re 54

Page 1


‫سياسى‪،‬فيكرى‪،‬شيكاريية‬

‫‪11‬‬

‫‪54‬‬

‫ذمارة (‪5 )54‬ي ئةيلول (‪)2012‬‬ ‫خاوةني ئيمتياز‬ ‫ماكوان كةريم‬ ‫سةرنووسةر‬ ‫هؤشيار حةمةئةمين‬ ‫‪07701584813‬‬ ‫بة ِريَوةبةري كارط َي ِريي‬ ‫كاروان رةحمان‬ ‫‪07702461727‬‬

‫‪22‬‬

‫راويَذكاري ياسايي‪:‬‬ ‫بةختيار عةلي عةبدولآلَ‬ ‫هة َلةضن‪:‬‬ ‫ه َيمن مةنصور‬ ‫ديزاين‪ :‬توانا ئةحمةد‬ ‫َ‬ ‫ئيمةيل‬ ‫‪Govari_rega@hotmail.com‬‬ ‫‪Govari_rega@yahoo.com‬‬

‫‪31‬‬

‫‪www.regamedia.com‬‬ ‫ئؤفيسي نةرويج‬ ‫‪004747364535‬‬ ‫ناونيشان‬ ‫نووسينطةىسةرةكى‪:‬سل َيمانى‪-‬‬ ‫َ‬ ‫رةشةمؤل‪-‬نهؤمىدووةم‬ ‫تةالرى‬ ‫ئؤفيسى(‪)248‬‬‫ضاث‬ ‫ضاثخانةي كوردستان‬

‫‪38‬‬

‫كؤمثانياي ن َيوةند بؤ ضاث و بآلوكردنةوة‬ ‫‪07701517533‬‬ ‫نرخ‬ ‫تيراذ‬ ‫‪07504612568‬‬ ‫(‪)1500‬‬ ‫(‪)6000‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫‪1‬‬


‫‪2‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬


‫كارةساتى ‪31‬ى ئاب‪ ،‬خو َين َيكى داضؤ ِراو‬ ‫بةجةستةى نيشتمان‬ ‫بارزانى‪ :‬ث ِرؤذةكةى ئةمةريكا بؤ ِروخاني بةعس‬ ‫بةر لة لةدايكبووني مردووة‬ ‫هَيدي هةولَيري‬ ‫لةميذووي‬ ‫ِرووداوة سياسيةكاني ِراب��ردوو َ‬ ‫مؤركيكي شةخسي‬ ‫كوردايةتيدا هةردةم‬ ‫َ‬ ‫لة خؤدةطرَيتء دوورن لةبةرذةوةنديةكاني‬ ‫طةلء نيشتيمان‪.‬هةريَمي كوردستانيش‬ ‫ملمالنيية ناوخؤيية‬ ‫بةشيك لةمةيداني‬ ‫َ‬ ‫وةك َ‬ ‫بةشيكي زؤري شة ِرو ئاشوبء‬ ‫حيزبيةكان‪َ ،‬‬ ‫تاريكي بةخؤيةوة بينيوة لةخيانةتكاريء‬ ‫ثشتي يةكتر شكاندنء ثةنجة قرتاندن‪،‬‬ ‫تا دةطاتة خيانةتي نيشتيماني‪.‬ئةويش‬ ‫ثةلكيشكردني َبيطانة دذي‬ ‫بةدةستطرتنء‬ ‫َ‬ ‫هاونيشتمانيء دؤستة كؤنةكانء دوذمنةكاني‬ ‫ئةم ِرؤ‪.‬‬ ‫شة ِري ناوخؤ‪ ،‬يان باشتر َبلَيين شة ِري‬ ‫يةكيتيء‬ ‫براكوذي مةالييء جةاللي لة َنيوان َ‬ ‫خنكينةري هةية‪،‬‬ ‫ثارتيدا َميذوييةكي‬ ‫َ‬ ‫سةردةميكء طرذيةكدا‬ ‫كةبةردةوام لةهةر‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ث��اش��ة ِرؤذي ئةو ش��ة ِرة نةطريسة ِرؤل��ي‬ ‫َ‬ ‫عةقليةتي‬ ‫هةبووة لةدواكةوتوويي كوردو‬ ‫خيَلةكيدا‪ ،‬كةسةرةنجامةكةشي‬ ‫ناوضةطةريء َ‬ ‫ميللةت باجةكةي داوة‪ ،‬هةردووالش ثاش‬ ‫ماندوبوون لةشة ِرةكةناضار ئاطربةستيان‬ ‫راطةياندووة‪.‬بةشيك لة ِريَككةوتنةكاني ئةو‬ ‫َ‬ ‫دوو حيزبةلةساآلني (‪-1987-1976-1970‬‬ ‫‪ )1993‬بوو‪ ،‬بةآلم هةر زوو ِريَككةوتنةكان‬ ‫لة ب��اردةب��رانء ش��ة ِر دروس��ت دةب��وةوة‪،‬‬ ‫لةثيناو‬ ‫لةثاأل ئةو دووبةرةكية كةزؤربةيان َ‬ ‫دةستكةوتني سامانء دابةشكردني دةسةآلت‬ ‫يةكيتيء ثارتيدا‪ ،‬وآلتاني‬ ‫لةنيوان‬ ‫َ‬ ‫بووة َ‬ ‫هةريَميش َبيبةش نةبوون لةخولقاندني‬ ‫شة ِرو ثشتطيري لةئةمء دذايةتي ئةويتريدا‪،‬‬

‫دراوسيي‬ ‫بؤية ئةطةر هةريةكة لةوآلتاني‬ ‫َ‬ ‫هةرَيمي كوردستان لة سةدةكاني ِرابردوودا‬ ‫كرابيت‪،‬‬ ‫بةشة ِرو خويَني طةنجاني كورد ئازاد َ‬ ‫كاتذميريَك دةستي‬ ‫يةكيتي بةضةند‬ ‫َ‬ ‫ثارتيء َ‬ ‫ئةو وآلتانةيان طرتووةو تانكء سةربازي‬ ‫هيناوة‪.‬‬ ‫َبيطانةيان بةناوخاكي كوردستاندا َ‬ ‫يةكيتي نيشتيماني‬ ‫ثاش ِرازي نةبووني َ‬ ‫بةئةنجامي َ‬ ‫هةلبذاردنةكاني مانطي ئايارى‬ ‫‪ 1992‬سةرةنجام ناكؤكي دروس��ت بوو‪.‬‬ ‫كاريطةريةكاني ئةو ناكؤكية زياتر قوأل‬ ‫لةنيوان ئةو دوو حيزبةو ثاشان شة ِري‬ ‫بوةوة َ‬ ‫شةخسىء خويَناوي دةستي َثيكردو ضةندان‬ ‫قوربانيء بريندارو ثةككةوتةو َبيسةرو‬ ‫شويَني َليكةوتةوة‪.‬‬ ‫بةثيي ديمانةيةكي بارزاني كةلةرؤذنامةي‬ ‫َ‬ ‫(الزمان)ي ضاثي لةندةني َ‬ ‫بالوكراوةتةوة‬ ‫لةوةآلمي ثرسياريَكى ئةو ِرؤذنامةية‬ ‫سةبارةت بةيارمةتيدانى دارايي ئةمةريكا بؤ‬ ‫هةولى رووخانى رذيَمى بةغدا َ‬ ‫كورد و َ‬ ‫دةلَيت‬ ‫اليةنيك نين لةب ِريارةكةي‬ ‫״نةخير‪َ ،‬ئيمة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤنطريَس‪ ،‬ئةم ث ِرؤذةيةش سةركةوتوو نيةء‬ ‫شيوازة عةمةليء ثةسةندو مةعقول نية״‪.‬‬ ‫ئةم َ‬ ‫َ‬ ‫لةكؤتايي وةآلمةكةشدا دةلَيت ״ث ِرؤذةكةي‬ ‫كؤنطريَس بؤ ِروخ��ان��ي بةعس ب��ةر لة‬ ‫لةدايكبووني مردووة״‪ ،‬دةقي ديمانةكةش‬ ‫بةزماني كورديء عةرةبي لة زنجيرةي (‪)17‬‬ ‫ي بآلوكراوةي مةكتةبي ريَكخستن لة ‪1‬ى‬ ‫تشريني دووةمي (‪ )1998‬بآلوكراوةتةوة‪.‬‬ ‫لةدواى هاتنةخوارةوةيان لةضياكان و‬ ‫برسيتى و َثيش شتنى دةستى خويَناوييان‬ ‫َ‬ ‫لةبراكوذى‪ ،‬ئةمجارة بةضوار خول شاكاريَكى‬ ‫نوَييان لةئةدةبياتى بزوتنةوةى رزطاريخوازى‬ ‫كورد خولقاند‪ ،‬ئةو شاكارة َ‬ ‫بةقةلةمى َبيطانة‬

‫و لةسةر دةفتةر رةسمى كوردستانى باشوور‬ ‫دروستكرا‪ ،‬تا دواجار ثارتى بةرةنطى دةبابة‬ ‫و تؤث و سةربازةكانى بةغداد رةنطى‬ ‫شاكارةكةى تةواو كرد‪.‬‬ ‫ئةو هةنطاوةي ثارتي كةبةخيانةتي‬ ‫ناتوانيت‬ ‫نيشتيماني دادةنريَت هةرطيز‬ ‫َ‬ ‫لةهةطبةي َميذووي ك��ورد بس ِريَتةوة‪،‬‬ ‫كارةساتي (‪)31‬ي ئاب لةئاستي هةريَميء‬ ‫َني َ‬ ‫ودةولةتي زؤر بةتوندي دةنطي دايةوةو‬ ‫َ‬ ‫هيز ئيدانةي كوشتارطةكاني‬ ‫دةولةتاني َزل َ‬ ‫ثارتي ديموكراتيان ك��رد‪ ،‬بةجؤريَك‬ ‫مةسعود بارزاني وةك خيانةتكار لة دةزطا‬ ‫ِراطةياندنةكاني ئةمريكاو ئةوروثا ناوي‬ ‫دةهينرا‪ .‬مةسعود بارزاني دواي دوو ساأل‬ ‫َ‬ ‫كةوتنيكي هةفتةنامةي (الوسط)‬ ‫لةضاوثي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةلي‬ ‫كةلة رؤذي (‪)1998/3/23‬‬ ‫ئةنجام داوة‪ ،‬هاوكات لةذمارة (‪)2558‬‬ ‫ِرؤذي (‪ِ )1998/4/2‬رؤذنامةي برايةتي‬ ‫ب�لآوك��راوةت��ةوة‪ ،‬لةثرسياريَكدا كةئايا‬ ‫كي َ‬ ‫زولمى لةكورد ك��ردووة‪َ ،‬ميذوو يان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫جوطرافيا؟ بارزاني دةلَيت ״هةردوكيان‪،‬‬ ‫ملمالنيية ناوخؤييةكانيش‬ ‫بةثلةيةك َميذوو‪،‬‬ ‫َ‬ ‫قو ِرةكةيان خةستتر كرد״‪ .‬بارزاني هةر‬ ‫لةبةشيكي ديكةى ئةو ديدارةيدا دةربارةي‬ ‫َ‬ ‫حسين‬ ‫طة ِرانةوة بؤ طفتوطؤ لةطةأل سةدام َ‬ ‫َ‬ ‫دةلَيت ״ئةطةر مةبةست لةحيواري‪1991‬‬ ‫لةضوارضيوةي بةرةي كوردستانيدا‬ ‫َبيت‪ ،‬ئةوة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بووة״‪.‬وتيشي َ״ئيمة نايشارينةوة لةسالي‬ ‫سالةش ضةندين َ‬ ‫(‪ )1996‬و ثاش ئةو َ‬ ‫ئةلقةي‬ ‫َ‬ ‫لةطةل حكومةتي ناوةنديء‬ ‫ثةيوةنديمان‬ ‫عيراق دريَذة َثيداوة״‪.‬‬ ‫كؤماري‬ ‫سةروكايةتي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هاوكات ئةو ِرووداوان���ةي ِرووشياندا بؤ‬ ‫خودي جةالل َ‬ ‫َنيتةوةو‬ ‫تالةباني دةطة ِري َ‬ ‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫‪3‬‬


‫بارزانى‪ :‬نايشارينةوة‬ ‫لة (‪)31‬ي ئاب و ثاش‬ ‫ئةويش ضةندين‬ ‫َ‬ ‫ئةلقةي ثةيوةندميان‬ ‫َ‬ ‫لةطةل حكومةتي‬ ‫ناوةنديء سةروَكايةتي‬ ‫كؤماري رَ‬ ‫عياق در َيذة‬ ‫ثيَداوة‬ ‫َ‬ ‫َثيي واية َ‬ ‫لةطةل َئيمةدا‬ ‫״تالةباني ناكؤكي‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةودا‬ ‫هةية‪ ،‬نةك َئيمة ناكؤكيمان‬ ‫هةبيت‪ ،‬ئةم ناكؤكيانةش كؤنةو دةطة ِريَتةوة‬ ‫َ‬ ‫بؤ ساآلني (‪ ،)66-64‬بةآلم هؤكاري شة ِري‬

‫‪4‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫ناوخؤ ئةوةبوو كةجةالل َ‬ ‫تالةبانى ئاكامي‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردني ثةرلةماني ‪1992‬ي رةت‬ ‫كردةوة‪ ،‬كةتيايدا حيزبمان بةريَذةي (‪)%51‬‬ ‫هينا‪ ،‬بةرامبةر (‪ )%49‬لة‬ ‫ي دةنطةكاني َ‬ ‫يةكيتي ب��ردةوة״‪ .‬هةر لةشة ِري‬ ‫ليستي‬ ‫َ‬ ‫ناوخؤدا ثارتي نةك تةنها شة ِري لةطةأل‬ ‫كردبيت ب��ةس‪َ ,‬‬ ‫بةلكو ثارتي‬ ‫يةكيتي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةشيكي طرنط‬ ‫كريَكاراني كوردستانيش‬ ‫َ‬ ‫لةثيش َ‬ ‫سالي‬ ‫بوو لةشة ِرةكان‪ ،‬كةلةوكاتةوة َ‬ ‫(‪ِ )1997‬ريَك دواي (‪)31‬ي ئاب‪ ،‬مةسعود‬ ‫بارزاني سةرداني توركياي كردو لةطةأل ئةو‬ ‫ثةلكيش كردني سوثاي‬ ‫وآلتة ِريَككةوت بؤ َ‬ ‫توركيا بؤ َليداني ثةكةكة‪.‬‬ ‫كارةساتة خويَناويةكاني (‪)31‬ي ئاب‬ ‫هةولير‬ ‫يةكيتي لة‬ ‫لةدواي دةرثة ِراندني‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ثارتي كةوتة ِرةشبطيريةكي فراوان لةدذي‬ ‫يةكيتي‪ ،‬تةنانةت‬ ‫كاديرانء ئةنداماني‬ ‫َ‬ ‫ئةوةي جلي سةوزيشي لةبةردابواية بةشةوو‬ ‫اثيضي زيندانةكان دةكرا‪َ ،‬ثيش‬ ‫بةشةق ِر َ‬ ‫َ‬ ‫ئةو ِرووداوةش لة سالى ‪ 1995‬لة زاخؤ‬ ‫تةقينةوةيةكى طةورة ِروويدا لةناو بازا ِريَكى‬ ‫َ‬ ‫هةوليرو زاخؤ لة‬ ‫قةرةبالةغ‪ ،‬كةئةوكات‬ ‫َ‬

‫يةكيتي بوو بةسةرؤكايةتي‬ ‫هيزةكاني َ‬ ‫دةستي َ‬ ‫كؤسرةت ِرةسول‪ ،‬لةو تةقينةوةيةدا زياتر‬ ‫لة ‪ 300‬قوربانى َليكةوتةوة‪ ،‬ثارتيش ئةو‬ ‫تةقينةوةي داية َ‬ ‫يةكيتى‪َ ،‬‬ ‫تائيستا‬ ‫بةالم َ‬ ‫ثال َ‬ ‫كى ئةنجامى داوة‪ ،‬لة كارةساتةكاني‬ ‫نازانريَت َ‬ ‫شة ِري ناوخؤو (‪)31‬ي ئابي (‪ )1996‬جطةلة‬ ‫زيانةكاني هةردووال بةماديء مةعنةوييةوة‪,‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك زياني نةتةوةيي كاريطةريشي‬ ‫هةبوو لةوانة‪-:‬‬ ‫َ‬ ‫يةكةم‪ :‬دةزطا هةوالطريةكاني ئةمريكا‬ ‫َ‬ ‫لةهةولي كؤكردنةوةي زانياري دابوون‬ ‫يةكيتيء ِراطرتني شة ِرو‬ ‫بةهةماهةنطي‬ ‫َ‬ ‫دةرهيناني شاري كةركوك لةذيَر دةستي‬ ‫َ‬ ‫رذيَمي طؤ ِربةطؤ ِري بةعس‪ ،‬بةآلم (‪)31‬ي‬ ‫ئاب كةركوكي بةكورد دؤ ِراند‪ ،‬ئةو هةآل‬ ‫دروستكردنةي َئيستاي ثارتيش لةسةر‬ ‫نيةتيكي‬ ‫جيطاي طومانة‪ ،‬نةك َ‬ ‫كةركوك َ‬ ‫َ‬ ‫ِراستةقينة‪ ،‬بارزاني تةواوي ئةو بةلطةنامةو‬ ‫نهينيانةي لة ئةمريكيةكان دةستي‬ ‫زانيارية َ‬ ‫بةهيزةكاني بةعسي فرؤشت‬ ‫كةوتبوو‬ ‫َ‬ ‫لةثيناو مةرامةكانيء لةناوبردني َثيطةي‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي‪.‬‬ ‫َ‬


‫دووةم‪َ :‬‬ ‫بيل كلينتؤن‪-‬ي سةرؤكي‬ ‫ئةوساي واليةتة يةكطرتووةكاني ئةمريكا‬ ‫ِرةخنةي توندي ئا ِراستةي بارزاني كردو‪،‬‬ ‫بةخيانةتكاري ناوبرد‪ ،‬لةئاستي وآلتة‬ ‫كارةساتةكةئيدانةكراو‪،‬‬ ‫هيزةكانيش‬ ‫َزل َ‬ ‫َ‬ ‫بةهةولَيك بؤ مانةوةي ستةمكاري لةسةر‬ ‫ميللةتي كورد لةاليةن مةسعود بارزاني دانرا‪.‬‬ ‫سييةم‪َ :‬ثيطةي ثارتي لةوكاتةدا ِرووي‬ ‫َ‬ ‫لةبةهيزي كرد‪ ،‬بةآلم لة ِرووي جوطرافياوة‬ ‫َ‬ ‫بةرثرسيكي‬ ‫نةك جةماوةري‪ ،‬بؤية ضةند‬ ‫َ‬ ‫باآلي خودي ثارتةكةي بارزاني بةم دةست‬ ‫بردنةي بؤ َبيطانة خؤيان ووردة ووردة‬ ‫كةسيكي‬ ‫لةثؤستةكان دةش��اردةوةو وةك‬ ‫َ‬ ‫ئاسايي دةردةكةوتن لةناو ثارتيدا‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ه��ةول��ةي ث��ارت��ي بؤ‬ ‫ض����وارةم‪ :‬ئ��ةم‬ ‫لةثيطةي‬ ‫جطة‬ ‫ر‪,‬‬ ‫هةولي‬ ‫كؤنت ِر َؤلكردني‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫سياسيء جوطرافياييء لةتكردني لةطةأل‬ ‫يةكيتي‪ ،‬لةهةمان كاتيشدا دوو َثيطةي‬ ‫َ‬ ‫كةيةكيكيان‬ ‫بةهيزي داطيركرد‪،‬‬ ‫ئابووري‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ِريَطاي حاجي ئؤمةران‪-‬بؤ َئيران‪ ،‬كةبة ِريَطاي‬ ‫َ‬ ‫(هاملتؤن) ناسراوة بةشى ِرؤذئ���اواى لة‬ ‫يةكيتى بوو‪َ ،‬‬ ‫بةالم ثاش ‪31‬ى ئاب‬ ‫دةست َ‬ ‫هةموو كوردستان كةوتة ذيَر دةستى ثارتى‪،‬‬ ‫دووةميشيان َ‬ ‫خالي سنووري زاخؤ و توركياية‪،‬‬ ‫كةتائيستاش داهاتةكانيان ناديارةو لةاليةن‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َوةدضيت‪،‬‬ ‫ي‬ ‫ر‬ ‫بة‬ ‫بارزانيةوة‬ ‫ةي‬ ‫بنةمال‬ ‫خودي‬ ‫َ‬ ‫ِ‬ ‫وةك طومرطي ئيبراهيم خةليل‪.‬‬ ‫َثينجةم‪ :‬لة َ‬ ‫سالي (‪ )2002‬تا ِرادةيةك‬ ‫بةهؤي ريَككةوتنامةي واشنتؤن جؤرة‬ ‫ئاراميةك لةهةريَمي كوردستان بةدي دةكرا‪،‬‬ ‫ثاشان لة ‪27‬ي تةموزي (‪ِ )2007‬ريَكةوتنامةي‬ ‫يةكيتيء ثارتيدا‪,‬‬ ‫لةنيوان َ‬ ‫ستراتيذي مؤركرا َ‬ ‫يةكيتي وةك‬ ‫كةتا َئيستاش بةردةوامةو‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةشيك لةثاشكؤي ثارتي ئةذمار دةكريَت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫هةرجاريَكيش سةرؤكايةتي حكومةتي‬ ‫هةريَم بةثارتي دةدرَيتةوة كاريطةريةكاني‬ ‫بةشيكي سةرةكية لةوزيانةي‬ ‫‪31‬ي ئاب‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي كةوت‪ ،‬كة ِريَكةوتنةكةش خؤي‬ ‫بةر َ‬ ‫دةبينيتةوةو وةك بنةمايةك‬ ‫لةهةشت خاأل‬ ‫َ‬ ‫بؤ دابةشكردني سةروةتء سامانء دةسةآلت‬ ‫لةكاتيكدا‬ ‫لةنيوان ئةو دوو حيزبةدادةنريَت‪,‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َثيي دةوتريَت (ستراتيذي)‪.‬‬ ‫خويَندنةوةيةكي ِرةخنةيي بؤ ثارتي‬ ‫دةرب����ارةي ‪31‬ي ئ���اب‪ -:‬لةسةرةتاي‬ ‫دةستثيكردني ث ِرؤسةكاني َ‬ ‫هةلكوتانة سةر‬ ‫َ‬

‫هيزةكاني ِرذيَمء بة ِر َي‬ ‫هةولير لةاليةني َ‬ ‫َ‬ ‫هيزةكانى ثارتي‪ ،‬هةواداراني‬ ‫خؤشكردني‬ ‫َ‬ ‫ثارتي جؤرة بانطةشةيةكيان بآلوكردةوة‪،‬‬ ‫يةكيتي سوثاي ثاسداران بةرةو‬ ‫طواية‬ ‫َ‬ ‫َنيتء داطيري دةكةن‪ ،‬بؤية سوثاي‬ ‫هةولير دي َ‬ ‫َ‬ ‫لةكاتيكدا‬ ‫لةهةولير دةكات‬ ‫َعيراق بةرطري‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫تةنها لةسةر سنورةكانء دةظةري َئيستاي‬ ‫يةكيتي ِراوي ثارتيةكانيان دةكرد‪ ،‬لةاليةكي‬ ‫َ‬ ‫ديكةشةوة هةتا َئيستاش ئةو َميذووة بؤ‬ ‫نةوةكاني ثارتي ِرؤذيَكي شوومء تاريكةو‬ ‫ضةكيكي كوشندةي دةستي نةيارةكانى‬ ‫وةك َ‬ ‫دةهينريَت‪ ،‬كةلة ِراستيدا ئةم‬ ‫بةكار‬ ‫ثارتى‬ ‫َ‬ ‫ناضيت‪،‬‬ ‫كارةساتبارة وا بةئاساني لةياد‬ ‫َ‬ ‫كةكوشتارطةكاني نامرؤظانة بوو‪ ،‬بةتايبةتي‬

‫بارزانى‪:‬‬ ‫هؤكاري شةرِي ناوخؤ‬ ‫ئةوةبوو كةجةالل‬ ‫َ‬ ‫تالةبانى ئاكامي‬ ‫َ‬ ‫هةلبذاردني ثةرلةماني‬ ‫‪1992‬ي رةت كردةوة‬

‫قؤناغةكاني سةردةمي ش��ة ِري ناوخؤ لة‬ ‫شاخ لةشة ِري (مةالييء جةاللي) ديَتةوة‬ ‫راكيشاني بةدواي‬ ‫ياد بةسةرثان كردنةوةو َ‬ ‫ئؤتؤمبيلء دةستدريَذي كردنة سةريةكتر‬ ‫َ‬ ‫شيواز هةر ماأل سوتاندن هةتا‬ ‫بةجؤرةها َ‬ ‫تاآلنكاري‪ ،‬بةجؤريَك ئةطةر َ‬ ‫مالة ثارتيةك‬ ‫َ‬ ‫شيوة مالة‬ ‫لةسليماني دةركرابوناية‪ ,‬بةهةمان َ‬ ‫َ‬ ‫لةهةولير دةردةكرانء لةسنوري‬ ‫يةكيتيةك‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫يةكتر دةطيرسانةوة‪ ،‬كةتا َئيستا َكيشةي‬ ‫زةويء َ‬ ‫مولكداري لةهةريَمي كوردستان‬ ‫بؤ س��ةردةم��ي ش��ة ِري ناوخؤي ئ��ةو دوو‬ ‫حيزبةدةطة ِريَتةوةو لةطةأل هةر َكيشةيةكدا‬ ‫ضةندين قورباني َليدةكةويَتةوة‪ ،‬وَي ِراي ئةوةي‬ ‫ثرسي َ‬ ‫دةولةتبوون جار لةجار لةثاشةكشةداية‪،‬‬ ‫ضونكةثرسيار لةوة دةكريَت‪ ,‬ئايا ض طرةنتيةك‬ ‫هةية‪ ،‬ئةطةر َ‬ ‫دةولةتي كوردي ِرابطةيةنريَت‪،‬‬ ‫هةر يةك لةم دوو حيزبةلةكاتي الوازياندا‬ ‫دراوسييةكاني َبيطانة‬ ‫ديسان دةست بؤ‬ ‫َ‬ ‫دريَذناكةنةوة؟‬ ‫َئيستاش َثيويستة ثارتي دواي ‪ 16‬ساأل‬ ‫بةسةر َتيثة ِربووني كارةساتي ‪31‬ي ئابدا‬ ‫َثيداضونةوةيةكي جدي بةكارو سياسةتي‬ ‫ِراب����ردووي ب��ك��ات��ةوةو‪ ,‬واز لة كلتوري‬ ‫ترسء تؤقاندنء هة ِرةشة بؤ سةر َ‬ ‫خةلكء‬ ‫ِرؤذنامةنوسانء ِرؤشنبيران َبي َنيتء‪ ,‬لةطةأل‬ ‫بطونجي َنيت‪ ،‬ئةطينا‬ ‫واقيعدا بةرنامةي خؤي‬ ‫َ‬ ‫نابيتء‪ ,‬زؤر‬ ‫بةردةوام‬ ‫بةهيزيةي تا سةر‬ ‫َ‬ ‫ئةو َ‬ ‫دةثوكيتةوة‪.‬‬ ‫بةخيرايي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫‪5‬‬


‫ثار َيزةرةكةى م‪.‬كر َيكار‪:‬‬

‫ك��ر َي��ك��ار ك��ةس��ـ��اي��ةت��ي��ي��ةك��ي ب��ةه�� َي��زةو ش��ت��ي‬ ‫ه����ةم����وو ت���اي���ب���ةمت���ةن���د َي�ت�ي س������ةرك������‬

‫بة ث َيي ياسايي نةروجييش ئةو ل َيدوانانة هيض بةتوندو تيذيء‬ ‫تايبةت رَيطا‬

‫بؤ يةكةمجار لةميدياى كورديدا ثاريَزةرى‬ ‫مامؤستا كريَكار لةديمانةيةكى تايبةتدا بؤ‬ ‫لةكيشة ياسايي‬ ‫طؤظارى ريَطا دةدويَت و باس َ‬ ‫و ئةو داوايانة دةكات كةلةسةر مامؤستا‬ ‫كريَكار تؤمار كراوة‪.‬‬ ‫ريَطا‪ :‬هؤي ضي بوو جةنابتان بوون بة‬ ‫ثاريَزةري مامؤستا كريَكار؟‬ ‫َميلينط‪ :‬داواك��ة دةطةريَتةوة بؤ خاليد‬

‫‪6‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫رةنجدةري براي مةال كريَكار كةثةيوةندي‬ ‫كردبوو بةنوسينطةكةمان تا َئيمة ببينة‬ ‫ث��ارَي��زةري مامؤستاو بةرطري َليبكةين‪،‬‬ ‫شتيكي وام‬ ‫هةرضةندة من لةسةرةتاى كارةكة َ‬ ‫نةدةزاني دةربارةي دؤسيةكةو مامؤستا ‪.‬‬ ‫رَي��ط��ا‪ :‬ض��ؤن سةيري طةورةكردني‬ ‫َكيشةكةي دةكةي لة ولاَ تي نةرويجدا؟‬ ‫َميلينط‪َ :‬كيشةكة سياسيية‪ ،‬قورسيشة بؤ‬ ‫حكومةتي نةرويج‪ ،‬بةتايبةتي لةبةر ئةمريكا‪،‬‬ ‫هةروةها بةهؤي ئيلتيزاماتي نةرويج بةمافي‬ ‫مرؤظةوة‪ .‬ثارتة سياسيةكانيش هةريةكةو‬

‫ميَلينط و م‪.‬كريَكار‬

‫بؤضووني جياوازيان هةية دةرب��ارةي ئةم‬ ‫َكيشةية‪ ،‬ئةمانة وايكردووة َكيشةكة تؤزيَك‬ ‫جياوازو َئالؤز َبيت‪ .‬ئةمريكاو نةيارةكاني‬ ‫بةردةوام وايان كردووة هةميشة راطةياندنةكان‬ ‫شيوازيَكي (نةطةتيظ) سلبي ثيشان بدريَت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫هؤكاري ئةمةشة كة زةختي دروستكردووة‬ ‫لةسةر اليةني ثؤليسء دادطاكان‪.‬‬ ‫ريَطا‪ :‬ضؤن دة ِروانيتة كةسايةتي مامؤستا‬ ‫كريَكار؟‬ ‫بةهيزةو‬ ‫َميلينط‪ :‬كريَكار كةسايةتييةكي َ‬ ‫شتيكي ئاشكراية هةموو تايبةتمةنديَتي‬ ‫َ‬


‫َي��ك��ي ئ��اش��ك��راي��ة‬ ‫�ردةي ت��� َي���داي���ة‬

‫تريؤر لة قةلَةم نادر َين‬ ‫ئةتوانيت‬ ‫كةسيكة‬ ‫سةركردةي َتيداية‪ ،‬ئةو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةيةك‬ ‫كةسيكء‬ ‫لةطةل هةموو‬ ‫َ‬ ‫بطونجيت ب��ةو م��ةرج��ةي دذاي��ةت��ي‬ ‫َ‬ ‫بيروباوة ِرةكةي نةكةيت (وات��ة سنوري‬ ‫نةبةزيَنيت) وة كةسايةتييةكي ئازاو نةترسة‪،‬‬ ‫هةبيت َبي َثيضء ثةنا‬ ‫ب��اوة ِري بة هةرضي َ‬ ‫َ‬ ‫ئةيلَيتء سوريشة لةسةر راي خؤي‪.‬‬ ‫ريَطا‪ :‬ئايا توشي هيض ِرووبة ِروبونةوةيةك‬ ‫بوويت لة سةر ئةم بةرطرية؟‬ ‫َميلينط‪َ :‬كيشةي كريَكار كة لةاليةن‬ ‫سياسيةكانء راط��ةي��ان��دن��ةوة ئ��ةوةن��دة‬ ‫زةق��ك��راوةت��ةوة‪ ،‬دؤسيةيةك نيية مرؤظ‬ ‫خؤشةويست َبيت َثيي ئةطةر بةرطري َليبكات‪،‬‬ ‫لةبةر ئةمة ضةندين جار تووشي َ‬ ‫حالةتي‬ ‫ناخؤش بوومة‪ ،‬بةلاَ م ئارامم طرتووةو باسةكةم‬ ‫طةورة نةكردووة ‪.‬‬ ‫ريَطا‪ :‬نةرويجيةكان ضؤن سةيري تؤ‬ ‫دةكةن كة بةرطري لة َ‬ ‫مانيكي وةك‬ ‫موسل َ‬ ‫مامؤستا كريَكار دةكةيت؟‬ ‫َميلينط‪ :‬من الي خؤم هةموو ئةوانة‬

‫ثؤليس مايف ئازادي‬ ‫رادةرب ِرين كةمرت ئةدات‬ ‫بة كر َيكار لة ضاو‬ ‫ووتةو ليَدواني َ‬ ‫خةلكي‬ ‫تر‬

‫ميَلينط ثاريَزةرةكةي م‪.‬كريَكار‬ ‫ئةنوسم كة بة سلبي لة سةر من دةنوسريَت‬ ‫بة تايبةتي لة (راطةياندنة كؤمةلاَ يةتيةكان )‬ ‫ضاوثيكةوتنء‬ ‫وة‪ ،‬زؤر دذايةتيش كراوم لة‬ ‫َ‬ ‫مناقةشةدا‪ ،‬لة هةمان كاتيشدا شتي ئيجابي‬ ‫هةية وةك ئةوةي زؤر كةس ثشتطيري لة‬ ‫كارةكةم دةكةنء بؤضوونيان واية كارةكةم لة‬ ‫ولاَ َتيكي ديموكراتيء ياساييدا زةرورة‪.‬‬ ‫ريَطا‪َ :‬‬ ‫هةلويَستت ضي ية لة سةر ئةو‬ ‫تؤماتانةي دوا جار ِرووب���ة ِرووي مامؤستا‬ ‫كرايةوة؟‬ ‫بةثيي ياسا تؤمةتةكان الواز‬ ‫َميلينط‪َ :‬‬ ‫دةبينم ك��ة ِرووب��ة ِرووي كراونةتةوة لةسةر‬ ‫َليدوانةكاني‪ ،‬بؤضوونيشم واية كة ثؤليس مافي‬ ‫ئازادي رادةرب ِرين كةمتر ئةدات بة كريَكار لة‬ ‫ضاو ووتةو َليدواني َ‬ ‫خةلكي تر ( َليدوانةكاني‬ ‫خيرا بةرز دةكاتةوةو دةيكات بة شكات‪،‬‬ ‫ئةم َ‬ ‫بةلاَ م بة َثيضةوانةي َ‬ ‫خةلكي تر)‪.‬‬ ‫ريَطا‪ :‬بؤضوونت ضي ية لة سةر ب ِرياري‬ ‫دادوةر كة َثينج َ‬ ‫سال حوكمي مامؤستاي دا؟‬ ‫َ‬ ‫هيشتا نةضؤتة حالةتي‬ ‫َميلينط‪ :‬بريارةكة َ‬ ‫بةجيكردن‪ ،‬دةربارةي ب ِريارةكةش من بة‬ ‫جي َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫شتيك‬ ‫لةسةر‬ ‫بدةن‬ ‫حوكمي‬ ‫كة‬ ‫دةبينم‬ ‫ةي‬ ‫هةل‬ ‫َ‬ ‫كة وتوويةتي‪ ،‬بة َثيي ياسايي نةرويجيش ئةو‬

‫َليدوانانة هيض بة توندو تيذيء تيرؤر لة َ‬ ‫قةلةم‬ ‫نادريَن ‪.‬‬ ‫ريَطا‪ :‬ئايا َثيت واية هيض طؤرانكاريةك َبيت‬ ‫بة سةر ب ِريارةكةدا؟‬ ‫َميلينط‪ :‬دوا بة دواي ب ِرياري دادطا َئيمة‬ ‫داواي دادطاي تةميزمان كردوةو لة مانطي‬ ‫ئؤكتؤبةردا ئةضينةوة بةردةم دادطا‪ ،‬وانابينم‬ ‫ب ِرياري دادطاي ئةم جارة وةك دادطاي َثيشتر‬ ‫َبيت‪َ .‬ئيمة بة جدي كار بؤ ئةوة ئةكةين‬ ‫بةرائةت بة دةست َبينين‪ ،‬ئةطةر حوكميش‬ ‫بدريَت ئةوا من ب ِرياري دادطاي يةكةم زؤر‬ ‫توندوتيذ ئةبينم كة باس لة َثينج َ‬ ‫سال دةكات ‪.‬‬ ‫ريَطا‪ :‬ئايا ئةمةلتان هةية لة دادطاي تةميز‬ ‫سةركةوتن بة دةست َبينن؟‬ ‫َ‬ ‫بـــةلي ‪.‬‬ ‫َميلينط‪َ :‬بيطومان‪،‬‬ ‫ثرؤفايل‬ ‫َ‬ ‫ميَلينط لة سالي ‪ ١٩٦٧‬لةدايك بوو‪.‬‬ ‫لة َ‬ ‫سالي ‪ ١٩٩٤‬بةشى ياساى لةزانكؤ تةواو‬ ‫كردووة و بووة بةثار َيزةر‪.‬‬ ‫َ‬ ‫خيَزاندارةو خاوةني ضوار مندالة ‪.‬‬ ‫لة َ‬ ‫سالي ‪ ٢٠٠٢‬وة تا ئيَستا ثار َيزةري جةنابي‬ ‫مامؤستا كر َيكارة‪.‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫‪7‬‬


‫يةكطرتوو لةقةرةبووي قورئان سوتاندنةكةدا‬ ‫ثارة وةردةطر َيت‬ ‫دانا سةعيد سؤفى‪ :‬يةكطرتوو دةيتوانى منرةيةكى‬ ‫طرنط بؤخؤى وةرطر َيت بةآلم ئةم هةلةى لةدةستدا‬ ‫ضاود َير َيكى سياسى‪ :‬يةكطرتووى ئيسالمى بةدةستة‬ ‫بةتالَةكةيةوة جوانة‬ ‫ِراثؤرتى‪ :‬ئةنوةرحمة غةريب‬ ‫دوابةدواى وةرطرتنى قةرةبووى سوتاندنى‬ ‫بارةطاكانى يةكطرتووى ئيسالمى كوردستان‬ ‫لةاليةن ثارتى ديموكراتى كوردستان و‬ ‫قةرةبوكردنةوةيان لةاليةن حكومةتةوةء‬ ‫َ‬ ‫قبولكردنى ل��ةالي��ةن يةكطرتووى‬ ‫ئيسالمييةوة‪ ،‬ئةوحيزبة كةوتةبةر ِرةخنةو‬ ‫باسى م��ي��دي��اك��ارانء ثة ِرلةمانتارانء‬ ‫سياسةتمةدرانى كوردستانةوة بةجؤريَك كة‬ ‫َ‬ ‫طةندةلييةوة‪،‬‬ ‫ئةو قةرةبووة خراية خانةى‬ ‫لةم ِراث��ؤرت��ةدا طؤظارى ِريَطا بؤضوونى‬ ‫ثة ِرلةمانتارانء كةسايةتى سياسىء َليدوانى‬ ‫حيزبى ناوبراو ضاوديَرى سياسى بؤ ئةو‬ ‫مةبةستة وةرطرتووة‪.‬‬ ‫ل��ةس��ةرةت��ادا دان��ا سةعيد سؤفى‪،‬‬ ‫ثة ِرلةمانتارى ليستى كوردستانى لةوبارةيةوة‬ ‫بؤماندواو وتى ״كارةساتةكة ئةوةية لةو‬ ‫هةريَمةى َئيمةدا ناتوانين َدلنيابين لةوةى كة‬ ‫لةدواى دةوام يان لةسةفةريَك دةطة ِريَينةوة‬ ‫مالةوة‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫نةكرابيتة‬ ‫مالةكةمان دةستدريَذى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةمالةكانمان َبيخةمء‬ ‫س��ةر‪ ،‬ناتوانين‬ ‫َ‬ ‫بةئاسودةيى بخةوين‪ ،‬ناتوانين دلنيابين‬ ‫لةوةى كة بارةطاى حيزبء ِريَكخراوةكانمان‬ ‫نةسوتينريَن‪ ،‬ئيدى كارةساتة ئةطةر َئيمة‬ ‫َ‬

‫‪8‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫وةك هاوآلتيان نةتوانين متمانةمان بةدامء‬ ‫هةبيت كةسةرو َ‬ ‫مالمان‬ ‫دةزطاكانمان‬ ‫َ‬ ‫دةثارَيزن‪ ،‬كارةساتة كة نةتوانين باوة ِرمان‬ ‫هةبيت״‬ ‫بةفةرمان ِرةواو سةركردةكانمان َ‬ ‫ئةو ئةندام ثة ِرلةمانة لةدريَذةى قسةكانيدا‬ ‫لةمة ِر قةرةبووكردنةوةى بارةطاكانى‬ ‫يةكطرتووى ئيسالميةوة وتي ״سوتانى‬ ‫بارةطاكانى يةكطرتوو دياردةيةكى َ‬ ‫نوى‬ ‫بةكارهينانى سامانى طشتيش‬ ‫نية‪ ،‬خراث‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كةسيك يان‬ ‫هةر‬ ‫نية‪،‬‬ ‫نوى‬ ‫دياردةيةكى‬ ‫َ‬ ‫تاوانيك يان َ‬ ‫هةلةيةك ئةنجام‬ ‫حزبيك َ‬ ‫هةر َ‬ ‫دةبيت بةرثرسياريَتيةكةشى لةئةستؤ‬ ‫بدات‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫بطريَت‪ ،‬لةهةنديَك حالةتدا دةكريَت‬ ‫حكومةت قةرةبووى هةنديَك زيان بكاتةوة‪،‬‬ ‫بةمةرجيك دامء دةزطايةكى حكومةت‬ ‫َ‬ ‫بووبيتء لةهةمانكاتيشدا دادطا‬ ‫كةمتةرخةم َ‬ ‫دابيت‪ ،‬بةآلم‬ ‫ب ِريارى قةرةبووكردنةوةى َ‬ ‫لةكةيسى قةرةبووكردنةوةى سوتاندنى‬ ‫بارةطاكانى يةطرتووى ئيسالمى لةاليةن‬ ‫ثارتى ديموكراتةوة دادطاكان هيض دةوريَكيان‬ ‫نةبووة‪ ،‬بؤ يةكاليكردنةوةى ثرسةكة‪ ،‬بؤية‬ ‫دةتوانين َبلَيين كةثرسى قةرةبووكردنةوةكة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫بةشيوازيَكى ياساى بة ِرَيوةنةضووة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ئةوةى من َثيمواية َثيويستة يةكطرتوو‬ ‫قةرةبووى زيانةكانى بكريَتةوة״‪.‬‬ ‫دانا سةعيد سؤفى ثةرلةمانتار لةكؤتايى‬

‫َ‬ ‫دةلَيت ״ثارتى ديموكراتى‬ ‫قسةكانيدا‬ ‫كوردستان لةكةيسى قةرةبووكردنةوةكةدا‬ ‫نمرةيةكى بؤخؤى وةرط��رت��ووة‪ ،‬بةآلم‬ ‫لةهةمان كاتيشدا نمرةيةكى طرنطى‬ ‫لةدةستداوة‪ ،‬ب ِريارى قةرةبووكردنةوةكة‬ ‫خؤى لةخؤيدا داننانة بةتاوانء بةرثرسياريَتى‪،‬‬ ‫وةرطرتبيت‪،‬‬ ‫دةكريَت بؤ ئةمة نمرةيةكى‬ ‫َ‬ ‫بةكارهينانى سامانى طشتى‬ ‫بةآلم بةهؤى‬ ‫َ‬ ‫بؤ قةرةبووكردنةوةكة ثارتى نمرة طرنطةكة‬ ‫لةدةست دةدات‪َ ،‬‬ ‫كةميك‬ ‫حالةتى يةكطرتوو َ‬ ‫جياوازة‪ ،‬يةكطرتوو دةيتوانى نمرةيةكى‬ ‫طرنط بؤ خؤى وةربطريَت ئةطةر ِرازى‬ ‫نةبواية بةسامانى طشتى قةرةبووبكريَتةوة‪،‬‬ ‫ب��ةآلم ئ��ةم هةلةى لةدةستدا‪ ،‬طرفتى‬ ‫سةرةكى َئيمة ئةوةية ناتوانين حيزب‬ ‫لةحكومةت جيابكةينةوة‪ ،‬حيزب دةستى‬ ‫بةسةر نزمترين ئاستى بة ِريَوةبردنء دامء‬ ‫دةزطايةكدا طرتووة‪ ،‬بؤية دامء دةزطاكان‬ ‫َ‬ ‫بةمولكى حيزب دادةن��رَي��ن‪ ،‬ئيدى زؤر‬ ‫سةيرنية كة حيزب سامانى طشتيش بةهى‬ ‫بزانيتء لةذيَر تةسةروفيدا َبيت‪ ،‬ئةم‬ ‫خؤى َ‬ ‫دةضيت لةاليةن يةكطرتوو‬ ‫ثي‬ ‫طةيشتنة‬ ‫َتي‬ ‫َ َ‬ ‫و حيزبةكانى ترو هاوآلتيانيشةوة قبولَ‬ ‫كرابيت‪ ،‬ئةمةش بةهؤى َتيكةآلوبوونى‬ ‫َ‬ ‫حيزبءحكومةتةوةية״‪.‬‬ ‫هيوا ميرزا سابير‪ ،‬ئةندامى مةكتةبى‬


‫مةلَبةندة سووتاوةكةي يةكطرتووي ئيسالمي كوردستان‬ ‫دوانيكيدا‬ ‫لةلي َ‬ ‫سياسى يةكطرتووى ئيسالمى َ‬ ‫بؤ طؤظارى ِريَطا لةمة ِر وةرطرتنةوةى ثارةى‬ ‫قةرةبووى بارةطاكانيان لةبادينان وتى‬ ‫״يةكطرتوو بةطويَرةى ب ِريارى ذمارة (‪)30‬‬ ‫َ‬ ‫سالى (‪ )2011‬ثةرلةمانى كوردستان كة‬ ‫بةشيك لةمافة ياسايى يةكانى‬ ‫يانزة ب ِرطةية َ‬ ‫خؤى وةرطرتووة كة لةو ب ِريارةى ثةرلةماندا‬ ‫ب ِرطةى يةكةم َ‬ ‫دةلَيت (لةسةر ئةنجومةنى‬ ‫وةزيرانء هةموو اليةنة ثةيوةنديدارةكانة‬

‫بةجي بكةن) كة‬ ‫حوكمةكانى ئةو ب ِريارة َ‬ ‫جي َ‬ ‫لةب ِرطةى ضوارةمى ب ِريارةكةدا هاتووة َ‬ ‫دةلَيت‬ ‫بةثيى ياسا‬ ‫(لةسةر حكومةتى هةريَمة َ‬ ‫بؤ قةرةبووكردنةوةى ماددىء مةعنةوى‬ ‫كةسةكانء اليةنة زيان َثيكةوتووةكان‬ ‫لةئاكامى ِرووداوةك��ان��دا ِريَكارى ياسايى‬ ‫بطريَتة بةر)‪.‬‬ ‫جيطةى ثرسيارو‬ ‫ئةوةى بةالى َئيمةوة َ‬ ‫سةرنجة ئايا ئةطةر خ��اوةن م��افء مالَ‬

‫بةشيك لةمافةكانى وةربطريَتةوة‬ ‫سوتاويَك َ‬ ‫كة لةاليةن ثةرلةمانةوة بؤى دياريكراوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫طةندةليية؟ ئةو ب ِريارة يانزة ب ِرطةية‬ ‫ئايا ئةوة‬ ‫َثيويستة حكومةتى هةريَم هةمووى‬ ‫بةجى بكات لةبةرئةوة بةوةرطرتنةوةى‬ ‫َ‬ ‫جي َ‬ ‫قةرةبووى زيانةكان دؤسيةكة كؤتايى‬ ‫نةهاتووةو يةكطرتوو بةردةوامة لةسةر داواى‬ ‫مافةكانى خؤى ״‪.‬‬ ‫شاخةوان خاليد‪ ،‬ئةندامى مةكتةبى‬ ‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫‪9‬‬


‫يةكطرتوو دةبوا‬ ‫ثيَداطريى لةسةر‬ ‫كؤتايى هاتن‬ ‫بةلي َ‬ ‫َكؤلينةوة بدات‬ ‫ئينجا قةرةبووةكة‬ ‫وةربطر َيت‬ ‫يةكيتى نةتةوةيى ديموكراتى‬ ‫سياسى‬ ‫َ‬ ‫كوردستان لةوبارةوة بةطؤظارى ِريَطاى‬ ‫وت ״بارةطاكانى يةكطرتووى ئيسالمى‬ ‫سوتينرانء‬ ‫كوردستان لةشةوى ‪َ 2011/12/2‬‬ ‫بةهؤيةوة يةكطرتوو دووض��ارى زةرةرو‬ ‫زيانى زؤرى م��اددىء مةعنةوى بؤوةو‬ ‫َ‬ ‫سكاالى تؤماركردو ضةندين كةس‬ ‫ثاشان‬ ‫َ‬ ‫بانطى دادطاكان كران بؤ َليكؤلينةوة لةم‬ ‫رووداوة‪َ ،‬‬ ‫بةالم تا َئيستا ب ِريارى كؤتايى‬ ‫دادطا لةسةر ئةم دؤسيةية دةرنةضووة‪،‬‬ ‫كةضى يةكطرتووى ئيسالمى كوردستان‬ ‫سى مليارو ‪ 925‬مليؤن دينارى وةك‬ ‫ب ِرى َ‬ ‫قةرةبوو وةرط��رت‪ ،‬ئةمةش هةنطاويَكى‬

‫ثارتى دميوكراتى‬ ‫كوردستان لةكةيسى‬ ‫قةرةبووكردنةوةكةدا‬ ‫منرةيةكى بؤخؤى‬ ‫وةرطرتووة‪ ،‬بةآلم‬ ‫لةهةمان كاتيشدا‬ ‫منرةيةكى طرنطى‬ ‫لةدةستداوة‬ ‫‪10‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫ئاسايية بةهؤى ئ��ةم زةرةرو زيانانة‬ ‫يةكطرتووى ئيسالمى قةرةبوو بكريَتةوة‪،‬‬ ‫مافى خؤيةتى ئةم زيانةى َثيطةيشتووة َثيى‬ ‫بدرَيتةوة‪َ ،‬‬ ‫بةالم ئةوةى ئاسايى نيية ئةوةية‬ ‫كة قةرةبووةكةى لةاليةن حكومةتى‬ ‫كوردستانةوة َثيدةدريَت‪ ،‬واتا لةداهاتى‬ ‫َ‬ ‫خةلك دةيدرَيتةوة‪ ،‬يةكطرتووش دةبوا بةم‬ ‫قةرةبووة رازى نةبوواية‪ ،‬ئةم ب ِرة ثارةيةى‬ ‫رةتبكردايةوةو ضاوةريَى ب ِريارى دادطاى‬ ‫بكرداية‪ ،‬ئةو كةسانةى زةرةيان بةبارةطاكان‬ ‫طةياندووةو سوتاندوويانة دةبوا قةربووةكة‬ ‫لةوانة بسةنرايةوةو يةكطرتووى ئيسالمى‬ ‫ثى قةرةبوو بكرابايةوة‪َ ،‬‬ ‫بةالم لةوآلتى‬ ‫َ‬ ‫َئيمة لةطةمةى سياسى َنيوان حيزبةكان‬ ‫َ‬ ‫خةلكةكة باجةكةى دةدات‪ ،‬باشة بؤ ميللةت‬ ‫زةرةر بكاتء باجةكة بدات؟‪ ،‬خؤ َ‬ ‫خةلكى‬ ‫كوردستان ئةم بارةطايانةيان نةسوتاندووة‪،‬‬ ‫كةسيك بوو‪،‬‬ ‫ئةم كارة لةاليةن ضةند‬ ‫َ‬ ‫َلي َ‬ ‫كؤلينةوةش لةم دؤسية زؤر ئاسان بوو‬ ‫هيض َئالؤزى و شاراوةييةكى َتيدا نةبوو‪ ،‬ئةو‬ ‫كةسانةى بةم كارة َ‬ ‫كى‬ ‫هةلسان دياربوون َ‬ ‫بوون‪ ،‬لةبةر ئةوةى لةطرتة ظيديؤييةكان‬ ‫هةمووى ديار بوون‪ ،‬دةبوا ئةوانة باجةكةو‬ ‫قةربووةكة بدةن نةوةك ميللةت بيدات‪،‬‬ ‫يةكطرتوو دةبوا َثيداطيرى لةسةر كؤتايى‬ ‫بةلي َ‬ ‫كؤلينةوة بدات ئينجا قةرةبووةكة‬ ‫هاتن َ‬ ‫وةربطرَيت‪ ،‬ليذنةى ثةرلةمانى ضوو بؤ‬ ‫بةدواداضوون لةسةر ئةم كةيسة بكاتء‬ ‫ثاشان ئةم ثةرلةمانتارانةى ضوون لةجياتى‬ ‫ئةوةى كة نويَنةرى َ‬ ‫خةلكن ثاريَزطارى‬ ‫لةسامانى َ‬ ‫خةلك بكةن ث��ارةى ئةو‬ ‫طةلةبةهةدةر دةدةنء قةرةبوو بؤ يةكطرتوو‬ ‫بة ِرةوا دةزانن‪ ،‬ئةو ثةرلةمانتارانةش كة‬ ‫بةدواداضوونيان بؤ ئةم دؤسيةية كرد‬ ‫ئاساييةو مافى خؤيانة‪َ ،‬‬ ‫بةالم دةبوا مةرج‬ ‫دابنيين كةلةسامانى ميللةت‬ ‫بؤ قةرةبووةكة َ‬ ‫نةبيت‪َ ،‬‬ ‫بةالم لةهةمووى طرنطتر دووبارة‬ ‫َ‬ ‫نةبوونةوةى ئةو َ‬ ‫حالةتانةية‪ ،‬لةبةر ئةوةى‬ ‫هةر رووداوَيكى لةم جؤرة ئةزموونةكةمانء‬ ‫دياردةى ثلؤراليزم لةكةدار دةكاتء ثارةى‬ ‫خير لةخؤنةديوة‬ ‫ئةو ميللةتة ستةمديدة َ‬ ‫دةضيتء هةر جةماوةر باجء‬ ‫بةهةدةر‬ ‫َ‬ ‫زةرةرةكة دةداتء هةر خوَينى ئةو دةرذيَتء‬

‫دةبيت ئةو بيدات‪،‬‬ ‫ثاشان زةرةكةش هةر َ‬ ‫دةبيت حيزبةكان خؤيان باجى ئةم‬ ‫بؤية َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةالنة بدةن نةوةك خةلك״‪.‬‬ ‫عةزيز ِرةوف ض��اودَي��رى سياسيش‬ ‫لةو بارةوةية بؤ طؤظارى ِريَطا دواو وتى‬ ‫״قةرةبووكردنةوةى بارةطاكانى يةكطرتوو‬ ‫هينا‪،‬‬ ‫دةنطدانةوةى زؤرى بةدواى خؤيدا َ‬ ‫بةبؤضوونى من نةدةبوو يةكطرتوو ئةم‬ ‫قةرةبووكردنةوة وةربطرَيت‪ ،‬ئةمةش لةبةر‬ ‫ضةند هؤيةك‪-:‬‬ ‫يةكةم‪ :‬يةكطرتووى ئيسالمى بةدةستة‬ ‫َ‬ ‫بةتالةكةيةوة جوانة‪ ،‬قةرةبووكردنةوةى ئةم‬ ‫هيزة بةم مةبلةغة زؤرة بؤ سومعةى ئةم‬ ‫َ‬ ‫هيزة باش نية‪ ،‬ضونكة يةكطرتوو كة دةنطى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هيناوة لةبةر ئةوة نةبووة‬ ‫خةلكى بةدةست َ‬ ‫ئيمكانى هةية‪َ ،‬‬ ‫بةلكو وةك قوربانى دةنطى‬ ‫هيناوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫دووةم‪ :‬دةبوو َكيشةكة يةكاليى بكةنةوة‬ ‫َ‬ ‫هيزة‬ ‫لةطةل ثارتى‪ ،‬النى كةم داوايان لةم َ‬ ‫بكرداية لةسةر َ‬ ‫نةبيت داواى‬ ‫كةنالةكان هيض َ‬ ‫َليبوردنيان لةيةكطرتوو بكرداية‪ ،‬مانةوةى‬ ‫َ‬ ‫بةهةلواسراوى بؤ يةكطرتوو‬ ‫ئةم َكيشةية‬ ‫هيزةكانى‬ ‫باش نية‪ .‬ئةمة وا دةكات كة َ‬ ‫تريش داواى قةرةبووكردنةوةى زيانةكانيان‬ ‫بكةن‪ ،‬لةمةشدا تةنها َ‬ ‫خةلك زةرةرمةند‬ ‫دةبيت‪.‬‬ ‫َ‬ ‫سييةم‪ :‬يةكطرتوو ئةمة بؤ دووةم جارة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئةم قةرةبووكردنة وةردةطريَت‪ ،‬لةسالى‬ ‫‪ 2005‬ثارتى بارةطاكانى سوتاندنء ضوار‬ ‫كةسيان َلي كوشتنء دواج��ار يةكطرتوو‬ ‫َ‬ ‫سولحى كرد‪ ،‬ئةم دووبارةبوونةوةية بؤ‬ ‫زةمانيك‬ ‫يةكطرتوو باش نية‪ ،‬يةكطرتوو ض‬ ‫َ‬ ‫ناسوتي َنينةوة‪،‬‬ ‫دةكات جاريَكى تر بارةطاكانى‬ ‫َ‬ ‫زةمانيك دةداتة‬ ‫وةرطرتنةوةى قةرةبوو ض‬ ‫َ‬ ‫يةكطرتوو كة ئةم جؤرة لة ِرووداو دووبارة‬ ‫نةبيتةوة؟‬ ‫َ‬ ‫لةبةر ئةم هؤكارانة نةدةبوو يةكطرتوو‬ ‫ئةو قةرةبووكردنةوة وةربطريَت‪ ،‬كة وةريشى‬ ‫طرت دةبوو ئةو ثارةية بؤ هةذاران سةرف‬ ‫بكرايةو لةشاشةى تةلةفزيؤنةوة بةشةفافى‬ ‫بيوتاية ئةوة ثارةكة لةثارتى وةردةطرمء بؤ‬ ‫َ‬ ‫لةئيستا‬ ‫خةلكى سةرف دةكةم‪ ،‬النى كةم َ‬ ‫باشتر دةبوو بؤ سومعةى يةكطرتوو״‪.‬‬


‫حاكم ش َيخ لةتيف ش َيخ مستةفا‪:‬‬ ‫ئةجنومةني ئاسايش��ي نيشتيماني ئةجنومةني‬ ‫َ‬ ‫بنةمال��ةو دوو مرينش��ينةكةي‬ ‫ئاسايش��ى دوو‬ ‫مَ‬ ‫هةريى كوردستانة‬ ‫طةورةترين مةترسي لةدةستووري هةر َيم سةرؤكايةتي مَ‬ ‫هةرية‬ ‫ديمانة‪ :‬كاروان محةمةد‬ ‫لةديداريكى تايبةتى طؤظارى ِرَيطا دا‬ ‫َ‬ ‫شيخ موستةفا‪ ،‬ثةرلةمانتارى‬ ‫د‪.‬لةتيف َ‬ ‫عيراق‬ ‫طؤ ِران لةئةنجومةنى َ‬ ‫نوينةرانى َ‬ ‫ئاماذة َ‬ ‫هةريمء بةغدا‬ ‫بةئالؤزيةكانى َنيوان َ‬ ‫دةكاتء َثيى واية ئةو جؤرة تاك ِرةوييةى‬ ‫يةكيتى زيانى ط��ةورة بةكورد‬ ‫ثارتىء‬ ‫َ‬ ‫دةطةيةنيتء دواجاريش بةتةنازوالتى‬ ‫َ‬ ‫يةكيتىء ثارتى كؤتايى َديت‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةريم و بةغداد‬ ‫ِرَيطا‪ :‬ثاش ئالؤزيةكاني َ‬ ‫و مةترسي بةقاضاغ بردني نةوتء شةفافيء‬ ‫لةطريبةستة نةوتيةكاندا‪،‬‬ ‫ناشةفافي‬ ‫َ‬ ‫كيشانة تاضةند قةيرانةكان‬ ‫بةب ِرواي تؤ ئةم َ‬ ‫َ‬ ‫قولتردةكةنةوة؟‬ ‫حاكم شيخ لةتيف‪ :‬من زؤر طةشبين‬ ‫شيوةية ئيدارةي‬ ‫يةكيتيء ثارتي بةم َ‬ ‫نيم‪َ ,‬‬ ‫َ‬ ‫ملمالنييةكان لةطةل بةغدا بكةن‪،‬‬ ‫هةريمء‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫شيوة حيزبيء شةخسية‪ ،‬ئةطةر سةرنج‬ ‫بةم َ‬ ‫هةركاتيك ئةزمةيةك دروستدةكةن‬ ‫بدةين‬ ‫َ‬ ‫تةنازول دةكةنةوة‪ ،‬كاتي خؤي بؤ جةلةوالو‬ ‫يةكيتيء ثارتي ضةند خؤيان‬ ‫سةعدية‬ ‫َ‬ ‫بةهيزو دووربينء دةمانضةيةك‪،‬‬ ‫نواند‬ ‫َ‬ ‫دوايي بةخشكةيي َليي كشانةوة‪َ ،‬ثيم واية‬ ‫وادةبيتء لةئةزمةكاني تريش‬ ‫لةزوماريش‬ ‫َ‬ ‫شيوازة‬ ‫ئةو دوو حيزبةتةنازول دةكةن‪ ،‬ئةم َ‬ ‫نةخويندنةوةو غروريةي‬ ‫ئيدارييةو يةكتر‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي كارةساتةو هيضي َلي شين‬ ‫ثارتيء َ‬ ‫نابيت‪ ،‬زؤر ترسناكة‪ ،‬بؤية ئةطةر طؤ ِرانكاري‬ ‫َ‬

‫لةشيوازي دةسةآلتداري لةناوخؤو لةسةر‬ ‫َ‬ ‫نةكريت‪َ ,‬ثيم واية زؤر‬ ‫ئاستي بةغداش‬ ‫َ‬ ‫ترسناكةو ئةم ثةرتةوازةيةش زيان بةكورد‬ ‫يةكيتيء ثارتيش‬ ‫دةطةيةنيت‪ ،‬دي��ارة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةرثرسن لةثةرتةوازةيي ناومالي كورد‪،‬‬ ‫ضونكة ئةوان حكوم ِراننء َ‬ ‫طوي لةكةس‬ ‫لةكاتيكدا‬ ‫ناطرنء كةس شةريك ناكةن‪،‬‬ ‫َ‬

‫بةغدا تؤمةتبار دةكةن بةتاك ِرةوي‪ ،‬بةآلم‬ ‫كاتيك بةرهةم َ‬ ‫سالح‬ ‫خؤيان َليرة تاك ِرةون‪َ .‬‬ ‫كيشةكاني‬ ‫دةضيتة بةغداو بةمةبةستي َ‬ ‫َ‬ ‫هةوليرو بةغدا‪ ،‬بةآلم موحسين سةعدون‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫نوينةري حيزبةكةي‬ ‫دةلَيت ״بةرهةم سالح َ‬ ‫خؤيةتيء ثرسي بةثارتي نةكردووة״‪ ،‬بؤية‬ ‫ئةو تاك ِرةويةو نةطة ِرانةوةية بؤ يةكتر زياني‬ ‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫‪11‬‬


‫دةطةيةنيت‪ ،‬دواجاريش‬ ‫طةورة بةكورد‬ ‫َ‬ ‫يةكيتيء ثارتي كؤتايي َديت‪.‬‬ ‫بةتةنازوالتي َ‬ ‫ِرَيطا‪ :‬لةرووى دةستورييةوة تا ضةند‬ ‫ياسايية؟‬ ‫حاكم شيخ لةتيف‪ :‬دةس��ت��وور زؤر‬ ‫بةهةريمى كوردستان‬ ‫رؤشنة‪ ،‬مافي‬ ‫َ‬ ‫طريبةست ب��ك��ات‪ ،‬بةتايبةتي‬ ‫داوة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةدؤزرينةوة‪،‬‬ ‫لةوكيلطانةي دواي (‪)2003‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةرووي دةستورييةوة زؤر باشة‪ ،‬بةآلم‬ ‫هيزي دةستووري‬ ‫نةبووني شةفافيةتيء َ‬ ‫َ‬ ‫لةدةسةالتةكاني كةم دةكاتةوةو بةهانة‬ ‫بدريت‬ ‫بةبةرامبةر دةدات تانةيان َلي َ‬ ‫ضةندينجار شةهرستاني َ‬ ‫دةلَيت ״ئةطةر‬ ‫بةئيمةش َنالَين‪ ،‬بةثةرلةماني خؤتاني‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َبلَين״‪ ،‬ئةوة هةم دلي خةلكي كوردستان‬ ‫لةهيزي دةستوري‬ ‫نا ِرةحةت دةكات‪ ،‬هةم َ‬

‫ثارتي ئةطةر لةرِووي‬ ‫جةماوةرييةوة‬ ‫لةيةكيَيت الوازتر‬ ‫نةبيَت بةهيَزتر نية‬ ‫‪12‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫لةهةريم كةم دةكاتةوة‪،‬‬ ‫لةبواري نةوت‬ ‫َ‬ ‫بةهيزن‪،‬‬ ‫تانةكاني بةغداش لةنةوتي َ‬ ‫هةريم َ‬ ‫ئةوةش بة ِراستي زؤر ترسناكة‪ ،‬ئةوة خؤيان‬ ‫وايان كردووة اليةني بةرامبةر قسة لةسةر‬ ‫طريبةستة نةوتيةكان بكات‪ ،‬وة َ‬ ‫خةلكي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ثي بكات‪ ،‬خةلك‬ ‫كوردستان قةناعةتي َ‬ ‫زياتر ب��اوة ِر بةقسةكاني بةغدا دةكات‪،‬‬ ‫هؤكارةكةشي ناشةفافيةتء بةشةخسي‬ ‫كردني دامةزراوةكانة‪ ،‬نةطة ِرانةوةية بؤ‬ ‫ثةرلةمانء خودي حيزبةكاني خؤشيان‪.‬‬ ‫ِرَيطا‪ :‬دامةزراندني ئةنجومةني ئاسايشي‬ ‫يةكيتيدا‪ ،‬ئةو‬ ‫لةنيوان ثارتيء‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةريم َ‬ ‫كيشةكاني لةضيداية؟ وة‬ ‫ئةنجومةنة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةبنةمالةيي كردني دامء دةزطاكان ض‬ ‫دةكةويتةوة؟‬ ‫َليكةوتةيةكي َلي‬ ‫َ‬ ‫حاكم شيخ لةتيف‪ :‬ئةو سياسةتةي‬ ‫بةرثرساني ك��ورد‪ ،‬نةك لةدةسةآلتة‬ ‫دةضيت‪َ ،‬‬ ‫بةثيضةوانةوة‬ ‫بةلكو َ‬ ‫عةرةبيةكان َ‬ ‫لةهةريمى كوردستان ئةو سيستةمة‬ ‫َ‬ ‫شموليانةية‪ ،‬كة لةئةوروثاي ِرؤذهةآلتء‬ ‫وآلتاني عةرةبي هةبوون‪ ،‬كةهةموويان‬ ‫يةكيتيء ثارتي‬ ‫ِرووخان‪ ،‬وة هةريةكةيان َ‬ ‫لةسنووري ناوضةكةي خؤياندا سيستةمي‬ ‫حيزبي قائيد ثيادة دةكةن‪ ،‬ئةوةش هةمووي‬ ‫َ‬ ‫سكرتيرو سةرؤكي حيزب‬ ‫خزمينةو‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةو َ‬ ‫لةريطةي‬ ‫دةستي‬ ‫دةطريت بةسةر حيزبء َ‬ ‫َ‬ ‫كو ِرو نةوةكاني‪ ،‬لةكوردستان ِرَيك واية‪،‬‬

‫يةكيتي لةناوضةي خؤيء ثارتي لةناوضةي‬ ‫َ‬ ‫خؤي‪ ،‬كةميرنشييني َ‬ ‫تالةبانيء ميرنشيني‬ ‫دةوتريت‪ ،‬ئةوانة دوو ميرنشيننء‬ ‫ثي‬ ‫َ‬ ‫بارزاني َ‬ ‫دوو دةرةبةطايةتين‪ ،‬كة تيايدا تةنانةت‬ ‫لةسيستةمي ئةو وآلتانةى لةناوضةكة‬ ‫حكوم ِرانيان دةك��رد‪ ،‬دواكةوتوتريشن‪،‬‬ ‫لةبةرئةوة ئةنجومةني ئاسايشي نيشتيماني‬ ‫بةئةنجومةنيكي نيشتيماني نابينم‪َ ،‬‬ ‫بةلكو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئةوة ئةنجومةني ئاسايشى دوو بنةمالةو‬ ‫هةريمى كوردستانة‪.‬‬ ‫دوو ميرنشينةكةي َ‬ ‫ِرَي��ط��ا‪ :‬ل��ةس��ةر دةس��ةآلت��ةك��ان��ي‬ ‫دةوتريت‬ ‫�ةري��م‪ ،‬كة‬ ‫َ‬ ‫سةرؤكايةتي ه� َ‬ ‫دةسةآلتيكي زؤري َثيدراوة‪ ،‬ثةرلةمانيش‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةلدا‬ ‫مافي ئةوةى نية َليثرسينةوةي‬ ‫بةشيك لةديكتاتؤريةت‬ ‫بكات‪ ،‬ئةوةش‬ ‫َ‬ ‫نية؟‬ ‫حاكم شيخ لةتيف‪ :‬من يةكةم كةس‬ ‫بووم قسةم لةسةر ئةوة ك��ردووة نيةت‬ ‫َ‬ ‫بةهةلبذاردني‬ ‫هةريم‬ ‫هةبوو سةرؤكي‬ ‫َ‬ ‫ميللي َبيت وتم ئةو سيستمة ترسناكترين‬ ‫كارةساتة َ‬ ‫هةلبذاردني سةرؤك لة ِرَيطةي‬ ‫ميللةت‪ ،‬جطة لةئةمريكاو بةريتانيا‪،‬‬ ‫تةنانةت لةفةرةنساش تاوةكو ‪ 20‬ساأل‬ ‫لةمةوثيش هةر ديكتاتؤري هةبوو‪ ،‬ئةوة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةسالي (‪ )1986‬بةرةو ديموكراسي دة ِروات‪،‬‬ ‫كة ئةوان دايكي شؤرشي ديموكراسين‪،‬‬ ‫هةلبذاردن لة ِرَيطةي َ‬ ‫واتة َ‬ ‫هةلبذاردني‬ ‫بةرثرسياريتي‬ ‫ميلليةوة ل��ةس��ةرووي‬ ‫َ‬ ‫بةكةسيك‬ ‫دةس��ةآلت‬ ‫دادةن��ري��ت‪ ،‬وة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةبي َليثرسينةوة ئ��ةوة ديكتاتؤرية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫دةكريت‪ ،‬كة‬ ‫بةديكتاتؤريةت وةس��ف‬ ‫َ‬ ‫بووني دةس� َ‬ ‫بةبي َليثرسينةوة‪،‬‬ ‫�ةالت��ة‬ ‫َ‬ ‫هةريم‬ ‫طةورةترين مةترسي لةدةستووري َ‬ ‫هةريمةو ئ��ةو بةشةي‬ ‫سةرؤكايةتي‬ ‫َ‬ ‫ثةيوةندي بةدةسةآلتةكاني سةرؤكي‬ ‫شيوازةكةيء هةم‬ ‫َ‬ ‫هةريمةوة هةبوو‪ ،‬هةم َ‬ ‫دةسةآلتةكةي ِرةخنةمان هةية‪ ،‬ئةوة‬ ‫دةضيت‪ ،‬دةسةآلت‬ ‫مةترسية لةديكتاتؤري َ‬ ‫لةكاتيكدا‬ ‫لةطةأل نةبووني َليثرسينةوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫دةبيت‬ ‫لةهةر َ‬ ‫شوي َنيك دةسةآلت هةبوو َ‬ ‫هةبيت‪ ،‬بؤية لةوآلتاني ِرؤذئاوا‬ ‫َليثرسينةوة َ‬ ‫دةسةآلت لةسةرؤك كؤمار وةردةطرنةوة‪.‬‬ ‫ِرَيطا‪ :‬واتة‪ :‬ئةو سيستةمة سةرؤكايةتيةي‬


‫بةشيكة لةديكتاتؤريةت؟‬ ‫َ‬ ‫هةريم َ‬ ‫حاكم شيخ لةتيف‪َ :‬ئيمة باسي شةخس‬ ‫ناكةين‪ ،‬كةسةكان بة ِرَيزن‪ ،‬بةآلم من‬ ‫َ‬ ‫هةريمء ئةو قانونةي‬ ‫دةلَيم سةرؤكي‬ ‫َ‬ ‫هةريم دةرك��راوة هةر‬ ‫بؤ سةرؤكايةتي‬ ‫َ‬ ‫كةسيك َبيت دةيكات بةديكتاتؤر‪ ،‬ضونكة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫شيوازي هةلبذاردنةكةي ئاشكراية بؤ‬ ‫َ‬ ‫كةسيكي دياريكراو دانراوة‪ ،‬بةآلم ئةوانةي‬ ‫َ‬ ‫كييان داناوة‪،‬‬ ‫بؤ‬ ‫ديارة‬ ‫داناوة‬ ‫ياسايةيان‬ ‫ئةو‬ ‫َ‬ ‫كيشةمان لةطةأل ثؤستةكانيان هةية‪،‬‬ ‫َئيمة َ‬ ‫وة هيوادارم ئةوة جيا بكةينةوة‪.‬‬ ‫يةكيتي‬ ‫ِرَيطا‪ :‬دؤخي سياسي ثارتيء َ‬ ‫يةكيتي لةزؤر‬ ‫ضؤن دةبينيت‪ ،‬بةتايبةتي َ‬ ‫ب��واردا ل��ةدواوةوةي��ة‪ ،‬بةثلةيةك ثارتي‬ ‫لةثؤستةباآلكاندا ب ِرياردةرة؟‬ ‫حاكم شيخ لةتيف‪ :‬من َثيم واية‬ ‫حيزبيك لةوةدانية ضةند ثؤستي‬ ‫بةهيزي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةية‪ ،‬بةلكو لةطةشةي جةماوةريداية‪َ ،‬ثيم‬ ‫يةكيتي زؤر زؤر الوازن‪ ،‬ثارتي‬ ‫واية ثارتيء َ‬ ‫بةهيزتر نية‬ ‫ئةطةر‬ ‫نةبيت َ‬ ‫لةيةكيتي الوازتر َ‬ ‫َ‬ ‫لة ِرووي جةماوةرييةوة‪ ،‬ئةوة جياية ئةم ِرؤ‬ ‫يةكيكيان باآلدةستة‪ ،‬حوسني موبارةك‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بضيتة‬ ‫لةكؤتا هةلبذاردندا َثيش ئةوةي َ‬ ‫َ‬ ‫زبلداني َميذووةوة‪ ،‬هةموو ئؤثؤزسيؤن (‪)%7‬‬ ‫هينا‪ ،‬بةآلم موبارةك بةتةنها (‪)%93‬‬ ‫ي َ‬ ‫دؤخيكي سروشتي‬ ‫كاتيك َ‬ ‫هينا‪ ،‬بةآلم َ‬ ‫ي َ‬ ‫َ‬ ‫هةلكةوت بينيمان موبارةك ضي َليهات‪،‬‬ ‫حيزبيك‬ ‫هيزي‬ ‫َ‬ ‫لةم ِروانطةوة َثيم واية َ‬ ‫بةزؤري دةسةآلت نية‪َ ،‬‬ ‫بةلكو ئايا َثيطةي‬ ‫شيوةية‬ ‫جةماوةري ضةندة؟ َثيم واية بةم َ‬ ‫دةفةوتينء كوردستانيش‬ ‫هةر خؤيان‬ ‫َ‬ ‫دةفةوتينن‪ ،‬بؤية هةردووكيان الوازن‪ ،‬ئةو‬ ‫َ‬ ‫ٍ‬ ‫بةشيكي كاتية‪،‬‬ ‫ثارتي‬ ‫سةآلتي‬ ‫ة‬ ‫د‬ ‫زؤريةي‬ ‫َ‬ ‫هةنديك‬ ‫يةكيتي‬ ‫بةثيضةوانةوة ئةطةر‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةبيتة هؤي‬ ‫دةسةآلت لةدةست بدات‪َ ،‬‬ ‫بضيتةوة‪ ،‬وة َئيستا هةست‬ ‫ئةوةي بةخؤيدا َ‬ ‫لةسليماني‬ ‫ئةوة‬ ‫لةدواي‬ ‫يةكيتي‬ ‫َ‬ ‫دةكةم َ‬ ‫جةماوةريكي زؤر دةنطي بةطؤ ِران داوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئةو لوت بةرزيةي جاراني نةماوةو لةخةلك‬ ‫يةكيتي ِرؤذ بة ِرؤذ‬ ‫دةبيتةوة‪ ،‬ثارتيء َ‬ ‫نزيك َ‬ ‫َثيطةي جةماوةريان ل��ةالواز بوونداية‪،‬‬ ‫وريت ئةو‬ ‫ناثي َ‬ ‫بةهيزي حيزبيش بةوة َ‬ ‫َ‬ ‫حيزبةدةسةآلتي زؤرة‪.‬‬ ‫َ‬

‫دةسةآلتيكي‬ ‫شيوازة‬ ‫َ‬ ‫ِرَيطا‪ :‬ثارتي َ‬ ‫ِرةه��اي هةية‪ ،‬ئةم دةسةآلتةي ثارتي‬ ‫لةريطةي‬ ‫ل��ةج��ةم��اوةرةوةي��ة ي��اخ��ود َ‬ ‫بةكارهيناني ساماني طشتية بؤ بةرذةوةندي‬ ‫َ‬ ‫خؤي؟‬ ‫حاكم شيخ لةتيف‪ :‬ئ��ةوة ئينكاري‬ ‫ناكريت ئةو دوو حيزبةلةسةردةمي خةباتي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫شاخ ِرؤليان هةبووة‪ ،‬هةريةكة لةسنووري‬ ‫خؤي‪ ،‬بةآلم ووردة ووردة ئةمانة لةطةأل‬ ‫مومارةسةي خراثي دةس���ةآلت ِرؤذ‬ ‫بة ِرؤذ جةماوةريان لةكزي داوة‪َ ،‬ئيستاش‬ ‫ئةو دةنطانةي هةيانة (‪ )%50‬دةنطة‬ ‫يةكيتيء‬ ‫ِراستةقينةكانيان نية‪َ ،‬ثيم واية َ‬

‫كاتي خؤي بؤ جةلةوالو‬ ‫سةعدية يةكيَيتء‬ ‫ثارتي خؤيان نواند‬ ‫بةهيَزو دووربنيء‬ ‫دةمانضةيةك‪ ،‬دوايي‬ ‫بةخشكةيي ليَي‬ ‫كشانةوة‬ ‫نةمينن هيضيان‬ ‫ثارتي ئةطةر لةدةسةآلت َ‬ ‫ناهينن‪ ،‬لةسةرةتاوة ئةمانة‬ ‫وةك َئيستا َ‬ ‫شةرعي ب��وون‪ ،‬بةآلم ئةو كورسيانةي‬ ‫بةكارهيناني‬ ‫َئيستا هةيانة ِرَيذةيةكي زؤري‬ ‫َ‬ ‫بةكارهيناني نامةشروعية‬ ‫دةس��ةآلتء‬ ‫َ‬ ‫بؤ مانةوة لةدةسةآلتدا‪ ،‬ئةطةر تةنها بؤ‬ ‫لةدؤخيكي‬ ‫تاقيكردنةوةي خؤيان َبين‬ ‫َ‬ ‫ملمالني لةطةأل حيزبةكاني‬ ‫سروشتيدا‬ ‫َ‬ ‫ئؤثؤزسيؤن بكةن‪َ ،‬دلنيايان دةكةمةوة‬ ‫هيضيان نيوةي ئةو كورسيانةي َئيستا‬ ‫ناهيننةوة كةهةيانة‪ ،‬وة ثارتي زياتر‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤنت ِرؤلي ثؤستةكاني ك���ردووة‪ ،‬وة‬

‫هةردووكيان وةك يةك حيساب دةكةم‪،‬‬ ‫بةآلم لةبةر ئةوةي ثارتي هةم لةثايتةخت‬ ‫باآلدةستةو هةم لةبةغداش زؤرينة ئةوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫طةندةلى‬ ‫ِرَيطا‪ :‬ئاستى بةرةنطاربوونةوةى‬ ‫لةهةريمى كوردستاندا؟‬ ‫ضؤن دةبينيت‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫حاكم شيخ لةتيف‪ :‬سةرةتا طةندةليةكان‬ ‫َ‬ ‫طةندةلية‬ ‫تاك تاك ب��وون‪َ ،‬ئيستا ئةو‬ ‫ب��ةرةو مافيايي دة ِروات‪ ،‬لةم كاتةشدا‬ ‫نامي َنيت بؤ‬ ‫هيزي ل��ةدةس��ت َ‬ ‫ك��ةس َ‬ ‫َ‬ ‫ضارةسةركردن‪َ ،‬ئيستا طةندةلي تاك هةية‬ ‫هةردوو حيزب ضاوثؤشيان كردو هةردوو‬ ‫سةركردة ئةوة ووردة ووردة طةورة بوو‪،‬‬ ‫َ‬ ‫طةندةليةكان بوون بةمافيايي‬ ‫ضونكة‬ ‫بةرذةوةندي طةورةيان بؤ دروست بووة‬ ‫تةنانةت كؤنت ِر َؤلي ناوةندةكانيان كردووة‬ ‫لةناوةندةكاني حيزبء حكومةت‪َ ،‬ئيستا‬ ‫لةوانةية بارزانيء تالةباني درك بةو‬ ‫مةترسية بكةن‪ ،‬دةزانن دةسةآلتةكانيان‬ ‫بةرةو َ‬ ‫هيزيان‬ ‫هةل َ‬ ‫دير دةبات‪ ،‬بةآلم َئيستا َ‬ ‫ناشكيت‪َ ،‬ئيستا بونةتة مافياي‬ ‫�ي‬ ‫َ‬ ‫ث� َ‬ ‫َريكخستنوو خؤيانء دةستء َثيوةندةكانيان‬ ‫َتيوة طآلون‪ ،‬ئيتر رةنطة دةست َليدانيان‬ ‫ببيتة َقليشان‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ِرَيطا‪ :‬ميللةت هةل َويستي ضي َبيتء‪،‬‬ ‫ضي بكات باشة؟‬ ‫حاكم شيخ لةتيف‪ :‬ميللةتي كورد‪،‬‬ ‫ميللةتيكي زيندووة‪ ،‬نةتةوةي عةرةبي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ثي دةكرا‪ ,‬كة‬ ‫لةاليةن ِرؤذئاواوة طالتةيان َ‬ ‫كةسانيكي طةمذةنء ديكتاتؤريةت قبوأل‬ ‫َ‬ ‫بةكةسيكي ناشيرين َوينا دةكران‪،‬‬ ‫دةكةنء‬ ‫َ‬ ‫بةآلم لةدواي زياتر لة‪ 40‬ساأل لةلةحزةيةكدا‬ ‫ضؤن هؤشيار بؤوةو دةسةآلتدارةكاني وةك‬ ‫فيرعةون لةسةر سنطي بوون ِر َ‬ ‫امالدران‪،‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةيةكي‬ ‫هةريمي كوردستان‬ ‫َ‬ ‫نةيهيشت دةسةآلتي كوردي‬ ‫زيندووة‬ ‫َ‬ ‫ئؤثؤزسيؤنيكي‬ ‫بيست ساأل َتيثةر ِبكات‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةهيزي دروست كرد‪َ ،‬دلنيابن ئةو ميللةتة‬ ‫َ‬ ‫دانانيشيت ئةطةر ئيرادةي جدي لةاليةن‬ ‫َ‬ ‫نةبيت بؤ ضاكسازي‪،‬‬ ‫دةسةآلتي سياسيةوة َ‬ ‫دةبيت‪ ،‬ئينجا ض‬ ‫ميللةت قسةي تري َ‬ ‫لة ِرَيطةي َ‬ ‫هةلبذاردنةوة َبيت ئةطةر نا‬ ‫دةبيت ئةوةش‬ ‫لة ِرَيطةي توندوتيذيةوة َ‬ ‫َثيشبيني بكةين‪.‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫‪13‬‬


‫ئةجنومةنى باآلى دانوستانى ن َيوان هةر َيمء بةغداد‬ ‫ئةجنومةن َيك بؤ ثةردةثؤشكردنى شكستةكانى‬

‫كورد لةبةغدا‬

‫ئا‪ :‬ناسيح عةبدولرحيم‪-‬‬ ‫هةَلةبجة‬ ‫ثاش ئ��ةوةى كيشةو طرفتةكانى َنيوان‬ ‫قؤناغيكى مةترسيدار‬ ‫هةريَمء بةغداد طةشتة‬ ‫َ‬ ‫ئةمةش بةهؤى ئةوةى مةسعود بةرزانى‬ ‫بةشيوةيةكى زؤر توند َليدوانى دابوو لة دذى‬ ‫َ‬ ‫ماليكى‪ ،‬تا ماوةيةك سوربوو لةسةر ئةوةى‬

‫‪14‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫كاتيك‬ ‫كة ماليكى لةسةر كار البةريَت‪ ،‬بةآلم َ‬ ‫زانى كة ئةو كارةى َثيناكريَت بؤية لة ِريطةى‬ ‫״كي دةتوانيت‬ ‫َ‬ ‫ثةياميكةوة ئةوةى ِراطةياند كة َ‬ ‫َكيشةى َنيوان هةريَم و بةغداد ضارةسةر‬ ‫بكات ئةو ئامادةية مةلةفى َكيشةكانى‬ ‫َنيوان هةريَمء بةغداد بداتة دةستى״ ئةوبوو‬ ‫ئؤثؤزسيؤنيش ئةمة هةلةيان قؤستةوة بؤ‬ ‫شكستيكى مةسعود‬ ‫ئةوةى بتوانن لة ميانى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ثةسيردراوةكانى‬ ‫بةرزانيدا دؤسيةى َكيشة هةل َ‬

‫َنيوان هةريَمء بةغداد بطرنةوة دةستء‬ ‫يةكيتى‬ ‫دابنين بؤ تاك ِرةوى ثارتىء َ‬ ‫سنوريَك َ‬ ‫بةطشتىء خودى مةسعود بةرزانى بةتايبةتى‬ ‫كة دؤسية َ‬ ‫هةلثةساردراوةكانى َنيوان هةريَمء‬ ‫دةهينا بؤ ئاراستةكردنى‬ ‫بةغدادى بةكار‬ ‫َ‬ ‫شةقامى كوردستان لة دذى بةغداو ماليكى‬ ‫بؤ بةرذةوةندى تايبةتى خؤيان‪.‬‬ ‫بةب ِرواى ِرؤذنامةنووسانء ضاالكةوانى‬ ‫مةدةنى ثيان واية دروستكردنى ئةنجومةنى‬


‫دانووستان بؤ شاردنةوةى شكستةكانى‬ ‫خودى مةسعود بةرزانيية بؤ ‌ئةوةى مةسعود‬ ‫بةرزانى لةو قةيرانة رزطار بكةن كة َتيي‬ ‫كةوتووة لةسةر ئاستى شةقامى كوردى وا‬ ‫َليكبدريَتةوة كة شة ِرةكةو َكيشةكة َكيشةى‬ ‫َ‬ ‫خةلكى كوردستانء حكومةتى بةغداية‪،‬‬ ‫بةآلم ئةطةر مةسعود بةرزانى لة كةنار‬ ‫خستنى ماليكى سةركةوتووبواية ئةوا هةرطيز‬ ‫ئةم دؤسيانةى نةدةداية دةستى َ‬ ‫خةلكانى تر‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةلكو هةر خؤى ب ِريار دةرى دةبوو‪.‬‬ ‫ط����رذي دروس���ت���ك���ردن ل��ةط��ةلَ‬ ‫هيزوة‬ ‫ناوةنداثةيوةندي بة ناهاوسةنط بوني َ‬ ‫هةية لة كوردستاندا‪.‬‬ ‫ِرؤذنامةنووس َثيش ِرةو حةميد َثيى واية‬ ‫يةكيكيان ملنةدةن‬ ‫يةكيتىء ثارتى َ‬ ‫هةتا َ‬ ‫بؤ ئةوى تريان َكيشةو طرفتةكان وةك‬ ‫دةمينيتةوة‪ ،‬ضونكة ئةو َكيشةو‬ ‫خؤى‬ ‫َ‬ ‫طرفتانة ثةيوةندى بة َ‬ ‫باالنسى هيزةوة‬ ‫هةية لة كوردستان‪َ .‬ثيش ِرةو حةميد َ‬ ‫دةلَيت‬ ‫״دةبيـت لة دؤخي سياسي كوردستانةوة‬ ‫َ‬ ‫تةماشاي َكيشةكان بكةين‪ ،‬ئايا لؤذيكيةن‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ناوةندا‬ ‫هةريَم دةيةويَت َكيشةكاني‬ ‫ضارةسةبكات؟ ئةمة ثرسياري جةوهةريية؟‬ ‫هيز بةالي‬ ‫ضونكة ئةطةر تا تاي ترازوي َ‬ ‫نةشكيتةوة‬ ‫يةكيك لةو دوو حيزبةكة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َكيشةكان هةروةك خؤيان دةمينن‪ِ ،‬رونتر‬ ‫َبلَيم َئيستا باس لةوة دةكريَت كة ريَكةوتني‬ ‫َ‬ ‫هةل‬ ‫يةكيتي‬ ‫ستراتيذي َنيوان ثارتيء‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بوةشيتةوة يان طؤانكاري لةضةند خالَيكدا‬ ‫َ‬ ‫هيمني بة ثةيوةندي‬ ‫هيشتا َ‬ ‫بكريَت‪ ،‬كةواتة َ‬ ‫يةكيتيةو بةباشي ديار نية״‪.‬‬ ‫َنيوان ثارتيء َ‬ ‫َ‬ ‫ط��رذي دروستكردن لةطةل ناوةندا‬ ‫هيزوة هةية‬ ‫ثةيوةندي بة ناوهاوسةنط بوني َ‬ ‫َ‬ ‫سةرقالكردني كؤي‬ ‫لة كوردستان ؟ واتة‬ ‫بةكيشةكانةوة ئةطةر نا هةموو‬ ‫اليةنةكانة َ‬ ‫جاريَك كؤبونةوةي اليةنةكان دةكريَت‬ ‫َ‬ ‫لةطةل سةرؤكي هةريَمدا بؤضي ناتوانريَت‬ ‫ثرؤذة ب ِرياريَكي كؤنكريَتيء يةكالكةرةوة‬ ‫دةربكريَـت بؤ ضارةسةركردني َكيشةكان‪،‬‬ ‫هةربؤية دروست بوني هةر ليذنةيةك تةنها‬ ‫ياري كردنة بةكات ‪.‬‬ ‫مامؤستا ِرزطار عةبدوآل لة طرنطى ئةم‬ ‫ئةنجومةنة كةم دةكاتةوةو َثيي واية كة‬ ‫َثيويست بةدروستكردنى ناكاتء َ‬ ‫دةلَيت‬ ‫״دروست كردن يان دروست نةكردنى ئةم‬

‫ئةنجومةنة هيض لة مةسةلةكان ناطؤ ِريَت‪،‬‬ ‫ضونكة تةنها كةسانى سةر بة دةسةآلت‬ ‫دةم ِراستنء ئةوانى تريش ِرةنطة ثرسة‬ ‫طورطانةيةكيان ثي بكريَت‪ ،‬كة ئةوةش بة‬ ‫بايةخيكى نية‪ ،‬هةموشمان‬ ‫الى منةوة هيض‬ ‫َ‬ ‫كردبيت‬ ‫ئةزانين كة دةسةآلت هةر ضيةكى َ‬ ‫تةنها لة بةرذةوةندى خؤى بووةو هيضى تر״‪.‬‬ ‫ضؤمان عوسمانى ضاالكةوانى مةدةنى‬ ‫َثيى واية ئةم قةيرانانة بةرهةمى َ‬ ‫هةلةى‬ ‫سةركردايةتى سياسيى كوردةو دروستكردنى‬ ‫ئ��ةم ئةنجومةنةش ب��ؤ ش��اردن��ةوةى‬ ‫شكستةكانى مةسعود بةرزانييةو لةو بارةيةوة‬ ‫َ‬ ‫دةلَيت ״هةموو ئةو قةيرانانةى كة دروست‬ ‫بوون دوبارة بونةوةى َ‬ ‫هةلة ستراتيذيةكانى‬ ‫ئةوكاتى دةسةآلتى كورد بوون كة هاوبةشيان‬ ‫كرد لة دروستكردنةوةى َعيراقى تازة دركيان‬ ‫بةو َ‬ ‫هةلةستراتيذيانة نةكردبوو كة لة داهاتوودا‬ ‫بةغدا خؤى ِريَك خستةوة كؤسث بؤ هةريَم‬ ‫دروست دةكات‪ ،‬ئةمةش لةوةوة سةرضاوةى‬ ‫هةلةكان َ‬ ‫طرتبوو كة َ‬ ‫هةلةى ب ِريارى حيزب‬ ‫بوون‪َ ،‬‬ ‫هةلةكانى سةركردايةتيةك بوون لةو‬ ‫َنيوةندةشدا مةسعود بارزانى كارةكتةرى َ‬ ‫قول‬ ‫كردنةوةى قةيرانةكان و َميذوى ئةو َ‬ ‫هةلة‬ ‫ستراتيذيانةية‪ ،‬هةر بؤية مةسعودبارزانىء‬ ‫هاوثةيمانةكةى بيريان لة درووستكردنى‬ ‫ليذنة كردبووة‪ ،‬وة ئةمةش لة ئةساسدا ئةم‬ ‫ئةنجومةنانةى َثيشتر َ‬ ‫هةلقوآلوى حيزب‬ ‫بوون نةك ب ِرياريَكى َثيويستى نيشتيمانى‪،‬‬ ‫ئةمةش ناو بةناو‬ ‫بؤ ثةردةثؤشكردنى شكستةكانى‬ ‫مةسعود بارزانين‪ ،‬سةر ئةنجام مةسعود‬ ‫بةرزانى وةك ئةندازيارى َ‬ ‫قولكردنةوةى‬ ‫قةيرانء َئالؤزكردنى بناسريَتةوة‪ ،‬هةنوكة‬ ‫سي اليةنةى ئؤثؤزسيؤن‬ ‫َثيويستة ئةو َ‬ ‫نةكةونة داوى دةسةآلت بةطشتىء ثارتى‬ ‫بةتايبةتى‪ ،‬ئةويش لةدوو ِروانطةوة‪-:‬‬ ‫يةكةم‪:‬ثارتى هةماهةنطة ئةو ليذنةية‬ ‫دةكات‪،‬بةآلم بةئيفليجكراوى دةيةويَت‪.‬‬ ‫دووةم‪ :‬يان َكيشةى بؤ دروستدةكات‪،‬‬ ‫ضونكة نايةويَت ِر َؤلى سةرؤكى هةريَمء‬ ‫دةسةآلتى كةم بكريَتةوةو بدريَت بةو‬ ‫ليذنةية‪ ،‬بةمةش وةك كارةكتةريَكى دى‬ ‫َنيت״‪.‬‬ ‫خؤى دةنوي َ‬ ‫ليذنةيةك ت��ةواو كويلةي ب ِريارو‬ ‫دةبيتة ليذنةو‬ ‫راسثاردةكاني ئةوان نةبن نة َ‬

‫نةدروستيش دةكريَت‪.‬‬ ‫يةكيتيء‬ ‫سةبارةت ب��ةوةى كة ئايا‬ ‫َ‬ ‫ثارتي ئامادةبن دةستبةرداري ئةوةبن كة‬ ‫َكيشةكانء ضارةسةريان بخةنة دةستي‬ ‫هيزو اليةنةكان‬ ‫ئةنجومةنيك كة لة هةموو َ‬ ‫َ‬ ‫هاتبيت؟ ئةو ِرؤذنامةنووسة َ‬ ‫دةلَيت‬ ‫َثيك‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي ئامادةيان َتيداية ئةو‬ ‫״ئايا ثارتيء َ‬ ‫َكيشانةي َنيوان خؤيان ضارةسةر بكةن كة‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ناوةندا؟‬ ‫خولقينةري َكيشةي تر‬ ‫بونةتة َ‬

‫ث َيش ِرةو حةميد‪:‬‬ ‫هيَشتا هيَمين‬ ‫بةثةيوةندي نيَوان‬ ‫ثارتيء يةكيَتيةوة‬ ‫بةباشي ديار نية‬ ‫اليةنيكي‬ ‫يةكيتي َثيش هةر َ‬ ‫َبيطومان ثارتيء َ‬ ‫تري كوردستانيء َعيراقي شارةزاترن لة‬ ‫دروستكردني َكيشةو خؤقوتاركردني َلييان‪،‬‬ ‫مةبدةئيك دةكةن كة‬ ‫ضونكة ئةوان كاربة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةقوبلكردني يةكيترو اليةني ترنية‪،‬‬ ‫ئيمانيان‬ ‫َ‬ ‫لةماوةي ‪ ٢٠‬سالي ِرابردويشدا َئيمة لةتةك‬ ‫ئةو بيردؤزةي ئةواندا دةذينء باشيش لةوة‬ ‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫‪15‬‬


‫ئاطادارين كة ليذنةيةك تةواو كويلةي ب ِريارو‬ ‫نةبيتة ليذنةو‬ ‫راسثاردةكاني ئةوان نةبن َ‬ ‫نةدروستيش دةكريت״ ‪.‬‬ ‫يةكيتىء‬ ‫مامؤستا ِرزطاريش َثيى واية َ‬ ‫ثارتى ئامادةنين دةستبةردارى دؤسيةى‬ ‫َ‬ ‫هةلثةسيراوةكانى نيون هةريَمء بةغدا‬ ‫نهينيةكانى ضةند َ‬ ‫سال‬ ‫ببن لةبةر ئةوةى َ‬ ‫دةبيت‪ ،‬لةو بارةيةوة‬ ‫كاكردنيان ئاشكرا َ‬ ‫َ‬ ‫دةلَيت״ َكيشةكان هةنديَكى جار شةخسين‬ ‫يان حيزبين يان ثةيوةستن بة بواريَكةوة كة‬ ‫ئةو بوارةش ثةيوةستة بة ئةو دوو حيزبة يان‬ ‫بةرثرسةكانيان‪ ،‬كةم جار هةية َكيشةكان‬ ‫نةتةوةيي بن‪ ،‬بؤية ئةطةر ئةو ئةنجومةنة‬ ‫بةشيكى زؤر لة‬ ‫سةر ثشك بكريَت ئةوا َ‬ ‫نهينيةكان ئاشكرا ئةبنء دةسةآلتى ئةو‬ ‫َ‬ ‫بة ِريزانةش لةو َ‬ ‫ئةبيتةوة لةو‬ ‫حالةتةدا كةمتر َ‬ ‫بوارةدا‪ ،‬بؤية هةرطيز ئةوان ئةو كارة ناكةن‪.‬‬ ‫ضؤمان عوسمانيش َثيي واي��ة ئةم‬ ‫طرفتيك‬ ‫َكيشةو‬ ‫ئةنجومةنة هيض‬ ‫َ‬ ‫ضارةسةرناكاتء ئةوانةشى لةو ئةنجومةنةدا‬ ‫دةبن نويَنةرى َ‬ ‫خةلكى كوردستان نينء‬ ‫لةو باريةوة َ‬ ‫دةلَيت ״بةدريذاى دانوستانى‬ ‫َ‬ ‫وةف��دةك��ان��ى ه��ةريَ��م ل��ةط��ةل بةغدا‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةخةلكى‬ ‫بؤيةكجاريش ئةم وةفدانة ثرسيان‬ ‫كوردستان نةكردووة‪،‬كة بؤضى دةضن بؤ‬ ‫بةغداو ثرؤذةيان ضيةو لة طة ِرانةوةشياندا‬ ‫شتيكيان لة ئاكامى طفتوطؤكان‬ ‫ديسان هيض َ‬ ‫بةئاطادارى َ‬ ‫خةلكى كوردستان نةطةياندووة‪،‬‬ ‫كاتيك طفتوطؤكان بةبن بةست‬ ‫ب��ةآلم َ‬ ‫طةيشتوون تةنطذةكان دةمةزةردن بؤنةتةوة‪،‬‬ ‫دامينى َ‬ ‫خةلكى كوردستان بوونء‬ ‫دةستةو َ‬ ‫ئاكامى ناكامى خولةكةكانى طفتوطؤى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل بةغدا‪ ،‬خستؤتةسةر شانى‬ ‫خؤيان‬ ‫َ‬ ‫خةلكى كوردستان‪ ،‬بةم جؤرة دةسكةوتةكان‬ ‫بؤ حيزب‪ ،‬ناكاميةكان قوربانى دانةكةو‬ ‫ق��ةرةب��ووةك��ة ب��ؤ َ‬ ‫خةلكى كوردستان‬ ‫ماوةتةوة‪ ،‬هةربؤية زؤر بةسادةى َثيك‬ ‫هاتنى ئةنجومةنى ب��اآلى دانوستاندن‬ ‫ئةطةر طريَيةكى َنيوان حيزبة دةسةآلت‬ ‫بةدةستةكانء ئؤثؤزسيؤن دةكاتةوة‪ ،‬بةآلم‬ ‫طرفتيكى َ‬ ‫خةلكى‬ ‫ئةم ئةنجومةنة هيض‬ ‫َ‬ ‫كوردستان ضارةسةرناكاتء هيض كام لة‬ ‫نويَنةرى ئةم حيزبانةو ثةرلةمانى كوردستان‬ ‫نويَنةرى َ‬ ‫خةلكى كوردستان نين‪،‬لةثةيوةندى‬ ‫بةطرفتةكانى بةغداو كوردستانةوة״‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫ضؤمان عومسان‪:‬‬ ‫ثيَويستة مةسعود‬ ‫بارزانى وةك‬ ‫ئةندازيارى‬

‫َ‬ ‫قولكردنةوةى قةيرانء‬ ‫َ‬ ‫ئالؤزكردنى بناسر َيت‬ ‫دةوتريَت بزووتنةوةي طؤران لةم ِريَطةيةوة‬ ‫دةي��ةوَي��ت سنوريَك بؤ دةسةآلتةكاني‬ ‫دابنيت؟ سةبارةت بةوة‬ ‫مةسعود بةرزاني َ‬ ‫َثيش ِرةو حةميد َ‬ ‫دةلَيت ״بزوتنةوةي طؤ ِران‬ ‫تةنها لة ريَطةي دةركةوتني نةوشيروان‬ ‫موستةفاوة جارجاريَك َ‬ ‫هةولي دروستكردني‬ ‫بيركردنةوةيةك ئةدات الي شةقام و اليةنة‬ ‫كورديء َعيراقيةكان‪ ،‬ئةطينا بزوتنةوةي‬ ‫ناتوانيت َ‬ ‫رؤلي َثيشرةوي‬ ‫هيشتا‬ ‫َ‬ ‫طؤ ِران َ‬ ‫ببينيت بؤ كةمكردنةوةي دةسةآلتي‬ ‫كردن َ‬ ‫سةرؤكي هةريم ؟ ضونكة بايكؤتكردني‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةودا تانةدان لةضةند‬ ‫دانيشتنةكان‬ ‫بةجيهيشتني‬ ‫ب ِرياريكي دةرضوي ثةرلةمانء َ‬

‫دانيشتنةكاني ثةرلةمان ناتوانن هؤكاربن بؤ‬ ‫هيزي ئؤثوزسيون بوني ئةوان‪،‬‬ ‫باآلدةستي َ‬ ‫تائيستا مومارةسةي‬ ‫ان‬ ‫ر‬ ‫طؤ‬ ‫بزوتنةوةي‬ ‫ضونكة‬ ‫ِ َ‬ ‫مافيكي ديموكراسي خؤي دةكات وةك‬ ‫َ‬ ‫هيزيكي سياسي تازة ئةطينا بزوتنةوةي‬ ‫َ‬ ‫كاتيك ئةو َ‬ ‫بطي ِرين‬ ‫رؤلة َ‬ ‫طؤ ِران دةيان تواني َ‬ ‫بؤ كةمكردنةوةي دةسةآلتةكاني سةرؤكي‬ ‫َ‬ ‫كؤمةل لة ِريطةي‬ ‫هةريَم كة بةيةكجاريء بة‬ ‫وازهيناني خؤيان ثيشكةش‬ ‫نويَنةرةكانيانةوة َ‬ ‫بة سةرؤكايةتي ثةرلةمان بكةنء ثةرلةمان‬ ‫توشي قةيران بكةنء طوشار دروست بكةن‪،‬‬ ‫لةكاتيكدا ئةم بزوتنةوةية ضةندين هةلي‬ ‫َ‬ ‫لةئيستاشدا هيض‬ ‫دةستخؤيدا‪،‬‬ ‫لة‬ ‫يني‬ ‫زَي ِر‬ ‫َ‬ ‫بيانويةكي سياسيء ياساي نية بؤئةوةي ضي‬ ‫َثيوستة ئةوةبكات״‪.‬‬ ‫مامؤستا ِرزطار عةبدووآل بة َثيضةوانةى‬ ‫ِرؤذنامةنووس َثيش ِرة‌و حةميد َثيى واية‬ ‫بزووتنةوةى طؤ ِران َ‬ ‫هةولدةدةن بؤ سنوردان‬ ‫بؤ دةسةآلتةكانى سةرؤكى هةريَم و َثيى‬ ‫واية ״طؤ ِران دةيانةويَت و َ‬ ‫هةولدةدةن بؤ ئةم‬ ‫ناتوانيت‪ ،‬ضونكة‬ ‫مةبةستة‪ ،‬بةآلم َثيمواية‬ ‫َ‬ ‫ئةوان زؤر تؤكمةتر ثالني خؤيان دا ِرشتووة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫هةلويَستةكاني‬ ‫لةاليةكي تر دةن��طء‬ ‫ئؤثؤزسيؤن بةتايبةتي طؤ ِران زؤر تؤكمةو‬ ‫يةك دةنط نين ״‪.‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلى مةدةنى َثيى‬ ‫ئةو ضاالكةوانةى‬ ‫نابيت ِريَطة بدريَت ئةم ئةنجومةنة‬ ‫واية َ‬ ‫بةدةردى ئةنجومةنةكانيتر ببريَت لة ِريطةى‬ ‫سةرؤكى ليذنةكةوة ببةسريَتةوةو بكةويَتة ذيَر‬ ‫حيزبيكى سياسيى ء دواتر بكةويَـتةوة‬ ‫ِر َكيفى َ‬ ‫حيزبيكى دةس��ةآلت‬ ‫دةستى سةرؤكى‬ ‫َ‬ ‫نابيت ئؤثؤزسيؤن َ‬ ‫ئةمةش َ‬ ‫قبولى‬ ‫هةلةيةو َ‬ ‫َ‬ ‫ئةمة بكات‪ ،‬هةر لةو بارةيةوة دةلَيت ״يان‬ ‫ئةوةى طرنطة طؤ ِران خؤى َلي بثاريزيَت‬ ‫هيزة ئيسالميةكةى‬ ‫ئةوةية خؤىء دوو َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةلينى‪ ،‬وات��ة ئؤثؤزسيؤن بةتايبةتى‬ ‫سيوةكانى‬ ‫ئةوةية‪ ،‬ئةم جارةيان هةموو َ‬ ‫خؤيان نةخةنة ناو سةبةتةى دةسةآلتةوة‬ ‫كة هةموو ئةطةرةكانى دى بؤئةنجومةنى‬ ‫باآلى دانوستان كراوةية‪.‬ئةطةريَك ئةوةية‬ ‫سةرؤكيكةوة نةبةستريَتةوة‬ ‫كة لة ِريَطاى‬ ‫َ‬ ‫بةثارتيكى سياسيةوة‪ ،‬يان بةمانايةكى تر‬ ‫َ‬ ‫سةرؤكى بؤ دانةنريَت‪ ،‬لة ِريَطاى ئةويشةوة‬ ‫ببةسترَيتةوة بةدةسةآلتةوة‪،‬لةناو دةسةآلتيش‬ ‫ركيفى ثارتييةوة يان سةرؤكى‬ ‫بكةويَتة ذير َ‬


‫هةريَم كة زؤربةى َليدوانةكانى ثارتى لةم‬ ‫ماوةيةدا دةيانةويَت ئةم ئةنجومةنة بخةنة‬ ‫ركيفى مةسعود بارزانى‪ ،‬كة بةب ِرواى من‬ ‫ذيَر َ‬ ‫زة ِربةيةكى دى لة هةنطاوى دانوستانة كان‬ ‫دةداتء بارودؤخةكة قةيراناوى تردةكات‪،‬‬ ‫ئةوةى زياتر َتيبينى دةكريَت ئةوةية لة‬ ‫كوردستان زؤرترين جومطة هةستيارةكانى‬ ‫لة دةستةو ئةنجومةنةكة بةناو سةربةخؤكانى‬ ‫ئةم هةريَمة بةدةستى ثارتى ديموكراتةء‬ ‫ِراستةوخؤ لةاليةن بارزانيةوة قؤرخ كراون‬ ‫سةرؤكيك بؤ ئةو دةزطانة‬ ‫بةشيوةيةكة‬ ‫َ‬ ‫كة َ‬ ‫دانراوة‪ ،‬لةاليةن ئةو سةرؤكةوة دةزطاكة‬ ‫هاتؤتة ثارتى بةتايبةت بارزانيةوة‪ ،‬بؤية‬ ‫ناكرَيت ئةم ئةنجومةنة بةهةمان دةردى ئةو‬ ‫دةزطاو ئةنجومةنانةى دى ب ِروات״‪.‬‬ ‫س��ةب��ارةت ب��ةوةى كة دروستكردنى‬ ‫ئةنجومةنيك بؤ دانووسانى َنيوان هةريَمء‬ ‫َ‬ ‫بةغداد كة ئؤثؤزسيؤنيش بة ثرؤذة ياساية‬ ‫ب��ةش��دارى َتيدا ك��ردووة بؤخؤى ماناى‬ ‫ناطةيةنيت‪.‬‬ ‫هامشكردنى ثةرلةمان‬ ‫َ‬ ‫َثيش ِرةو حةميدى ِرؤذنامةنووس َثيى‬ ‫واية لة َئيستا هةرضي بكريَت لةاليةن‬ ‫ئؤثوزسيونةوة تةنها بيانويةكي سادةيةو‬ ‫ئ��ةوةي دةكريَت لةم َثيناوةدا سةرتاي‬ ‫َ‬ ‫ئةنجومةني‬ ‫هةلبذاردني‬ ‫بانطةشةي‬ ‫هيشتا وادةي بؤ دياري‬ ‫ثاريزطاكانة كة َ‬ ‫نةكراوة‪َ ،‬تيكةآلوي تاي َ‬ ‫هةلبذاردنيان بكات ‪.‬‬ ‫ئؤثؤزسيؤن‬ ‫مامؤستا ِرزط��ار َثيى واية‬ ‫َ‬ ‫نةثيكاوة لة بةشداريكردنى لةم طةمةيةداو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةليت ״م��ةرج نيية ئيتر َبلَيين ئةوةي‬ ‫ثةرلةمانتاراني دةرةوةي دةسةآلت َ‬ ‫ئةيلين‪،‬‬ ‫بةثيضةوانةشةوة‪،‬‬ ‫هةمووي دروست َبيت‪ ،‬وة َ‬ ‫نةيثيكاوة‪،‬‬ ‫بؤية لةمةشياندا ئؤثؤزسيؤن‬ ‫َ‬ ‫لةاليةك بةهؤي ئ��ةوةي لة دةرةوةي‬ ‫ثةرلةمان ئةنجوومةنةكة دروستكرا‪،‬‬ ‫لةاليةكي تر ئاشكراية كة ئةو ئةنجوومةنة‬ ‫ناثيكي و ئةوةي ئةمان بيانةويَت‬ ‫مةبةست َ‬ ‫ناضيتة سةر‪ ،‬ضونكة‬ ‫لةو ئةنجوومةنة بؤيان َ‬ ‫دةم ِراستء خاوةن ب ِرياري يةكالكةرةوة‪ ،‬هةر‬ ‫كةساني سةر بة دةسةالتن״‪.‬‬ ‫بارزانىء حيزبةكةى خؤيان ئامادةكردووة‬ ‫َ‬ ‫هةركوي َبيت قؤرخى‬ ‫ئةم دةزطاية سةربة‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلى مةدةنى َثيى‬ ‫ئةو ضاالكةوانةى‬ ‫واية ثةرلةمانى كوردستان َبي َثيطةترين‬

‫َ‬ ‫عةبدولآل‪:‬‬ ‫رزطار‬ ‫تةنها كةسانى سةر‬ ‫بةدةسةآلت دةم رِاسنتء‬ ‫ئةوانى تريش رِةنطة‬ ‫ثرسة طورطانةيةكيان‬ ‫ثي بكر َيت‬ ‫َ‬ ‫دامةزراوةى سياسيةو ئيدارى حقوقيية‪ ،‬دوو‬ ‫حيزبة دةسةآلت بةدةستةكةى كوردستان‬ ‫كةثةرلةمانيكى موضةخؤرىء حيزبةو‬ ‫دةزانن‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫طويَرايةلى حيزبن‪ ،‬بةب ِريارى سةرؤكء‬ ‫جيطاى‬ ‫سكرتيرى حيزبةكةيانةوة‪ ،‬وة َ‬ ‫َ‬ ‫ب ِرانةوةى هيض ثرسء مةسةلةيةكى جدى‬ ‫نية‪،‬حيزبة ئؤثؤزسيؤنةكانيش خؤيان دانيان‬ ‫ناوة بةم ِراستيةدا كةثةرلةمان دامةزراوةيةكى‬ ‫َ‬ ‫دةستةمؤكراوة‪،‬خةلكى‬ ‫قؤرخ كراوى حيزبىء‬ ‫كوردستانيش لة حيزبة باآلبةدةستةكانء‬ ‫ئؤثؤزسيؤنيش باشتر دةزانن كةثةرلةمان‬ ‫شتيكة َبيجطة لةوةى كة نويَنةرى‬ ‫هةموو َ‬ ‫نةبيت‪ ،‬دةزانن‬ ‫ئةوان خواستة ِرةواكانيا َ‬

‫بةشيك لة‬ ‫كةثةرلةمان شويَنى كؤبونةوةى َ‬ ‫كاديرةكانى حيزبة ثلة نزمةكانة‪ ،‬حيزبةكان‬ ‫لة ئاستى سةرؤكء سكرتيرو ئةميرو‪ ..‬هتد‪،‬‬ ‫جةنطة بنة ِرةتىء سازانى بنة ِرةتىء ب ِريارى‬ ‫ضارةنوس ساز ِريكةوتنامةى طرنطء ياساى‬ ‫دةستورى‪ ،‬ثةرلةمانيش طوي ِر َ‬ ‫ايةلى دةطايةكة‬ ‫هينانى‬ ‫قورميش كراوة‪ ،‬كةضى باسى َثيك َ‬ ‫ئةنجومةنى باآلو دانوستاندن لة ئةنجومةنى‬ ‫حيزبىء حيزبى باآلبةدةستدا‪ ،‬دةكةنة َثيك‬ ‫هينانى ئةنجومةنى باآلى دانوستاندنء‬ ‫َ‬ ‫ئةنجومةنى نيشتيمانىء دامةزراوةى ياساى؟‪.‬‬ ‫دةب��وو ئةو سى اليةنةى ئؤثؤزسيؤن‬ ‫سةد لةو باطراوةندةى َثيشوى ثةرلةمانى‬ ‫كوردستان وةربطرن‪ ،‬ئةم ليذنةى دةنوستانانة‬ ‫بةو دةردةى ثيشوترى ثةرلةمانة بةرين‬ ‫ئةوانيش لةدواى دةستيان لةبنى هةمانةوة‬ ‫دةردةضيت‪ ،‬هةتا هةنوكة َ‬ ‫خةلكى كوردستان‬ ‫َ‬ ‫طةيشتوةتة ئ��ةوةى ئةم ليذنةية ئةطةر‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫دابمةزريَت‪ ،‬تةنها كارى دانوستانة‬ ‫حكومةتى ناوندا‪ ،‬ئةمةش لةسةر زارى‬ ‫هةموو اليةنةكان باسى َليوةكراوة‪ ،‬ئةوةى‬ ‫شيوةية‬ ‫طرنطة ناوكارى ئةو ليذنةيةية بةو َ‬ ‫َ‬ ‫هةلةية‪،‬ضونكة دةتوانريَت ناو ناوة ِرؤكى‬ ‫دى بؤدابنريَت‪ ،‬تةنها تايبةت نةكريَت‬ ‫بة َكيشةكانى َنيوان هةريَمء بةغدا‪ ،‬يان‬ ‫َ‬ ‫لةطةل يةك تاكة‌وآلت‪.‬‬ ‫دانوستاندن‬ ‫جيطاى مةترسية ئةم ئةنجومةنة‬ ‫ئةوةى َ‬ ‫بةحيزبى بكريَت‪ ،‬يان ثةرلةمانى حيزب‬ ‫ئا ِراستةيان بكات‪،‬ضونكة هةنطاوةكانى‬ ‫بارزانى مةترسين َليدوانةكانى ئةو ئةوة‬ ‫ناتوانيت خؤى بكات‬ ‫دةردةخةن‪ ،‬كة كةس‬ ‫َ‬ ‫بة خاوةنى قةزيةى نيشتيكمانى دةقى‬ ‫َليدوانةكةشى ئةمةية َ‬ ‫(هةلويَستى َثيشوةختى‬ ‫َ‬ ‫اليةنيك بؤ قبولكردنى يةك ِريزى‬ ‫هةركةسء َ‬ ‫َ‬ ‫قبولكردن نية؟ وات��ة بارزانىء‬ ‫مايةى‬ ‫حيزبةكةى خؤيان ئامادة ك��ردووة ئةم‬ ‫َ‬ ‫هةركوي َبيت قؤرخى بكات‪،‬‬ ‫دةزطاية سةربة‬ ‫َ‬ ‫هةوالةشى بؤ خستنة ذير ضاوديَرى‬ ‫ئةو‬ ‫حكومةت‪ ،‬مةبةستةكة ِرونة بؤ ئةوةية هةموو‬ ‫َ‬ ‫بنةمالةى‬ ‫ب ِريارةكان دةضنةوة ذيَر دةستى‬ ‫بارزانى‪ ،‬ئيتر خؤمان بؤ ماندوو بكةين‪ ،‬كة‬ ‫هيض كام لةمانةى باسمان كرد نويَنةرى‬ ‫خواستى َ‬ ‫خةلكى كوردستانء َكيشةكانيان‬ ‫نين‪َ ،‬‬ ‫حيزبء سةركردةكانى‬ ‫بةلكو نويَنةرى َ‬ ‫خؤيانن بؤ بةشو َثيطةى سياسى خؤيان‪.‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫‪17‬‬


‫ىَ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫طةندةل ئةو تاعونةى كؤنرتؤل ناكريت‬

‫رؤذ َيك د َيت كوردستان دةكةو َيتة ناو ليسيت ِرةشي طةندةلَيةوة‬ ‫‪18‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬


‫بروا هةولَيري‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي لةدواي ِراثة ِريني بةهاري‬ ‫دياردةي‬ ‫َ‬ ‫(‪ )1991‬لةهةريَمي كوردستان سةريهةلدا‪،‬‬ ‫ساآلنيك بةهؤي شة ِري ناوخؤي ثارتيء‬ ‫َ‬ ‫يةكيتي‪ ،‬دواتريش دوو ئيدارةيي‪ ،‬كة هةر‬ ‫َ‬ ‫يةكة لةئاست ناوخؤييء ئيدارةكةيدا ساماني‬ ‫ناوضةكةي قؤرخ دةك��ردء بؤ بةرذةوةندي‬ ‫لةئيستادا‬ ‫دةهينا‪َ .‬‬ ‫خؤيء حيزبةكةي بةكاري َ‬ ‫زياتر لة‪ 20‬ساأل بةسةر دامةزراندني حكومةتي‬ ‫دةبيت‪ ،‬ديسان باس لةدياردةي‬ ‫هةريَمدا َتيثة ِر َ‬ ‫َ‬ ‫لةسي ثاريَزطاي‬ ‫طةندةلي دةكريَت‪ ،‬كة ئايا‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةريَمي كوردستاندا ضؤن طةندةليء بةفي ِرؤداني‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫سةريهةلدا؟‬ ‫مولكي طشتيء مافي هاوآلتيان‬ ‫ئايا دةسةآلتداراني هةريَمي كوردستان تا ضةند‬ ‫توانيويانة ئةو دياردةية بنب ِر بكةن؟‬ ‫يةكةم َ‬ ‫هةلبذاردني ثةرلةماني كوردستان‬ ‫لة(‪ )1992/5/19‬ئةنجامدراو‪ ،‬يةكةمين كابينةي‬ ‫حكومةتي هةريَميش لة( ‪ِ )1994/7/4‬راطةيةنرا‪،‬‬ ‫دواي ئةو َميذووة دريَذة كابينة دواي كابينة‪،‬‬ ‫لةنيوان دوو حيزبي دةسةآلتدار َئالوطؤ ِري‬ ‫َ‬ ‫َثيكراوة‪ ،‬ل��ةدواي ئةوةشدا كةمء كو ِريء‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي دةستي َثيكردووة‪.‬‬ ‫ضةكةرةكردني‬ ‫بةب ِرواي ضاوديَرانء ثةرلةمانتاران ئةطةر‬ ‫َ‬ ‫شتيك نية‬ ‫هةبيت‬ ‫طةندةلي َ‬ ‫بةهيز َ‬ ‫ئيرادةيةكي َ‬ ‫ضارةسةر نةكريَت‪ ،‬هةروةها نةبووني دةزطاي‬ ‫ضاوديَري دارايش بؤ كةمتةرخةمي ثةرلةماني‬ ‫دةطي ِرنةوةو‪ ،‬لةنةبووني ئيرادةيةكي‬ ‫كوردستان َ‬ ‫َ‬ ‫بةهيز دذى طةندةليان نية‪ ،‬يانيش‬ ‫سياسي َ‬ ‫شةرمنانةية‪ .‬هاوكات بةرثرساني هةريَمي‬ ‫بنيرنة ب��ةردةم دادطا‬ ‫كوردستان نةتوانراوة َ‬ ‫بةمةبةستي َليثرسينةوة‪ ،‬ياخود سزادان‪ ،‬بؤية‬ ‫دةبيت‬ ‫زؤرجار ثرسيار الي هاوآلتيان دروست َ‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي ئةنجام دةدةن؟‬ ‫كة ئاخؤ َكين ئةوانةي‬ ‫كةسيكمان نةبيني‬ ‫ئةطةر بةرثرسانن‪ ،‬بؤضي‬ ‫َ‬ ‫بضيتة زيندان‪ ،‬يان دادطاييء َليثرسينةوةيان‬ ‫َ‬ ‫لةطةأل بكريَت؟‪.‬‬ ‫مامؤستايةكي زانكؤ ماوةيةك لةمةوبةر‬ ‫ثرؤذةيةكي َثيشكةش ك��ردووة بؤ ئةوةي‬ ‫ئا ِراستةي اليةني ثةيوةنديداري بكات‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي‪.‬‬ ‫بةمةبةستي بةرةنطاربوونةوةي‬ ‫هيمن ميراني‪ ،‬مامؤستاي زانكؤو خاوةني‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةلمةتي بةرةنطاربوونةوةي‬ ‫ث��� ِرؤذةي‬ ‫َ‬ ‫دوانيكيدا بؤ طؤظاري ِريَطا وتي‬ ‫لةلي َ‬ ‫طةندةلي َ‬

‫״من َثيشنياري بةنيشتيمانيكردني َ‬ ‫هةلمةتي‬ ‫َ‬ ‫طةندةليم ك��ردووة‪ ،‬كة‬ ‫بةرةنطاربوونةوةي‬ ‫خةميكي‬ ‫كةيسيكي نيشتيمانيء‬ ‫بكريَتة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫نيشتيماني‪ ،‬ضونكة بؤضي تةنها سةرؤكايةتي‬ ‫بهي َنيتء ِراويَذكاري‬ ‫هةريَم َليذنةيةك َثيك َ‬ ‫نةبيت؟״‪.‬‬ ‫بةجي كردني َ‬ ‫جي َ‬ ‫َبيتء دةسةآلتي َ‬ ‫ئةو مامؤستايةي زانكؤ ئةوةش َ‬ ‫״دةبيت‬ ‫دةلَيت َ‬ ‫َ‬ ‫ببيتة‬ ‫بابةتي بةرةنطاربوونةوةي‬ ‫طةندةلي َ‬ ‫خةميكي نيشتيماني‪ ،‬ثةرلةماني كوردستان‬ ‫َ‬ ‫بةشيوةي‬ ‫ياساى ت��ازةي بؤ دةرب��ك��ات‪َ ،‬‬ ‫ئةنجوومةني نيشتيماني بةرةنطاربوونةوةي‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي״‪.‬‬ ‫هاوكات ثةرلةمانتاريَكي طؤ ِران َثيي واية‬ ‫نيةتيكي راستطؤمان‬ ‫״ئةوةندةي َكيشةي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َثيويستة بؤ بةرةنطاربوونةوةي طةندةلي‪،‬‬ ‫نةبيت‪،‬‬ ‫لةوانةية ئةوةندة خةمي ث ِرؤذةمان َ‬ ‫بةهيز نية بؤ‬ ‫كة لة ِراستيدا ئيرادةيةكي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةبيت‬ ‫دذة‬ ‫طةندةلي‪ ،‬ئةطينا ئةو ئيرادةية َ‬ ‫هةبيت״‪ .‬ئيسماعيل‬ ‫سياسيةوة‬ ‫لةدةسةآلتي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫طةآللي ئةندامي ثةرلةماني كوردستان لةليستي‬ ‫״بةهيزترين دامء دةزطا بؤ‬ ‫طؤ ِران بة ِريَطاي وت َ‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي ديواني ضاوديَري‬ ‫بةرةنطاربوونةوةي‬ ‫دارايية‪ ،‬كة َميذوويَكي طةورةي هةية‪ ،‬بةآلم‬ ‫ئةم دةزطا زؤر طرنطة تةجميد دةكريَتء ريَطاي‬ ‫بةجي ناكريَت‪ ،‬ئيتر‬ ‫جي َ‬ ‫ثي نادريَتء ياساكةي َ‬ ‫َ‬ ‫طة ِران بةدواي ث ِرؤذةي تردا سوو ِرانةوةية لةناو‬ ‫بازنةدا״‪.‬‬ ‫ساآلنيكة هةريَمي كوردستان بةهؤي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫طةندةليء ساماني‬ ‫ئةو هةموو بآلوكردنةوةي‬ ‫بةرثرسان‪ ،‬كة بة ِريَذةيةكي َئيجطار زةبةالح‬ ‫َ‬ ‫نى‪ ،‬بةآلم دام��ةزراوة‪،‬‬ ‫دةردةكةويَت‬ ‫دةنالَي َ‬ ‫ياخود دةزطايةك نةبووة بؤ َليثرسينةوةو‬ ‫سزاداني بةرثرسان‪ ،‬تا بزانريَت ضؤن ئةو‬ ‫بةرثرسانة لةسةرؤكايةتي هةريَمةوة تا دةطاتة‬ ‫بضوكترين ئةندام لةحكومةتء ثةرلةمان ضؤن‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةهةلثةساردني كارةكاني‬ ‫دةولةمةند بوون؟‬ ‫دةرفةتيكي تر دةداتة‬ ‫ديواني ضاوديَري دارايي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةرثرساني هةريَمي كوردستان بؤ زياتر قةلةو‬ ‫بوونيان‪ ،‬ضونكة ئةم دةزطاية بةوتةي ئيسماعيل‬ ‫َ‬ ‫طةآللي ثةرلةمانتار ئةطةر دةسةآلتي بكريَتةوةو‬ ‫ثي بدريَتء بودجةي باشيان بخريَتة‬ ‫ِريَطةيان َ‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي قةآلضؤ دةكريَت‪ ،‬بةآلم‬ ‫بةردةست‬ ‫بةهيز نية بؤ كاراكردني ديواني‬ ‫ئيرادةيةكي َ‬ ‫ضاوديَري دارايي لةهةريَم‪ .‬لةاليةكي تريشةوة‬ ‫ثةرلةمانتاريَكي ليستي كوردستاني باس لةوة‬

‫يةكيكة لةو‬ ‫دةكات ״دةزطاي ضاوديَري دارايي َ‬ ‫دةزطايانة ضؤنيةتي ضاوديَري خةرجيةكاني‬ ‫حكومةتء دةزط��او فةرمانطة حكوميةكان‬ ‫دةك��ات״‪ .‬خةليل عوسمان ثةرلةمانتاري‬ ‫ليستي كوردستاني لةثةرلةمانى كوردستان‬ ‫بؤ ِريَطا وتي ״دامةزراندني ئةو دةزطا طرنطة‬ ‫بؤ ثاراستني ماألء َ‬ ‫مولكي طشتي لةريَطةي‬ ‫حكومةتي هةريَمةوة طرنطة‪ ،‬بةآلم بةداخةوة‬ ‫سةرؤكيك‬ ‫ثةرلةماني كوردستان نةيتوانيوة‬ ‫َ‬ ‫دابنيت‪ ،‬ئةمةش بةشي زؤري‬ ‫بؤ ئةو دةستةية َ‬ ‫كةمتةرخةميةكاني بؤ ثةرلةماني كوردستان‬ ‫دةطة ِريَتةوة‪ ،‬ضونكة داناني سةرؤكي دةزطاي‬ ‫ضاوديَري داراي��ي لةئةستؤي ثةرلةمانةو‪،‬‬ ‫دةبيت״‪ .‬ئةو‬ ‫سةر بةثةرلةماني كوردستانيش َ‬ ‫ثةرلةمانتارة ئةوةشي ِروون كردةوة ״ئةطةر‬

‫مامؤستايةكى زانكؤ‪:‬‬ ‫يةكةم هؤكار بؤ‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي‬ ‫دروست بووني‬ ‫لةئةجنامي نةبووني‬ ‫ئةزمووني ئيداريية‬ ‫كارمةندةكانيش كارةكانيان َ‬ ‫نةثةسيرن‪،‬‬ ‫هةل‬ ‫َ‬ ‫ناتوانيت وةك َثيويست كارةكانيان بةباشي‬ ‫َ‬ ‫ئةنجام بدةن‪ ،‬لةبةرئةوةي تا َئيستا ئةو دةزطاية‬ ‫كارا نةكراوة״‪.‬‬ ‫يةكيتي لةو‬ ‫ئةنداميكي سةركردايةتي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َنيك بنب ِر‬ ‫باوة ِرةداية ״طةندةلي لةهيض شوي َ‬ ‫بةهيز‬ ‫ناكريَت‪ ،‬مةطةر ئي ِرادةيةكي سياسي َ‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي‪،‬‬ ‫هةبيت بؤ بةرةنطار بوونةوةي‬ ‫َ‬ ‫هةبيت لةسةر ئاستي هةموو بوارة‬ ‫ياسايةكيش‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي״‪.‬‬ ‫طشتيةكان بؤ بةرثةرضدانةوةي‬ ‫لةم بارةيةوة فةريد ئةسةسةرد بة ِريَطاي‬ ‫ِراطةياند ״بةرنامةي بةرةنطاربوونةوةي‬ ‫طةندةلي‪ ،‬نةك تةنها حكومةت‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫دةبيت‬ ‫بةلكو َ‬ ‫سةرتاسةري َبيتء بوارةكاني ِراطةياندنء‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطة مةدةنيةكان‬ ‫ريَكخراوة جةماوةريء‬ ‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫‪19‬‬


‫بةشداري تيادا بكةن‪ ،‬ئةو كات دةكريَت‬ ‫باس لةوة بكريَت بةرنامةيةكي طشتي بؤ‬ ‫َ‬ ‫هةبيت‪ ،‬بةآلم ئةم‬ ‫بةرثةرضدانةوةي‬ ‫طةندةلي َ‬ ‫بةرنامةية نةبووةو دةزطاكانيش خؤيان تةرخان‬ ‫بةجي كردني ئةم بةرنامةية״‪.‬‬ ‫نةكردووة بؤ َ‬ ‫جي َ‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي‬ ‫ئةسةسةرد هؤكارةكاني ثةيدابووني‬ ‫لةماوةي زياتر لة‪ 20‬ساأل بةنةبووني بةرنامة‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي‬ ‫َنيتةوةو َثيي واية ״ثةرةسةندني‬ ‫دةطة ِري َ‬ ‫َنيكي‬ ‫لةهةريَمي كوردستان وةك هةموو شوي َ‬ ‫جيهانة‪َ ،‬‬ ‫بةدلنياييةوة ئةطةر بةرنامة نةبوو‪،‬‬ ‫َ‬ ‫دةسةنيت‪ ،‬بةآلم تا حكومةت‬ ‫طةندةليش ثةرة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫طةندةليء‪،‬‬ ‫دةكةويَتةخؤ بؤ بةرةنطاربوونةوةي‬ ‫ياساكان دةست بةكاردةبن بؤ سزاداني ئةو‬ ‫طةندةلن‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫بةدلنياييةوة سنوريَك بؤ‬ ‫كةسانةي‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي دادةنريَت״‪.‬‬ ‫هيمن ميراني جةخت ل��ةوة دةكاتةوة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫״يةكةم هؤكار بؤ دروست بووني طةندةلي‬ ‫لةئةنجامي نةبووني ئةزمووني ئيداريية‪ ،‬كة‬ ‫َئيمة شارةزامان لةبة ِريَوةبردني وآلت نية‪ ،‬كة‬ ‫شارةزا نةبووين‪ ،‬هةروةها بووني سةروةتء‬ ‫سامانيكي َئيجطار زؤر لةكوردستان هةية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ئةو داهاتء سامانةش لةئةنجامي نةبووني‬ ‫يةكيك لةو دةسةآلتةي‬ ‫َليثرسينةوةية‪ ،‬كة َ‬ ‫ثةرلةمان هةيةتي َليثرسينةوةو ضاوديَريكردني‬ ‫كاروباري حكومةتة‪ ،‬هةتا ثةرلةمان نةيتوانيوة‬ ‫نة ضاوديَري حكومةت بكات‪ ،‬نة َليثرسينةوةي‬ ‫َ‬ ‫لةطةلدا بكات‪ ،‬كة َليثرسينةوة نةبوو ساماني‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫طشتي دةكةويَتة دةست كؤمةلَيك خةلك‬ ‫ثي‬ ‫بةئارةزووي خؤيان تةخشانء ثةخشاني َ‬ ‫دةك��ةن״‪ .‬ميراني ئةوةشي وت ״لةئةنجامي‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي لةسةرووي‬ ‫نةبووني َليثرسينةوة‪،‬‬ ‫سةرةوة شؤ ِر بؤتةوة‪ ،‬تا واي َليهات كارمةنديَك‬ ‫لةفةرمانطةيةك هةست بةبةرثرسياريَتي‬ ‫ناكات‪ ،‬نةبووني قانوون بووةتة هؤكاري ئةوةي‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي وردة وردة تةشةنة بكات‪َ ،‬ئيستاش‬ ‫َ‬ ‫ئةطةر ث ِرؤسةي بةرةنطار بوونةوةي طةندةلي‬ ‫لةكوردستان بةجدي ئيشي لةسةر نةكريَت‪،‬‬ ‫رؤذيَك ديَت كوردستان دةكةويَتة ناو ليستي‬ ‫َ‬ ‫طةندةليةوة‪ ،‬ئةو كاتيش كة سومعةمان‬ ‫ِرةشي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َميكي‬ ‫لةكؤمةلطةي َنيودةولةتي وةك هةري َ‬ ‫طةندةأل ناسراين‪ ،‬بةثةنجا َ‬ ‫ساليش ناتوانين‬ ‫سومعةي خؤمان راست بكةينةوة״‪ .‬ميراني‬ ‫َثيشي واية ״كاتي ئةوة هاتووة ث ِرؤسةي‬ ‫َ‬ ‫خةميكي‬ ‫بةرةنطاربوونةوةي‬ ‫طةندةلي بكريَتة َ‬ ‫نيشتيماني‪ ،‬ضيتر ئايندةي هةريَمء ئةزمونةكةو‬

‫‪20‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫ئيسماعيل طةالَىل‪:‬‬ ‫لةسيَبةري ئةو‬ ‫كاربةدةستانةي ئيَستا‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي‬ ‫ب ِرياردةرن‬ ‫باآلي كردووة‬ ‫سةروةتء ساماني ئةم وآلتة نةكريَتة قورباني‬ ‫كةسيكي طةندةأل״‪.‬‬ ‫ضةند َ‬ ‫َ‬ ‫لةبارةي هؤكارةكاني هةلثةساردني كارةكاني‬ ‫ديواني ضاوديَري دارايي ثةرلةمانتارةكةي‬ ‫طؤ ِران َ‬ ‫دةلَيت ״ديواني ضاوديَري دارايي بةياسا‬ ‫َ‬ ‫ريَكخراوة لةسالي ‪ ،2008‬كة َثيش (‪ )2008‬ئةم‬ ‫لةسليمانيء‬ ‫دةزطاية َميذووةكةي زياترة‪ ،‬بةآلم َ‬ ‫هةولير هةبوونء ياسايةكي تارادةيةك باش‬ ‫َ‬ ‫دةرضويَنراوة‪ ،‬بؤ ئةو دةزطاية يةكبطرنةوة״‪.‬‬ ‫جيطةي نيطةرانية ئةم‬ ‫وتيشي ״ئ��ةوةي َ‬ ‫دةزطاية بةمةبةست تةجميد كراوةو لوتكةي‬ ‫دةسةآلتيشي لةبؤرديَكي حةوت كةسيداية‪،‬‬ ‫كة َثيي َ‬ ‫دةلَين ״ئةنجومةني ديواني ضاوديَري‬ ‫سةرؤكيكي هةية‪ ،‬دةتوانن ببنة‬ ‫دارايي‪ ،‬كة‬ ‫َ‬ ‫كارةكتةري سةرةكي ئةنجومةنةكة‪ ،‬بؤية‬

‫ثي‬ ‫َ‬ ‫دةبيت لةاليةن ثةرلةمانةوة متمانةيان َ‬ ‫سةرؤكيكي‬ ‫بدريَت‪ ،‬بةآلم زياتر لةساألء نيويَكة‬ ‫َ‬ ‫بؤ دان��راوة ناوةكانيشي بؤ سةرؤكايةتي‬ ‫ثةرلةمان َنيردراوة‪ ،‬بةآلم قبوأل نةكراوة‪ ،‬ئيتر‬ ‫َليرةوة َكيشةكان دةست َثيدةكةنء َتيدةطةين‬ ‫ئيرادةيةكي سياسي حاكم لةكوردستاندا نيةتي‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي‪ ،‬ئةوةشي‬ ‫نيية بؤ بةرةنطاربوونةوةي‬ ‫دةرخست دةسةآلتداران نايانةويَت ضاكسازي‬ ‫لةضوارضيوةي دروشم‬ ‫بكةن‪ ،‬كة ضاكسازي‬ ‫َ‬ ‫نابيت״‪.‬‬ ‫َ‬ ‫خةليل عوسمان ثةرلةمانتاري ليستي‬ ‫كوردستاني لةثةرلةمانى كوردستان جةخت‬ ‫״ثيويستة ثةرلةماني كوردستان‬ ‫لةوة دةكاتةوة َ‬ ‫بةشيوةيةكي جدي ئةو ثرسة يةكاليي بكاتةوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫سةرؤكيكي كارا لةبواري‬ ‫ئةويش بةدناني‬ ‫َ‬ ‫ضاوديَريء دارايي‪ ،‬وة دةستةكةش َثيويستي‬ ‫بةكاراكردنة بؤ ئ��ةوةي ئةركةكاني خؤي‬ ‫َنيت״‪ ،‬دةربارةي ضةكةرةكردني‬ ‫بةباشي ِراثة ِري َ‬ ‫َ‬ ‫״كيشةكة‬ ‫طةندةليشةوة ئةو ثةرلةمانتارة وتي َ‬ ‫هةية تةنها ثةيوةست نية بةدةزطاى ضاوديَري‬ ‫َ‬ ‫دارايي‪َ ،‬‬ ‫طةندةلي تةشةنةي‬ ‫بةلكو َكيشةي‬ ‫ك��ردووة‪ ،‬وة دةستةي نةزاهة دابمةزريَتء‬ ‫َليذنةي نةزاهة لةثةرلةمان كارا بكريَتء وة‬ ‫َثيويستمان بةوةش هةية داواك��اري طشتي‬ ‫بةشيوازيَكي باش دوور لةهةموو مةحسوبيةتء‬ ‫َ‬ ‫مةنسوبيةت كارابكةن‪َ ،‬بي طويَدانة هيض‬ ‫َ‬ ‫طةندةلية بنب ِر بكريَت‪ ،‬بؤية‬ ‫ِريَطرييةك ئةو‬ ‫ئةو دةزطاية زةروورةتي ئةم ِرؤي حوكمرانية‬ ‫لةهةريَمي كوردستان״‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةأل ئةو هةموو فةوزايةي طةندةلي‬ ‫بةليشاو ساماني خ� َ‬ ‫�ةل��ك ب��ؤ طيرفاني‬ ‫َ‬ ‫بةرثرسانء ضاوثؤشي بةرثرسي باآل‪ ،‬فةريد‬ ‫يةكيتي‬ ‫ئةسةسةرد ئةندامي سةركردايةتي َ‬ ‫َ‬ ‫بةشيكة‬ ‫لةطةندةلي‬ ‫ضاوثؤشي بةرثرسان‬ ‫َ‬ ‫لةمةسةلةطشتيةكة دادةن�َ�ي��ت‪ ،‬كة بريتية‬ ‫َ‬ ‫طةندةليء‬ ‫لةئيرادةي الوازي بةرثةرضدانةوةي‬ ‫دروست نةكردني ئةو دةزطايةو‪ ،‬ئامرازةكاني‪،‬‬ ‫ضونكة ئةوة مةسةلةيةكي سةربةخؤ نية‪َ ،‬‬ ‫بةلكو‬ ‫بةشيكة لةهةموو َكيشةكةو‪ ،‬بووةتة هؤي‬ ‫َ‬ ‫بسي َنيت״‪.‬‬ ‫ئةوةي ئةو دياردةية ثةرة َ‬ ‫دةزانيت ״لةسةرووي‬ ‫بةثيويستي َ‬ ‫ئةسةسةرد َ‬ ‫سةرؤكايةتي هةريَمةوة دةستةي نةزاهة‪ ،‬يان‬ ‫هةبيت‪ ،‬واتة‪ :‬لةسةرووي‬ ‫ضاوديَري دارايي َ‬ ‫سةرؤكايةتي ثؤستة باآلكانء‪ ،‬ثةرلةمانء‬ ‫حكومةتيش ثشتطيري بكات‪ ،‬بةآلم تا َئيستا‬


‫ئةوة لةهةريَمى كوردستان نية‪ ،‬بؤ ئةوةي‬ ‫َ‬ ‫دةبيت دةزطايةكي‬ ‫طةندةلي بنب ِربكريَت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫سةربةخؤ َبيت‪ ،‬نةك سةر بةحكومةتء‬ ‫ثةرلةمانء سةرؤكايةتي هةريَم َبيت‪ ،‬بؤئةوةي‬ ‫هةبيت‬ ‫حكومةت‬ ‫نةتوانيت كاريطةري لةسةر َ‬ ‫َ‬ ‫لةهةمان كاتيشدا ياسا ثشتطيري بكاتء‬ ‫هةبيت لةرادةستكردني‬ ‫دةسةآلتي تةواوي َ‬ ‫َ‬ ‫طةندةلكاران بةدادطاكان״‪.‬‬ ‫هيمن ميراني خاوةني بيرؤكةكة ئاماذة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بؤ ئةوة دةكات ״بةرةنطاربوونةوةي طةندلي‬ ‫دةبيت‬ ‫بةسةرؤكايةتي هةريَم ناكريَت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫جي‬ ‫دةزطايةك َ‬ ‫هةبيت لةدةرةوةي دةسةآلتي َ‬ ‫بةجي كردن‪ ،‬بةطويَرةي قانوون دةسةآلتي‬ ‫َ‬ ‫هةبيت لةاليةن‬ ‫ت��ةواوي َليثرسينةوةي‬ ‫َ‬ ‫نويَنةراني َ‬ ‫خةلك‪ ،‬كة ثةرلةماني كوردستانة‪،‬‬ ‫ئةو دةزطايةي نةزاهة دروست َبيت‪ ،‬بةفيعليش‬ ‫ئةو قانونةي بؤ دروستكردني دةستةكة دانراوة‬ ‫دةتوانريَت طةورةترين بةرثرسي ئةو وآلتة‬ ‫َ‬ ‫لةطةلدا‬ ‫بهي َنيتة بةردةم دادطاو َليثرسينةوةي‬ ‫َ‬ ‫بكات‪ ،‬بةآلم طةورةتريت َكيشةي كوردستانيش‬ ‫بةجي ناكريَت‪ ،‬كةضي‬ ‫جي‬ ‫َ‬ ‫ئةوةية قانوون َ‬ ‫قانووني باش هةيةو لةكارخراون״‪.‬‬ ‫ئ��ةو مامؤستايةي زان��ك��ؤ َثيي واي��ة‬ ‫َ‬ ‫لةطةندةلي‬ ‫״سةرؤكايةتي هةريَم ضاوثؤشي‬ ‫َ‬ ‫هةولدةدةن زةمةن ئةو َكيشةية‬ ‫دةك��ةن‪،‬‬ ‫ضارةسةر بكات‪ ،‬ئةوةش طةورةترين كارةساتة‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي بدةينة دةست زةمةن‪،‬‬ ‫ضارةسةركردني‬ ‫ئةطةر ضاوة ِري بكةين سةرؤكة داهاتووةكاني‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي بكةن‪ ،‬ثاش‬ ‫هةريَم ضارةسةري‬ ‫ئةو هةموو َ‬ ‫كارةساتيكي‬ ‫بةلطةنامانة‪ ،‬ئةوةش‬ ‫َ‬ ‫طةورةية‪ ،‬ضونكة ئةوة وةك درم واية‪ ،‬كة زوو‬ ‫هيما‬ ‫ضارةسةرنةكريَت نةخؤشةكة دةكوذيَت״‪َ .‬‬ ‫بؤ ئةوةش دةكات ״ئةطةر سةرؤكايةتي هةريَم‪،‬‬ ‫وابيت‬ ‫بةجي كردن‪َ ،‬ثيي َ‬ ‫جي َ‬ ‫ياخود دةسةآلتي َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةرةنطاربوونةوةي طةندةلي كؤمةلَيك كةسي‬ ‫شطيرةكان‬ ‫خؤشةويست الي سياسيةكانء شؤ ِر َ‬ ‫بوونةتة طةندةأل تووشي َليثرسينةوةبن ئةوة‬ ‫هةركةسيك‬ ‫بيانويةكي زؤر خراثة‪ ،‬ضونكة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي َبيت ماناي واية ساماني ئةو‬ ‫تووشي‬ ‫هيناوة‪،‬‬ ‫وآلتة بةفي ِرؤدراوةو بؤخؤي بةكاري َ‬ ‫دةبيت سزا بدريَت״‪.‬‬ ‫ئةوةش َ‬ ‫َ‬ ‫دؤخيك‪،‬‬ ‫قةيراني طةندةليء هاتنة ئاراي َ‬ ‫كة ميللةت تووشي شةكةت بوون دةكات‪،‬‬ ‫سةرةنجام طةل ناضار دةكات بير لة ِريَطةي‬ ‫تر بكاتةوة‪ ،‬وةك ئةوةي خؤثيشاندانةكاني‬

‫فةريد ئةسةسةرد‪:‬‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي لةهيض‬ ‫رب ناكر َيت‬ ‫شو َينيَك بن ِ‬ ‫لةثيناوي‬ ‫‪17‬ي شوباتء ِرؤذان��ي دواي��ي َ‬ ‫َ‬ ‫َميكي ديكتاتؤري‬ ‫هةلطيرسا‪ ،‬هاوكات ضةند ِرذي َ‬ ‫ناوضةكةشي ِروخاند‪ ،‬تا َئيستاش بةردةوامة‪،‬‬ ‫لةثاأل َكيشةو قةيرانة ئابووريةكانء َ‬ ‫مامةلةي‬ ‫خراثي بةرثرساني باآلي هةريَمي كوردستان‪،‬‬ ‫رةهةنديَكي سياسيش بووةتة َ‬ ‫هةلطيرساني‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي‪ .‬ئيسماعيل طةآللي‬ ‫دي��اردةي‬ ‫لةدريَذةى َليدوانةكةيدا بؤ ِريَطا وتي ״شة ِري‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي‬ ‫سةرهةلداني‬ ‫بةهيزي‬ ‫ناوخؤ هؤكاري َ‬ ‫بوو‪ ،‬كة زةمينةي خؤشكرد بؤ دروست بووني‬ ‫دوو ئيدارةيي‪ ،‬ئةم دوو ئيدارةيةش ئامرازن‬ ‫بؤ حيزبايةتيء ضةسثاندني هةيمةنةي هةر‬ ‫حيزبيك لةسةر ناوضةيةك ئةوةش وايكرد‬ ‫َ‬ ‫وآلت بةرةو ناقانووني ب ِروات لةغيابي َ‬ ‫دةولةتي‬ ‫َ‬ ‫دةبيت‪َ ،‬بيطومان‬ ‫دامةزراوةدا‪،‬‬ ‫طةندةلي دروست َ‬ ‫َ‬ ‫لةسةرةتاي ئةم شة ِرةدا ووردة ووردة طةندةلي‬ ‫ثةيدابووةو سةراثا جومطةكاني ئيداري‬ ‫طرتؤتةوة״‪.‬‬ ‫َ‬ ‫دةزانيت ئةو دةسةآلتةي‬ ‫طةآللي بةدووري َ‬

‫هةبيت‬ ‫َئيستا لةهةريَمي كوردستان نيةتي َ‬ ‫َ‬ ‫بةشيكة‬ ‫طةندةلي بنب ِر بكات‪ ،‬ضونكة خؤي َ‬ ‫لةسيبةري ئةو كاربةدةستانةي‬ ‫لةكيشةكانء َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َئيستا ب ِرياردةرن طةندةلي باآلي كردووة‪ ،‬بؤية‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي‬ ‫لةسيبةري ئةمانة بتوانن‬ ‫ئةستةمة َ‬ ‫كةم بكةنةوة‪ ،‬يان بنب ِربكريَت‪ ،‬ئةمةش‬ ‫بةهيزتر هةية لةو‬ ‫َثيويستي بةئيرادةيةكي َ‬ ‫بةهيزي‬ ‫طوشاري‬ ‫دةسةآلتةي َئيستا‪ ،‬ئةويش‬ ‫َ‬ ‫جةماوةرة‪ ،‬ديواني ضاوديَريش راثة ِرينة دذي‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي״‪.‬‬ ‫يةكيكة‬ ‫ستراتيذي‬ ‫ِريَككةوتني‬ ‫َ‬ ‫لةهؤكارةكاني ضاوثؤشي لةكاديرة باآلكاني‬ ‫يةكيتيء ثارتي‪ ،‬بةهؤي َتيوةطآلنيان بةو‬ ‫َ‬ ‫َثييةي خ��اوةن دةسةآلتن‪ .‬ب��ةآلم فةريد‬ ‫ئةسةسةرد بؤضووني واية״ ِريَككةوتني‬ ‫لةنيوان‬ ‫ستراتيذي دابةشكردني دةسةآلتة َ‬ ‫دةربضيت‬ ‫يةكيتيء ثارتي‪ ،‬ئةطةر ياسايةك‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫طةندةلكاران بطريَتةوة‪ ،‬ئينجا‬ ‫َثيويستة هةموو‬ ‫ئةو َليثرسراوة بضووك َبيت‪ ،‬يان طةورة َبيت‪ ،‬وة‬ ‫هةنديَك جاريش َثيويستي بةفشاري شةقامء‬ ‫ئؤثؤزسيؤنيش هةية بؤ هانداني حكومةتء‬ ‫بةجي‬ ‫ثةرلةمان‪ ،‬كة ب ِرياريَك هةية‪ ،‬بةآلم َ‬ ‫جي َ‬ ‫نةكراوةو َثيويستة َليذنةي نةزاهة َثيك َبيت‬ ‫زووتر لةوةي باسي دةكةين‪ ،‬كة دةبينين‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي زؤر سستن‪ ،‬ب ِريار‬ ‫هةنطاوةكان بؤ دذة‬ ‫بةجي دةكريَت״‪.‬‬ ‫جي‬ ‫درةنط‬ ‫دةدريَت زؤر‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ميراني دةلَيت ״ئةو طلةيية لةثةرلةمانء‬ ‫سةرؤكايةتي هةريَم هةية‪ ،‬كة نةتوانراوة‬ ‫َ‬ ‫بةخةلك بوتريَت‬ ‫كةسيك بدريَتة دادط��اء‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئةوة طةندةليةو ئاشكراكراوةو سزا بدريَت‪،‬‬ ‫كة هةزارةها َ‬ ‫بةلطة لةسةر كار بةدةستء‪،‬‬ ‫بةرثرساني ئةم وآلتة هةية‪ ،‬سةرباري ئةوةي‬ ‫ميدياي ئةهلي ئيشي لةسةر دةك��ات لةو‬ ‫كةيسانةي تايبةتن بةفةسادو بةفي ِرؤداني‬ ‫بةكارهيناني دةسةآلتي‬ ‫ساماني طشتيء خراث‬ ‫َ‬ ‫طشتي بؤ بةرذةوةندي تايبةتي‪ ،‬ئةو َ‬ ‫بةلَينانة‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي شةرمنانة‬ ‫بؤ بةرةنطاربوونةوةي‬ ‫َ‬ ‫طةندةلي دةكات״‪.‬‬ ‫مامةلةلةطةأل‬ ‫َ‬ ‫لةكؤتايشدا وتي ״خةلك زؤر بةئاشكراو َبي‬ ‫منةتانة دةستي لةفةساد هةية بةردةواميش‬ ‫ناترسيتء‬ ‫لةسةر ئيشء كارةكانيء لةكةسيش‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫حيساب بؤ قانوون ناكات‪ ،‬لةبةرئةوة طةندةلي‬ ‫هيشتا‬ ‫نةكراوةتة دياردةيةكي َقيزةوةن‪َ ،‬‬ ‫لةخانةي َ‬ ‫بةلَينء بيركردنةوةداية‪ ،‬نةبؤتة‬ ‫ث ِرؤذةيةكي نيشتيماني״‪.‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫‪21‬‬


‫هيوا سةيد سةليم‪:‬‬

‫نـوينـةرةكـ‬ ‫بوودجةو نـةوت‬

‫ديمانة‪ :‬هَيمن مةنصور‬ ‫بارودؤخيكى‬ ‫ِرَيطا‪ :‬كوردستانء ناوضةكة بة‬ ‫َ‬ ‫بةريزتان ئايندةى‬ ‫َئالؤز َتي‬ ‫دةثةريت‪ ،‬بة ِراى َ‬ ‫َ‬ ‫هةريمى كوردستان لةو َئالؤزية‬ ‫ناوضةكةو َ‬ ‫بة َ‬ ‫كوى دةطات؟‬ ‫هيوا سةيد سةليم‪ :‬ئةو َئالؤزيةى‬ ‫دةثةريت بةتةنيا‬ ‫ناوضةكةى َثيدا َتي‬ ‫َ‬ ‫هةريمى كوردستانء‬ ‫ثةيوةست نية بة‬ ‫َ‬ ‫عيراق‪َ ،‬‬ ‫بةلكو بريتيية لةو باهؤزةى‬ ‫َ‬ ‫ناوضةكةى طرتؤتةوة كة خ��ؤى لة‬ ‫طؤرينى ضةندين سيستةمى ديكتاتؤرىء‬ ‫بةرثابوونى شؤرشى جةماوةرى لةو وآلتانة‬ ‫بؤ طؤرانكارىء سيستةمى حوكم ِرانيان كة‬ ‫سالة دةقيان َثيطرت بوو‪َ ،‬‬ ‫ضةندين َ‬ ‫بةدلنيايي‬ ‫ئةو طؤرانكاريانة دوورو نزيك كاريطةرى‬ ‫عيراقء كوردستان داناوة بةهةردوو‬ ‫لةسةر َ‬ ‫نةرينيةوة‪َ .‬ويراى ئةوة‬ ‫ئةرينىء َ‬ ‫ديوى َ‬ ‫كيشةيةكى‬ ‫راقيش‬ ‫عي‬ ‫وخؤى‬ ‫لةني‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ماوةيةكة َ‬ ‫َ‬ ‫عيراقى‬ ‫سياسى سةرى هةلداوة بارودؤخى َ‬

‫‪22‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫وا َئالؤز كردووة زؤر جار مةترسى لةبةريةك‬ ‫َ‬ ‫هةلوةشاندنةوةى سيستةمة سياسةكةشى‬ ‫دةكريت‪َ .‬بيطومان هؤكارى سةرةكى‬ ‫َلي َ‬ ‫عيراق بة دي��دى َئيمة‬ ‫كيشانةى َ‬ ‫ئةو َ‬ ‫دةطة ِرَيتةوة بؤ كارنةكردن بة دةستوورى‬ ‫وآلتء خؤدزينةوةى دةسةآلتدارانى بةغدا‬ ‫دةستيوةردانى‬ ‫بة ِريكةوتنة سياسيةكانء‬ ‫َ‬ ‫وآلتانى ناوضةكة لة بارودؤخى َنيوخؤى‬ ‫عيراق‪.‬‬ ‫َ‬ ‫هةريمى‬ ‫بةريزاتان‬ ‫َريطا‪ :‬ب��ةراى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كوردستان تا ضةند ثرشكى ئةو َئالؤزيانةى‬ ‫هاوكيشة‬ ‫كويى‬ ‫بةركةوتووة؟‪ ،‬واتا لة َ‬ ‫َ‬ ‫سياسيةكانة؟‬ ‫هةريمى‬ ‫هيوا سةيد سةليم‪ :‬بةو َثييةى َ‬ ‫َ‬ ‫فيدرال‬ ‫عيراقى‬ ‫كوردستان‬ ‫بةشيكة لة َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫عيراقء‬ ‫هةموو ئةو ئالؤزيانةى روو لة َ‬ ‫هةريمى‬ ‫بةشيكى‬ ‫ناوضةكة دةك��ات‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كيشةكانى‬ ‫كوردستان‬ ‫َ‬ ‫دةطريتةوة بةتايبةت َ‬ ‫كيشةى‬ ‫زؤرى‬ ‫�ةرة‬ ‫�‬ ‫ه‬ ‫بةشى‬ ‫عيراق‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةجيكردنى‬ ‫َ‬ ‫جي َ‬ ‫هةريمء ناوةند بريتين لة َ‬

‫ماددة دةستوريةكان‪ ،‬لةناويان ماددةى‬ ‫كيشةكانى‬ ‫(‪)140‬و ياسايي نةوتء طازو َ‬ ‫َثيشمةرطة‪ ،‬لةمةشياندا مانةوةى ئةو‬ ‫َ‬ ‫بةهةلواسراوىء َبى ضارةسةر‬ ‫ثرسانة‬ ‫َ‬ ‫كيشةيةكى‬ ‫هةر‬ ‫ؤزكردنى‬ ‫ئال‬ ‫بؤ‬ ‫دةبن‬ ‫هؤكار‬ ‫َ‬ ‫هةريم‬ ‫كاتيك لة َنيوان بةغداو َ‬ ‫بضووك َ‬ ‫َ‬ ‫هةريمى كوردستان‬ ‫سةرهةلدةدات‪َ ،‬ئيستا َ‬ ‫َ‬ ‫كيشة‬ ‫كيشةكانى‬ ‫لةطةل بةغداو َ‬ ‫بةدةست َ‬ ‫ناوخؤيةكانى طيرؤدةية‪.‬‬ ‫َريطا‪ :‬ئةو باروودؤخة ضةندة كاريطةرى‬ ‫سلبى دان��اوة لةسةر رةوش��ى كورد لةو‬ ‫ناوضانةى تا َئيستا نةطة ِراونةتةوة سةر‬ ‫هةريمى كوردستان؟‬ ‫َ‬ ‫هيواسةيد سةليم‪ :‬رةوشى كورد لةو‬ ‫ناوضانةى تا َئيستا وةك ناوضةى ناكؤك‬ ‫ماونةتةوة زؤر خراثة‪ ،‬بةوةى لةاليةك‬ ‫لةاليةن بةغداوة وةك َثيويست ئاو ِريان‬ ‫َلينةدراوةتةوةو ثشت طوآ خراون‪ ،‬وة لة‬ ‫بةشيكى ئةو ناوضانةى وةك شارةكانى‬ ‫َ‬ ‫جةلةوالو سةعديةو دوزخورماتوو و شةنطار‬ ‫كورد لةبةردةم هة ِرةشةى تيرؤر دايةو‬ ‫بةطويرةى‬ ‫دةكريت‪،‬‬ ‫ناضارى ئاوارةبوون‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئامارةكان رؤذانة خةلكى كورد لةو شارانة‬ ‫هةريمى كوردستان كة‬ ‫باردةكات بؤ‬ ‫َ‬ ‫ئةمةشيان هؤكارةكةى دةطة ِرَيتةوة بؤ‬ ‫مانةوةى ثرسى ئةو ناوضانة َ‬ ‫بةهةلواسراوى‪.‬‬ ‫هةريمى كوردستان ضيان‬ ‫َريطا‪ :‬كوردو َ‬ ‫َ‬ ‫كردووة بؤ ئةو ناوضانة‪ ،‬يان باشترواية بلَيين‬ ‫ناكؤكية ناوخؤيةكان ضةندة بة زةرةرى ئةو‬ ‫ناوضانة شكاونةتةوة؟‬ ‫هيوا سةيد سةليم‪ :‬ب��ةداخ��ةوة ئةو‬ ‫ناوضانة ئةطةر لةاليةك طيرؤدةى دةستى‬


‫ـانى كورد لةبةغداد ئةوةندةى لةسةر‬ ‫تء طاز د َينة دةنط ه َيندة لةخةمى ئةو‬ ‫ناوضة داب ِر َينراوةنادا نني‬ ‫دةسةآلتى بةغدا بن‪ ،‬بةآلم لةاليةن‬ ‫كورديشةوة هةست بةخةمسارديةك‬ ‫�ري��ت ب��ةوةى لة َثيداطريان بؤ‬ ‫دةك� َ‬ ‫هةريمى‬ ‫طيرانةوةى ئةو ناوضانة بؤسةر‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كوردستان بة ئةركى سةرشانى خؤيان‬ ‫َ‬ ‫هةلنةستاون بةتايبةت ئةو طلةية يةخةى‬ ‫دةطريت لةبةغدا بةوةى لة‬ ‫نوينةرانى كورد‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫طي ِرانةوةى ئةو ناوضانة سةركةوتوو‬ ‫شة ِرى َ‬ ‫هةريمى‬ ‫نةبوون‪ ،‬رةخنةيةك لةسةر‬ ‫َ‬ ‫هيندةى لةسةر‬ ‫كوردستان هةية بةوةى َ‬ ‫هيندة‬ ‫بوودجةو نةوتء طاز َدينة دةنط َ‬ ‫لةخةمى ئةو ناوضانة نين‪.‬‬ ‫َريطا‪ :‬لة ثرسى َليسةندنةوةى متمانة لة‬ ‫عيراق تا ضةندة‬ ‫مالكى سةرؤك وةزيرانى َ‬ ‫كورد يةك َ‬ ‫هةل َويست بوو؟‬ ‫هيوا سةيد سةليم‪ :‬بةو َثييةى ثرسى‬ ‫َليسةندنةوةى متمانة لة سةرؤك وةزيرانى‬ ‫عيراقى بوو‬ ‫ثرسيكى َ‬ ‫عيراق نورى مالكى َ‬ ‫َ‬ ‫كيشةى سياسى‬ ‫هؤكارةكةشى ضةندين َ‬ ‫عيراق‬ ‫بوو كة لة َنيوان َثيكهاتةكانى َ‬ ‫ماوةيةكى زؤرة بة َ‬ ‫هةلواسراوةىء َبي‬ ‫ضارةسةر ماوةتةوة‪ ،‬بؤية بةالى َئيمة كورد‬ ‫َ‬ ‫هةولى زؤرى دا بؤ ثاراستنى يةك ِرَيزى‬ ‫خؤى بةرامبةر ئةو ثرسة‪َ ،‬‬ ‫بةالم جار جار‬ ‫لةوى َ‬ ‫َليرةو َ‬ ‫هةل َويستى جياجيامان ئةبينى‬ ‫كة ئةمةيان هةميشة ترسى ئيمةبووة‬ ‫زةحمةتكيشان كة نةيارانمان‬ ‫وةك حيزبى‬ ‫َ‬ ‫زةفةرمان َثيببةنء درز بخةنة َنيوانمان‪.‬‬ ‫َريطا‪ :‬بة ِراى َئيوة لة ثرسى وةرطرتنةوةى‬ ‫متمانة لة مالكى كورد ضةندة قازانجى‬ ‫كردووة؟‬ ‫هيوا سةيد سةليم‪ :‬نةك هةر لةو‬

‫ثرسة َ‬ ‫كيشانةى‬ ‫بةلكو لة زؤربةى ئةو َ‬ ‫عيراق لة دواى‬ ‫لة َنيوان َثيكهاتةكانى َ‬ ‫َ‬ ‫رذيمى سةدام سةريان هةلداوة‬ ‫رووخانى َ‬ ‫كورد زةرةرمةندى يةكةم بوو‪ ،‬ئةمةشيان‬ ‫بةهؤى دوو هؤكار بووة‪ ،‬يةكةم‪ :‬ثةيوةستة‬ ‫نوينةرانى‪ ،‬دووةم‪:‬‬ ‫بة خودى كوردو ئةداى َ‬ ‫َ‬ ‫هؤكارةكةى دةطة ِرَيتةوة بؤ هةل َويستى‬ ‫سلبى اليةنةكانى تر بةوةى كاريان بة‬ ‫دةستوورى وآلت نةكردوة لة اليةكء‬ ‫ئةوةى بؤ كورديش كراوة ئةوان بة زيادى‬ ‫دةزانن‪.‬‬ ‫َريطا‪ :‬س��ةب��ارةت بة دروستكردنى‬ ‫ئةنجوومةنى دانوسان‪ ،‬ئايا َثيتان وانية ئةمة‬ ‫كةمكردنةوةية لة دةسةآلتى ثةرلةمانى‬ ‫كوردستان؟‬ ‫لةنيوان‬ ‫هيوا سةيد سةليم‪ :‬دواى ئةوةى َ‬

‫لة زؤربةى ئةو‬ ‫كيَشانةى لة نيَوان‬ ‫ثيَكهاتةكانى رَ‬ ‫عياق‬ ‫لةدواى رووخانى رذيمَ ى‬ ‫سةدام سةريان َ‬ ‫هةلداوة‬ ‫كورد زةرةرمةندى‬ ‫يةكةم بوو‬

‫كيشة‬ ‫َ‬ ‫هةريمى كوردستانء ناوةند ضةندين َ‬ ‫َ‬ ‫كيشانة‬ ‫سةريانهةلدا بؤ ضارةسةركردنى ئةو َ‬ ‫َثيشنيارى دامةزراندنى ئةنجوومةنى‬ ‫دانوسان كراوة‪ ،‬ئةوةى تا َئيستا يةكال‬ ‫بؤتةوة هةموو اليةك لةسةر دامةزراندنى‬ ‫ئةو ئةنجوومةنة لة كوردستان كؤكن‪ .‬بؤ‬ ‫ئةوةشيان كة لةسةر حيسابى دةسةآلتى‬ ‫وانابيت‬ ‫دةبيت ئةمةيان‬ ‫ثةرلةمان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ضونكة ئةوة خودى ثةرلةمانة ياساى‬ ‫ذيتء زؤربةى‬ ‫ئةو ئةنجوومةنة‬ ‫دادةري َ‬ ‫َ‬ ‫ِراكانيش لةسةر ئةوةن كة مةرجةعى ئةو‬ ‫ئةنجوومةنةش ثةرلةمانى كوردستان َبيت‬ ‫َ‬ ‫بؤية لةو َ‬ ‫لةطةل‬ ‫حالةتة هيض ناكؤكيةك‬ ‫دةسةآلتى ثةرلةمان درووست ناكات‪.‬‬ ‫َريطا‪ :‬لة كوردستان لة نيوانى هةردوو‬ ‫حيزبى دةس���ةآلتء سآ حيزبةكةى‬ ‫ئؤثؤزسيؤن دوو جؤر بةرة درووست بوو‪،‬‬ ‫زةحمةتكيشانى كوردستان لة‬ ‫ئايا حيزبى‬ ‫َ‬ ‫كويى ئةو دابةشبوونة سياسيةية؟‬ ‫َ‬ ‫هيوا سةيد سةليم‪ :‬لة كوردستان‬ ‫هةموو حيزبة سياسيةكان بةرثرسياريةتى‬ ‫دةكةويتة ئةستؤ‪،‬‬ ‫بارودؤخة سيياسيةكةيان‬ ‫َ‬ ‫بةآلم ئاسايية كة هةريةكةو ديدى تايبةتى‬ ‫شهاتيكى سياسى‪.‬‬ ‫هةبيت بؤ هةر َثي َ‬ ‫خؤى َ‬ ‫زةحمةتكيشانى كوردستان‬ ‫حيزبى‬ ‫َئيمة لة‬ ‫َ‬ ‫خويندنةوةى‬ ‫لة راب��ردوو و لة َئيستاش َ‬ ‫ثرسيكى سياسى‬ ‫خؤمان هةبوو بؤ هةر‬ ‫َ‬ ‫ثشتيوانى ك��ارة ضاكةكانء دذى هةر‬ ‫كارو َ‬ ‫ستيكى ضةوتين كة زيان بة‬ ‫هةل َوي َ‬ ‫ئةزموونى سياسىء بةرذةوةنديةكانى‬ ‫بطةيةنيت‪.‬‬ ‫طةلةكةمان‬ ‫َ‬ ‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫‪23‬‬


‫مةسعود بارزاني‬

‫شيعة بةئيمامي مةهدي‬ ‫مةسعود بارزانيء كورد دةترس َين َيت‬

‫تا ضياكاني كوردستان ماب َيت هيض مةهدييةك دةرةقةتي‬ ‫شؤ ِرشي كوردي نايةت‬ ‫نوسيني‪ :‬ماكوان كةريم‬ ‫طويم لةووتارةكةي‬ ‫دواي ئ��ةوةي كة َ‬ ‫(جةاللةديني بضوك) بوو هةستم كرد ئةو‬ ‫ئاميزة بؤ مةسعود‬ ‫باسة‬ ‫ثةياميكي هة ِرةشة َ‬ ‫َ‬ ‫بةرزانيء‪ ،‬ثاشان كورد بةطشتي‪ ،‬ضونكة‬ ‫لةباسي نيشانةكاني دةركةوتني مةهديدا‬ ‫طريداوةتةوة ب��ةدةس��ةلاَ تء‬ ‫هةمووي‬ ‫َ‬

‫‪24‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫لةهةريمدا‪ ،‬وةك‬ ‫دامةزراوة كورديةكان‬ ‫َ‬ ‫ئةوة واية َثيمان َبلَيت َئيوة هةرضةندة خؤتان‬ ‫بةهيز بكةن تواناي رووبة ِرو بوونةوةي‬ ‫َ‬ ‫ايدةطةيةنيت‬ ‫شيعةتان نية‪ ،‬ضونكة وا ِر‬ ‫َ‬ ‫كةس تواناي رووبة ِروبوونةوةي ئيمامي‬ ‫كؤتايي ئةواني نية كة ناوي مةهدية بؤ‬ ‫زةمينيكدا خؤي‬ ‫سالةلةذير‬ ‫ماوةي هةزار‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫شاردؤتةوة لةسةمة ِرا‪.‬‬ ‫دةيةويت هاني‬ ‫ثةيامي دووةمي ئةوةية‬ ‫َ‬

‫َ‬ ‫لةطةل كورد دا‪،‬‬ ‫شيعة بدات بؤ شة ِركردن‬ ‫تا ئةو كاتةي مةهديةكةيان دةردةكةويَت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةقةلةم بؤ‬ ‫شة ِري كورد بةدينداري بدات‬ ‫ميليشيا شيعةكان‪َ ،‬بيجطة لةو دوو ثةيامة‬ ‫هيضي تر بةدي ناكةم لةقسةكانيدا‪ ،‬ضونكة‬ ‫لةرووي بيرو باوة ِرو لؤذيكيشةوة قسةكاني‬ ‫زؤر َبي سةرةو بةرةن‪.‬‬ ‫دةفةرمويت‬ ‫شيخء لئيسالم ئيبنء تةيمية‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫(درؤزنترين تايفة لةناو ئةم ئوممةتةدا‬


‫جةاللةدين الصغري‬ ‫شيعةن‪ ،‬شيعةش بةوة ناسراون كة توقية‬ ‫دةكةن) توقية الي شيعة بةندايةتية‪.‬‬ ‫هةموو ئةهلي سوننةتء جةماعة بي‬ ‫اجويي لةسةر ئةوة كؤكن لةزانستي‬ ‫ِر َ‬ ‫فةرمودةوانيدا ئةو كةسةي كة (سةغير)‬ ‫دةطي ِرَيتةوة كة درؤ‬ ‫فةرمودةكةي َلي َ‬ ‫َ‬ ‫دةبةستيت‬ ‫ب��ةدةم َثيشةوا باقرةوة هةل‬ ‫َ‬ ‫كةسيكة بةناوي (جابري كو ِري يةزيدي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةسالي ‪ ٣٥٠‬هيجريدا ذياوة‬ ‫جةعفي) كة‬ ‫بةدرؤزنترين ثياوي دةزان��نء تةنانةت‬ ‫زؤري��ك لةشيعةش هةر فةرمودةيان‬ ‫َليوةرنةطرتوة‪ ،‬تةنانةت ئيمام بوخاري‬ ‫بةدرؤزني درؤزنان ناوي بردوة‪ ،‬تةنانةت‬ ‫عةلي كو ِري محةمةد َ‬ ‫دةلَيت ״زايد لة‪٥٠‬‬ ‫هةزار فةرمودةي ريوايةت كردوة يةك‬ ‫كةس َليي وةرنةطرتوة״‪.‬‬ ‫ئةيةتولاَ ي م��ةردوخ��ي لةبنةضةدا‬ ‫َ‬ ‫خةلكي سننةيةو ثلةي ئايةتولاَ ي لة(قوم)‬ ‫هيناوة بةرانبةر بةشيعة َ‬ ‫دةلَيت‬ ‫بةدةست َ‬

‫״تاوانبارترين مرؤظ لةسةر رووي زةويدا‬ ‫لةكاتيكدا ئةم ووتةي‬ ‫مةهدي شيعةية״‪،‬‬ ‫َ‬ ‫فةرمووة م��ةردؤخ��ي‪ ،‬كة شيعة داواي‬ ‫رووبةروبونةوةيان َليكردوة لةتاراندا‪،‬‬ ‫لةئةنجامي قسةكانيان ئةوةي بؤ ئاشكرا‬ ‫بووة كة مةهدي شيعة قورئاني ئيسالمء‬ ‫نوسخةى راستيةكة الي ئةوةو َ‬ ‫هةليطرتوة‬ ‫لةئاخر زةماندا دةريدةخات‪ ،‬مةردؤخي‬ ‫َ‬ ‫وابيت‪ ،‬ئةوا دزي ِراستةقينة‬ ‫دةلَيت ئةطةر َ‬ ‫قورئانيكي الية‬ ‫ئيمامي زةمانتانة كة ئةو‬ ‫َ‬ ‫بةدريذي ‪َ ١٠٠٠‬‬ ‫سالةخؤي حةشارداوة‬ ‫َ‬ ‫قورئانةكةي بردوة‪ ،‬كةواتة َثيش هةموو‬ ‫شتيك كة دةرضوو َثيويستة هةموومان‬ ‫َ‬ ‫رووبة ِروي ببينةوةو بيدةينة دادطا‪.‬‬ ‫شيعة بؤخؤيان كؤك نين لةسةر ئةو‬ ‫مةهديةي كة باسي دةكةن‪ ،‬ئايا كةي‬ ‫تةشريف َدي َنيت؟‪.‬‬ ‫شيعةي سةبةئي َثييان واية عةلي‬ ‫كو ِري ئةبوتاليب مةهدية‪.‬‬

‫شيعةي كيسانية َثييان واية محةمةد‬ ‫كو ِري حةنيفة كة كو ِري عةلي كو ِري ئةبو‬ ‫تاليبة ئةو مةهدي ِراستية‪.‬‬ ‫سي جؤر تيرةن‬ ‫شيعةي زةيدي‪ ،‬ئةمان َ‬ ‫سليمانيةو بترية‬ ‫(سليمانية‪ ،‬بترية‪ ،‬جارودية) َ‬ ‫َ‬ ‫ضاوة ِرَيي مةهدي ناكةن هةر ب ِروايان َثيي‬ ‫كةسيكن‬ ‫نية‪ ،‬بةلاَ م جارودية ضاوة ِرَيى‬ ‫َ‬ ‫بةناوي محةمةدى ك��و ِري عةبدولاَ ي‬ ‫كو ِري حةسةني كو ِري حةسةنى كو ِري‬ ‫بةشيكي‬ ‫عةلي‪ .‬هةر لةناو ئةم جاروديانة َ‬ ‫بةكةسيكي تر هةية‬ ‫تريان هةية ب ِروايان‬ ‫َ‬ ‫كة مةهدي ضاوة ِروانكراويانة ناوي يةحياي‬ ‫كو ِري عومةري كو ِري يةحياي كو ِري‬ ‫حسيني كو ِري عةلية‪.‬‬ ‫َ‬ ‫شيعةي ئيمامي‪ ،‬ئةمانيش ضةند‬ ‫بةشيكن هةريةكة ب ِروايةكي هةية‬ ‫َ‬ ‫بةمةهدي‪.‬‬ ‫شيعةي كاميلية‪ ،‬ب ِروايان بةطة ِرانةوةي‬ ‫عةلي ية‪.‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫‪25‬‬


‫َ‬ ‫ئايةتوال مةردؤخى‪:‬‬ ‫تاوانبارترين مرؤظ‬ ‫لةسةر رووي زةويدا‬ ‫مةهدي شيعةية‬ ‫شيعةي محةمةدية‪ :‬ب ِروايان بةمحمدي‬ ‫نفس زكية هةية‪.‬‬ ‫شيعةي باقرية‪ ،‬ب ِروايان بةطة ِرانةوةي‬ ‫حسين هةية‬ ‫محةمةد كو ِري عةلي كو ِري َ‬ ‫كة ناسراوة بةباقر‪.‬‬ ‫شيعةي ناووسية‪ ،‬ئةمانة ب ِروايان‬ ‫بةطة ِرانةوةي جةعفةري كو ِري عةلي‬ ‫حسين هةية كة ناسراوة بةسادق‪.‬‬ ‫كو ِري َ‬ ‫يةكيك‬ ‫شيعةي شميتية‪ ،‬ب ِروايان واية َ‬ ‫لةكو ِرةكاني جةعفةري سادقة‪.‬‬ ‫شيعةي ئيسماعلية‪ ،‬ب ِروايان بةئيسماعلي‬ ‫كو ِري جةعفري سادقة‪.‬‬ ‫شيعةي موبارةكية‪ ،‬ب ِروايان بةمحمدي‬ ‫كو ِري ئيسماعلي كو ِري جةعفةري سادقة‪.‬‬ ‫شيعةي قةراميتة‪ ،‬ضاوة ِرواني موساي‬ ‫ثي مةهدية‪.‬‬ ‫كو ِري جةعفةر دةكةن ئةويان َ‬ ‫شيعةي دوانزة ئيمامي‪ ،‬ئةوان ب ِروايان‬ ‫كةسيكة بةناوي محةمةدي كو ِري‬ ‫واية‬ ‫َ‬ ‫حةسةني عةسكةرية‪.‬‬ ‫ل��ي��رةدا دةث��رس��ي��ن َثيش ئ��ةوةي‬ ‫َ‬ ‫جةاللةديني بضوك شيكاري سياسي بؤ‬ ‫ِرةوشي ناوضةكةو هاتني مةهديء طريان‬

‫ابن تيمية‪:‬‬ ‫درؤزنرتين تايفة‬ ‫لةناو ئةم ئوممةتةدا‬ ‫شيعةن‬ ‫‪26‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫بؤ لةدةست داني بازا ِري شيعة لةناوضةكةدا‬ ‫بكات‪ ،‬بةتايبةت لةدواي الوازي َثيطةي‬ ‫شيعة بةلةناوضوني بةشار ئةسةدي‬ ‫عةلةويء عةلي عةبدولاَ َ‬ ‫سالحي شيعةي‬ ‫زةيديء موعةمةر قةزافي فاتيمي‪ ،‬هيض‬ ‫نةبيت خؤيان لةسةر مةهدييةك ِرَيك‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بكةون‪ ،‬ئينجا لةطةل كورد بكةونة شة ِر‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل كورد دا شة ِر‬ ‫كة ب ِروام نية بتوانن‬ ‫مابيت هيض‬ ‫كوردستان‬ ‫بكةن‪ ،‬تا ضياكاني‬ ‫َ‬ ‫مةهدييةك دةرةقةتي شؤ ِرشي كوردي‬ ‫نايةت با ئةويش خؤي تاقي بكاتةوة‪،‬‬ ‫بةهيز‬ ‫زلهيزةكاني دونيا‬ ‫هةرئةوةندةي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةبيت كة كورد ضؤكي بؤ هيضيان دانةداوة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ملمالنيي سةفةوي دةست‬ ‫َليرةدا‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل عوسمانلي‪ ،‬مةبةستم‬ ‫َثيدةكاتةوة‬ ‫توركياو َئيرانة‪.‬‬ ‫َ‬ ‫لةهةولي ئةوةداية َثيطةي‬ ‫َئيران زؤر‬ ‫لاَ‬ ‫خؤي لةناوضةكاندا بةرب و بكات بةتايبةت‬ ‫عيراق بةطشتي‪،‬‬ ‫لةناوضةكاني كوردستانء َ‬ ‫شيوة‪.‬‬ ‫توركياو عةرةبةكانيش بةهةمان َ‬ ‫هةموو ش��ة ِري دةس��ةلاَ ت��ي كوردية‬ ‫َثيمان دةفرؤشن‪ ،‬جاران حيزبي بةعس‬ ‫سوثايةكي لةسوننة مةزهةباكان دروست‬ ‫كردبوو‪ ،‬شة ِري كورديان دةكرد َئيستاش‬ ‫ماليكي سوثايةكي لةشيعة دروست كردوة‬ ‫دةيةويت شة ِري كورد بكات‪ ،‬هةردوكيان‬ ‫َ‬ ‫بؤ َئيمةي كورد هةر يةكن‪ ،‬ضونكة شيعة‬ ‫دةزانيتء بةنةوةي‬ ‫هةميشة كورد بةدوذمن َ‬ ‫جنؤكة تةماشامان دةكةن‪.‬‬ ‫شيعة َ‬ ‫دةلَين‪ ،‬بنةضةي كورد‌ جنؤكةن‪.‬‬ ‫َ‬ ‫بةلطةي ئةم ووتةي شيعة لة(كولينيةوة)‬ ‫لةكتيبي كافي شيعةكان‬ ‫طي ِراويةتةوة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةباوكي ِرةبيعي شامي يةوة كة َ‬ ‫دةلَيت‬ ‫لةثيغةمبةر(صلي اللةعلية‬ ‫״ثرسيارمان كرد َ‬ ‫طةليك لةالمان دةذين‬ ‫وسلم) ووتمان‪َ :‬‬ ‫طةليك لةنزيكمانن كة ناويان‬ ‫ياخود‬ ‫َ‬ ‫كوردة ياخود كوردن‪َ ،‬تي َ‬ ‫كةالويمان دةكةن‬ ‫كالاَ و شتومةكمان َلي دةك ِرن ئايا َئيمة‬ ‫َتيكلاَ ويان بكةين و ك ِرينء فرؤشتنيان‬ ‫َ‬ ‫لةطةل بكةين؟‬ ‫ف��ةرم��ووي‪ :‬ئ��ةي ب��اوك��ي ِرةب��ي��ع‬ ‫َتيكةلاَ ويان مةكةن‪ ،‬ضونكة كورد لةجنسي‬ ‫جنؤكةن‪ ،‬ئةمة خواي طةورة ئاطاداري‬

‫كردوينةتةوة كةشفي كردوة‪ ‌،‬بةلاَ م بةو‬ ‫شيوة داثؤشراون لةبةرطي مرؤظدا‪ ،‬بةلاَ م‬ ‫َ‬ ‫لاَ‬ ‫جنؤكةنء َتيك ويان مةكةن بةهيض‬ ‫شيوةيةك״‪.‬‬ ‫َ‬ ‫ئةم‌ َ‬ ‫بةلطة‌ية وةك خؤي لةثةرتوكء‬ ‫لةكتيبي كافيدا‬ ‫الثة ِرةكةو بةرطةكةيشي‬ ‫َ‬ ‫شيوة ئةم‬ ‫جيطاي تردا بةهةمان َ‬ ‫وة لةزؤر َ‬ ‫ووتة َ‬ ‫هةلبةستراوة‌ بةدةم َثيغةمبةروة (صلي‬ ‫اللةعلية وسلم)‪ ،‬كة حاشا َثيغةمبةري‬ ‫ئيسالم هةر لةسةرةتاوة ِرَيزي كوردي‬ ‫طرتوةو خاكي كوردستانيش بةموبارةك‬ ‫هةذمارد كراوة لةقورئاندا‪.‬‬ ‫َليرةدا ثرسياريك خؤي زيت دةكاتةوة‪،‬‬ ‫بؤ شيعة ئةوةندة ِرقيان لةكوردة؟‬ ‫بةهؤكاري ئ��ةوةي ك��ورد دووج��ار‬ ‫َ‬ ‫مالي شيعةي َويران كردوة‪ ،‬دةسةلاَ تء‬ ‫ئيمثراتؤريةتي لةدةست وةرطرتونةتةوة‪.‬‬ ‫يةكةم‪ :‬لةسةردةمي مةمدوحي كو ِري‬ ‫توندكينء سةردةمي نايزامولمولكء‬ ‫سةردةمي سةالجيقةي كوردستان كة‬ ‫َ‬ ‫دةولةتي بوهةيئيء سامانيةكان بةدةستي‬ ‫كورد لةناوضونء َ‬ ‫دةولةتي فاتمي شيعة‬ ‫لةميسرو ليبياو يةمةندا بةدةستي‬ ‫ئ��ةس��ةدةدي��ن شيركؤو ناسر يوسفء‬ ‫سةالحةديني ئةيوبي كة ئيتر بؤ ماوةي‬ ‫ضةند سةد َ‬ ‫سالَيك خؤيان نةطرتةوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ثاريزةري‬ ‫كورديش‬ ‫لةطةل توركةكاندا َ‬ ‫ئةهلي سوننةتء جةماعة بوون لةجيهاني‬ ‫ضالديراندا‬ ‫ئيسالميدا‪ ،‬هةروةها لةشة ِري‬ ‫َ‬ ‫كورد هاوكاري باشي عوسمانلي بووة‬ ‫تا توانيان َ‬ ‫قزلباشيةكانء سةفةويةكان‬ ‫وةدةربنين‪،‬‬ ‫لةتةوريزي ثايتةختي خؤيان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةبيتةوةو تا‬ ‫ثاك‬ ‫لةكورد‬ ‫يان‬ ‫دل‬ ‫ضؤن‬ ‫ئيتر‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫قيامةت شة ِري لةطةل ناكةن‪.‬‬ ‫محةمةدي مةهدي الي ئةهلي سوننةتء‬ ‫جةماعة‪:‬‬ ‫زؤري��ك لةناو ئةهلي ئيسالمدا هةر‬ ‫َ‬ ‫ب ِروايان بةهاتني مةهدي نية‪ ،‬بةقسةيةكي‬ ‫خ��وراف��ي دةزان���ن‪ ،‬تةنانةت ئيمامي‬ ‫يوايةتيكي لةسةر مةهدي‬ ‫بوخاري هيض ِر‬ ‫َ‬ ‫وةرنةطرتوةو بةدرؤ دايناوة‪.‬‬ ‫بةلاَ م بةطشتي ئةهلي سوننةتء جةماعة‬ ‫يةكيك لةنيشانةكاني‬ ‫َثييان واية كة‬ ‫َ‬


‫قيامةت محةمةدي مةهديةو بؤ ماوةي‬ ‫‪َ ٧‬‬ ‫سال فةرمان ِرةواي دةكات‪ ،‬بةلاَ م الي‬ ‫ئيمتيازيكي وا‬ ‫ئةهلي سوننةتء جةماعة‬ ‫َ‬ ‫بالاَ ي نية كة شيعة داويانة َثييء َثييان‬ ‫واية مةعسومة‪َ ،‬‬ ‫بةلكو هةر وةك ثياو‬ ‫دةكريت‪ ،‬وةك محةمةد‬ ‫ضاكيك هةذمار‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫فاتحء سةالحةديني ئةيوبيء يوسفي كو ِري‬ ‫تاشفينء ئةلب ئةرسالنء مةليك شاهء‬ ‫توشي كو ِريء وةك َ‬ ‫سولتان محةمةدي‬ ‫غةزنةويء محةمةد قاسمء عيمادةدين‬

‫زةنطيء نوردةين مةحمود هةروةك ئةم‬ ‫يةكيكة‬ ‫ثياوضاكانة تةماشاي دةكةين‬ ‫َ‬ ‫ئيمتيازيكي‬ ‫لةقارةمانةكاني ئةم ئيسالمةو‬ ‫َ‬ ‫هةبيت ئةويش ئةوةية كة عيساي‬ ‫ئةطةر َ‬ ‫نويذ دةكات‪.‬‬ ‫كو ِري مةريةم لةدوايةوةي َ‬ ‫كؤتا وتةم لةسةر ئةم باسة‪ ،‬ئةطةر‬ ‫سياسيةكاني كورد بة(نةزةري ئيعتبار)‬ ‫قسةكاني ئ��ةو جةاللةديني بضوكة‬ ‫وةرنةطرن زؤر كارةساتة‪ ،‬ضونكة طرنطة‬ ‫بزانن كة ضواردةوري َئيمة شيعةية‪ ،‬شة ِري‬

‫دةشكيتةوة بةسةر‬ ‫ئايني زؤر قورستر‬ ‫َ‬ ‫زلهيزة‬ ‫بةعسيء‬ ‫ةكاني‬ ‫كوردا وةك شة ِر‬ ‫َ‬ ‫لاَ‬ ‫دةيةويت‬ ‫داطيركةرةكان‪ ،‬بة م شيعة‬ ‫َ‬ ‫بطةيةنيتة ميلشياكانيء هانيان بدات‬ ‫وا‬ ‫َ‬ ‫خيرةو (ماريقةن) واتا‬ ‫كة كوشتني كورد َ‬ ‫َ‬ ‫بدريت كة‬ ‫دةرضون‪َ ،‬ثيويستة زياتر‬ ‫هةول َ‬ ‫بدريتء‬ ‫مةزهةبي ئيمامي شافيعي برةوي َثي َ‬ ‫لةملمالنيكة‬ ‫مامؤستاياني ئايني باش‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةدريذاي ‪ ١١٠٠‬سالةشيعة‬ ‫َتيبطةن‪ ،‬كة‬ ‫َ‬ ‫كاري لةسةر دةكات‪.‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫‪27‬‬


‫ئيسالمييةكان لةئؤثؤزسيؤنةوة بؤ دوو دل‬ ‫َ‬ ‫لةطةل اليةنة سيياسيةكانى كوردستان‬ ‫لةكؤبوونةوةكةى‬ ‫بارزانى ئةميندارى يةكطرتوو لةدةستى ضةثى خؤيء‬ ‫ىَ‬ ‫كؤمةل ئيسالمى الى دةستى ِراستى دانابوو‬ ‫ئةمريى‬

‫ِراثؤرتى شيكارى‪:‬‬ ‫سةنطةر بيالل‬ ‫َ‬ ‫كؤمةل وةك دوو اليةنى‬ ‫يةكطرتوو و‬ ‫ئيسالمى هةميشة ِرةخنةى ئةوةيان ئاراستة‬ ‫ئؤثؤزسيؤنيكى‬ ‫كراوة كة نةيانتوانيوة وةك‬ ‫َ‬ ‫ك��ارا ثةنضة بخةنة س��ةر طرفتةكانء‬ ‫َ‬ ‫هةبيت‬ ‫َستيكى ئاشكراو ِروونيان‬ ‫َ‬ ‫هةلوي َ‬ ‫لةبةرامبةر مةسةلةضارةنووس سازةكاندا‪.‬‬ ‫ئؤثؤزسيؤنيكى ضاالك‬ ‫دروستبوونى‬ ‫َ‬ ‫َميذووةكةى‬ ‫كوردستان‬ ‫لةهةرَيمى‬

‫‪28‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫دةستثيدةكات كة بزوتنةوةى‬ ‫لة‪2009/7/25‬‬ ‫َ‬ ‫طؤ ِرانى َتيدا لةدايك بوو‪ ،‬نةوشيروان‬ ‫مستةفا ئةندازيارى ئةم بزوتنةوةية توانى‬ ‫ت��ةواوى دةنطة نا ِرازيةكانى هةريَمى‬ ‫كوردستان بةئيسالمىء عةلمانييةوة بؤ‬ ‫بهي َنيتة‬ ‫يةكيتىء ثارتى َ‬ ‫خؤى كةسب بكات‪َ ،‬‬ ‫ملمالنيييةكةوةو هةنديَك ِرووى‬ ‫َنيو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتيان نيشان بدات كة َثيشتر هةستى‬ ‫َثينةكراوة‪.‬‬ ‫ئةطةر ضى َثيش ‪ 7/25‬يةكطرتوو و‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلى ئيسالمى لةثةرلةمانى كوردستان‬ ‫وجووديان هةبووة‪َ ،‬‬ ‫بةالم ئةوان هةميشة‬

‫بةشدارى‬ ‫كابينةكاندا‬ ‫كهينانى‬ ‫لةثي َ‬ ‫َ‬ ‫يةكيتيان كردووةو‬ ‫حكومةتةكانى ثارتىء َ‬ ‫َ‬ ‫دةسةالت‬ ‫موستةفيدى ئيمتييازاتةكانى‬ ‫بوونة‪ ،‬بؤية تةواوى خوَيندنةوةكان بةو‬ ‫ئاراستةيةدا دةرؤن كة ئةم دوو حزبةنةيان‬ ‫ئؤثؤزسيؤنيكى‬ ‫توانيوة لة ِرابردوودا وةك‬ ‫َ‬ ‫تةندروست مامةلةبكةن‪.‬‬ ‫لةسةروبةندى ثرسى سةندنةوةى متمانة‬ ‫بييانهي َنيتة‬ ‫لةماليكى‪ ،‬مةسعود بارزانى توانى‬ ‫َ‬ ‫ملمالنييةكةوة‪ ،‬جطة لةشكست هيض‬ ‫َنيو‬ ‫َ‬ ‫لةكاتيكدا ئةم‬ ‫دةرئةنجاميكى نةبوو‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دوو حزبةدةبوو سةرسةختترين ِركابةرى‬


‫بارزانى بوناية‪ ،‬ضونكة بةبؤضوونى ضاودَيران‬ ‫لةئيستادا بارزانى تةواوى ثؤستة طرنطةكانى‬ ‫خيزانةكةى خؤيدا دابةشكردووة‪،‬‬ ‫لةنيو َ‬ ‫َ‬ ‫لةدةسثيكى ديكتاتؤرييةت‬ ‫ئةمةش جطة‬ ‫َ‬ ‫هيض خوَيندنةوةيةكى ترى بؤ ناكريَت‪.‬‬ ‫ئ��ةط��ةر ض��ى ب��ارزان��ى لةخستنى‬ ‫هيناو‬ ‫حكومةتةكةى ماليكيدا شكستى َ‬ ‫تا ِرادةيةكيش تووشى ئيحراج بوون بوو‪،‬‬ ‫بةشيكيش‬ ‫ضونكة نةيتوانى تةنانةت‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ببيت بةواقيع‪ ،‬بةالم لةوةدا‬ ‫لةخةيالةكانى َ‬ ‫سةركةوتوو بوو كة توانى تا ِرادةيةك‬ ‫ئؤثؤزسيؤن لةتكاتء لةيةكيان جوودا بكاتةوة‪،‬‬ ‫هاوكيشةيةكةوة‪،‬‬ ‫بةشيكييان َبي َنيتة َنيو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كة خؤى كارةكتةرى سةرةكى َبيت َتييدا‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةطةل اليةنة‬ ‫تةنانةت لةكؤبوونةوةكةى‬ ‫سيياسيةكانى كوردستان بارزانى ئةميندارى‬ ‫يةكطرتوو موحةمةد فةرةجى لةدةستى‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلى‬ ‫ضةثى خؤيء عةلى باثير‪ ،‬ئةميرى‬ ‫ثي‬ ‫ئيسالمى الى دةستى ِراستى دانابوو‪َ ،‬‬ ‫ثةياميكى بارزانى َبيت بؤ‬ ‫دةضيت ئةوةش‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫خودى نةوشيروان مستةفاو بزوتنةوةى‬ ‫ط��ؤ ِران كة ئيسالمييةكان دةستةمؤى‬ ‫ضاوثيكةوتنيشيدا‬ ‫خؤمن‪ ،‬وة لةتازةترين‬ ‫َ‬ ‫مامؤستا عةلى باثير ِرةخنةى توند ئاراستةى‬ ‫بزوتنةوةى طؤ ِران دةكات لةمة ِر بةشدارى‬ ‫نةكردنيان لةثرؤذةكةى بارزانيدا‪.‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلى ئيسالمى دةلَيت ״‬ ‫ئةميرى‬ ‫يةكيتى‬ ‫يةكيتى‪َ ،‬‬ ‫طلةييةكان دَينة سةر طؤ ِرانء َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل بابةتةكةدا‬ ‫بةخشةخش دةنطى هةر‬ ‫بوو‪َ ،‬‬ ‫بةالم طؤ ِران نيشانةى ثرسيارى لةسةر‬ ‫خؤى ثةيدا كرد‪ ،‬بؤية نةدةبوو ئةوان خؤيان‬ ‫لةو دةنطة نا ِرازيية جيابكةنةوة״ لةدريَذةى‬ ‫ضاوثيكةوتنةكةيدا عةلى باثير باس لةوة‬ ‫َ‬ ‫دةكات كة َ‬ ‫هةلويَستةكةى بزوتنةوةى‬ ‫طؤ ِران هةلةبووة لةبةشدارى نةكردنييان‬ ‫لةثرؤذةكةى مةسعود بارزانى سةرؤكى‬ ‫هةرَيمدا‪ ،‬لةبةرامبةر َليدوانةكانى ئةميرى‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلي ئيسالميدا‪ ،‬عةدنان عوسمان‬ ‫ئةندامى ثةرلةمانى كوردستان لةفراكسويَنى‬ ‫طؤ ِران بؤ ِريَطا َ‬ ‫دةلَيت ״ َئيمة رَيز لةهةر‬ ‫ب ِريارو َ‬ ‫َستيك دةطرين كة ئةو دوو‬ ‫هةلوي َ‬ ‫حزبةدةيدةن‪ ،‬ئ��ةوان ئ��ازادن لةب ِريارى‬ ‫لةنيو‬ ‫سياسى خؤياندا‪ ،‬بوونى جياوازى َ‬

‫ريزةكانى ئؤثؤزسيؤن كارَيكة ئاساييةو الى‬ ‫كيشةيةكى نيية״‪.‬‬ ‫َئيمة هيض َ‬ ‫يةكيتى نيشتمانى كوردستان لةطةلَ‬ ‫َ‬ ‫ئ��ةوةى رَيكةوتنى ستراتيذييان هةية‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ثارتى‪َ ،‬‬ ‫بةالم لةم ثرسةدا َبيدةنطى‬ ‫َ‬ ‫ملمالنيةكةوة‪،‬‬ ‫هةلبذاردوو نةضووة َنيو‬ ‫َ‬ ‫ئةطةر ضى ثارتى لة ِراطةياندنةكانييةوة‬ ‫هيرشى دةك��ردة س��ةر ئ��ةم حزبةبةوة‬ ‫َ‬ ‫يةكيتى َبيدةنطة‬ ‫كة‬ ‫�رد‬ ‫�‬ ‫دةك‬ ‫تاوانبارى‬ ‫َ‬ ‫لةبةرامبةر مةترسي دروس��ت بوونى‬ ‫لةعيراق‪ ،‬ب� َ‬ ‫�ةالم‬ ‫ديكتاتؤرييةكى تر‬ ‫َ‬ ‫دةضيت ئةم َبيدةنطيية بؤضونى تةواوى‬ ‫َثي َ‬ ‫َ‬ ‫بةتالةبانيشةوة‪،‬‬ ‫حزبةبيت‬ ‫ئةم‬ ‫ئةندامانى‬ ‫َ‬ ‫ضونكة َ‬ ‫تالةبانى بةوة ناسراوة كة ِر َؤلَيكى‬ ‫دةبينيت لةضارةسةركردنى ناكؤكى‬ ‫طرنط‬ ‫َ‬ ‫لةعيراق‪ ،‬هةرضى‬ ‫َنيوان كوتلةسياسييةكان َ‬ ‫يةكيتى‬ ‫واية‬ ‫يان‬ ‫ئةندامانى ئةم حزبةشة َثي‬ ‫َ‬ ‫نابيت تةسليم بةئيرادةى ثارتى‬ ‫ضى تر َ‬ ‫َ‬ ‫دةبيت هةلويَستى ِروونء ئاشكراى‬ ‫َبيتء َ‬ ‫هةبيت‪ِ ،‬رةنطة لةم ِروانطةيةوة َبيت‬ ‫خؤى َ‬ ‫سكرتيرى‬ ‫طرى‬ ‫جي‬ ‫بةرهةم‪،‬‬ ‫دكتؤر‬ ‫كة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫طشتى حزبةكة ِرايطةياند ״كاتى ئةوة‬ ‫يةكيتيدا‬ ‫هاتووة بةريَككةوتنى َنيوان ثارتىء َ‬ ‫بضينةوة״‪.‬‬ ‫مةسعود عةبدولخالق‪ ،‬ض��اودَي��رى‬ ‫سياسىء خاوةنى دةزطاى ستاندةر َ‬ ‫دةلَيت‬ ‫״س��ةرةت��ا ئيسالمييةكان ئؤثؤزسيؤن‬ ‫بوون‪َ ،‬‬ ‫لةئيستادا دوو َدلن‪ ،‬هةست‬ ‫بةالم َ‬ ‫لةقةيرانيكى سياسى‪ ،‬فكرى‪،‬‬ ‫دةكرَيت‬ ‫َ‬ ‫فةلسةفيدان‪ ،‬ئةطةر تةماشاى ووتارى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ووتارى‬ ‫نةوةدةكانى ِرابردوو بكةين‪،‬‬ ‫َئيستاياندا لةيةك جوملةدا يةكناطرنةوة‪،‬‬ ‫هةر لةبةشدارى كردنى ثةرلةمانةوة تا‬ ‫دةطاتة فرةذنى‪ ،‬سةرة ِراى وةستانى اليةنى‬ ‫ثةروةردةييان״ مةسعود عةبدولخالق َثيى‬ ‫واية ئةم ثرسة بةرنامةى كورد نةبوو‪،‬‬ ‫سةرة ِراى ئةوةى هيض زةمينة سازييةكى بؤ‬ ‫نةكرابوو بؤية َثييواية ״سةندنةوةى متمانة‬ ‫ئةجينداى كورد نةبوو‪،‬‬ ‫لةماليكى بةرنامةو َ‬ ‫ئةلعيراقييةو توركياو‬ ‫ئةوة بةرنامةى ليستى َ‬ ‫جاميعةى عةرةبىء َ‬ ‫ووالتانى كةنداو بوو‪،‬‬ ‫ملمالنييةكى طةورة هةية‬ ‫لةئيستادا‬ ‫َ‬ ‫ضونكة َ‬ ‫َ‬ ‫ؤذهةالتى ناوة ِراستدا‪ ،‬بؤية كورد لةو‬ ‫لة ِر‬

‫بيالل سل َيمان‪:‬‬ ‫ئيَمة لةثةرلةمانى‬ ‫كوردستان ئؤثؤزسيؤنني‬ ‫نةك لةدةرةوة‬ ‫كيشانةوة״‪.‬‬ ‫بضيتة َنيو ئةو َ‬ ‫ئاستةدا نيية َ‬ ‫َ‬ ‫بةشدارى كردنى كؤمةلء يةكطرتوو‬ ‫لةثرؤذةيةكى شكستخواردووى لةم‬ ‫لةنيو اليةنطرانياندا‬ ‫شيوةدا نيطةرانى زؤرى َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َليكةوتةوة‪ ،‬بةتايبةتى لةتؤ ِرى كؤمةاليةتى‬ ‫فةيسبووك‪َ ،‬‬ ‫جيطاى ئاماذة‬ ‫بةالم ئةوةى َ‬ ‫َثيدانة ئةوةية سةركردايةتى ئةم دوو حزبةتا‬ ‫َ‬ ‫هةلوَيستةكانى خؤيان‬ ‫َئيستاش لةمة ِر‬ ‫نانين‪.‬‬ ‫سورن و دان بةشكستةكانياندا َ‬ ‫سليمان‪ ،‬ئةندام ثةرلةمانى‬ ‫بيالل‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلى ئيسالمى لةثةرلةكانى كوردستان‬ ‫دوانيكيدا بؤ ِرَيطا َ‬ ‫״ئيمة‬ ‫دةلَيت َ‬ ‫لةلي َ‬ ‫َ‬ ‫لةثةرلةمانى كوردستان ئؤثؤزسيؤنين‬ ‫َ‬ ‫هةولبدةين‬ ‫دةبيت‬ ‫نةك لةدةرةوة‪َ ،‬ئيمة َ‬ ‫كيشةكانى دةرةوة هاودةنطء‬ ‫بةرامبةر َ‬ ‫هاو ِرا بين‪ ،‬ئةوةش واتاى تةسليم بوونمان‬ ‫يةكيتى״ لةبةرامبةر بةشدارى‬ ‫نية بةثارتىء َ‬ ‫نةكردنى بزوتنةوةى طؤ ِران لةث ِرؤذةكةدا‪،‬‬ ‫كؤمةل َ‬ ‫َ‬ ‫دةلَيت ״ ئةوة‬ ‫ئةندام ثةرلةمانةكةى‬ ‫بؤضوونى خؤيانة‪ ،‬ضؤن َئيمة َثيمان باش‬

‫مةسعود عةبدوخلالق‪:‬‬ ‫سةرةتا ئيسالمييةكان‬ ‫ئؤثؤزسيؤن بوون‪َ ،‬‬ ‫بةالم‬ ‫لةئيَستادا دوو َ‬ ‫دلن‬ ‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫‪29‬‬


‫بةشداريي اليةنة ئيسالمييةكان لةكؤبوونةوةكةي بارزانيدا‬ ‫بوو بةشدار بين‪ ،‬ئةوانيش َثييان باش بوو‬ ‫بةشدار نةبن״‪.‬‬ ‫ئةطةرضى يةكطرتووى ئيسالمى‬ ‫كيشةكانى خؤى‬ ‫كوردستان تا َئيستا َ‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ثارتيدا يةكالينةكردووةتةوة‪ ،‬كة‬ ‫ثارتى ل��ة‪ 2011/12/2‬لةناوضةى بادينان‬ ‫َطلؤثى سةوزى بؤ اليةنطرانى َ‬ ‫هةلكرد‬ ‫تا بضنة سةر بارةطاكانى يةكطرتوو بيان‬ ‫سوتينن‪ ،‬كة َثيشتريش ل��ة‪2005/12/6‬‬ ‫َ‬ ‫ثارتى اليةنطرانى ناردةبووة سةريان‪،‬‬ ‫كةلةنيوياندا‬ ‫كةسيكيشى َليكوشتن‬ ‫ضةند‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئةندامى سةركردايةتى ئةم حزبةيشى َتيدا‬ ‫بوو‪ ،‬ئةبو بةكر َ‬ ‫هةلةدنى ئةندامى مةكتةبى‬ ‫سياسى يةكطرتوو بؤ ِرَيطا ووتى ״بةشدارى‬ ‫كردنمان لةثرسى سةندنةوةى متمانة‬ ‫لةماليكى وةك ثرؤذةيةكى نيشتيمانى‬ ‫تةماشامان كرد‪ ،‬نةك وةك ثرؤذةيةكى‬ ‫بارزانى‪ ،‬ضونكة ئةواليةنة سياسييةنةى‬ ‫كارتيكردنيان‬ ‫عيراقى َتيدا بةشدار بوون كة َ‬ ‫َ‬ ‫عيراق هةية‪ ،‬وةك ليستى‬ ‫سياسي‬ ‫لةدؤخى‬ ‫َ‬ ‫عيراقييةو ِرةوتى سةدر‪ ،‬يةكطرتوو لةناو‬ ‫َ‬ ‫مةكتةبى سياسى خؤيدا ب ِريارى لةسةر‬ ‫داوةو سوريشين لةسةر ب ِريارى خؤمان‪،‬‬ ‫ضونكة ماليكى ئيلتيزاماتةكانى بةرامبةر‬ ‫بةجي نةكردووة״‪.‬‬ ‫هةرَيمى كوردستان َ‬ ‫جي َ‬ ‫مانةوةي وةزيرة كوردةكان لةبةغداد‬ ‫طومانى الى تةواوى ضاودَيرانء ِرؤشنبيران‬

‫‪30‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫دروستكرد‪ ،‬هةر لةسةرةتاوة حةقيقةتى‬ ‫ئيفليج بوونى ث ِرؤذةكةى سةلماند‪ ،‬مةسعود‬ ‫لةليدوانةكةيدا بؤ ِرَيطا َ‬ ‫دةلَيت״‬ ‫عةبدولخالق َ‬ ‫ئةطةر ثرسى متمانة سةندنةوة لةنورى‬ ‫دةبيت‬ ‫ثرسيكى ِراستةقينةية‬ ‫ماليكى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بكيشيتةوة‪،‬‬ ‫تؤ وةزيرةكانت لةحكومةت َ‬ ‫بةهيز دروس��ت‬ ‫لةثةرلةمان كوتلةى‬ ‫َ‬ ‫بكةيت‪َ ،‬ئيمة بينيمان لةسةروبةندى‬ ‫هةولير وةزيرة‬ ‫ناكؤكييةكانى بةغدادو‬ ‫َ‬ ‫كوردةكان هةر لةبةغداد مابوونةوة‪ ،‬بؤية‬ ‫َ‬ ‫فةقيرحالبوون‬ ‫بة ِراستى ئيسالمييةكان زؤر‬ ‫كة بةدواى ثرؤذةيةكى وا كةوتن״‪.‬‬ ‫َثييواية‬ ‫عةبدولخالق‬ ‫مةسعود‬ ‫سةرؤكايةتى هةرَيم لةثرسةكةدا زانيارى‬ ‫نةبوو‪ ،‬ئيسالمييةكانيش وةك شارةزاييان‬

‫ضاود َير َيكى سياسى‪:‬‬ ‫ئيسالمييةكان زؤر‬ ‫فةقري َ‬ ‫حالبوون‬ ‫كةبةدواى ثرؤذةكة‬ ‫كةوتن‬

‫كةسيكى ن��ةش��ارةزادا‬ ‫نةبوو ب��ةدواى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كةوتبوون‪ ،‬بؤية دةلَيت ״سةرؤكى هةريَم‬ ‫لةثرسةكةدا جدى بوو‪َ ،‬‬ ‫بةالم شارةزايي‬ ‫نةبوو״‪.‬‬ ‫ئةطةرضى زؤرَي��ك لةتيرةكان بةو‬ ‫كيشةى‬ ‫ئاراستةيةدا دةرؤن كة‬ ‫ملمالنيكة َ‬ ‫َ‬ ‫لةنيوان خودى بارزانىء‬ ‫شةخسى بووة َ‬ ‫ماليكيدا‪ ،‬هيض ثةيوةندييةكى بةو ووتارةوة‬ ‫نةبووة كة بارزانى باسى َليوة دةكرد‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةلكو ثةيوةندى بةو تةنكةرة نةوتانةوةية‬ ‫كة ِرؤذان��ة لةبيرة نةوتةكانى هةريَمى‬ ‫دةنيردرَينة دةرةوة‪.‬‬ ‫كوردستانةوة بةقاضاخ َ‬ ‫ئةبوبةكر َ‬ ‫هةلةدنى ئةندامى مةكتةبى‬ ‫سياسى يةكطرتوو َثييواية ״ماليكى هةر‬ ‫َ‬ ‫لةطةل‬ ‫قةيرانيك دروست دةكات‬ ‫ِرؤذةو‬ ‫َ‬ ‫عيراقدا‪ ،‬مافى َ‬ ‫هاوالتى بوونء‬ ‫كهاتةكانى‬ ‫َثي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫شةراكةتى نيشتمانىء ئاسايشى هاوالتيان‬ ‫هةلةدنى َ‬ ‫لةعيراقدا لةمةترسيداية״ َ‬ ‫دةلَيت‬ ‫َ‬ ‫״ئيمة لةسةر ئةم بنةمايانة بةشداريمان‬ ‫َ‬ ‫ك��ردووة‪ ،‬وة بةشداريكردنيشمان وةك‬ ‫كارتيكى فشاربوو‪ ،‬هؤكارى شكستى‬ ‫َ‬ ‫ثرؤذةكةش دةطة ِرَينمةوة بؤ هؤكارى‬ ‫دةرةك��ى‪ ،‬طرَيى سياسى حزبء اليةنة‬ ‫سياسييةكانى َنيو ث ِرؤذةكة كة كةس‬ ‫متمانةى بةكةس نةبوو‪ ،‬فشارى مادىء‬ ‫سةربازى بؤ اليةنة سياسييةكانى َنيو‬ ‫ث ِرؤذةكة״‪.‬‬


‫موشري طةآللَي‪:‬‬ ‫قةد َ‬ ‫هةلو َيسيت خراثم بةرامبةر ئيرَ ان نةبووة‬ ‫ديمانة‪ :‬كاروان رةحمان‬ ‫دةمةويت بة ِرشكاوانة َثيم َبلَييت ئةو‬ ‫ِرَيطا‪:‬‬ ‫َ‬ ‫ثةيوةندية هةبوو يان نا؟ ئةطةر هةبوو ئةو‬ ‫ئةساسيك بوو؟ ئةو‬ ‫ثةيوةندية لةسةر ضى‬ ‫َ‬ ‫كين كة بةشداربوون؟ بؤ ئةوان‬ ‫كةسانة َ‬ ‫نةهينرا؟‬ ‫ناويان َ‬ ‫موشير ط� َ‬ ‫�ةالَل��ى‪ :‬واش نا‪ ،‬ئةوةندة‬ ‫بة س��ادة مةبينة‪ ،‬ئةمة لة ثرسيارى‬ ‫ناضيت‪ ،‬لة هى دامء دةزطاى‬ ‫ِرؤذنامةنوس َ‬ ‫ئةمنى دواى ئةشكةنجةيةكى زؤر ئينجا‬ ‫بة كابراى زيندانى َ‬ ‫ئةلَين ئادةى وةرة َئيستا‬ ‫بنى كة بؤت‬ ‫دان بةهةموو ئةو تؤمةتانةدا َ‬ ‫َ‬ ‫هةلبةستراوة‪.‬‬ ‫َريطا‪ :‬لة ديمانةيةكى مامؤستا عةلى‬ ‫باثير ئاماذة بةو ثةيوةندية دةكاتء َ‬ ‫دةلَيت‬ ‫״بؤ ئ��ةوة كردوومانة كة طورطانخوارد‬ ‫نةكريين״؟‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫طةالَلى‪ :‬ئةطةر مامؤستا واى‬ ‫موشير‬ ‫وتبيت بة ِراى من راست دةكات‪ ،‬ضونكة‬ ‫َ‬ ‫بةهيزكردنء‬ ‫ئةطةر اليةنةكان بؤ خؤ‬ ‫َ‬ ‫َليدانى اليةنةكانى تر دةستيان بؤ ئةم‬ ‫كردبيت بؤشيان بة‬ ‫دريذ‬ ‫جؤرة ثةيوةندية َ‬ ‫َ‬ ‫ناتوانيت‬ ‫كرابيت‪ ،‬كةسيش‬ ‫َ‬ ‫خةبات حساب َ‬ ‫َ‬ ‫َليثرسينةوةيان لةطةل بكات لةبةر ئةوةى‬ ‫َ‬ ‫دةس��ةالت��دارن نةعةيببوو نةخيانةت‪,‬‬ ‫َ‬ ‫هيزى لةهةر ضوار‬ ‫بةالم‬ ‫اليةنيكى َبي َ‬ ‫َ‬ ‫ال طةمارؤدراو يان ثةيوةندى نةبووة يان‬ ‫بوبيت كة‬ ‫تةنها لة ئاستى قؤناغى ئةوةدا َ‬ ‫ئايا ئامادةيتان هةية طفتوطؤيةكى لةم‬ ‫بكريت يان نا‪ ،‬تةنهاو تةنها بؤ ئةوةى‬ ‫جؤرة َ‬ ‫نةخوريين‪ ،‬وا بزانم ئةطةر طؤشتى بةرازيش‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بواية بؤمان ح��ةالل بوو‪ ،‬نةوةك تةنها‬ ‫بدريتء‬ ‫لةبةرئةوةى‬ ‫هيز سزا َ‬ ‫اليةنيكى َبى َ‬ ‫َ‬ ‫بكريت‪ ،‬ضةندة ئةم َ‬ ‫هةل َويستة‬ ‫ِريسوا‬ ‫َ‬ ‫ناعةدالةتىء ستةمكارى َثيوةديارة‪ ،‬لةوةش‬

‫شيوة‬ ‫ناشيرينتر ئةوةية‬ ‫حيزبيك بةهةمان َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةلسوكةوت لةطةل كاديرةكانى خؤى‬ ‫بكات‪.‬‬ ‫جيطةى ثرسيارة بؤ‬ ‫َريطا‪ :‬ئ��ةوةى َ‬ ‫بة ِرَيزتان تؤمةتباركران؟‬ ‫َ‬ ‫جيطةى‬ ‫موشير‬ ‫طةالَلى‪ :‬بؤ منيش َ‬ ‫َ‬ ‫ثرسيارو َ‬ ‫مةتةلَيكة تا َئيستا بؤم هةلنةهاتووة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةل‬ ‫ِراستة بةتةمةنى بزوتنةوةء‬ ‫دةرويشايةتيم نةكردووة‪ ،‬طروثيشم نةبووة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫خاوةنى ِراو هةل َويستء ديدوبؤضونى خؤم‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلى بة‬ ‫بووم‪ ،‬زؤرجار َثيم وتراوة تؤ‬ ‫جاريك‬ ‫مةكينةى ئيخوان‪ ،‬وة خؤيشم‬ ‫َ‬ ‫الى مامؤستا سةالحةدين بةئامادةبوونى‬

‫كاك محةمةد بازيانىء كاك وريا وتم‬ ‫َئيمة بةضةكةكةى بزوتنةوةو بة عةقلى‬ ‫يةكطرتوو بير دةكةينةوة‪ ،‬ئةم جؤرةكةسانة‬ ‫هةنديك‬ ‫دريذنابن‪،‬‬ ‫َ‬ ‫لةناو حيزب زؤر تةمةن َ‬ ‫دةميكة ئةيان ووت كؤمةلَ‬ ‫لة دؤستانم َ‬ ‫ئةويت تا ئيشى َثيتة‪،‬‬ ‫هةرئةوةندة تؤى َ‬ ‫تؤ هى قيروسيايى‪ ،‬هةرواشى َلى هات‪،‬‬ ‫تائةوكاتةى ثارةمان بؤ ئةناردنةوة‪ ،‬تا‬ ‫َ‬ ‫بةنديكمان لة سفرةوة بؤ دروست كردن‪،‬‬ ‫مةل َ‬ ‫״ئيستا‬ ‫تا ئةوكاتةى خؤيان ئةيان ووت َ‬ ‫ئةوروثا سةنطةرى َثيشةوةية״ هةرهةمان‬ ‫مشيرى ئيستابووم‪ ،‬كو ِرى ضاكيش بووم‪،‬‬ ‫َ‬ ‫هةوالةى خواىطةورةبن‪.‬‬ ‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫‪31‬‬


‫دةستيك هةية لة ثشت‬ ‫َريطا‪َ :‬ثيتوانية‬ ‫َ‬ ‫كيشةوة بؤ لةكةداركردنى بة ِرَيزتان؟‬ ‫ئةم َ‬ ‫كيية؟‬ ‫دةستة‬ ‫ئةو‬ ‫هةية‬ ‫ئةطةر‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫موشير طةاللى‪َ :‬‬ ‫ئةرى وةال‪ ،‬تابةدةستيان‬

‫رِاستة بةتةمةنى‬ ‫َ‬ ‫كؤمةل‬ ‫بزوتنةوةء‬ ‫دةرو َيشايةتيم‬ ‫نةكردووة‪ ،‬طروثيشم‬ ‫نةبووة‪ ،‬خاوةنى رِاو‬ ‫َ‬ ‫هةلو َيستء ديدوبؤضونى‬ ‫خؤم بووم‪ ،‬زؤرجار ثيَم‬ ‫ىَ‬ ‫كؤمةل بة‬ ‫وتراوة تؤ‬ ‫مةكينةى ئيخوان‬ ‫‪32‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫ئةطا قاضيشيان هةبوو‪ ،‬ئةى خؤ ئةمة سيحرو‬ ‫جادوونةبوو‪ ،‬ضةندين َ‬ ‫سالة هةر ئةو موشيرة‬ ‫تروكانيك‬ ‫ب��ووم‪ ،‬بؤضى لةماوةى ضاو‬ ‫َ‬ ‫كاديريكى ض��االكء َدلسؤز بةشايةدى‬ ‫َ‬ ‫خؤيانء دؤس��تء دوذم��ن كرا بةثةند‪.‬‬ ‫جاريكيان لةوانةية لة َ‬ ‫(‪)1996‬بيت‬ ‫سالى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ةحمةتبيت‬ ‫ر‬ ‫بة‬ ‫ةبجة‬ ‫هةل‬ ‫عةلى‬ ‫خ‬ ‫شي‬ ‫مامؤستا‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ِ‬ ‫لة سنة تةلةفؤنى بؤ كردم لة ديمةشق بووم‪،‬‬ ‫ووتى برادةرانى َئيران طلةيان َليت هةية‪،‬‬ ‫لةدانيشتنيكدا باسى ئةوانت كردووة‬ ‫طواية‬ ‫َ‬ ‫سى‬ ‫كى‬ ‫دانيشتني‬ ‫لة‬ ‫استيةكةى‬ ‫ر‬ ‫خراثة‪،‬‬ ‫بة‬ ‫َ‬ ‫ِ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫قؤلى منء ئةحمةد ضةلةبىء مةاليةكى‬ ‫شيعة باسى هاتنة ذورةوةى لةشكرى‬ ‫عيراقىء َئيرانى كرا‪ ،‬منيش ووتم‬ ‫توركيى َ‬ ‫دةست لةكاروبارى َ‬ ‫ووالت وةردانء لةشكر‬ ‫ناكريت‬ ‫كيشى هةمووى وةك يةكة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةنديكى حةرام َبيت‪،‬‬ ‫هةنديكى حةاللء‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئةم قسةية بةثةلة طةيشتوةتة َئيران بة‬ ‫مامؤستا مةال عةلى يان ووت��وة ئةطةر‬ ‫نوينةرةكةتان لة ديمةشق بطؤ ِرن َئيمة‬ ‫َ‬ ‫دةدةينى‪،‬‬ ‫هةموو خةرجى نوسينطةكةتان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫طويى لة وةالمى‬ ‫مامؤستا دواى ئةوةى َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةروابلَين‬ ‫مةدةرى با‬ ‫طويشى‬ ‫بوو وتى َ‬

‫ثى وتن‪ ،‬كةس نية َ‬ ‫نكؤلى لة‬ ‫قسةيةكيشى َ‬ ‫ئازايةتى مامؤستاى رةحمةتى بكات‪ ،‬بؤية‬ ‫هةبووبيت َ‬ ‫بةالم‬ ‫دةستيكى لةبابةت‬ ‫ئةبى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫لةكوى َبينين‪،‬‬ ‫شيخى رةحمةتى‬ ‫ئازايةتى َ‬ ‫قةت َ‬ ‫هةل َويستى خراثم بةرامبةر َئيران‬ ‫رقوقينيكى ِرةشيش‬ ‫نةبووة‪ ،‬جطة لةدةست‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ثى ئةكةم‪ ،‬ئةوةشيان هةل دةطرم‬ ‫هةست َ‬ ‫بؤ بةردةم بارةطاى حةق‪.‬‬ ‫نكؤلى لةو ثةيوةندية ناكةن َ‬ ‫َريطا‪َ :‬‬ ‫دةلَين‬ ‫َ‬ ‫مشير َ‬ ‫كؤمةل‪ ،‬هةر بؤية‬ ‫طةالَلى بووة نةك‬ ‫هيشت خؤى كانديد بكاتةوة‪ ،‬تا‬ ‫نةمان َ‬ ‫ضةند ئةمة ِراستة؟‬ ‫�ةالَل��ى‪ :‬وةك لة َ‬ ‫موشير ط� َ‬ ‫وةالم��ى‬ ‫ثرسيارى َثيشو ووت��م ئ��ةوان بةمنيان‬ ‫نةوتووة لةسةر ثةيوةندى بوونم مافى خؤ‬ ‫وةرطرتبيتةوة‪َ ،‬‬ ‫بةلكو‬ ‫كانديدكردنيان لة من‬ ‫َ‬ ‫سى برايةي بةناوى سةركردايةتيةوة‬ ‫ئةو َ‬ ‫َ‬ ‫هاتنةالمو وتيان ״جةنابى مامؤستا دةلَيت‬ ‫َ‬ ‫طةالَلي ية ن��ةوةك لة‬ ‫لة بةرذةوةندى‬ ‫َ‬ ‫ثرسياريكى‬ ‫بسيتةوةء‬ ‫َ‬ ‫كؤنطرة برايةك هةل َ‬ ‫موحريجي َليبكات‪ ،‬مامؤستاش تؤى زؤر‬ ‫شيوةى ب ِريارةكةى‬ ‫خؤش َ‬ ‫دةويت״ طةرضى َ‬ ‫َ‬ ‫هةر واى َليهاتةوة خةلكيش ناحةقى نية‬ ‫بةريت ضونكة تا َئيستا‬ ‫ثى َ‬ ‫ئةم طومانةمان َ‬ ‫نابيت‬ ‫ت‬ ‫نةكردبي‬ ‫�ةورةى‬ ‫خيانةتيكى ط�‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئاواى َلى بكةى‪ ،‬ئةطةر َئيستاش قسةيان‬ ‫طؤريبيت‪ ،‬ئةوة ئةوان ئازادن هةرضى َ‬ ‫ئةلَين‪،‬‬ ‫َ‬ ‫منيش َثيضةوانةى ئةوةم بؤ سةلماندن‪،‬‬ ‫خواى طةورةش لة َنيوان منء ئةوان هةية‬ ‫نابيت‪.‬‬ ‫هيضى َلى وون َ‬ ‫ِرَيطا‪ِ :‬ر َؤلى سةركردةكان ضؤن دةبينى‬ ‫لة بةغداد؟‬ ‫َ‬ ‫طةالَلى‪ :‬وةك َثيوسيت نية‪،‬‬ ‫موشير‬ ‫لةوانةية لة تيرؤركردن بترسن‪ ،‬يان ثارةى‬ ‫زؤر و ِرى كردبن‪ ،‬بةهةموويان بةقةد‬ ‫د‪.‬مةحمود عوسمانء خاليد شوانى خولى‬ ‫يةكةميان كرد باش بوو‪ .‬نازانم ئةطةر ضةند‬ ‫كةسيكى تريان َئيمة نةمان ناسيبن‪.‬‬ ‫َ‬ ‫طا‪:‬ثيناسةى ئةم كةسايةتييانة خوارةوة‬ ‫ِرَي َ‬ ‫بكة؟ مامؤستا صديق‪ ،‬د‪.‬عةلى قةرةداخى‪،‬‬ ‫م‪.‬كريكار‪ ،‬م‪.‬عةلى باثير‪،‬‬ ‫م‪ .‬صالح الدين‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫م‪.‬دلشاد طةرميانى‪ ،‬كاك ئارام قادر؟‬ ‫موشير َ‬ ‫شيخ صديق‪ .‬وسماهم‬ ‫طةالَلى‪َ :‬‬


‫َ‬ ‫لةتؤلةى ثارتى طريفانى‬ ‫يةكطرتوو ‪..‬‬ ‫حكومةتى د ِران‬

‫ئةم حيزبة ئيسالمية ئةوةندةى واقيع ئةيطور َيت خؤى‬ ‫تواناى ئةوةى نيية كة واقيعةكة بطؤر َيت‬

‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫‪33‬‬


‫كارزان عوسمان كةالري‬ ‫يةكطرتووى ئيسالمى كوردستان كة َ‬ ‫سالى‬ ‫(‪ )1994‬هاتة ئ��اراوةو خؤيان ِراطةياند‪،‬‬ ‫سةرةتاى كاركردنيان دةعوةو بانطةوازبوو‪،‬‬ ‫كةمةندكيشكردنى‬ ‫ئةويش بؤ مةبةستى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫موسلمانانى كوردستان‪،‬‬ ‫خةلكى‬ ‫َدلى‬ ‫ضونكة زؤر لةوة شارةزاببون كةوا ئةتوانن‬ ‫لة ِرَيطةى ئةو بانطةوازةوة كارةكانيان‬ ‫ئةبيت‪ ،‬لةبةر ئةوةى باش‬ ‫سةركةوتوو َ‬ ‫ئةيانزانى كةوا كاركردن لةسةر هةستء‬ ‫سؤزى دينىء ئاينى َ‬ ‫كاريكى‬ ‫خةلكى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكى‬ ‫ئاسانة‪ ،‬توانيان ذم��ارةي��ةك‬ ‫لةدةورى خؤيان كوبكةنةوة‪ ،‬بةتايبةتى‬ ‫مامؤستايانى ئاينى‪ ،‬لةم ِرَيطةيةوة توانيان‬ ‫لةسةر كار كردن لةسةر هةستء سؤزى‬ ‫جةماوةر‪ ،‬قاعيدةى جةماوةرى خؤيان‬ ‫بنينء ِرؤذ بة ِرؤذيش برةويان بةم‬ ‫بونياد َ‬ ‫كارانةيان دةدا‪ ،‬ئةمة لةاليةك‪ ،‬لةاليةكى‬ ‫َ‬ ‫لةثال ئةم‬ ‫خيرخوازيشيان‬ ‫ديكةوة كارى َ‬ ‫َ‬ ‫كارةدا دةكرد‪ ،‬ئةويش بؤ راكيشانى خةلكى‬ ‫ِرةشء ِرووتى ئةوكاتة‪ ،‬ضونكة هةموومان‬ ‫دةزانين بةهؤى شة ِرى ناوخؤوة ئةو كاتة‬ ‫كوردستان بةسةختترين قؤناغدا طوزةرى‬ ‫دةكرد‪ ،‬لةم َريطةيةشةوة ديسان َ‬ ‫كيكى‬ ‫خةل َ‬ ‫زؤري��ان ل��ةدةورى خؤيان كؤكردةوة‪،‬‬ ‫لةسةرووى هةموو ئةمانةشةوة بؤ زياتر‬ ‫بةهيزكردنى َثيطةى خؤيان دةستيان كرد‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةطي ِرانى كؤ ِرو بالوكراوة‪ ،‬تةنانةت ثةليان‬ ‫َ‬ ‫هاويشت بؤناو مزطةوتةكانيش‪ ،‬بةقسةى‬ ‫خؤيان َبيت ئةم كارةيان دةعوة كردن بووة‬ ‫بؤ دينى خوا‪َ ،‬بى ئاطا لةوةى كة دةعوة‬

‫كةدةنطيان هيَنا‪ ،‬دينء‬ ‫دةعوةو بانطةواز‪،‬‬ ‫هةمووى بةقوربانى‬ ‫سياسةت دةكر َيت‬ ‫‪34‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫ئةبيت تةنهاو تةنها لةبةر ِرةزامةندى‬ ‫كردن َ‬ ‫خوا َبيت‪ ،‬نةوةك دةعوةو بانطةواز بكةيتة‬ ‫ئامرازيك بؤ كؤكردنةوةى جةماوةرى لة‬ ‫َ‬ ‫جى َثيى‬ ‫دةورى حيزبدا‪ ،‬وة‬ ‫َ‬ ‫هةركاتيك َ‬ ‫خؤت قايم كرد‪ ،‬ئيتر َ‬ ‫مالئاواى لة دةعوةو‬ ‫بانطةواز بكةيت‪َ ،‬‬ ‫ثرسياريك‬ ‫بةالم َليرةدا‬ ‫َ‬ ‫َديتة ئاراوة ئايا ئةم حيزبة َبو َئيستا وةك‬ ‫جاران دةعوةكةيان نةماوة؟ خؤ دةعوة‬ ‫دةكريت‪ ،‬يان‬ ‫كاتيكدا‬ ‫َ‬ ‫لةهةموو سةردةمء َ‬ ‫ئةوةتانى ئةم حيزبة ئةوةندة كارى بةدةعوة‬ ‫َ‬ ‫ثى قايم بكات‪ ،‬يان‬ ‫بووة تا َثيطةى خؤى َ‬ ‫بةهيزكردنى خؤيان‬ ‫ئةوةتانى دةعوةيان بؤ َ‬ ‫َ‬ ‫ب��ووة‪ ،‬ب� َ‬ ‫�ةالم ئةم حيزبة دواى ئةوةى‬ ‫كةزانى ِرةطى داكوتاوة ئيتر وردة وردة‬ ‫بةرةو سياسةت هةنطاوى ناو وردة وردةش‬ ‫لةكارى دةع��وة تا ِردةيةكى زؤر دوور‬ ‫كةوتةوة‪ ،‬ئةم كاركردن بؤ سياسةتء‬ ‫دريذةى‬ ‫ثةراويزخستنى دةعوةية تا َئيستا َ‬ ‫َ‬ ‫هةية‪ ،‬ئ��ةم حيزبة وةك سةرةتاى‬ ‫ئةبيت‪،‬‬ ‫نةوةدةكان كاريان بة دةع��وة َ‬ ‫ئةويش لةكاتى َ‬ ‫هةلبذاردنةكاندا‪ ،‬سةدان‬ ‫كةسايةتى بانطخوازو مةالو كةسايةتى‬ ‫ئاينى لة دةورى خؤيان كؤدةكةنةوة‪،‬‬ ‫طي ِرانء‬ ‫دةس��ت دةك��ةن بة ئاهةنط َ‬ ‫َثيشكةش كردنى وتارى ئاينى سياسيانةو‬ ‫دةهينن‪،‬‬ ‫خيرخوازى ‪...‬هتد‪ ،‬تا دةنط َ‬ ‫كارى َ‬ ‫هينا‪ ،‬دينء دةعوةو‬ ‫ئيتر كةدةنطيان َ‬ ‫بانطةواز‪ ،‬هةمووى بةقوربانى سياسةت‬ ‫هةركاتيكيش طومانيان لةوة‬ ‫دةكريت‪ ،‬وة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةبوو كةناتوانن زؤر سةركةوتوبن‬ ‫لة ِرَيطةى دةعوةو بانطةوازةوة‪ ،‬بؤ بةدةست‬ ‫هينانى دةنطةكانيان‪ ،‬ئةوا يةكسةر ثةنا‬ ‫َ‬ ‫ئةبةنة بةر مةاليةك‪ ،‬لة هةمووشى‬ ‫سةيرتر زؤر جار ئاماذة بةوة دةكةن كة‬ ‫دةبيت كةسى سياسى سياسةت بكاتء‬ ‫َ‬ ‫كةسى ئاينى كارى ئاينى خؤى ئةنجام‬ ‫بدات‪ ،‬بةقسةى خؤيان َبيت ئةوة يةكةم‬ ‫دةعوةية‬ ‫جياكردنةوةى‬ ‫هةنطاوى‬ ‫لةسياسةت‪ ،‬وةك ئةوةى لة كؤنطرةى ئةم‬ ‫باسيكيان بووبوة‬ ‫حيزبة هةموو قسةو‬ ‫َ‬ ‫ئةوةى ضؤن دةعوةو سياسةت لةيةكتر‬ ‫جيابكةنةوة‪ ،‬من نازانم ئةمانة يان خؤيان‬ ‫َ‬ ‫ئةيانةويت جةماوةر‬ ‫خةلةفاون يان‬ ‫َ‬

‫َ‬ ‫خةلةفاو بكةن‪ ،‬ئةى هةرئةم حيزبة نةبوو‬ ‫نابيت دةعوةو‬ ‫ل��ة ِراب��ردوودا دةيانووت َ‬ ‫جيابكةنةوة؟‬ ‫لةيةكتر‬ ‫سياسةت‬ ‫هةرئةوانيش نةبوون دةيانوت دةعوةو‬ ‫نايانكريت؟‪ ،‬نازانم‬ ‫سياسةت َبى يةك‬ ‫َ‬ ‫يةكطرتوو تاضةند لةوة ئاطادارة لة َريطاى‬ ‫دةعوةوة بوون بةو حيزبةى َئيستا؟‪ ،‬ثاشان‬ ‫يةكيك لةو الفء طةزافانةى ئةم حيزبة‬ ‫َ‬ ‫َليى دةدات‪ ،‬هةميشة واى نيشانداوة كة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةضيتء تواناى‬ ‫سال‬ ‫بةسال بةرةو َثيشةوة َ‬ ‫طو ِرانكارى هةية‪َ ،‬‬ ‫بةالم ئةوة هاوالتيانن‬ ‫دةبيت هةست بةوة بكةن كة ئةم حيزبة‬ ‫َ‬ ‫تواناى طو ِرانكارى هةيةو هةر هاوالتيانن‬ ‫دةزان��نء هةست بةوة دةك��ةن كة ئةم‬ ‫َ‬ ‫لةخالكى ضةقبةستووداية‪ ،‬دةبواية‬ ‫حيزبة‬ ‫َ‬ ‫يةكطرتوو لةدواى هةلبذاردنةكةى دوو‬ ‫َ‬ ‫سالى ِراب��ردوو لةخؤيان بثرساية بؤضى‬ ‫بهينن؟‪،‬‬ ‫نةيتوانى‬ ‫دةنطيكى َثيويست َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ِراستييةكةى ئةوةية كة هاوالتييان‬ ‫كةحزبيك‬ ‫طةشتبوونة ئةو قةناعةتةى‬ ‫َ‬ ‫نةتوانيت خؤى لةضةق بةستووى ِرزطار‬ ‫َ‬ ‫ئوميديكى َليبكريت كة‬ ‫بكات‪ ،‬ئيتر ضى َ‬ ‫تواناى ئ��ةوةى هةية دؤخ��ى سياسى‬ ‫هةريمى كوردستان لةضةق بةستووى‬ ‫َ‬ ‫ديكيان بؤ دروست‬ ‫بكاتء‬ ‫�ار‬ ‫�‬ ‫ِرزط‬ ‫ئومي َ‬ ‫َ‬ ‫بكات‪ ،‬دواى ئةوةى ئةم حيزبة نةيتوانى‬ ‫خوى َ‬ ‫دوخى سياسى َ‬ ‫والت‬ ‫بةلكو َ‬ ‫نةك َ‬ ‫لةضةق بةستووى ِرزطار بكات‪ ،‬ئيتر َليرةوة‬ ‫قوناغيكى هةستيار‬ ‫ئةم حيزبة رووبةرووى‬ ‫َ‬ ‫ئةوةتانى يان ئةم حيزبة‬ ‫دةبيتةوة ئةويش‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةبيت لةطةل رووداوةكانى ِرؤذدا دةورو‬ ‫َ‬ ‫ببينيت‪ ،‬ياخود ئةوةتا‬ ‫ِر َؤل��ى كاريطةر‬ ‫َ‬ ‫بةدةردى حيزبة عةلمانييةكان ِرَوذ بة رؤذ‬ ‫روو لةكزى دةكات‪ ،‬هةرضةندة َبوضوونى‬ ‫بةهيزة‪ ،‬ئةوةى بووةتة‬ ‫دووةم‬ ‫َ‬ ‫ئةطةريكى َ‬ ‫َ‬ ‫جيطةى ثرسيارى سةرةكى هاووالتيانى‬ ‫َ‬ ‫هةريمة ئةوةية ئةم حيزبة ئيسالمية‬ ‫ئةم َ‬ ‫ئةيطوريت خؤى تواناى‬ ‫ئةوةندةى واقيع‬ ‫َ‬ ‫بطؤريت‪ ،‬وة‬ ‫ئةوةى نيية كة واقيعةكة‬ ‫َ‬ ‫كارةساتيكى‬ ‫زؤرجار بينيومانة لةكاتى‬ ‫َ‬ ‫ياريكى‬ ‫طةورةدا تواناى ئةوةى نةبووة ب ِر َ‬ ‫جةريئانة دةربكاتء راشكاوانة َ‬ ‫هةل َويستى‬ ‫َ‬ ‫هاوالتياندا‬ ‫دةرببريت كةلة قازانجى‬ ‫خؤى‬ ‫َ‬


‫َبيت‪ ،‬وةك ئةوةى كةلة كارةساتةكةى‬ ‫(‪)17‬ى شوباتى شارى َ‬ ‫هةلمةتو قوربانى‬ ‫سليمانيدا ِرووي��داو طةنجانى ئةو شارة‬ ‫َ‬ ‫ئ��ازي��زة خ� َ‬ ‫خ��وي��ن ك��رانء‬ ‫�ةل��ت��ان��ى َ‬ ‫ذمارةيةكيشيان َليبرينداربوون‪ ،‬ئةم حيزبة‬ ‫ئيسالمية لةبرى ئ��ةوةى ميذوويةكى‬ ‫دليرانة بؤخؤى تؤماربكاتء‬ ‫َ‬ ‫بويرانةو َ‬ ‫بويرانةو جةريئانة دةربكات‬ ‫بةياننامةيةكى َ‬ ‫كة زؤرجار دةيان وت َئيمة لةسةنطةرى‬ ‫ميللةتين‪َ ،‬‬ ‫بةالم هةزوو ئةم حيزبة لةبرى‬ ‫ئةوةى بةياننامةيةك دةربكاتء ئازايانة‬ ‫َ‬ ‫دةس���ةالت َئيمة وةك‬ ‫َبلَيت ئ��ةى‬ ‫يةكطرتووى ئيسالمى ئيتر ِرازى نابين‬ ‫بةفيرؤ ب ِروات‪َ ،‬ليتان‬ ‫َ‬ ‫خوينى طةنجانمان َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةخةلكى ئةم شارة بكةن‪.‬‬ ‫قبول ناكةين وا‬ ‫وةك ك��ارى هةموو ج��ارةي��ان دواى‬ ‫كاتذمي َريكى كةم‬ ‫َتيثة ِربوونى ضةند‬ ‫َ‬

‫بةياننامةيةكى قةزةمانةيان َ‬ ‫بالو كردةوةو‬ ‫ِر َؤلة نةبةردو ضاونةترسء ماف خوراوةكانى‬ ‫ئاذاوةطي ِرو ثيالنضى بؤ‬ ‫ئةو شارةيان بة‬ ‫َ‬ ‫هةريمى كوردستان‬ ‫َتيكدانى بارودؤخى‬ ‫َ‬ ‫ناوبرد‪ ،‬بةم كارةيان خؤيان خستة َذير‬ ‫ثرسياريكى َميذووى ثر شةرمةزارييةوة‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةالم دواى ئةوةى بؤيان دةركةوت كة‬ ‫َ‬ ‫خةلكة ئازاو ضاونةترسةكةى ئةم شارة‬ ‫ناكريتةوةو َروذ بةرؤذ‬ ‫بةئاسانى كث‬ ‫َ‬ ‫دةنطى شةقام زياتر دةبوو‪ ،‬بؤئةوةى ئةو‬ ‫َ‬ ‫هةلويستة نامةعقولةيان بشارنةوةو خؤيان‬ ‫ثاك بكةنةوة دةستيان كرد بةوةى كة‬ ‫ئةوانةى لة شةقامةكاندا كوذران شةهيدنء‬ ‫َ‬ ‫رؤل��ةى ميللةتن‪ ،‬ب� َ‬ ‫�ةالم وةك بيريان‬ ‫َ‬ ‫ويستبيتيان خةلكى فريووبدةن‬ ‫ضوبيت يان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كة هةرئةوان بوون بةو خةلكةيان ووت‬ ‫�وي��نء كةسى نابةرثرس‬ ‫ط�َ�ي��رة ش�َ�ي� َ‬

‫دةيانويست خؤيان وةك دةم راستى‬ ‫بةالم ئةوة َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكى‬ ‫بناسينن‪،‬‬ ‫خةلكى‬ ‫َ‬ ‫نةيانهيشت‬ ‫بويرةكان بوون‬ ‫وشيارو دةنطة َ‬ ‫َ‬ ‫ئةو كارة ئةنجام ب��دةن‪ ،‬ضونكة لةوة‬ ‫َدلنيابوون ئةطةر دؤخةكة بؤ َئالوزى‬

‫مادام باس‬ ‫لةدميوكراسى دةكةن با‬ ‫ئةميندارةكةتان جطة‬ ‫لة ضوار َ‬ ‫سال زياتر‬ ‫ئةميندار نةبواية؟‬ ‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫‪35‬‬


‫ب ِرؤشتاية ئةمان هةرزوو َثيضيان َليدةداو‬ ‫هيض َ‬ ‫ويستيكيشيان نةدةنواند‪ ،‬كورد‬ ‫هةل َ‬ ‫وات��ةن��ى وةك بةرسكى ب��اران بؤى‬ ‫دةرئ��ةض��ونء لةوانةشة وةك ثيشةى‬ ‫هةميشةييان بضونايةتة دانيشتنة ث ِر‬ ‫تةشريفاتةكانى دةس� َ‬ ‫�ةالت��ةوةو قاقاى‬ ‫َ‬ ‫دةسةالت‬ ‫شةرمةزارى َثيكةنييناوييان بؤ‬ ‫َليبداية‪ ،‬ئةم حيزبة زؤرجار الفء طةزافى‬ ‫ديموكراسى ئازادىو ‪ ..‬هتد دةكات ئةمة‬ ‫جطة لةنوكتةيةكى َبى تام هيضى ديكة‬ ‫نيية‪َ ،‬‬ ‫خةلكى زؤر باش َتيدةطات حزبة‬ ‫ئيسالمييةكان تاضةند ِرَيطةى ئازادىء‬ ‫دةدريت ‪ ،‬ئةمةش‬ ‫مافى دةرب ِرين َثي َ‬ ‫ديموكراسيية‪،‬‬ ‫مافى‬ ‫سةرةتايترين‬ ‫�اري��ك��ي��ان ل��ة ك��ؤ ِرَي��ك��ى ئ��ةن��دام‬ ‫ج� َ‬ ‫يةكطرتودابوم‪،‬‬ ‫سةركردايةتييةكى‬ ‫َ‬ ‫لةطةل بوو سةر بةيةكطرتوو‬ ‫برادةريكم‬ ‫َ‬ ‫بوو‪ ،‬دواى تةوابوونى كؤ ِرةكة ِرةخنةى‬ ‫زؤرى ل��ةق��س��ةك��ان��ى ئ���ةو ئ��ةن��دام‬ ‫سةركردايةتييةيان هةبوو‪ ،‬منيش وتم‬ ‫بؤضى لةكؤ ِرةكةدا َ‬ ‫هةل نةسايت بةئازادانة‬ ‫بيرو ِراى خؤت دةرب ِرى‪ ،‬ئةويش وتى بؤ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫م��الء‬ ‫ئ��ةت��ةوى ق��و ِر بكةيتة س��ةر‬ ‫َ‬ ‫مندالةكانم؟!‪ ،‬تؤزة موضةيةكم هةية‪ ،‬با‬ ‫بةهؤى ئةو قسانةوة َليم نةب ِرن‪ ،‬بةراستى‬ ‫بةزةيم َثييدا هاتةوة‪ ،‬بةزةييةك بؤ ئةوةى‬ ‫لةناو ئةو حيزبةدا هةميشة ئازادى و مافى‬ ‫ئةبيت َ‬ ‫مرؤظ و ديموكراسى َ‬ ‫خةلكى‬ ‫ئةلَين‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫ضةندى‬ ‫شاهيدى ئةوة بدةن كة ئةم حيزبة‬ ‫ئ��ازادى و ديموكراسى ‪...‬ت�َ�ي��دا بةدى‬ ‫دةكريت‪ ،‬باشة من ثرسيار دةكةم لةماوةى‬ ‫َ‬ ‫رابردوودا بؤ ئةو ديموكراسييةتان لةخوتاندا‬ ‫بةرجةستة نةكردو كارتان نةكرد؟ مادام‬ ‫ب���اس ل��ةدي��م��وك��راس��ى دةك����ةن با‬ ‫ئةميندارةكةتان جطة لة ضوار َ‬ ‫سال زياتر‬ ‫ئةميندار نةبواية؟ كةستان بيرتان‬ ‫�اري��ك��ى واك�����ردةوة؟ ي��ان هةر‬ ‫ل��ةك� َ‬ ‫موحافيزكاربوون؟ كةستان جورئةتى‬ ‫ئ��ةوةى دةك��رد لةكاتى كؤنطرةكانى‬ ‫راِبردوودا َبلَيت من دةبمة مونافسى جةنابى‬ ‫َ‬ ‫ضةثلة ِرَيزان وةك‬ ‫ئةميندار؟ يان هةر‬ ‫َ‬ ‫حيزبةكانى تر كةخؤتان دةلَين دةتان‬ ‫كردةوة ئةميندارتان؟ بيرتان لةوة دةكردةوة‬

‫‪36‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫بؤجى ئةميندارتان (‪َ )18‬‬ ‫سال زياتر باوةشى‬ ‫كردوةبووة كورسييةكةى؟ لةسةروى‬ ‫هةموو ئةمانةشةوة ئةم حيزبة وةك‬ ‫حيزبةكانى ترى كوردستان خاوةنى دةيان‬ ‫َ‬ ‫كةسيك‬ ‫كةنالى راطةياندنى زةبةالحة‬ ‫َ‬ ‫ثى َبلَيت يةكسةر‬ ‫َ‬ ‫ناويريت قسةيةكيان َ‬ ‫ِراطةياندنةكانيان وةك مةكينةى ئاش‬ ‫كاريكى حيزبةكةى‬ ‫دةكةونة طة ِر بؤى‪ ،‬يان َ‬ ‫خؤيان زياد لة قةبارةى خؤى طةورة‬ ‫دةكةنةوة وةك ئةوةى َبلَييت َ‬ ‫خةلكى ئةم‬ ‫مةملةكةتة زؤر َبيئاطاو َ‬ ‫كالفام بن‪ ،‬بةنمونة‬ ‫لةكاركيشانةوةكةى‬ ‫وةك دةس��ت‬ ‫َ‬

‫نةتان توانى بة ئةندام‬ ‫ثةرلةمانةكانتان َبلينَ‬ ‫كورة ئةوةى ثارةى‬ ‫ميللةتة وةرى نةطرن‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بةالم لةمةشياندا‬ ‫كةوتن و بةبيست‬ ‫دةرةجةى قةراريش‬ ‫ناجيح نابن بؤ ئةو‬ ‫كةوتنةتان‬ ‫ئةمينداريان‪ ،‬وا باسيان دةكردو ثيشان و‬ ‫بةطويى َ‬ ‫خةلكيان دةدا كة موعجيزة ِروويدا‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َبيت‪ .‬ئةم حيزبة لةكاتى كونطرة ث ِر ضةثلة‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك دروشم‬ ‫كةثيشوتر‬ ‫ِرَيزانةكةياندا َ‬ ‫و شتيان هةبوو‪ ،‬لةكؤنطرةدا واو وا دةكةين‪،‬‬ ‫َئيمة زؤر لةوة َدلنيابوين كونطرةى ئةو‬ ‫جارةشيان هيج جياوازييةك لةحيزبةكةدا‬ ‫ناكات‪ ،‬ضونكة كونطرةكانى تريش هةمان‬ ‫َ‬ ‫ب���ةالم وا‬ ‫ق��س��ةو وت��ةي��ان دةووت‪،‬‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلَيك دةموضاوى دووبارة‬ ‫دةرنةدةضوو‪،‬‬ ‫ضنطيان لة ثؤستة بةرزو حةياتةكةى‬

‫يةكيك لةو قسة َبى‬ ‫حيزب طيركرد‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫مانايانةى كة كردبويانة هةال لةسةرى و‬ ‫دةيانويست ضاوبةستى َ‬ ‫ثي بكةن‪،‬‬ ‫خةلكى َ‬ ‫كةوا ب ِريارياندابوو باس لةدروست بوونى‬ ‫َ‬ ‫حيزبيك ئةطةر بة‬ ‫دةولةتى كوردى بكةن‪َ ،‬‬ ‫(‪َ )18‬‬ ‫نةتوانيت خؤى لةضةق بةستوى‬ ‫سال‬ ‫َ‬ ‫دةبيت‬ ‫رزطار بكات‪ ،‬ئةى ضؤن توانايان َ‬ ‫َ‬ ‫دةول��ةت لةقةيران رزط��ار بكةن؟ ئةم‬ ‫دةتوانيت َ‬ ‫رؤلةيةكى‬ ‫حيزبى يةكطرتووة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫سؤزبيت بؤ بةرطرى لةو دةولةتةو‬ ‫َدل َ‬ ‫خؤتانى بؤ بكةنة قوربانى يان َ‬ ‫ستيكى‬ ‫هةل َوي َ‬ ‫دةبيت وةك ئ��ةوةى لة‬ ‫شةرمنانةتان َ‬ ‫كارةساتةكةى بادينان ِرويدا؟‪ ،‬ئةطةر كورد‬ ‫بووة َ‬ ‫دةولةت ضى ثرؤذةيةكى طةورةتان‬ ‫دةبيت بؤ ئةو َ‬ ‫دةولةتة؟ ئةطةر بةقةدةر‬ ‫َ‬ ‫دةست شكانةكةى جةنابى ئةميندارتان‪،‬‬ ‫َ‬ ‫دةولةتى ك��وردى بكرداية‬ ‫باستان لة‬ ‫قةناعةتيكمان بؤ دروست ئةبوو‪َ ،‬ئيوة ببنة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َثيشةنط َبو باس كردن لة دةولةتى‬ ‫كوردى‪ ،‬تةحةدا ئةكةم ئةطةر هةر هيض‬ ‫نةبيت لة َ‬ ‫كةنالةكانيانةوة ضوار بةرنامةيان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كردبيت باس لة دةولةتى كوردى بكةن‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫دةولةتى كوردى خةونى حوشترانة نيية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫بنيشت جوين نيية‪،‬‬ ‫دةولةتى ك��وردى َ‬ ‫نابيت‪َ ،‬‬ ‫َ‬ ‫بةلكو‬ ‫دةولةتى كوردى بةوتار َ‬ ‫ئةبيت‪ ،‬با يةكطرتوى ئيسالمى‬ ‫بةكردار َ‬ ‫ئةو هةنطاوانةمان بؤ ئاشكرابكةن‪ ،‬كة بؤ‬ ‫َ‬ ‫دةولةتى كوردى ناويانة‪ ،‬يان بةنيازن‪،‬‬ ‫ئةنجامي بدةن‪.‬‬ ‫ثرسياريك َئيستا يةخةى‬ ‫طةورةترين‬ ‫َ‬ ‫ئ��ةم حيزبةى ط��رت��ووةو خستية َذير‬ ‫ثرسياريكى َميذووييةوة‪ ،‬ئةويش وةرطرتنى‬ ‫َ‬ ‫ئةو نزيكةى ضوار مليار دينارةبوو كةلة‬ ‫قوت و داهاتى ميللةت وةري��ان طرت‪،‬‬ ‫ئةو ضوار مليارة حةق و مافى ئةو َ‬ ‫خةلكة‬ ‫رةش و روت��ةى كوردستانن‪ ،‬كة نانى‬ ‫تاقة رؤذيكيان نيية بيخؤن‪ ،‬ئةو ثارةية‬ ‫َ‬ ‫هاوالتية بةدبةختانةية كة‬ ‫مافى ئةو‬ ‫َ‬ ‫لةكةنالةكانتانةوة سوك و رسوايان ئةكةن‬ ‫دؤالريك‪ ،‬ئةوة قوتى ئةو‬ ‫بؤ ضةند سةد‬ ‫َ‬ ‫هةذارانةية كة رؤذانة بةهؤى نةبوونى‬ ‫ديناريكةوة ضاويان لة ذيان‬ ‫ضةند هةزار‬ ‫َ‬ ‫طو ِرستان َ‬ ‫دةخرين‪،‬‬ ‫بةرى‬ ‫َ‬ ‫دادةخةنء بةرةو َ‬


‫خير لةخؤنةديوانةية‪،‬‬ ‫ثارةى ئةو طةنجة َ‬ ‫كة َثينض هةزار لةطيرفانيدا نيية‪َ ،‬ئيمة زؤر‬ ‫لةوة َدلنيابووين كة بةثارة ضؤك دادةدةن‪،‬‬ ‫ضونكة َثيشتر بة ثارةى ك ِرينى سةيارةى‬ ‫ثةرلةمانتارةكانتان تاقيكرانةوة‪ ،‬نةتان‬ ‫توانى بة ئةندام ثةرلةمانةكانتان َبلَين كورة‬ ‫ئةوةى ثارةى ميللةتة وةرى نةطرن‪َ ،‬‬ ‫بةالم‬ ‫لةمةشياندا كةوتن و بةبيست دةرةجةى‬ ‫قةراريش ناجيح نابن بؤ ئةو كةوتنةتان‪،‬‬ ‫رؤذيك َبيت باجى ئةو كةوتنةو‬ ‫دةبيت َ‬ ‫وة َ‬ ‫َ‬ ‫كةوتنةكانى ديكة ب��دةن و تولةتان‬ ‫بكريتةوة‪ ،‬ئةويش كاتى دةنطدانة‪،‬‬ ‫َلي َ‬ ‫َ‬ ‫قةناعةتيك‪،‬‬ ‫ضونكة هاوالتيان طةشتونةتة‬ ‫َ‬ ‫ضيتر َئيوة ناتوانن لةئاست تموحياندا بن‪،‬‬ ‫بؤ ناثرسن لةخؤتان ئةوةندة َبى ثارةن وا‬ ‫بةثارة َ‬ ‫ئةكريت؟‪َ ،‬ئيوة‬ ‫ثي‬ ‫َ‬ ‫سولحيشتان َ‬ ‫زؤرجار منةتى ئةوةمان بةسةردا ئةكةن‬ ‫نابيت ثارةى ميللةت بؤ كةس بةهةدةر‬ ‫َ‬ ‫بدريت‪ ،‬ئةى ئةو ثارةيةى َئيوة وةرتان‬ ‫َ‬ ‫طرتووة ثارةى حكومةت نةبوو؟ ئيتر ضى‬ ‫لةنيوان َئيوةو حيزبةكانى‬ ‫جياوازييةك َ‬ ‫دةس� َ‬ ‫�ةالت��دا هةية ك��ةث��ارةى ميللةت‬ ‫بةهةدةر ئةدةن‪ ،‬بةكام ويذدانةوة ثارةى‬ ‫ميللةت بؤ بارةطاكانتان وةرئةطرن؟‪.‬‬ ‫يةكطرتوو زؤرج��ار وةك قسةى بن‬ ‫طويى ئاطردان باس لة سةروةرى ياسا‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئةبيت ياسا هةموو‬ ‫ئةكات و ئةلَيت َ‬ ‫شتةكان يةكالبكاتةوة‪َ ،‬‬ ‫بةالم هةر خؤيانن‬ ‫ياسا ثةراويز ئةخةن و بةعةشائيرانة‬ ‫شتةكان يةكالئةكةنةوة‪ ،‬وةك جارى‬ ‫يةكةمى روودانى كارةساتةكةى بادينان‪،‬‬ ‫بينيمان ئةو كيشةية بة َريطةى َ‬ ‫سولح كراو‬ ‫يةكالكرايةوة‪ ،‬نةك دادطا‪ ،‬ئةمجارةشيان‬ ‫هةروا دةرضوو‪ ،‬وة َ‬ ‫هةلةيةكى يةكطرتوو‬ ‫ئةوة بوو‪ ،‬ثرسى بةو هةموو رؤشنبيرو‬ ‫رؤذنامةنوس و ضاوديرانة نةكرد َثييان‬ ‫ئةيةويت َ‬ ‫سولح بكات‪ ،‬ئايا راى‬ ‫َبلَيت كة‬ ‫َ‬ ‫ئةوان ضي ية‪ ،‬من َدلنيابووم كة زؤربةيان‬ ‫بةوة قايل نةدةبوون‪َ ،‬‬ ‫بةلكو زؤربةى ئةو‬ ‫َ‬ ‫رؤشنبيرانة وةك خؤيان دةلَين بةطؤترة‬ ‫خؤيان ثياو خراث كرد‪َ ،‬بى ئةوةى لةو‬ ‫بكريت‪ ،‬من نازانم‬ ‫كارة‬ ‫ثى َ‬ ‫َ‬ ‫ثرسيكيان َ‬ ‫هةر ئةو كارةساتة روويدا يةكسةر ثارتى‬

‫ثي تؤمةتبار كرا‪ ،‬ئةطةر ثارتى تؤمةتباربوو‪،‬‬ ‫َ‬ ‫وة َدلنيابوون ئ��ةوان بارةطاكانتانيان‬ ‫سوتاندووة‪ ،‬بؤ ثارةى قةرةبووتان لةوان‬ ‫َ‬ ‫هاوالتيان باجى ئةو‬ ‫وةرن��ةط��رت‪ ،‬بؤ‬ ‫َ‬ ‫هةلةى ثارتى ب��دةن‪ ،‬بؤ بةثارتييتان‬ ‫نةطوت ثارةى ميللةت بؤ ميللةتة نةك بؤ‬ ‫قةرةبوو‪ ،‬خؤ يةكطرتوو هةر لةسةرةتاوة‬ ‫ئةو كارةساتةى خستة ئةستؤى ثارتى‪،‬‬ ‫سةبارةت بة وةرطرتنى ئةو ب ِرةثارةيةى‬ ‫كة يةكطرتوو وةك قةرةبوو وةريطرتووة‪،‬‬ ‫جاريكى ديكة ئةم‬ ‫بؤية َثيويست ناكات َ‬ ‫حيزبة خؤى بة دةمراستء بةرطريكارى‬ ‫َ‬ ‫دةبيت ئةوةش باش‬ ‫بزانيت‪َ ،‬‬ ‫هاوالتيان َ‬ ‫بزانن جطة لة لةدةستدانى متمانةى‬ ‫جةماوةر‪ ،‬كةوتنة درؤوة بةرامبةر خوا و‬ ‫َ‬ ‫هةركةسيكيش كةوتة درؤوة‬ ‫خةلك‪ ،‬جا‬ ‫َ‬ ‫بةرامبةر خواو َ‬ ‫خةلك دةرئةنجامى باشى‬ ‫نابيت‪ ،‬ضونكة َبى شك بن خواو َ‬ ‫خةلك‬ ‫َ‬ ‫حةقيان َليدةكةنةوة‪ ،‬وةك َثيشينانى كورد‬ ‫وتويانة خواية نةمانخةيتة بةردةم تورةى‬ ‫خةلك‪ ،‬لةئيستادا زؤربةى َ‬ ‫خؤت و َ‬ ‫خةلكى‬ ‫بةوةرطرتنى ئةو ثارةية وةك قةرةبوو زؤر‬ ‫نيطةرانن و تو ِرةن‪ ،‬ضونكة هةست بةوة‬ ‫دةكةن ئةو ثارةية مافى ئةوانةو يةكطرتوو‬ ‫وةريطرتوة‪ ،‬ترسى طةورةى َئيمة ئةوةية‬ ‫َ‬ ‫دةسةالتدارانى‬ ‫كلتوريك لةالى‬ ‫ببيتة‬ ‫َ‬ ‫ئةمة َ‬ ‫حزبيك‬ ‫هةركاتيك‬ ‫دةظ��ةرى بادينان‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بةدل نةبوو‪ ،‬يةكسةر‬ ‫لة سنورةكةيان‬ ‫بدريت و دواى‬ ‫ثةالمارى بارةطاكانيان َ‬ ‫لةثارةى حكومةت كة ثارةى ميللةتة‬ ‫كاريك بؤ‬ ‫بكريتةوة‪ ،‬طةورةترين َ‬ ‫قةرةبوو َ‬ ‫يةكطرتوو زؤر باش بوو بيكرداية‪ ،‬ئةوةبوو‬ ‫كيشةيةى‬ ‫بةشيوةيةكى ياساى ئةو َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫بطيراية‪،‬‬ ‫يةكالبكردايةتةوةو دادطا ِرؤلى َ‬ ‫كاريك ئةوةبوو يةكطرتوو‬ ‫ثاشان باشترين َ‬ ‫قةرةبوى بؤ نؤذةنكردنةوةى بارةطاكانى‬ ‫وةرنةطرتايةو بارةطاكانى هةر بة سوتاوى‬ ‫هةركةسيك‬ ‫بهيشتبايةتةوة‪ ،‬بؤ ئةوةى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ِرؤشتة ئةو دةظةرة لة ئةخالقى سياسى‬ ‫سوتينةرى ئةو بارةطايانة َتيبطات‪،‬‬ ‫َ‬ ‫مانةوةى ئةو بارةطايانة بةسوتاوى وةك‬ ‫سليمانى لة بيرةوةرى‬ ‫ئةمنة سورةكةى َ‬ ‫َ‬ ‫خةلكيدا ئةمايةوة‪.‬‬

‫ثي‬ ‫لةكؤتايدا ئةوةى ماوة ئاماذةى َ‬ ‫بدةم يةكطرتوو ماشااهلل خاوةنى سةدةها‬ ‫ماموستاى ئاينى و شةريعةت ناسة‪،‬‬ ‫بوضى ئةوان َبيدةنط بوون كةثارةى‬ ‫ميللةت وةربطرن‪ ،‬ئايا ئةو ثارةية لة ِرووى‬ ‫َ‬ ‫حةال َل؟ ئةوا ئةم‬ ‫شةرعةوة حةرامة يان‬ ‫فةرموودانة َ‬ ‫وةال َميكى ِروون و دروستن‪،‬‬ ‫كة فةرموودةى َثيغةمبةرى خواية (د‪.‬خ)‬ ‫ِ‬ ‫يج ‪ -‬رضي اهلل عنه‬ ‫‪َ /‬ع ْن َراف ِع ْبنِ خَ ِد ٍ‬ ‫ َق َ‬‫َّب ‪ -‬صلى اهلل عليه‬ ‫ال ‪ُ (( :‬كنَّا َم َع الن يِ ِّ‬ ‫َ‬ ‫ِ‬ ‫ِ‬ ‫ُ‬ ‫حْ‬ ‫َ‬ ‫َّاس ُجو ٌع‬ ‫وسلم ‪ -‬بِذي الل ْي َفة فَأ َص َ‬ ‫اب الن َ‬ ‫ف َ​َأ َصابُوا ِإ ِب ً‬ ‫ال َو َغ َن ًما ‪َ ،‬ق َ‬ ‫َ‬ ‫الن‬ ‫ك‬ ‫و‬ ‫َّب ‪-‬‬ ‫ال ‪ َ :‬انَ يِ ُّ‬ ‫صلى اهلل عليه وسلم ‪ -‬يِف ُأ ْخ َر َي ِ‬ ‫ات الْ َق ْو ِم‬ ‫َ‬ ‫َص ُبوا الْ ُق ُدو َر ‪ ،‬فَأ َم َر‬ ‫َف َعجِ لُوا َو َذ حَ ُ‬ ‫ب��وا َون َ‬

‫ئةو ضوار مليارة حةق و‬ ‫مافى ئةو َ‬ ‫خةلكة رةش‬ ‫و روتةى كوردستانن‪،‬‬ ‫كة نانى تاقة رؤذيكيان‬ ‫نيية بيخؤن‬ ‫َّب ‪ -‬صلى اهلل عليه وسلم ‪ -‬بِالْ ُق ُدو ِر‬ ‫الن يِ ُّ‬ ‫ف َُأ ْك ِف َئ ْت ‪ ))...‬صحيح البخاري رقم ‪:‬‬ ‫(‪ )2488‬وصحيح مسلم رقم ‪. )5205( :‬‬ ‫واتة‪َ :‬ئيمة لةطةأل َثيغةمبةردا بوين‬ ‫(صلى اهلل عليه وسلم) لة (ذي حْ ُ‬ ‫ال َل ْي َف ِة) ـ‬ ‫َ‬ ‫شوي َنيكة لة نزيك شاري مةدينة‪ ،‬خةلكي‬ ‫َ‬ ‫هةنديك‬ ‫برسيتي بوون لةو كاتةدا‬ ‫َ‬ ‫تووشي َ‬ ‫وشتر و مة ِروماآلتيان دةستكةوت‪ ،‬وة‬ ‫َثيغةمبةر (صلى اهلل عليه وسلم) لةو‬ ‫كاتةدا لة ثاش َ‬ ‫خةلكةكةوة بوو‪ ،‬ئةوانيش‬ ‫هةنديكيان لـآ سةرب ِري‬ ‫ثةلةيان كردو‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫مةنجةلَيان خستةسةر ئاطر‪َ ،‬ثيغةمبةر‬ ‫و‬ ‫(صلى اهلل عليه وسلم) فةرماني كرد بة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫مةنجةلةكان ‪.‬‬ ‫طي ِرانةوةو ِرذاندني‬ ‫هةل َ‬ ‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫‪37‬‬


‫ط��ل��ةي��ي��ةك‬ ‫ئ��امس��ان��ي�‬ ‫(ث����ةي����امء‬

‫ئةحمةد ِرةنجيار‬ ‫ل���ة ِرةو ِرةوةي ك��اري ئيسالمي هةموو‬ ‫هةنطاويك ئامانجي تايبةتي خؤي هةية‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ئةبيت ئامانجي تايبةتي خؤي‬ ‫يان َبلَيين َ‬ ‫بةثيي طةورةييء‬ ‫هةبيت‪ ،‬ئيتر ئةو ئامانجة َ‬ ‫َ‬ ‫بضووكي هةنطاوةكة دةطؤ ِرَيت يان دياري‬ ‫دةكريت‪.‬‬ ‫َ‬ ‫هةموومان ئةوة دةزانين مةبةست‬

‫لةكاري ئيسالمي ثةي ِرةوكردني شةرعء‬ ‫ياساكاني ئيسالمة لةذياني ِرؤذان��ةداو‬ ‫طةياندني ئةو ثةيامةش بةدةوروبةرمان‪،‬‬ ‫ئةو ئةركةش لةسةر شاني هةموو تاكء‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫موسولمان َثيويستة َثيي‬ ‫كؤمةلَيكي‬ ‫هةستي‪ ،‬لةكاتي هةستان بةو كارةشدا‬ ‫َ‬ ‫هةبيت‬ ‫شيوازةدا َ‬ ‫َثيويستة ِروونيةك لةو َ‬ ‫دةستيت‪ ،‬واتة َ‬ ‫كة ئةو َثيي َ‬ ‫خةلكي‬ ‫هةل َ‬ ‫دةوروب��ةري بةوة بزانن كة ئةم ئةداي‬ ‫شتيك ئةكات جياوازة لةشتي َ‬ ‫خةلكي‪،‬‬ ‫َ‬

‫َ‬ ‫بي بةرنامةييان بةتايبةتي‬ ‫دوو‬ ‫كةنالة ئيسالمييةكة بةهؤي َ‬ ‫َ‬ ‫كةنالةكاني تري سةربةخؤ و‬ ‫لةمانطي رِةمةزاندا كة‬ ‫مَ‬ ‫عةلانيةكان بةتايبةت لةمانطي رِةمةزاندا جياوازي‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كةنالةكاني ثةيامء سثيَدة نةهيَشتةوة‬ ‫لةطةل‬ ‫جارانيان‬ ‫‪38‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫ئامانجيك َ‬ ‫خةلك بانط‬ ‫هةروةها بةرةو‬ ‫َ‬ ‫دةكات جياوازة لةئامانجي كةساني تر‪ ،‬هةتا‬ ‫كةسي ئامانج َليطيراو كة جةماوةرةكةية‬ ‫لةنيوان ئةمان و كةساني ديكةدا‬ ‫جياوازي َ‬ ‫َ‬ ‫بذي َريت‪.‬‬ ‫بكاتء باشترينيان بؤ خؤي هةل َ‬ ‫َ‬ ‫كةنالي ئاسماني (ثةيام و‬ ‫ه��ةردوو‬ ‫َ‬ ‫سثيدة) كة دوو كةنالي ئيسالمي سةر بةدوو‬ ‫َ‬ ‫حيزبي ئيسالمي مةيدانةكةي كوردستانن‪،‬‬ ‫جيطاي‬ ‫لةهةمانكاتيشدا ئةم دوو تةلةفزيؤنة َ‬ ‫َ‬ ‫ئوميدي زؤرينةي خةلكي‬ ‫َتي ِروانينء‬ ‫َ‬ ‫ئيسالم دؤستي كوردستاننء زؤرينةي‬ ‫َ‬ ‫خةلكي بةباطراوندي ئيسالمي كوردستان‬ ‫َ‬ ‫لةطةل ئةو دوو‬ ‫طةرضي وةك بيركردنةوة‬ ‫حيزبةدا نين‪َ ،‬‬ ‫بةالم هةر بينةري ئةو دوو‬ ‫َ‬ ‫كةنالةن‪.‬‬ ‫ئةطةرضي ئ��ةوان كةمتر بةتةنط‬ ‫خواستي َتيك ِراي جةماوةرة ئيسالميةكةي‬ ‫كوردستانةوةن لةثاراستني هةستء سؤزي‬ ‫َ‬ ‫زمانحالي حيزبيء‬ ‫لةتؤخ كردنةوةي‬ ‫َ‬ ‫كاية حيزبييةكان‪ ،‬بةالم ئةمة نةبووةتة‬ ‫هؤكاري دووركةوتنةوةي بينةراني جطة‬ ‫لةحيزبةكاني خؤيان ئةطةرضي َ‬ ‫خةلكي‬ ‫َتيبيني خؤيان هةية لةبةرامبةريان‪.‬‬ ‫َ‬ ‫بينةريكي هةردوو كةنالةكة‬ ‫من وةك‬ ‫َ‬ ‫بةتايبةتي لةمانطي ِرةمةزاندا طلةييةكي‬ ‫زؤر لةسةر َدلم دروست بووة لةبةرامبةر بةو‬ ‫دوو َ‬ ‫كةنالة ئيسالمييةو ضاوم ث ِر دةبوو لةئاو‬ ‫بؤيان‪ ،‬ضونكة بةهؤي َبي بةرنامةيييان‬ ‫بةتايبةتي لةمانطي ِرةم��ةزان��دا كة‬ ‫كةنالةكاني تري سةربةخؤ و َ‬ ‫َ‬ ‫عةلمانيةكان‬


‫َ‬ ‫ل��ةك��ةن��ال��ة‬ ‫��ي��ةك��ان��ي‬ ‫س��ث�� َي��دة)‬ ‫بةتايبةت لةمانطي ِرةمةزاندا جياوازي‬ ‫لةطةل َ‬ ‫َ‬ ‫سثيدة‬ ‫جارانيان‬ ‫كةنالةكاني ثةيامء َ‬ ‫َ‬ ‫هيشتا خةلكاني تر باشتر‬ ‫نةهيشتةوة‪ ،‬واتة َ‬ ‫َ‬ ‫لةئةمان لةهةمءخةمي تايبةتمةندي‬ ‫مانطي ِرةمةزاندا بوون‪.‬‬ ‫شيوازي ثةخشي بةرنامةكاني ثةيام‬ ‫َ‬ ‫شيوةية بوون‪:‬‬ ‫وسثيدة بةم َ‬ ‫َ‬ ‫وتاريكي كورت‪،‬‬ ‫بانطي مةغريب‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةوالةكان‪ ،‬زنجيرةيةكي دؤبالذكراوي‬ ‫َ‬ ‫وتاريك ‪ ،‬بةخشين يان‬ ‫سةحةر‪،‬‬ ‫هةوال ‪َ ،‬‬ ‫هانا‪.‬‬ ‫َ‬ ‫بةرنامةكاني تري هةر كةنالَيكي تر‪:‬‬ ‫وتاريكي كورت‪،‬‬ ‫بانطي مةغريب‪،‬‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةوال‪ ،‬زنجيرةيةكي دؤبالذكراو‪ ،‬وتار‪،‬‬ ‫هةذاريك‪.‬‬ ‫بةسةركردنةوةي نةخؤش يان‬ ‫َ‬ ‫َئيمةي ئيسالمي شانازي بةوةوة دةكةين‬ ‫َ‬ ‫دةولةمةندترين ضاوطةي‬ ‫كة ئيسالم‬ ‫ِرؤشنبيريية‪ ،‬ئةي باشة بؤضي ئةو دياردةية‬ ‫لةو دوو َ‬ ‫كةنالة ئاسمانيةوة كة زؤرينةيةك‬ ‫لةكورد سةيريان دةكات بوني نية؟ بؤضي‬ ‫ميللةتيك بةئا ِراستةيةك بةرن‬ ‫ناتوانن‬ ‫َ‬ ‫كة يةك خوا ثةرةستيء ئيسالم دؤستيء‬ ‫شارةزايية بةبةهاكاني ئيسالمء بةهاي‬ ‫ئاينةكةيانء َميذووي َديريني ئيسالمء‬ ‫ذيانء ِرةوشتي َثيغةمبةر (صلي اهلل علية‬ ‫وسلم)ء خةليفة ِراشيدينةكانء ذياننامةي‬ ‫َ‬ ‫كةلة ثياواني ئيسالم وة (صالح الديني‬ ‫ئةيوبي و عومةري كوري عبدالعزيزو عيزي‬ ‫كوري عبدالسالمء زاناياني فةرموودةناسي و‬ ‫شيوازي َ‬ ‫هةلسوكةوتي‬ ‫زاناياني موجتةهيد) َ‬

‫وثةروةردةيي بانطخوازاني ئيسالمء ِرووي‬ ‫ِرؤشني شارستانيةتي ئيسالمء ضةندةها‬ ‫دياردةي تر‪.‬‬ ‫لةشيوةي‬ ‫ئةمانة بؤ ه��ةر هةموو‬ ‫َ‬ ‫زنجيرة دراما‪َ ،‬‬ ‫ديكؤمينتاري‪،‬‬ ‫بةلطةنامةء‬ ‫َ‬ ‫طةشتء بةسةر كردنةوة‪ ،‬كؤ ِر وسيمينار‬ ‫لةسةر طرتن‪ ،‬كة َدلنيام ئةمانة هةر‬ ‫هةمووي بةئامادةكراوي بةزماني عةرةبي‬ ‫سثيدة‬ ‫دةستدةكةون كة ئةطةر ثةيامء َ‬ ‫بيانةويت خزمةت بة ِرةوتي ئيسالمي‬ ‫َ‬

‫َ‬ ‫موسولماني كورد بؤ‬ ‫بكةنء جةماوةري‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطةيةكي ئيسالمي تةندروست بانط‬ ‫بنين‪ ،‬كة‬ ‫بكةن‪ ،‬دةتوانن ئةو هةنطاوة َ‬ ‫َ‬ ‫بنين‪.‬‬ ‫ئةشلَيم ئةتوانن ئةو هةنطاوة َ‬ ‫لةو باوة ِرةدام لةبونيانةوة تا َئيستا ئةو‬ ‫هةنطاوةيان نةناوة وةك ئةوةي كة َتيبينيم‬ ‫كردبيت‪ ،‬ئةمةش َ‬ ‫ةتيكي زؤرترينة كة تؤ‬ ‫حال َ‬ ‫َ‬ ‫ئامانجيك كارنةكةي كة بؤي دروست‬ ‫بؤ‬ ‫َ‬ ‫بووي‪ ،‬يان وةك حيزب بانطةشةي بؤ‬ ‫دةكةي‪.‬‬

‫ئيَمةي ئيسالمي شانازي بةوةوة دةكةين كة ئيسالم‬ ‫َ‬ ‫دةولةمةندترين ضاوطةي رِؤشنبرييية‪ ،‬ئةي باشة‬ ‫َ‬ ‫كةنالة ئامسانيةوة كة‬ ‫بؤضي ئةو دياردةية لةو دوو‬ ‫زؤرينةيةك لةكورد سةيريان دةكات بوني نية؟‬ ‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫‪39‬‬


‫دابةش كردنى ضةك و قةدةغةكردنى كت َيب !!‬ ‫هاورآ توانا مَيرطةسةرى‬

‫ل��ةض��ةن��د رؤذى راب���ردوو‬ ‫َ‬ ‫هةوالَيكى ترسناك ف ِرَيدراية‬ ‫ناو ف��ةزاى رؤشنبيري‪ ،‬بةآلم‬ ‫وةستانيكى جديم بةدى نةكرد‬ ‫َ‬ ‫لةالين نوخبةى سةقافى و ميدياى‬ ‫ك��وردى كة لة ئاست ترسناكى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةوالةش‬ ‫هةولةكة َبيت ئةم‬ ‫مةكتةبةكان‬ ‫ئاطاداركرنةوةى‬ ‫كتيب فرؤشةكان ب��وو بؤ‬ ‫و َ‬ ‫كتيبانةى (طواية‬ ‫نةفرؤشتنى ئةو َ‬ ‫زةرةد لة ئاسايشى نيشتيمانى‬ ‫ئ��ةدةن ) ئاسايشى نيشتيمانى‬ ‫ئةو ضةمكة مةتاتى و دةسكةال‬ ‫ترسناكةى دةسةآلتى سياسى‬ ‫تةنها خؤى تةفسير ئةكات لة‬ ‫َ‬ ‫هةوالة مةرطى ئازادى‬ ‫ثشتى ئةم‬ ‫و رةخنةى جدى لةم ئةزموونة‬ ‫خؤى مةآلس داوة‪ ،‬بةآلم ئةسةف‬ ‫ضوارضيوةدانى ئازاديةكان‬ ‫لة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ةتيكى‬ ‫ل��ةراب��ردوودا بووة‬ ‫بةحال َ‬ ‫ثةراويزى باسةكان‪،‬‬ ‫رؤتينى و ضؤتة‬ ‫َ‬ ‫بةثيى ئةو ئامارة رسميانةى كة‬ ‫َ‬

‫‪40‬‬

‫ذمارة (‪)5(..)54‬ي ئةيلولي (‪)2012‬‬

‫بةردةستن لة ‪ %40‬فةرمان بةرانى‬ ‫هيزى‬ ‫هيزى ضةكدار و َ‬ ‫ئةم وآلتة َ‬ ‫هةريمة‬ ‫ئةمنين‪ ،‬دةسةآلت لةم‬ ‫َ‬ ‫(كوريا) ئاسا خةريكى ضةكدار‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطا و دابةشكردنى‬ ‫كردنى‬ ‫ضةكة نوقوأل ئاسا‪ ،‬كةضى َ‬ ‫كيتب بة‬ ‫هةرةشة و مةترسى ئةزانآ لة سةر‬ ‫ئاسايشى نيشتيمانى لة َميذووى‬ ‫مةعريفةى ب��ةش��ةرى نةبووة‬ ‫كتيب هةرةشةبآ لةسةر ئاسايشى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كتيب لةم‬ ‫كؤمةلطا‪ ،‬قةدةغة كردنى َ‬ ‫رؤذطارى باآلدةستى تةكنةلؤجيا‬ ‫هةذارييكى مةعريفى‬ ‫دةرخةرى‬ ‫َ‬ ‫بآ ئةندازةى سياسيةكانى ئةم‬ ‫هةريمةية وة زيندوو كردنةوةى‬ ‫َ‬ ‫نةريتى سةدةكانى ناوةراست و‬ ‫دادطاكانى ثشكنينة‪،‬شاهيدى َ‬ ‫حالن‬ ‫رؤذ بة رؤذ لةسايةى ضةكداربوونى‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطاية توندووتيذيةكانى‬ ‫ئةم‬ ‫خيزانى و َثيكدادانى كؤمةآليةتى لة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫هةلكشانداية شةو نية هةوالى دأل‬ ‫تةزينى كوذرانى هاونيشتيمانيانى‬ ‫َ‬ ‫هةريمة نةبيستين‪ ،‬سةرب ِرين‬ ‫ئةم َ‬ ‫هةريمة‬ ‫و سوتاندى مرؤظ لةم‬ ‫َ‬ ‫دةرهاويشتةى دؤست نةبوونى‬ ‫كتيب و خؤشةويستى ضةكة‬ ‫َ‬ ‫كتيب‬ ‫!ترسان لة وشةكانى ناو َ‬ ‫هيزة تؤتاليتارةكانة‬ ‫تةنها كارى َ‬ ‫دةس��ةآلت��ي��ك ئ��ةول��ةوي��ةت��ى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫سةرةكى ئةظزةليةتدان بآ بة‬ ‫سةريطا‬ ‫ضةك هةرطيز قودرةتى‬ ‫َ‬

‫سيستةميكى ديمكراسى‬ ‫خستنى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫نابآ‪،‬بةلكو ئةبآ ض��اوةن��وارى‬ ‫فةزايكى ميليتارى بين ئاخر كام‬ ‫َ‬ ‫هيزى َميذووى شارستانيةت‬ ‫َ‬ ‫ض��ةك ك��ؤم��ةك��ى ب��ةم��ان��ةوة‬ ‫ك��ردووة ضوتة َميذووة‪ ،‬ئةمرؤ‬ ‫شارستانيةتى يؤنان بة فةلسةفة‬ ‫و شارستانيةتى ئيتاليا بة َرينسانس‬ ‫و ئةلمانيةكان بة فةيلةسوفةكانى‬ ‫هيطل قوتابخانةى‬ ‫وةك نيضة و َ‬ ‫فرانكفؤرد و فةرةنسيةكان بة‬ ‫لةذير كارايى‬ ‫شؤرشى(‪ )1789‬و َ‬ ‫َتيزةكانى َ‬ ‫ظؤل َتير و مؤنتيسكؤ و‬ ‫سيستةميكى‬ ‫ذان ذاك رؤس��و‬ ‫َ‬ ‫فةزايكى ئازاد و‬ ‫مرؤظ دؤست و َ‬ ‫دوور لةتوندووتيذى بةرهةمهات‪،‬‬ ‫هةركاتيك‬ ‫بةكورتى و بةكوردى‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫كتيب و عاشقى‬ ‫كؤمةلطا دؤستى َ‬ ‫َ‬ ‫كؤمةلطا و‬ ‫مةعريفة بوو ئاسايشى‬ ‫ئةمنى نيشتيمانى ثاريزراوة‪ ،‬بؤية‬ ‫هةق واية دةسةآلت لةبرى رةواج‬ ‫كتيب‬ ‫دان بةضةك و ئسيتسنائى َ‬ ‫َ‬ ‫طةشةثيدانى‬ ‫لةحالى‬ ‫َثيويستة‬ ‫َ‬ ‫َ‬ ‫ئاستى مةعريفى كؤمةلطادابآ‬ ‫ئةطينا شةرعيةتى ديمكراسى‬ ‫ئةكةويتة َذير ثرسيارة وة بؤية‬ ‫َ‬ ‫كتيب و بؤميللةت‬ ‫من َثيم واية َ‬ ‫و عةدالةت بؤ دةس��ةآلت ئةبآ‬ ‫خةباتى مةدةنى ك��ارى هةرة‬ ‫سةرةكيمان بآ ‪.‬‬


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.