي هاتء ‪،‬يان‬ ‫ِرؤيشتء مافي َ‬ ‫نةبيت تةنها‬ ‫هةلسء كةوتى َ‬ ‫هيزة‬ ‫بةفةرمانى جةنابي سةركردةى طشتى َ‬ ‫نةبيت‪ ،‬ئةم َ‬ ‫خةسلةتةش جوداية لة‬ ‫ضةكدارةكان َ‬ ‫َ‬ ‫خةسلةتة ناسراوة هاوضةرخةكانى ئةم ِرؤى هةر‬ ‫سةرؤك وةزيريان سةرؤك كؤماريَك كة ثؤستى‬ ‫هيزة ضةكدارةكانى‬ ‫سةركردةى طشتى ى َ‬ ‫َ‬ ‫نرابيت‪.‬‬ ‫نابيت يان َ‬ ‫والتيش لةئةستؤ َ‬ ‫ئةمة زياتر نةزعةو ئارةزوويةكى شوومى‬ ‫هاوشيوةى نةزعةكانى‬ ‫عةسكةرتاريانةية كة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةس��ةالتء خؤسةثاندنى يةك‬ ‫تاك ِرةويي‬ ‫الي��ةن��ةى ب��ة ه�َ�ي��زى ف��ةرم��ان��دةش��ة‪ ،‬بةم‬ ‫َ‬ ‫بةكؤمةلء‬ ‫�ي ي��ةش لةطؤ ِرنانى ك��ارى‬ ‫ث� َ‬ ‫هاريكاريي نيشتيمانى ية‪ ،‬لةاليةكى تريشةوة‬ ‫ثةردةثؤشكردنى ئةو شكستة ثةلوثؤدارةية‬ ‫كة لةسةرجةم فايلء دؤسيةكاندا خةريكة‬ ‫يةخةى حكومةت دةط��رَي��ت‪ ،‬ضونكة هةر‬ ‫ِرؤذنا ِرؤذيَك بةسةر َعيراقدا َتي دةثة ِريَت‪،‬‬ ‫تووشي شكؤيةكى ئاسايش ثاريَزيي (ئةمنى)و‬ ‫هيمنىء‬ ‫تةنانةت تووشي‬ ‫كارةساتيكى َتيكدانى َ‬ ‫َ‬ ‫ئاسايش دةبن‪ .‬دواى ئةمةش ث ِرؤذةكانى بنيات‬ ‫َ‬ ‫سةرلةنوى ضاككردنةوةش ثةكيان‬ ‫نانةوةو يان‬ ‫دةكةويَتء‪ ،‬تةنها ضةند تةندةريَكى سادةوساكار‬ ‫بؤ َ‬ ‫بةلَيندةرانى دروست كردنى ضةند شؤستةو‬ ‫دةردةضيت كةلةوةش دا ثارةى بؤ‬ ‫شةقاميك‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫تةرخانكراوى ِرووب��ة ِرووى تابلؤيةكى دزىء‬ ‫دةبيتةوة ‪،‬وةك ئةو تابلؤى الدانى‬ ‫ِرووخاندن َ‬ ‫كاتى يةى كة وردة وردة بةالدا دةكةويَتء كةس‬ ‫نى ية َ‬ ‫سي َنيتةوة‪ .‬ديَهاتة سنوري يةكانى‬ ‫هةلى َ‬ ‫َ‬ ‫باكوورى خؤشةويستى والتةكةشمان بةردةوام‬ ‫لةذيَر ِرةحمةتى تؤثء موشةكى هاوسةنطةرانى‬ ‫�ي سةرسةختةكانمان دان لةدؤستانى‬ ‫دراوس� َ‬ ‫َئيرانء توركيا كة بةردةوام سةردانء هاتء ضؤى‬

‫لةنيوان َعيراقء بةرثرسانى ئةم دوو‬ ‫دؤستانةش َ‬ ‫َ‬ ‫والتةش دا هةية‪ ،‬سةروةرى َعيراق لةم ديَهاتة‬ ‫لةكاتيكدا‬ ‫شيل دةكريَت كة َ‬ ‫سنوريانة دا وةها َثي َ‬ ‫َئيستا َعيراق خاوةنى سوثايةكى يةك مليؤن‬ ‫سةربازيي خؤبةخشء‪ ،‬خاوةنى َ‬ ‫طري بةستى‬ ‫ضةكدار كردن بةب ِري ضةند مليارىء‪ ،‬خاوةنى‬ ‫هةيئةتيكى فةرماندةيي طشتى ى عةسكةريشة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫سةرلي َتيكضوونى حكومةت‬ ‫وةلى بةهؤى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةو كارة َبي بةرنامةء َبي سيستمى َنيو خؤييء‬ ‫تةنانةت َبي كةشء هةواى خؤشةويستىء‬ ‫َثيكةوة طونجانى ئةندامانىء َليثرسراوانةشيةوة‪،‬‬ ‫ثي دةرو َلي سةنةرةوةكةش‬ ‫ثةرلةمانة متنانة َ‬ ‫تووشي شؤك كردووة‪ ،‬ناوبةناو جةنطى وتةو‬ ‫وتةبيذى فةرمى حكومةتء‬ ‫َليدوانى َنيوان‬ ‫َ‬ ‫ةوتيكى‬ ‫ر‬ ‫حكومةت‬ ‫�ى‬ ‫�‬ ‫�ةرؤك‬ ‫جيطرى س�‬ ‫ِ َ‬ ‫َ‬ ‫دى بةكاروانى بؤ دواوة هاتووى حكومةت‬ ‫دةبةخشيت‪ ،‬ئيدى داخؤ بارو دؤخى ثةيوةندى‬ ‫َ‬ ‫َنيوان وةزيرة بة ِريَزةكانى سةر بة ليستء َثيكهاتة‬ ‫جياوازةكانى دى ضؤن َبيت كة بةردةوام ضةندين‬ ‫لةنيوانياندا هةبووةو هةية‪.‬‬ ‫بةربةستى بةردين َ‬ ‫لةبةر ِرؤشنايي ئةم بارودؤخةدا بانطةشةو‬ ‫هاوارى زؤرء مةترسيدار بؤ َ‬ ‫هةلوةشاندنةوةى‬ ‫ثةرلةمان بةمةبةستى خؤ قوتار كردن لة‬ ‫ضاوديَريي ثةرلةمان‪ ،‬بؤ تةحةكوم كردنى‬ ‫لةدةست دةرنةضووى سةرضاوةكانى داراييء‬ ‫َ‬ ‫دةولةمةندىء ثؤستء ثايةو كورسي ى‬ ‫هينانى يةكجارةكى‬ ‫نةرمءشل‪ ،‬ثاشان بؤ لة ِريشة َ‬ ‫ئةو هيواو ئاواتةى كة َ‬ ‫َ‬ ‫ثالنةرى مليؤنةها هاوالتي‬ ‫َعيراقي بوو كة ِروويان كردبووة صندوقةكانى‬ ‫سةردةميكى تازةى‬ ‫دةنط دانء خةونيان بة‬ ‫َ‬ ‫هيمنىء سةربةخؤييء ِرزطاري‬ ‫بةدى هاتنى َ‬ ‫يةوة دةدى‪ ،‬جطة ل��ةوةش بانطةشةى ئةو‬ ‫ثةرلةمانتارة بة ِريَزانةو هاو ِر َي حكوميةكانيان بؤ‬ ‫الوازكردنى ئةو ثةرلةمانةش كة بةردةوام نانى‬ ‫َلى دةخؤنء هةرضي كةسء كارء خزمء اليةنطرة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطوى كانيانة تيايدا دةلةوة ِريَنن‪ .‬تاكة‬ ‫ئةلقة‬ ‫ثرسياريش كةيةخةى بانطةشةكاران دةطريَت‬ ‫ئةوةية بؤضى لةسةرةتادا هةرخؤتان يةكةم ضين‬ ‫بوون طؤرانيتان َ‬ ‫بةباالى ثةرلةمانء حكومةتة‬ ‫ثي كراوةكةيدا دةط��وتء‪ ،‬ئةم ِرؤش‬ ‫متمانى َ‬ ‫بةبي َ‬ ‫طوى دانة هةستء نةستى دةيان مليؤن‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫خير نةديوةكةتان‬ ‫هاوالتى بةشمةينةتى والتة َ‬ ‫ثشيوىء َئالؤزى ديكة بةسةر‬ ‫كةشء هةوايةكى َ‬ ‫دةهينن كة خؤشتان نازانن‬ ‫ث ِرؤسةى سياسيتاندا َ‬ ‫ئةنجاميكى نةخوازراوى‬ ‫ئةم جارة ض ئاكامء دةر‬ ‫َ‬ ‫َلي دةكةويَتةوة ؟!‪.‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫‪17‬‬


‫ك َيشةكانى س��وريا هانى كوردةكان دةدات‬ ‫َ‬ ‫دةولةت َيكى س��ةربةخؤ‬ ‫ب��ؤ دروس��تكردنى‬

‫نوسينى‪ :‬وييةر داظيس‬ ‫وةرطَي ِرانى‪ :‬هَيمن مةنسور‬ ‫نابيت تاك‬ ‫ئةوةى لة سوريا ِروودةدات َ‬ ‫اليةنانة وةريبطرين‪ ،‬ئةو نائاراميانةى كة‬ ‫يةكيك لة طةورةترينء كاريطةرترينء‬ ‫لة َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةهيزترين والتى ِرؤذهةالتى ناوة ِراستدا‬ ‫َ‬ ‫ِروودةدات كاريطةرى لةسةر هةموو‬ ‫َ‬ ‫ؤذهةالتى ناوة ِراست هةية‪ ،‬بةتايبةتى‬ ‫ِر‬ ‫(عيراق‪ ،‬ئةردةن‪ ،‬لوبنان)‪،‬‬ ‫وةك‬ ‫كانى‬ ‫دراوسي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫توركيا كة خؤى َئيستا لة َكيشةكةداية‪،‬‬ ‫هةزارةها لة دانيشتوانى سوريا لة ترسى شة ِر‬ ‫لة سوريا َ‬ ‫هةلهاتوون‪ ،‬بة تايبةتى لة شارةكانى‬

‫‪18‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫باكور وةك حةماو عةفرين‪.‬‬ ‫توركيا نيطةرانة لةو ذم��ارة زؤرةى‬ ‫َ‬ ‫هاوالتيانى سوريا كة لة سنورةكراوةكانى‬ ‫َنيوانيانةوة ديَنة ناو توركياوة‪ ،‬تايبةتى دواى‬ ‫زيادبوونى توندوتيذيةكان لة سوريا‪ ،‬هةنديَك‬ ‫َ‬ ‫لةو َ‬ ‫لةطةل‬ ‫هةلهاتووانة جانتا سياسيةكانيان‬ ‫خؤيان ديَنن بؤ َ‬ ‫ئةىء دةبنة هؤى زياتر‬ ‫َئالؤزبوونى ِرةوشةكة‪.‬‬ ‫هةنديَك ج��ار َكيشة ناوضةيةكان‬ ‫دةبيت لةسةر ئةو هةزارةها‬ ‫كاريطةرى َ‬ ‫دانيشتوانة َ‬ ‫هةلهاتووةى كة بةو طةرماى‬ ‫َ‬ ‫خيمةكاندا دةذين‪ ،‬بةالم ئةوة بؤ‬ ‫هاوينة لة َ‬ ‫توركيا زؤر سادةو ساكارة بة بةراود كردن بة‬ ‫َكيشةيةكى ديكة لة ئةطةرى ِروخانى ِرذيَمى‬

‫سوريادا ئةويش َكيشةى كورد و كوردستانة‪،‬‬ ‫عيراقدا‬ ‫بةنزيكةى وةك كؤثيةكى ئةوةى لة َ‬ ‫ِروويدا دواى َ‬ ‫سالى ‪.1991‬‬ ‫ك��وردان��ى ب��اك��ورى سوريا زؤرترين‬ ‫جي ثةنجةيان زياتر ديارة‬ ‫ضاالكيان هةيةو َ‬ ‫َ‬ ‫هةوالتيانى بةشةكانى ديكةى سوريا‪ ،‬بؤ‬ ‫لة‬ ‫بةهيزكردنى ناسنامةو شويَنى خؤيان‪.‬‬ ‫َ‬ ‫خؤمان حوكمى خؤمان دةكةين‬ ‫ئةمة بؤ توركيا وةك ئةوة واية ثارضة‬ ‫ثة ِرؤيةكى سور نيشانى طايةك بدةيت‪.‬‬ ‫هيزةكانى ئةسةد لة ناوضةيةك‬ ‫كاتيك َ‬ ‫َ‬ ‫شؤرشطي ِرةكان لة‬ ‫زة‬ ‫هي‬ ‫بؤ‬ ‫نةوة‬ ‫دةكشي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫شتيكى ئاشكراية كة ئةوانى ديكة‬ ‫حةلةب‪َ ،‬‬ ‫ئةو بؤشايية ث ِردةكةنةوة كة لةدواوة دروست‬


‫دةبيت‪ ،‬هةروةها لة ناوضة كورديةكانى‬ ‫َ‬ ‫يةكيتى ديموكراتى (ث‪.‬‬ ‫باكورى سوريا ثارتى َ‬ ‫ى‪ .‬د) ثارتة بضوكةكانى ديكة لة تواناياندا‬ ‫هةية دةستبطرن بةسةر هةموو ناوضةكاياندا‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةالم دووبارة دةستدةطيريَتةوة بةسةرياندا‬ ‫لةاليةن ِرذيَمةوة‪َ ،‬‬ ‫سالةح موسليم‪ ،‬سةرؤكى‬ ‫ثارتى (ث‪ .‬ى‪.‬د)ةكة لة تازةترين َليدوانيدا بؤ‬ ‫(بى بى سى) َ‬ ‫«ئيمة دةتوانين خؤمان‬ ‫دةلَيت َ‬ ‫حوكمى خؤمان بكةين‪ ،‬تواناى ئةوةمان‬ ‫هةية»‪ ،‬بة ِريَز موسليم زؤر ذيرانة لةم‬ ‫قؤناغةدا بانطةشة بؤ سةربةخؤى كوردستان‬ ‫ناكات‪َ ،‬‬ ‫بةلكو دواى ئؤتؤنؤمى دةكات لةذيَر‬ ‫سايةى سوريايةكى ديموكراتيدا‪.‬‬ ‫ك��وردةك��ان ت��ا َئيستا ض��وار ش��ارو‬ ‫َ‬ ‫كؤنترؤل‬ ‫شارؤضكةيان لة باكورى كوردستان‬ ‫بةشيكى قاميشلؤ و‬ ‫كردووة كة بريتين لة َ‬ ‫ئيفرينء عامودةو ئيل عةرةب‪ ،‬ئةوةى كة‬ ‫طرنطة ئةوةية كة لة ئازادكردنى ئةم ناوضانةدا‬ ‫كةمترين شة ِركراوةو كةمترين زيانى طيانى‬ ‫هةبووة‪ ،‬زؤريك لةو شوَينانة وا دةردةكةويَت‬ ‫«ئيمة ئاطادارمان‬ ‫بةبى شة ِر ِرزطاركرابن‪َ ،‬‬ ‫كة َ‬ ‫َ‬ ‫بهيلن‬ ‫بةجي َ‬ ‫كردنةوة كة ناوضة كورديةكان َ‬ ‫ئةطينا ناضاردةبين كاردانةوةى ديكةمان‬ ‫دةبيت» ئةمة قسةى بة ِريَز (موسليم)ة كة‬ ‫َ‬ ‫بةو كاربةدةستانةى ديمةشقى ووتى كة‬ ‫ناوضة كورديةكان بة ِريَوة دةبةن‪ ،‬ئةوان‬ ‫دةزانن ئةو َ‬ ‫بةبى‬ ‫خةلكة ضى دةويَت بؤية َ‬ ‫هيناوة‪.‬‬ ‫خويَن ِرشتن وازيان لةو ناوضانة َ‬ ‫ئةردوطانء هة ِرةشةى تيرؤر‬ ‫كةسيك باكورى سوريا بة‬ ‫هةموو‬ ‫َ‬ ‫« ِرؤذئاواى كوردستان» ناودةبات‪ ،‬سةرؤكى‬ ‫دةلَيت « زؤربةى َ‬ ‫(ث‪.‬ى‪.‬د) َ‬ ‫خةلكى ئةم‬ ‫ناوضانة بةشدارى ضاالكيةكان دةكةنء‬ ‫هاوكارى سةرخستنى نيازةكانمان دةكةن»‪.‬‬ ‫ئةو نيازانة َ‬ ‫بةدلنياييةوة لةاليةن توركياوة‬ ‫ثشتيوانى َليناكريَت‪ ،‬كة دةيةها َ‬ ‫سالةلة شة ِرى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ثارتى نةتةوةى كورد‬ ‫خوَيناويداية‬ ‫(ثةكةكة)‪ -‬ثارتى كريَكارانى كوردستان‪.‬‬ ‫دوانيكى تونديدا لةم ماوةيةدا‬ ‫لة َلي َ‬ ‫سةرؤك وةزيرانى توركيا بة ِروونى ئاماذة بةوة‬ ‫َميكى سةربةخؤ‬ ‫دةكات كة دروستبوونى هةري َ‬ ‫لة باكورى سوريا هة ِرةشةيةكى ِراستةخؤية‬ ‫بؤسةر بةرذةوةندىء ئاسايشى توركيا‪.‬‬

‫ئ��ؤردوط��ان َ‬ ‫��ي��ت» ِريَطةنادةين‬ ‫دةل َ‬ ‫ِريَكخراويَكى تيرؤرستى لة ناوضةكةدا‬ ‫دروستببيت»‬ ‫َ‬ ‫كةوتنيكى‬ ‫ضاوثي‬ ‫هةروةها ناوبراو لة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫تةلةفيزيؤنيدا َ‬ ‫دةلَيت «مافى سروشتى خؤمانة‬ ‫كة دةستبخةينة ناو كاروبارى سورياوة‬ ‫لةبةرئةوةى ئةو شانة تيرؤرستيانة هة ِرةشةن‬ ‫بؤ سةر ئاسايشى نةتةوةى توركيا»‬ ‫َ‬ ‫لةطةل رذيَمةكةى‬ ‫توركيا هاوثةيمان بوو‬ ‫ئةسةد بةهؤكارى ئابورىء ثراطماتيكى‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةالم َئيستا دةستى لة ديمةشق بةرداوة‪،‬‬ ‫ضةند جاريَك ئؤردوطان دواى لة سةرؤك‬ ‫بةشار ئةسةد ك���ردووة كة دةس��ت لة‬ ‫هاوالتيانى خؤى َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةلبطريَتء‬ ‫قةتولوعامى‬ ‫َ‬ ‫بهي َنيت بؤ ئةوةى خويَنى‬ ‫واز لة‬ ‫دةسةالت َ‬ ‫زياتر نة ِرذيَت‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َنيت؟‬ ‫ي‬ ‫د‬ ‫ت‬ ‫دةسةال‬ ‫لة‬ ‫واز‬ ‫ئةسةد‬ ‫َ‬ ‫هةنديَك لة توركيا َثييان واية ئةسةد‬ ‫َ‬ ‫َليت يان خؤى‬ ‫خؤويستانة‬ ‫بةجيدي َ‬ ‫دةسةالت َ‬ ‫َ‬ ‫دةدات بةدةستةوة لة باكورى ووالت بؤ‬ ‫ببيتة مايةى طرذى بؤ‬ ‫(ث‪.‬ى‪.‬د) بؤ ئةوةى َ‬ ‫توركياء هةروةها دابةشكردنى ئؤثؤزسيؤنى‬ ‫سوريا‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لة وتاريَكيدا بؤ دةزط��اى هةوالى‬ ‫توركيا ئةردوطان َ‬ ‫دةلَيت «ئةسةد لة باكور‬ ‫َثينج ناوضةى بؤ تيرؤرستةكان (كورد)‬ ‫هيشتووة»‪.‬‬ ‫جي َ‬ ‫َ‬ ‫بةشيك‬ ‫ئةنكةرة (ث‪.‬ى‪.‬د) سوريا وةك َ‬ ‫لة (ثةكةكة) هةذماردةكات‪َ ،‬‬ ‫بةالم ِرةخنةو‬ ‫ثشيوى لة‬ ‫تؤمةتةكانى دروستكردنى‬ ‫َ‬ ‫ناوضةكةدا تةنها ئا ِراستةى ِرذيَمةكةى‬ ‫ئةسةد ناكرَيت‪ ،‬ناوضةى ئؤتؤنؤمى كوردستان‬ ‫اهينان بة‬ ‫عيراق دانيان بةوةدناوة كة ِر َ‬ ‫لة َ‬ ‫كوردانى سوريا دةكةن لة خاكى خؤياندا‪،‬‬ ‫لة نويَترين َليدوانيدا سةرؤكى هةريَمى‬ ‫كوردستان‪ ،‬مةسعود بارزانى‪ ،‬بة ِراشكاوى‬ ‫اهيناندا داناوة كة‬ ‫دانى بة بوونى كةمثى ِر َ‬ ‫اهينانى‬ ‫تيايدا ذمارةيةك لة طةنجانى كورد ِر َ‬ ‫تيادا دةكةن‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َئالؤزيةكان لةطةل سوثاى سورياى ئازاد‬ ‫هةروةك ضؤن ‪ 20‬مليؤن كوردى توركيا‬ ‫سةيرى براكانيان دةكةن لة سوريا بؤئةوةى‬ ‫سنورى نيشتيمانةكةيان دياريبكةن‪،‬‬

‫شيوة توركةكانيش بةتايبةت‬ ‫بةهةمان َ‬ ‫نةتةوةثةرستةكانيان بةنيطةرانيةوة سةيرى‬ ‫بارودؤخةكة دةك��ةن‪ ،‬وةزي��رى دةروةى‬ ‫توركيا‪ ،‬ئةحمةد داودئؤغلؤ َنيردراوة بؤ باكورى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل بةرثرسانى كوردا باس لة‬ ‫عيراق تا‬ ‫َ‬ ‫ِرةوشى سورياو نيطةرانيةكانى توركيا لةو‬ ‫بارةوة بكةن‪.‬‬ ‫هةنديَك شت تا َئيستا بةنا ِروونى‬ ‫ماونةتةوة‪ ،‬واب��اس دةكريَت ثةيوةندى‬ ‫َنيوان كوردانى سورياو بةشةكةى ديكةى‬ ‫ئؤثؤزسيؤن (سوثاى سورياى ئ��ازاد) لة‬ ‫َئالؤزيداية‪ ،‬لة هةندَيك لةو ناوضة كورديانةى‬ ‫َ‬ ‫هيزةكانى‬ ‫كة لة ذيَر‬ ‫كؤنترؤلى (ث‪.‬ى‪.‬د)داية‪َ ،‬‬ ‫سةر بة ئةسةد لة بنكة سةربازيةكانى خؤياندا‬ ‫َنيت‬ ‫ماونةتةوة‪ ،‬ئةمةش ئةو ثرسيارة دةوروذي َ‬ ‫َكةوتنيك لة َنيوان‬ ‫كة ِرةنطة جؤرة ِري‬ ‫َ‬ ‫هةبيت‪.‬‬ ‫ديمةشء كوردةكاندا َ‬ ‫ب� َ‬ ‫�ةالم ثرسيارة طةورةكة ئةوةية ئايا‬ ‫توركيا خؤى دةخاتة ئةو مةترسية طةورةوة‬ ‫هيرشكردنة سةر باكورى سوريا تا ريَطة‬ ‫بؤ َ‬ ‫لة دروستبوونى قةوارةيةكى كوردى بطريَت؟‬ ‫شتيك حةتمية‪ ،‬ئةطةر سةرؤك‬ ‫تةنها َ‬ ‫َ‬ ‫بهينريَتة خوارةوة ئةو‬ ‫ئةسةد لة دةسةالت َ‬ ‫َ‬ ‫ووالت��ة توشى دابةشبوونء توندوتيذىء‬ ‫دةبيت‪.‬‬ ‫بةريةكةكةتن َ‬ ‫سةرضاوة‪www.bbc.co.uk :‬‬

‫دروستبووني هةريمَ يَكي‬ ‫سةربةخؤ لةباكووري‬ ‫سوريا هةرِةشةيةكي‬ ‫راستةوخؤية بؤ سةر‬ ‫بةرذةوةنديي ئاسايشي‬ ‫توركيا‬ ‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫‪19‬‬


‫ساالر مةمحود‪:‬‬ ‫مَ‬ ‫هةريي كوردستان تـاكو ئ َيستا خـ‬ ‫لـةبةرئةوةي‬ ‫نيية‪ ،‬ناتوانني َ‬ ‫بل َيني سيستمةكة ثةرلةمانيية‬ ‫بروا هةولَيرى‬ ‫ديدارى‪ِ :‬‬ ‫س��االر مةحمود ئةندامي ثةرلةماني‬ ‫كوردستان و سةرؤكي ليذنةي مافي مرؤظ‬ ‫لةديمانةيةكي تايبةتي طؤظاري ريَطادا‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬بة ِريَزتان وةك سةرؤكى َليذنةى مافى‬ ‫مرؤظ لة ثةرلةمانى كوردستان خويَندنةوةتان‬ ‫بؤ ِرةشى مافى مرؤظ ضؤنة؟‬ ‫س��االر محمود‪ :‬هةريَمى كوردستان‬ ‫لةبةردةم تاقيكردنةوةيةكى ضارةنووس‬ ‫سازداية‪ ،‬ئةويش ئايا دةتوانريَت بةزوويى‬ ‫ث��رؤذةك��ان��ى ضاكسازيىء بةرنامةكانى‬ ‫روووبةرووبونةوةى راستةقينةى دياردةكانى‬ ‫َ‬ ‫ئاسةوارةكانى‬ ‫بنةب ِركردنى‬ ‫طةندةلىء‬ ‫دوو ئيدارةيىء ثشت بةستن بةثرةنسيثة‬ ‫جيهانيةكانى مافةكانى مرؤظء كاراكردنى‬ ‫دامةزراوةكانى كةكار لةسةر شةفافيةتء‬ ‫شيلكاريةكانى مافى‬ ‫لةثي َ‬ ‫بةربةست دادنان َ‬ ‫بةجيكردنى‬ ‫جي َ‬ ‫مرؤظ دةكةن بخاتة بوارى َ‬ ‫َ‬ ‫قؤلى هةمةاليةنةى بؤ‬ ‫راستةقينةوةو‬ ‫هةل َ‬ ‫َ‬ ‫مالريَت يان نا؟ لةم دوو ريانةدا دةتوانين‬ ‫كؤمةلَيك َ‬ ‫َ‬ ‫هةلسةنطاندنى جةوهةريى بكةين‬ ‫هيشتا بةطومانم بةزوويى بتوانريَت‬ ‫كة من َ‬ ‫ئةو ئيرادة راستةقينة دروس��ت بكريَت‪،‬‬ ‫لةبةر كةمى يان زؤر الوازى ئةو ئيرادةية‬ ‫دةبينين لة زؤر ئاستدا رةوشى مافى مرؤظ‬ ‫جيطةى رةخنةى ضاوديَرانى مافى مرؤظة لة‬ ‫َ‬ ‫ئاستى ناوخؤيىء َني َ‬ ‫ودةولةتيشدا‪ ،‬هةرضةندة‬ ‫لةهةريَمى كوردستاندا كرانةوة هةيةو فرةيى‬ ‫سياسى واى كردوة ئاشنايةتى بةمافةكان‬ ‫َ‬ ‫لةهةلكشاندا َبيتء بوونى‬ ‫تابيت ئاستةكةى‬ ‫َ‬ ‫ضاوديَرى ريَكخراوة بيانيةكانء ضةندين‬ ‫كارةكتةرو ناوةندى ناوخؤيش لةسةر رةوشةكة‬ ‫ئوميد دةبةخشن‪َ ،‬‬ ‫بةالم لةبةر‬ ‫جؤريَك لة َ‬

‫‪20‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫ضةندين هؤكارى ترى خؤيىء بابةتى واى‬ ‫شيلكاريةكانى مافى مرؤظ لة‬ ‫كردوة تؤمارى َثي َ‬ ‫َ‬ ‫هيشتا‬ ‫زيادبووندا بن‪ ،‬لةوانة كؤمةلطاى َئيمة َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطاى‬ ‫كؤمةلطايةكى ضةكدارة‪ ،‬ضونكة‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطايةكى‬ ‫دواى ضةندين شة ِرة‪ ،‬هةروةها‬ ‫بريندارةو تووشى ضةندةها جؤرى جينؤسايد‬ ‫هيشتا ناوةنديَكى ئةكاديمى بؤ‬ ‫بؤتةوة‪َ ،‬‬ ‫كؤليذو ثةيمانطا‬ ‫خويَندنى مافةكانى مرؤظ لة َ‬ ‫هيشتا‬ ‫دامةزراوة ثةروةردةييةكانى َئيمةدا نيية‪َ ،‬‬ ‫خي َلء عةشيرةتء‬ ‫كاريطةرية َنيطةتيظةكانى َ‬ ‫دابونةريتء كةلتورى باو َزالترة بةسةر ثرسة‬ ‫طشتيةكانى كوردةواريدا‪ ،‬ئةمانةو ضةندينى تر‬

‫لة نةبوونى دةستورى‬ ‫هةريمَ دا زيانى زؤرمان‬ ‫بةركةوت‬ ‫َ‬ ‫بةهةلمةتى‬ ‫لةهؤكار وادةكةن كة َثيويستمان‬ ‫هةمةاليةنةبيتء‬ ‫هوشياريىء رووبة ِرووبونةوى‬ ‫َ‬ ‫نةوتوانين رازيبين بةم رةوشةى َئيستا‪.‬‬ ‫ِريَطا‪َ :‬ثيتواية ِرووداوة سياسيةكان بؤتة‬ ‫شيلكردنى مافى مرؤظ لة هةريَمى‬ ‫هؤى َثي َ‬ ‫كودستان؟‬ ‫يةكيك لةهؤكارة‬ ‫حمود‪:‬‬ ‫مة‬ ‫�االر‬ ‫س�‬ ‫َ‬ ‫جةوهةريةكان بوونى تةنطذةى سياسى َنيوان‬ ‫ثارتء ريَكخراوة سياسيةكانى كوردستانة‪،‬‬ ‫ئةطةر ئامانجى زانستى حيزبى سياسى لة‬ ‫سةردةمى ديموكراسيء خةباتى مةدةنيدا بريتى‬ ‫َبيت َ‬ ‫لةبالوكردنةوةى هوشياريى مافى مرؤظء‬

‫ثاراستنى ئازاديةكانء ريَزطرتن لةسةروةرى‬ ‫بةديهينانى راستةقينةى عةدالةتى‬ ‫ياساء‬ ‫َ‬ ‫لاَ‬ ‫كؤمة يةتى‪ ،‬بةم َثيودانطةو خؤيَندنةوةى‬ ‫ثةيوةندى اليةنة سياسيةكانى كوردستانء‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫ئاستى متمانةيان بةيةكترو بةرخورديان‬ ‫َ‬ ‫بةديهينةرى ئةم ئامانجانة نين‪،‬‬ ‫خةلكء خؤياندا‬ ‫َ‬ ‫ضونكة مومارةسةى سياسىء تةنانةت جؤرى‬ ‫حيزبايةتى لةكوردستاندا قؤناغى تةقليديةتى‬ ‫هيشتا كةلتورى شؤ ِرشء شاخ‬ ‫َتينةثة ِراندوةو َ‬ ‫َ‬ ‫لةسةردةمى دةسةالتى دةستوريىء خةباتى‬ ‫مةدةنى ناو شاردا بةجؤريَك هةذموونى كردوة‪،‬‬ ‫لة َتيكضوونى ثةيوةندى َنيوان دوو اليةن يان‬ ‫دةبيتء ئاماذة‬ ‫اوكيى طةورة دروست َ‬ ‫زياتر َدلة ِر َ‬ ‫شيلكارى بةدةر دةكةون‪ ،‬نةبوونى‬ ‫طةورةكانى َثي َ‬ ‫متمانةى َنيوان اليةنة سياسيةكان هؤكارى‬ ‫شيلكاريةكانى مافى مرؤظنء‬ ‫ط��ةورةى َثي َ‬ ‫ئاستةنطن لةبةردةم كارانةبوونى ئةو دةزطاو‬ ‫ناوةندانةى ئامانجيان رووبةرووبوونةوةى‬ ‫شيلكاريةكانى مافى مرؤظء طةياندنى‬ ‫َثي َ‬ ‫َ‬ ‫ثرؤسةكانى هوشيارى مافةكانى مرؤظة‪ ،‬بةالم‬ ‫لةبةرامبةردا هةموو اليةك دروشمى جوانء‬ ‫ثةي ِرةوى مؤديَرنى هةية‪ ،‬واتة وةك تيؤرةو‬ ‫نوسراو اليةنةكان َ‬ ‫هةلطرى ئةو ثرنسيثة‬ ‫جوانانةن‪َ ،‬‬ ‫بةالم لة رةفتارو مةيداندا زؤر كةمتر‬ ‫تةرجةمة دةبن بؤ ذيانى رؤذانة‪.‬‬ ‫ِرَي��ط��ا‪ :‬سيتةمى سياسى لة هةريَمى‬ ‫سيتةميكى ثةرلةمانية يان‬ ‫كوردستان‪ ،‬ئايا‬ ‫َ‬ ‫سةرؤكايةتى؟ بؤ ئةم دؤخةى َئيستا كاميان‬ ‫باشترة؟‬ ‫هيشتا لةبةر ئ��ةوةى‬ ‫ساالرمةحمود‪َ :‬‬ ‫هةريَم خاوةنى دةستوور ني ية ناتوانين َبلَيين‬ ‫سيستمةكة ثةرلةمانية يان سةرؤكايةتى‪،‬‬ ‫بةشيكة لة َعيراقى ئيتحادىء‬ ‫هةرضةندة هةريَم َ‬ ‫سيستةمة سياسيةكةى ثةرلةمانى ديموكراسية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫نابيت ئةو راستية فةرامؤش‬ ‫بةالم هيض اليةك َ‬


‫ـاوةني دةسـتوور‬ ‫يان سةرؤكايةتي‬ ‫بكات كة ثةرلةمانى كوردستان دايكى‬ ‫جيطة‬ ‫دامةزراوةكانى ترى كوردستانةو يةكةم َ‬ ‫شانازى طةلى كوردستانة لة طواستنةوةى‬ ‫شةرعيةتى شؤ ِرش بؤ شةرعيةتى جةماوةريى‪،‬‬ ‫لةثةرلةمانةوة حكومةتء سةرؤكايةتى‬ ‫هةريَم لة دايك بوون‪ ،‬هةروةها ب ِريار هةية‬ ‫لةكوردستاندا كةثةرلةمان مةرجةعى سياسىء‬ ‫ياسايى هةريَمى كوردستانة‪ ،‬بؤية هةموو‬ ‫اليةنةكان طرنطة َبي َ‬ ‫دودلى كار بؤ ضةسثاندنى‬ ‫سيستةميكى ثةرلةمانى راستةقينة بكةنء‬ ‫َ‬ ‫لة سايةى ئةو سيستةمةدا فرةيى سياسىء‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتةكان َبيتة‬ ‫ثرةنسيثى جياكردنةوةى‬ ‫دىء ببينة خاوةن دةستوريَكى مؤديَرنى ئةوتؤ‬ ‫يةكيتى هةتا سةرى َ‬ ‫مالى كوردستانى‬ ‫زامنى َ‬ ‫َ‬ ‫بةديهينانى زياتر لةفيدراليش‬ ‫لةثيناو‬ ‫َ‬ ‫بكات َ‬ ‫لة ئايندةى نزيكدا بؤ كوردستان‪ ،‬واقيعى‬ ‫كوردستان بةهةموو َثيوةريَكى زانستى‬ ‫سيستةميكى ثةرلةمانى‬ ‫سياسى فؤرمى‬ ‫َ‬ ‫ديموكراسى دةخوازيَتء َئيمة لةثةرلةمانى‬ ‫كوردستان نزيكةى شةست ئةندامى ئةم خولة‬ ‫َ‬ ‫هةولى راستةقينةو كارةكيمان دا بؤ ئةوةى‬ ‫ثرؤذةى دةستور بة ئاراستةى هةمواركردنةوة‬ ‫كارى لةسةر بكريَت بؤئةوة بوو كة كاريَك‬ ‫َ‬ ‫ثةسيراوى‬ ‫بكةين ضيدى ئةو ثرؤذةية‬ ‫بةهةل َ‬ ‫نةمي َنيتةوة‪ ،‬ضونكة لة غيابى دةستورو نةبوونى‬ ‫َ‬ ‫مةحكةمةى دةستوريدا تةفسيرو خويَندنةوةى‬ ‫بةثيى بةرذةوةندية ئايدؤلؤذيىء‬ ‫جؤراوجؤر َ‬ ‫حزيبيةكان بؤ ثرسة نيشتمانييةكان دةكريَت‪،‬‬ ‫لةبةر ئةوة بوونى دةستور هةم ئةو طرفتة‬ ‫سيستةميكى‬ ‫َنيت‪ ،‬هةم زامنى‬ ‫َ‬ ‫َتيدةثة ِري َ‬ ‫دةبيتة‬ ‫ئاكام‬ ‫ئةوةش‬ ‫دةكات‪،‬‬ ‫بؤ‬ ‫َرنمان‬ ‫مؤدي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هؤكارى راستةقينةى يةك ِريزى ناومالى‬ ‫كوردء ئاراستةكردنى تواناكان لةيةك دةفردا‬ ‫بةديهينانى ئامانجة طشتيةكانى طةلء‬ ‫بؤ‬ ‫َ‬ ‫نيشتمانةكةمان‪.‬‬

‫ِريَطا‪ :‬مانةوةى َ‬ ‫كانيك لة زيندانةكان‬ ‫خةل َ‬ ‫بة َبى دادطايى كردن تاضةند يةكان طيرة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل مافى مرؤظ؟‬ ‫ساالر مةحمود‪ :‬هةموو ئةو سزا دراوانةى‬ ‫لة ضاكسازييةكانى هةريَمى كوردستاندان‬ ‫فايلةكانيان قؤناغى ي��ةك�لاك��ةرةوةى‬ ‫وةرطرتووة‪ ،‬واتة َلي َ‬ ‫كؤلينةوةى َتيدا كراوةو‬ ‫دادوةر ب ِريارى قةتعى ل��ةس��ةرداوة‪ ،‬ئةو‬ ‫تؤمةتبارانةشى لة طرتنء طواستنةوةكانن‪،‬‬ ‫نابيت دةستبةسةرو طلدراوة‬ ‫بةبى ب ِريارى دادطا َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةبى ب ِريارى‬ ‫بن‪ ،‬بؤية هةر حالةتء َ‬ ‫طرتنيك َ‬ ‫شيلكردنى ياسايةو جةزاى لةسةرة‪،‬‬ ‫دادوةر َثي َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫وةك خؤشتان دةلَين بة دلنييايةوة َثيشلكارى‬ ‫َبى ضةندوضوونى مافةكانى مرؤظ‪َ ،‬‬ ‫بةالم‬ ‫َئيمة وةك ليذنةى مافى مرؤظى ثةرلةمانى‬ ‫كوردستان َتيبينىء طازندةيى زؤرمان لةسةر‬ ‫دواكةوتنء مانةوةى دؤسيةى تؤمةتبارانة لة‬ ‫ضوارضيوةى تةحقيقدا زياتر لةماوةى ياسايى‬ ‫َ‬ ‫خ��ؤي‪ .‬ئةم َ‬ ‫هةوليرء‬ ‫حالةتانة لةدهؤكء‬ ‫َ‬ ‫سليمانىء طةرميانيش المان تؤماركراونء‬ ‫َ‬ ‫هةموو اليةكى ثةيوةنديدارمان َلى ئاطادار‬ ‫يةكيك لة بيانوةكان لة‬ ‫كردؤتةوة‪ ،‬هةرضةندة َ‬

‫سليمانىء طةرميان بؤ ئةوةى دةطة ِريَننةوة كة‬ ‫َ‬ ‫دادوةر كةمترة بةبةراورد بة دوو ثاريَزطاكةى‬ ‫شتيك راستى َتيداية‪َ ،‬‬ ‫هيشتا‬ ‫بةالم َ‬ ‫تر‪ .‬ئةمة َ‬ ‫سةلمينراو‪ ،‬لةبةر ئةوة ئةم‬ ‫نابيتة بةهانةيةكى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫جيطةى بايةخى َئيمةيةو ماوةيةكة كارى‬ ‫بابةتة َ‬ ‫جدى لةسةر دةكةين‪ ،‬هةم بؤ دؤزينةوةى‬ ‫هؤكارةكانء هةم بؤ ضارةسةر كردنى‪.‬‬ ‫تائيستا ثةرلةمانى كوردستانء‬ ‫ِريَطا‪َ :‬‬ ‫حكومةتى هةريَم توانيويانة ِريَطربن لة‬ ‫شيل كارييةكان؟‬ ‫وةستاندنى َثي َ‬ ‫س��االر مةحمود‪ :‬سةربارى هةبوونى‬ ‫شيلكارى مافةكانى مرؤظ َ‬ ‫هةولى هةمةاليةنة‬ ‫َثي َ‬ ‫هةية بؤ بةرةنطاربونةوةى توندوتيذيةكان‪،‬‬ ‫هةم بة دةركردنى ياساو هةم بةضاوديَريكردن‬ ‫َ‬ ‫بةالم‬ ‫لةاليةن ثةرلةمانى كوردستانةوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ئةطةر ثرسيارةكةت بةو جؤرة َبيتء بلَين‬ ‫َ‬ ‫لةهةولةكان بة َدلنييايةوة‬ ‫كةموكو ِريى هةية‬ ‫دةلَيم َ‬ ‫َثيتان َ‬ ‫بةل َى‪ ،‬دةليل بؤ ئةمةش كارا‬ ‫نةكردنى دةستةى سةربةخؤى مافةكانى‬ ‫كةبةثيى ياساكةى كة لةثةرلةمانةوة‬ ‫مرؤظة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫دةرمان كرد سةربة ثةرلةمانى كوردستانةو‬ ‫َ‬ ‫سثيردرا‪،‬‬ ‫ثى َ‬ ‫كؤمةلَيك ئامانجء ئةركى طةورةى َ‬ ‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫‪21‬‬


‫بةالم ئةوة دوو َ‬ ‫َ‬ ‫سال َتيثة ِريىء ئيرادةيةك نيية بؤ‬ ‫كاراكردنى‪ ،‬هةروةها دواكةوتنى دةركردنى‬ ‫بةدةستهينانى زانيارى وةك‬ ‫ياساى مافى‬ ‫َ‬ ‫يةكيك لة حةقلة طرنطةكانى حةقلى مافةكانى‬ ‫َ‬ ‫مرؤظن كة ئةطةر ئةو دوو هةنطاوة بنراية‬ ‫بةرةنطاربوونةوةيةكى زياترو بةرنامة ريَذتر‬ ‫شيلكاريةكان‪ ،‬بابةتى‬ ‫لةثي َ‬ ‫دةبوو بؤ ريَطرتن َ‬ ‫شيلكاريةكان ثةيوةستة بةاليةنى‬ ‫راطرتنى َثي َ‬ ‫مةعريفةو هوشيارييةوة‪ ،‬لة راستيدا ئةمةش‬ ‫تةرخانكردنيكى مةنهةجى‬ ‫ض ِرتر َثيويستى بة خؤ‬ ‫َ‬ ‫هةية لة ئاستى حكومةتء ثةرلةمانيش‪ ،‬واتة‬ ‫ثةيوةنديدارة بة رؤشنبيريى مافةكانى مرؤظةوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةالم بةداخةوة ئةو خؤ سازدانة نيية بؤ ئةم‬ ‫سيكتةرة هةرة هةستيارة كة بةالى منةوة لة‬ ‫َ‬ ‫ثرؤذةكانى بيناو خزمةتطوزاريش زؤر طرنطترةو‬ ‫سةنطء َ‬ ‫هةلسةنطاندنى سياسةتء بةرنامةى‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتى سياسى لةسةر دةكريَت لة ئاستى‬ ‫جيهانىء ناوخؤيشدا‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬باس لة طة ِرانةوةى ئةو ياسايانة‬ ‫دةكريَت‪ ،‬كة وةك خؤتان َ‬ ‫دةلَين ِرةهةندى‬ ‫نيشتيمانييان هةية؟ لة سةرووى هةمووشيانةوة‬ ‫ِرةشنووسى دةستوور‪ ،‬ئايا ئةوة ئاستةمة‬ ‫طة ِرانةوةيان؟ ياخود ِريَطرييةكانى ضين؟‬ ‫ساالر مةحمود‪ :‬ئةطةر بة راستى بةرذةوةندية‬ ‫َ‬ ‫باالكانى طةلى كوردستان ل��ةس��ةرووى‬ ‫بةرذةوةندية حزبييةكانةوة دابنريَت هيض‬ ‫كاتيكدا‬ ‫هةنطاو كاريَك ئاستةنط ني ية‪ ،‬كةلة َ‬ ‫َ‬ ‫ئةسل واية بةو جؤرة َبيت‪ ،‬لة َئيستادا َثيويستة‬ ‫َ‬ ‫يارمةتيدةرى ئةو هةوالنة بين كةلة ئارادان‬ ‫بؤ نزيككردنةوةى بيروبؤضوونة جياوازةكان‬ ‫بةمةبةستى طةيشتن بة ريَكةوتن لةسةر‬ ‫بنةماى بةرذةوةندى َ‬ ‫خةلكى كوردستان نةك‬ ‫تةوافقيك لةبةرذةوةندى حيزبةسياسيةكانء‬ ‫َ‬ ‫هةر اليةنةو بةشى خ��ؤى‪َ ،‬‬ ‫بةلكو هةموو‬ ‫اليةنةكان هؤكاربنء بةرذةوةنديةكانى‬ ‫كؤمةالنى َ‬ ‫َ‬ ‫خةلك ئامانج َبيت‪ .‬بؤية ئةمة‬ ‫َ‬ ‫دةلَيم ضونكة اليةن هةبووة بةناوى داواى‬ ‫َ‬ ‫خةلكةوة ضوةتة َثيشةوةو سازشى كردوة بؤ‬ ‫بةرذةوةندى ماددى خؤى‪َ ،‬ثيويستة كار بكريَت‬ ‫بؤ البردنى ئةوةى ئيمكانة لة ئاستةنطةكان كة‬ ‫بة ب ِرواى من ئاستةمى َنيو سياسةتيش هونةرى‬ ‫هةبيت بؤ‬ ‫مومكيناتة‪َ ،‬ثيويستة فشارى مةدةنى َ‬ ‫سةر هةموو اليةنةكان َثيكةوة دابنيشنء بضنة‬ ‫ذيَر بارى بةرثرسياريَتى قؤناغةكة‪ .‬هةروةها‬ ‫ثةرلةمانى كوردستانيش بةعةمةلى كار‬

‫‪22‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫لةسةر ئامادةكاريةكان بكات بؤ ئامادةكردنى‬ ‫راثؤرت لةسةر ثرؤذةكانء ئامادةباشى بكات‬ ‫بؤ كاتى طفتطؤكردن لةسةريان‪ ،‬داواك��ارم‬ ‫فراكسيؤنةكانى ثةرلةمان فشارو كاريطةرى‬ ‫لةسةر حيزبةكانيان دروست بكةن بؤ بةيةك‬ ‫طةيشتنء َثيكهاتن لةسةر ئةو بابةتانةى‬ ‫ثةيوةندى بةياساو ثرؤذة ياساكانةوة هةية‪،‬‬ ‫دواكةوتنيك لةو عةمةليية‪،‬‬ ‫ضونكة لةهةر‬ ‫َ‬ ‫ثةرلةمانء ئةندامانى ثةرلةمان توشى رةخنة‬ ‫دةبنةوةو بةرثرسياريَتيةكى طةورةش دةكةويَتة‬ ‫َ‬ ‫ئؤبالمان‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬طة ِرانةوةى ِرةشنووسةكة خواستى‬ ‫هةموو اليةكى لةسةرة؟‬ ‫س��االر مةحمود‪ :‬وةك ضؤن َثيويستة‬

‫سةربارى هةبوونى‬ ‫ثيَشيَلكارى مافةكانى‬ ‫ىَ‬ ‫هةول‬ ‫مرؤظ‬ ‫هةمةاليةنة هةية‬ ‫بؤ بةرةنطاربونةوةى‬ ‫توندوتيذيةكان‬ ‫كاتيك دةستور بخريَتة راثرسيةوة كة َدلنيابين‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةرة زؤرينةى خةلكى كوردستان َثيشوازى‬ ‫َلى دةك��ةنء هةست دةك��ةن لة سايةيدا‬ ‫مافء ئازاديةكانء ويستةكانيان زامن كراوةء‬ ‫ثةسةندى بكةن‪ ،‬ئاوةهاش َثيويستة كار بكريَت‬ ‫بةزوويىء بةجدى هةموو اليةنة كاريطةرةكانى‬ ‫كوردستان بضنة ذيَر بارى بةرثرسياريَتى‬ ‫هةبيت بؤ ئةوةى‬ ‫طشتيةوةو ئةو خواستةيان َ‬ ‫ضيدى لة فةراغى دةستورييدا هةريَم قؤناغة‬ ‫هةستيارةكانى ئايندة َتيثة ِر نةكات‪ ،‬لة نةبوونى‬ ‫دةستورى هةريَمدا زيانى زؤرمان بةركةوت‪،‬‬ ‫هةلناطريَت‪َ ،‬‬ ‫ضيتر قؤناغةكة ئةو دؤخة َ‬ ‫بةلى‬ ‫بة راى من لة َئيستادا هةمواركردنةوةى‬ ‫ث��رؤذةى دةستور خواستى هةرة زؤرينةى‬

‫َ‬ ‫خةلكى كوردستانى لةسةرة‪ ،‬باوة ِر ناكةم هيض‬ ‫اليةنيكيش تا سةر نةيارى ئةو خواستة طشتية‬ ‫َ‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬ضاوة ِر َى دةكةن ِرةشنووسى دةستوور‬ ‫بطة ِريَننةوة ثةرلةمانى كوردستان‪ ،‬وة ئةطةر‬ ‫نةطة ِرايةوة َئيوة وةك ثةرلةمانتار َ‬ ‫هةلويَستتان‬ ‫دةبيت؟‬ ‫ضى َ‬ ‫ساالر مة حمود‪َ :‬ئيمة كار دةكةين ثرؤذةكة‬ ‫بطة ِريَتةوة ثةرلةمانى كوردستان‪َ ،‬‬ ‫بةالم ئةمة‬ ‫َثيويستة لةسةرةتادا ئةو مادانة دةست نيشان‬ ‫بكريَت كة كامة مادةو ب ِرطة َثيويستى بة‬ ‫ثياداضونةوةية‪ ،‬ضونكة ناكريَت هةموو ثرؤذةكةو‬ ‫ماددةكانى بة َتيك ِرايى بخريَتة بةردةم دةرفةتى‬ ‫وابيت ئةوا كات‬ ‫طفتوطؤ لةسةر كردن‪ ،‬ئةطةر َ‬ ‫نابيت بؤ ئةو ثرؤسةية‪َ .‬ثيويستة‬ ‫لةبةردةستدا َ‬ ‫هةبيتء كارى ثيشةيىء‬ ‫دمان‬ ‫ئومي‬ ‫َ‬ ‫لة َئيستادا َ‬ ‫جدى لةسسةر بكريَت‪ ،‬مادام دةستور ثةيمانى‬ ‫َ‬ ‫نابيت ئةم بابةتة‬ ‫كؤمةاليةتيةو دايكى ياساكانة‪َ ،‬‬ ‫اليةنيكى‬ ‫حزبيك يان َ‬ ‫بكريَتة ئةجنداى سياسى َ‬ ‫سياسى لةطة ِرانةوةو نةطة ِرانةوةى دذى‬ ‫اليةنيكى تر‪ .‬بؤية ئةم بابةتة لةدةرةوةى ئةو‬ ‫َ‬ ‫مامةلةى َ‬ ‫هاوكيشة َ‬ ‫لةطةلدا بكريَت‪ ،‬بؤ ئةوةى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةولةكان لةبار نةبريَن‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬كؤتا ثرسيار‪ ،‬تاضةند طةشبينن بةو‬ ‫دؤخةى َئيستاى هةريَمى كوردستان لة ِرووى‬ ‫سياسىء مافى مرؤظ و خزمةتطوزارييةكان؟‬ ‫س��االر مةحمود‪ :‬س��ةرب��ارى هةبوونى‬ ‫َتيبينى زؤرء بوونى كةموكو ِريى لة ثرؤذةكانى‬ ‫خزمةتطوزاريىء كةمى متمانةو هاودةنطى‬ ‫حيزبةسياسيةكانى كوردستان لة ثرسة‬ ‫ضارةنوسسازةكانداء هةستيارى دؤخى‬ ‫سياسى لة كوردستانء ئةو نائامادةييانةى بؤ‬ ‫طؤ ِرانكاريةكانى ناوضةكةو خةمسارديةكانى‬ ‫ئوميدةوة دة ِروانمة ئايندةى‬ ‫كةهةية‪ ،‬بة َ‬ ‫ثرؤسةى ديموكراسى لةهةريَمى كوردستانء‬ ‫ئايندة ب��ؤ ب���ةرةى ديموكراسيةو مافة‬ ‫زةوتكراوةكان بةدةست ديَنةءةو داهاتوومان‬ ‫دةبيت‪ ،‬ضونكة‬ ‫لة َئيستاو رابردوومان باشتر َ‬ ‫سةردةميك زياتر طةلةكةمان‬ ‫ئةم ِرؤ لةهةموو‬ ‫َ‬ ‫هوشيارترةو زةخيرةيةكى باش لةنةوةى َ‬ ‫نوىء‬ ‫كةسانى كارامةو َدلسؤز بؤ خاكء َ‬ ‫خةلك لة‬ ‫كوردستانء دةرةوةدا هةن‪ ،‬ئةمة سةربارى‬ ‫قؤناغةكة كة فؤناغى كةوتنى ستةمكارةكانى‬ ‫ناوضةكةيةو نةيارةكانى كوردو كوردستان‬ ‫باهؤزةكة لةبةرذةوةندياندا نيية‪.‬‬


‫لةسةردانةكةيدا بؤ طةرميان سةرؤكى‬ ‫حكومةت هيضي ث َينةبوو!‬ ‫ِراثؤرتى‪ :‬ظينا ئةنوةر‬ ‫لةماوةى ضةند هةفتةى ِرابردوودا سةرؤكى‬ ‫حكومةتى هةريَمى كوردستان (نَيضيرظان‬ ‫بارزانى) سةردانى دةظ��ةرى طةرميانى كردوو‬ ‫لةمةراسيمَيكدا سةرة ِراى دانانى بةردى بناغةى‬ ‫كؤمةلَيك َ‬ ‫ضةند ث ِرؤذةيةك َ‬ ‫بةلَينى ديكةى تريشى‬ ‫بةدانيشتوانى ئةو ناوضةيةدا‪ ،‬طؤظارى ِريَطا لةم‬ ‫ِراثؤرتةدا بؤضونى هةمة اليةنةى حيزبء اليةنة‬ ‫سياسيةكانى ناوضةكةو ِرؤذنامةنوسانى لةمة ِر ئةو‬ ‫سةردانة ءةرطرتووةء لةسةرةتاشدا مةال رزطار‪،‬‬ ‫بةرثرسى كؤميتةى سةركردايةتى طةرميانى‬ ‫حيزبى زةحمةتكيشانى كوردستانءتى»من لَيرةدا‬ ‫دةمةويَت بةكورتى تيشكَيك بخةمة سةر طرنكى‬ ‫ئةو سةردانة بة اليةنى ثؤزةتيفء نَيطةتيظيةوة‪،‬‬

‫لةرووى بؤزةتيظةوة طرنطى ئةو سةردانة لةوةدا‬ ‫خؤى دةبينَيتةوة كة دةظةرى طةرميان يةكَيكة‬ ‫لةو دةظةرانةى هةريَمى كوردستان كة لةِرابردوودا‬ ‫ثشكى شَيرى بةركةوتووة لة قوربانىء فيداكارىء‬ ‫َ‬ ‫مالويَرانىء ئةنفالدا‪ ،‬بؤية طرنطة بؤ حكومةت‬ ‫ئاو ِرى زياتر لةم ناوضةية بداتةوةء خزمةتطوزارى‬ ‫زياتر ثَيشكةش بةم ناوضةية بكات‪ ،‬بؤ ئةوةى‬ ‫تؤزيك لة ئَيشء ئازارةكانى َ‬ ‫خةلكى ئةم ناوضةية‬ ‫كةمبكاتةوة‪ ،‬ئَيمة ثَيمان ءاي��ةءةك َ‬ ‫خةلكى‬ ‫طةرميان حكومةت لة طةرميان ئيشى كردووة‪،‬‬ ‫بةآلم ئةو ئيشء كارانة لة ئاستى داواك��ارى‬ ‫طةرميانيةكاندا نية‪ ،‬ئيشةكان بةشَيوةيةك ئةنجام‬ ‫دراوة لة بوارةكانى ِريَطاوبانء دروستكردنى‬ ‫قوتابخانةو نةخؤشخانةء باخضةو ثاركء ثرؤسةى‬ ‫دامةزراندن‪...‬هتد‪ ،‬ءة دواين خزمةتطورايش لة‬

‫سةردانةكةى سةرؤكى حكومةتدا َ‬ ‫بةلَيندان بة دوو‬ ‫سايدكرنى ريَطاى (كةالر‪-‬دةربةنديخان) كة بة‬ ‫ِريَطةى مةرط ناسراوة‪ ،‬هةرضةند ثَيشتر لةاليةن‬ ‫ئيدارةى طةرميانةوة ئةو َ‬ ‫بةلينة درابوو»‪.‬‬ ‫ئةو بةرثرسةى حيزبى زةحمةتكَيشان‬ ‫ل��ةدرَي��ذةى قسةكانيدا ءتيشى «سةردانةكة‬ ‫بةراستى زؤر زؤر درةنطءةخت بوو بؤ دةظةرةكة‪،‬‬ ‫هةروةها سةرؤكى حكومةت لة سةروبةندى‬ ‫سةردانةكةيدا كة كاتذمَير (‪)10‬ى سةرلةبةيانى‬ ‫ديارى كرابوو كة جةماوةريَكى زؤر لة ضاوة ِروانيدا‬ ‫كاتذمير (‪)11:20‬ى سةرلةبةيانى‬ ‫بوون‪ ،‬بةآلم َ‬ ‫ئامادةبوو كةئةمةش خؤي لةخؤيدا ِريَزنةطرتنة لة‬ ‫كات‪ ،‬وة بوو بةهؤى نيطةرانى ئةو جةماوةرةى‬ ‫كةلة ضاوةروانيدابوون‪ ،‬ضةندين دامءدةزط��اى‬ ‫حكومىء حيزبى ريكخراوةييء ثيشةييء‬

‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫‪23‬‬


‫كةسايةتىء هاولاَ تيان ئامادةبوون‪ .‬اليةنَيكى‬ ‫نَيطةتيظى ئةو سةردانة ئةوة بوو كة ثرؤذةيةكى‬ ‫ثي نةبوو ئةوةى كة خراية‬ ‫ستراتيذى ئةوتؤى َ‬ ‫َ‬ ‫روو ثَيشتر لةاليةن ئيدارةى طةرميانةوة بةلَين بة‬ ‫بةجي بكريَت‪،‬‬ ‫جةماوةر درابوون كة ئةو ثرؤذانة جَي َ‬ ‫هةرةوةها لةم سةردانة سةرؤكى حكومةت‬ ‫رووبةرووى َ‬ ‫كؤمةلَيك رةخنةء فشارى جةماوةرى‬ ‫بوويةوة لةاليةن َ‬ ‫خةلكى ناوضةكةوة ءةك‬ ‫َ‬ ‫خةلكى خانةقينء جةلةوالء كفرىء دووزخورماتوو‬ ‫كةوةك ثَيويست حكومةت ئاو ِرى لة ناوضةكانيان‬ ‫نةداوةتةوةء‪ ،‬ءة خزمةتطوزارى ثَيويستى ثَيشكةش‬ ‫نةكردوون‪َ ،‬‬ ‫خةلكى ناوضة جَيناكؤكةكان طلةييء‬ ‫طازندةى زؤري��ان لة حكومةت هةبوو‪ ،‬كة لة‬ ‫ِراب��ردوودا نةيتوانيوة ءةك ثَيويست ئةمنيةتى‬ ‫طيانى َ‬ ‫خةلكى ئةو ناوضانة بثاريَزيت‪،‬ءة بةسةرؤكى‬ ‫حكومةتى هةريَميان ِراطةياند كة كوردانى ئةو‬ ‫ناوضانة ثةيتا ثةيتا زيدى باو باثيرانيان جَي َ‬ ‫ديلنء‬ ‫ئاوارةى هةريَمى كوردستان دةبن‪ ،‬ئةمة سةرة ِراى‬ ‫ئةوةى لة شارى كةالريش سةرؤكى حكومةت‬ ‫رووبةرووى خوثيشاندانى دانةمةزراوةكان بوويةوة‪،‬‬ ‫ئَيمة لة حيزبى زةحمةتكيشانى كوردستان‬ ‫ثَيمانءاية ئةم سةردانة مةيدانيانة لة هةموو‬ ‫روويةكةوة طرنطى خؤى هةية‪ ،‬ءة حكومةت‬ ‫ئاطادارى ئيشء كارةكانى خؤى دةبَيت لة رووى‬ ‫ئيدارىء سياسيء ئابوورىء خزمةتطوزارىء‬ ‫ئاوةدانكردنةوةوة‪ ،‬ءة ثَيمان باش بوو سةرؤكى‬ ‫حكومةت لةم سةردانة كؤبوونةوةكانى زياتر‬ ‫َ‬ ‫لةطةل كةسانى بة ئةزموونء شارةزاء ئةكاديمى‬ ‫بوواية‪ ،‬بؤ ئةوةى ثرؤذةى سةركةوتووء لةبار بؤ‬ ‫دةظةرةكة بخةنة ِرو‪،‬و حكومةتيش برياريان لةسةر‬ ‫بدات»‪.‬‬ ‫مةحمود حاجى عومةر‪ ،‬بةرثرسى مةكؤى‬ ‫بزوتنةووةى طؤ ِران لة كةالر لةوبارةوة بؤ ِريَطا‬ ‫دواو ءتى «بة ِراي من هاتني سةرؤكي حكومةت‬ ‫بؤ طةرميان لة ضوارضَيوةي ئةو مؤديَلء ئةتةكيةتة‬ ‫حكومي حيزبييةداية كة كاربةدةستاني بالاَ ي ئةم‬ ‫ءلاَ تة لَيرةو لةوي رؤذانة ثيادةي دةكةن‪ ،‬زؤرينةي‬ ‫َ‬ ‫خةلكيش هةر بةو ضاوة لةو سةردانانة دة ِروانن‪ ،‬ءةك‬ ‫من بزانم سةرؤكي حكومةت تةكليف كرابوو بؤ‬ ‫داناني بةردي بناغةي نةخؤشخانةيةكي مندالاَ نء‬ ‫طواية خةرج كردني ‪ 200‬مليؤن دؤالر بؤ ناوضةكة‪،‬‬ ‫بة ِريَز نَيضيرظان بارزاني لةكاتي دةستبةكاربوونيدا‬ ‫َ‬ ‫بةلَينى ئةوةي دا كة طواية دةتوانَيت حكومةتي‬ ‫سةرتاسةري بضةسثَينَيت‪ ،‬هيوادارين لة ئاستي‬ ‫جَيبةجَيكردني َ‬ ‫بةلَينةكةيدابَيت‪ ،‬ضونكة تائَيستا‬ ‫بةلَينانةي كة ئةم كابينةية َ‬ ‫زؤريَك لةو َ‬ ‫بةخةلكي‬

‫‪24‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫دابوو نةيتوانيوة جَيبةجَيي بكات‪ ،‬تةنها ثةيمانَيك‬ ‫بةجي كراوة ئةوةية كةءتيان ئَيمة دريَذة‬ ‫كة جَي َ‬ ‫ثَيدةري كابينةي شةشةم دةبين‪ ،‬فيعلةن دريَذة‬ ‫ثَيدةرنء طؤ ِراني ئةوتؤ نةكراوةو ئةمجاديَكمان‬ ‫نةبيني بة بةراورد بةكابينةي ثَيشوو‪ ،‬سةبارةت بة‬ ‫داناني بةردي بناغةو تةرخانكردني ثارة بؤ ثرؤذة‪،‬‬ ‫بةقةدةر ئةوة الي ئَيمة طرنط نية كة بزانين بة‬ ‫بةجي دةكريَت‪،‬ءة بؤضيء ئايا‬ ‫ثراكتيكي ضؤن جَي َ‬ ‫لةكاتي خؤيدا ئةنجام دةدريَت؟ بؤية ئَيمة تا كاتي‬ ‫ئةنجامدان ناتوانين َدلخؤش بين بة سةردانء‬ ‫بةلَيندان‪ ،‬ئةرزيءاقيع شتَيكةو بانطةشةو َ‬ ‫َ‬ ‫بةلَين‬ ‫شتَيكي تر‪ ،‬هةربؤيةش لةئَيستادا ئَيمة ضاوديَرو‬ ‫ِرةقيب دةبين لةسةر ئةو ثرؤذةو ثارانة‪ ،‬ئينجا‬ ‫خويندنةوةمان دةخةينة ِروو»‪.‬‬

‫ِرؤذنامةنوس َيك‬ ‫لةطةرميان‪:‬‬ ‫نيَضريظان بارزاني بةم‬ ‫سةردانةى ءيسيت ئةوة‬ ‫بطةيةنيَت كةئةوءةك‬ ‫سةرؤكءةزيري ثيَشوو‬ ‫بيَدةسةلاَ ت نية‬ ‫لةدريَذةى لَيدوانةكةى ئةو بةرثرسةى طؤ ِراندا‬ ‫لةمة ِر سةردانةكةى سةرؤكى حكومةتء متمانةى‬ ‫هاوآلتيانى ناوضةكةوة ءتيشى «مادام ئةو ئةزمونة‬ ‫َتالة هةية حةقة نةمَينَيت‪ ،‬بَيطومان لة نةتيجةي‬ ‫هةموو ئةو سةردانانةي كة لةاليةن بةرثرسانء‬ ‫كاردبةدةستان بة تَيك ِرا لة رابردوودا كراوةو سةدان‬ ‫بةلَينء ثةيمان بة َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكء هاونيشتيمانياني ئةم‬ ‫ءلاَ تة دراوةء جَيبةجَيش نةكراوة‪ ،‬ئيتر قةيرانَيكي‬ ‫َ‬ ‫قول لة َبي متمانةيي دروست بووةء ئَيستا قؤناغي‬ ‫(قةيراني َبي متمانةيي ية)‪ ،‬لةكاتي دةست‬ ‫بةكاربوونيدا سةرؤكي حكومةت َ‬ ‫بةلَينيدا ب ِرواو‬ ‫متمانة لة نَيوان َ‬ ‫خةلكء حكومةت ثةرةثَيبدات‪،‬‬ ‫كةضي دةبينين ديواري َبي متمانةيي بةرزتر‬ ‫بووةتةوة‪ ،‬بة ِراستي متمانة بةدةسةلاَ تَيكي عادلء‬

‫شةفاف دةبَيت‪ ،‬كة ئةو مةجالةش تةسك بويةوة‬ ‫ئيتر َبي متمانةيي َ‬ ‫قولتر دةبَيتةوة‪ ،‬ثَيويستة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكي ئةم ءلاَ تة ئاطاداري تةواوي هةولةكاني‬ ‫حكومةت بَيت‪ ،‬هيوادارم بة هةموومانةوة بتوانين‬ ‫ئةم قؤناغة تَيثة ِريَنينء متمانةو سيقة بةيةكتر‬ ‫َ‬ ‫سةرقالي خزمةت كردني‬ ‫بوون بطة ِريَنينةوة‪،‬‬ ‫هاونيشتيمانياني ئةم هةريَمة بين‪ ،‬ضونكة زؤر‬ ‫دةمَيكةء توويانة (كاتءةك شمشَيرءاية نةيب ِري‬ ‫دةتب ِريَت)‪.‬‬ ‫دواءتةم سةرؤكي حكومةت بةقسةي خؤي‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك‬ ‫بة طيرافاني ث ِرةوة هاتبووة طةرميان‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةلَيني داوة ئومَيد دةكةين لةكاتي خؤيدا‬ ‫َ‬ ‫بةجي بكريَن‪ ،‬تا خةلكي ب ِرواو قةناعةتيان بةو‬ ‫جَي َ‬ ‫َ‬ ‫جؤرة سةردانانة هةبَيتء ضيتر خةلك بة شكء‬ ‫طومانةوة نة ِرواننة َ‬ ‫بةلَيني بةرثرسان‪ ،‬ماوةتةوة َبلَيم‬ ‫مقولةيةكي ثر حيكمةت هةية َ‬ ‫دةل َي ( الوعد دين‬ ‫علي الحر)»‪.‬‬ ‫هؤشيار عةبدولعةزيز‪ ،‬لَيثرسراوى كؤميتةى‬ ‫محةلى حيزبى شيوعى كوردستان لةطةرميان‬ ‫لة لَيدوانَيكيدا بؤ ِريَطا لةمة ِر سةردانةكةى ئةم‬ ‫دواييةى سةرؤكى حكومةت بؤ ناوضةكةيان بؤ‬ ‫ِريَطا دواو ءتى «لة ِراستيدا سةردانى سةرؤكى‬ ‫حكومةت بؤ هةرناوضةيةك دواليةنةيةء سلبياتء‬ ‫ئيجابياتى خؤي هةيةء هاوكاتيش كاريَطةريء‬ ‫َ‬ ‫رؤلء قورسايي خؤي دةبَيتء دةبَيتة هؤكاريَكى‬ ‫بةجي‬ ‫جي َ‬ ‫باشيش بؤ ناوضةكة بة تايبةت لة باري َ‬ ‫كردنى ثرؤذةكانى خزمةتطوزاريء بةدواداضونى‬ ‫ِرةوشي طشتى كة َ‬ ‫خةلك زؤرجار قسةى لة بارةوة‬ ‫دةكات‪ ،‬ناوضةى طةرميانيش يةكَيكة لةو ناوضة‬ ‫ثةراويَزخراو ثشتدةستانةى كة بة بةراورد بة شارء‬ ‫شارؤضكةكانى تري كوردستان كةمتر بايةخى‬ ‫ثَيدراوةء كةمترين ثرؤذةشي بؤ كراوة‪ ،‬ئةمة لة‬ ‫َ‬ ‫دةخوازي ئةم ناوضةية شتى زؤر زياتري بؤ‬ ‫كاتَيكدا‬ ‫بكريَتء خزمةتطوزاري زياتري ثَيشكةش بكريَت‪،‬‬ ‫ضونكة طةرميان يةكَيكة لةو ناوضة بةرفراوانانةى‬ ‫كة بة د ِرندانةترين شَيوة بةر ثةالمارةكانى ئةنفالء‬ ‫ِراطواستنء بة زؤر ئاوارة بوون هاتووةء خاوةنى‬ ‫زؤرترين قوربانية‪ .‬ناوضةيةكى ثةراويَزخراوى تةواو‬ ‫داهَيزاوةء كةمترين ثرؤذةشي بؤ كراوة لة ِرابردوودا‪.‬‬ ‫بؤية ِرةنطة ئةم هاتنةى سةرؤكى حكومةت‬ ‫ببَيتة بنةمايةك بؤ ئةوةى حكومةت بايةخ بةو‬ ‫بوارانة بدات كة خودى سةرؤكةكةى لةءتةكةيدا‬ ‫ئاماذةي ثَيداء َ‬ ‫خةلكى ناوضةكةش مافي خؤيةتى‬ ‫لةو ثرؤذانة سودمةندبَيت كة جةنابي سةرؤكى‬ ‫حكومةت خستية روو‪ ،‬بؤية جَيبةجَيكردنى هةر‬ ‫ثرؤذةيةكى خزمةتطووزاري لة سَيكتةرةكانى‬


‫ث��ةروةردةء تةندروستىء ِريَطةء بانء خانووى‬ ‫نيشتةجَيبوون بةتايبةت بؤ خانةوادةى شةهيدانى‬ ‫ئةنفال لة سةردةستى سةرؤكى حكومةت طرنطء‬ ‫ث ِربهايةء بايةخى خؤي هةية‪َ ،‬‬ ‫بةالم كَيشةو طرفتى‬ ‫ناوضةكة زؤر لةوة زياترةء ثَيويستة سةرؤكى‬ ‫حكومةت لة داهاتوو ءردتر لة ئَيستا بةدواداضونى‬ ‫بةجي بوونى ثرؤذةكانء خؤي‬ ‫طشتى بؤ ضؤنَيتى جَي َ‬ ‫لةنزيكةوة لة كةمووكورتىء كَيشةو طرفتةكانى‬ ‫خةلك َ‬ ‫َ‬ ‫بكؤلَيتةوةء َ‬ ‫طوي لة داواكاريةكانيان بطريَت‪،‬‬ ‫ضونكة زؤرجار ثرؤذة خزمةتطوزاريةكان تةنها لة‬ ‫ضوارضَيوةى َ‬ ‫بةلَينء حبري سةر ءةرةقةكان زياتر‬ ‫ناضَيت‪ .‬دةكريَت َبلَيم بةطشتى َ‬ ‫هةلسةنطاندنء‬ ‫قسةكردن لة جَيبةجَيكردنى ثرؤذةكان لة ئَيستادا‬ ‫كاريَكى ئاسان نيةء ناكريَت ئَيستا ب ِريار لة باشيء‬ ‫خراثي َ‬ ‫هةولةكانى سةرؤكى حكومةت بدةين بؤ‬ ‫ناوضةكةء ثَيضةوانة داهاتوو ئةوة روون دةبَيتةوة‬ ‫كة َ‬ ‫بةلَينةكانى حكومةت تا ضةند ضووةتة بواري‬ ‫جَيبةجَيكردنةوة‪ ،‬بةتايبةت لةو سَيكتةرء بوارانةى‬ ‫ب ِرياريان لة بارةوة دراوة»‪.‬‬ ‫بَيستون َ‬ ‫ذاذلةى رؤذنامةنوس‪-‬يش لةوبارةوة‬ ‫بةريَطاىءت «بَيطومان ناتوانين لة ِرةهةندة‬ ‫جياجياكانى سةردانةكةى نَيضيرظان بارزانى‬ ‫بؤ طةرميان تَيبطةين‪ ،‬ئةطةر نةزانين ثارتى‬ ‫لة طةرميان لة َ‬ ‫حالَيكى خراثدايةء بارى الرةء‬ ‫َنىء ئةو‬ ‫سةرة ِراى ئةو هةموو ثارةيةى دةي ِرذي َ‬ ‫هةموو ئيمتيازةى ئةيبةخشَيتةوة‪َ ،‬‬ ‫بةالم هَيشتا‬ ‫طةرميان تؤوى ثارتى َلى سةوز نابَيتء ئةم حيزبة‬ ‫دةكؤشى لةم دةظةرةدا نابَيتة ذمارة‪ ،‬ئةوةى‬ ‫ضةند‬ ‫َ‬ ‫ضةثلة ِريَزانء َ‬ ‫ثارتى لة َ‬ ‫ثياهةلدان بؤ نَيضيرظانى كرد‬ ‫لَيرة َ‬ ‫هةولَيك بوو بؤ زةرداندنى طةرميان كة ئةم‬ ‫َ‬ ‫دةظةرة بة دريَذايى مَيذووى تةنيا لة طولةزةردةدا‬ ‫مةطةر زةردى ثؤشيبَيت‪ ،‬لةاليةكى تريشةوة من‬ ‫نازانم ثَيش ئةوةى سةرؤكي حكومةت لة كةالرء‬ ‫كفريء ِرزطاريء خانةقين ِروبة ِروي ئةو هةموو‬ ‫ِرةخنةء نا ِرةزايةتية لةسةر ئةدائي حكومةتةكةي‬ ‫بَيتةوة دةيزاني ءاقيعةكة ءاية يان فريوى بةو ِراثؤرتة‬ ‫موزةيةفة حيزبيانة خواردبوو كة هةموو شتَيكيان‬ ‫تياية حةقيقةت نةبَيت‪ ،‬هةموو مةراسيمةكاني‬ ‫نَيضيرظان بارزاني لة طةرميانء طةرمةسَير زياتر‬ ‫لةوةى سةردانى ئيشء ثرؤذةء ئاطاداربوون بن‪،‬‬ ‫زؤرترءةك بؤنةى خؤنواندن دةهاتنة بةرضاو بؤية‬ ‫زؤرحسابى تةنانةت بؤ لَيدوانةكانيشى نةكردبوو‬ ‫كة دةرب��ارةى ناوضة داب ِريَنراوةكانيش قسةى‬ ‫كرد َ‬ ‫هةالى نايةوة‪ ،‬سةرداني سةرؤكي حكومةت‬ ‫لة ضوارضَيوةي كشانَيكي بةرنامة بؤ دا ِريَذراوي‬ ‫بةرثرسة ثارتيةكاني ناو حكومةتة بؤ زؤني‬

‫سةوز‪ ،‬نَيضيرظان بارزاني بةم سةردانةي ءيستي‬ ‫ئةوة بطةيةنَيت كة ئةو ءةك سةرؤك ءةزيري‬ ‫ثَيشوو بَيدةسةلاَ ت نيةء سةرؤك وةزيراني زاخؤ‬ ‫تا كفريةء لة زؤني سةوزيشدا خاوةن دةسةلاَ تء‬ ‫ب ِريارة‪ ،‬بةلاَ م ئةوةي لَيرةدا طرنطة ئةوةية ئةم‬ ‫سةردانة ضي طرنطيةكي بؤ ئَيمةي طةرمياني‬ ‫هةية‪ ،‬ديارة طةرميانء ناوضة داب ِريَنراوةكان ث ِرة‬ ‫لة كَيشةء كةمتةرخةمي طةورة لة ضةشني دؤسية‬ ‫َ‬ ‫طةندةليء بةهةدةردان‪ ،‬بةقاضاخبردني‬ ‫قةبةكاني‬ ‫نةوتي طةرميانء موقاوةالتة حيزبيةكانء‬ ‫َ‬ ‫ضؤلبوني ديَهاتء داتةثيني ذيَرخاني ئابوريء‬ ‫بةبيابان بوونء نةبووني هةلي كارء دانةمةزراندني‬ ‫طةنجانء نةبووني هيض كارطةيةكي بةرهةمهَينان‪،‬‬ ‫ءيَرانبوني شويَنةوارةكاني طةرميانء ِريَطري‬ ‫لة طةشةء طةورةبووني كةالرء ثةراويَزخستني‬ ‫كفريء دوو ئيدارةيي يةكَيتيء ثارتي لة خانةقينء‬ ‫نةماني كورد لة جةلةوالء سةعديةء قةرةتةثةء‬ ‫دانةمةزراندني دةرضواني ناوضة داب ِريَنراوةكانء‬ ‫ءةرنةطرتني تةلةبةكانيانء نةماني خويَندني‬ ‫كوردي لةو ناوضانة‪ ،‬جا ثرسياري جدي ئةوةية‬ ‫ئةم سةردانةي سةرؤكي حكومةت ضي لةم‬ ‫كَيشانةي ضارةسةركرد‪ ،‬جطة لة ثياوةتي كردن‬ ‫بةسةر ئاوي حةمامةوة كة ئةويش ثؤزلَيدان بوو بة‬ ‫سةر ‪ 200‬مليؤن دؤالري ئةو كؤمثانيا نةوتيانةي‬ ‫لةبةرامبةر ئةو شيرينيةدا بة دةست تَي َ‬ ‫كةلكردن‬ ‫َ‬ ‫لةطةل حكومةتي هةريَم هةموو خَيرو خَيراتي ذيَر‬ ‫زةوي ئةم طةرميانة ثةراويَزخراو ء خَيرلةخؤ نةديوة‬ ‫دةبةن بؤ خؤيان»‪.‬‬ ‫تةحسين طةرميانى‪ ،‬ئةندامى كؤميتةى‬ ‫ناوةندى حيزبى سؤشياليستى ديموكراتى‬ ‫كوردستانيش لةمة ِر ئةو سةردانةى سةرؤكى‬ ‫حكومةت بؤ ناوضةكةيان بؤ ِريَطا دواو ءتى «بة‬ ‫ديدو بؤضؤنى ئَيمة هةنطاويَكى باشة بؤ زياتر‬ ‫طرنطى ثَيدانى طةرميان لةاليةن حكومةتةوة‪ ،‬ءة‬ ‫من ثَيمواية هاتنةكةيشى بؤ طةرميان بة ئةركى‬ ‫خؤى هةستاوة‪ ،‬ءة ئةمة يةكةم جاريشى ني ية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةلكو دووةم جارة ءةك سةرؤكى حكومةت‬ ‫هاتووةو ءة َ‬ ‫بةلَينيشى داوة بؤ داهاتوويةكى نزيك‬ ‫بَيتةوة بؤ دانانى بةردى بناغةى ثرؤذةى تر لة‬ ‫طةرميان‪ ،‬بؤية ئَيمةءةك حيزبى سؤشيالست‬ ‫هاتنةكةى كاك نَيضيرظان بارزانى بةوة دةزانيين‬ ‫كة كابينةكةى بة ِريَزيان ئةيانةوةيَت طرنطى‬ ‫زياتر بة طةرميانء طةرميانييةكان بدةن لة‬ ‫هةموو روويةكةوة‪ ،‬ءة هاتنى سةرؤكى حكومةت‬ ‫بؤ طةرميان لة كابينةكانى تريشدا هاتونة كاك‬ ‫بةرهةم َ‬ ‫سالةح ضةندين جارهاتووة كاك عومةر‬

‫فةتاح هاتووة كاك عيماد ئةحمةد هاتووة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل حيزبء اليةنء دامء دةزاطاى حكومىء‬ ‫َ‬ ‫ضينء تويَذةكاندا دانشتونء لة كَيشةى خةلكيان‬ ‫َ‬ ‫كؤليوةتةوة ءاتا سنورى طةرميان بةشَيكة لة‬ ‫هةريَمى كوردستان‪ ،‬هاتنى هةر سةرؤكء ءةزيرو‬ ‫بةرثرسَيكى َ‬ ‫باال شتَيكى ئاساييةو بة خويَندنةوةى‬ ‫ئَيمة هةم ئةركى خؤيانةو هةميش ثَيويستة‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتء حيزبء‬ ‫طةرميان لة ئةجنداى هةر‬ ‫ريَكخراويَكدا بَيت ئةطةر بيانةويَت سةركةوتوو‬ ‫بن‪ ،‬طةرميانيةكانيش مافى خؤيانة بة خؤشىء‬ ‫ذيانى خؤشطوزةرانى خؤيان بطةن ءةك باقى‬ ‫شارةكانى ترى ءةك (هةولَيرو دهؤكء سلَيمانى)‬ ‫رةنطة ثَيشوتر بة هؤى هةر هؤكاريَكةوة بوبَيت كة‬ ‫كةمتر ال لة طةرميانييةكان كرابَيتةوة‪َ ،‬‬ ‫بةالم ئَيستا‬ ‫طةرميان لة هةموو روويةكةوة ئةمرىءاقيعةو‬ ‫ثشتطويَخستنيشى ضيتر جَيى َ‬ ‫قبول ني ية‪ ،‬نة‬ ‫طةرميانييةكان َ‬ ‫قبولى دةكةن نة حكومةتيش‬ ‫َ‬ ‫قبولى دةكات‪ ،‬ءاتة جؤريَك لة تَيطةيشتنء لة‬ ‫نزيك بونةوة لة نَيوان حكومةتء جةماوةرى‬ ‫طةرمياندا هاتؤتة ئاراوة كة بتوانريَت بة ثَيى‬ ‫ثَيويست ثةنجة بخريَتة سةر كَيشةو طرفتةكان‬ ‫يان كةموكورتييةكان‪،‬ءة هةر كةسواليةنَيكيش‬ ‫كار بؤ طةرميانييةكان بكات ئةوا بة َدلنيايةوة‬ ‫سةركةوتوو تر دةبَيت‪ ،‬بؤية لَيكدانةوةى ئَيمة‬ ‫بؤ هاتنى كاك نَيضرظان بؤ طةرميان باش بوو‬ ‫كؤبونةوةكانى ءةك ءتم جؤرة تَيطةيشتنَيك‬ ‫هاتؤتة ئاراوة‪ ،‬رةنطة شتةكان ئةوةى لة دوورةوة‬ ‫باس دةكريَت ءةك خؤى نةبَيت هاتنى سةرؤكى‬ ‫حكومةت بؤخؤى بينينى ءاقيع َ‬ ‫حالى طةرميانة‪،‬‬ ‫ثَيم ءاية دكتؤريَك بة دةستى خؤى ثشكنين بؤ‬ ‫نةخؤشَيك بكات باشتر لة نةخؤشييةكةى َ‬ ‫حالى‬ ‫دةبَيتء ب ِريارى ضارةسةرى بؤ دةردةكات‪ ،‬ئَيمةى‬ ‫طةرميانيش رةنطة زؤر دةردة سةرىء كةمء كورىء‬ ‫كَيشةو طرفتمان هةبووة بة ئَيستاشةوة ثَيمانءاية‬ ‫بة نزيك بونةوةو طويَطرتن لة َ‬ ‫خةلكء لة ئَيشء‬ ‫ئازارو مةينةتييةكانى رابردووى طةرميانييةكان‬ ‫دةتوانريَت بةشَيكى باشى ضارةسةربكريَن‪ ،‬وة‬ ‫دةشبَيت هةموو اليةك ئةوة بزانن َ‬ ‫خةلكى‬ ‫طةرميانء جوطرافياكةىء طرنطى بازرطانىء‬ ‫طةشةى بارى ئابورييةكةى ئاماذة طةلَيكن بؤ‬ ‫طةشةى كوردستان كة ضةندين جارى تر ثَيويست‬ ‫دةكات حكومةت بَيتة طةرميان»‪.‬‬ ‫هةر لةو بارةوة ءةك ئيتيكى ِرؤذنامةوانيمان‬ ‫بةدروستمان زانى بؤضوونى ه��ةردوو اليةنى‬ ‫دةسةآلتدار لةيةكَيتىء ثارتى ءةربطرين‪ ،‬بةآلم‬ ‫َ‬ ‫هةولةكانمان َبي ئاكام بون»‪.‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫‪25‬‬


‫ئيسالم يان سياسيية ئيسالمييةكان؟‬ ‫نوسةر‪ :‬ئةركان دارا‬ ‫لة كوردستاني خؤمانداء ءة لة هةموء‬ ‫ءلاَ َتيكي ديموكراسيدا ضةندين حيزبء‬ ‫ط��رءثء اليةني سياسي مومارةسةي‬ ‫هيناني‬ ‫سياسةتء‬ ‫ملمالنيي بة دةست َ‬ ‫َ‬ ‫ثشكي زؤري دةنطي جةماءةرء بة دةست‬ ‫هيناني كورسي دةسةلاَ تن بؤ خزمةت‬ ‫َ‬ ‫لاَ‬ ‫كردني ط��ةلء ء تء ج��ةم��اءةرء بة‬ ‫هيناني هةقي مةشرءعي خؤيانء‬ ‫دةست َ‬ ‫طةلةكةيان بة ئيسالميء عةلمانيء‬ ‫شيوعيةتء هةموء فيكرء ديدةكاني‬ ‫ديكةءة‪.‬‬ ‫ئةمةش طةمةيةكي سياسيية تةبيعيية‬ ‫لة دءنياداء لة ديموكراسيترين ءءلاَ تدا‬ ‫بوءني هةية‪ ،‬ئيسالميةكانيش بةدةر‬ ‫نةبوءن لةء طةمةيةء بة فيكري خؤيان لةء‬ ‫طةمةيةدا بةشدار بوءنة‪ ،‬كة ئةمةش مافي‬ ‫خؤيانة بة َثيي ياساي ديموكراسيةت باسي‬ ‫اليةنة دينيةكةي ناكةم‪ ،‬ضونكة باسي‬ ‫منء كاري من نية‪ ،‬ءة بةم َثييةش لةء‬ ‫دةبيت‪،‬‬ ‫طةمة سياسيةدا‬ ‫ملمالني‌ درءست َ‬ ‫َ‬ ‫ءةك ضؤن َئيستا لة كوردستاني خؤماندا‬ ‫بوءني هةية كة دءء فيكري سةرةكي‪،‬‬ ‫دءء ديدي جياءاز لة طةمةيةكي سياسي‬ ‫ملمالني دةكةن (اليةنة ئيسالميةكان)ء‬ ‫َ‬ ‫(اليةنة عةلمانيةكان)‪ ،‬ئةءةي مةبةستي‬ ‫هيَلي‬ ‫منة ئةءةية لةم‬ ‫ملمالنييةدا زؤرجار َ‬ ‫َ‬ ‫بةزينراءة لةاليةن عةلمانيةكانةءة‪،‬‬ ‫سوءر َ‬ ‫َ‬ ‫بةءةي كة ئيسالميةكان هةلطري ئايني‬ ‫ئيسالمن‪ ،‬ءة ئيسالميش بة ضارةسةري‬ ‫كيشة سياسيء كؤمةلاَ يةتيء‬ ‫هةموء َ‬ ‫كلتوريةكان دةزان��ن‪ ،‬ءة َثييان ءاية‬ ‫كيشةء‬ ‫ئيسالم ض��ارةس��ةري هةموء َ‬ ‫طرفتةكاني َئيستاي جيهانة‪ ،‬ئةمةش خؤ‬ ‫ئيسالميةكان نايشارنةءة بة ئاشكرا ئةءة‬ ‫َ‬ ‫دةلَين كة ئيسالم ضارةسةري هةموء‬

‫‪26‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫طرفتيكي سياسيء كؤمةلاَ يةتيء‬ ‫كيشةء‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كلتوريء تةنانةت ئابوريء سةرجةم‬ ‫بوارةكاني ديكةشة‪ ،‬ئةمةش بة َثيي‬ ‫يةكيك لة بةندة طرنطةكاني مافةكاني‬ ‫َ‬ ‫مرؤظيك بؤي هةية خاءةني‬ ‫مرؤظ هةموء‬ ‫َ‬ ‫هةر ديدء بؤضونء ئايدؤلؤذيايةك َبيت‪،‬‬ ‫ئاينيك‬ ‫ءة بؤشي هةية خاءةني هيض َ‬ ‫ملمالنيكردن‬ ‫خؤنابيت لة‬ ‫نةبيت‪ ،‬بةلاَ م‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل سياسية ئيسالميةكاندا ثةالماري‬ ‫ئيسالم بدةي ءةك ئايين‪ ،‬ضونكة قسة‬

‫ئةطةر عةملانييةكان‬ ‫بزانن قسةوتن‬ ‫بةئيسالم ضةند لةرِووي‬ ‫سياسييةوة بةقازاجني‬ ‫ئيسالميية سياسييةكان‬ ‫دةشكيَتةوة هةرطيز‬ ‫ئةو َ‬ ‫هةلة سرتاتيذيية‬ ‫ميَذووييةيان نةدةكرد‬ ‫ءءتن بة سياسية ئيسالميةكانء قسة‬ ‫شتيكي ديكةية‪،‬‬ ‫ءءتن بة ئيسالم جياءازةء َ‬ ‫َ‬ ‫ئيسالم َئيستا ئاييني زؤرينةي خةلكي ئةم‬ ‫مليارديكء دءءسةد‬ ‫هةريمةية‪ ،‬ئاييني‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئايينيكة خواي‬ ‫جيهاندا‪َ ،‬‬ ‫مليؤن خةلكة لة َ‬ ‫ثةيامبةريكي بؤ ِرةءانة كردءءة‬ ‫طةءرة‬ ‫َ‬ ‫‪ ،‬جياءازة لة سياسية ئيسالميةكانء‬ ‫َ‬ ‫هةلةيةكي زؤر ط��ةءرةء ستراتيذية‬ ‫ملمالنيكردني لؤذيكي‬ ‫تءابيت‬ ‫َ‬ ‫َثي َ‬

‫َ‬ ‫لةطةل سياسية ئيسالميةكان بة‬ ‫سياسي‬ ‫قسةءءتنء ثةالمارداني ئيسالم َبيت ‪ ،‬ءة‬ ‫بينوسيني بة ناسيؤناليزمي عةرةبيةءةء‬ ‫َ‬ ‫ملمالنيي فيكري دةكةي‪،‬‬ ‫تءابيت كة‬ ‫َ‬ ‫َثي َ‬ ‫ملمالنيي سياسي لةطةلَ‬ ‫نا‪ ،‬ش��ة ِر ء‬ ‫َ‬ ‫سياسية ئيسالميةكان شة ِر نية لةطةلَ‬ ‫ئيسالم‪ ،‬ئةم دءءان��ة هةردءكيان دءء‬ ‫شة ِري جياءازن مومكين نية َتي َ‬ ‫كةليان‬ ‫بكةي‪َ ،‬تي َ‬ ‫كةلكردنيان لة ِرءءي سياسيةءة‬ ‫َ‬ ‫هةلةيةكي ط��ةءرةء مةنبوزة لة ِرءءي‬ ‫مةعريفيةءة‪ ،‬نةتيجةي نا ِرؤشةنبيري‬ ‫ب��ةرث��رس��ة سياسية عةلمانيةكان‬ ‫نيشاندةدات‪ ،‬ءة جطة لةءةش لة ِرءءي‬ ‫كؤمةلاَ يةتيةءة ِر ِ‬ ‫ةنجةرؤ بوءنة‪ ،‬لةبةر‬ ‫ئ��ةءةي جياءازن ضونكة مومكينة لة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل سياسية‬ ‫ملمالني‌ء شة ِركردن‬ ‫َ‬ ‫بكةءيتء‬ ‫ئيسالميةكان عةلمانيةت سةر‬ ‫َ‬ ‫ئيسالمية سياسيةكاني ئةم سةردةمة‬ ‫شكست َبينن‪ ،‬بةلاَ م ئةطةر ئا ِراستةي‬ ‫دريتء ثةالماري‬ ‫ثةالماردانةكة بطؤ ِر َ‬ ‫ئيسالم ب��دةي ءةك دي��ن هةرطيزاء‬ ‫هةرطيزء قةت مومكين نية سةربكةءيت‪،‬‬ ‫شكستيكي طةءرةي‬ ‫جطةلةءةش توءشي‬ ‫َ‬ ‫مةعريفيء كؤمةلاَ يةتي دةبيت‪ ،‬ءة ئةطةر‬ ‫عةلمانيةكان بزانن قسة ءءتن بة ئيسالم‬ ‫ضةند لة ِرءءي سياسيةءة بة قازانجي‬ ‫دةشكيتةءة هةرطيز‬ ‫ئيسالمية سياسيةكان‬ ‫َ‬ ‫ئةء َ‬ ‫هةلة ستراتيذية َميذءءةيان نةدةكرد‪،‬‬ ‫بي‌ ئايينيء قسةءتن‬ ‫لةبري ئةءةي الفي َ‬ ‫َ‬ ‫بة ئيسالم ئاييني زؤرينةي خةلكي‬ ‫هةريمة دةبوء بوءتراية ئةم ءاقيعة‬ ‫ئةم‬ ‫َ‬ ‫بي ئاين ناذي‪ ،‬ضونكة لة هةموء‬ ‫َ‬ ‫ءاقيعيكة َ‬ ‫طةمةيةكدا ئايين دةءري يةكالكةرةءةي‬ ‫ثةالماردانيكي ئاينيشدا‬ ‫بينيوة‪ ،‬لة هةموء‬ ‫َ‬ ‫عةلمانيةت قازانجي نةكردءءة جطة‬ ‫لةءةي زياني كردءءةء بة قازانجي سياسية‬ ‫ئيسالميةكان شكاءةتةءة‪ ،‬من خؤم‬


‫كةسيكي ئيسالميم‪ ،‬ءة‬ ‫تاسةر َئيسقان‬ ‫َ‬ ‫كيشة‬ ‫ئيسالميش بةضارةسةري هةموء َ‬ ‫سياسيء كؤمةاليةتيء طرفتي هةموء‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةش دةزانم ‪ ،‬بةلاَ م‬ ‫تاكيكي ئةم‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هيلي‬ ‫ئيسالم‬ ‫ثةالمارداني‬ ‫مةسةلةي‬ ‫َ‬ ‫نابيت بؤ مةبةستي نزيك‬ ‫س��وءرة‪ ،‬ءة َ‬ ‫بوءنةءةي ئامانجء دةستكةءتني بةها‬ ‫بدريت‪ ،‬ضونكة ئاين ِرَيبازة‪،‬‬ ‫ثةالماري ئاين َ‬ ‫شتيكة يةكال بوءةتةءةء لة زةمينةي‬ ‫ئاين َ‬ ‫ءاقيعدا ضةسثاءة‪ ،‬ئةمة تةنانةت ءانةيةكي‬ ‫ماركسيزمة لةمة ِر ثةيوةندي َنيوان‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةدا‪ ،‬بةلاَ م ماركسيزمةكاني‬ ‫ئاينء‬ ‫َ‬ ‫شيواءن‬ ‫كؤمةلطةي ك��وردي خ��راث َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ياساكاني‬ ‫تةنانةت خؤشيان‬ ‫ماركسيزمدا نين‪ ،‬بؤ نمونة سةرمايةداري‬ ‫لة ماركسيزمدا بوءني نية ب��ةلاَ م‬ ‫سةرمايةدار هةية خؤي بة ماركسيزم‬ ‫َنيو دةب��اتء شانازيشي َثيوة دةكات!‬ ‫ئةطةريش عةلمانيةت هات شة ِري ئايني‬ ‫كرد بةضي دةيكات ؟ بةضي ياسايةكي‬ ‫كاريزما؟ تؤ نة ياسايةك بؤ ِريكخستنء‬ ‫َ‬ ‫لاَ‬ ‫َثيشخستني ءء ت��ت نة ياسايةك بؤ‬ ‫ِرَيكخستني باري ئابوءريت‪ ،‬نة ياسايةك‬ ‫َ‬ ‫طةندةليت نةياسايةك‬ ‫بؤ دذايةتي كردني‬ ‫ثاريزطاري لة مافي تاكء فرة دةنطيء‬ ‫بؤ َ‬ ‫َ‬ ‫لاَ‬ ‫نة ياسايةك بؤ ئالء طؤ ِري دةسة ت‪،‬‬ ‫نة طةل ِبرياردةر بوء‪ ،‬نة ئابوريت ئازاد‬ ‫ءاقيعيكدا‬ ‫بوء‪ ،‬نة ياسا سةرءةر بو‪ ،‬تؤ لة‬ ‫َ‬ ‫ذياييت هيض لةم ثرةنسيثانة نةبوء‪ ،‬ءة‬ ‫بةشيك لة‬ ‫هةموء ئةمانةت نةكردة‬ ‫َ‬ ‫كةلتوءري ءءلاَ ت ضؤن شة ِري ئاين‬ ‫دةكةي تؤ تةنانةت ئةمانةشت كردء‬ ‫هةبيت ئةءجا طةمةيةكي‬ ‫ئةمانةشت‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دؤ ِراء دةكةي لةطةل ئيسالمدا‪ ،‬ضونكة‬ ‫ئيسالم لة َميذءءدا بة نةتةءةيةكي‬ ‫َ‬ ‫ضةثةلء شةيتاني ءةك جوءلةكة‬ ‫ثيسء‬ ‫نة ِرءخا ئةدي بة عةلمانيةكي ءةك تؤ‪،‬‬ ‫ماكسيزميكي ءةك تؤ كة‬ ‫ئةدي بة‬ ‫َ‬ ‫تةنانةت خؤشت ياساء ِرَيساكاني خؤشت‬ ‫ناضةسثيني ضؤن شكست َدي َنيت‪ ،‬ضؤنء‬ ‫َ‬ ‫بي ئايني بؤ طةلء‬ ‫باسي‬ ‫ك‬ ‫وةري‬ ‫ثي‬ ‫َ‬ ‫بة ض َ‬ ‫َ‬

‫شيوةيةك‬ ‫ءءلاَ ت دةكةي ضؤنء بة ضي َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكء جةماءةرت َتيدةطةيةنيت كة‬ ‫تةنها ماكسيزم ضارةي دةردي َبيدةرمان‬ ‫كيشةي َئيمة َئيستا ئاين ني‬ ‫دةكات ! َ‬ ‫كيشةي َئيمة ئةءة نية كورد َئيستا‬ ‫ية‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫زيكي ياخود‬ ‫هي َ‬ ‫موسلمانةء ئيسالميةكان َ‬ ‫بةهيزي هةية‪،‬‬ ‫هةذمونيكي سياسي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كيشةي َئيمة ئةءة نية ئايني زةردةشت‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كيشة ئةءةية تا َئيستا‬ ‫تةءة!‪،‬‬ ‫بي‬ ‫كال‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةسةالت‬ ‫ئابوءري ءلاَ ت ديار نية تا َئيستا‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةيةك بة ِرَيوةي دةبات‪ ،‬مةكتةبي‬ ‫سياسةكان ِبريار لةسةر ذيانء طوزةراني‬ ‫جةماءةر دةدةن‪ ،‬تا َئيستا موذدةيةك نية‬

‫مةسةلةي ثةالمارداني‬ ‫ئيسالم هي َ​َلي سوءرة‪،‬‬ ‫ءة نابيَت بؤ مةبةسيت‬ ‫نزيك بوءنةءةي‬ ‫ئامانجء دةستكةءتين‬ ‫بةها ثةالماري ئاين‬ ‫بدر َيت‬ ‫بؤ ئايندةي جةماءةرء نةءةي ئةم كوردة‬ ‫دام��اءة‪ ،‬تا َئيستاش لةسةر ئينتيماي‬ ‫َ‬ ‫فةسل‬ ‫سياسي فةرمانبةرة حكوميةكان‬ ‫دةكرين‪ ،‬تا َئيستا تةزكيةي حزبيت‬ ‫َ‬ ‫نةبيت ِبرؤيتة هةر دامء دةزطايةكي‬ ‫َ‬ ‫حسابيكت بؤ ناكات‪،‬‬ ‫حكومي كةس هةر‬ ‫َ‬ ‫كيشة ئةءةية ءا سةدةي بيستء يةكة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫تا َئيستا بة عةقليةتء زاكيرةء دةماخي‬ ‫دةبيت ئةمانة‬ ‫سةدةي نؤزدة كار دةكةين‪َ ،‬‬

‫بكريت ئةء جا ئالاَ ي طةمةيةكي‬ ‫ضارة َ‬ ‫دؤ ِراء بةرز بكةيتةءةء َبييتة مةيداني‬ ‫شة ِري ئايينةءةء شة ِري ئيسالم بكةي‪،‬‬ ‫نابيت‬ ‫ملمالنيي سياسية ئيسالميةكان َ‬ ‫َ‬ ‫بكريت‪ ،‬هةرضي هةية نية َبلَيي‬ ‫بةءة‬ ‫َ‬ ‫سةرضاءةكةي ئيسالمة كة ءانية‪ ،‬لةبري‬ ‫ِرةخنة طرتن لة ئةحزابة ئيسالميةكان‬ ‫دةبيت ِرَيز بؤ‬ ‫ءةك حزب‪ ،‬ضونكة تؤ َ‬ ‫دابنييت ِرَيز لة بيرء بؤضوءني‬ ‫ئايني من َ‬ ‫َ‬ ‫من بطريت كة موسلمانم‪ ،‬ئةءة مةنتق‬ ‫نية ث��ةالم��اري ئيسالم ب��دةي ءةك‬ ‫ملمالنييةكي زانستيء‬ ‫ءابيت‬ ‫َ‬ ‫ئاينء َثيت َ‬ ‫كاريكي سياسي ميذءءيت ئةنجام داءة‪،‬‬ ‫ل��ةءةش سةيرتر هيض جياءازييةك‬ ‫ناكريت لةاليةن عةلمانيةكانةءة لة َنيوان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫موسلمانء ئيسالميء لةاليةك ئيسالمء‬ ‫سياسية ئيسالميةكان لةاليةكى تر لة‬ ‫َ‬ ‫موسلمان ئةءةية كة باءة ِري‬ ‫كاتيكدا‬ ‫َ‬ ‫نويذ دةك��اتء ئيسالم‬ ‫بة خوا هةيةء َ‬ ‫ئاينيةتي ءة ئيسالمي ئةءةية كة لة‬ ‫َنيو طرءهة ئيسالميةكاندا كاردةكاتء‬ ‫ئيسالم ءةك ئايدؤلؤذياي سياسي ئةء‬ ‫بةكاردي َنيت‪ ،‬ئةمة مومكين نية‬ ‫طرءهانة‬ ‫َ‬ ‫لاَ‬ ‫عةلمانيةكان نةيزانن‪ ،‬بة م خؤ طيل‬ ‫ك��ردن لةم ِراستيةش ياني شكست‬ ‫بةرامبةر سياسية ئيسالميةكان‪ ،‬ضونكة‬ ‫كاري عةلماني ئةءةنية قسة بة ئاين‬ ‫ملمالنيي‬ ‫َبلَيت‪ ،‬كاري ئةءان ئةءةية‬ ‫َ‬ ‫شيوةيةكي ياسايانة بكةنء‬ ‫سياسي بة َ‬ ‫شة ِري فيكري بكةن‪،‬‬ ‫ضونكة َئيستا بةالي هةموء جةماءةرء‬ ‫َ‬ ‫هةريمةء جيهاني َئيستاءة‬ ‫خةلكي ئةم‬ ‫َ‬ ‫قسةء ءءتةي ناشرين بةرامبةر ئيسالمء‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫قبول‬ ‫هيَلي سوءرةء قابيلي‬ ‫موسلمانان َ‬ ‫ك��ردن ني ي��ة‪ ،‬جطة ل��ةءةش هيض‬ ‫كةسيك قازانجي لةءةدانية‪ ،‬ءة هيض‬ ‫َ‬ ‫بؤضونيك ِرَيطة بةءة‬ ‫ء‬ ‫بير‬ ‫ئاينزاء‬ ‫ئاينء‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫يةكيك‬ ‫كو‬ ‫بةل‬ ‫ماركسيزميشةءة‪،‬‬ ‫نادات بة‬ ‫َ‬ ‫لةءانةكاني ماكسيزم لةمة ِر ثةيوةندي‬ ‫كؤمةلطةءة َ‬ ‫َ‬ ‫دةلَيت كة ءاقيع‬ ‫َنيوان ئاينء‬ ‫بي‌ ئاين ناذي‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫‪27‬‬


‫ث����ةرل����ةم����ان خ���ةرم���ان���ى ِرةجن�����ى‬ ‫ع��ةمل��ان��ي��ي��ةك��ان دةس���ووت��� َي���ن��� َي���ت‬ ‫بروا طةرمياني‬ ‫ِراثؤرتى‪ِ :‬‬ ‫دواى ئ��ةوةى لة (‪ )2012/10/8‬ثة ِرلةمانى‬ ‫كوردستان خويَندنةوةى يةكةمى بؤ ث ِرؤذة‬ ‫ياساى (ثاراستنى ثيرؤزيية ئاينييةكان) كرد‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةالم خويَندنةوةى ث ِرؤذة ياساكة كاردانةوةى‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلء بزوتنةوةى‬ ‫جياوازى لَيكةوتةوة‪،‬‬ ‫ئيسالمى لةيةك بةرةدان بؤ دةنطدان بة ثرؤذة‬ ‫ياساكة‪ ،‬يةكطرتووى ئيسالميش ِرايدةطةيةنديَت‬ ‫كة فراكسيؤنةكةيان لةثةرلةمانى كوردستان‬ ‫دةنط بة ياساى ثاراستنى ثيرؤزيية ئاينييةكان‬ ‫نادةن‪ ،‬ضونكة بةمةترسى دةزانن بؤسةر ئازادى‬ ‫ِرادةرب ِرين لة هةريَمى كوردستان‪.‬‬ ‫لةنامةيةكدا بةناوى (كةمثينى بةرطرتن لة‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك‬ ‫بةسنورداركردنى ئازادى ِرادةرب ِرين)‬ ‫كةسايةتىء ِريَكخراوى ناحكومى نامةيةكى‬ ‫كراوة ئاراستةى سةرؤكايةتى ثةرلةكانء ثارتة‬ ‫سياسييةكان دةكةن بؤ ئةوةى دةنط بةو ياساية‬ ‫نةدريَتء لة ثةرلةمان تَينةثة ِريَنريَت‪ ،‬ضونكة‬ ‫ث ِرؤذة ياسايةكى لةم شَيوةية خزمةت بة تاك ِرةوى‬ ‫سياسى دةكات لة كوردستاندا‪ ،‬لةبةرامبةردا‬ ‫دكتؤر بةشير خةليل حةداد ثةرلةمانتارى ثارتىء‬ ‫سةرؤكى ليذنةى ئةوقاف لة ثةرلةمانى كوردستان‬ ‫َ‬ ‫دةلَيت «ئازادى نووسينء ِرادةرب ِرين سنورى‬ ‫هةية‪َ ،‬‬ ‫بةالم بةداخةوة هةنديَك لة نووسةران ئةم‬ ‫سنورة دةبةزيَنن»‪.‬‬ ‫دواى ِرووداوةكانى بةهارى عةرةبىء ِرووخانى‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتى تاك ِرةوى ديكتاتؤرةكانء هاتنةوة‬ ‫ثَيشةوةى ئيسالمييةكانء طرتنة دةستى َجلةوى‬ ‫َ‬ ‫ؤذهةالتى ناوة ِراست‪ ،‬بةمةش‬ ‫فةرمان ِرةوايي لة ِر‬ ‫ئيزعاجييةك الى عةلمانييةكان دروست بووة‪،‬‬ ‫ضونكة هةستدةكةن ِرؤذ لة دواى ِرؤذ ئةستَيرةى‬ ‫بةختيان بةرةو ئاوابوون دةضَيت‪.‬‬ ‫سةرؤكى ليذنةى ئةوقافى ثةرلةمانى‬ ‫كوردستان لة لَيدوانَيكيدا بؤ ِريَطا باس لة طرنطى‬ ‫ياساكة دةكات و َ‬ ‫دةلَيت «زةروورةتى ئةم ياساية‬ ‫ئةوةية كةئةو َ‬ ‫حالةتى تةشةنوجةى كة ناوةناوة‬ ‫دروست دةبَيت لة نَيوان هةنديَك لة مامؤستايانى‬

‫‪28‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫َ‬ ‫هةندى لة نوسةران‪ ،‬لةسةر نووسينى ضةند‬ ‫ئاينىء‬ ‫بابةتَيكى جؤراوجؤر‪ ،‬كة سوكايةتى تَيداية بةرامبةر‬ ‫بةخواو ثَيغةمبةرانء ئاينةكانى ديكة دواجار‬ ‫دةبَيتة مايةى توندوتيذى‪ ،‬كة ئةمةش جَيطاى‬ ‫مةترسيية‪ِ ،‬رةنطة تةشةنة بكاتء ِرووداوى طةورة‬ ‫بةدواى خؤيدا بهَينَيت‪ ،‬وةك بينيمان لة مانطى‬ ‫َ‬ ‫ئةمسالدا كة ِرووداوى خؤثيشاندانةكةى‬ ‫(‪)5‬ى‬ ‫بةردةم ثةرلةمانى كوردستانى لَيكةوتةوة‪.‬‬ ‫شوان داودى‪ ،‬جَيطرى نةقيبى ِرؤذنامةنووسانى‬ ‫كوردستان‪ِ ،‬رةخنةى توند ئاراستةى ثرؤذة‬ ‫ياساكة دةكات بةوةى لةدةستكةوتةكانى كارى‬ ‫ِرؤذنامةنووسى كةم كردووةتةوة‪ ،‬وة ثَييشى واية‬ ‫ثرؤذة ياساكة هيض بنةمايةكى ياسايي نية‪ ،‬شوان‬ ‫داودى لة دريَذةى لَيدوانةكةيدا بؤ ِريَطا َ‬ ‫دةلَيت»‬ ‫ثرؤذةكة الى ئَيمة جَيى َ‬ ‫قبوول ني ية‪ ،‬ضونكة بة‬ ‫مردووى لة دايك بووة‪ ،‬جطة لةوةى كة زةرةر بة‬ ‫موقةدةساتةكان دةطةيةنَيت»‪.‬‬ ‫ساالر مةحمود سةرؤكى ليذنةى ياسايي لة‬ ‫ثةرلةمانى كوردستان‪ ،‬لة دريَذةى ووتاريَكيدا‬ ‫بةناوى (ئ��ازادى‪ ،‬زةوتكردن يا زامنكردنى‬ ‫بةياسا) كةلة الثة ِرةى تايبةتى خؤى لة تؤ ِرى‬ ‫كؤمةاليةتى فةيسبووك َ‬ ‫َ‬ ‫بالوى كردووةتةوة‪،‬‬ ‫نووسيويَتى «ث��رؤذة ياساكة ناونيشانةكةىء‬ ‫ناوة ِرؤكةكةى زؤر جياوازة‪ ،‬ضونكة ِراستة‬ ‫َ‬ ‫هةولَيك بؤ ثاراستنى‬ ‫ناونيشانةكةى وةك‬ ‫َ‬ ‫ثيرؤزيية ئاينييةكان دةردةك��ةويَ��ت‪ ،‬بةالم‬ ‫ناوة ِرؤكةكةى تةواو دذو نةيارة بة ئازادييةكان‪،‬‬ ‫بةتايبةتى ئازادى ِرادةرب ِرين»‪.‬‬ ‫س��ةرؤك��ى ليذنةى ياسايي ثةرلةمانى‬ ‫كوردستان باس لةوةش دةكات كة ياساكة « لة‬ ‫دةستثَيكةوة بؤ كؤتايي َ‬ ‫كةنالةكانى ِراطةياندنء‬ ‫ثرسى ئ��ازادى ِرادةرب ِرينى كردووةتة ئامانج‪،‬‬ ‫سةرة ِراى غةرامةكردنء زيندانى كردن‪ ،‬كة ئةمة‬ ‫ناكؤكة َ‬ ‫لةطةل بةهاكانى لَيبووردةيي كةلة خودى‬ ‫ئاينةكاندا ضةسثَينراوة»‪.‬‬ ‫ثةسةند كردنى ئ��ةم ث�� ِرؤذة ياساية لة‬ ‫ثةرلةمانى كوردستان دةبَيتة ئاطريَكء خةرمانى‬ ‫دةسووتي‪،‬‬ ‫ثي‬ ‫َ‬ ‫ِرةنجى عةلمانييةكانى كوردستانى َ‬ ‫كة َ‬ ‫ساالنَيكة ئيشى بؤ دةك��ةنء ِرةنجى بؤ‬

‫دةدةن‪ ،‬لةبةرامبةردا ساحةكة بؤ ئيسالمييةكان‬ ‫َ‬ ‫ضؤل دةبَيت كة ئةسثى خؤيانى تَيدا تاوبدةن‪،‬‬ ‫بة مةرجَيك كةبزانن بةشَيوةيةكى تةندروست‬ ‫مامةلة َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل واقيعةكةدا بكةن‪.‬‬ ‫َ‬ ‫فازل قةرةداخى نووسةرو ِروناكبيرى ئيسالمى‬ ‫ثَيى واية عةلمانييةكان بة ويذدانةوة ِرةخنة لة ئاين‬ ‫ناطرد‪ ،‬وة باسيش لةوة دةكات كة ئةوان سوكايةتى‬ ‫بة ئاين بة ئازادى بيروبؤضوونى دةزانن و َ‬ ‫دةلَيت‬ ‫«عةلمانييةكان بةشَيوةيةكي طشتي بايةخ بة ئاين‬ ‫نادةن‪ ،‬كةسَيكيش بايةخ بة شتَيك نةدات كةمتر‬ ‫هةستيارة بةرامبةري لةضاو ئةوانةي بايةخي‬ ‫ثي دةدةن‪ ،‬هةر بؤية عةلمانييةكان بةرامبةر‬ ‫َ‬ ‫سووكايةتي بة ئاين هةستيار نينء بةاليانةوة‬ ‫ئاساييةو بة ئازاديي بيروبؤضووني دةزانن‪ ،‬بةآلم‬ ‫ئةو سووكايةتيية بة ئازاديي بيروبؤضوون نازانن‬ ‫ئةطةر بةرامبةر خؤيان كرابَيت‪ ،‬زؤر جاريش ئةطةر‬ ‫بةرامبةر شتَيك كرابَيت كة بةاليانةوة طرنطة»‪.‬‬ ‫ث ِرؤذة ياساى ثاراستنى ثيرؤزيية ئاينييةكان‪،‬‬ ‫لةئَيستادا لة ثةرلةمانى كوردستان خويَندنةوةى‬ ‫يةكةمى بؤ كراوة‪ ،‬لةماددةى يةكةمى ث ِرؤذة‬ ‫ياساكةدا هاتووة كة (سوكايةتى بةخوداو‬ ‫ثَيغةمبةرانء قورئانء كتَيبة ئاسمانييةكان تاوانة‬ ‫لةاليةن هةر كةسء اليةنء دةزطايةكةوة بَيت‪،‬‬ ‫ئةوة بة ئازادى ِرادةرب ِرين دانانريَت)‪.‬‬ ‫ث�� ِرؤذة ياسايةكى ل��ةم شَيوةية ل��ةوةوة‬ ‫س��ةرض��اوةى ط��رت��ووة كةلة الي��ةن ضةند‬ ‫نووسةريَكةوة بَي ِريَزى بةرامبةر بةخوداو‬ ‫ثَيغةمبةرانء قورئان كرا‪ ،‬س��ةرة ِراى سوتانء‬ ‫ف ِريَدانى قورئانى ثيرؤز كة بؤ ضةند جاريَك لة‬ ‫بةشَيك لةشارةكانى هةريَمى كوردستان دووبارة‬ ‫بووةوة‪.‬‬ ‫لةمادةى دووةمى ياساكةدا هاتووة كة‪:‬‬ ‫‪ /1‬جويَندانء َ‬ ‫طالتةكردن بة خواى طةورة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫‪ /2‬جويَندانء طالتةكردنء بةسووك‬ ‫باسكردنء ويَنةى ناشايستةكردنى ثَيغةمبةران‪.‬‬ ‫‪ /3‬سوتاندنء د ِران��دنء ف ِريَدانى قورئانء‬ ‫كتَيبة ئاسمانييةكان‪ ،‬بةكارهَينانى ناوة ِرؤكةكانيان‬ ‫بةناشياوى‪.‬‬ ‫‪ /4‬بةكارهَينانى ث��ة ِرةك��ان��ى قورئانء‬


‫ناوة ِرؤكةكةى بةمةبةستى خ��راث بؤ َ‬ ‫كاال‬ ‫بازرطانييةكان‪.‬‬ ‫‪ /5‬هاوردةكردنء فرؤشتنى َ‬ ‫كاالى بازرطاني‬ ‫كة بَي ِريَزى بةرامبةر بة خواو ثَيغةمبةرانء كتَيبة‬ ‫ئاسمانييةكان تَيدا بَيت‪.‬‬ ‫‪ /6‬هةركةسَيك دةستدريَذى بكاتة سةر‬ ‫شويَنَيك تايبةت كرابَيت بةخواثةرستى يةكَيك‬ ‫لة ئاينةكان‪.‬‬ ‫‪ /7‬هةركةسَيك َ‬ ‫طالتة يان جويَن بدات‬ ‫بةيةكَيك لة دورشمة ئاينييةكان‪.‬‬ ‫سةرؤكى ليذنةى ئةوقافى ثةرلةمانى‬ ‫كوردستان ثرؤذة ياسايةكى لةم شَيوةية بة‬ ‫ضارةسةرى ئةو كَيشانة دادةنَيت كة ناوةناوة لة‬ ‫هةريَمى كوردستاندا دروست دةبَيتء دؤخَيكى‬ ‫َئالؤز بةدواى خؤيدا دةهَينَيت‪ ،‬وةثَييشى واية‬ ‫ئةطةر ضارةسةرى ئةم كَيشةية بةياسايةك‬ ‫نةكريَت دواجار طلةييةكان ديَنةوة سةر ثةرلةمان‪.‬‬ ‫ئاسؤ جةبار نووسةرو ِرؤذنامةنوس ثَيى واية‬ ‫ئةقلى َ‬ ‫ثرؤذة ياساكة َ‬ ‫طالتة جا ِريية بة َ‬ ‫خةلكى و‬ ‫دةلَيت» ئةو هَيزانةى َ‬ ‫َ‬ ‫خةلك دةكوذنء خاوةنى‬ ‫ضةندين زيندانى تايبةتى حيزبىء شاراوةنء باس‬ ‫لةثيرؤزى ئاينىء سةروةريى ئينسان دةكةن‪ ،‬لة‬ ‫‪17‬ى شوباتدا شاريَك َ‬ ‫خةلتانى خويَن دةكةنء‬ ‫بكوذةكانيش رادةستى دادطا ناكةنةوةء شة ِر‬ ‫لةسةر ثيرؤزيية ئاينييةكان دةكةنء باسى لة‬ ‫سةروةرىء خواو ثَيغةمبةرء ثةرتوكء مؤ ِر َالة‬ ‫ئاينييةكان دةك��ةن‪ ،‬ئةمة ض َ‬ ‫طالتةجارييةكى‬ ‫ترسناكة» ئاسؤ جةبار ثَييواية «سازكردنى سةر‬ ‫زةمينَيكى ث ِر َ‬ ‫لةتةلةو حةرامء فَي َلء ث ِر لةبؤسةى‬

‫ئاسايشى نةتةوةىء حيزبء لَيو ِريَذ لة جةبة ِروتء‬ ‫ثيرؤزيية ئاينييةكان بؤ نوسينء كارى لَيكؤلينةوةو‬ ‫ِرؤذنامةطةرى‪ ،‬ثَيك ِرا َ‬ ‫خولقاندنى مةودايةكى‬ ‫بةرفراوانى كوشندةية بؤ كوشتنى نووسينء‬ ‫َ‬ ‫بالوكردنةوة‪ ،‬هاوكات َ‬ ‫طالتةجا ِرييةكى بَيويَنةية‬ ‫دذى ثيرؤزيية ئاينييةكانء مافى مرؤظ‪ ،‬لةبةر‬ ‫َ‬ ‫طةندةلء‬ ‫ئةوةى ئةو هَيزة كوشندةو ناعاديلء‬ ‫َ‬ ‫تاالنخؤرانة طةر باسى ثيرؤزيية ئاينييةكان بكةن‬ ‫وةك ئةوة واية دز باسى كةرامةتء دةست ثاكى‬ ‫بكات»‪.‬‬ ‫دواى ئ��ةوةى كة يةكطرتووى ئيسالمى‬ ‫كوردستان َ‬ ‫هةلويَستى خؤى ِراطةياند كة ئةوان‬ ‫َ‬ ‫دةنطيان لةطةل ث� ِرؤذة ياساكةدا ني يةو لة‬ ‫ثةرلةمانى كوردستان دةنطى ثَينادةن‪ ،‬بةمةش‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلى ئيسالمىء بزوتنةوةى‬ ‫نيطةرانى‬ ‫ئيسالمى لَيكةوتةوة‪ ،‬تا كار طةشتة ئةوةى‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلء بزوتنةوة لة بةروارى ‪ 2012/10/21‬لة‬ ‫بةياننامةيةكدا َ‬ ‫هةلويَستى خؤيان بؤ اليةنطرانيان‬ ‫ئاشكرا بكةن‪ ،‬لة بةياننامةكةدا هاتووة (ئَيمة‬ ‫وةك فراكسيؤنى َ‬ ‫كؤمةلى ئيسالمىء بزوتنةوةى‬ ‫ئيسالمى لة ثةرلةمانى كوردستان‪ِ ،‬رايدةطةيةنين‬ ‫كة ثشتيوانى لة ثرؤذة ياساى ثاراستنى ثيرؤزيية‬ ‫ئاينييةكان دةكةين‪ ،‬وة جةخت دةكةينةوة لةسةر‬ ‫ئةوةى كة ثرؤذة ياساكة لة ثةرلةماندا طفتوطؤى‬ ‫لةسةر بكريَت تا ثةسةند بكريَت‪ ،‬ضونكة ثَيمان‬ ‫واية كة ئةو ثرؤذة ياساية خزمةت بةبارودؤخى‬ ‫كوردستان دةكات)‪ ،‬لة كؤتايي بةياننامةكةى‬ ‫كؤمةل و بزوتنةوةدا هاتووة و َ‬ ‫َ‬ ‫دةلَيت (لةو‬ ‫باوة ِرةداين ئةم ثرؤذة ياساية كاريطةرى باشى‬

‫دةبَيت بؤ كةمكردنةوةى توند و تيذى و ثاراستنى‬ ‫َ‬ ‫كؤمةاليةتى كوردستان)‪.‬‬ ‫ئاشتى‬ ‫َ‬ ‫دواى جيابوونةوةى كؤمةل لة بزوتنةوةى‬ ‫ئيسالمى ئةمة بةيةكةمين َ‬ ‫هةلويَستى ئةو دوو‬ ‫اليةنة ديَت كة وةك كؤلكةيةكى هاوبةش‬ ‫هةردووال ليك نزيك بكاتةوةو يةك تَي ِروانينيان‬ ‫بؤ مةبةستَيكى ديارى كراو هةبَيت‪.‬‬ ‫لة ئَيستادا ث��رؤذة ياساكة خويَندنةوةى‬ ‫يةكةمى بؤكراوة‪ ،‬ئةطةر هاتوو زؤرينةى ئةندامانى‬ ‫ثي دا ئةوة عةلمانييةكانء ئةو‬ ‫ثةرلةمان دةنطيان َ‬ ‫كةسانةى كة هةميشة قسةيان لةسةر ثيرؤزيية‬ ‫ئاينييةكان كردووة تووشى ِرةنجَيكى فةرهادى‬ ‫دةبن‪ ،‬ضونكة لة م��اددةى سَييةمى ياساكةدا‬ ‫هاتووة (هةر كةسَيك يةكَيك لة تاوانةكانى‬ ‫مادةى (‪ )2‬ئةنجام بدات سزا دةدريَت بةزيندانى‬ ‫سال كةمتر نةبَيت و لة (‪َ )10‬‬ ‫كةلة (‪َ )5‬‬ ‫سال زياتر‬ ‫نةبَيت و بةغةرامةيةك كةلة (‪ )10‬مليؤن كةمتر‬ ‫نةبَيتء لة (‪ )50‬مليؤن زياتر نةبَيت)‪.‬‬ ‫لة كؤتايي لَيدوانةكةيدا سةرؤكى ليذنةى‬ ‫ئةوقافى ثةرلةمانى كوردستان َ‬ ‫�ي «ئةمة‬ ‫دةل� َ‬ ‫ضةسثاندنى ئازاديية‪ ،‬ضونكة تؤ كة سنورى خؤت‬ ‫زانى‪ ،‬لةناو ئةو سنورةدا ئازادىء تةجاوزى سنورى‬ ‫َ‬ ‫خةلكى تر ناكةيت»‪.‬‬ ‫ياساى ثاراستنى ثيرؤزيية ئاينييةكان ئةطةر‬ ‫ضى يةكطرتوو لة بةرامبةريدا وةستايةوة‪َ ،‬‬ ‫بةالم‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلء بزوتنةوة لَيك نزيك بكاتةوة‪،‬‬ ‫توانى‬ ‫كةلة دواى لَيكترازاندنةكةيانةوة ئةمة بةيةكةمين‬ ‫هةنطاوى سياسى هاوبةشى ئةو دوو اليةن‬ ‫دةذمَيردريَت‪.‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫‪29‬‬


‫ِراثؤرتى‪ :‬هَيدي هةولَيري‬ ‫َئيستاي هةريَمي كوردستانءيَراي ئةو‬ ‫َ‬ ‫جموجؤلة ناوخؤييء طؤ ِرانكاريانةي َثييدا‬ ‫دةطوزةرَيت‪ ،‬ضةندين هؤكاري دةرةكيءاي‬ ‫كردووة َ‬ ‫خةلك لةو َئالؤزيانة َتييطاتء َبيزاري‬ ‫دةربب ِريَت‪ .‬ئةو َكيشة دةرةكيانةي كاريطةري‬ ‫ِراستةوخؤي لةسةر ذياني تاكة تاكةي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةدةسةالتي كوردي‪ ،‬كة‬ ‫خةلكء ثةيوةستة‬ ‫نهينييانةي لة ميدياكاني شاردؤتةوةو‬ ‫ئةو َ‬ ‫َ‬ ‫نازانيت‪.‬‬ ‫سةوداية‬ ‫لةو‬ ‫هيض‬ ‫كيش‬ ‫خةل‬ ‫َ‬ ‫سي‬ ‫ئةطةر باسي قةيرانةكاني ئةو هةريَمة َ‬ ‫ثؤليني بكةين‬ ‫ثاريزطاية بكةين‪ ،‬ناتوانين َ‬ ‫قةيرانةكانءاتيك ض ِرذيَنراون‬ ‫لةبةرئةوةي‬ ‫َ‬ ‫دةستنيشان كردنء ضارةسةري ئةستةم‬ ‫دةبيت‪َ ،‬ليرةوة تاكي ك��وردي ئةو َبي‬ ‫بةكي‬ ‫دةبيت َ‬ ‫ئوميديةي الدروست َ‬ ‫َ‬ ‫نازانيت َ‬ ‫بكات‪ ،‬كة هةريةكةيان بةئاوازي‬ ‫ب��اوة ِر‬ ‫ّ‬ ‫َنيتء سةري زاريان شةكرانةية‪،‬‬ ‫خؤي دةخوي َ‬ ‫كةضي ذياني زياتر لة ضوار مليؤن َ‬ ‫هاوالتي‬ ‫َ‬ ‫تال بووةوءةك ئةفسانةيةكءاية‪ .‬ماوةيةك‬ ‫لةمةوبةر هةموومان دركمان بةو دؤخةي‬ ‫َئالؤزةي هةرَيمي كوردستان كردبوو‪ ،‬كة‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي)‬ ‫هةردوو حيزبي‬ ‫دةسةالتدار (ثارتيء َ‬ ‫شيريان لة خولقاندني هةية‪ ،‬هةر لة‬ ‫ثشكي َ‬ ‫َ‬ ‫طةندةليء ِروتاندنةوةي سةروةتء‬ ‫هةبووني‬ ‫َ‬ ‫ساماني خةلكء بةرتيلء خويَن مذيني‬ ‫يةكتر لةسةر حيسابي ئةويتر‪.‬‬ ‫ب� َ‬ ‫�ةالم لةم دواييانةدا س��ةرة ِراي ئةو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫طةندةليء دةرخستي‬ ‫هةلة ستراتيذيانةيء‬ ‫ك��ةمء كو ِرييةكان تةنانةت لةاليةن‬ ‫خودي بةرثرسة َ‬ ‫باالكاني ئةو دوو حيزبة‪،‬‬ ‫كةضي اليةنة ئؤثؤزسيؤنةكاني هةريَمي‬ ‫كوردستانيش خةريكة دةخزيَنة ئةو َ‬ ‫ضالةي‬ ‫كاميرايان خستؤتة سةر‬ ‫دةميكة ضاوي َ‬ ‫كة َ‬ ‫ئةو َ‬ ‫فاولةي كة ئؤثؤزسيؤن داويةتي‪.‬‬ ‫َ‬ ‫دةس��ةالتء‬ ‫لة َئيستادا اليةنةكانى‬ ‫ئؤثؤزسؤنن لة هةرَيمى كوردستان ميللةتيان‬ ‫تؤثيك بة ئارةزووى خؤيان يارى‬ ‫كردؤتة َ‬ ‫َثيدةكةن‪ ،‬ئةمةش لة ِرَيطةى بةياننامةكانء‬ ‫شتي َ‬ ‫كدةلَين‪،‬‬ ‫َليدوانى دذ بةيةك هةرجارةو َ‬ ‫دةبيت‬ ‫بؤية سياسيةكانى هةريَمى كوردستان َ‬ ‫بةو ثة ِرى ِراشكاوييةوة داواى َليبوردن لة‬ ‫ميللةت بكةن‪.‬‬

‫‪30‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫ث َينج سةركردةكةي‬ ‫مَ‬ ‫هةريي‬ ‫ذياني هاوالَتي‬

‫شيواندني َ‬ ‫خةلك لةو هةموو‬ ‫سةر َلى َ‬ ‫ملمالنييةي س��ةرك��ردة سياسيةكان‬ ‫َ‬ ‫ئةنجاميكي ئةو تؤي َلي نةكةوتؤتةوة‪ ،‬تا‬ ‫َ‬ ‫بزانين ئايا َكيشةي سةركردةكاني َنيوان‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتء ئؤثؤزسيؤن ضي ية؟ هةرضةندة‬ ‫ئؤثؤزسيؤن َثييءاية ئةو شة ِرة خزمةتي‬ ‫هةرَيمي كودرستانةو بةرطري لة مافةكاني‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتيش لة ناو‬ ‫هاوالتي دةك��ات‪،‬‬ ‫نازانيت ضؤن خؤي‬ ‫قةيرانةكانيدا خنكاوةو َ‬ ‫َ‬ ‫َلي بدزَيتةوة‪ ،‬بؤية بيانوةكاني دةسةالت‬ ‫الوازة بةو َثييةي ئؤثؤزسيؤن ثةراويَزخراوةو‬ ‫َ‬ ‫دةسةالت دةبينريَتء‬ ‫تةنانةت ءةك ثاشكؤي‬ ‫َ‬ ‫طروثيكي مافيايي َبي‬ ‫دةسةالتيش ءةك‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َليثرسينةوة مامةلة دةكات‪ِ .‬رةنطة تاكي‬ ‫بثرسيت ئاخؤ لةم َ‬ ‫ءالتةدا بؤضي‬ ‫كوردي‬ ‫َ‬ ‫لةكاتي بةيةك طةيشتني بةرثرسان بة‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتء ئؤثؤزسيؤنةوة ءا خؤيان‬ ‫هةردوو‬ ‫ثيشان دةدةن كة لةناويةك حيزبدان‪،‬‬ ‫كة ضي دواي جيابوونةوةيان َليدواني دذ‬ ‫َ‬ ‫هةلويَستي َثيضةوانة دةدةن‪،‬‬ ‫بةيةكء‬ ‫لةاليةكي ديكةوة ئ��ةو ج��ؤرة ك��ارةي‬ ‫هيزةكاني ئؤثؤزسيؤن ءةك دوو فاقييءاية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫دةميكي تر لة‬ ‫دةميك لة َئيرانن َ‬ ‫بةو َثييةي َ‬ ‫يةكيتي‪.‬‬ ‫دةميك لة الي ثارتيء َ‬ ‫توركياء َ‬ ‫ضاودَيراني سياسي لةو باوة ِرةدان ئةو‬ ‫َ‬ ‫مامةلةي ئؤثؤزسيؤن كاريطةري‬ ‫جؤرة‬

‫دةبيت‪ ،‬كة‬ ‫لةسةر َثيطةي جةماوةري َ‬ ‫َ‬ ‫ملمالنييةكان‬ ‫خةلكةوة طرنطة‬ ‫بةالي‬ ‫َ‬ ‫لةثيناو خزمةتطوزاريء دةستكةوتة‬ ‫َ‬ ‫نةتةوةييةكان شة ِربكاتء ئةو خراثةكاريةي‬ ‫َ‬ ‫نةيهي َليت‪،‬‬ ‫دةسةالتي كورديدا هةية‬ ‫لة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةالم بة َثيضةوانةوة ئؤثؤزسيؤن خةريكة‬ ‫لةبنةماي خؤي الدةدات‪ ،‬بؤية َثيويستة‬ ‫َ‬ ‫هةلة‬ ‫اليةنةكاني ئؤثؤزسيؤن ئ��ةو‬ ‫ستراتيذيةي خؤيان ِراس��ت بكةنةوةو‬ ‫خؤيان لةداوي دةس� َ‬ ‫�ةالت قورتار بكةن‪.‬‬ ‫َئيستا ئةطةر باسي ثةيوةنديةكاني َنيوان‬ ‫يةكيتيء ثارتي بكةين‪ ،‬تةواو ئيزديواجيةت‬ ‫َ‬ ‫ئةنداميكي‬ ‫دةبينرَيت‪،‬ضونكة ئةطةر لة هةر‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةبي يةكء‬ ‫باالي ئةو دوو حيزبة بثرسيت َ‬ ‫دوو باس لة ِريَككةوتني ستراتيذي دةكات‪،‬‬ ‫ب� َ‬ ‫لةثرسيكي ط��ةورةي نيشتمانيء‬ ‫�ةالم‬ ‫َ‬ ‫نةتةوةييدا دوو ئامانجء دوو ئا ِراستةو‬ ‫يةكيتيء ثارتي‬ ‫دوو َليدواني دذ بةيةكي َ‬ ‫دةبيستين‪ ،‬تةنانةت لة خودي َليدوانةكاني‬ ‫كةسي يةكةمي ئةو دوو حيزبة َ‬ ‫(تالةبانيء‬ ‫بارزاني)دا هةية‪َ ،‬ئيمة زؤرجار سةرمان لةوة‬ ‫يةكيتي‬ ‫سو ِرماوة‪ ،‬ئايا ثةيوةنديةكاني ثارتيء َ‬ ‫ضةندة دؤزي كوردي خستؤتة بةرنامةي‬ ‫كاري خؤيانةوة؟ كةلةو ب ِروايةداين هةموو‬ ‫ئةو َليدوانانة ميللةتى هيالك كردووة‪،‬‬ ‫سةرةنجاميش هةر ئةو َ‬ ‫خةلكة باجةكةي‬


‫مَ‬ ‫هةريي كوردستان‬ ‫ي كوردستانيان ت َيكداوة‬

‫دةميكة َ‬ ‫هاوالتي كورد هةست بةوة‬ ‫دةدات‪َ .‬‬ ‫ةسيك‬ ‫دةكات شةكةتء ماندووة لة فرياد ِر َ‬ ‫دةطة ِريَت بؤ ئةوةي َ‬ ‫استطؤبيت لة‬ ‫لةطةليدا ِر‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةلَينةكانيدا‪َ ،‬‬ ‫بةالم ئةطةر زوو ئؤثؤزسيؤن بة‬ ‫نةضيتةوة‪ ،‬ئةوا ِرةنطة ميللةت َثيش‬ ‫خؤيدا َ‬ ‫ماندووبيتء َ‬ ‫تؤلةيان َلي‬ ‫لةوان‬ ‫كةس‬ ‫هةموو‬ ‫َ‬ ‫بكاتةوة‪ ،‬هةموو ئةو جؤرة كردةوانةي اليةنة‬ ‫سياسيةكان بة تايبةتي َثينج سةركردةكةي‬ ‫هةرَيمي كوردستان َ‬ ‫(تالةبانيء بارزانيء‬ ‫نةوشيروان موستةفاو م‪.‬عةلي باثيرو‬ ‫َ‬ ‫م‪.‬موحةمةد فةرةج) كة هةريةكةيان ِراستة‬ ‫سةر بةئايدياو بةرنامةيةكء ِريَبازيَكي‬ ‫سياسيء فكري تايبةتي خؤيانن‪ ،‬دوو اليةنة‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتدارةكةي هةرَيمي كوردستان‬ ‫زؤرجار ئةو َ‬ ‫جلةو طرتنةي خؤيان بةسةر‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكدا فةرز كردووةو خةلكيش هةستي‬ ‫ملمالنييةي‬ ‫بةوة كردووة‪ ،‬بؤتة قورباني ئةو‬ ‫َ‬ ‫ئةو دوو حيزبة كة زؤربةيان لةسةر داهاتء‬ ‫ثؤستء ئيمتيازاتة‪ ،‬ئامادةش بوون خؤيَني‬ ‫يةكتر ب ِرَيذن ءةك لة ِرابردوودا بينيمان‪،‬‬ ‫كةسيش ئاوات بةو ِرؤذانة ناخوازَيت‪ ،‬بؤية‬ ‫شتيك دةكةن‬ ‫اليةنة سيايسةكان هةموو َ‬ ‫َ‬ ‫لةثيناو طةيشتن بة كورسيةكاني دةسةالت‬ ‫َ‬ ‫طةليك جاريش ئةو جؤرة َليدوانة‬ ‫بووة‪َ ،‬‬ ‫دذ بةيةكانة دووب��ارة دةبنةوةو جةماوةر‬ ‫شةكةتء ماندوو دةكةن‪َ ،‬‬ ‫كاتيك‬ ‫بةالم َ‬

‫ئاشت دةبنةوةو تةوقةكردنء ئةمالو ئةوالي‬ ‫يةكتر ماض دةكةن‪ ،‬كةءةك ئةوة ءاية هيض‬ ‫نةدابيت‪ ،‬سةرة ِراي ئةو َ‬ ‫بةلَينانةي‬ ‫ِرووي‬ ‫َ‬ ‫جيي ناكةن‪،‬‬ ‫دةدةنء‬ ‫هاوالتيان‬ ‫بة‬ ‫جي بة َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئةوةش زياتر تو ِرةيي خةلك فراوان تر‬ ‫َ‬ ‫كردبيت‬ ‫دةسةال َتيك ءاي‬ ‫دةكاتء هةر‬ ‫َ‬ ‫هيناوةو جةماوةريش َئيستا ذيرو‬ ‫هةرةسي َ‬ ‫َ‬ ‫دةزانيت ض‬ ‫عاقلةو ِر َقيكي شاراوةي هةية‬ ‫َ‬ ‫ِروودةدات‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ئؤثؤزسيؤنء دةس��ةالت دادةنيشنء‬ ‫كؤبوونةوة دةكةن‪ ،‬هةر جاريَك بةبيانووي‬ ‫دةوةستيتةوةو بازا ِر‬ ‫جؤراو جؤر دانيشتنةكان‬ ‫َ‬ ‫دؤخيكي هةموار دة ِرواتء شتومةك‬ ‫بة‬ ‫َ‬ ‫دةبيت‪ ،‬ئيتر طيرفاني بةرثرسانيش‬ ‫طران َ‬ ‫ث��� ٍِرةو كةسيش لة ناسؤريةكاني ئةو‬ ‫ئ��ازارةي َ‬ ‫ناثرسيتةوة‪ ،‬كة خؤيان‬ ‫خةلك‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫(دةسةالتء ئؤثؤزسيؤن) ب ِريار دةردةكةن‪،‬‬ ‫شيلي دةكةن‪ ،‬ئةمةش‬ ‫كةضي خؤشيان َثي َ‬ ‫لةطالتةكردن بة هةستي َ‬ ‫جؤريَكة َ‬ ‫خةلك‪،‬‬ ‫لةاليةكي ديكةشةوة بة ِراي ضاوديَراني‬ ‫ِرةوشةكة ءاي دةبينن سةركردة سياسيةكان‬ ‫لةطةل َ‬ ‫َ‬ ‫بةلَينةكانيان‪ ،‬هةم‬ ‫ِراستطؤنين‬ ‫بةرامبةر يةكتر هةميش بةرامبةر ميللةت‪،‬‬ ‫ضونكة كةس متمانةي بةكةس نةماوةو‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةي‬ ‫هةريةكةشيان بؤ حيزبء كةسء‬ ‫وانيت‪،‬‬ ‫ر‬ ‫دة‬ ‫خؤيانةوة بؤ ثةرذةوةنديةكان ِ َ‬

‫جيطةي سةمةرةش َبيت ديسانةوة‬ ‫ئةوةي َ‬ ‫َ‬ ‫ناكؤكيةكاني ئؤثؤزسيؤنة لةطةل يةكتر‪،‬‬ ‫كة ئةمةش نازانين اليةنةكان ضؤن ِرازي‬ ‫َ‬ ‫دةبن بؤ بةيةكةوة َ‬ ‫بةبةلطةي‬ ‫هةلكردن‪،‬‬ ‫ئةوةي لةم ماوةيةدا سةركردةي اليةنة‬ ‫ئؤثؤزسيؤنةكان هةنديَك َليدوانء َتي ِروانيني‬ ‫جياوازو سةردانيان بؤ دةرةوة ئةنجامداوة‪،‬‬ ‫نةوشيروان موستةفاو‬ ‫وةك سةردانةكةي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دراوسي‪ ،‬دواتر‬ ‫تاني‬ ‫ءال‬ ‫بؤ‬ ‫م‪.‬موحةمةد فةرةج‬ ‫َ‬ ‫َليدواني هةريةكة لةسةركردةكاني َنيوانيانء‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلي ئيسالمي لةو بارةيةوة‪،‬‬ ‫ِرةخنةكةي‬ ‫ضونكة ئةطةر اليةنةكاني ئؤثؤزسيؤنيش‬ ‫نةبيتن‪َ ،‬‬ ‫بةالم‬ ‫يةك ث ِرؤذةي طونجاويشيان َ‬ ‫نةدةبوو اليةنة ئؤثؤزسيؤنةكان سةرداني‬ ‫دةرةوة بكةن‪.‬‬ ‫اليةنة سياسيةكان بةردةوام بانطةشةي‬ ‫خؤشطوزةراني َ‬ ‫َ‬ ‫بةالم‬ ‫خةلك دةك��ةن‪،‬‬ ‫نابينين جارَيك بة كردةيي ئةوة ثيادةبكةن‪،‬‬ ‫ءةك زؤرب��ةي اليةنةكانيش ئاماذةي‬ ‫َثيدةكةن هةموو ئةوانة جطة لةموزايةدةي‬ ‫سياسي بةسةر يةكترو فرؤشتنةوةي بة‬ ‫َ‬ ‫خةلك هيضي ترةوة نية‪ ،‬لةمةشدا ضةند‬ ‫جةمسةري هةرَيمايةتي دةتوانن دةست لة‬ ‫بارودؤخةكةءةربدةنء سوود لةو َئالؤزيانةي‬ ‫سي كؤتلةيي ئؤثؤزسيؤنء‬ ‫ناوخؤءةربطرن‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫دةس��ةالت لة هةريَمي‬ ‫جوت لوتكةي‬ ‫كوردستاندا َطيذةلولكةي سيتةمي سياسي بة‬ ‫دؤخيكي مةترسيدا دةبات‪ ،‬ءةك ئاماذةيةك‬ ‫َ‬ ‫بؤ َثينج سةركرةكة كة خؤيان بةخاوةني‬ ‫دؤخةكة َئالؤزةكة نازانن‪ ،‬هةريةكشيان‬ ‫َ‬ ‫ةوانيتيةكةيان بؤ خؤيانةو شكستةكانيش‬ ‫ثال َ‬ ‫دةطي ِرنةوة‪ ،‬ضونكة َئيمة لةوةش‬ ‫بؤ بةرامبةر َ‬ ‫َتيطةيشتين ضاودَيرة سياسيةكانيش ئةوةيان‬ ‫دركاندووة‪ ،‬كة ئيدي ميللةت ماندووةو‬ ‫دوورنية ئةمجارة ئؤثؤزسيؤنيش باجي‬ ‫َ‬ ‫دةسةالت بدات لةاليةن‬ ‫ئةو شكستانةي‬ ‫ميللةتةوة‪ ،‬ضونكة لةمجارةيدا هةنديَك‬ ‫لةسةركردةكاني ئؤثؤزسيؤن بةالي َ‬ ‫مالي‬ ‫َ‬ ‫دةسةالت دة ِرؤنء خؤيان بة ذيَييةكاني‬ ‫ئةواندا َ‬ ‫هةلواسيووة‪ ،‬كة ئةمةش َ‬ ‫غافلكوذيية‪.‬‬ ‫َثينج سةركردةكةي هةريَمي كوردستان‬ ‫سي كؤتلةيي ئؤثؤزسيؤنء جووت‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لوتكةي دةسةالت لة هةريَمي كوردستاندا‬ ‫دؤخيكي‬ ‫َطيذةلوولكةي سيتةمي سياسي بة َ‬ ‫مةترسيدا ده‌بات‬ ‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫‪31‬‬


‫َ‬ ‫لـةكؤمةلطةي مرؤظـ‬ ‫تاعون َيك هة ِرةشة‬ ‫ئا‪ :‬كارزان عوسمان‬ ‫خ��واى ط��ةورة لةقورئاندا ئةفةرمويَت‬ ‫(والتقربوا الزينا انة كان فاحشة وسْا سبيال)‬ ‫خواى طةورة لةم ئايةتة نافةرمويت زينا‬ ‫مةكةن َ‬ ‫بةلكو ئةفةرمويَت تةنانةت شويَنى‬ ‫زيناش مةكةون‪َ ،‬ئيستا لة هةموو جيهاندا‬ ‫زؤر ِريطاو شويَنء سةنتةرو ِراطةياندن هةن‬ ‫دةبنة هؤكارى ئةوةى كةطةنجةكانمان‬ ‫ب � ِرؤن ب��ةرةو مةرطى لةسةرخؤ ئةويش‬ ‫نةخؤشى ئايدزة‪ ،‬بؤية َليرةداباس لةنةخؤشى‬ ‫ئايدز دةكةين‪ ،‬ئايدز نةخؤشييةكى تازةية‬ ‫لةضاو نةخؤشييةكانى تردا‪ ،‬بؤية يةكةمين‬ ‫جار َ‬ ‫سالى ‪ 1982‬لة واليةتة يةكطرتووةكانى‬ ‫ئةمريكا توشبوون‪ ،‬ئةم نةخؤشيية دؤزرايةوةو‬ ‫َ‬ ‫بةربالو بةهةموو‬ ‫بةشيوةيةكى‬ ‫لةوكاتةشدا َ‬ ‫جيهاندا َ‬ ‫بالوبويةوة‪.‬‬ ‫ئايدز ناويَكى ئينطليزييةو بةماناى‬ ‫كةمبونةوةى بةرطرى مرؤظ ديَت‪ ،‬كةبةهؤى‬ ‫دةبيتء َثيى‬ ‫ظايرؤسةكةوة مرؤظ توشى َ‬ ‫دةوتريَت ظايرؤسى كةمبونةوةى بةرطرى‬ ‫بةشيوةيةكى سةرةكى‬ ‫لةش‪ ،‬ظايرؤسى ئايدز َ‬ ‫ث��ةالم��ارى ئةوخانانة دةدات كةتوشى‬ ‫بةرطرى لةش دةك��ةن دذى جؤريَكى‬ ‫كاتيكيش‬ ‫وشيرثةنجة‪َ ،‬‬ ‫تايبةتى لةنةخؤشى َ‬ ‫ئةو خانانة ثةكيان دةكةويَتء ناتوانن‬ ‫ناتوانيت‬ ‫بةرطرى لة لةش بكةنءلةش‬ ‫َ‬ ‫شيرثةنجةبكاتء‬ ‫بةرةنطارى ميكرؤبء َ‬ ‫َ‬ ‫بةسةرياندازال َبيت‪ ،‬ئةم نةخؤشيية توشى‬ ‫دةبيت كةثةتاكةى َثيبطات‪،‬‬ ‫هةركةسيك َ‬ ‫َ‬ ‫نازانيت‪ ،‬ئةم نةخؤشيية‬ ‫هيج سنوريَك‬ ‫َ‬ ‫دةبيت‪ ،‬مةبةست لةو‬ ‫وثياوان‬ ‫توشى ذنان‬ ‫َ‬ ‫بةشيوةيةكى‬ ‫ثياو ذنانةش ئةوانةن كة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫سيكس لةطةل ضةند‬ ‫ناتةندروست كردارى َ‬ ‫بةطويرةى ئامارة‬ ‫كةسيكى جياوازدا دةكةن‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ودةولةتييةكانيش ئةم َ‬ ‫َني َ‬ ‫هةلطرانى نةخؤشى‬ ‫ئايدز هةتا َ‬ ‫سالى ‪ 2000‬طةشتوةتة نزيكةى‬ ‫ثةنجامليؤن توش ب��وو‪ ،‬ئةم نةخؤشيية‬

‫‪32‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫هةركةسيك بوو جارى‬ ‫هةركاتيك توشى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةالم‬ ‫كدةخايةنيت‪،‬‬ ‫ي‬ ‫سال‬ ‫ضةند‬ ‫واهةية‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤتاييةكةى بةمردن كؤتاى ديَت‪ ،‬ظايرؤسى‬ ‫ئايدز لةلةشى نةخؤشدا هةية بةتايبةتى‬ ‫لةخوَينء مةنىء دةرهاويشتةى ئةندامى‬ ‫زاوزيَى ذنان‪.‬‬ ‫طواستنةوةى ئايدزضؤنة‬ ‫دةبيت‬ ‫لةسى ِريَطاوة توشى مرؤظ َ‬ ‫ئايدز َ‬ ‫كةديارترين ِريَطاكانى توش بوون ئةوانيش‬ ‫ئةمانةن‬ ‫س��ي��ك��س��ى‪-:‬‬ ‫‪-1‬ث����ةي����وةن����دى َ‬

‫بةطويرةى ئامارة‬ ‫َ‬ ‫ني َ‬ ‫َودةولةتييةكان‬ ‫َ‬ ‫هةلطرانى نةخؤشى‬ ‫ئايدز هةتا ىَ‬ ‫سال ‪2000‬‬ ‫طةشتوةتة نزيكةى‬ ‫ثةجنامليؤن توش بوو‬ ‫لةنيوان‬ ‫سيكسى‬ ‫هةمووثةيوةندييةكى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةنيوان ئةندامانى‬ ‫دوو ِر‬ ‫ةطةزدابيت‪ ،‬ياخود َ‬ ‫َ‬ ‫ِرةط��ةزي��دا‪ ،‬بةطرنطكترين ِريَطاكانى‬ ‫طواستنةوةى ظايرؤسةكة دادةن��رَي��ت‪،‬‬ ‫ظايرؤسةكة لة ِريَطاى بريندارى بضوكةوة‬ ‫َ‬ ‫زاوزى ياخود ِريكةوة‬ ‫لةديوارى ئةندامى‬ ‫كةسيكدا‬ ‫دةضيتة خويَنةوة‪ ،‬لةتواناى هيض‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫سيكسييةكةى توشى‬ ‫يةبزانيت‬ ‫ني‬ ‫هاورى َ‬ ‫َ‬ ‫ئةبيت ئةوةش بزانين‬ ‫ثةتاكةبووة يان نا‪َ ،‬‬ ‫سيكسى ئةطةرى‬ ‫بوونى نةخؤشييةكى ترى َ‬ ‫لةنيوان ئةوكةسانةدا‬ ‫توشبونةكة زياتردةكات‪َ ،‬‬

‫سيكسى دةك��ةن‪ ،‬هةربؤية‬ ‫كةضاالكى َ‬ ‫ترسناكترين سةرضاوةى ئةم نةخؤشيية ئةو‬ ‫كةسانةية َبى ثةردةو بةبةردةوامى كارى‬ ‫سيكسى دةكةن‪.‬‬ ‫َ‬ ‫‪ -:2‬توشبوون لة ِريطةى دةرزييةوة‬ ‫دووةم ِريَطاى طرنطى طويَزانةوة لة ِريَطاى‬ ‫طواستنةوةى حوَينء كةرةستةثيسبوةكان‪،‬‬ ‫بةكارهينانى‬ ‫ثةتاكة هةروةها لة ِريَطةى‬ ‫َ‬ ‫ئاميرى نةشتةرطةرى باش‬ ‫دةرزىء سةرنجء َ‬ ‫تةعقيم نةكراو‪ ،‬هةروةها كونكردنى َثيست بؤ‬ ‫هةرهؤيةك َبيت وةك كونكردنى طويَضكة‪،‬‬ ‫ضارةسةر بةدةرزى ضينى َ‬ ‫خالكوتان(وشم)‬ ‫‪ -:3‬لة ِريَطاى دايكى َ‬ ‫هةلطرى ثةتاكةوة‬ ‫بؤ كؤرثةلةكةى َثيش يان لةكاتى لةدايك‬ ‫بوونى ياخود دواى لةدايك بوونى‪.‬‬ ‫نيشانةكانى ئايدز‬ ‫لة ئايدزدا هةندَيك نيشانة روودةدات‬ ‫هةندَيكيان بةهؤى ظايرؤسةكةوةية‪،‬‬ ‫هةنديَكى تر بةهؤى ئةو نةخؤشيانةى‬ ‫لةئةنجامى ِروخانى ئامرازى بةرطرى لةش‪،‬‬ ‫بةالم هيض لةو نيشانانة تايبةت نين‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫بةلكو‬ ‫بةشيوةى نةخؤشى جؤربةجؤر‬ ‫لةوانةية‬ ‫َ‬ ‫دةربكةويَت‪.‬‬ ‫ناسينةوةى نةخؤشةكة‬ ‫ِريَطايةكى باو و ئاسان لةنةخؤشييةكةى‬ ‫ثي دةستنيشان دةكريَت بريتيية لةثشكنينى‬ ‫َ‬ ‫تاقيطةى خويَن‪.‬‬ ‫ئايا نيشانةكانى ئايدز لةدواى توشبون‬ ‫دةردةكةويَت؟‬ ‫لة زؤربةى كاتةكاندا دواى ماوةيةكى‬ ‫بةظايرؤسى(ئيض‬ ‫دورودريَ��ذ لةتوشبوون‬ ‫َ‬ ‫ئاى ظى) ئينجا نيشانةكانى دةردةكةويَت‬ ‫كة دةطاتة ضةند َ‬ ‫سالَيك‪ ،‬لةم ماوةيةشدا‬ ‫نيشانةيةكى‬ ‫ه��ي��ض‬ ‫نةخؤشييةكة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َليدةرناكةويَت‪ ،‬بةالم هةلطرى ظايرؤسةكة‬ ‫دةبيتء نةخؤشييةكة دةطويَزريَتةوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ئايا دواى توشبونى ظايرؤسةكة ضى‬ ‫ِرودةدات؟‬ ‫ثةتاكةدةبيت‪،‬‬ ‫يةكيك توشى‬ ‫كاتيك‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬


‫ـايةتي دةكات‬ ‫نابيتةوة‪ ،‬لةسةرةتاوة هيض‬ ‫هةتامردن َليى َ‬ ‫نيشانةيةك ديارى نادات‪ ،‬هةنديَك جار‬ ‫دةبيت‪،‬‬ ‫توشبوو‬ ‫كةميك نا ِرةحةتى توش َ‬ ‫َ‬ ‫داهيزرانء ئازارى لةشء‬ ‫وةك تاو لةش َ‬ ‫ماسولكةكانء سةر َئيشة‪ ،‬كة هةفتةيةك‬ ‫دةخايةنيتء نةخؤشةكة‬ ‫يان دوو هةفتة‬ ‫َ‬ ‫دةبيتةوة‪ ،‬دواى ئةم قؤناغة شاراوة‬ ‫ضاك َ‬ ‫دةست َثيدةكات‪ ،‬ضةند مانط يان ضةند‬ ‫َ‬ ‫دةخايةنيت‪َ ،‬تييداظايرؤسةكة ئامرازى‬ ‫سالَيك‬ ‫َ‬ ‫دةشكينيتء‬ ‫كوثيك‬ ‫َ‬ ‫بةرطرى لةش َتي َ‬ ‫نةخؤشةكةش ظايرؤسةكة دةطوازيَتةوة‬ ‫كاتيكيش بةرطرى لةش‬ ‫بؤكةسانى تر‪َ ،‬‬ ‫زدةبيت لةش بةرطرى هيض‬ ‫هي َ‬ ‫ت��ةواو َبي َ‬ ‫نةخؤشييةكى َثيناكريَت‪ ،‬بةئاسانى مؤرظةكة‬ ‫طيانى لةدةست دةدات‪.‬‬ ‫ئايدزيش بةكوتان ياخود دةرم��ان‬ ‫ضارةسةرى نيية‪ ،‬بؤية هةتا َئيستا هيض‬ ‫دةرمانيك ياخود ضارةسةريَك بؤ‬ ‫جؤرة‬ ‫َ‬ ‫كوتانيكيش مرؤظ‬ ‫ئايدز ني ية‪ ،‬وة هيض‬ ‫َ‬ ‫كوتانيكيش‬ ‫ناثاريَزَيت لةتوشبوون‪ ،‬ئةطةر‬ ‫َ‬ ‫كةسيكى توش بوو سوديَكى‬ ‫بدؤزريَتةوة‬ ‫َ‬ ‫نابينيت‪ ،‬ئايدز نةخؤشييةكة‬ ‫لي‬ ‫ئةوتؤى َ َ‬ ‫َ‬ ‫هةموو توشبوةكانى لةناو دةبات‪ ،‬بةالم هيض‬ ‫نابيت َثيى ئةطةرخؤى َلى‬ ‫كةسيك توش َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةبيربيت‪-:‬‬ ‫بثاريَزيت‪ ،‬كةواتة ئةم خاالنةت‬ ‫َ‬ ‫بةشيوةيةكى سةرةكى‬ ‫‪-1‬ئ��اي��دز‬ ‫َ‬ ‫سيكسيةوة دةطوازريَتةوة‪،‬‬ ‫لةثةيوةندى‬ ‫َ‬ ‫ناوخيزان‬ ‫كةواتة ب��ةدةر لةثةيوةندى‬ ‫َ‬ ‫سيكسى دروست مةكة‪.‬‬ ‫ثةيوةندى َ‬ ‫َ‬ ‫لةئاميرةكانى‬ ‫نيابي‬ ‫دل‬ ‫زؤر‬ ‫‪-2‬ئةبيت‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دانءثيستكونكردنء خالكوتانء‬ ‫دةرزى َلي‬ ‫َ‬ ‫بةكارهينانى ماددة َبيهؤشكةرةكان‪.‬‬ ‫َ‬ ‫بؤ خؤثاراستن لةنةخؤشى ئايدز‪َ ،‬ثيويستة‬ ‫ئةم هةنطاوانة بنريَت‬ ‫‪-1‬زانيينى ِراستىء زانيارى دروست‬ ‫لةبارةى ئايدزةوة ِريَطاكانى طواستنةوةو‬ ‫مةترسييةكانى‪.‬‬ ‫سيكسى‬ ‫لةثةيوةندى‬ ‫‪-2‬دوركةوتنةوة‬ ‫َ‬ ‫البةالو دةستطرتن بة ِرةوشت وثةيوةندى‬

‫ج��وان ودام���ةزراو لةسةر بنةماى وةفاو‬ ‫َدلسؤزى‪.‬‬ ‫‪-3‬هةميشة ئةم نةخؤشيية لةبةرضاومان‬ ‫وثيويستى َثيبدةين‬ ‫َبيتء طرنطى َ‬ ‫َ‬ ‫‪-4‬دلنيابوون لةسةالمةتى خويَن و‬ ‫كةرةستةكانى‪.‬‬ ‫‪-5‬نةهيشتنى دروست بوونى سك ث ِرى‬ ‫َ‬ ‫لةكاتى توشبون بةثةتاكة‪.‬‬ ‫‪-6‬زوو ضارةسةركردنى ئةونةخؤشيانةى‬ ‫سيكسيةوة دةطويَزريَتةوة‪.‬‬ ‫بةهؤى َ‬ ‫زؤرثيويستة هةموومان زانيارىء‬ ‫بؤية‬ ‫َ‬ ‫ئاطايمان لةسةر ئةم نةخؤشيية ترسناكة‬ ‫كةئيستا بووةتة‬ ‫هةبيت‪ ،‬ئةم نةخؤشيية‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هة ِرةشةيةكى طةورة بةسةر جيهانةوةو‬ ‫كرانةوةى كوردستانيش بةجيهانى دةرةوة‬

‫نابيت لةم مةترسيية‪ ،‬بؤية ئةركى‬ ‫َبيبةش َ‬ ‫حكومةتء وةزارةت���ى تةندروستى و‬ ‫اليةنةثةيوةنديدارةكانة‪ ،‬ئةو كةسانةى وةك‬ ‫طةشيار دَينة كوردستان ثشكنينى ورديان‬ ‫بؤبكرَيت‪ ،‬وةك وتمان ئةم نةخوشيية‬ ‫بؤكةسيكى ديكة ئةطوازريَتةوة‪،‬‬ ‫لةكةسيكةوة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةبيت لةسةرجةم كةنالةكانى ِراطةياندنةوة‬ ‫وة َ‬ ‫َ‬ ‫هاوالتيان لةمةترسىء زيانةكانى ئةم‬ ‫نةخؤشيية ورياو ئاطاداربكةنةوة‪ ،‬بؤئةوةى‬ ‫نةبيتة شويَنيكى َ‬ ‫بالوبونةوةى‬ ‫كوردستان َ‬ ‫نةخؤشييةكة‪ ،‬ضونكة كوردستان زؤر‬ ‫زوو نةخؤشييةكانى َتي َ‬ ‫دةبيتةوة‪،‬‬ ‫دابالو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ةتيكى‬ ‫هةرضةندة باس لةوةدةكريَت‬ ‫ضةندحال َ‬ ‫ئايدزلةكوردستاندا تؤماركراوة‪َ ،‬‬ ‫بةالم َثيويستة‬ ‫ِريَطرى لةزيادكردنى ئةو ِريَذةيةبكريَت‪.‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫‪33‬‬


‫ثرسى كورد‬ ‫لةن َيوان نةوت و نةتةوة!‬

‫هاورآ توانا مَيرطةسةرى‬ ‫ملمالنيكانى‬ ‫ئةطةر لة راب��ردوو‬ ‫َ‬ ‫عيراق لةئاستى‬ ‫كورد لةطةأل دةوآلتى َ‬ ‫يةكةميان ثرسى (وج��ودو) دووميان‬ ‫كيشةى (حةدوود ) بووبآ ئةوا دواى‬ ‫َ‬ ‫رؤخانى ثيكةرةكةى سةدام لة مةيدانى‬ ‫َ‬ ‫بةرهةلستكارةكانى‬ ‫فيردةوس وهاتنى‬ ‫دوي��ن�َ�ي��ى ب��ؤك��ورس��ى حوكومرانى‬ ‫َ‬ ‫‪،‬سياسيةكانى كورد بآ دةربازبوون و‬ ‫كؤنسثيتةى سةرةوة‬ ‫ضارةكردنى ئةم دوو‬ ‫َ‬ ‫كيشةى تريان ئيزافةى ثرسةكانى‬ ‫َ‬ ‫تركرد‪ ،‬نةميندةكانى كورد لة بةغدا نة‬ ‫كيشةى‬ ‫هةر ئةولةوةيتان بةالداخستنى َ‬ ‫حةدوود نةبوو وةك تاكة ثرسى طرنطى‬ ‫َ‬ ‫بةلكو ئةم ثرسةيان بة‬ ‫َميذووى و‬ ‫َ‬ ‫ماديكى دةستوورى سثاردوو خاكو مالى‬ ‫َ‬ ‫نابيى‬ ‫نةتةوةيان خةستة طرةوى ئةبآ َ‬ ‫دوو ئيتنى جياوازو كة ئةميان ئةثة ِرى‬ ‫ه��ةذارى ئيدارة دانى سةركردايةتى‬ ‫كورد و غيابى فةهمى ديبلؤماسيان‬ ‫بوو كة ق��ةدةرى خاك َ‬ ‫ومالى خؤت‬ ‫ثؤليسيكى ئةم‬ ‫دةستوريك كة‬ ‫بةخةيتة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫عيراق َثييةوة ثابةند نية هةرطيزيش‬ ‫َ‬ ‫ئةم دةستورة ئيمكانى كؤكردنةوةى‬

‫‪34‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫عيراقيةكان نابآ وة ق��ودرةت��ى‬ ‫َ‬ ‫كيشةى‬ ‫ضارةسةركردنى بضوكترين َ‬ ‫نابآ ضونكة لةئةساسدا درووست بوونى‬ ‫عيراق دةرئةنجامى َ‬ ‫هةلَيكى َميذوويية‬ ‫َ‬ ‫ئيشكاليةتى هةرة طةورةى سياسيةكانى‬ ‫كورد لةماوةى رابردوو تةركيز كرنةوةيان‬ ‫ب��وو لةهةنبةر دوو مةسةلةى زؤر‬ ‫سةتحيى يةكةميان ثرسى شةراكةت‬ ‫و دووميان ثرسى داهات ئةطةر ضى‬ ‫ئةم دوو مةسةليةيش طرنطن بةآلم‬ ‫هةرطيز خةبات و قوربانى دانةكانى‬ ‫نةتةوة لةماوةى سآ ضارطةسةداى‬ ‫كيشةى شةراكةتى حوكوم‬ ‫راب��ردوو َ‬ ‫‪ ،‬تةوزيعى داهات نةبووة تاكو ئةمرؤ‬ ‫َ‬ ‫تايتلى خواستةكانى نةتةوة‬ ‫ببةن بة‬ ‫ثرسةئةساسيةكانى لةمةدا كورت‬ ‫طريظى‬ ‫بكريتةوة بةداخةوة رؤذ بةرؤذ َ‬ ‫َ‬ ‫خواستةكانى كورد لةدابةزاين داية‬ ‫كيشةى‬ ‫ئ��ةوةآ رؤذآ ثرسى وجود َ‬ ‫طريبستى‬ ‫حةدوود ئةمرؤ هةتؤتةسةر َ‬ ‫َ‬ ‫كيشةو‬ ‫كيشةى بوجة‬ ‫كؤمةلَيك َ‬ ‫نةوتةو َ‬ ‫ثرسى تر كة ئةوانيش يةكالكرنةوةيان‬ ‫دةرئةكةويت تاكة فاكتةرى‬ ‫ئةستةم‬ ‫َ‬ ‫ئةم ثاشةكشة كردنى كورد لة بةدةست‬ ‫هينانى مافة نةتةوةيةكانى و طةيشتن‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةم حالتة تةشنوجةى َئيستاى َنيوان‬ ‫َ‬ ‫مامةلة كردنى حيزبيانةى‬ ‫هةريم بةغدا‬ ‫َ‬ ‫سةركردايةتى كورد بوو ضونكة بةالى‬ ‫حيزبةوة ثارةو دةسةآلت دوو روكنى‬ ‫داب��راوو‬ ‫ئيمانى حزبن نةك خاكى‬ ‫ِ‬ ‫لةميذوودا قووربانى‬ ‫ضارةنوسى‬ ‫ميلةتيكى َ‬ ‫َ‬ ‫ديديكى س��ادةوة سةيرى‬ ‫ئةوةى بة‬ ‫َ‬ ‫هةنطاوو (ستراتيذى ) دةسةآلتى‬ ‫ئةزانيت‬ ‫لةهةريم بةكات‬ ‫سياسى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫تاضةندة جةدية لة بردنة َثيشةوةى‬ ‫هةريمةو يةكالكرنةوةى‬ ‫ئةزموونى ئةم َ‬

‫ثرسة سةركيةكانى لةطةأل بةغدا‬ ‫هةريمة جدية‬ ‫ئةوةندةى دةسةآلت لةم َ‬ ‫لةبيرليدانى نةوةت نيو ئةوةندة لةبيرى‬ ‫َ‬ ‫داهاتووى نةتةوة دانية بؤطةيشتن بة دوا‬ ‫نيشتمانيكى سةربةخؤ‪،‬‬ ‫قوناغى بياكرنى‬ ‫َ‬ ‫ملمالنيى دةسةآلتى حيزب‬ ‫كةوتنة‬ ‫َ‬ ‫هةريمة لةطةأل مةركةزدا تةنها‬ ‫لةم‬ ‫َ‬ ‫لةسةر ثارةى كؤمثانيا نةوتيةكان و‬ ‫َريكةوتن لةسةرى ِرةوانةكردنى ضةند‬ ‫ئاماذيكى روونن‬ ‫دؤالري��ك‬ ‫مليؤن‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كة ئةوةى خةمى طةورة و ثرانسيثى‬ ‫نةطؤ ِرة لةالى دةسةآلت طرفتى نةوتة‬ ‫كيشةكانى‬ ‫نةك نتةوة سيرلةوةداية َ‬ ‫كيشةى‬ ‫َئيمة لةطةأل مةركةز وةك َ‬ ‫كؤمثانيايكى نةوتى و حوكومةت‬ ‫َنيوان‬ ‫َ‬ ‫هةريم و‬ ‫نةك‬ ‫ن‬ ‫ئةكري‬ ‫نةمايش‬ ‫كيشةى َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫حومةتى فدراأل !‬

‫ملمالنيَي دةسةآلتي‬ ‫حزب لةم هةريمَ ة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل مةركةزدا تةنها‬ ‫لةسةر ثارةي كؤمثانيا‬ ‫نةوتةكان و ر َيككةوتنة‬ ‫لةسةر رةوانةكردني‬ ‫ضةند مليؤن دينار َيك‬


‫ثرؤذة ياساي ذ َيرخانى ئابووري‪،‬‬ ‫لةدايكبوونى ياسايةك‪ ،‬بؤ مراندنى ئابوري عيرَ اق‬ ‫ح��اك��م ش�� َي��خ ل��ةت��ي��ف‪ :‬ث�����رؤذة ي���اس���اي ذ َي��رخ��ان��ى‬ ‫ئ����اب����ووري ب���ؤ ب��الَ��ش��ك��ان��دن��ى ي���ةك�ت�رة ل���ةن���اوخ���ؤدا‬

‫مةمحا خةليل‪ :‬ئةم ياساية ث َيضةوانةى‬ ‫دةستوورء ياساكانى ئيدارةى ماىل َ‬ ‫دةولةتة‬ ‫لةنيوان كوتلة‬ ‫ثرؤذة ياساى ذيَرخانى ئابوورى لة َئيستادا‬ ‫ملمالنيكى تووندى َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫جياوازةكان دروستكردووةء تا َئيستاش يةكالنةبووةتةوةء بةهةلواسراوى‬ ‫ماوتةوةء ب ِريارة لةكؤبوونةوةكاني داهاتوودا يةكالبكريَتةوة‪.‬‬

‫راثؤرتى‪ :‬كاروان هةَلةبجةيي‬ ‫تةنيا عةبدوَلآل‬

‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫‪35‬‬


‫ثرؤذة ياساى ذيَرخانى ئابوورى لة َئيستادا‬ ‫لةنيوان كوتلة جياوازةكان‬ ‫ملمالنيكى تووندى َ‬ ‫َ‬ ‫دروستكردووةء تا َئيستاش يةكالنةبووةتةوةء‬ ‫َ‬ ‫بةهةلواسراوى ماوتةوةء ب ِريارة لةكؤبوونةوةى‬ ‫دواى جةذن يةكالبكريَتةوة‪.‬‬ ‫ثةرلةمان‬ ‫لةئةندامانى‬ ‫هةنديَك‬ ‫َ‬ ‫بةرهةلستكارى ياساكة دةكةنء مةترسي‬ ‫ئةوةيان هةية ماليكىء ليستى َ‬ ‫دةولةتى ياسا‬ ‫ئةم ياساية بؤ بةرذةوةندى تايبةتى خؤى‬ ‫بةكاربهي َنيتء لةو روانطةشةوة ئامادةنين‬ ‫َ‬ ‫دةنطى َثيبدةن‪.‬‬ ‫ملمالنيى تووند لة َنيوان فراكسيؤنةكان‬ ‫َ‬ ‫دروست دةكات‬ ‫ئةنداميكى فراكسيؤنى ط��ؤران لة‬ ‫َ‬ ‫ثةرلةمانى َعيراق ئ��ةوةى ئاشكراكرد‬ ‫ثةرلةمان تا َئيستا نةطةشتوونةتة ئةنجامء‬ ‫لةكؤبوونةوةى دووشةممة كة دةيكردة كؤتا‬ ‫رؤذى دةوام‪ ،‬ياساكة لةبةرنامةى كاردا بوو‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةالم َثيش ئةوةى بطاتة طفتوطؤ ئةندامانى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫فيدراليدا‬ ‫دةولةتى ياسا لة ياساى دادطاى‬ ‫ضوونة دةرةوة‪ ،‬ئيتر بةو هؤيةوة ريَذةى ياسايى‬ ‫نةماء كؤبوونةوةكة دواخراء دةكةويَتةوة ثاش‬ ‫جةذن‪.‬‬ ‫شيخ لةتيف بة ريَطاى وت «تا َئيستا‬ ‫حاكم َ‬ ‫َعيراقيةء كوردستانى لةسةر ثرؤذة ياساكة‬ ‫بةتةواوى لةسةرى ريَكنةكةوتوون تةنانةت‬ ‫تةيارى سةدريش رازى نين لةسةرى‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةالم ناويَرن بؤ راطةياندنةكانى بخةنة ِروو‬ ‫َبلَين دذى ئةوةستين‪ ،‬سةرؤكى كوتلةكةيان‬ ‫ئةلَيت َئيمة َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةلين‪َ ،‬‬ ‫بةالم لةكاتى دةنطدان‬ ‫ئةندامةكانيان هةموو دةضنة دةرةوة‪ ،‬بؤية تا‬ ‫َئيستا ريَككةوتنى كؤتايى نةكراوةو لة شةشى‬ ‫مانطيش ئةطةر ريَككةوتن نةكريَت دووبارة‬ ‫رةزامةندى لةسةر نادريَت»‬ ‫شيخ فاتح داراغايى ئةندامى ثةرلةمانى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلى ئيسالمى‬ ‫كوردستان لة فراكسيؤنى‬ ‫بة ريَطاى وت «خويَندنةوةى يةكةمء‬ ‫دووةمى بؤ كراوةء كؤتا هةنطاو دةنطدان‬ ‫ماوة لةسةرى‪َ ،‬‬ ‫ملمالنيى تووندى‬ ‫بةالم لةبةر‬ ‫َ‬ ‫َنيوان كوتلةكانء ريَكنةكةوتنيان لةسةر‬ ‫ثرؤذة ياساكة تا َئيستا دةنطى لةسةر نةدراوةء‬ ‫بة َ‬ ‫هةلواسراوى ماوةتةوة»‪.‬‬ ‫شيخ لةتيف وتيشى»ئةم ياساية‬ ‫حاكم َ‬ ‫ئةوةندةى بؤ َبالشكاندنى يةكترة لةناوخؤداية‪،‬‬ ‫هيندة بؤ اليةنى دةرةكى ني ية»‪.‬‬ ‫َ‬

‫‪36‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫ئةنداميكى ئيئتيالفى هاوثةيمانى‬ ‫َ‬ ‫كوردستانى َ‬ ‫دةلَيت «ئةم ياساية لة َئيستادا‬ ‫َثينةطةيشتووةء َكيشةى سياسىء ئابوورى‬ ‫دةهي َنيت بؤية ئامادةنين‬ ‫طةورة بةشويَن خؤيدا َ‬ ‫دةنطى َثيبدةن»‪.‬‬ ‫مةحما خةليل لةوبارةوة وتى «ئةم ياساية‬ ‫َثيضةوانةى دةستوورء ياساكانى ئيدارةى‬ ‫مالى َ‬ ‫دةولةتة»‪.‬‬ ‫هةروةها جةخت لةوةدةكاتةوة ئةم‬ ‫ياساية ريَطة دةدات بة ضوونةسةرى ‪ %8‬سوو‬ ‫لةماوةى َثينج َ‬ ‫سالداء لةكاتى نةبةخشينيدا‬ ‫ئةو كؤمثانيايانة دةتوانن نةوتى َعيراق‬ ‫وةك رةهن بخةنة دةست ئةو كؤمثانيايانةء‬ ‫ئةمةش َكيشةء بةربةستى سياسىء ئابوورى‬ ‫طةورةية»‪.‬‬ ‫بةجيكردنى ياساكة‬ ‫جي‬ ‫دروست‬ ‫لة‬ ‫طومان‬ ‫َ َ‬ ‫دةكريَت‬ ‫بةشيك لة كوتلةء فراكسيؤنةكانى‬ ‫َ‬ ‫ثةرلةمانى َعيراق طومانيان هةية لةياساي‬ ‫ذيَرخانى ئ��اب��وورىء َثييانواية ماليكىء‬ ‫ليستةكةى دةيانةويَت بؤ مةرامى شةخصىء‬ ‫بةكاريبهي َنيت‪.‬‬ ‫تايبةتى‬ ‫َ‬ ‫حاكم شيخ لةتيف ئةوة دةخاتةروو كة‬ ‫هؤكارى ثةسةندكردنء يةكدةنط نةبوون‬ ‫لةسةرى ثةيوةندى بةطرفتى سياسيةوة‬ ‫هةية‪.‬‬ ‫ئةو ثةرلةمانتارةى طؤ ِران ئاشكراشيكرد‬ ‫دةستكةوتيكة‬ ‫« كوتلةكان َثييانواية ئةمة‬ ‫َ‬ ‫بؤ ماليكىء بؤ َ‬ ‫بةكاريدةهي َنيت‬ ‫هةلبذاردن‬ ‫َ‬ ‫َثييانواية ئةطةر ثةسةند بكريَت لةبةرذةوندى‬ ‫َ‬ ‫لةهةلبذاردنى‬ ‫بةكاردةهينريَت‬ ‫مالكيدا‬ ‫َ‬ ‫داه���ات���وودا ع�َ�ي��راق��ي��ةء كوردستانىء‬ ‫سةدريةكانيش ئةو رايةيان هةية»‪.‬‬ ‫َ‬ ‫شيخ لةتيف‬ ‫هاوكات‬ ‫لةطةل ئةو رايةشيدا َ‬ ‫َ‬ ‫بؤضوونى واية دةولةتى ياسا نايةويَت ئةم‬ ‫بةجي بكريَتء نييةتى راستةقينةى‬ ‫ياساية َ‬ ‫جي َ‬ ‫ئةوةية ثةرلةمان رةف��زى بكات‪ ،‬ناوبراو‬ ‫وتيشى «ئةطةر رةفز بكريَت باشترين كارت‬ ‫دةبيت بةدةستيانةوة َ‬ ‫دةلَيت ئةوةتا من ويستم‬ ‫َ‬ ‫سي كوتلةية‬ ‫ذيَرخانى ئابوورى ببوذيَنةوة ئةو َ‬ ‫بةربةستنء خؤى ثاكدةكاتةوة بؤية هةردووال‬ ‫مةبةستى سياسيان هةية»‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ئةندامةكةى فراكسيؤنى كؤمةل جةخت‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ثرؤذةكةدا‬ ‫لةوةدةكاتةوة ماليكى خؤى‬ ‫هيزيَكيةوة بةرطرى‬ ‫هاتة ثةرلةمانء بةهةموو َ‬

‫َليدةكرد‬ ‫شيخ فاتح داراغايى وتي» ئةوة خؤى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ثرسيارو مةتلَيكى طةورةية بؤضى ئةوةندة‬ ‫سةرسةختانة بةرطرى َليدةكات‪ ،‬بؤية‬ ‫هةنديَك َ‬ ‫بةكاريدةهي َنيت بؤ مةرامى‬ ‫دةلَين‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫تايبةتى كوتلةكةى خؤى بؤ هةلبذاردنةكانى‬ ‫داهاتوو‪ ،‬هةنديَكى تريش َ‬ ‫ئةلَين لةوانةية بؤ‬ ‫هةستانةوةى ئابوورى كةوتووى َ‬ ‫ةتيكى‬ ‫دةول َ‬ ‫ئةضيت سوودمةند َبيت َليي‪،‬‬ ‫هةريَمى كةلةوة َ‬ ‫يان َ‬ ‫ةتيكى هةريَمى كة طةلةكةى َليي‬ ‫دةول َ‬ ‫هةستاوة لةجةنطدايةو بؤ طيرسانةوةى ئةو‬ ‫َ‬ ‫بةكاربهينريَت»‪.‬‬ ‫دةولةتة هةريَميانة‬ ‫َ‬ ‫ياساكة ذيَرخانى ئابوورى َ‬ ‫دةتةكي َنيت‬ ‫هةل‬ ‫َ‬ ‫َنيتةوة‬ ‫نةك بيبوذي َ‬ ‫ثةرلةمانتارةكةى طؤ ِران ئةوة دةخاتةروو‬ ‫ماليكى ئةطةر بة ‪500‬يان ‪ 600‬مليار دؤالر‬ ‫نةكرابيت‪،‬‬ ‫يان بة ‪ 130‬مليارى حازر هيضي َثي‬ ‫َ‬ ‫بة‪ 40‬مليارى قةرز ضي َثيدةكريَت‪.‬‬ ‫َنيت َ‬ ‫دةولةتى‬ ‫شيخ لةتيف رايدةطةي َ‬ ‫حاكم َ‬ ‫ياسا بانطةشةى ئةوة دةكات كة ئةم ياساية‬ ‫ناضيتةسةر‪،‬‬ ‫دةفع ئاجلةء هيض سووديَكى َ‬ ‫َ‬ ‫بةالم ئةمة راست نييةء هيض كؤمثانيايةك نية‬ ‫ئامادةبيت ثارةكةى دواى ضةند‬ ‫لة جيهاندا‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫سالَيك بةهةمان ريَذةى خؤى وةربطريَتةوة‪.‬‬ ‫هةروةها وتيشى» َتيبينى طةورة لةسةر‬ ‫ئةم ثرؤذة ياساية ئةوةية ريَطا دةكاتةوة بؤ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك كؤمثانيا َبين لةرةسمء‬ ‫ئةوةى‬ ‫هينانء بردنى شت ببةخشريَن بؤية‬ ‫باجء َ‬ ‫كؤمةلَيك بةرثرسء ثةرلةمانتار هةية َ‬ ‫َ‬ ‫دةلَين‬ ‫ئةمة ثرؤذةيةكة دةستى هةنديَك بةرثرس‬ ‫لة حكوومةتى َعيراقيدا دةكاتةوة بةئارةزوويان‬ ‫بدةنيء‬ ‫هةنديَك كؤمثانيا َبيننء ثرؤذةيان‬ ‫َ‬ ‫ببيتة شةريكايةتى لةطةلَ‬ ‫ئةم ثرؤذانة َ‬ ‫بةثرسةكاندا‪ ،‬ضونكة سنوورى َعيراق‬ ‫هينانء‬ ‫دةكاتةوةء بة طويَرةى ياساكة لة باجء َ‬ ‫دةبيتة باشترين‬ ‫بردنى شتومةك دةبوريَنء َ‬ ‫َ‬ ‫هينانء‬ ‫ريَرةرةو بؤ‬ ‫طةندةلىء شةريكايةتىء َ‬ ‫َ‬ ‫بردنى ثارةء مالى عيراقى»‪.‬‬ ‫شيخ فاتيح داراغايى ئةندامى ثةرلةمانى‬ ‫َ‬ ‫َعيراق روونيدةكاتةوة ئةم ثرؤذة ياساية‪،‬‬ ‫َعيراق دةخاتة ذيَربارى قةرزيَكى زؤر قورسء‬ ‫هيشتا َعيراق رزطارى‬ ‫طرانء طةورة كة َ‬ ‫نةبووة لةو قةرزانةى كةبةهؤى تاوانةكانى‬ ‫رذيَمى َثيشووةوة طيرؤدةيان بووة‪.‬‬ ‫داراغايى وتيشى»بةهؤى ئةو ثرؤذة‬


‫ياساية نزيكةى ‪ 40‬مليار دؤالر قةرزى‬ ‫َثيئةكريَتء ضؤنيةتى خةرجكردنةكةىء ئةو‬ ‫َ‬ ‫لةطةلدا ئةكريَت‬ ‫كؤمثانيايانةى طريَبةستيان‬ ‫يان ئةو سةالحيةتى كة هةية بؤ وةزارةتةكان‬ ‫دةبيت‬ ‫كة ئايا لة ذيَر سةالحيةتى وةزيرةكاندا َ‬ ‫يان ئةنجوومةنى وةزيران خؤى بريار ئةدات‬ ‫ئةمانة هةمووى ثرسيارء َ‬ ‫طري كويَرةية لةو‬ ‫ثرؤذةيةدا»‪.‬‬ ‫ئةو ثةرلةمانتارة وتيشى «وةك فراكسيؤنى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫كؤمةلى ئيسالمى بةهيض جؤريَك‬ ‫ئةو ث��رؤذة ياسايةدا نين‪ ،‬ضونكة سووى‬ ‫دةبيت بة دوو‬ ‫دةضيتةسةرء ئةو ‪ 40‬مليارة َ‬ ‫َ‬ ‫هيندةى خؤى بدريَتةوة»‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ك��ورد‪ :‬ئةطةر لة ‪ %17‬بؤ هةريَم َبيت‬ ‫َ‬ ‫لةطةلى دةبين‬ ‫ئةوةى تا َئيستا روون نييةء يةكالنةبووةتةوة‬ ‫دياريكردنى ثشكى ‪ %17‬ئةم قةرزةية بؤ‬ ‫هةريَمى كوردستان‪.‬‬ ‫بة وتةى داراغايى ئةطةر ريَذةى ‪ %17‬ئةو‬ ‫ثرؤذة ياساية بؤ كوردستان تةرخان نةكريَت‬ ‫َ‬ ‫نابيتء فراكسيؤنى‬ ‫ئةوة كورديش‬ ‫لةطةلى َ‬ ‫كوردستانى دةنطى بؤ نادات‪.‬‬ ‫فاتح داراغايى وتى «لة ثرؤذة ياساكةدا‬ ‫ئاماذة بةخةرجكردنى بؤ كوردستان كراوة‪،‬‬ ‫بةالم ئةوان َ‬ ‫َ‬ ‫دةلَين دواى جياكردنةوةى ثرؤذة‬ ‫َ‬ ‫كي‬ ‫سياديةكان‪ ،‬بةالم ثرؤذة سياديةكانيش َ‬ ‫دياريدةكات ئةوا طرفتةكة لةويَدا دروست‬ ‫دةبيت»‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ماليكى بة تووندى بةرطرى َليدةكاتء‬ ‫عةالويش مةرجى هةية‬ ‫َ‬ ‫حكوومةتى َعيراقي حةوت َ‬ ‫هةول‬ ‫سالة‬ ‫دةدات بؤ َتيثةراندنى ياساى ذيَرخانى‬ ‫ئابوورىء ريَطة بة حكوومةت دةدات بة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل كؤمثانيا جيهانىء‬ ‫بةستنى طريَبةست‬ ‫َ‬ ‫ناوخؤيةكان لة دةرةوةى بوجةى ساالنة بؤ‬ ‫بةجيكردنى ثرؤذة خزمةتطوزاريةكان كة‬ ‫جي َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫زياتر لة‪ 37‬مليار دؤالرةء لةماوةى َثينج سالدا‬ ‫دةضيتةسةر‪.‬‬ ‫زياتر لة ‪ %8‬سووى َ‬ ‫الى خ��ؤي��ةوة ن���ورى ماليكى لة‬ ‫بانطهيشكردنيدا بؤ ثةرلةمان دوايكرد دةنط‬ ‫َ‬ ‫بدريَت بة ياساى ذيَرخانى ئابورى كة َثيش‬ ‫سي َ‬ ‫سال خستبووية ِروو‪َ ،‬‬ ‫بةالم تا َئيستاش‬ ‫َ‬ ‫دةنطي َثينةدراوة‪.‬‬ ‫ماليكى لة كؤنطرةيةكى رؤذنامةنووسيدا‬ ‫لة ثةرلةمان دوابةدواى موناقةشةى ياساكة‬

‫َ‬ ‫لةطةل ثةرلةمانتاران وتى «حكوومةت‬ ‫هةستي َنيتةوة بؤ‬ ‫دةيةويَت ذيَرخانى ئابورى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هاوالتيانء خزمةتطوزارىء ئةم‬ ‫بةرذةوةندى‬ ‫ثرؤذةية كؤنةء لة ‪2009‬ةوة خراوةتة ِروو بةب ِرى‬ ‫‪ 70‬مليار دؤالرء دابةشكراوة بةسةر ثسثؤرىء‬ ‫كةرتة جياوازةكان‪َ ،‬‬ ‫بةالم تا َئيستا رةزامةندى‬ ‫نةهيناوة»‪.‬‬ ‫ثةرلةمانى بةدةست َ‬ ‫نورى ماليكى ئاماذةى بةوةشكرد ئةو‬ ‫ب ِرة ثارةيةى لة بوجةى َ‬ ‫ساالنةى ئيتيحادى‬ ‫تةرخان دةكريَت لة ‪َ %20‬تيثةر ناكاتء ئةمةش‬ ‫بةجيكردنى ثرؤذةكان‬ ‫جي َ‬ ‫بةتةواوى بةشى َ‬ ‫ناكاتء روونيكردةوة َعيراق َثيويستى بة‬ ‫‪ 400‬تا ‪ 500‬مليار دؤالر هةية بة مةبةستى‬ ‫بةجيكردنى ثرؤذةكانى ذيَرخانى ئابوورى‪.‬‬ ‫جي َ‬ ‫َ‬

‫حكوومةتى رَ‬ ‫عياقي‬ ‫حةوت َ‬ ‫َ‬ ‫هةول‬ ‫سالة‬ ‫دةدات بؤ تيَثةراندنى‬ ‫ياساى ذ َيرخانى‬ ‫ئابوورىء ر َيطة بة‬ ‫حكوومةت دةدات بة‬ ‫بةستنى طر َيبةست‬ ‫َ‬ ‫لةطةل كؤمثانيا‬ ‫جيهانىء ناوخؤيةكان‬ ‫لة دةرةوةى بوجةى‬ ‫َ‬ ‫ساالنة‬ ‫ماليكى بة تووندى جةختى لة طرنطى ئةم‬ ‫ياساية دةكاتةوةو وتى» ئةم ياساية بةشدار‬ ‫كؤتاييهينان بة قةيرانى نةبوونى‬ ‫دةبيت لة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بيناي قوتابخانةء نةخؤشخانةء بةشةكانى ترى‬ ‫ذيَرخانى ئابوورى»‪.‬‬ ‫ماليكى ئ��ةوةش��ى باسكرد لةاليةن‬ ‫ثةرلةمانةوة هةنديَك رةخنةء طازندةى‬ ‫هونةرى لةسةر ياساكة هةنء رةتيكردةووة‬

‫َ‬ ‫خوشحاليشة بةوةى‬ ‫هةبيتء‬ ‫َكيشةى سياسى َ‬ ‫لةدانيشتنى داهاتووى ثةرلةمان ياساكة دةنطى‬ ‫َثيبدريَت‪.‬‬ ‫سةرؤكى ليستى عيراقيية‪ ،‬ئةياد عةالوى‬ ‫رةزامةندى خؤى لةسةر ياساكة دةردةب ِريَت‬ ‫بةجيكردنى مةرجةكانى‪.‬‬ ‫جي َ‬ ‫بةمةرجى َ‬ ‫عةالوى روونيدةكاتةوة ئامادةية دةنط بة‬ ‫ياساكة بدات ئةطةر ياساكة لةذيَر سةرثةرشتى‬ ‫ثةرلةماندا َبيتء هةموو اليةنء بوارةكانى‬ ‫شةفاف َبيتء ئةولةوياتى ثرؤذةكان روونبنء‬ ‫دةستةى نةزاهة ضاوديَرى بكاتء بريارى‬ ‫كؤتايى الى ثةرلةمان َبيت‪.‬‬ ‫خولى َثيشووى ئةنجومةنى نويَنةران ئةم‬ ‫ياسايةى رةتدكردةوة كة ريَطةى دةدا بة‬ ‫وةبةرهينان لة ثرؤةى ذيَرخانى‬ ‫كؤمثانياكانى‬ ‫َ‬ ‫شيوةى‬ ‫ئابورى بة برى ‪ 70‬مليار دؤالر بة َ‬ ‫َ‬ ‫لةدةولةتانى‬ ‫لةكاتيكدا زؤريَك‬ ‫دةفع ئاجل‬ ‫َ‬ ‫َثيشةسازى جيهان بة قةيرانى دارايى طةورةدا‬ ‫َتيدةثةرن‬ ‫َ‬ ‫ياساى ذيَرخانى ئابوورى نوي بوار دةدات‬ ‫بة كؤمثانياكانى بيانىء بةتايبةت كؤرى‪ ،‬بة‬ ‫وةبةرهينان لة بوارى ذيَرخانى ئابوورى وةك‬ ‫َ‬ ‫شيوةيةى‬ ‫بة‬ ‫َرى‬ ‫ي‬ ‫ئاود‬ ‫ثرؤذةكانى‬ ‫قوتابخانةء‬ ‫َ‬ ‫دةفع االجل بة برى ‪ 35‬مليار دؤالى ئةمريكى‪.‬‬ ‫بةهؤى سةثاندى طةمارؤى ئابوورى بؤ‬ ‫ضةند َ‬ ‫ساليكء طةمارؤى بةردةوامى َعيراق‬ ‫لةماوةى َ‬ ‫ساالنى جةنط‪ ،‬ذيَرخانى ئابوورى‬ ‫هةلوةشايةوةء لةطةلَ‬ ‫بة تةواوى لةبةر يةك َ‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتى رذيَمى بةعس بؤ‬ ‫كؤتايهاتنى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ماوةى ‪ 7‬سال بةالم حكوومةتى َعيراقى‬ ‫نةيتوانيووة َثيداويستيةكانى َ‬ ‫هاوالتيانى دابين‬ ‫بكاتء بةردةوام باجى نةبوونيان دةدةن‪.‬‬ ‫ئةو ياساية ‪ 37‬مليار دؤالرةك��ة دابةش‬ ‫دةكات بةسةر كةرتةكانى خزمةتطوزارى‬ ‫شيوةيةكى جياواز لةوانة ‪ 5‬مليار دؤالر‬ ‫بة َ‬ ‫بؤ ثررؤذةكانى خويَندنى ب� َ‬ ‫�االء ‪ 10‬مليار‬ ‫هيَلى ئاسنء ‪5‬‬ ‫بؤ ثرؤذةكانى طواستنةوةء َ‬ ‫َ‬ ‫كشتوكالء ئاوديَرىء‬ ‫مليار بؤ ثرؤذةكانى‬ ‫دروستكردنى ب��ةن��داوء ضاكسازى زةوى‬ ‫َ‬ ‫كشتوكالىء مليارءنيويَك بؤ مةركةزةكانى‬ ‫سةرسنوورء نيو مليار بؤ الوانء وةرزشء‬ ‫ملياريَك بؤ دروستكردنى سةربازطةء ‪5‬مليار بؤ‬ ‫نيشتةجيبوونء ‪ 3‬مليارء‬ ‫دروستكردنى يةكةى‬ ‫َ‬ ‫نيو بؤ ريَطةوبانى دةرةوةء ‪ 3‬مليار دؤالر بؤ‬ ‫ثرؤذةكانى كةرتى تةندروستى‪.‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫‪37‬‬


‫رَ‬ ‫لةهةولي‪:‬‬ ‫سةالح مةزن هةلَسو ِراوى طؤ ِران‬

‫َ‬ ‫بنةمالةي بارزاني‪،‬‬ ‫سةركردايةتي ثارتيء‬ ‫مَ‬ ‫هةريي‬ ‫ئةزمووني‬ ‫كوردستان دةكةن‬

‫ديداري‪ :‬كاروان محةمةد‬ ‫س��ةالح م��ةزن َ‬ ‫َ‬ ‫هةلس��و ِراوى بزووتنةوةى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫هةولي��ر لةديداريَكيدا‬ ‫طؤ ِران لة ش��ارى َ‬ ‫طؤظ��اري ( ِريَطا) قس��ة لةس��ةر ضةندين بابةت‬ ‫دةكات‪.‬‬ ‫ِريَطا‪ :‬ث��اش ئ��ةوةى بزووتن��ةوةى طؤ ِران‬ ‫دةستى كردووة بة َ‬ ‫هةلبذاردنى مةكؤى شارةكانى‬ ‫خؤى ‪،‬ثرس��يار ئةوةية بؤضى دريَذةى َكيشا ؟ئايا‬ ‫َ‬ ‫كؤنطرة؟‬ ‫ئةوة خؤدزينةوة نية لة‬ ‫َ‬ ‫سةالح مةزن‪ :‬بزوتنةوةى طؤ ِران لة ِرابردوودا‪،‬‬ ‫ةوشيكى س��ةخت بؤتةوة‪ ،‬بةهؤى ئةو‬ ‫توش��ى ِر َ‬ ‫سياس��ةتة توندوتيذيي��ةى ك��ة ل��ة بةرانبةرى‬ ‫ؤسيس��ى َ‬ ‫هةلبذاردن بؤ‬ ‫ثةي�� ِرةو كراية‪ ،‬دواتر ث ِر َ‬ ‫كاتيكدا‬ ‫بزووتنةوةيةكى بنكة فراوان ئاسان نييةلة َ‬ ‫َهيش��تا ِرةوشى نائاس��ايي بة تةواوةتى ئاساييى‬ ‫نةبؤت��ةوة‪ ،‬بة ب�� ِرواى من ئ��ةو َ‬ ‫هةلبذاردنانة بة‬ ‫َ‬ ‫ئةزموونيكى‬ ‫خالة َنيطةتيظ و ثؤزةتيظةكانييةوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫باش بؤ بزوتنةوةى ط��ؤ ِران َثيكديَنن‪ ،‬تا لة هةر‬ ‫س��يكى ديك��ةى َ‬ ‫هةلب��ذاردن‪ ،‬لةوانةش‬ ‫ؤسي َ‬ ‫ث ِر َ‬ ‫َ‬ ‫وةربطيرى‬ ‫ئامادةكارييةكانى كؤنكرة س��وديان َلي‬ ‫نةب��ى‪ ،‬ب��ة زي��ان ب��ؤ بزوتنةوةى‬ ‫‪ ،‬ئةط��ةر وا َ‬ ‫ثرؤسيس��ى ضاكس��ازى و‬ ‫طؤ ِران و س��ةرجةم َ‬ ‫دةبى!‬ ‫طؤ ِرانكارييةكانى نيشتمانةكةمان تةواو َ‬ ‫دواتر ئةوة خ��ؤ دزينةوة نيية ‪َ ،‬‬ ‫بةلكو هةنطاو‬ ‫َ‬ ‫هةلَين��ان و نزيكبوون��ةوةى عاقالن��ةو واق��ع‬ ‫َ‬ ‫بينانةية ل��ة كؤنطرة‪ ،‬دةتوانين بلَيين هةنطاونانى‬ ‫بةشينةيية ِرووةو كؤنطرة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ِريَط��ا‪ :‬ماوةي��ةك بةر لة َئيس��تا بارةطاكانى‬

‫‪38‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫ط��ؤ ِران نؤذةنكراي��ةوة ‪ ،‬ئةمةش لةس��ةر‬ ‫َ‬ ‫بودج��ةى َ‬ ‫طةندةلى‬ ‫خةلك بوو ‪ ،‬ئةمةش هةمان‬ ‫ني��ة ‪ ،‬كة َثيش��تر َئي��وة ِرةخنةتان ل��ة ثارتى و‬ ‫يةكيتى نيشتيمانيتان دةطرت لة نؤذةنكردنةوةى‬ ‫َ‬ ‫بارةطاكانى لقى يارتى و ‪َ ،‬‬ ‫يةكيتى؟‬ ‫مةلبةندى َ‬ ‫َ‬ ‫سةالح مةزن ‪ :‬ئةطةر بة وردى لةو دؤسيةية‬ ‫سةرنج بدةين‪ ،‬نةدةبوو بارةطاكان لةسةر بودجةى‬ ‫ثاريَزط��ا نؤذةنبكرينةوة‪َ ،‬‬ ‫بةلكو بة َثيى ئيجرائاتى‬ ‫ئوس��ولى دادطا ئةو اليةنة زيانةكةى بذماردباية‬ ‫كة تاوانبار بووة بة س��وتاندنى بارةطاكان‪َ ،‬‬ ‫بةالم‬ ‫لةو َ‬ ‫والتةى َئيمة ديارنيي��ة كامة ثارةى حيزبةو‬ ‫كام��ة ث��ارةى َ‬ ‫دةولةتة‪ ،‬كاتى خؤى َثيش��نيارى‬ ‫ئةوةمان كرد ‪ ،‬كة باشتر واية بزووتنةوةى طؤ ِران‬ ‫خؤى لة ريَطاى هةألمةت��ى ثيتاك و كؤمةكى‬ ‫ئةندام و اليةنطرانى نؤذةنى مةكؤكانى بكاتةوة!‬ ‫سليمانى بة‬ ‫ِريَطا‪ :‬ضوونى مةسرور بارزانى بؤ َ‬ ‫ئاميز بوو‪َ ،‬ثيتان‬ ‫ش��يوةيةك وتارةكةى هة ِرةشة َ‬ ‫َ‬ ‫شيوةيةك بؤ ئؤثؤزسيؤنة‬ ‫واية ئةو هة ِرةشةية بة َ‬ ‫بوو‪ ،‬بةتايبةتى طؤ ِران؟‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ج��ارى تةنها هة ِرةش��ةية‬ ‫س��ةالح مةزن ‪:‬‬ ‫بةش��يك ل��ة‬ ‫‪ ،‬طوم��ان ل��ةوة دةكريَ��ت ‪،‬ك��ة‬ ‫َ‬ ‫مةبةس��تةكان ط��ؤ ِران َبيت‪ ،‬ئةطةر لةس��ةر ئةو‬ ‫ِرق و قين��ةش بةردةوام بن‪ ،‬ئ��ةوة لة داهاتوودا‬ ‫ّ‬ ‫لةطةل َكيية‪.‬‬ ‫دةردةكةويَت مةبةست‬ ‫هي��وادارم هةم��وو اليةن��ةكان ل��ة جياتى‬ ‫زمانى هة ِرةشةو ِرةشكردنةوةى يةكترى زمانى‬ ‫دايةلؤط و يةكتر قبولكردنى ديموكراسى بطرنة‬ ‫َ‬ ‫دةك��رى زياتر‬ ‫بةر‪ ،‬ك��ة تةنها ل��ةو ِريَطةيةوة ‪،‬‬ ‫خزمةت بة ِرةوتى س��ةقامطيرى و َثيش��كةتنى‬ ‫هةريَمةكةمان بكريَت‪.‬‬

‫ِريَط��ا‪َ :‬ثي��ت واني��ة ئةم��ةش كاردانةوةى‬ ‫ابردووبيت‪ ،‬كة َتييدا‬ ‫ِرووداوةكانى‪17‬ى شوباتى ِر‬ ‫َ‬ ‫سوتينرا؟‬ ‫بارةطاكانى ثارتى لةو دةظةرة َ‬ ‫نةخي��ر! َ‬ ‫َ‬ ‫بةلك��و ِرةنط��ة‬ ‫س��ةالح م��ةزن ‪َ :‬‬ ‫زيات��ر ثةيوةندى ب��ة َثيش��هاتةكانى هةنوكةو‬ ‫َ‬ ‫هةلويَس��تةكانى ئةمدوايي��ةى بزووتن��ةوةى‬ ‫هةبى ‪ ،‬كة لةمة ِر َثيش��وةضوونى ثرس��ة‬ ‫طؤ ِران َ‬ ‫طةرموطؤ ِرةكانى س��ةر طؤ ِرةثانى هةريَم‪َ ،‬عيراق‬ ‫و ناوضةكةوة ‪ ،‬جةخدى َليدةكات‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ئةمسال ثةيوةنديةكانى‬ ‫ِريَطا‪ :‬لة س��ةرةتاى‬ ‫َ‬ ‫َئيوةو ثارتى بةرةو ئاسايى بوونةوة ضووبوو‪،‬بةالم‬ ‫ماوةيةكة ط��ؤ ِران و ثارتى َليدوان��ى دذ بةيةك‬ ‫دةدةن ئ��ةوة ثارت��ى دةس��ت َثيش��خةربوو لةو‬ ‫طرذيانة ‪ ،‬يان طؤ ِران؟‬ ‫َ‬ ‫س��ةالح مةزن ‪ :‬ل��ةدواى ِرووداوةكانى‪17‬ى‬ ‫ش��وبات‪ ،‬ذمارةي��ةك ث�� ِرؤذةى ضاكس��ازى لة‬ ‫الي��ةن َهيزةكان��ى ئؤثؤزس��يؤن ‪ ،‬س��ةرؤكى‬ ‫هةريَ��م و ثةرلةم��ان َئالويَرك��ران‪َ ،‬‬ ‫بةلَينى ئةوة‬ ‫َ‬ ‫درا كة ضاكس��ازى ِريش��ةيى بةرثابكةن‪ ،‬بةالم‬ ‫َ‬ ‫دةس��ةالت خةمس��اردى و ثاش��طةزبونةوةى‬ ‫َ‬ ‫َثيوةدةبينرا‪ ،‬ضونكة دةسةالت باش لةوة دةطات‪،‬‬ ‫ؤسيسى‬ ‫بةجيكردنى ث ِر َ‬ ‫جي َ‬ ‫كة لة بةرةنجامةكانى َ‬ ‫دةب��ى دةس��بةردارى‬ ‫ضاكس��ازى ِريش��ةييدا‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةش��يك لةئيمتيازات و خؤشطوزةرانى خؤيان و‬ ‫َ‬ ‫اليةنطرانيان بن‪ ،‬ديارة ئةوةش بة قورس دةزانن‬ ‫ي��ان بؤيان َ‬ ‫ناكرى‪ ،‬بؤية زؤرب��ةى ئةو بةرنامةو‬ ‫َ‬ ‫هاوشيوةى‬ ‫بةلَينى ضاكس��ازيانةى كة لةولاَ تانى َ‬ ‫ئاكاميكى‬ ‫هةريَمى كوردستان و َعيراق دةيدةن‪َ ،‬‬ ‫نابى‪ ،‬بةدةر لةوةش بزووتنةوةى طؤ ِران‬ ‫ئةوتؤى َ‬ ‫دةرفةتى باش��ى لة بةردةم كابينةى حةوت دانا ‪،‬‬


‫َ‬ ‫بةالم دواجار لةوةش َبى هيوا بوو‪.‬‬ ‫بؤي��ة بزووتن��ةوةى ط��ؤ ِران جاريَكى ديكة‬ ‫بةجيكردنى ‪ 7‬ثاكيجةكةى ئؤثؤزس��يؤنى بة‬ ‫جي َ‬ ‫َ‬ ‫توندى خس��تةوة ِروو ‪ ،‬هةروا زمانى ِرةخنةكانى‬ ‫ل��ة ميدياكانى خؤى لة دةس��ةآلت و َ‬ ‫بنةمالةى‬ ‫دةس��ةآلتدار توندتر ك��رد‪ ،‬بة ب�� ِرواى من ئةوة‬ ‫ثةرضةكردارة لة بةرانبةر ئةمةوة‪.‬‬ ‫ِريَطا‪:‬لة سنوورى ثارتى ئازادى فرةيى الواز‬ ‫َت‪،‬ثيتواية بيركردن��ةوةى ثارتى ئةوةندة‬ ‫دةبينري َ‬ ‫ب�� ِر بكات و‪،‬ئةو سيس��تةمةى ثارت��ى ثةي ِرةوى‬ ‫دةكات بةبةرتةس��ك كردن��ةوةى ئازادى ضؤن‬ ‫دةخويَننةوة؟‬ ‫َ‬ ‫س��ةالح م��ةزن ‪ :‬سروش��تى ئ��ةو ثارت��ة‬ ‫بةتايبةت��ى و ‪ ،‬تةنانةت ئ��ةو ثارتانةى ديكةش‬ ‫ك��ة لةهةناوى هةمان قوتابخانة هاتوونة ئاواية‪،‬‬ ‫شيوازى كاركردنى‬ ‫ضونكة ميتؤدى بيركردنةوةو َ‬ ‫ضوارضيوةية خول دةدات‬ ‫ئةو جؤرة ثارتان��ة لةو‬ ‫َ‬ ‫‪ ،‬ك��ة ئةوان ِرابردوويان ث ِر س��ةروةرى كردووةو‬ ‫تةنان��ةت دروس��تكةرى ئةو َمي��ذوةن ‪ ،‬هةروا‬ ‫َئيستاش تةنها خؤيان بةثلة يةكةم خاوةنداريَتى‬ ‫دةك��ةن و ‪ ،‬تةنه��ا ئ��ةوان دةزان��ن ض��ؤن‬ ‫بة ِريَوةدةبةن ‪ ،‬داهاتووش َ‬ ‫مولكى خؤيانة‪ ،‬ضونكة‬ ‫َ‬ ‫دةس��ةالتى هةت��ا هةتايى‬ ‫لة ب��اوة ِرى ئةواندا‪،‬‬ ‫هةر بؤ خؤيان��ة‪ ،‬وةك َبلَيى هةر خؤيان خاوةنى‬ ‫ِراب��ردوو ‪ ،‬هةنوك��ةو داهاتوو ب��ن و تةنانةت‬ ‫روبيرى ولاَ ت‬ ‫خي َ‬ ‫هةر ئ��ةوان خاوةنى خ��اك و َ‬ ‫دةرفةتيك‬ ‫بن‪،‬ئينجا لة بيركردنةوةيةكى ئاوادا ض‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةديدةكرى بؤفرةيي ‪ ،‬ئازادى رادةرب ِرين و يةكتر‬ ‫َ‬ ‫قبوولكردن‬ ‫ِريَطا‪َ :‬ئيوة بؤضى زياتر ِرةخنةكانتان ِرووى لة‬ ‫كاتى‬ ‫ثارتية ‪ ،‬تةنانةت لة كابينةى شةش��ةميش َ‬ ‫بةرهةم سالح سةرؤكى حكةمةتى هةريَم بوو؟‬ ‫س��ةالح م��ةزن ‪َ :‬‬ ‫َ‬ ‫ب��ةالم زةوت��ر دةوترا كة‬ ‫بزووتنةوةى طؤ ِران زياتر ِرةخنةكانى ِرووبة ِرووى‬ ‫كابينةمةى بةرهةم سالح بووة ‪،‬ثاشان بؤ هةنوكة‬ ‫ثارتى كاية س��ةرةكييةكانى سياسى و‪ ،‬ئابورى و‬ ‫دبلوماس��ى لةضنطداية‪ ،‬هةروا كار نةك بؤ ئةوة‬ ‫‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫دةس��ةالت لة‬ ‫دةكات ‪ ،‬ك��ة لة َئيس��تا و ئاييندة‬ ‫دابيت ‪ ،‬ئةطةر ن��ةوةى ئةم ِرؤش‬ ‫ضنطى خ��ؤى َ‬ ‫ش��يوة حوكم ِرانيية‬ ‫نةتوان��ى ئ��ةو سيس��تةم و َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ضاكسازى بكات‪ ،‬ئةوة دلنيام لةوةى كة نةوةى‬ ‫داهات��وو ب��ةوة رازى ناب��ن‪ ،‬دةنا لة س��ةرةتا دا‬ ‫َ‬ ‫س��ليمانى ئاشكرا‬ ‫زياتر‬ ‫طةندةلييةكانى ئيدارةى َ‬ ‫دةكران‪َ ،‬ثيويس��تة لةس��ةر ئةو ِرةوتة بةردةوام‬ ‫َ‬ ‫طةندةلييةكانى ئةو دةظةرةش كةم‬ ‫بين‪ ،‬ضونكة‬ ‫َ‬ ‫نيية‪َ ،‬‬ ‫طةندةلى هةميش��ة ل��ة ثايةتةختى‬ ‫بةالم‬

‫دبلوماس��ى دؤس��يةكةى‬ ‫سياس��ى ‪ ,‬ئاب��ورى و َ‬ ‫دةبى ‪ ،‬بؤي��ة لة َئيس��تادا ِرووى ِرةخنة‬ ‫قةبةت��ر َ‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتةية ‪ ،‬كة حوكمى ِرةها بة ِريَوة دةبا‪،‬‬ ‫لةو‬ ‫َ‬ ‫ئةمجار لة طةندةلييةكانى هةريَمى كوردس��تاندا‪،‬‬ ‫َ‬ ‫دةس��ةالت و دةرةوةى‬ ‫زؤربةى حيزبةكانى َنيو‬ ‫َ‬ ‫دةس��ةالت تةنانةت دامةزراوةو ثياوانى سياسى‬ ‫‪،‬كارطي ِرى‪،‬دارايى و بازرطانى َتيوة ئالاَ ون‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ِريَطا‪ :‬لة َئيستاداثارتى حيزبى يةكةمة ‪،‬لة ناو‬ ‫حيزبيش��دا َ‬ ‫بنةمالةى بارزانى َ‬ ‫‪،‬ثيت‬ ‫باال دةستن َ‬ ‫َ‬ ‫وانية قؤ ِرخى هةريَمى كوردس��تان و‪ ،‬حيزبى زالة‬ ‫بةسةر طوتارى ئةو حيزبة؟‬ ‫َ‬ ‫س��ةالح م��ةزن ‪ :‬ئ��ةو حيزب��ة ل��ة دواى‬ ‫جيابوونةوةى َبالى مةكتةبى سياس��ىلة ضارةطى‬ ‫يةكةم��ى شةس��تةكانى س��ةدةى ِراب��ردوودا‪،‬‬ ‫ل��ة طؤ ِرةثان��ى سياس��ى وا خؤى دةرخس��تووة‪،‬‬ ‫ل��ة دواى ِراثة ِريني��ش نةيانش��اردؤتةوة‪ ،‬ك��ة‬ ‫َ‬ ‫بنةمال��ةى بارزان��ى س��ةركردايةتى ثارت��ى و‬ ‫ئةزمون��ى هةريَمى كوردس��تان دةك��ةن‪ ،‬بطرة‬ ‫ثةيامى خؤيان ئا ِراس��تةى ثارضةكانى ديكةش‬ ‫َ‬ ‫دةبينرى ئةن��دام و اليةنطرانى‬ ‫دةك��ةن ‪ ،‬وةك‬ ‫ئةو ثارتة ب��ةوة ِرازينةو ‪ ،‬كةم واب��ووة نا ِرةزايى‬ ‫نةبووب��ن ‪ ،‬ئةوةش ئاس��اييةو مافي ئةو ثارتةية‪،‬‬ ‫مةرجى ل��ة ضوارضي��وةى ياس��او َكيب ِر َكيى‬ ‫ب��ة‬ ‫َ‬ ‫ديموكراس��ى و مةدةنى َبيت‪ ،‬نةك قؤرخكردنى‬ ‫َ‬ ‫دةسةالت‪.‬‬ ‫زؤرةمليىسامان و‬ ‫بة‬ ‫َ‬ ‫ِريَط��ا‪ :‬وةك ضاوديَ��ران باس��ى دةك��ةن‬ ‫يةكيتى وةك ثاشكؤى ثارتى ئةذمار‬ ‫بةجؤريَك َ‬ ‫يةكيتى بةرةو الوازى دة ِرات ‪ ،‬يان‬ ‫دةكريَت‪ ،‬ئايا َ‬ ‫خؤى واى لة خؤى كردووة؟‬ ‫َ‬ ‫بةشيوةيةكى ِرةها‬ ‫س��ةالح مةزن ‪ :‬ناتوانين َ‬ ‫وا َبلَيين ‪َ ،‬‬ ‫يةكيتى‬ ‫بةالم بة هؤى وابةستةبوونى َ‬ ‫بةش��يك‬ ‫ب��ة ر ِيَكةوتننام��ةى س��تراتيذييةوة ‪،‬‬ ‫َ‬ ‫يةكيت��ى لةو َنيوانة‬ ‫لة ضاوديَ��ران وا دةبينن كة َ‬ ‫بووبى ‪ ،‬لةو‬ ‫زيانى َثي‬ ‫طةيش��تبى تةنان��ةت الواز َ‬ ‫َ‬ ‫الش��ةوة لةخ��وارةوة جؤريَك لةس��اردبوونةوةو‬ ‫دروستبووبى‬ ‫نارةزايي الى ئةندام و اليةنطرانى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫‪،‬بةالم لة ِراستيدا من واي دةبينم كة سةنطايى‬ ‫لاَ‬ ‫دةس��ة تى سياس��ى ‪ ،‬ئاب��ورى و دبلؤماس��ى‬ ‫كةوتؤت��ة ثايةتةخ��ت‪ ،‬دةس��ةلاَ تى ِرةهاش لة‬ ‫يةكيتى دةست ِرؤيشتوو نيية‪،‬‬ ‫دةس��تى ثارتييةو َ‬ ‫ئةوةش كاريطةرى نيطةتيظانةى لة الى ئةندام‬ ‫و اليةنطرانى دروس��تكردووة‪ ،‬هةروا لة دةظةرى‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتى‬ ‫سليمانى كة يةكيتى َتييدا جؤريَك لة‬ ‫َ‬ ‫رةه��اى هةية‪ ،‬ئةمجار س��ةنطايي ئؤثؤزس��يؤن‬ ‫بة تايبةتى بزووتنةوةى ط��ؤران لةويَية‪ ،‬كةواتة‬ ‫ق��ةوارةى نارةزاي��ي و طوش��ارةكان ب��ؤ س��ةر‬

‫سليمانى زياترة‬ ‫يةكيتى قورسايى لة َ‬ ‫دةس��ةلاَ تى َ‬ ‫هةولير هةية‪ ،‬من‬ ‫وةك ئةوةى بؤ سةر ثارتى لة َ‬ ‫ه��ؤكارى الوازبوونةكة لةو تابلؤيةى س��ةرةوةو‬ ‫َ‬ ‫يةكيتى دةبينمةوة‪.‬‬ ‫هةندى َكيشةى َنيوخؤيي َ‬ ‫يةكيت��ى لة َئيس��تادا بة‬ ‫ِريَط��ا‪ :‬بارودؤخ��ى َ‬ ‫ئؤثؤزسيؤنى باشترنية؟‬ ‫َ‬ ‫س��ةالح م��ةزن ‪ :‬ئةو ثرس��يارة ل��ة خؤيان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫يةكيتى ل��ة ماوةى ‪20‬‬ ‫بكرى باش��ترة‪ ،‬ب��ةالم َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫س��الى ِرابردوو هةميشة لة دةس��ةالت بووة ‪ ،‬بة‬ ‫سليمانى لة ِرابردوو تةنانةن‬ ‫تايبةتى لة ئيدارةى َ‬ ‫َ‬ ‫لة هةنوكةش��دا ‪ ،‬دةس��ةالتى ِرةهاى هةر خؤى‬ ‫َ‬ ‫لةط��ةل ثارت��ى ِريَككةوتننامةى‬ ‫ب��ووة ‪ ،‬هةروا‬ ‫س��تلراتيذيان لة َنيوانداية‪ ،‬بؤية كاريَكى ئاس��ان‬ ‫نيية ئةو هةنطاوة بطريَتة بةر ‪.‬‬ ‫يةكيتى‬ ‫ِريَطا‪ :‬ئةطةر بؤتان كرا وةك بة ديلى َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ثارتى كار بكةن؟‬ ‫ِرازى دةبن‬ ‫َ‬ ‫س��ةالح مةزن ‪ :‬لة سياس��ةت دؤس��تايةتى‬ ‫َ‬ ‫تاس��ةرو دوذمنايةتى تاس��ةر نيية‪ ،‬بةلكو بة َثيى‬ ‫َثيش��هات و ِرووداوةكان ‪ ،‬ي��ان بةرذةوةن��دى‬ ‫هاوبةش��ى بة تايبةتيش ئةوان��ةى ثةيوةنديان‬ ‫بةبةرذةوةن��دى ط��ةل و َ‬ ‫َ‬ ‫هةية‪،‬دةك��رى‬ ‫والت‬ ‫دابةشبوونى َ‬ ‫نوى لة َدوس��تايةتى و هاوثةيمانى‬ ‫بةجى‬ ‫دروس��ت َبى ‪ ،‬طةر ثارتى ‪ 6‬ثاكيجةكة َ‬ ‫جي َ‬ ‫ب��كات و مل بداتة بةر ضاكس��ازى ِريش��ةيى ‪،‬‬ ‫زةمين��ة َثي َ‬ ‫كدى تا بزووتن��ةوةى طؤ ِران و ثارتى‬ ‫لة يةكتر‬ ‫ديموكراتى كوردستان زياتر‬ ‫نزيك ببنةوة‪ ،‬هةروا لةسؤنكةى بةرذةوةنييةكان‬ ‫و ثرسة ضارةنوسسازةكان ئاسايية َ‬ ‫يةكيتى‬ ‫لةطةل َ‬ ‫‪ ،‬ي��ان ثارتى و اليةنيةكان��ى ديكةى عيلمانى و‬ ‫ئايينى كارى هاوبةش َ‬ ‫بكرى‪.‬‬ ‫كهينانى ئةنجومةنى ئاسايشى‬ ‫ِريَطا‪ :‬دواى َثي َ‬ ‫دةسةالتى ثارتى َ‬ ‫َ‬ ‫خةلك و قوتابى و‬ ‫هةريَم لةذيَر‬ ‫خويَندكاران دة ِر َفينريَن‪،‬ئةوةش زياتر بارودؤخى‬ ‫هةريَمى كوردستان َئالؤ ناكات؟‬ ‫سةالح مةزن ‪ :‬ديارة ِرفاندنى َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكى سظيل‬ ‫َ‬ ‫ل��ة دواى ِراثة ِرين��ةوة هةر هةب��ووة ‪ ،‬بةالم لة‬ ‫كهينان��ى ئةنجومةنى ناوب��راو جاريَكى‬ ‫دواى َثي َ‬ ‫س��ةريهةلدايةوة ‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫هةلبةت ئ��ةو ِرةفتارة‬ ‫ديك��ة‬ ‫لاَ‬ ‫اوك��ى الى هاو تي��ان دروس��ت دةكات‪،‬‬ ‫َدلة ِر َ‬ ‫َ‬ ‫دةس��ةالت لةالي��ةك هةريَمى كوردس��تان ب‬ ‫بةجيطايةك ناودةبات ‪ ،‬كة‬ ‫تايبةتيش ثايةتةخت َ‬ ‫ئارامى و ئاساسش��ى َتيدا بةرق��ةرارة‪َ ،‬‬ ‫بةالم ئةوة‬ ‫خؤيان��ن ‪ ،‬ئارامى ثايةتةخت َئال��ؤز دةكةن ‪َ ،‬بى‬ ‫هةبى ‪ ،‬ئةو رةفتارة بة‬ ‫ئةوةى ثاساوى ياساييان َ‬ ‫هةر بيانؤيةك َبيت‪ ،‬دورة لة ئوس��ولى مةدةنى و‬ ‫ياسايي‪.‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫‪39‬‬


‫َ‬ ‫ه���ةل���ةجب���ةي���ي ث�� َي��ي��واي��ة‬ ‫م����ةري����وان‬ ‫ئةو مامؤستا كر َيكاري بةدادطايي طةياندوة‬ ‫خالد ِرةنجدةر‬

‫َ‬ ‫هةلةبجةييء‬ ‫ئ��ةوةي مةريوان‬ ‫ئةو دوو ك��وردةي تري هاو ِرَيي بة‬ ‫كريكاري دةزانين‬ ‫هة ِرةشةي مامؤستا َ‬ ‫ضةند َ‬ ‫لاَ‬ ‫سالَيك لةمةوبةر بوو‪ ،‬بة م بؤضي‬ ‫َ‬ ‫ئةمسال زيندوكرايةوةو طةيةنراية‬ ‫بةشيك لة دؤسيةي‬ ‫دادط��او ب��ووة‬ ‫َ‬ ‫كريكار‪ ،‬ئةوان كة سوكايةتيان‬ ‫مامؤستا َ‬ ‫بة ئيسالمء قورئان ك��ردوة ئ��ازادنء‬ ‫كريكار لة زينداداية؟‬ ‫مامؤستا َ‬ ‫َ‬ ‫دةزط��اي هةوالطري نةرويذ كة‬ ‫جةمسةرةكةي تري دؤسيةكةيةو زؤر‬ ‫َ‬ ‫كريكاردا‬ ‫توندوتيذة‬ ‫لةطةل مامؤستا َ‬ ‫هيناني ئةو كوردانةي بؤ دادطا لةبةر‬ ‫َ‬ ‫كالي ئةوان نى ية‪َ ،‬‬ ‫خاتري ضاوي َ‬ ‫بةلكو‬ ‫بةكارهينانيانة لةو دؤسيةدا بؤ ئةوةي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫توندوتؤل‬ ‫بتوانيت ئةو هة ِرةشةية‬ ‫َ‬ ‫كريكار لة‬ ‫بكاتةوة كة طواية مامؤستا َ‬ ‫وةزيريكي نةرويذي كردوة‪.‬‬ ‫كؤنة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لاَ‬ ‫لة سالي ‪ 2010‬و سا ني َثيشتر‬ ‫كريكار سةبارةت بةو ذنة‬ ‫مامؤستا َ‬ ‫وةزي��رة ي��ةك قسةي ك��ردوةو زؤر‬ ‫جاريش دوبارةي كردؤتةوةو ثؤليس‬ ‫هيندة بة هةندي نةطرتووة‪ ،‬مامؤستا‬ ‫َ‬

‫‪40‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)56‬ي تشريني دووةمي (‪)2012‬‬

‫كريكار سالاَ َنيك لةمةوبةر وتويةتي‬ ‫َ‬ ‫عيراق‬ ‫«هةر‬ ‫بني َريتةوة بؤ َ‬ ‫كةسيك من َ‬ ‫َ‬ ‫بؤ مردن‪ ،‬ئةوا سةري ئةو َثيش سةري‬ ‫سالي ‪2010‬دا َ‬ ‫دةكةويت»‪ ،‬لة َ‬ ‫دةلَيت‬ ‫من‬ ‫َ‬ ‫دةبيت‬ ‫دةني َريتةوة َ‬ ‫«ئةو كةسةي من َ‬ ‫باجةكةي لة ِروحي خؤي بدات»‪.‬‬ ‫ئةم قسةية مةرجدارةو دةيانجار بؤ‬ ‫ثؤليسي نةرويذي براوةتةوةو ثؤليس‬ ‫هيض كاردانةوةيةكي خراثي نةبووة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ئةمسال ئاوا توندوتيذ‬ ‫بةلاَ م بؤضي‬ ‫بون؟ ئةوة دةطة ِرَيتةوة بؤ ئةم ِروداوةي‬ ‫خوارةوة‪:‬‬ ‫َ‬ ‫دواي تةقةكردن لة مالي مامؤستا‬ ‫كريكار ثؤليس َلي َ‬ ‫كؤلينةوةيةكي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫زؤري ك��ردو تةنانةت خةلكيشيان‬ ‫ناردة كوردستان بؤ ئةوةي َلي َ‬ ‫كؤلينةوة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةوانة بكةن كة طومانيان َلي‬ ‫دةك��ةن‪ ،‬دوا بة دواي ئةوة َ‬ ‫ئةلقةي‬ ‫ثاريزطاريكردني مامؤستاو َ‬ ‫مندالةكانيان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫توندوتؤل كرد تا ِرؤزذي ‪.2012/3/2‬‬ ‫ِرؤذي ‪ 2012/3/2‬ئةو ِرؤذة بوو كة‬ ‫دواي داواكردن ثؤليس ِرَيطةي ياسايي‬ ‫َثيداين كة خؤثيشاندان دذي سوتاندني‬ ‫قورئان بكةين لةاليةن دوو كوردي‬ ‫دانيشتوي نةرويذةوة‪ ،‬هةر ئةو ِرؤذة‬ ‫ثؤليس تةلةفؤنيان بؤ من كردو بؤ ماوةي‬ ‫‪ 15‬خولةك هة ِرةشةي َليسةندنةوةي‬ ‫ثاراستني ياسايي مامؤستاو َ‬ ‫مندالةكانيان‬ ‫كرد ئةطةر مامؤستا بةشداريي بكات‬ ‫لةو خؤثيشاندانةدا‪ ،‬منيش وتم دةتوانن‬ ‫َ‬ ‫لةطةل خؤي بكةن‪ ،‬بةس َثيم‬ ‫قسة‬ ‫دةضيت بؤ خؤثيشاندانةكة‪،‬‬ ‫واية هةر‬ ‫َ‬

‫ئةو هة ِرةشةيان لة خؤيء َ‬ ‫منالةكانيشي‬ ‫لة هةمان ِرؤذدا بة تةلةفؤن كردو‬ ‫مامؤستاش هةرضو بؤ خؤثيشاندانةكة‪،‬‬ ‫ِرؤذي دواييتر ثؤليس هاتن َ‬ ‫لةمالةوة‬ ‫جةرةسي دةرطاكةيان َليكردوة كة بة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ثؤليس ثةيوةست‬ ‫كاميرايةكةوة‬ ‫كرابو‪.‬‬ ‫دواي ئةوة ِرؤذ بة ِرؤذ توندوتيذ‬ ‫دةبون بةرامبةر بة مامؤستا‪ ،‬بؤ ئةوةي‬ ‫تاوانباريكيش بيبةنة دادطا‬ ‫وةك‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةوليان دا مةسةلةي هة ِرةشة لةمء‬ ‫لةوي بؤ زيندوبكةنةوةو بةوة حوكمي‬ ‫بدةن‪ ،‬ئةوةبوو قسةكاني دذ بة كؤنة‬ ‫وةزيرةكة كردة دؤسيةيةكء ناويان‬ ‫َلينا هة ِرةشة‪ ،‬بةلاَ م ضونكة لة اليةني‬ ‫ياساييةوة بة هة ِرةشة َ‬ ‫َ‬ ‫نادريء‬ ‫لةقةلةم‬ ‫قسةكةي مامؤستا م��ةرج��دارب��وو‪،‬‬ ‫قسةكاني مامؤستايان كردة هة ِرةشة‬ ‫كة بةرامبةر بةو كوردانة كردبويء‬ ‫خستيانة َ‬ ‫قالبي هة ِرةشةي كوشتنةوة‪،‬‬ ‫ب��ةلاَ م ئ��ةوةي خؤيان َلي دزي��ةوةو‬ ‫تا َئيستاش كردويانة بة بن َليوةوة‬ ‫هؤكاري قسةكاني مامؤستاية‪ ،‬ئةويش‬ ‫سوكايةتي كردنيانة بة ئيسالمء قورئاني‬ ‫ثيرؤز‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لة كؤتاييدا دةلَيم ئةمة طةمةي‬ ‫دادط��اي ناو سيستةمي ديكوراسية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫قالبي‬ ‫ناتوانن دؤسيةكة بخةنة‬ ‫راستةقينةي خؤيء طؤشةيةكي بضوكي‬ ‫بةكارديننء دةيخةنة َ‬ ‫قالبي تاوانةوة‬ ‫َ‬ ‫بؤ ئةوةي مامؤستا بخةنة زيندانةوةو‬ ‫َبيدةنطي بكةن‪.‬‬


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.