ZooBiznes 11/2015 (19) by ZooBiznes

Nr 11/2015 (19) LISTOPAD • ISSN 2353-4508

www.facebook.com/zoobiznes

Dokarmianie

Temat numeru

dzikich ptaków Żywienie psów starszych

Polowanie na ludzi

od redakcji

Coraz krótsze

dni,

zimniejsze wieczory i mgliste poranki. Niewielu z nas lubi listopad. Chyba dlatego w bieżącym numerze pojawiło się tak wiele elementów, które pomagają odczarować pochmurną rzeczywistość i nasycić ją barwami, ciepłem, światłem i radością. Można to zrobić na tak wiele sposobów: dobierając odpowiednie rośliny i oświetlenie do akwarium Klienta, witając go w sklepie szczerym uśmiechem czy przypominając mu o bezpieczeństwie i widoczności podczas jesiennych spacerów z psem, albo podpowiadając, jak bawić się z kotem, by sprawiało to przyjemność obu stronom. Mimo często niesprzyjającej aury zachęcamy do aktywności. Nadal wiele się dzieje – są organizowane zawody, wystawy i akcje

dobroczynne. Warto o nich informować Klientów, bądźcie dla nich źródłem wiedzy o tym, co się dzieje w zoologii. Na koniec gorąco zachęcam Właścicieli sklepów i firm do nawiązania kontaktów z fundacjami oraz stowarzyszeniami w Waszej okolicy – nadchodząca wielkimi krokami zima to szczególny czas dla tych instytucji. Zapytajcie, czego potrzebują – rozpowszechnienia informacji o zbiórce karm lub koców, drobnego wsparcia rzeczowego, gadżetów na licytację, a może pomocy w organizacji wydarzenia? Klienci na pewno chętnie włączą się w takie akcje, zyskacie też wiele w ich oczach. A potem koniecznie pochwalcie się nam efektami tej współpracy!

Joanna Kubera* Redaktor Naczelna

www.facebook.com/zoobiznes Nr 11/2015 (19) LISTOPAD • ISSN 2353-4508

www.facebook.com/zoobiznes

Dokarmianie

TemaT numeru

dzikich ptaków Żywienie psów starszych

Polowanie Na ludzi

Model: Jemiołuszka zwyczajna (Bombycilla garrulus) Prawa autorskie: Richard Guijt Photography

CZASOPISMO WYSYŁANE BEZPŁATNIE I UDOSTĘPNIANE W CAŁOŚCI W INTERNECIE NA STRONIE WWW.ZOOBIZNES.PL

*Z wykształcenia filolog, kulturoznawca i zoopsycholog, absolwentka Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz Szkoły Wyższej Psychologii Społecznej w Warszawie. Od zawsze głęboko zainteresowana tematyką zoologiczną. Od kilku lat aktywnie uczestniczy w życiu branży, wygłaszając prelekcje, wspierając medialnie wydarzenia i publikując własne artykuły. Zaangażowana w prozwierzęcą edukację. W swojej karierze naukowej bada pozycję zwierząt w świecie człowieka. Autorka publikacji naukowych z zakresu kulturznawstwa o tematyce zwierzęcej.

listopad 2015

spis treści

Relacyjna sprzedaż w sklepie zoologicznym

36 Polowanie na ludzi

stołówka 44 Zimowa w ogrodzie

i na balkonie

Promocja produktu w social media

Żywienie psów starszych

6 Aktualności:

20 Adam Mirowski:

9 Po godzinach:

26 Paulina Grzybowska:

10 Ambitny sklep:

36 Katarzyna Ganszczyk-Rawska:

Z kraju i ze świata

Dla Ciebie i Klienta

Podaj łapę w Pabianicach

12 Monika Czaplicka:

Promocja produktu w social media

16 Tomasz Telej:

Relacyjna sprzedaż w sklepie zoologicznym

Żywienie psów starszych

Widoczni w ciemnościach

Polowanie na ludzi

44 Kaja Karczewska:

Zimowa stołówka w ogrodzie i na balkonie

52 Łukasz Jarczewski:

Opos krótkoogonowy

56 Marcin Wnuk:

Rośliny do nano akwarium, cz. 1

66 Paweł Thoma:

Cztery kąty dla egzotycznego pupila, cz. 2

70 Katarzyna Ganszczyk-Rawska:

Co zrobić, gdy kot załatwia się poza kuwetą?

72 Anna Kruk:

Odporność u zwierząt domowych

listopad 2015

aktualności

Pół tony karmy Calista trafiło do potrzebujących kotów United Petfood, producent karmy suchej Calista dla psów i kotów, włączył się w pomoc polskim fundacjom, które opiekują się bezdomnymi zwierzętami. W październiku 2015 roku, przez kilkanaście dni, użytkownicy serwisu Facebook mogli oddawać swój głos na organizację, do której miało trafić niemal pół tony karmy Calista dla kotów. W ankiecie wzięło udział prawie 7 tysięcy osób. Zwycięzcą głosowania zostało Nyskie Pogotowie OpiekuńczoAdopcyjne dla Zwierząt ŁAPA, które zdobyło aż 2704 głosy. Przysługiwało mu prawo do

zatrzymania całości nagrody lub rozdzielenia jej części (200 kg) pomiędzy kilka innych fundacji, które cieszyły się dużym zainteresowaniem Facebookowiczów. Zwycięzca zdecydował o podzieleniu się nagrodą. W efekcie, karmą Calista zajadają się dzisiaj ze smakiem najbardziej potrzebujące koty z różnych rejonów Polski. United Petfood Polska obiecuje kontynuować działalność charytatywną w rozmaitych formach, podkreślając misję marki Calista, która powstała przecież z miłości do zwierząt.

Biszkopty Naturea Petfoods odkryciem 2015 r.

Promocje świąteczne Hilton Święta Bożego Narodzenia zbliżają się wielkimi krokami. Przy zakupach prezentów pod choinkę pamiętajmy również o naszych czworonożnych przyjaciołach. Wyjątkowe promocje świąteczne przygotowane zostały przez producenta marki Hilton. Przez ponad miesiąc w bardzo atrakcyjnych cenach mogą Państwo kupić kuwety, łopatki, drapak i wybrane zabawki dla psów i kotów. Warta polecania jest również wersja limitowana wyprawki dla kociąt – w wersji różowej i niebieskiej.

listopad 2015

Biszkopty Naturea są ręcznie wykonywane według tradycyjnej, portugalskiej receptury w małej nadmorskiej miejscowości. Te pyszne i chrupiące biszkopty są w 100% naturalne, bezzbożowe, nie zawierają konserwantów i sztucznych aromatów oraz soli i cukrów, zapewniając unikalne doświadczenie smaku dla Twojego czworonożnego przyjaciela. Ty też możesz jeść nasze biszkopty, ponieważ wypiekane są w tradycyjnej piekarni, z tych samych składników, co ciastka dla ludzi. Biszkopty Naturea to niepowtarzalny przysmak dla psów wszystkich ras i w każdym wieku, a szeroki wybór smaków przyciąga wzrok i kusi podniebienie nie tylko Twojego pupila. Nasze biszkopty odniosły ogromny sukces na tegorocznych targach Pet Fair w Łodzi, zdobywając Złoty Medal za najlepszy, najbardziej innowacyjny i nowoczesny produkt dla psa. Nagroda ta jest dla nas bardzo ważna, ponieważ udowadnia, iż nasze produkty, które cieszą się dużą popularnością, są najwyższej jakości i godne zaufania. Biszkopty Naturea Petfoods to kompozycja doskonała, dająca radość z jedzenia oraz dobre samopoczucie psów i ich właścicieli. Nie czekaj, skontaktuj się z nami! Ty też możesz je mieć w swoim sklepie! www.naturea.com.pl

Tropical wspiera terapie dzieci niepełnosprawnych ze zwierzętami D

la wychowanków Zespołu Szkół Specjalnych nr 41 w Zabrzu kontakt ze zwierzętami to niesamowita dawka pozytywnej energii, radości, a także pewności siebie. To sposób na nawiązanie psychicznej więzi, co przyspiesza leczenie, ułatwia rehabilitację, motywuje do ruchu i działa kojąco na układ nerwowy. Firma TROPICAL od ponad roku wspiera placówkę, sponsorując zajęcia dogo– i felinoterapii, a w październiku dzięki inicjatywie firmy stanęło tam ogromne akwarium. W zabrzańskiej szkole pracuje trzech czworonożnych rehabilitantów – pies rasy owczarek australijski (Aria), pies

rasy bokser (Diego) oraz duży, puszysty, rudy perski kot (Tiago). Podczas zajęć dzieci bawią się ze zwierzętami, spacerują po sali, karmią, przytulają i głaszczą. – Nasi wychowankowie uwielbiają te zajęcia – mówi Agnieszka Kazimierska–Bauerek ze szkoły w Zabrzu – Kontakt z czworonogiem sprawia, że dzieci stają się bardziej pewne siebie i otwarte w kontakcie. Dogoterapia i felinoterapia to jedne z najbardziej naturalnych metod terapii z osobą niepełnosprawną intelektualnie i ruchowo oraz z dziećmi z autyzmem. TROPICAL włączył się w pomoc dla Szkoły w Zabrzu w ubiegłym roku.

Regularnie sponsoruje zajęcia ze zwierzętami, przekazując worki karm TropiDog i TropiCat. Firma bierze także udział w wydarzeniach organizowanych przez zabrzańską placówkę, np. w tegorocznych obchodach Dnia Zwierząt. Tego dnia dzieci mogły posłuchać wykładu Joanny Dziurowicz, specjalisty ds. szkoleń i rozwoju produktów w firmie TROPICAL, oraz wziąć udział w konkursach z gadżetami ufundowanymi przez firmę. W październiku w Zespole Szkół Specjalnych nr 41 stanęło imponujące, 540–litrowe akwarium z biotopem malawi. Zbiornik zasponsorowała firma Diversa, TROPICAL zakupił niezbędne wyposażenie i zaaranżował akwarium. – Nie od dziś wiadomo, że akwarium uspokaja i ma bardzo pozytywny wpływ na psychikę. Bardzo się cieszymy, że dzieciaki będą mogły teraz relaksować się, obserwując życie podwodnego świata, bo z pewnością będzie to pomocne przy rehabilitacji – mówi Zbigniew Joniec, specjalista ds. marketingu w firmie TROPICAL. Akwarium z kolorowymi rybami z jeziora Malawi już zostało przyjęte wybuchem wielkiej radości i otoczone troskliwą opieką dzieci i nauczycieli z Zespołu Szkół Specjalnych w Zabrzu. Tym sposobem liczba rehabilitantów w szkole znacznie się powiększyła. W szkole będą także podejmowane próby zbadania wpływu akwarium na poprawę zdrowia i kondycji psychicznej dzieci. Zostaną zbadane ich naturalne reakcje na widok akwarium i zmiany, jakie dokonują się w czasie terapii.

Igor Tracz MISTRZEM ŚWIATA! W wyścigach psich zaprzęgów Polacy radzą sobie bezkonkurencyjnie! Dowodem jest tytuł Mistrza Świata w bikejoringu podczas IFSS DRYLAND WORLD CHAMPIONSHIP 2015 BRISTOL Kanada, a także w wyścigach czwórek zaprzęgowych zdobyty przez Igora Tracza. W 2015 roku w bikejoringu w Szkocji podczas Mistrzostw Europy Igor również nie miał sobie równych. Igorowi kibicujemy już od jakiegoś czasu, a jako

jego sponsor – mamy dodatkowe powody do dumy. Igor Tracz jest kilkukrotnym mistrzem świata psich zaprzęgów, który ze swojej pasji uczynił sposób na życie. Dolina Noteci zdecydowała się wspierać jego działania, będąc jego oficjalnym sponsorem. Jego niezawodni czworonożni towarzysze otrzymują wszystko, co jest im niezbędne, a ich podniebienia rozpieszczane są oczywiście samymi smakołykami z Doliny Noteci.

listopad 2015

Szanowni Państwo,

Porsche Dog Day w Gdyni

Team Doliny Noteci uczestniczył w akcji Porsche Dog Day na terenie Schroniska „Ciapkowo” w Gdyni. Jako partner akcji czynnie zaangażował się w wydarzenie, które dało dużą dawkę radości podopiecznym schroniska – czworonożnym przyjaciołom. Ponad 300 ochotników z uśmiechem na twarzy wybrało się na spacer z psem, dodatkowo rozpieszczając go przekąską Natural Taste. Każdy ochotnik spacerujący z psem został zaopatrzony w odblaskową opaskę Dolina Noteci, dającą bezpieczeństwo i widoczność, gdy na dworze robi się ciemno. Aby nie tylko zwierzęta miały swoją ucztę, uczestnicy akcji mogli skosztować

jabłek z naszych sadów Dolina Noteci. Psy ze schroniska „Ciapkowo” otrzymały od firmy Dolina Noteci karmę, która z pewnością zadba o pełnowartościowe wypełnienie brzuszków w ten zimowy okres. Dolina Noteci aktywnie wspiera potrzebujące schroniska dla psów, ciesząc się, że pomaga tym najbardziej bezradnym i opuszczonym psiakom. Aktywne działania podejmowane przez firmę mają na celu kreowanie lepszej rzeczywistości społecznej, dlatego, oprócz systematycznego przekazywania karmy potrzebującym zwierzętom, Dolina Noteci wspiera inicjatywy związane z adopcją bezdomnych i porzuconych psów czy kotów.

z wielką dumą i radością informuję, że Przedsiębiorstwo Farmaceutyczne Okoniewscy Vetos-Farma Sp. z o.o. już od 25 lat bierze aktywny udział w tworzeniu współczesnej medycyny weterynaryjnej. Nie mamy wątpliwości, że bez współpracy z Państwem nie osiągnęlibyśmy tak wielu sukcesów, jakimi możemy poszczycić się w dniu dzisiejszym. Jesteśmy przekonani, że kluczem do wspaniałego wyniku jest Państwa zaangażowanie i zaufanie, jakim darzą Państwo naszą firmę każdego dnia. To dzięki Państwu nasza firma stała się wiodącym producentem antybiotyków weterynaryjnych w kraju. W naszej ofercie znajduje się ponad 150 produktów, które znajdują codziennie zastosowanie w gabinetach weterynaryjnych, fermach, hodowlach. Nasi przedstawiciele docierają do każdego miejsca w Polsce. Dzięki wysoce wyspecjalizowanym laboratoriom chemicznym oraz mikrobiologicznym prowadzimy badania wykorzystujące najnowsze metody oznaczeń oraz pomiarów. Jesteśmy dumni z faktu, że w 2014 roku otrzymaliśmy Certyfikat Dobrej Praktyki Wytwarzania GMP niezbędnej do zapewnienia wysokiej jakości naszych produktów. Dzisiaj, po upływie 25 lat, wiemy, że osiągnięcia naszej firmy przerosły najśmielsze oczekiwania założycieli. Jednocześnie deklarujemy, że zgodnie z polityką firmy będziemy w dalszym ciągu dążyć do rozwoju. Sukces naszej firmy jest również Państwa sukcesem, toteż w imieniu Zarządu oraz wszystkich pracowników PFO Vetos-Farma składamy najszczersze gratulacje oraz podziękowania za współpracę. Z poważaniem Kierownik sekcji marketingu Małgorzata Pawlak PFO Vetos-Farma Sp. z o.o.

Kalendarz hikari 2016 Hurtownia Badis, jak co roku, przygotowała duży kalendarz akwarystyczny dla swoich partnerów handlowych. Będzie on ozdobą dla każdego sklepu zoologicznego oraz wyjątkowo ciekawą promocją firmy Hikari. 8

listopad 2015

Po godzinach Mondioring w Raciborzu

iędzy 13 a 15 listopada 2015 sklep ZOO-MAR organizuje zawody mondioringu w Raciborzu. Są to pierwsze oficjalne, pilotażowe zawody w Polsce, przeznaczone dla posiadaczy psów angażujących się w sporty kynologiczne. Mondioring to bardzo widowiskowy sport, a same zawody nie są jedynie „suchym” pokazem posłuszeństwa psa, tylko wydarzeniem posiadającym zaplanowany scenariusz z przygotowanym miejscem, np. imitującym więzienie, czy starymi samochodami stojącymi na środku ringu i tworzącymi elementy przeszkód. Raciborskie zawody odbędą się w scenerii nawiązującej do tematyki „Blues Brothers” Jako że są to pierwsze oficjalne zawody, na które wyraził zgodę Związek Kynologiczny w Polsce z siedzibą w Warszawie, zostanie delegowana reprezentacja członków zarządu działu szkolenia ZKwP celem weryfikacji przeprowadzonych zawodów i podjęcia decyzji o oficjalnym uznaniu mondioringu na równi z IPO w Polsce. Sędzią głównym zawodów będzie doświadczony sędzia międzynarodowy z Francji. Pozoranci biorący udział w pierwszych oficjalnych zawodach w Polsce przyjadą z Francji, Austrii, Czech, Słowacji i Polski. Życzeniem Organizatora jest, aby zawody mondioringu na dobre zagościły w naszym kraju, a miasto Racibórz stało się stolicą tego sportu w Polsce, a nawet w tej części Europy Środkowo-Wschodniej. Z przyjemnością informujemy, że ZooBiznes objął patronat nad tym wydarzeniem.

Pierwsza bezpłatna szkoła tresury w Polsce – rusza Akademia KrakVet

rakVet stworzył projekt Akademia KrakVet, dedykowany właścicielom psów, którzy chcą podnieść poziom wyszkolenia swoich pupili i poprawić jakość wzajemnej komunikacji. Akademia KrakVet to pierwsze bezpłatne szkolenie dla psów w Polsce. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom i potrzebom miłośników psów, firma KrakVet zdecydowała się zorganizować profesjonalne szkolenia. – Pies ma wiele z człowieka i szuka swojego miejsca w ludzkim stadzie, warto ułatwić mu zadanie i wyznaczyć prawidłową drogę. Wskazując psu odpowiednie miejsce w rodzinnej hierarchii, nawiążemy z nim głębsze porozumienie. Porozumienie, które zaowocuje wspaniałą przyjaźnią i oddaniem. Chociażby z tego powodu warto poświęcić swój wolny czas i wziąć udział w bezpłatnym, miesięcznym

szkoleniu organizowanym przez Akademię KrakVet – podkreślają organizatorzy. Pierwsze zajęcia dla 50 uczestników ruszają 15 listopada przy ul. Na Błonie 55 w Krakowie. Poprowadzi je certyfikowana behawiorystka zwierząt domowych, specjalizująca się pracy z psami i kotami. – Jest to początek akcji, która będzie cykliczna i widzimy w niej bardzo duży potencjał do zaangażowania miłośników psów, nie tylko w Krakowie, ale i w całej Polsce – dodaje Marek Batko. Na wszystkich uczestników szkolenia, a także na osoby, które wyślą swoje zgłoszenie, czekają nagrody ufundowane przez partnera akcji, firmę Pedigree. Osoby chętne do udziału w Akademii mogą zgłaszać się za pomocą strony internetowej projektu pod adresem www.akademiakrakvet.pl.

Akcja charytatywna „Podaj łapę Przyjacielowi”

tym roku po raz pierwszy w sklepach sieci Maxi Zoo rozpocznie się akcja charytatywna „Podaj łapę Przyjacielowi”. Cały dochód ze sprzedaży naklejek–łapek zostanie w Polsce przekazany fundacji Przyjaciel, która pomaga osobom niepełnosprawnym. Maxi Zoo od początku swojej działalności w całej Europie aktywnie pomaga zwierzętom poprzez współpracę ze schroniskami, fundowanie akcesoriów i karmy dla bezdomnych czworonogów oraz wsparcie adopcji. W sklepach ustawione są również specjalne kontenery na dary, które mogą

przekazać klienci. Z miłości do zwierząt zrodził się pomysł na pomoc ludziom. W europejskich sklepach firmy we Francji, Austrii, Belgii, na Węgrzech i we Włoszech od wielu lat z sukcesem prowadzona jest akcja sprzedaży naklejek charytatywnych. Tegoroczny debiut „Podaj łapę Przyjacielowi” w Polsce odbył się równolegle we wszystkich sklepach 4 października. Jednocześnie w tym roku cały dochód z akcji sprzedaży naklejek zostanie przekazany na działalność fundacji Przyjaciel. „Podaj łapę Przyjacielowi” to pierwsza tego typu akcja w Polsce, podczas której

właściciele zwierząt kupujący produkty w sklepach Maxi Zoo mogą nieść pomoc niepełnosprawnym. Każda osoba, która odwiedzi sklepy w Warszawie, Poznaniu i Milanówku w terminie od 4.10 do 15.11.2015, będzie mogła kupić naklejkę-łapkę za symboliczne 5 zł. Pod koniec listopada podczas gali Top For Dog zostanie uroczyście ogłoszony ostateczny rezultat akcji i przekazany czek. Pierwsza edycja „Podaj Łapę Przyjacielowi” to zaledwie początek charytatywnej działalności Maxi Zoo w Polsce, która z pewnością będzie kontynuowana w kolejnych latach.

Redaguje Paulina Grzybowska, www.bialyjack.pl

listopad 2015

ambitny sklep

Market zoologiczny Kiedy 9 lat temu w Pabianicach przy ul. Piotra Skargi 59 powstała Przychodnia dla zwierząt Podaj łapę, jej właściciele nie sądzili, że tak wielu klientów jest zagubionych w gąszczu produktów dla zwierząt. Stopniowo poszerzali kącik sprzedażowy, aż w 2013 roku zdecydowali o otwarciu sklepu – także pod szyldem Podaj łapę.

listopad 2015

Podaj łapę ZooBiznes: Jak to się zaczęło? Magdalena Butkiewicz: Klienci przychodni bardzo często zwracali się do nas z pytaniami o zindywidualizowane rozwiązania dotyczące karm i preparatów pielęgnacyjnych dla swoich pupili. Sami mamy małe stadko czworonogów. Od zawsze lubię śledzić nowości pojawiające się sklepach, szukam produktów dobrych jakościowo, ciekawych rozwiązań – tak zrodziła się myśl, żeby na szerszą skalę móc dzielić się tym, co sama już sprawdziłam, znalazłam, z innymi opiekunami zwierzaków, dla których pupil to członek rodziny. Reakcje na otwarcie sklepu okazały się bardzo pozytywne – klienci cieszyli się, że w jednym miejscu mogą załatwić wszystko, co związane jest z opieką nad ich zwierzętami. ZooBiznes: Jaka była wstępna idea sklepu? Magdalena Butkiewicz: Specjalizacja i jakość. Oferujemy asortyment dla psów i kotów zaliczający się wyłącznie do kategorii premium i wyższych. Wybieramy również tylko te produkty, które z jakichś względów są ciekawe, niekoniecznie znanych marek. Chętnie stawiamy na małych producentów,

firmy, które swoją energię inwestują w dobre rozwiązania i wysoką jakość. Założyliśmy, że nie będziemy sprzedawać produktów, za które nie możemy ręczyć i których nie dalibyśmy swoim zwierzętom. ZooBiznes: Dlatego w sklepie nie znajdziemy również takich akcesoriów jak kolczatki? Magdalena Butkiewicz: Zgadza się, nie sprzedajemy takich produktów – w zamian edukujemy klientów, że kolczatka to rozwiązanie na krótką metę, że lepiej udać się z psem na szkolenie, dzięki któremu opiekun dowie się, jak nauczyć psa chodzenia na luźnej smyczy, jak z nim pracować, a dodatkowo stanie się dla niego przewodnikiem i zyska najlepszego przyjaciela. ZooBiznes: Wiemy już, że na tym nie kończy się działalność edukacyjna w Podaj łapę. Magdalena Butkiewicz: Owszem! Założyliśmy Fundację FAIR4PETS, która w ramach swojej działalności prowadzi program edukacyjny Uczmy Się Psa. W naszym społeczeństwie w kwestii traktowania zwierząt, ich praw i potrzeb ciągle panuje duża niewiedza. Szkolenie skierowane jest do najmłodszych (przedszkola, pierwsze klasy pod-

stawówki), a jego celem jest edukacja dzieci, że zwierzęta potrzebują domku, jedzenia, opieki, zabawy, wizyty u lekarza, jeżeli są chore… Mamy nadzieję, że te podstawy zwiększą wrażliwość w nowym pokoleniu. ZooBiznes: Sklep nie prowadzi sprzedaży zwierząt, a jednak często można je tutaj spotkać – dlaczego? Magdalena Butkiewicz: Staliśmy się swoistym domem tymczasowym – psy, koty, jeże i gryzonie odratowane w naszej przychodni nierzadko czekają na naszym zapleczu na odbiór przez wolontariuszy, z którymi współpracujemy. Kilka zwierzaków właśnie dzięki tej przypadkowej możliwości prezentacji znalazło domy stałe, z czego bardzo się cieszymy. ZooBiznes: Sklep Podaj łapę jest zaangażowany w adopcje zwierząt nie tylko poprzez goszczenie ich na zapleczu, prawda? Magdalena Butkiewicz: Staramy się pomagać zwierzakom jak tylko możemy. Współpracujemy z różnymi fundacjami, stowarzyszeniami i grupami pomocy zwierzętom. Stworzyliśmy w naszym sklepie kącik adopcyjny, w którym wolontariusze schroniska w Pabianicach umieszczają fotografie i informacje o psiakach do adopcji. Prowadzimy zbiórki na rzecz schroniska i fundacji (karmy, kocy, akcesoriów, a nawet plastikowych nakrętek, które później są w skupie wymieniane na pieniądze). Wspieramy też rzeczowo domy tymczasowe. ZooBiznes: Co sprawia, że klienci chętnie odwiedzają sklep? Magdalena Butkiewicz: Każdego klienta traktujemy indywidualnie – dobieramy karmę, suplementy, akcesoria w oparciu

o potrzeby, wiek, temperament oraz ewentualne schorzenia zwierzaka. Naszym klientom i nam zawsze chętnie służą radą lekarze weterynarii, którzy są akurat w przychodni. Jeśli tylko mamy wątpliwości, czy produkt będzie dla psa lub kota odpowiedni, możemy od ręki skonsultować to z lekarzem. Stawiamy na profesjonalizm – cały czas się kształcimy, bierzemy udział w szkoleniach, wyszukujemy kolejne ciekawe produkty, uczestniczymy w targach i wystawach, by być na bieżąco i móc przedstawiać klientom nowości. Nawiązujemy z naszymi klientami więź, pamiętamy ich zwierzaki. Czworonożni goście w czasie wizyty zawsze mogą liczyć na coś smacznego, a latem czeka na nich dodatkowo miska wody. Wprowadziliśmy kartę stałego klienta, organizujemy konkursy i promocje produktowe. Do komunikacji wykorzystujemy też social media. ZooBiznes: Czy decyzja o sprzedaży wyłącznie produktów z półek premium i wyższych nie odstrasza klientów cenami? Magdalena Butkiewicz: Staramy się negocjować z naszymi dostawcami jak najlepsze warunki, by móc proponować dobrej jakości towar w przystępnych cenach. Oprócz tego dbamy, by mieć asortyment na tyle zróżnicowany, aby każdy klient, niezależnie od zasobności portfela, mógł znaleźć coś odpowiedniego dla swojego zwierzaka. Osoby odwiedzające nasz sklep mogą się też przekonać, jak często nie da się wycenić korzyści zdrowotnych wynikających np. z dobrze dopasowanej i zbilansowanej karmy.

ZooBiznes: Największa radość i satysfakcja w tej pracy to…? Magdalena Butkiewicz: Gdy zadowoleni klienci wracają i dziękują za pomoc – bo ich pies po opracowaniu programu odchudzania wreszcie schudł, a nie udawało się to przez całe miesiące; bo zabawka, którą u nas kupili, jest najukochańsza na świecie, a dzięki temu ich buty są w jednym kawałku; bo kot przestał się bać odkurzacza lub załatwiać się do doniczki z kwiatkiem. W oczach tych klientów to ogromne osiągnięcia, w których im pomogliśmy. To nasze wspólne radości i sukcesy. Dzięki temu codzienna praca jest czymś więcej – naszą pasją i motorem do działania. ZooBiznes: Wygląda na to, że przy takim zaangażowaniu Podaj łapę nie poprzestanie na przychodni i sklepie? Magdalena Butkiewicz: Do końca roku mamy zamiar uruchomić sklep internetowy, który jest właśnie w przygotowaniu. Trwają prace nad wprowadzeniem naszej linii akcesoriów dla zwierząt – pierwsze opinie są bardzo pozytywne. Czekamy na wyniki testów naszych zaprzyjaźnionych czworonożnych klientów. Z nowym rokiem planujemy powiększyć Podaj łapę o gabinet zoofizjoterapii. Zwierzęta mają różne problemy z układem ruchu – w wyniku urazów, chorób, podeszłego wieku. Świadomość ich opiekunów, że w wielu przypadkach da się przyspieszyć powrót do zdrowia lub poprawić komfort życia, wzrasta, jednak obecnie ilość placówek świadczących takie usługi jest niewielka. Bardzo się cieszę na myśl o tym, ilu zwierzętom będzie można w ten sposób pomóc. ZooBiznes: Dziękujemy za rozmowę. listopad 2015

marketing Masz sklep, a w nim wiele produktów. Klatki, karmy, zabawki, gadżety, wszystkiego dużo, aż klienci nie wiedzą co wybrać. Jak wykorzystać social media do promowania konkretnych produktów lub linii produktowych? Może wprowadzasz nowy produkt do swojej oferty? Szukasz pomocy w stworzeniu dobrej promocji? Oto ona.

Prezentacja i promocja

towaru w social media Tekst : Monika

Czaplicka, agencja social media Wobuzz

www.czaplicka.eu

listopad 2015

acznij od określenia dlaczego ten, a nie inny produkt. Chcesz poprawić jego sprzedaż, bo musisz opróżnić magazyny? Wyczuwasz trendy i uważasz, że będzie większe zainteresowanie tego typu rzeczami? To ulepszona wersja produktu, który dobrze się sprzedaje? Znajomość celu jest o tyle istotna, że wpływa na zaplanowane działania. I pomaga określić, czy to, co robimy, prowadzi nas do celu.

Do kogo?

Wiedząc co, możemy zastanowić się, do kogo. Ekskluzywny i drogi produkt (np. zaawansowaną zabawkę) będziemy promować zupełnie inaczej (i do ludzi, których na niego stać) niż proste produkty dostępne od ręki dla każdego (np. woreczki na odchody). Wszystkie treści i materiały musimy tworzyć z myślą o naszych klientach. Dla ułatwienia możecie opracować sobie personę – przykładowego klien-

ta. To zbiór najpopularniejszych cech i właściwości, jakie ma dana grupa Twoich odbiorców. W grupie matek z dziećmi persona Ani szuka produktów dla rodzinnego psa, ma niewiele czasu na zakupy, bo rachuje i opiekuje się dziećmi itd. Jeśli chcecie zaprezentować się swojsko, możecie robić zdjęcia produktów na półkach. Jeśli zależy wam na prestiżu, trzeba zorganizować profesjonalne sesje zdjęciowe. Zawsze zachęcam, żeby zdjęcia nie tylko przedstawiały sam produkt, ale również kontekst używania. Pokaż zabawkę ze zwierzakiem, miskę z jedzeniem, akwarium z rybkami w domu itd. Dlatego warto prosić klientów o ich zdję-

cia. Zrób konkurs (pamiętaj o regulaminie!) i pozbieraj materiały, które wykorzystasz w komunikacji.

Gdzie?

Jeśli wiemy, kogo chcemy poinformować o nowym produkcie czy promocji, warto dobrać stosowny kanał komunikacji. Czy to będzie wzmianka w newsletterze, seria postów na Facebooku czy filmik promocyjny – wszystko zależy od celu i grupy. Konkurs – na Facebooku, stronie www czy mailowy? Wszystko zależy od tego, do kogo chcemy dotrzeć. Facebook to łatwość dotarcia, ale nie ma tam wszystkich naszych klientów. Czy na stronie jest na to przestrzeń? Czy ludzie tam wcho-

dzą? Czy mamy technologie? Czy filmik promocyjny dodać na fanpage czy na kanale YouTube? Znów: to zależy. Jeśli nie mamy kanału i pomysłu na kolejne filmy, to lepiej zrobić to na Facebooku.

Jak?

Pisać długo czy krótko? W social media zawsze krótko. Ludzie konsumują treści mobilnie, więc nie mają czasu na elaboraty. Ale na stronie internetowej szukamy więcej informacji. Zawsze pamiętaj o języku korzyści. Co klient z tego będzie miał? W czym pomoże mu produkt? Jeśli masz z tym problem, zrób sobie rozpiskę. Jakie problemy mają nasi klienci? Jak je molistopad 2015

żemy rozwiązać? Czym różnimy się od konkurencji? Co jest ważne dla naszych klientów? Nie publikujcie typowych specyfikacji ze strony producenta. Możecie podlinkować, ale skupcie się na wyjątkowych treściach. Pomaga to w pozycjonowaniu i może przyciągnąć nowych klientów. I przede wszystkim – jest pomocne w sprzedaży.

Jak zaplanować promocję?

Musisz uwzględnić 3 ważne elementy: czas, zasoby i ludzi. Pierwszy obejmuje harmonogram naszych działań. Warto wpisać nasze działania promocyjne w całościową strategię marketingową, tak by osiągać efekt synergii. Dobre przemyślenie czasu naszej promocji pomoże uniknąć też zmęczenia klientów komunikatami marketingowymi. Drugi element, czyli zasoby, oznacza kilka rzeczy. Nasze możliwości, np. technologiczne – czy mamy wystarczające oprogramowanie, skrypty itd.? Zasoby to też pieniądze, które przecież często mamy ograniczone. Nie można zapomnieć, że planując promocję, trzeba oszacować zarówno koszty, jak i zyski. Pytanie czy ROI, czyli zwrot z inwestycji, musi być zawsze dodatni (czyli czy zawsze musimy zarobić więcej niż wydaliśmy). Odpowiedź nie jest taka prosta. Czasem warto zainwestować w rozpracowanie produktu. Pozytywny zwrot może nastąpić w perspektywie czasu (np. kilku miesięcy czy roku). 14

listopad 2015

Trzeci filar promocji to ludzie. Musisz mieć odpowiednią liczbę osób do obsługi tego, co sobie zaplanujesz. Nie ma nic gorszego niż fajny plan promocyjny, którego nie zrealizujesz, ponieważ nie będziesz w stanie skoordynować wszystkich jego aspektów. Zasoby ludzkie to nie tylko sama kwestia godzin pracy, ale również umiejętności. Możemy pomarzyć o wyjątkowym filmie, który zaprezentuje nasz produkt w świetny sposób, ale musimy mieć kogoś, kto go nagra i zmontuje. Nie ma prostej odpowiedzi na pytanie, jak powinna wyglądać dobrze przygotowana promocja. Jest wiele czynników, które pomagają podjąć decyzję odnośnie sposobu jej prowadzenia. Przede wszystkim doświadczenie i wyczucie pomogą uniknąć niepotrzebnych wpadek. A tych może być całkiem dużo. Do popularnych problemów przy okazji promocji należy niedostosowanie

Dostosuj komunikaty do odbiorców. Epatowanie seksem nie pomoże w sprzedaży karmy dla zwierząt.

komunikatu do odbiorców. Nadmierne epatowanie np. seksem nie pomoże w promowaniu karmy dla zwierząt. Kierowanie komunikacji do wszystkich, bo przecież wszyscy mogą być naszymi potencjalnymi klientami, to objaw całkowitego niezrozumienia biznesu. Nie każdy może być Twoim klientem. Dobrze przemyślany marketing oznacza zrozumienie, kto może kupić nasze produkty i dostosowanie komunikatów do tego, by ludzie dokonali akcji, zazwyczaj zakupu. Wbrew pozorom selekcja, czyli marginalizowanie tych osób, które nie są zainteresowane naszą ofertą, to bardzo ważny proces. Duży zasięg, ale do przypadkowych osób, nie ma żadnego znaczenia. Dużo ważniejsze jest docieranie nawet do niewielkiej bazy, ale ciepłych leadów, czyli osób wykazujących, że nasz asortyment do nich przemawia. Zasięg tysiąca zimnych leadów będzie konwertował w niewielkim stopniu, a nadal wymaga czasu, pracy i jest marnowaniem zasobów. Mała baza ciepłych leadów ma dużo wyższą konwersję, czyli stopień realizacji tego, na czym nam zależy, np. sprzedaży czy wypełnienia formularzy. Selekcja grupy odbiorczej ma też kolejną zaletę – ponieważ nie jesteśmy w stanie wszystkich zadowolić, unikamy w ten sposób ryzyka niezaspokojenia potrzeb naszych klientów. Wielu przedsiębiorców nie skupia się niekorzystnym fakcie przyciągnięcia jednorazowo klienta, który owszem, dokona zakupu, ale nie będzie z niego zadowolony. Przykład: sprzedajemy żwirek dla kotów. Oferujemy żwirek silikonowy, który ma niewątpliwą zaletę chłonięcia zapachów. Okazuje się jednak, że może klientom przeszkadzać jego wygląd oraz to, że nie można go wrzucić do ubikacji. Jeśli będziemy ukrywać przed klientami takie informacje, możemy mieć pewność, że cześć z nich, owszem, dokona zakupu, ale niezadowoleni będą bardziej chętni, żeby podzielić się swoim negatywnym doświadczeniem. Czyli jedna sprzedaż może generować negatywną opinię, blokując kolejne sprzedaże. Zdecydowanie się to nie opłaca. Kolejny błąd to przesycenie. Zasypywanie klientów swoimi komunikatami nie pomoże w zwiększaniu konwersji. Oczywiście, trzeba zadbać o dotarcie do klientów. Oczywiście trzeba posta-

rać się o to, żeby dotrzeć z komunikatem, trzeba powtórzyć go kilka razy, ale nie narzucać się z nim. Nie zapominaj o mierzeniu efektów. Ostatecznym punktem, do którego chcesz dążyć, jest oczywiście sprzedaż. Ale nie tylko wskaźniki sprzedażowe są ważne. Obserwuj również KPI, kluczowe wskaźniki pomiaru, dotyczące innych kwestii, np. marki, wizerunku czy obsługi klienta. Promocja dotyka również obszarów obsługi klienta. Promując nowe produkty otrzymasz wiele zapytań, pojawi się wiele kwestii, które będzie trzeba rozwiązać. Przygotuj FAQ oraz odpowiednie zasoby ludzkie, by obsłużyć wszystkie zapytania.

Reklamy

Wiele osób inwestuje w reklamy, wierząc, że zwiększając zasięg, poprawiają konwersję. Zdecydowanie ważniejsze jest jednak skupienie się na procesie doprowadzającym do sprzedaży. Generując więcej zasięgu nie zwiększamy znacząco efektów. Dużo lepsze jest przemyślenie, jak zachęcić te osoby, które mamy, do wykonania akcji. Tu reklamy również mogą pomóc, np. przy pomocy remarketingu mamy możliwość komunikowania się z tymi osobami, które już zapoznały się z naszą ofertą. Nowe formaty reklamowe, takie jak Facebook leads,

czyli formularz do zbierania danych potencjalnych klientów, czy dynamiczne reklamy na Facebooku (dostosowują się do zachowań użytkowników) pomogą w spięciu konwersji. Dużo ważniejsze niż napchanie klientów do lejka sprzedażowego jest zadbanie, żeby przez niego przeszli. Zamiast ustawiać więc reklamy na zasięgi i poznanie produktu, skup się na formatach sprzedażowych, które w szybki sposób pozwolą Ci sprzedać oferowany asortyment. Nie, reklama prezentująca produkt nie jest dobrą reklamą sprzedażową. Musisz uwzględnić wezwanie do akcji, język korzyści i wszystkie inne możliwe elementy sprzedażowe, a przede wszystkim trafić do zainteresowanych osób, które dokonają zakupu. Wymaga to pracy i doświadczenia, ale zawsze możesz poprosić o pomoc profesjonalistę.

Jak zabrać się za przygotowanie promocji?

Przede wszystkim trzeba przemyśleć swój plan. Bardzo łatwo rzucić się w działanie ad hoc bez osiągania efektów. Wiele promocji prowadzonych jest „na żywioł”, zachowując te same standardy co do tej pory. Może warto testować nowe rozwiązania? Tylko w ten sposób jesteśmy w stanie odkryć lepsze pomysły, optymalizować proces

czy osiągnąć coś, czego do tej pory nie mieliśmy. Po każdej promocji pamiętaj o przeanalizowaniu tego, co osiągnąłeś, i wyciagnięciu wniosków. Tylko w ten sposób możesz się rozwijać i coraz efektywniej prowadzić kampanię. Myśląc o promocji produktu zawsze zastanów się, co będzie dla odbiorców najciekawsze i najbardziej wartościowe. Mów językiem korzyści. Nie opisuj, co robi dana rzecz, tylko wypisz, jak pomoże ona klientom. Jaki problem rozwiązuje? Zamiast informacji typu: „żwirek silikonowy” lepiej napisać: „koniec z nieprzyjemnym zapachami z kuwety”. Zamiast: „zdrowa karma z witaminami xyz” – „zdrowy i piękny pies” itd. I nie bój się. W każdą kampanię i promocję wpisana jest możliwość porażki. Ale wszystkie błędy, które popełnisz, czegoś uczą i rozwijają, więc nawet, jeśli stracisz trochę czasu czy pieniędzy, nauczysz się czegoś wartościowego. A przecież o to chodzi. I nie bój się pytać i radzić. Nikt nie jest omnibusem, a rozmowa z innymi osobami o swoich planach pomaga w określeniu potrzeb, krystalizowaniu myśli i weryfikacji opinii. Dużo trudnej zrobić złą kampanię, jeśli ją przegadasz. Możesz skorzystać z pomocy znajomych, ale nie zapominaj również o możliwości konsultacji z ekspertem czy agencją.

listopad 2015

Personel

Tekst :

Tomasz Telej trener biznesu, sales&business coach

www.biznesmind.pl

RELACYJNA SPRZEDAŻ

w sklepie zoologicznym

No client, no company – ta stara amerykańska zasada dotyczy każdego biznesu, również w branży zoologicznej. Coraz więcej osób korzysta z internetu i zostawia w tej wirtualnej rzeczywistości swoje jak najbardziej realne pieniądze. Czy jest szansa, by klienci mimo to odwiedzali też sklep stacjonarny?

spółcześni klienci dzięki internetowi mają możliwość dostępu do wielu sklepów i hurtowni, w których mogą znaleźć produkty zoologiczne z dostawą do domu, w dodatku zwykle w niższych cenach niż w sklepie stacjonarnym. Co zrobić, żeby klient z miłą chęcią odwiedzał Ciebie i korzystał z Twoich stacjonarnych usług, a nie tylko z wygodnych opcji, jakie dają mu sklepy internetowe? Podpowiem – masz nad handlem internetowym jedną istotną przewagę i tylko od Ciebie zależy, czy zdołasz ją dobrze wykorzystać.

Co warunkuje sukces w biznesie?

Na sukces w biznesie składa się wiele czynników. Pierwszym z nich jest lo16

listopad 2015

kalizacja biznesu. Drugim elementem są koszta bieżące prowadzenia działalności, trzecim asortyment oraz jakość towarów i usług, które oferujemy, czwartym właściwy marketing, piątym zaś Twoje relacje z klientami. Jeżeli ostatni element tej układanki jest na niskim poziomie, pozostałe również nie będą dobrze spełniały swojej roli.

Historia rudej kotki…

Od dwóch lat jestem opiekunem pięknej rudej kotki. Przez pewien czas moja wiedza na temat żywienia kota sprowadzała się do kupowania pierwszej z brzegu kociej karmy po prostu przy okazji robienia zakupów w pobliskim sklepie spożywczym. Nie miałem świadomości, że takie żywienie może wpływać negatywnie na rozwój mojej kotki. Pewnego razu,

kiedy szedłem do pracy, przechodziłem obok nowo otwartego sklepu zoologicznego. Wstąpiłem z zamiarem zakupu tego, po co zwykle sięgałem w spożywczaku. Nawiązanie kontaktu i rozmowa ze sprzedawcą dały mi jednak mocno do myślenia. Pan Paweł to prawdziwy profesjonalista. Zanim dotarłem do kasy, dał mi wskazówki, dzięki którym nie tylko dowiedziałem się, jak powinienem odżywiać swoją kotkę, ale również jak w innych aspektach zadbać o jej zdrowie i kondycję. Posłuchałem ze zrozumieniem jego rad i świadomie kupiłem pierwszą pełnowartościową karmę. Podjąłem też wówczas decyzję, że chcę, aby mój kot cieszył się zdrowiem jak najdłużej. Zdrowie kotki, jako główna wartość, miało w momencie dokonywania wyboru

większe znaczenie niż kilka złotych więcej, które zapłaciłem za karmę.

Zbuduj pierwszy kontakt i dobre wrażenie

Od chwili, kiedy wszedłem do sklepu, poczułem się wyjątkowo. Pierwsze co zobaczyłem, to szczery uśmiech na twarzy pana Pawła oraz otwarta postawa zapraszająca mnie do rozmowy. Pierwszy kontakt i pierwsze wrażenie są podstawą udanej transakcji. To, z jakim nastawieniem witamy klienta, jaki mamy wyraz twarzy, oraz to, jak klient jest przywitany na wejściu, ma decydujące znaczenie podczas dalszej rozmowy. Bycie uprzejmym procentuje, ponieważ przełamuje pierwsze lody i daje dużą szansę na

lokalizacja

koszta

jakość

marketing

relacje

listopad 2015

nawiązanie relacji z klientem. Niedoświadczeni sprzedawcy na wejściu atakują klienta pytaniem: „W czym mogę pomóc?”. Taka postawa zamyka możliwość nawiązania relacji z klientem, który się płoszy, zniechęca do nas i wycofuje. Jedna z zasad sprzedaży mówi: „Pozwól klientowi czuć się swobodnie”. Ta zasada szczególnie obowiązuje w sprzedaży, w której mamy bezpośredni kontakt z klientem, również w branży zoologicznej. Nachalne przywitanie powoduje dystans ze strony klienta. Przywitaj go z uśmiechem i daj mu możliwość zapoznania się z asortymentem, który masz w swoim sklepie. Pierwszy kontakt oraz Twoje nastawienie mają decydujący wpływ na to, co się będzie działo dalej. Pan Paweł znał tę regułę bardzo dobrze. Pozwolił mi swobodnie rozejrzeć się po sklepie. Widząc moje niezdecydowanie, grzecznie i z niewymuszonym uśmiechem zadał mi pytanie: „Czego dokładnie Pan szuka, może mogę pomóc?”. Nie czując nacisku, zacząłem więc tłumaczyć, czego potrzebuję. Stąd wywiązała się rozmowa o prawidłowym żywieniu kota – jaką karmę powinno się stosować w zależności od wieku kota, środowiska, w którym żyje itp. Pan Paweł okazał szczere zainteresowanie moją kotką. Sprzedaż w tym przypadku opierała się na edukowaniu klienta, pokazaniu rozwiązań oraz możliwości, jakie klient ma do wyboru.

Jak rozmawiać z klientem?

Istotą rozmowy z klientem jest znalezienie głównej potrzeby oraz budowanie świadomości klienta na temat tego, jaki produkt może pomóc mu w jego obecnej sytuacji. Poprzez zadawanie pytań otwartych możemy się dowiedzieć, czego klient szuka i czego dokładnie potrzebuje. Rolą sprzedawcy jest pomoc klientowi w znalezieniu najlepszych rozwiązań. Są klienci, którzy mają potrzebę samodzielnego wyboru – tutaj należy pamiętać o pokazaniu maksymalnie dwóch lub trzech produktów, które zaspokoją te wymogi. W tym przypadku sprzedawca powinien wykazać się cierpliwością, ponieważ ten rodzaj klienta potrzebuje czasu na podjęcie najlepszej decyzji dla siebie. Inna grupa klientów oczekuje bezpośredniej pomocy w podjęciu decyzji – rola sprzedawcy w tym przy18

listopad 2015

padku sprowadza się do zaproponowania bezpośrednio jednego najlepszego rozwiązania. W obu przypadkach ważne jest, żeby klienci czuli sie swobodnie, dostali wyczerpujące informacje od sprzedawcy na temat rezultatów, jakie uzyskają, oraz samych korzyści z zakupu. Jeżeli sprzedawca posiada profesjonalną wiedzę na temat własnego asortymentu, łatwo mu jest dobrać taki produkt, który będzie idealny dla klienta i jego zwierzęcia, rozwiąże ich problemy, oszczędzi czas czy poprawi jakość życia. Znajomość asortymentu oraz sposób komunikowania się z klientem daje sprzedawcy możliwość pozostania w swojej strefie komfortu i powoduje, że jest postrzegany jako profesjonalista w swojej branży.

Jak prezentować produkt?

Podczas prezentacji produktu warto uwzględnić takie moduły, jak: cecha produktu, korzyść oraz rezultat, który klient uzyskuje: W związku z tym, że … (tu produkt) posiada … (tu cecha), dzięki temu … (tu korzyść). To wpłynie na … (tu rezultat). np.: Ten żwirek jest ekologiczny i można go usuwać wprost do toalety, więc nie musi Pan/Pani męczyć się z jego wyrzucaniem do śmieci ani martwić o zatkane rury. Jednocześnie dba Pani o środowisko i oszczędza swój czas. Ta smycz rozciąga się automatycznie, więc może Pan/Pani odbywać spacery z psem w mieście, dając mu trochę swobody, ale w razie potrzeby skracając smycz i prowadząc go przy nodze. Tym samym ma Pan/Pani kontrolę nad zwierzakiem i nie musi się

obawiać mandatu za puszczanie psa luzem. Użycie tej prostej formuły w sposób klarowny pozwala zrozumieć klientowi, czym jest produkt, jak go wykorzystać oraz jakie rezultaty dzięki niemu uzyska. Prezentacja produktu wywołuje u klienta pewne wyobrażenie tego, jakie zmiany mogą się pojawić w momencie korzystania z produktu. Dlatego ważne jest, jakie słowa dobieramy oraz jak budujemy to wyobrażenie. Tutaj może pomóc opowiedzenie historii Twojego innego klienta, który juz używa tego właśnie produktu oraz co się u niego dzięki temu zmieniło. Prawdziwe historie budują wiarygodność oraz działają na prawą półkulę mózgu, która jest odpowiedzialna za obrazy, kreatywność oraz emocje. Opowiadając historię, budujesz obraz w głowie klienta, wpływasz na jego emocje, które mają decydującą rolę w podejmowaniu decyzji zakupowych. Logiczna część Twojej prezentacji odbywa się w momencie przedstawiania cechy produktu. Skuteczne prezentacje łączą te dwa elementy. Pan Paweł opowiedział mi historię klienta, który przez kilka lat karmił swojego kota nieprawidłowo oraz jak negatywnie to żywienie wpłynęło na zdrowie zwierzęcia. Poprzez tę historię pokazał mi logiczne argumenty, dla których ważna jest dbałość o prawidłowe odżywianie. Jego rola sprowadziła się do wyedukowania mnie na temat żywienia. W czasie niedługiej przecież wizyty w sklepie dostałem potężną, ale nie przytłaczającą dawkę wartościowej wiedzy na ten temat. Edukowanie klientów jest wartością dodaną do produktu, który kupują. Rola sprzedawcy jako nauczyciela wpływa na budowa-

nie relacji z klientem. Klient postrzega sprzedawcę jako profesjonalistę w swojej dziedzinie, wówczas kiedy posiada on profesjonalną wiedzę, pasjonuje się tym, co robi, oraz chce pomóc znaleźć najlepsze rozwiązania. Dzisiaj, w dobie tak wielu marek na rynku, klient ma problem z wybraniem najlepszego produktu dla siebie. Sugeruje się reklamami w prasie, telewizji i sieci oraz łatwością dokonania zakupu, czasami podejmując złe decyzje zakupowe. Traci więc zaufanie i staje się ostrożny podczas kolejnych zakupów. Rolą sprzedawcy jest często odbudowanie tego zaufania poprzez bezpośrednie zainteresowanie osobą klienta. Budowanie roli eksperta na rynku ma istotny wpływ na to, czy klient do nas wróci. Interesując się nim i jego zwierzakiem możemy zbudować długofalowe relacje oraz zaufanie do siebie i swojego biznesu. Nie mam odczucia, że sprzedawca zdecydował za mnie i „wcisnął” mi droższy produkt, by na nim więcej zarobić – czuję, że dzięki niemu i jego wiedzy wybrałem i kupiłem

produkt lepiej dopasowany do potrzeb mojego zwierzęcia, zdrowszy, bardziej wartościowy, a zatem wart swojej ceny. Niebagatelną wartością dodaną w gratisie jest tu fachowa porada i czas poświęcony z uwagą na mój problem i potrzebę.

Jak wykorzystać internet i social media?

Choć jesteś ekspertem w swojej dziedzinie w sklepie stacjonarnym, nic nie stoi na przeszkodzie, by relacje z klientem budować, wzmacniać i utrzymywać również wirtualnie – poprzez fora internetowe czy media społecznościowe. Możesz zachęcić klientów odwiedzających Twój sklep do polubienia jego fanpage’a na Facebooku. Jest na to wiele sposobów – od zaproszenia słownego podczas pakowania zakupionych produktów, przez wizytówki, ulotki czy wzmiankę w sklepowej gazetce. Pamiętaj, że to, co prezentujesz w sieci pod szyldem swojego sklepu, także mocno może wpływać na to, jak będzie on postrzegany. Zabawne filmiki,

zdjęcia przypadkowych zwierzaków czy suche informacje o nowych dostawach to nie wszystko! Zadbaj, by na fanpage’u regularnie pojawiały się również praktyczne porady związane z opieką, żywieniem oraz dbaniem o zwierzęta. Jeżeli posiadasz stronę internetową, możesz skorzystać z mailingowej formy utrzymania relacji z klientem, wysyłając newslettery do swoich klientów. Pamiętaj jednak, że niewłaściwym postępowaniem w relacjach wirtualnych możesz łatwo zrazić potencjalnych i obecnych klientów do swojego sklepu – jeśli nie masz pewności, jak konstruować newslettery czy jakie treści publikować na Facebooku, zwróć się o pomoc do profesjonalistów w tej dziedzinie. Nic nie zastąpi bezpośredniego kontaktu z klientem. Twoja pozytywna postawa, uśmiech na twarzy, zainteresowanie osobami odwiedzającymi Twój sklep (oraz ich pupilami!), a także profesjonalna znajomość produktów spowodują, że klienci będą wracać do Ciebie oraz polecać Twoje usługi swoim znajomym. r e k l a m a

listopad 2015

pies i kot

Ĺťywienie 20

starszych

listopad 2015

Tekst : Lek. wet. mgr inż. zoot. mgr biol. Adam Mirowski

Poprawa opieki nad zwierzętami towarzyszącymi sprawia, że żyją one coraz dłużej. Coraz częściej mamy do czynienia z psimi seniorami. Procesy starzenia się powodują w organizmie wiele zmian, które mają istotny wpływ na sposób żywienia. Wiedza na ten temat może pozwolić na polepszenie jakości życia tej grupy psów.

psów

ługość życia psów zależy od różnych czynników. Zwierzęta żyjące w warunkach naturalnych są narażone na wiele zagrożeń, które mają niekorzystny wpływ na średnią długość życia całej populacji. Zwierzęta muszą rywalizować o terytorium i pokarm. Okresowy brak pokarmu może spowodować, że będą cierpieć z powodu głodu, niekorzystne warunki pogodowe osłabiają odporność organizmu i zwiększają podatność na różne choroby. Te i inne czynniki sprawiają, że środowisko naturalne rzadko pozwala na dożycie do starości. Zupełnie inaczej wygląda sytuacja w przypadku zwierząt utrzymywanych w naszych domach. Życie w środowisku człowieka pozwoliło zwierzętom na wykorzystanie potencjału genetycznego stwarzającego możliwość znacznie dłuższego życia niż w warunkach naturalnych. U psów istnieje istotny związek między rasą a długością życia. Generalnie psy ras dużych i olbrzymich żyją krócej niż psy ras małych i średnich. Jednym z czynników wpływających na długość życia jest też żywienie. Udowodniono, że korzystny wpływ ma szczupła sylwetka wynikająca z podawania odpowiednich ilości pokarmu. Biorąc pod uwagę całą populację psów, istnieje możliwość wydłużenia średniej długości życia poprzez podawanie takiej ilości pokarmu, która pozwoli na zachowanie szczupłej sylwetki. Wskazują na to badania przeprowadzone na psach rasy labrador retriever. Zauważono, że ograniczenie podaży pokarmu o 25% powoduje wydłużenie życia. Połowa psów otrzymujących mniej karmy żyła ponad 13 lat, czyli około dwa lata dłużej niż te, które jadły listopad 2015

więcej. Takie postępowanie pozwala nie tylko wydłużyć życie, ale również zmniejszyć podatność na przewlekłe choroby. Psy jedzące mniej są lżejsze i szczuplejsze. W ich organizmach jest mniej tłuszczu, a więcej masy beztłuszczowej. Podając psu odpowiednią ilość pokarmu i utrzymując szczupłą sylwetkę można poprawić jakość życia i je wydłużyć. Postępowanie żywieniowe zwiększające szansę dożycia do wieku seniora należy rozpocząć już w wieku szczenięcym. Osiągnięcie wieku seniora często wiąże się ze zmianami w żywieniu, które są następstwem zmian zachodzących w organizmie. Psy w podeszłym wieku stosunkowo często cierpią z powodu nadwagi i otyłości. Może to wynikać ze zmniejszenia się ak22

listopad 2015

Większość psów w podeszłym wieku ma mniejsze zapotrzebowanie energetyczne w porównaniu z młodszymi osobnikami. tywności fizycznej, przy jednoczesnym utrzymywaniu na stałym poziomie ilości podawanego pokarmu. Jeżeli starzejący się pies jest

coraz mniej aktywny, a cały czas otrzymuje taką samą ilość składników energetycznych, to nadmiar energii może ulec odłożeniu w postaci tkanki tłuszczowej. Spadek aktywności fizycznej może towarzyszyć przewlekłym chorobom metabolicznym i schorzeniom układu ruchu. Problem nadwagi i otyłości u psów w podeszłym wieku może wynikać z nieprawidłowych nawyków żywieniowych ich właścicieli. Opiekunowie psów seniorów to często osoby starsze, które również cierpią z powodu nadwagi i otyłości. Takie osoby niejednokrotnie przenoszą swoje nawyki żywieniowe na psa. Nie dostrzegają, że pies jest za gruby. Osoby starsze ze względów zdrowotnych często nie mogą zapewnić swoim psom odpowiedniej ilości ruchu.

Zwiększa to problem nadwagi i otyłości u psów. Większość psów w podeszłym wieku ma mniejsze zapotrzebowanie energetyczne w porównaniu z młodszymi osobnikami. Są jednak takie psy, które mimo wieku utrzymują zwiększoną aktywność fizyczną. Inne mogą mieć zbyt niską masę ciała, mogą nie mieć apetytu lub nie mogą pobierać odpowiednich ilości pokarmu. Ważne jest zatem indywidualne podejście do każdego osobnika i odpowiednie dopasowanie podaży energii. Różne czynniki mogą powodować, że pies nie może pobierać odpowiednich ilości pokarmu. Starsze zwierzęta często cierpią z powodu różnych chorób. Dodatkowo mogą mieć problemy z uzębieniem. Pokarm przeznaczony dla takich psów powinien mieć konsystencję papki, co ułatwia jego pobieranie. Jeżeli pies nie chce jeść, to pokarm można trochę podgrzać. Takie postępowanie powoduje pobudzenie zmysłu węchu, który może być pogorszony u starszych osobników. Stosuje się pokarm smakowity i dobrze akceptowany przez dane zwierzę. U kotów w podeszłym wieku stwierdzono pogorszone trawienie tłuszczu. Wydaje się, że psy zachowują dobrą zdolność trawienia tłuszczu, białka i węglowodanów. Niemniej jednak w ich przewodzie pokarmowym mogą zachodzić pewne zmiany, które mogłyby świadczyć o gorszych zdolnościach trawiennych. Istotnym zagadnieniem w żywieniu psów seniorów jest podaż białka. Psy w podeszłym wieku mają nieznacznie ujemny bilans azotowy. Więcej białek ulega degradacji niż powstaje nowych. Może to prowadzić do stopniowej utraty masy mięśni szkieletowych. Towarzyszą temu zmiany w ekspresji licznych genów. Zmniejszeniu ulega ekspresja genów uczestniczących w procesach anabolicznych. Jednocześnie zwiększa się ekspresja genów, które biorą udział w procesach katabolicznych. Ma to pewien związek z żywieniem. Zmia-

ny te są bardziej nasilone u psów żywionych karmą opartą na białku roślinnym zamiast na białku zwierzęcym. W żywieniu psów w podeszłym wieku trzeba zatem zwracać uwagę na rodzaj podawanego białka. Białko powinno charakteryzować się bardzo dobrą strawnością i wysoką wartością biologiczną. Szczególne znaczenie w gospodarce azotowej organizmu i w metabolizmie tkanki mięśniowej mają aminokwasy rozgałęzione – walina, leucyna i izoleucyna. W żywieniu psów seniorów trzeba unikać zarówno nadmiaru, jak i niedoboru białka. Podawanie optymalnej ilości wysokowartościowego białka stwarza możliwość ograniczenia wytwarzania azotowych produktów przemiany materii. Podeszły wiek jest związany z pewnymi zmianami w funkcjonowaniu układu immunologicznego. Warto zatem zwrócić uwagę również na ten aspekt starzenia się organizmu. Jednymi z najważniejszych składników pokarmowych, które działają immunomodulująco i mogą poprawić funkcjonowanie układu immunologicznego u psów seniorów, są wielonienasycone kwasy tłuszczowe z rodziny n–3. Stosując karmę o niższym stosunku stężenia kwasów tłuszczowych z rodziny n–6 do stężenia kwasów tłuszczowych z rodziny n–3 można oczekiwać poprawy funkcjonowania układu immunologicznego. Potwierdzają to badania przeprowadzone z użyciem karm, w których stosunek ten wynosił 5:1 lub 25:1. Warto jednak pamiętać, że zwiększonej podaży wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny n–3 może towarzyszyć obniżone stężenie alfa-tokoferolu we krwi. Zwiększając podaż tych kwasów często wzbogaca się karmę w witaminę E, która jest jednym z najważniejszych antyoksydantów pokarmowych. Chroni wielonienasycone kwasy tłuszczowe przed niepożądanymi zmianami

dr inż. Jacek Wilczak, Zakład Dietetyki Katedry Nauk Fizjologicznych Wydziału Medycyny Weterynaryjnej Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie

Uwzględniając charakterystyczne dla starszego wieku przemiany zachodzące w funkcji przewodu pokarmowego, prowadzące do spowolnienia procesów trawienia i wchłaniania składników odżywczych, należy szczególną uwagę skupić na jakości i specyficznym składzie karmy/diety wykorzystywanej w żywieniu psów seniorów. W diecie tej – bez względu na wybrany model żywienia – powinny znaleźć się łatwostrawne białko pochodzenia zwierzęcego, w ilości uwzględniającej zmniejszone zapotrzebowanie, oraz precyzyjnie dobrane proporcje między składnikami dostarczającymi energii (tłuszcz, węglowodany) a ilością białka. Ze względu na udokumentowane właściwości dietoprofilaktyczne pies starszy powinien w swoim pokarmie znaleźć źródła związków biologicznie czynnych, które albo hamują objawy schorzeń charakterystycznych dla seniora, albo będą wykazywały właściwości zabezpieczające przed powstaniem takich schorzeń. Do związków tych należą: wielonienasycone kwasy tłuszczowe (oleje roślinne, tłuszcz rybi), witaminy przeciwutleniające (głównie witamina E – oleje roślinne), stanole roślinne (siemię lniane) czy warzywa (źródło np. związków polifenolowych). Najważniejsze zasady żywienia psa seniora sprowadzają się do stosowania urozmaiconej diety łatwostrawnej o wysokiej zawartości związków biologicznie czynnych. Karma pełnoporcjowa dla starszych psów DOLINA NOTECI PREMIUM SENIOR 400 g: cielęcina z marchewką i tymiankiem, konina z marchewką i rozmarynem, kurczak z marchewką i bazylią

listopad 2015

www.calista.pl

Współpraca z hodowcami i lekarzami weterynarii pokazuje nam, jak bardzo na przestrzeni ostatnich lat wzrosły oczekiwania właścicieli psów w zakresie jakości podawanych karm oraz dopasowania diety do indywidualnych potrzeb pupila. Każdy pies jest inny i wymaga specyficznego żywienia. Znaczenie ma nie tylko rasa i poziom aktywności, ale także bardzo zindywidualizowane, do niedawna bagatelizowane cechy – jak wrażliwość układu pokarmowego, podatność na alergię czy niechęć do wybranych smaków i zapachów. Posiadanie psa o skłonnościach do alergii pokarmowych oraz/lub o wybrednym podniebieniu nie musi być jednak ani uciążliwe, ani kosztowne. Należy przede wszystkim zwrócić uwagę na składniki zawarte w podawanej karmie. Delikatne mięso jagnięce, aromatyczny olej z łososia, pachnąca czekoladą mączka carob (niskotłuszczowy, bezkofeinowy substytut kakao) zachęcą do posiłku nawet najbardziej wybrednego czworonoga. Obecność ryżu, lecytyny i inuliny sprawi, że układ pokarmowy będzie pracować znacznie efektywniej. Dietę wrażliwego psa warto uzgodnić z weterynarzem prowadzącym zwierzę.

listopad 2015

oksydacyjnymi zachodzącymi zarówno w karmie, jak i w organizmie. Ponadto alfa–tokoferol sam w sobie wywiera korzystny wpływ na układ immunologiczny. Zaburzenia w funkcjonowaniu tego układu wynikają bowiem między innymi z działania wolnych rodników, które powodują uszkodzenia makromolekuł komórkowych, a antyoksydanty pokar mowe chronią przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Wolne rodniki uczestniczą w rozwoju chorób nowotworowych, które stanowią jedną z głównych przyczyn śmierci psów. Miedzy innymi właśnie dlatego w żywieniu psów w podeszłym wieku przywiązuje się dużą uwagę do składników o właściwościach antyoksydacyjnych. Należy do nich selen, który może zapobiegać nowotworom prostaty. Selen może bowiem ograniczać uszkodzenia DNA w komórkach tego gruczołu. Trzeba jednak podkreślić, że niepożądany jest zarówno niedobór, jak i nadmiar tego pierwiastka. Wraz ze starzeniem się organizmu może dochodzić do rozwoju zaburzeń poznawczych i behawioralnych, które mają związek ze zmianami postępującymi w mózgu. Efekty szkodliwego działania wolnych rodników są dobrze widoczne właśnie w układzie nerwowym. Jest to konsekwencją dużej aktywności metabolicznej i wysokiej zawartości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, które są bardzo podatne na utlenianie. Wolne rodniki przyczyniają się do powstawania uszkodzeń struktur komórkowych. W organizmie funkcjonują układy antyoksydacyjne, które zapobiegają nad-

miernemu gromadzeniu się wolnych rodników. Ich aktywność może jednak ulec zmniejszeniu u zwierząt w podeszłym wieku. W związku z tym wzrasta zainteresowanie użytecznością antyoksydantów pokarmowych. W walce z wolnymi rodnikami pomocne mogą okazać się również związki poprawiające funkcjonowanie mitochondriów, bowiem to właśnie te organella komórkowe uczestniczą w ich powstawaniu. Spośród antyoksydantów pokarmowych można wymienić witaminy C i E oraz beta–karoten. Z kolei do związków poprawiających funkcjonowanie mitochondriów należą karnityna i kwas alfa-liponowy. Dowiedziono, że długotrwałe stosowanie karmy wzbogaconej w te składniki oraz w komponenty warzywne i owocowe może spowolnić rozwój zaburzeń poznawczych u starzejących się psów. Antyoksydanty pokarmowe mają chronić przed zmianami oksydacyjnymi w układzie nerwowym, które wynikają między innymi z wysokiej zawartości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Nie znaczy to jednak, że te kwasy są niepożądanymi składnikami w diecie starzejących się zwierząt. Wręcz przeciwnie – na podstawie obserwacji zwierząt laboratoryjnych można sądzić, że niedobór wielonienasyconych kwasów tłuszczowych z rodziny n–3, przede wszystkim kwasu dokozaheksaenowego (DHA), przyczynia się do rozwoju zaburzeń poznawczych związanych z wiekiem. Stwierdzono, że zawartość tego kwasu w mózgu ulega obniżeniu wraz ze starzeniem się organizmu. DHA jest kluczowym składnikiem układu nerwowego. Jest niezbędny do prawidłowego funkcjo-

Grzegorz Cerafin wyłączny dystrybutor Naturea Petfoods www.naturea.com.pl

nowania komórek nerwowych. Badania przeprowadzone na sukach w okresie ciąży i laktacji oraz na ich potomstwie dowiodły, że prawidłowa podaż tego składnika ma korzystny wpływ na rozwój i funkcjonowanie układu nerwowego u szczeniąt. Innymi związkami lipidowymi, które stwarzają możliwość poprawy zdolności kognitywnych psów w podeszłym wieku, są średniołańcuchowe trójglicerydy. Średnia długość życia psów uległa wydłużeniu w ostatnich latach. Przyczyniła się do tego poprawa opieki nad tymi zwierzętami. W opiece nad psami w podeszłym wieku kluczowe znaczenie ma polepszenie jakości ich życia. Można to osiągnąć między innymi poprzez odpowiednie postępowanie żywieniowe. Bibliografia dostępna w Redakcji.

Dla prawidłowego funkcjonowania i zdrowia starszych psów, żywienie tych zwierząt powinno opierać się na dostarczeniu im niezbędnych składników pokarmowych i odżywczych, dopasowanych do ich aktualnych potrzeb. Naturea Light&Senior została opracowana w celu zaspokojenia potrzeb żywieniowych psów otyłych i dorosłych psów powyżej 7 roku życia. Karma ta zawiera 53% mięsa i jaj z dodatkiem oleju z łososia, owoców, warzyw, aromatycznych ziół i wodorostów, przy czym posiada niską

zawartość węglowodanów i tłuszczy. Naturea Light&Senior jest w 100% naturalna, pełnowartościowa i idealnie zbilansowana, ponieważ zawiera zestaw niezbędnych witamin i minerałów, nienasycone kwasy tłuszczowe Omega-3 i Omega-6, dbające o serce i lśniącą sierść, prebiotyki MOS i FOS poprawiające trawienie oraz naturalne antyoksydanty wzmacniające system odpornościowy psa i opóźniające efekty procesu starzenia się. Dodatkowo wysoki poziom glukozaminy (min. 800 mg/kg), chondroityny (min. 550 mg/kg) i MSM (min. 800 mg/kg), zawartych w tej karmie pielęgnuje i utrzymuje psie stawy w dobrej kondycji. Naturea – podawaj swojemu psu to co najlepsze!

r e k l a m a

listopad 2015

pies

Widoczni w ciemnościach Okres jesienno–zimowy zdecydowanie sprzyja depresji, niechęci do aktywności fizycznej i przygnębieniu wynikającemu z braku dostatecznej ilości naturalnego światła. Często to wszystko przekłada się na jakość, długość oraz intensywność spacerów z psami. Wesołe spacery przy świetle dziennym zastąpione zostają krótkimi przechadzkami w ciemnościach, co nie służy ani psu, ani jego relacjom z właścicielami. 26

listopad 2015

Tekst :

Paulina Grzybowska

www.bialyjack.pl

iezależnie od tego, czy właściciel odbywał z psem długi spacer wczesnym rankiem, przed pracą, czy też wieczorem, w ramach relaksu po długim dniu obowiązków – teraz będzie on miał miejsce w ciemnościach. Wraz ze skracaniem się dnia zmniejsza się również komfort spacerowania z psem. I nie chodzi tylko o mniejsze walory spacerowania wynikające np. z braku ładnych widoków. W ciemnościach łatwiej jest zgubić psią zabawkę i trudniej określić, gdzie znajduje się akurat nasz pies oraz co właśnie robi. Stwarza to też zagrożenie dla otoczenia – pies, który nagle wyjdzie na drogę, może stać się przyczyną, a jednocześnie ofiarą wypadku, bo dla kierowcy czy rowerzysty będzie po prostu niewidoczny. Komfort spacerowania spada znacznie, gdy właściciel nie ma swojego psa na oku i nie jest w stanie sprawować nad nim należytej kontroli. Wszystkie te negatywne aspekty jesienno–zimowego spacerowaniaz psem można jednak pokonać w prosty sposób. Wystarczy zaproponować właścicielowi wybór odpowiedniego sprzętu spacerowego. Mogą go stanowić zarówno elementy odblaskowe akcesoriów noszonych przez psy, jak też świecące diody

informujące o położeniu psa. Wybór jest ogromny, dlatego przed doradzeniem produktu konkretnemu klientowi warto przez moment przeanalizować, na czym bazować powinien jego dobór.

Odblask czy fluorescencja?

Najprostsze i najtańsze rozwiązania oferujące świecenie w ciemnościach bazują zazwyczaj na odblasku albo fluorescencji. W przypadku pierwszego rozwiązania element świeci, gdy odbije się od niego światło. Działa to podobnie jak w przypadku np. zawieszek czy opasek odblaskowych dla dzieci, rozdawanych w ramach akcji bezpieczeństwa, czy elementów odzieży, którą noszą pracownicy wykonujący roboty drogowe. Fluorescencja bazuje na naświetleniu elementu, np. światłem dziennym czy światłem sztucznym z żarówek. Działa stale od momentu znalezienia się w ciemnościach, jednak z czasem przygasa; jest to mechanizm podobny do modnych kilkanaście lat temu tapet z elementami świecącymi, stosowanych w pokojach dziecięcych. Oba te rozwiązania są stosowane w najtańszych i najprostszych akcesoriach dla psów. Większość właścicieli psów ceni sobie takie produkty, które

łączą w sobie kilka funkcji. W przypadku praktycznie wszystkich psów, bez względu na rozmiary, dużym powodzeniem cieszą się akcesoria spacerowe z elementami odblaskowymi. Zazwyczaj chodzi tutaj o obroże oraz szelki, które posiadają albo wszyte paski odblaskowe, albo specjalne nici fluorescencyjne. Te pierwsze będą odpowiednie dla osób mieszkających w terenie lepiej oświetlonym, jako że dla poznania pozycji psa niezbędne będzie, aby na akcesoria padało światło. Obroże czy szelki z elementami odblaskowymi mogą też sprawdzić się u właścicieli, którzy na czas jesienno–zimowy nie rezygnują z aktywności z psami, np. z treningów canicrossowych albo zwyczajnego treningu z psem. Wówczas para spacerowiczów staje się dodatkowo widoczna również dla osób poruszających się pojazdami, co podnosi bezpieczeństwo czworonoga i człowieka. Elementy fluorescencyjne zazwyczaj umieszczane są na szelkach i obrożach albo w formie specjalnych naszyć, albo też użytkowo, pod postacią mocnych nici. Materiał naświetla się przez większość dnia, aby nocą dawać mniej lub bardziej widoczne światło. Oczywiście, takie rozwiązanie można polecić wszystkim psiarzom, Dużym powodzeniem cieszą się akcesoria spacerowe z elementami odblaskowymi

listopad 2015

Akcesoria dodatkowe na spacery

Dobór odpowiedniej piłki zależy od kwoty, jaką właściciel chce przeznaczyć na zabawkę, oraz od wielkości psa

bardzo dobrze jednak sprawdza się u właścicieli, którzy ze swoimi psami chodzą na spacery tam, gdzie nie dociera oświetlenie. Trzeba mieć jednak na uwadze, że taka obroża np. po zabrudzeniu czy przy bardzo długim spacerze przestanie świecić, a tym samym – spełniać swoją rolę. Istotne jest więc wypytanie klienta o jak najwięcej szczegółów odnośnie charakteru spacerów. Jeśli właściciel nie puszcza psa luzem w ciemnościach, ale zależy mu – np. z uwagi na 28

listopad 2015

słabo oświetlony teren, po którym poruszają się rowerzyści czy samochody – na zachowaniu widoczności, to lepszym pomysłem będzie polecenie mu smyczy z elementami odblaskow ymi. W ten sposób nie tylko zauważony zostanie i pies, i człowiek, ale również, co istotne np. dla rowerzystów, zaznaczona zostanie często niewidoczna linka, która łączy pupila i jego właściciela, a to zapobiegnie nieprzyjemnym zdarzeniom. W niektórych

gotowych zestawach spacerowych dostępne są m.in. miniaturowe latarki, które przyczepia się do rączki smyczy albo samego mechanizmu w przypadku smyczy automatycznych. Dają one słabe światło, ale powodują, że spacerujący człowiek widzi ścieżkę przed sobą, może sprawdzić, co robi jego pies na drugim końcu smyczy – co jest przydatne zwłaszcza przy młodych psach, chętnie podjadających śmieci na spacerach – oraz jest widoczny dla otoczenia.

Nie wszystkie jednak akcesoria pełnią kilka funkcji użytkowych. Obroże czy szelki z elementami fluorescencyjnymi mają charakterystyczny wygląd, który nie będzie odpowiadał wszystkim właścicielom, zwłaszcza gdy nie planują oni zakupu dodatkowych obroży na spacery w dzień. W takim przypadku lepiej jest doradzić inne produkty. Najtańszym rozwiązaniem, które sprawdzi się u właścicieli tych psów, które często się brudzą i łatwo gubią swoje akcesoria podczas aktywnego spaceru jest zdecydowanie nakładka na obrożę. Zazwyczaj są to nakładki odblaskowe albo neonowe, dające dość dobrą widoczność psa przy nieźle oświetlonych miejscach. Takie rozwiązania cenić sobie będą również właściciele psów użytkowych, np. tropiących czy pracujących w charakterze ratowników – podczas akcji zazwyczaj stosuje się dodatkowo latarki, których światła będą odbijać się od nakładki. Dla psów z krótką sierścią sprawdzić się mogą m.in. zawieszki do obroży czy szelek, które zasilane są na baterie i wysyłają sygnał świetlny, przez co znane jest położenie psa w ciemnościach. Prostsze urządzenia wysyłają jeden rodzaj sygnału, tj. albo przerywany, albo stały. W bardziej rozbudowanych zawieszkach istnieje możliwość systemu świecenia, a także nieraz koloru lampek. W przypadku takich urządzeń światło jest jednak niewielkie, dlatego lepiej sprawdzi się dla mniejszych czworonogów niż dla tych dużych; może również zagubić się w sierści w przypadku psa długowłosego.

Technika… pod psem?

W obecnym sezonie dużą popularnością cieszą się akcesoria oparte o oświetlenie LED, ale ładowane za pomocą USB. To rozwiązanie wydaje się być dobre przede wszystkim dla młodych ludzi, którzy mogą załadować psie akcesoria na spacer podczas korzystania z komputera. Oczywiście, tego typu obroże i smycze są adekwatnie droższe, mają jednak swoje niezaprzeczalne zalety. Po pierwsze, wybierać można z szerokiej gamy kolorów, dlatego nie ma problemu z tym, że np. na długowłosym, białym psie jasne światło jest niezauważalne – wystarczy wybrać wersję w kolorze np. zielonym czy różowym.

Po drugie, są to akcesoria o wiele łatwiejsze w eksploatacji niż te zasilane są na baterie – zwłaszcza, jeśli korzysta się z nich intensywnie. Klient ma szansę oszczędzić na kosztach baterii, a także cieszyć się znacznie dłuższym czasem działania. Co istotne, takie akcesoria zazwyczaj mają również najlepszą widoczność – producenci gwarantują, że przy dobrej przejrzystości powietrza pies jest widoczny w ciemnościach nawet z 500 metrów!

Zabawa, którą widać

Dotąd skupialiśmy się jedynie na widoczności psa i jego opiekuna – co jednak z widocznością zabawek? Właściciele, którzy aktywnie spędzają ze swoimi psami czas na spacerach, gubią rocznie co najmniej kilka zabawek, z czego większość właśnie w okresie jesienno-zimowym. Wystarczy, że pies się zagapi albo piłka zostanie rzucona w wysokie krzaki i rodzi się problem z jej znalezieniem. Rezygnacja z aktywnych spacerów zaz w yczaj nie wchod zi w grę, dlatego też właściciele skupiają się na próbach znalezienia idealnej piłki. W tym przypadku zabawki z akcesoriami odblaskowymi raczej się nie sprawdzą, bo chodzi o to, aby to piłka była źródłem światła i wskazywała na miejsce swojego położenia. Dla małych, delikatnych psiaków,w przypadku których rzuty nie są dalekie i nie ma zagrożenia, że piłki trzeba będzie szukać długo, mogą sprawdzić się miękkie, lateksowe zabawki, które świecą po uderzeniu w ziemię. W ten sposób, jeśli pies nie zaaportuje zabawki, właściciel wie, gdzie ona upadła.

CMY

r e k l a m a

Większą widoczność zapewniają rozmaite obręcze LED– owe. Zazwyczaj opierają one swoje działanie o wytrzymałość baterii, ale ich widoczność sięga nawet do 500 metrów. Mają różne kolory i w zależności od modelu mogą dawać światło stałe albo przerywane; oczywiście, ich wielkość jest również regulowana, tak aby dopasować je do potrzeb konkretnego psa. Sprawdzą się raczej u psów większych, jako że są dodatkowym akcesorium, które pies musi nosić na sobie – nie mają zazwyczaj możliwości przyczepienia karabińczyka smyczy. Świetnie sprawdzają się na nocnych spacerach dla tych psów, które zazwyczaj biegają luzem, bo wyraźnie wskazują na miejsce przebywania psa. Ich wytrzymałość w dużej mierze zależy od materiału, z którego zostały wykonane; obręcze najnowszej generacji, stworzone z silikonu, mają wysoką odporność na wilgoć oraz zabrudzenia.

listopad 2015

W zestawie z takim systemem świecenia sprawdzają się głównie zabawki o nieregularnym kształcie, które nie odturlają się w nieznanym kierunku. Bardziej wytrzymałe zabawki dostępne są zazwyczaj w dwóch formach: zasilanej bateriami oraz fluorescencyjnej, czyli święcącej po naświetleniu. Dobór odpowiedniej piłki do klienta, a przede wszystkim – jego psa – w dużej mierze uzależniony jest od kwoty, jaką właściciel chce poświęcić na zabawkę, jak również od wielkości czworonoga. Piłki zasilane bateriami często są nieco większe z uwagi na koniecz ność u mieszczenia w nich całego mechanizmu świecącego. Działają też zwykle po włączeniu, dlatego jeśli pies jest gwałtowny, trzeba uważać, bo może piłkę zwyczajnie wyłączyć. Z kolei piłki fluorescencyjne występują w większej gamie rozmiarów i są o wiele bardziej wytrzy30

listopad 2015

Elementy odblaskowe na ubrankach to ich dodatkowy atut, poprawiający bezpieczeństwo psa. małe, bo zazwyczaj odlane w całości z jednego rodzaju gumy z dodatkiem, który świeci po naświetleniu. Z drugiej strony jednak ich czas wydzielania światła jest krótszy, a także piłka świeci coraz mniej intensywnie wraz z upływem czasu. Sprawdzi się jednak w przypadku psów, które nie obchodzą się delikatnie z zabawkami.

Świecące ubrania

Na koniec krótko chciałabym poruszyć temat ubranek dla psów z elementami odblaskowymi. Generalnie wśród spo-

łeczeństwa opinie na temat ubierania psów nadal są skrajne, jednakże nie da się zaprzeczyć, że w przypadku niektórych czworonogów ubranie jest koniecznością. Cieplejsze, przygotowywane na podszewce ubrania dla psów zazwyczaj opatrzone są elementami odblaskowymi – takie warto doradzać na jesień oraz zimę dla czworonogów. To połączenie pozwala psu cieszyć się ze spaceru, zaś właścicielowi gwarantuje spokój zarówno o komfor t cz woronoga, jak i jego bezpieczeństwo. Jeśli opiekunowi zależy na

widoczności psa – np. często spaceruje w lasach czy parkach, w których poruszają się również rowerzyści albo myśliwi – a nie ma potrzeby go ubierać, możliwości jest kilka. Jedną z nich są specjalne kamizelki z elementami odblaskowymi, skrojone tak, aby nie przeszkadzać psu w poruszaniu, a jednocześnie sprawić, że jest widoczny. Takie kamizel k i sprawd zą się zwłaszcza przy większych czworonogach, bo powierzchnia odblasku jest wówczas spora. Mniejszym psom zaproponować można specjalne chustki doczepiane do obroży albo zapinane na karku na rzep, które spełniają podobną funkcję. Chustka może okazać się lepsza też dla tych psów, które nie lubią być ubierane. Oba rozwiązania z powodzeniem można zaproponować właścicielom, którzy aktywnie trenują z psem tropienie albo mają psy szkolone w ratownictwie.

listopad 2015

Nowość!!!

Nowe smaki w Dolinie Noteci!

Już w sprzedaży 5 nowych smaków linii Premium:

t Dolina Noteci PREMIUM bogata w kaczkę z dynią t Dolina Noteci PREMIUM bogata w królika z żurawiną t Dolina Noteci PREMIUM bogata w dorsza z brokułami t Dolina Noteci PREMIUM bogata w gęś z ziemniakami t Dolina Noteci PREMIUM bogata w pstrąga

Produkty oferowane są w puszkach o gramaturach 400 g i 800 g. Nowe smaki to odpowiedź producenta na rosnące zainteresowanie produktami oraz wymaganiami naszych czworonogów. Podobnie jak 5 dotychczasowych, nowe również charakteryzują się najwyższą jakością dobranych składników

oraz składem zapewniającym prawidłowe funkcjonowanie dorosłych psów wszystkich ras. Karmy Doliny Noteci Premium zawierają kwasy tłuszczowe w proporcjach zapewniających prawidłow y przebieg procesów metabolicznych – źródłem tłuszczu i nienasyconych kwasów tłusz-

czowych są produkty pochodzenia mięsnego. Producent: Zakład Produkcji Karmy Polanowo – Dolina Noteci Zakup produktu: sklep internetowy: dolina–noteci.pl

Naturea – Prawdziwa Bezzbożowa Mokra Karma dla Psów

Ten smaczny posiłek naszej receptury posiada niespotykaną jakość, wysoką przyswajalność i aż 89% świeżego mięsa i ryb oraz wszystkie niezbędne aminokwasy, wysokiej jakości tłuszcze i kwasy tłuszczowe Omega–3 i Omega–6, których Twój pies codziennie potrzebuje. Soczyste mięsne i rybne kawałki zawarte w wygodnym opakowaniu Tetra Pak 375 g zachowują swoją świeżość i niepowtarzalny smak od pierwszego do ostatniego kęsa. Ta pełnowartościowa i idealnie zbilansowana mokra karma Naturea doskonale zaspokaja potrzeby żywieniowe każdego psa, przy czym ma znacznie niższe, w stosunku do innych karm, dawkowanie. Ten produkt jest w 100% naturalny, bezzbożowy, nie zawiera konserwantów i GMO. www.naturea.com.pl

p r o d u k t y

n a

r y n k u

listopad 2015

JOSERA Balance Zredukowana ilość białka i tłuszczu pomaga w utrzymaniu prawidłowej przemiany materii. Karma jest wyważona, wyjątkowo lekkostrawna, z cennymi antyoksydantami i umiarkowaną ilością składników mineralnych. Opóźnia proces starzenia się komórek. Idealnie nadaje się dla seniorów. Obniżony poziom tłuszczu i L-karnityna

zapobiegają nadwadze i optymalizują proporcje między tkanką mięśniową i tłuszczową, a tauryna i L-karnityna wspomagają pracę serca. Josera Polska Sp. z o.o. Paproć 95, 64-300 Nowy Tomyśl Tel. 61 44 44 750 www.josera.pl Lista dystrybutorów dostępna w zakładce „Dystrybutorzy”

Nowość!!! Naturea – Bezzbożowa sucha karma dla psów małych ras Naturea Regional Small Breed jest doskonale zbilansowana i zawiera składniki najwyższej jakości, w tym 62% mięsa i jaj, z dodatkiem oleju z łososia, owoców, warzyw i wodorostów. Karma została opracowana w celu zaspokojenia potrzeb żywieniowych małych psów wszystkich ras i jest nie tylko bardzo odżywcza, ale i wyjątkowo smaczna. Dzięki naturalnym antyoksydantom, prebiotykom MOS i FOS i kwasom tłuszczowym Omega–3 i Omega–6 zapewnia witalność, zdrową skórę, lśniącą sierść i wspomaga naturalny system odporności. Naturea Regional Small Breed pomaga zapobiegać alergiom pokarmowym i cukrzycy, ponieważ nie zawiera kukurydzy, pszenicy, soi, glutenu, konserwantów, sztucznych aromatów i GMO. www.naturea.com.pl

JOSERA Miniwell Małe krokiety z jagnięciną i łososiem są świetnym smakołykiem dla psów dorosłych małych ras. Kombinacja najlepszych składników gwarantuje zdrową skórę i piękną sierść. Karma redukuje ryzyko powstawania kamienia nazębnego oraz posiada cenne kwasy tłuszczowe i biotynę dla zdrowej skóry oraz lśniącej sierści. Josera Polska Sp. z o.o. Paproć 95, 64-300 Nowy Tomyśl Tel. 61 44 44 750 www.josera.pl Lista dystrybutorów dostępna w zakładce „Dystrybutorzy”

Calista Adult Dog Łosoś – sucha karma dla psów wrażliwych

Niechęć do karmy, problemy z trawieniem i alergie pokarmowe dotyczą coraz większej ilości psów, wywołując pogorszenie kondycji czworonoga i stres u jego właściciela. Z myślą o najbardziej wrażliwych psich żołądkach i wybrednych podniebieniach powstała karma Calista Adult Dog z wysoką zawartością łososia (min. 12%). t Białko zawarte w jajach, ryżu i łososiu redukuje ryzyko wystąpienia reakcji alergicznej. t Świeży olej z łososia, bogaty w kwasy omega-3 i omega-6, zapewnia zdrową skórę i lśniącą sierść. t Mączka carob – niskotłuszczowy, bezkofeinowy substytut kakao – podnosi walory smakowe karmy. t Lecytyna i inulina wspomagają pracę układu pokarmowego. Dostępne opakowania: 3 kg i 12 kg United Petfood Polska www.calista.pl

listopad 2015

Monobiałkowa karma z wołowiną – TropiDog Premium Adult – Rich in BEEF, with RICE Karma TropiDog Premium Adult – Rich in BEEF, with RICE, oparta jest o wołowinę, bez domieszek mięs innych gatunków. Duża zawartość mięsa sprawia, że karmy TropiDog Premium z wołowiną są pełnowartościowym i wysokoenergetycznym posiłkiem dla psów. W karmie dla psów małych ras jest 21,7% dehydratyzowanego (suszonego) mięsa, natomiast dla psów średnich i dużych ras – 16,2%. Oprócz wysokiej jakości wołowiny karma zawiera także (podobnie jak pozostałe produkty TropiDog z serii Premium) warzywa, owoce i glony kelp (Ascophyllum nodosum). Dodatek jabłka, marchewki i groszku jest źródłem naturalnych witamin i błonnika, który sprzyja poprawie pasażu jelitowego. Obecne w karmie zarodki pszenne i kukurydziane zawierają dobrze przyswajalną lecytynę, witaminę E, witaminy z grupy B oraz nienasycone kwasy tłuszczowe, natomiast glony kelp są źródłem związków mineralnych (w tym cennego

jodu). Składniki te są szczególnie istotne dla zdrowia i ogólnej kondycji zwierząt − między innymi zwiększają ich odporność oraz zapewniają prawidłowe funkcjonowanie skóry i sierści jako bariery ochronnej. Ta optymalnie zbilansowana karma pomaga utrzymać idealną masę ciała psa, a jej wysokie walory smakowe pobudzają apetyt nawet bardzo wymagających osobników. Karmy TropiDog Premium Adult – Rich in BEEF, with RICE dostępne są na rynku w workach o pojemności 2,5 kg i 8 kg dla psów ras małych oraz 2,5 kg i 15 kg dla psów ras średnich i dużych. Karmy TropiDog Premium Adult – Rich in BEEF, with RICE, podobnie jak pozostałe produkty TropiDog Premium, wyróżniają się na rynku korzystną relacją jakości do ceny. Producent: TROPICAL Tadeusz Ogrodnik www.tropidog.pl www.facebook.com/TropiDog

Josera SensiPlus Delikatne żywienie z kaczką dla dorosłych psów ze szczególnymi wymaganiami. Karma o bardzo wysokiej strawności, skomponowana z wyszukanych składników. Lekkostrawne komponenty odciążają wrażliwy układ trawienny. Biotyna dba o zdrową skórę i lśniącą sierść. Karma, ze względu na

p r o d u k t y

n a

r y n k u

listopad 2015

wysoką akceptację, przeznaczona również dla wybrednych psów. Josera Polska Sp. z o.o. Paproć 95, 64-300 Nowy Tomyśl Tel. 61 44 44 750 www.josera.pl Lista dystrybutorów dostępna w zakładce „Dystrybutorzy”

Calista Adult Dog Jagnięcina – aromatyczna karma dla psów średnich i dużych Psy to najbardziej zróżnicowany gatunek zwierząt na świecie, dlatego poszczególne rasy mogą wykazywać inne zapotrzebowanie na składniki odżywcze i różnić się podatnością na alergie pokarmowe. Karma Calista Adult Dog obfituje w jagnięcinę (min. 30%),

ryż i olej z łososia, zapewniając zbilansowaną dietę, nieustającą energię, zdrową skórę i lśniącą sierść psom wrażliwym średnich i dużych ras. t Białka zawarte w jagnięcinie i ryżu (w przeciwieństwie do kurczaka) niwelują ryzyko występowania

alergii pokarmowych. t Olej z łososia poprawia kondycję skóry i sierści. t Delikatne mięso jagnięce i aromatyczne ryby smakują najbardziej wybrednym psom. Dostępne opakowania: 3 kg i 12 kg United Petfood Polska www.calista.pl

Nowość!!!

Czysta przyjemność dla Twojego pupila! Właściciele swoich ukochanych i wymagających czworonogów mogą odetchnąć! W odpowiedzi na duże zainteresowanie produktami Dolina Noteci stworzyliśmy nową linię karm Dolina Noteci PREMIUM Pure.

Karmy zawierają wyłącznie jedno źródło białka zwierzęcego. To wszystko po to, abyście mieli pewność, że dajecie swoim psom produkt najwyższej jakości. Wszystkie smaki dostępne są w dwóch gramaturach - 400 g

i 800 g. Porcja Dolina Noteci pokrywa w 100% dzienne zapotrzebowanie na wszystkie składniki mineralne i witaminowe, dodatkowo dbając o kości, skórę i zęby psa. Skomponowaliśmy cztery nowe smaki:

t DOLINA NOTECI PREMIUM PURE JAGNIĘCINA t DOLINA NOTECI PREMIUM PURE GĘŚ Z JABŁKIEM t DOLINA NOTECI PREMIUM PURE WOŁOWINA Z RYŻEM BRĄZOWYM t DOLINA NOTECI PREMIUM PURE KACZKA

listopad 2015

kot

Tekst :

Katarzyna Ganszczyk– Rawska biolog, behawiorysta zwierzęcy www.petsmile.pl

ażdy, kto miał okazję obserwować kota podczas polowania, wie, że jest on łowcą doskonałym. Zarówno budowa kociego ciała, jak i funkcjonowanie jego zmysłów jasno wskazują, że polowanie jest tym, do czego koty zostały stworzone. Koty wolnożyjące polują kilkanaście do kilkudziesięciu razy na dobę, aby zdobyć ilość pokarmu odpowiednią do przetrwania. Nietrudno domyślić się, że zachowanie to angażuje znaczne pokłady kociej energii i czasu. Co ważne, koty polują również, gdy są najedzone, bowiem motywacją do polowania jest nie głód, a samo pojawienie się ofiary. Nierzadko koty nie zjadają swojej zdobyczy lub też odwlekają moment jej zabicia, „bawiąc się” obiektem polowania.

Kilka słów o zachowaniach łowieckich kotów

Na łańcuch łowiecki kotów, czyli sekwencję zachowań obserwowaną podczas polowania, składają się: namierzanie, podkradanie się, pogoń, chwycenie ofiary, zabicie jej i zjedzenie. Poszczególne elementy łańcucha przybierać mogą różne formy. I tak na przykład podkradanie się może być aktywnym czołganiem nisko przy ziemi, gdy odbywa się w terenie bez wysokich przeszkód, lub nieruchomym szykowaniem się do skoku za tymi właśnie przeszkodami. Sposób polowania determinuje także rodzaj ofiary, na którą zasadza się kot. Na przykład na mysz wracającą 36

listopad 2015

Polowanie Podrapane nogi, blizny na rękach, a nierzadko i szramy na twarzy to nieodłączne atrybuty osób, którym przyszło mieszkać z kotem o silnym i źle ukierunkowanym popędzie łowieckim. Gdzie leży źródło tego problemu i jak możemy pomóc tym z kocich opiekunów, którzy już dawno zapomnieli, jak to jest chodzić po domu w szortach i na bosaka?

na ludzi

listopad 2015

KRÓTKI PRZEGLĄD KOCICH ZABAWEK DO POLOWANIA t Zabawki na wędce Różnego rodzaju małe zabawki (myszki, piórka, piłeczki, wstążki itp.) przymocowane sznurkiem do plastikowego lub drewnianego kija. Posiadają trzy istotne zalety, które czynią je niezastąpionymi podczas zabawy w polowanie. Po pierwsze, dzięki dużej odległości pomiędzy zabawką a ręką, pozwalają uniknąć podrapania i ugryzienia w trakcie zabawy. Po drugie, zawieszenie zabawki na długim sznurku umożliwia poruszanie jej w sposób podobny do prawdziwej kociej ofiary, co znacznie ułatwia aktywowanie szeregu kocich zachowań łowieckich. Po trzecie, ogromna różnorodność zabawek tego typu pozwala na znalezienie takiej, którą pokocha nasz kot. Ciężko znaleźć wadę takiej zabawki – należy jedynie pamiętać o tym, by nigdy nie zostawiać jej w zasięgu

listopad 2015

kota bez kontroli ze względu na niebezpieczeństwo zaplątania się w sznurek. t Zabawki na sznurku mocowane na przylepcu, gumce itp. Podobnie do poprzedniej kategorii są to najróżniejsze zabawki na sznurku, tyle tylko, że tu całość mocowana jest przylepcem lub gumką do wybranych miejsc w domu. Dużą wadą takiego rozwiązania jest niebezpieczeństwo zerwania zabawki przez kota i zaplątania się w sznurek. Również atrakcyjność takiej zabawki bywa różna, bowiem nie każdy kot sam zainicjuje zabawę nieruchomą zawieszką. Sprawdzi się raczej w przypadku kotów bardzo aktywnych i kocich maluchów, które same wyszukują sobie okazje do harców.

t Małe zabawki np. myszki, piłeczki Mały rozmiar, duża dostępność i różnorodność form oraz stosunkowo niska cena stawiają je na szczycie listy najpopularniejszych kocich zabawek. Mogą służyć do zabawy z właścicielem (najlepiej, gdy są przez niego rzucane, turlane itd.) lub samodzielnej, zwłaszcza w przypadku kotów młodych i bardzo aktywnych. Kotów starszych i mniej rozrywkowych raczej nie zainteresują. Niektóre koty bardzo lubią je aportować. t Duże zabawki do tarmoszenia Najczęściej wywołują zdziwienie u właścicieli kotów, ponieważ swoim rozmiarem znacznie przewyższają standardową kocią zabawkę, osiągając niejednokrotnie rozmiar samego kota. Wykonane zazwyczaj z miękkich materiałów, puszyste,

do nory kot może zapolować zupełnie bez pogoni, a jedynie z wyskokiem i naskoczeniem na ofiarę, podczas gdy na owady polować będzie poprzez wyskok pionowo w górę i specyficzne „klaśnięcie” łapkami w powietrzu.

Zabawa w „polowanie”

Większość wymienionych powyżej elementów łańcucha łowieckiego zaobserwować można w trakcie kociej zabawy, zarówno tej z użyciem przedmiotów, jak i społecznej – w gronie rodzeństwa, a później innych dorosłych kotów. Choć z wiekiem intensywność zabawy zazwyczaj maleje, to również koty dorosłe, a nawet starsze lubią czasem pobawić się „w polowanie”. Zabawa taka utrzymuje je w sprawności fizycznej i intelektualnej, i jest okazją do bezpiecznego rozładowania popędu łowieckiego drzemiącego w każdym, nawet najbardziej kanapowym mruczku. Z tego względu jest to zachowanie jak najbardziej pożądane, o ile tylko jego obiektem staje się kocia zabawka, a nie inni domownicy lub ich goście…

o raczej podłużnym kształcie służą do mniej znanej formy kociej zabawy, czyli właśnie tarmoszenia zabawki czterema łapami w pozycji leżącej (na plecach lub na boku). Doskonale zastępują ludzkie ręce i stopy, które koty bardzo często w ten sposób atakują. t Zabawki poruszające się Nakręcane myszki, poruszające się w sposób nieprzewidywalny piłeczki oraz bardziej skomplikowane zabawki elektroniczne, jak np. obracający się dysk poruszający pojawiającym się i znikającym sznurkiem. Ich zadaniem jest wzbudzić kocie zainteresowanie poprzez ruch, co udaje się bardziej lub mniej w zależności od przewidywalności i atrakcyjności zabawki. Nie zastąpią zabawy z właścicielem, ale w przypadku niektórych kotów mogą z powodzeniem ją uzupełniać.

Gdy zabawa wymyka się spod kontroli

Agresja motywowana popędem łowieckim jest jednym z częstszych problemów zgłaszanych przez kocich opiekunów. U jej podłoża leżeć mogą różne przyczyny. Przede wszystkim jest to nierozładowany w inny sposób popęd łowiecki, będący efektem zamknięcia kotów w domach i uniemożliwienia im polowania na prawdziwą zdobycz. Drugą przyczyną jest nienauczenie kota prawidłowych zasad zabawy „w polowanie”, a często wręcz podsycanie niechcianych zachowań u kociąt. Całość pogarsza na ogół brak odpowiedniej stymulacji, czyli nuda oraz stres. Co więcej, należy pamiętać, że zachowanie to należy do grona tzw. zachowań samonagradzających, czyli takich, których ekspresja daje kotu uczucie przyjemności, motywując tym samym do ich powtarzania.

Zabawka dla kota Hilton Push and Play

t Zabawki świecące, tzw. „laserki” Dzielą się na dwa rodzaje – pierwszy to małe latareczki, które do obsługi potrzebują ludzkiej ręki, a drugi to działające samodzielnie ruchome projektory. Efekt jest podobny – wyświetlanie małego, ruchliwego światełka, które jak szalone porusza się po ścianach i podłodze wzbudzając kocie zaciekawienie i szaloną pogoń. Wiele kotów uwielbia „laserki” ku uciesze właścicieli, którzy mogą bawić się z kotem bez wstawania z kanapy. Trzeba jednak pamiętać, że o ile kilka minut takiej zabawy dziennie będzie dla kota miłą rozrywką, to już nadużywanie takiej zabawki lub zastępowanie nią wszystkich innych zabaw może być dla kota bardzo niekorzystne. Ważne jest, aby pogoń w kociej zabawie nie trwała za długo i by zwieńczona była złapaniem i potarmoszeniem zabawki – w innym wypadku (tak jak właśnie podczas zabawy „laserkiem”) może zamiast

Polowanie na ludzi może przybierać formę bardzo łagodną, gdy podczas zabawy kot „zapomina się” i, zamiast na zabawkę, zaczyna polować na rękę lub nogę właściciela, lub też znacznie bardziej drastyczną, polegającą na uporczywym zaczajaniu się i rzucaniu z zębami i pazurami na niczego nie spodziewającą się ofiarę. Agresję o podłożu łowieckim bardzo łatwo odróżnić od innych form agresji motywowanych lękiem lub złością właśnie dzięki temu, że przewijają się w niej kolejne elementy łańcucha łowieckiego. Atak niemal zawsze poprzedzony jest namierzeniem i zaczajeniem się na ofiarę. Nie towarzyszy mu też silna ekspresja emocjonalna w formie wokalizacji lub zmian w mowie ciała typowych dla innych form kociej agresji.

Lepiej zapobiegać niż leczyć

Najlepszym sposobem na poradzenie sobie z problemem agresji o podłożu

pozytywnych emocji wywołać stres i frustrację. Należy używać wyłącznie urządzeń posiadających odpowiednie atesty. t Centra kociej zabawy Wielofunkcyjne, rozbudowane zabawki, które łączą w sobie różne warianty opisane powyżej. Mogą się poruszać, świecić, grać i zachęcać do zabawy najróżniejszymi kształtami i strukturami zastosowanych elementów. Ich użyteczność i atrakcyjność należy rozpatrywać bardzo indywidualnie w odniesieniu do konkretnego kota, tak by nie spotkać się z rozczarowaniem klienta, gdy jego kot nawet nie zainteresuje się takim nietanim przecież prezentem. t Tunele Choć same w sobie nie służą do zabawy, to stanowią jej doskonałe wsparcie. Zabawka na wędce i tunel to doskonałe uzupełnienie.

łowieckim jest odpowiednie wychowanie kociaka. Zdecydowana większość kociąt „poluje” na wszystko, co się rusza, także na swoje rodzeństwo, matkę, a w końcu i swoich ludzkich opiekunów. Jest to zachowanie zupełnie normalne, a nierzadko i bardzo… urocze. Z tego powodu wielu opiekunów kotów prowokuje koty do gryzienia i drapania rąk i nóg, zapominając, że to samo zachowanie w wykonaniu pięciokilogramowego kota znacznie traci urok… Zadaniem opiekuna jest nauczenie kota, że ludzkie ciało nie służy do zabawy, a potrzebę polowania należy realizować z udziałem zabawek. Aby to zrobić, należy zaopatrzyć się w co najmniej kilka zabawek do zabawy samodzielnej (myszki, piłeczki itd.) i kilka zabawek na wędce, służących do zabawy z opiekunem. Za każdym razem, gdy kociak wydaje się być w nastroju do zabawy, należy proponować mu zabawkę i aktywnie zachęcać do polowania na nią. Jeśli kociakowi zdarzy się zapomnieć i zaatakować opiekuna, należy powiedzieć „nie wolno”, zabrać rękę i spróbować z powrotem skupić uwagę kota na zabawce.

Zadaniem opiekuna jest nauczenie kota, że ludzkie ciało nie służy do zabawy, a potrzebę polowania należy realizować z udziałem zabawek

ZASADY PRAWIDŁOWEJ ZABAWY W POLOWANIE ⃝ Na zabawę najlepiej wybrać czas, gdy kot jest wyspany i lekko głodny. Posiłek najlepiej podać kotu zaraz po zabawie. ⃝ Jeśli mamy więcej niż jednego kota, bawimy się z każdym z nich oddzielnie. ⃝ Zabawę należy aranżować tak, aby kot mógł w niej zrealizować jak najwięcej elementów łańcucha łowieckiego (namierzanie, czajenie się, pogoń, złapanie, rozszarpanie) i różnych jego wariantów (łapanie ofiary biegającej i latającej, atak z pogonią i stacjonarny itd.). 40

listopad 2015

⃝ Ponieważ każdy kot ma inne preferencje, warto przetestować różne zabawki na wędce (małą lub dużą, z piórkiem lub rzemykiem, na długim lub krótkim sznurku itd.), by wreszcie trafić na taką, która wywoła błysk w kocim oku. ⃝ Niezbędnym elementem zabawy w polowanie jest czajenie się na ofiarę, dlatego należy zadbać o to, by kot miał gdzie to zrobić. Świetnie w roli kryjówek sprawdzą się kartonowe pudła, rozłożony parasol, koc zarzucony na krzesło itd. ⃝ Koty nie lubią, gdy zabawka się im „narzuca”

– zawsze poruszamy nią od kota (ofiara ucieka) i to nie spod jego nosa, tylko z odpowiedniego dystansu. Zabawka nie powinna być też widoczna przez cały czas. Pozwala to zwiększyć kocie zainteresowanie i aktywizować różne zmysły, np. słuch i węch. ⃝ Kot nie jest maratończykiem, tylko sprinterem, nie wymachujmy więc zabawką jak szaleni, zmuszając kota do długotrwałego biegu. Taka forma zabawy albo zniechęci kota, albo spowoduje zmęczenie i stres (m.in. z tego powodu nie polecam zabawy laserkami!).

⃝ Aby nie powodować u kota frustracji, należy kilkakrotnie pozwolić mu złapać zdobycz i trochę ją potarmosić, stawiając przy tym delikatny opór. ⃝ Zabawa z kotem wymaga cierpliwości i wyobraźni. Nierzadko potrzeba kilku prób, by zaangażować kota w polowanie. Nie należy się tym zrażać i, gdy kot traci zainteresowanie zdobyczą, wrócić do etapu polowania z daleka, a jeśli to nie pomaga – zmienić coś, np. porę zabawy, rodzaj zabawki lub kontekst, w którym zabawa się odbywa.

Jeśli to nie pomoże, należy przerwać zabawę na kilka minut ( jeśli to konieczne, można wyjść z pokoju), pozwalając kociakowi na ochłonięcie z emocji i pokazując, że taką formą zabawy straci to, na czym mu zależy, czyli okazję do wspólnych harców.

Sposoby na ukrócenie polowania na ludzi u kotów dorosłych

Praca z dorosłymi kotami przejawiającymi agresję motywowaną popędem łowieckim opierać powinna się na trzech filarach. Po pierwsze, należy wprowadzić stały rytuał zabawy zabawkami na wędce, aby przekierować popęd łowiecki kota na właściwe tory (patrz ramka). Warto ustalić stałe pory zabawy – minimum 2–3 razy dziennie po 5–10 min. Podobnie jak w przypadku zabawy z kociakami, również tutaj należy wprowadzić zasadę nietykalności naszego ciała i przerywać zabawę, gdy tylko kot się z niej wyłamie. Drugim filarem jest minimaliza-

Choć z wiekiem intensywność zabawy zazwyczaj maleje, to również koty dorosłe, a nawet starsze lubią czasem pobawić się „w polowanie”. cja stresu i zapobieganie nudzie. W zapewnieniu odpowiedniego poziomu stymulacji, i tym samym przekierowania kociej energii na dobre tory, nieocenione jak zawsze okażą się zabawki behawioralne, takie jak kula– smakula, karmniki interaktywne itp. Trzeci filar to zapobieganie atakom lub

ich umiejętne przerywanie. W tym celu należy bacznie obserwować kota i poznać jego zwyczaje. Wiele kotów ma np. swoje ulubione miejsca do zaczajania się, które z powodzeniem można uczynić niedostępnymi. Gdy widzimy, że kot zaczaja się na nas lub kogoś innego, zachowanie to należy przerwać np. głośnym dźwiękiem lub pryśnięciem obok wodą. Dzięki temu unikniemy ataku i nie pozwolimy kotu na utrwalanie niepożądanego zachowania.

Kiedy do specjalisty?

W wielu przypadkach powyższe wskazówki powinny pomóc rozwiązać problem polowania na opiekunów. Jeśli jednak samodzielne próby radzenia sobie z tym zachowaniem nie przynoszą efektów lub rany zadawane przez kota podczas ataków są dotkliwe, należy skontaktować się z behawiorystą, który zaplanuje i przeprowadzi całościowy program modyfikacji niepożądanego zachowania. r e k l a m a

listopad 2015

JOSERA Culinesse JOSERA Culinesse z delikatnym drobiem i szlachetnym łososiem jest najlepszą karmą dla wymagających kotów. Dzięki zrównoważonej recepturze Culinesse jest szczególnie smaczna, lekka i wysokostrawna. Idealna dla dorosłego kota mieszkającego w domu lub na zewnątrz. Wartościowe kwasy tłuszczowe, witaminy oraz mikroelementy (takie jak cynk, mangan, miedź) wpływają na zdrowy wygląd skóry i błyszczącą sierść. Właściwa kontrola pH (na poziomie 6,0-6,5) zapobiega powstawaniu kamicy moczowej. Josera Polska Sp. z o.o. Paproć 95, 64-300 Nowy Tomyśl Tel. 61 44 44 750 www.josera.pl Lista dystrybutorów dostępna w zakładce „Dystrybutorzy”

TropiCat Adult – porcja zdrowia dla dorosłych kotów TropiCat Adult to karma Super Premium z kurczakiem i łososiem, która w każdej pełnowartościowej granulce zawiera ważne dla kotów substancje odżywcze. Uzyskanie efektu pięknej, zdrowej i błyszczącej sierści jest możliwe dzięki obecnym w karmie nienasyconym kwasom tłuszczowym Omega 3 & 6, pochodzącym z oleju z łososia. Na zdrowie zębów i dziąseł wpływa polifosforan sodu, który w połączeniu ze specjalnym kształtem i strukturą granulek oraz włóknami celulozowymi ogranicza odkładanie się kamienia nazębnego. Formuła Odour Control, w skład której wchodzi ekstrakt z Yucca Schidigera, redukuje przykry zapach odchodów. Tauryna, zawarta w pokarmie, sprzyja prawidłowemu funkcjonowaniu serca i kocich oczu, a także dodaje wigoru i chęci do zabawy. Naturalne

p r o d u k t y

n a

r y n k u

listopad 2015

immunostymulatory (BETA-1,3/1,6GLUKAN i MOS) wspierają działanie układu odpornościowego; fruktooligosacharydy (FOS) i mannanooligosacharydy (MOS) regulują pracę przewodu pokarmowego, wpływają pozytywnie na rozwój specyficznej dla kotów flory bakteryjnej jelit, a w połączeniu z włóknami celulozowymi wspomagają także proces odkłaczania. Pokarm TropiCat Adult zmniejsza ryzyko tworzenia się kamieni blokujących przewód moczowy. Na prawidłowy rozwój i funkcjonowanie organizmu kota wpływa odpowiedni poziom witamin, zwłaszcza tych, na które koty mają większe zapotrzebowanie (A, D3, witaminy z grupy B, biotyna). Producent: TROPICAL Tadeusz Ogrodnik www.tropicat.pl Facebook.com/TropiCat.Poland

Nowość!!!

Drapak Hilton Scratch and Play

Drapak pomaga zaspokoić kotu naturalny instynkt drapania. Kot, drapiąc, nie tylko oczyszcza pazury ze złuszczających się martwych warstw, ale także wyciąga się, rozciąga łapy i mięśnie. Drapak wykonany jest w 100% z naturalnych materiałów. W skład zestawu Hilton Scratch and Play wchodzi kocimiętka, która pobudza układ nerwowy kota, zachęcając go do zabawy. Drapak przeznaczony zarówno dla młodych, jak i dorosłych kotów. www.zoo-factory.pl

COMFY PINOKIO Uniwersalny, niezbrylający żwirek (pellet) drewniany przeznaczony do wypełniania kuwet dla kotów oraz klatek dla zwierząt domowych. Jest produkowany w całości z drewna sosnowego i świerkowego. Potwierdza to jego naturalny, „drewniany” kolor, uzyskany bez dodatku wybielaczy ani innych substancji chemicznych. COMFY PINOKIO odznacza się doskonałymi właściwościami chłonnymi, zaś jego żywiczny zapach maskuje nieprzyjemną woń kuwety czy klatki. Jest całkowicie biodegradowalny – doskonale nadaje się do kompostowania, zaś jego niewielkie ilości można usuwać w toalecie. Dostępny w wygodnych workach o pojemności 7 l oraz w dużych opakowaniach 35-litrowych. www.aquael.pl

JOSERA Leger

JOSERA Leger ze zredukowaną zawartością tłuszczu i zwiększoną zawartością substancji balastowych jest karmą dla kotów o niskim poziomie aktywności. Idealna dla kotów starszych, mało aktywnych, z nadwagą lub po kastracji. Obecność specjalnych dietetycznych włókien przyspiesza uczucie sytości u kota, wyższy poziom białka pobudza przemianę materii, a L-karnityna wspomaga metabolizm tłuszczów. Josera Polska Sp. z o.o. Paproć 95, 64-300 Nowy Tomyśl Tel. 61 44 44 750 www.josera.pl Lista dystrybutorów dostępna w zakładce „Dystrybutorzy”

Calista Adult Cat – lekkostrawna karma dla kotów

Calista Sterile Cat – specjalistyczna karma dla kotów po sterylizacji

Karma Calista Adult Cat to podstawa zbilansowanej, pełnowartościowej diety dla dorosłych kotów wszystkich ras. Specjalistyczna formuła, oparta na wysokiej zawartości delikatnego kurczaka (min. 56%), ryżu (min. 40%) i aromatycznego oleju z łososia, zapewnia walory smakowe i zapachowe, którym nie oprą się nawet najbardziej wybredne koty. t Kwasy omega-3 i omega-6 wzmacniają kondycję zdrowotną skóry i wygląd sierści. t Inulina – naturalny prebiotyk – korzystnie wpływa na pracę układu trawiennego. t Karma skutecznie redukuje występowanie kul włosowych. Dostępne opakowania: 3 kg i 12 kg

Spowolniony metabolizm i szybkie przybieranie na wadze to problemy dotyczące większości wysterylizowanych kotów, które po zabiegu wymagają szczególnego żywienia. Karma Calista Sterile Cat pozwala utrzymać optymalną masę ciała kotom po sterylizacji – dla prawidłowej sylwetki i dobrego samopoczucia. t Zwiększona zawartość włókna pokarmowego przyspiesza uczucie sytości. t Dodatek inuliny – naturalnego prebiotyku – redukuje występowanie kul włosowych. t Formuła z podwyższoną zawartością sodu i obniżoną popiołu zmniejsza ryzyko tworzenia się kamieni nerkowych. t Połączenie kurczaka (min. 50%), ryżu i oleju z łososia gwarantuje wysoką smakowitość karmy. Dostępne opakowania: 3 kg i 12 kg

United Petfood Polska www.calista.pl

listopad 2015

Ogród

Zimowa stołówka

w ogrodzie i na balkonie

listopad 2015

Tekst :

Kaja Karczewska Fundacja Zazu

Dokarmianie ptaków zimą jest im potrzebne. Kiedy przychodzą mrozy, zwierzęta mają niemały problem ze znalezieniem pożywienia pod śniegiem albo w zamarzniętych stawach. Niewłaściwe karmienie może być jednak równie groźne jak jego brak. Jak więc robić to dobrze?

taki zaczynamy dokarmiać dopiero wtedy, kiedy pokrywający ziemię śnieg uniemożliwi im samodzielne znalezienie pokarmu. Podczas pierwszych mrozów, kiedy opady są jeszcze znikome, a śnieg szybko się topi, ptaki doskonale poradzą sobie bez naszej pomocy. Zbyt wczesne rozpoczęcie dokarmiania może przyczynić się do pozostania na zimę ptaków wędrownych, co może być dla nich tragiczne w skutkach. Zwłaszcza łabędzie i kaczki zaczynają swoją wędrówkę stosunkowo późno, a obecność pokarmu może skłonić je do pozostania i zagrozić ich życiu. Karmienie należy przeprowadzać regularnie i pilnować, aby nigdy nie zabrakło odpowiedniej ilości pożywienia. Ptaki bardzo szybko przyzwyczajają się do stałych miejsc żerowania i nagły brak jedzenia może przyczynić się do śmieci zwierząt oczekujących na pokarm.

Karmniki powinny być umocowane solidnie, aby uniemożliwić ich zrzucenie przez ptaki lub silny wiatr.

Szczególną uwagę należy zwrócić na miejsce karmienia. Karmniki powinny być umocowane solidnie, tak aby uniemożliwić ich zrzucenie przez ptaki lub silny wiatr. Warto też zwrócić uwagę na to, aby nie umieszczać karmników blisko siedlisk drapieżników, takich jak np. wolnożyjące koty. Zbyt bliska obecność gęstych krzewów, w których mogłyby ukryć się koty, a także za niskie zamocowanie karmnika może być dla ptaków śmiertelnie niebezpieczne. Karmniki wolnostojące można od dołu zabezpieczyć drucianym kołnierzem bez ostrych krawędzi, co skutecznie zniechęci drapieżniki do wspinaczki. Miejsce dokarmiania najlepiej jest przewidzieć w spokojnym miejscu, a karmniki umieścić na wysokości, która umożliwi nam łatwy dostęp do nich, ale jednocześnie zapewni ptakom bezpieczeństwo. Dobrze sprawdzają się platformy z daszkiem bez ścian, podwieszane na gałęzi lub stawiane na palu. Brak ścian pozwala uniknąć walk o jedzenie i umożliwia jednoczesny dostęp większej ilości ptaków, które często przylatują do stołówki stadnie. Wielkość karmnika zależy w dużym stopniu od tego, jakie gatunki ptaków chcemy u siebie gościć. Mniejsze ptaki bez trudu poradzą sobie z pożywieniem ukrytym w małym karmniku, z kolei w przypadku większych gatunków, jak chociażby jemiołuszki i sójki, karmnik powinien być odpowiednio bardziej obszerny, aby zapewnić ptakowi nie listopad 2015

xxx Nem volores dolorion conemporesto et

Mieszankę orzechów możemy przygotować dla sikor i dzięciołów – mają one mocne dzioby, którymi bez problemu poradzą sobie z twardszym pokarmem.

listopad 2015

tylko wygodne jedzenie, ale również możliwość szybkiej ucieczki w przypadku zagrożenia. Dobrym pomysłem są też kule wypełnione ziarnem (często sklejonym tłuszczem), zawieszane w siatkach. Ptaki z pewnością docenią ten rarytas pomagający przetrwać zimowe mrozy. W pobliżu karmnika dobrze jest przewidzieć również miejsce na poidło. Podczas mrozów żyjące w miastach ptaki mają problem nie tylko ze znajdowaniem pokarmu, ale również wody niezbędnej do przeżycia. Zimą wodę trzeba regularnie zmieniać, aby uniknąć jej szybkiego zamarzania. Karma, której będziemy używać, zależeć powinna w dużej mierze od gatunków, jakie chcemy gościć w naszych karmnikach. Nasionami oleistymi (np. słonecznikiem) dokarmiamy takie ptaki jak sikorki i łuszczaki. Z pewnością przyciągną one także zięby czy czerwonobrzuche gile, a może będziemy mieli okazję obserwować nawet dzwońca o charakterystycznym, przyjemnym głosie. Inne ptaki, jak chociażby wróblowate, z pewnością będą zachwycone mieszanką zbóż (owsa, prosa, pszenicy, lnu, konopi, rzepiku) i chętnie zagoszczą w naszej stołówce. Szczególną uwagę należy zwrócić na odpowiednie dokarmianie wróbli, których populacja systematycznie spada z powodu ciągłej urbanizacji terenów zielonych. Krewnym wróbla, coraz liczniej występującym w Polsce, jest mazurek – wyróżniają go białe plamki na policzkach oraz charakterystyczna, brązowa czapeczka. Mieszankę orzechów możemy przygotować dla sikor i dzięciołów – mają one mocne dzioby, którymi bez problemu poradzą sobie z twardszym pokarmem. Najbardziej rozpoznawalnym polskim gatunkiem jest sikorka bogatka, wyróżniająca się żółtym brzuchem i czarną główką z białymi policzkami. Ten niewielki ptaszek często zimuje w miastach, rozjaśniając ogrody swoim pięknym i wyrazistym ubarwieniem. Również owoce – takie jak jabłka, gruszki czy jarzębina – znajdą swoich amatorów. Kos i kwiczoł, pocho-

dzące z rodziny miękkojadów, chętnie posilą się takim pokarmem. Kosy żyjące w miastach często zostają na zimę, co umożliwia podziwianie ich czarnego upierzenia oraz pięknego śpiewu przez cały rok. Dla kaczek i łabędzi, które nie odleciały przed nadejściem śniegów, najlepiej jest przygotować mieszankę składającą się z ugotowanych ziemniaków, warzyw i kaszy. Do gotowania nigdy nie wolno dodawać soli, ponieważ nieodwracalnie niszczy ona nerki ptaków. Dla ptaków owadożernych w okresie zimowym możemy zaopatrzyć się w suszone owady. Zapewnią one dodatkowe źródło białka i z pewnością bardzo szybko znikną z karmnika. Nie należy również zapominać o bardzo licznej rodzinie krukowatych. Te odznaczające się niesamowitą inteligencją ptaki do-

Pieczywo wywołuje poważne choroby układu pokarmowego, w tym kwasicę prowadzącą do śmierci ptaków

skonale radzą sobie z rozłupywaniem orzechów włoskich i chętnie posilą się słoniną lub kawałkiem ugotowanego mięsa. Również gołębie na stałe zagościły już w krajobrazie naszych miast. Najliczniejszą grupę stanowią gołębie miejskie,

które doskonale przystosowały się do życia w najbliższym sąsiedztwie człowieka. Coraz częściej można jednak zaobserwować rzadsze gatunki, takie jak sierpówka czy nawet grzywacz, który jest największym z przedstawicieli gołębi – długość r e k l a m a

listopad 2015

www.megan.com.pl

Zbliżający się okres zimowy to pora dokarmiania dziko żyjących ptaków. Na ten sezon firma Megan poleca bardzo bogatą ofertę pokarmów, które pomogą przetrwać skrzydlatym przyjaciołom ten trudny okres. Opierając się na swoim wieloletnim doświadczeniu, firma Megan przygotowała na sezon zimowy 2015/2016 pełną paletę pokarmów podstawowych, smakołyków i dodatków żywieniowych. Są to mieszanki wysokoenergetyczne zawierające orzechy, słonecznik, zboża, insekty, owoce i tłuszcz.

Doskonała jakość oraz różnorodność naszych pokarmów, rozpoznawalność marki Megan i zadowolenie klientów powodują stały wzrost sprzedaży asortymentu zimowego. Długoletnia praca włożona w popularyzację zimowego dokarmiania przynosi obecnie efekty, co przekłada się na duże zainteresowanie tym segmentem odbiorcy finalnego. Na dzień dzisiejszy obecność pokarmów zimowych w ofercie sprzedaży jest standardem w znakomitej większości punktów sprzedaży detalicznej.

jego ciała dochodzi do pół metra, a rozpiętość skrzydeł do 80 cm. Gołębie odżywiają się przede wszystkim mieszanką ziaren, do której z powodzeniem możemy dodać płatki zbożowe bez soli i cukru. Także gotowane warzywa oraz drobno pokrojone owoce z wielką chęcią zostaną zjedzone. W przypadku mieszkania na obrzeżach miasta możemy pokusić się o dokarmianie bażantów i kuropatw licznie występujących w naszych lasach. Żywią się one w dużej mierze mieszanką ziaren, takich jak jęczmień, pszenica, owies czy gryka, ale również burakami oraz rozdrobnioną marchwią. Jeżeli dysponujemy własnym ogrodem, możemy posadzić w nim rośliny, które zwabią różne gatunki ptaków. Wyjątkowo atrakcyjne z pewnością będą krzewy i drzewa owocujące jesienią. Do roślin jadalnych dla ptaków należą takie krzewy jak cis, irga, ligustr czy berberys, a także czarny bez, wyjątkowo lubiany przez skrzydlatych gości. Jeżeli zaś chodzi o drzewa, to należy zwrócić uwagę na jarzębinę, której owoce po pierwszych mrozach tracą gorycz i stają się wyjątkowo atrakcyjnym smakołykiem, oraz leszczynę, głóg, buk i czereśnię. Również pnącza bywają często ptasim przysmakiem, szczególnie winorośle i bluszcz pospolity. Karmniki powinny być regularnie czyszczone z pozostawionych resztek jedzenia, a także z ptasich odchodów i piór. Zapobiega to rozprzestrzenianiu się groźnych dla ptaków chorób. Zachowanie odpowiedniej higieny karmnika jest podstawą odpowiedzialnego

Wróblowate z pewnością będą zachwycone mieszanką owsa, prosa, pszenicy, lnu, konopi i rzepiku. 48

listopad 2015

Sikory i łuszczaki dokarmiajmy nasionami oleistymi – np. słonecznikiem

dokarmiania. Należy również pamiętać, że nigdy nie dokarmiamy ptaków szkodliwym dla nich pokarmem, takim jak przyprawione resztki z obiadu, pożywienie zepsute, pokarmy solone czy też pieczywo. Duża ilość pieczywa wywołuje poważne choroby układu pokarmowego, w tym kwasicę prowadzącą do śmierci ptaków. Z kolei sól, konserwanty czy też przyprawy to dodatki przeznaczone jedynie dla ludzi i mogą wywołać niemałe problemy zwierzęcego układu pokarmowego. Dlatego do karmienia używamy tylko naturalnego, nieprzetworzonego przez człowieka pokarmu – rynek oferuje obecnie ogromny wachlarz gotowych mieszanek dla ptaków dzikich. Podawany pokarm powinien być możliwie jak najbardziej urozmaicony, aby uniknąć u ptaków niedoborów wynikających ze zbyt jed-

nolitego pożywienia. Dokarmianie ptaków powinniśmy skończyć wraz z nadejściem wiosny. Kiedy przyroda budzi się do życia, a drzewa wypuszczają młode gałązki i pąki, ptaki doskonale poradzą sobie bez

ludzkiej ingerencji. Karmniki można wtedy zdjąć i dokładnie wymyć, przygotowując je na następną zimę, a w odpowiednich miejscach powiesić budki lęgowe i obserwować rodzące się nowe życie. r e k l a m a

listopad 2015

Murzynek

Charakterystyczne drobne, podłużne, czarne i błyszczące nasionka są doskonałym dodatkiem do mieszanek dla ptaków egzotycznych. Św iet ny do da tek w okresie pierzenia ptaków. Można nim zastąpić część podawanego prosa bądź rzepiku (szczególnie

w żywieniu kanarków). Murzynek jest wskazanym dodatkiem dla ptaków śpiewających. Zawiera on w swoim składzie tzw. alkaloidy „rozweselające”, którym przypisuje się korzystny wpływ na śpiew i zdolności językowe. Opakowanie: 100 ml www.alegia.pl

VETRO PLUS NATURE Dwupoziomowe pomieszczenia dla małych gryzoni, stanowiące połączenie tradycyjnej klatki ze szklaną kuwetą u podstawy. Idealne dla chomików, myszy i szczurów. Stwarzają możliwość stałego obserwowania aktywności zwierzęcia. Znajdujące się na wyposażeniu klatki drabinki i bogate wyposażenie (w tym chromowany kołowrotek) zapewniają gryzoniom rozrywkę i dają możliwość zadbania o kondycję. Klatki VETRO są dostępne w czterech rozmiarach: 40x25x36 cm, 60x30x39 cm, 80x35x44 cm oraz 100x40x44 cm. We wszystkich klatkach VETRO odległość między drutami wynosi 7 mm. www.aquael.pl

Słonecznik W skład pestek słonecznika wchodzą niemalże wszystkie aminokwasy. Słonecznik jest także rewelacyjnym źródłem witaminy E i wszystkich witamin z grupy B, dzięki czemu wspomaga on funkcjonowanie układu nerwowego. Zawiera magnez, żelazo, potas, a także cynk. Dostarcza nienasyconych kwasów tłuszczowych z grupy omega 6. Wspomaga zdrowie i prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Opakowania: 250 ml i 500 ml. www.alegia.pl p r o d u k t y

n a

r y n k u

listopad październik 2015 2015

Karma dla ptaków dzikich Karma zimowa specjalnie odpylona, dostosowana do potrzeb ptaków dziko żyjących. Bogata w nasiona roślin oleistych dostarcza ptakom niezbędnej energii. Stworzona ze specjalnie wyselekcjonowanych składników najwyższej jakości, zapewnia ptakom niezbędne witaminy potrzebne do przeżycia tej nieprzyjemnej dla nich porze roku. Wzmacnia odporność oraz chroni zdrowie zwierzęcia. Opakowania: 1 kg, 3 kg, 15 kg www.alegia.pl

RABBIT – pokarm dla królików marki Tropifit RABBIT to pełnowartościowy pokarm dla królików hodowanych w charakterze zwierząt towarzyszących, z dodatkiem chleba świętojańskiego i bogatej w białko granulowanej lucerny. Podstawowym składnikiem pokarmu są granulaty ze zbóż i lucerny, uzyskane metodą ekstruzji, która zwiększa strawność i przyswajalność zawartych w zbożach i lucernie składników odżywczych. Ponadto ekstruzja eliminuje bakterie i grzyby obecne w naturalnych surowcach. Zawarte w pokarmie fruktooligosacharydy korzystnie wpływają na

przebieg trawienia i florę bakteryjną jelit. Wielkość i kształty granulatów pozwalają zwierzętom ścierać zęby i utrzymać higienę jamy gębowej. Bogactwo zawartych w pokarmie RABBIT składników odżywczych oraz pochodzących z naturalnych źródeł witamin, mikro– i makroelementów zapewnia króliczkom doskonałą kondycję oraz błyszczące i miłe w dotyku futerko. Producent: TROPICAL Tadeusz Ogrodnik www.tropifit.pl www.facebook.com/Tropifit.Poland

Wermikulit – mineralne podłoże dla zwierząt domowych Przeznaczone dla: gryzoni (np. chomik, szczur, świnka morska, szynszyla, królik), gadów (np. jaszczurka, wąż, żółw), płazów oraz pajęczaków. Idealnie pochłania wilgoć oraz neutralizuje zapachy. Zapobiega rozwojowi grzybów i bakterii. Ma unikalne właściwości termoizolacyjne. Zapewnia idealne warunki troskliwej opieki nad zwierzakiem. Zastosowanie: Zalecane jest stosowanie jako podłoże podstawowe. Można również stosować jako dodatek do dotychczasowego podłoża (doskonale miesza się z trocinami, wiórami, sianem, żwirem podłożami kokosowymi, itp.). W tym przypadku wymieszać z podłożem w proporcji co najmniej 1 część wermikulitu do 3 części innego podłoża. www.vermiculite.pl www.zoowerm.pl

październik listopad 2015

Małe ssaki

Opos

krótkoogonowy Hodowla rzadszych ssaków, mimo ich dostępności na zachodzie Europy, w Polsce nadal raczkuje. Stosunkowo wysokie koszty pozyskania osobników często odstraszają osoby, które chciałyby „spróbować” czegoś nowego. Opos krótkoogonowy (Monodelphis domestica) jest ciekawą alternatywą właśnie dla tych wszystkich, którym popularne małe ssaki już się znudziły. Na pierwszy rzut niewprawnego oka nie różni się specjalnie Tekst i fot.: od szczura czy chomika, a jednak... Łukasz Jarczewski, do czynienia mamy z torbaczem! hodowca zwierząt egzotycznych

listopad 2015

o rodziny dydelfowatych (Didelphidae) należą w większości drobne, wszystkożerne i samotnicze gatunki o aktywności nocnej; Monodelphis domestica jest obok dydelfa wirginijskiego (Didelphis virginiana) najbardziej znanym

jej przedstawicielem. Wyrośnięte samce w warunkach niewoli potrafią osiągać wagę 150 g przy całkowitej długości ciała 200 mm, samice rzadko przekraczają długość 150 mm przy wadze 80-100 g. Ogon niezależnie od płci mierzy 60-80 mm, jest delikatnie owłosiony i pokryty drobnymi łuskami. Oposy wykorzystują go często jako piątą „kończynę” do przenoszenia rozmaitych materiałów służących do budowy gniazda lub pomagają sobie nim przy wspinaczce, bez problemu potrafiąc zawisnąć tylko na nim. Dzikie osobniki osiągają zazwyczaj mniejsze rozmiary. Mają doskonały węch, badają wszystkie napotkane elementy, wręcz dotykając je nosem. Znaczą teren wydzieliną

z gruczołów znajdujących się po bokach głowy, ale ocierają się o przedmioty również całym ciałem - czynność ta szczególnie dotyczy samców i nasila się z wiekiem oraz ze zmianą pomieszczenia hodowlanego. Drugim dominującym zmysłem, w szczególności wykorzystywanym przy polowaniu na drobne owady i kręgowce, jest słuch. Oposy potrafią z dużą precyzją określić miejsce zagrzebującego się w substracie karaczana. Żywe ofiary chwytają w pierwszej kolejności w jedną z przednich łap i natychmiast zabijają ją ugryzieniem w głowę. Podobnie wygląda żerowanie na owocach: zwykle trzymają kawałek pokarmu w jednej z łap, co w sposobie pobierania pokarmów odróżnia je od gryzoni, które przytrzymują spożywany pokarm obiema łapkami. Nie zanotowano, by w naturze piły wodę, która jednak w niewoli jest szalenie ważna. Mimo że należą do torbaczy, nie posiadają torby. Samica ma 13 sutków, do których po porodzie młode przysysają się silnie, będąc bezpiecznymi nawet przy szybkim biegu czy skokach matki. Gatunek jest w USA popularny jako zwierzę laboratoryjne, prowadzi się na nim badania, w szczególności pod kątem nowotworów skóry. Udokumentowano również zdolność noworodków oposów krótkoogonowych do regeneracji przerwanego rdzenia kręgowego. Występują na obrzeżach Amazonki w Brazylii, wschodniej Boliwii, północnym Paragwaju i Argentynie, zasiedlając niemal każde środowisko, w szczególności jednak preferując suche zarośla i lasy, tereny kamieniste i skaliste oraz tereny uprawne, a nawet budynki mieszkalne. Budują luźne, kuliste w zarysie gniazda ze znalezionych traw, liści, wylinek węży i innego, dowolnego materiału przenoszonego w chwytnym ogonie. Gniazda samic są staranniej wykonane niż samców. Zarówno w naturze, jak i w niewoli oposy najbardziej aktywne są od pierwszej do trzeciej godziny po zapadnięciu zmroku, kontynuując poszukiwania pokarmu z przerwami do rana. Opuszczają gniazdo wyjątkowo ostrożnie, dokładnie i powoli obwąchując jego okolicę, i przy każdym niepokojącym sygnale natychmiast do niego powracają.

Oposy krótkoogonowe są ciekawskie i kontaktowe. Początkowo płochliwe, po zapoznaniu się z zapachem opiekuna garną się na jego rękę w poszukiwaniu smakołyków.

Jako pomieszczenie hodowlane sprawdzają się dobrze wentylowane terraria czy nawet klatki o minimalnej długości 80 cm i rozstawie prętów do 10 mm dla jednego osobnika. Ponieważ oposy chętnie się wspinają, zaleca się zbiorniki o wysokości co najmniej 50 cm. Biorąc pod uwagę niezwykłą ruchliwość tych zwierząt, odpowiednia aranżacja wnętrza i enrichment są szczególnie istotne – przydadzą się tu gałęzie różnej średnicy wychodzące ponad poziom dna klatki, korzenie, sznury, hamaki i tunele. Jako ściółkę stosujemy szeroką gamę dostępnych podłoży, wybierając te, które najbardziej nam odpowiadają.

Najlepiej jednak sprawdzają się drewniane żwirki dla kotów ze względu na dobre wiązanie zapachów - odchody oposów z uwagi na ich dietę mają intensywny zapach. Na miejscu właściciela sklepu pokusiłbym się o urządzenie zbiornika w możliwie najbardziej naturalnym stylu. Użycie mieszanki suchego torfu z piaskiem, przysypanie go suchymi liśćmi i korą, umieszczenie dużych kawałków kory, korzeni, kęp suchych traw i żywych, nietrujących roślin (oposy ich nie niszczą) uatrakcyjni wygląd terrarium i znacznie wyróżni to ekspozycję zwierzęcia. Doświetlanie jest niepotrzebne (chyba, że ze względu na rośliny), unikamy natomiast bezwzględnie ekspozycji zwierząt na promieniowanie UV - oposy mają duże predyspozycje do zapadania na choroby nowotworowe skóry. Ważnym elementem jest domek zapewniający oposom całkowite odcięcie się od świata zewnętrznego; świetnie sprawdzają się do tego celu budki dla średnich papug. Opcjonalnie można zapewnić zwierzęciu kołowrotek o minimalnej średnicy 27 cm, z którego namiętnie skorzysta, spędzając w nim nierzadko całą noc. Świetnym pomysłem jest wypuszczanie go luzem po odpowiednio zabezpieczonym pokoju. Biega wówczas, badając każdy zakamarek, co chwilę podbiegając do nas, czasem wspinając się po nogach;

Oposy wykorzystują ogon jako piątą „kończynę” do przenoszenia materiałów do budowy gniazda lub pomagają sobie nim przy wspinaczce

listopad 2015

tomiast dużą popularnością w Stanach Zjednoczonych.

Żywienie

W odpowiednich warunkach i przy właściwej diecie dożywają 5-7 lat

zbiera kawałki materiału czy rzucone przez nas chusteczki higieniczne i, trzymając je zwiniętym ogonem, szuka nowego miejsca na gniazdo. Pomimo, że oposy są dość tolerancyjne względem temperatur, nie zaleca się wystawiania ich na chłód. Optymalna do hodowli będzie temperatura pokojowa na poziomie 23-25°C w dzień i około 20°C w nocy. W wielu publikacjach sugeruje się dla nich wyższą wilgotność powietrza, nie ma jednak potrzeby dodatkowego jej podnoszenia i standardowa, na poziomie 40-50%, jaką mamy w mieszkaniu, jest wystarczająca. Oposy krótkoogonowe należą do wybitnie ciekawskich i kontaktowych ssaków; początkowo płochliwe, po krótkim czasie i po zapoznaniu się z naszym zapachem garną się na rękę w poszukiwaniu smakołyków. Wystraszone lub zaniepokojone otwierają szeroko pysk ukazując wszystkie zęby, czasem zdarza się im poszczekiwać, gryzą niezwykle rzadko. Gdy zorientują się w sytuacji, podbiegają do ręki obwąchując ją z zaciekawieniem. Nadają się idealnie jako zwierzę domowe zarówno do obserwacji, jak również jako „pet” dla osób, które mają już doświadczenie w opiece nad innymi gatunkami małych ssaków. Pomimo nocnego trybu życia często są aktywne w ciągu dnia, szczególnie, 54

listopad 2015

gdy usłyszą, że coś się dzieje w ich otoczeniu. Zawsze są chętne na smakołyki w postaci owadów - jest to najlepszy sposób na wywabienie ich z kryjówki. Same wspinają się na rękę, nie mają tendencji do skakania z niej, gdy coś je wystraszy. W odpowiednich warunkach i przy właściwej diecie nie chorują i bez problemu przeżywają 5-7 lat. Wyróżnianych jest kilka odmian kolorystycznych, różniących się jedynie lekko odcieniem futra, od szarości w kierunku lekkiego brązu. Odmiany te nie są jednak dostępne w Europie, cieszą się na-

Oposy nie są wybredne, przyjmują z chęcią wszelkie gatunki owadów, które powinny stanowić podstawę ich diety. Dodatkowo codziennie podajemy świeże, miękkie owoce pokrojone na małe kawałeczki (ułatwia to ich spożywanie, oposy mają problemy z gryzieniem większych kęsów), w szczególności lubią mango, awokado, banany i winogrona; nie ograniczamy się jednak i staramy się oferować możliwie największy ich wybór. Dwa razy w tygodniu podajemy oseski mysie. Mimo iż świetnie poradzą sobie z uśmierceniem ofiary, nigdy nie skarmiamy żywych kręgowców. Możemy wsypać do miseczki niewielką ilość dobrej jakościowo karmy dla kotów, jednak rzadko z niej korzystają mając do wyboru owady. Nie ograniczamy ilości podawanego pokarmu, zwierzęta powinny mieć do niego ciągły dostęp. Stosunkowo łatwo uczą się pić z poideł kulkowych, na początku zaleca się jednak umieszczenie w klatce miski z wodą i usunięcie jej dopiero, gdy mamy pewność, że zwierzę pije z poidła. Zwracamy szczególną uwagę na drożność poideł, gdyż ten gatunek jest niezwykle wrażliwy na odwodnienia, które prawie zawsze kończą się śmiercią. Ponieważ w trakcie karmienia bywają zachłanne i agresywne, by uniknąć przypadkowego ugryzienia, pokarm żywy najlepiej umieszczać w miseczkach (drewnojady, mączniki), puszczać luzem (karaczany, szarańcza,

Osobniki, które osiągnęły wiek 3 miesięcy, należy rozdzielić do osobnych klatek

świerszcze) lub podawać z pęsety. Zdarza się, że w przypadku monotonnej czy ubogiej diety zwierzęta zaczynają łysieć - najczęściej ma to miejsce w przypadku karmienia kocimi pokarmami suchymi przy braku dostępności owadów, czasem łysieją również samice odchowujące młode. W takiej sytuacji zarządzamy dietę wysokobiałkową składającą się wyłącznie z owadów, dodatkowo podajemy mieszankę na bazie miodu, Nutramigenu dla niemowląt i kaszki mleczno-ryżowej. Całość powinna mieć gęstą, ale półpłynną konsystencję. Na takiej diecie zwierzęta w ciągu dwóch tygodni ponownie zarastają futrem.

Rozmnażanie

Ponieważ opos krótkoogonowy jest wybitnie samotniczym gatunkiem, nawet w okresie rozrodu osobniki obu płci bywają względem siebie niezwykle agresywne. Samice dojrzewają płciowo w szóstym miesiącu, samce w piątym. Dobrym pomy-

Pomimo nocnego trybu życia oposy często są aktywne w ciągu dnia, szczególnie, gdy usłyszą, że coś się dzieje w ich otoczeniu. słem jest regularne ważenie zwierząt i niedopuszczanie do rozrodu samic ważących mniej niż 90 g. Ciąża trwa 14 dni. W zależności od wagi samica rodzi od 6 do 12 młodych długości około 9-10 mm, które od razu gramolą się w kierunku sutków, zakleszczając się na nich. Jeśli na

tym etapie któreś z młodych odczepi się od nabrzmiałego sutka matki, nie jest w stanie ponownie go uchwycić i umiera. Samica zazwyczaj przebywa nieustannie w gnieździe od 8-9 dnia ciąży do drugiego tygodnia po porodzie. Kołowrotek w czasie odchowu młodych najlepiej jest usunąć z klatki. Młode po około dwóch tygodniach zaczynają odczepiać się od sutków, pozostając w gnieździe na czas posiłków samicy. Zdarza się, że już wtedy zwiedzają okolice domku, mimo że oczy otwierają dopiero po 28 dniu życia. Miesięczne osobniki zaczynają się interesować pokarmem stałym. Z uwagi na dużą agresję wewnątrzgatunkową, by uniknąć wzajemnych okaleczeń, zaleca się, by osobniki trzymiesięczne były rozdzielone do osobnych klatek. Jest to jednocześnie odpowiedni wiek na wydanie zwierząt do nowych domów. Bibliografia dostępna w Redakcji.

Reklama pizza 207x142mm.pdf 1 2015-10-20 10:51:11 r e k l a m a

listopad 2015

Glossostigma elatinoides

Akwarystyka

Fot. Jacek Klonowicz

MABIG.indd 1

2012-11-04 21:10:58

RoślinY do nano akwarium cz.1

Nano akwaria ze względu na swoje rozmiary wymagają odpowiedniego podejścia do tematu doboru roślin. Ich rozmiary nie mogą doprowadzić do sytuacji, w której rośliny opanują cały zbiornik. Ważne jest, by miały one na tyle małe liście i kompaktowe rozmiary, by nie zaburzały skali. Tekst:

Marcin Wnuk

www.peha68.pl

listopad 2015

bsadę roślinną do akwarium można podzielić na trzy plany. Zaczynając od frontowej szyby wyróżniamy pierwszy plan, na którym najczęściej sadzimy rośliny tworzące trawniki. Rośliny pierwszego planu mogą być przesunięte w kierunku środka akwarium, jeśli na froncie znajdzie się plaża z piasku. Środkową część akwarium nazywamy drugim planem. Rośliny, które tu sadzimy, mają za zadanie w subtelny i płynny sposób połączyć

niskie rośliny trawnikowe z roślinami przy tylnej szybie akwarium. Trzeci plan znajduje się najbliżej tylnej szyby. W tym miejscu najczęściej sadzimy rośliny, które mają stanowić tło dla całej kompozycji. Rośliny łodygowe o drobnych liściach doskonale sprawdzą się w tym miejscu w akwariach typu nano. Pomimo tego, że mamy do czynienia z małymi akwariami, to większość z opisanych poniżej roślin będzie wymagała odpowiednio mocnego światła oraz nawożenia CO2.

Rośliny do polecania na pierwszy plan tropica.com

tropica.com

t Eleocharis sp. ‘Mini’ Rośliny z gatunku Eleocharis najbardziej przypominają klasyczną trawę, jaką znamy z przydomowych trawników. Posiadają delikatne, cienkie liście, podobne do igieł. Eleocharis sp. ‘Mini’ charakteryzuje się stosunkowo najniższą wysokością wśród opisywanych tu odmian. W zależności od warunków w akwarium liście mogą się delikatnie wyginać. Gatunek rozmnaża się poprzez liczne kłącza, które ciągną się płytko w podłożu. Roślina wymaga okresowego przycinania, które dobrze znosi, a dzięki któremu zmuszamy ją do zagęszczania się.

t Eleocharis parvula / Eleocharis pusilla Eleocharis parvula to kolejna niska forma tej rośliny. Liście tej odmiany są nieco dłuższe niż u Eleocharis sp. ‘Mini’ i również się wyginają. Sposób uprawy i pielęgnacji niczym się nie różni od wcześniej opisanego w przypadku gatunku.

tropica.com

t Eleocharis accicularis Najwyższa z roślin tego rodzaju. Możemy posadzić ją na pierwszym planie. Gatunek znacznie wyższy od poprzedników, dodatkowo posiada prosty liść. Eleocharis accicularis świetnie się nadaje również na drugi plan. tropica.com

t Glossostigma elantinoides Glossostigma to jedna z pierwszych roślin, które były wykorzystywane do tworzenia trawników. Soczyście zielone listki o owalnym kształcie i długości od 0,5 do 1 cm są osadzor

listopad 2015

Cryptocoryne parva Fot. Jacek Klonowicz

ukorzenić – na przykład w szczelinach między skałami lub sadzona na korzeniach. Wymaga częstego przycinania; zaniechanie tej czynności może doprowadzić do tego, że wyporność plechy wzrośnie do takiego stopnia, iż korzenie nie będą wstanie jej przytrzymać przy podłożu.

tropica.com

t Hemianthus callitrichoides ‘Cuba’ Roślina potocznie nazywana „małym Heńkiem”. Wyglądem przypomina Micranthemum ‘Monte Carlo’, lecz o mniejszych, 2-3-milimetrowych listkach na drobnych łodygach. Roślina rozmnaża się poprzez rozchodzenie się łodyg po podłożu. System korzeniowy jest bardzo krótki. Częste przycinanie zabezpiecza przed nadmiernym rozrostem oraz odrywaniem się plechy od podłoża. tropica.com

ne na krótkim ogonku, który wyrasta z kłącza. Z jednego węzła liściowego może wyrastać kilka liści. Roślina w pierwszej fazie rozwoju płoży się po podłożu. Glossostigma posiada bardzo krótkie korzenie. Rozmnaża się poprzez kłącza. W kolejnych fazach, kiedy roślina zagęszcza się, tworzy coraz grubszą plechę, która jest zdrowa i zielona od góry, a gnijąca wewnątrz. Aby zapobiegać takim sytuacjom, należy regularne przycinać trawnik, zmniejszając grubość plechy. t Elatine hydropiper Roślina bardzo przypominająca Glossostigmę, lecz o mniejszym liściu i nieco ciemniejszym kolorze. Sposób rozmnażania jest podobny jak w poprzednim przypadku – poprzez kłącza. Jest dość trudna w uprawie i rzadko spotykana w akwariach. 58

listopad 2015

tropica.com

t Micranthemum ‘Monte Carlo’ Micranthemum ‘Monte Carlo’ to jedna z roślin, która pojawiła się w akwariach stosunkowo niedawno. Jasnozielone, malutkie, okrągłe liście nie przekraczają 0,5 cm i wyrastają z płożącej się łodygi. Po posadzeniu roślina szybko tworzy zwarte kępy. Dobrze znosi gorsze warunki oświetleniowe, na przykład w cieniu dekoracji, choć jej tempo wzrostu w takich warunkach znacznie spada. Doskonale radzi sobie w miejscach, gdzie nie może się

t Marsilea hirsuta / Marsilea quadrifolia Jedna z roślin o najniższych wymaganiach, którą można sadzić w akwariach o umiarkowanym świetle oraz bez dozowania dwutlenku węgla. Marsilea hirsuta to ciemnozielona roślina rozmnażająca się poprzez kłącze, z którego wyrasta ogonek liściowy zakończony liściem. Pod wodą jest on najczęściej okrągły, lecz może także przypominać kształtem czterolistną koniczynę. t Lilaeopsis novae-zelandiae Roślina rozmnaża się poprzez kłącze, z którego wyrastają ciemnozielone liście kształtem przypominające źdźbła trawy. Dość prosta w uprawie,

listopad 2015

Glossostigma elatinoides Fot. Jacek Klonowicz

charakteryzuje się wolnym tempem wzrostu. t Hellanthium tennellum / Echinodorus tenellus Do niedawna roślina ta była spotykana pod nazwą Echinodorus tenellus i pod taką nazwą występuje w handlu. Jest to roślina rozetowa, której liście w zależności od warunków w akwarium mogą przybierać barwę od żółtej przez zieloną aż do czerwonej. Rozmnaża się poprzez wypuszczanie kłączy, na których wyrastają nowe sadzonki. Roślina bardzo dekoracyjna, lecz również ekspansywna. Trzeba kontrolować jej rozrost poprzez przycinanie pojawiających się kłączy.

wym wyrastającym z płożącego się kłącza. Tempo wzrostu jest tak duże, że wymaga niemal cotygodniowego cięcia. Może się piąć po dekoracjach. tropica.com tropica.com

trawy – tworzy przepiękne, gęste łąki. Ważne jest, by zapewnić jej odpowiednią ilość światła do prawidłowego rozwoju. Rozmnaża się za pomocą kłączy. Wymaga okresowego cięcia. tropica.com

tropica.com

t Cryptocoryne parva Najmniejsza ze znanych nam i stosowanych w akwarystyce kryptokoryn. Charakteryzuje się ciemnozielo n ą b a r wą or a z k r ót k i m i , 2-3-centymetrowymi liśćmi. Rozmnaża się poprzez kłącza. Tempo wzrostu ma bardzo wolne, przez co rzadko spotyka się tę roślinę porastającą całe trawniki. t Utricularia graminifolia Jedna z roślin, której przyklejono łatkę bardzo trudnej w uprawie, z czym osobiście nie mogę się zgodzić. Roślina o delikatnych, wąskich liściach przypominających źdźbła 60

listopad 2015

t Pogostemon helferi Jest to jedna łatwiejszych roślin, którą można wykorzystać do tworzenia trawników w akwariach. Liście o jasnozielonej barwie i długości do 34 cm wyrastają z delikatnej i kruchej łodygi. Może być uprawiana w akwariach bez dwutlenku węgla oraz przy umiarkowanym świetle. tropica.com

Hydrocotyle tripartita / Hydrocotyle sp. ‘Japan’ Roślina bardzo prosta w uprawie, o szybkim wzroście. Jasnozielony, okrągły liść z niewielkimi wcięciami osadzony jest na ogonku liścio-

t Sagittaria subulata Roślina rozetowa przypominająca trawę, której liście osiągają kilka centymetrów długości i szerokość do 0,5 cm. Rozmnaża się poprzez kłącza. Sagittaria subulata jest rzadziej stosowana w nano akwariach ze względu na rozmiary, które potrafi osiągać. tropica.com

t Riccia Fluitans / wgłębka Roślina, która nie posiada łodyg ani systemu korzeniowego. W akwariach najczęściej spotyka się ją pływającą po lustrze wody. Żeby stworzyć z niej trawnik, trzeba ją przywiązać przy pomocy nitki do elementów dekoracyjnych, takich jak korzenie i drobne kamienie, które można później ułożyć na dnie. Wymaga częstego przycinania oraz dobrego oświetlenia. W kolejnych artykułach z tej serii zaproponujemy rośliny na drugi oraz trzeci plan.

listopad 2015

Terrarystyka ZTBIG.indd 1

2012-11-04 21:22:39

Cztery kąty dla cz. 2

egzotycznego pupila

Wybór pojemników do hodowli zwierząt jest coraz większy. Wraz ze wzrostem podaży egzotycznych gatunków rodzi się potrzeba, by przygotowywać dla nich odpowiednio dostosowane wiwaria, w których da się stworzyć optymalne warunki dla życia i rozwoju w niewoli.

listopad 2015

Tekst :

Paweł Thoma

Micro–World.pl

oniżej prezentujemy drugą część przeglądu najpopularniejszych mieszkań dla egzotycznych pupili [część pierwszą znajdą Państwo w numerze 10/2015 (18) ZooBiznesu oraz na naszej stronie internetowej www.zoobiznes.pl – przyp. red.].

Akwarium

Zazwyczaj kojarzy się jedynie z rybkami akwariowymi, lecz na tym nie kończy się jego rola. Często zastępuje ono akwaterrarium, a nawet wolierę. Dla przykładu – małe akwaria o wymiarach 45x40x30 cm (dł. x szer. x wys.) wykorzystuje się czasem jako zbiorniki dla krabów tęczowych (Cardisoma armatum) lub młodych żółwi wodno–lądowych, tworząc im w ten sposób tanią wersję akwaterrarium. Inaczej jest w przypadku dużych akwariów, o wymiarach np. 100x60x30 cm. Te stosuje się głównie jako woliery dla żółwi lądowych (pustynnych), i wówczas poleca się je sprzedawać wraz z dwiema lampami. Jedna służy jako źródło ciepła, a druga jako źródło UVB (jest ono niezbędne przy hodowli żółwi). Istotne jest, by akwaria przeznaczone do tego typu hodowli były wykonane z wykorzystaniem bezbarwnego silikonu. Powinny także posiadać wszystkie brzegi oszlifowane. Ułatwia to manipulacje w zbiorniku i podnosi jakość wiz ual ną. Nie zapominajmy również o grubości szyby spodniej – powinna być ona przynajmniej o 2 mm grubsza od bocznych, gdyż w akwaterrariach i wolierach

często umieszcza się różne przedmioty (np. ciężkie kamienie, korzenie), które mogą spowodować jej stłuczenie. Najbardziej popularne na rynku akwaria przeznaczone do hodowli zwierząt egzotycznych charakteryzują się wielkościami: t 50x40x30 cm (dł. x szer. x wys.) – dla krabów i młodych żółwi, t 100x60x30 cm (dł. x szer. x wys.) – dla żółwi lądowych. Niewiele osób wie, że akwarium o odpowiedniej wielkości, n p. 8 0 x 50 x4 0 c m c z y 100x50x50 cm (dł. x szer. x wys.) idealnie nadaje się jako docelowe mieszkanie dla chomika, ponieważ można w nim zastosować odpowiednio grubą warstwę ściółki i obserwować zwierzę kopiące w niej tunele.

do tymczasowego przetrzymywania oraz przewozu zwierząt egzotycznych. Ze względu na swą główną funkcję najbardziej polecane będą te z dobrym stosunkiem wagi do wytrzymałości (powinny być jak najlżejsze, jednak trwałe i odporne na przypadkowe uszkodzenia). Pojemniki takie absolutnie nie powinny stanowić docelowego mieszkania zwierząt, przede wszystkim z powodu zbyt małych rozmiarów. Sprawdzą się za to jako zbiorniki do oddzielenia konkretnego osobnika z hodowli w przypadku choroby lub infekcji mikroorganizmów (czas kwarantanny). Podczas wyboru terrarium czy zwierzęcia warto polecać klien-

Faunabox, transporter, pojemnik plastikowy

Spodnia szyba powinna być odpowiednio grubsza od bocznych, by zminimalizować ryzyko jej stłuczenia ciężkim wyposażeniem.

Są to różnego rodzaju pojemniki wykonane najczęściej z tworzywa, z wentylowaną pokrywą, a czasem również fragmentami ścianek, dostępne w sklepach zoologicznych w zróżnicowanych rozmiarach, kolorach i cenach. Większość posiada uchwyty ułatwiające przenoszenie. Faunaboxy służą

towi także zakup transportera, argumentując, że będzie on przydatny nie tylko przy przeniesieniu zwierzęcia z miejsca zakupu do domu, lecz też w przypadku wizyty u lekarza weterynarii czy podczas sprzątania terrarium. Pojemniki tego rodzaju są szczególnie przydatne przy hodowli małych ssaków oraz jaszczurek.

Paludarium

Jedna z najbardziej efektownych wersji zbiorników dla zwierząt egzotycznych. Paludarium cechuje się zazwyczaj dużymi rozmiarami i przeznaczone jest do hodowli różnych gatunków zwierząt przystosowanych do życia w klimacie tropikalnym. Cechuje je możliwość utrzymywania wewnątrz wysokiej wilgotności. W paludarium często łączy się hodowlę płazów z rybami, jaszczurek z płazami wodnymi itd. Ten typ zbiornika wykonany jest zazwyczaj z grubego szkła i posiada otwarcie typu „standard”. Tylna ściana nie może być wykonana z zaprawy, a jedynie z tworzywa sztucznego lub żywicy, ze względu na panującą w zbiorniku wilgotność. Klientowi można zasugerować zakup różnego rodzaju roślin tropikalnych, które są nieodłącznym

listopad 2015

Zwierzęta naziemne, kopiące nory, docenią grubą warstwę ściółki, a w akwarium jej umieszczenie nie będzie problematyczne

elementem każdego paludarium, oraz osobnych pojemników do urządzenia basenów dla zwierząt. Jedynym minusem takiego zbiornika jest jego cena, która zazwyczaj jest bardzo wysoka. Do najczęstszych wymiarów paludariów należą (dł. x szer. x wys.): t 80x35x60 cm, otwarcie typu standard, t 100x40x80 cm, otwarcie typu standard, t 120x45x100 cm, otwarcie typu standard, t 150x50x120 cm, otwarcie typu standard.

Formikarium

Jedyny w swoim rodzaju zbiornik do hodowli mrówek. Zazwyczaj płaski – od 2 do 10 cm – i wypełniony różnego rodzaju materiałami, w których wyrzeźbione są korytarze dla mrówek. Najczęściej używanymi wypełnieniami są korek, beton, gips, ziemia czy akryl. Formikaria, ze względu na niewielkie rozmiary, wykonane są zazwyczaj z cienkiej szyby i bezbarwnego silikonu. 64

listopad 2015

Akwaterrarium

Zbiornik odpowiedni dla zwierząt wodno–lądowych. Od paludarium odróżnia je fakt, że posiada w mniejszości miejsce lądowe, a większość zapełnia woda, często nie w dodatkowych pojemnikach, a bezpośrednio w zbiorniku. W związku z tym wymogiem jest, by spód był szczelny i trwały, a drzwiczki były usytuowane co najmniej 15 cm powyżej podstawy. Akwaterrarium przeznaczone jest dla jednego gatunku zwierzęcia wodno–lądowego, takiego jak żółw czerwonolicy (Trachemys scripta elegans), kumak dalekowschodni (Bombina orientalis), krab tęczowy (Cardisoma armatum).

Rack system

Skomplikowana nazwa, pod którą kryje się bardzo prosty system zbiorników. Zbiorniki te przeważnie nie nadają się jako ekspozycja, lecz pozwalają na niewielkim obszarze hodować większą ilość zwierząt. Rack system to regał wykonany z płyty meblowej, do której przymocowane są

na prowadnicach plastikowe pojemniki. W zależności od hodowanych gatunków, pod zbiornikami można przewidzieć miejsce na umieszczenie mat lub kabli grzewczych. Nie jest to raczej system, który bezpośrednio sprawdzi się w sprzedaży, lecz może stanowić element wyposażenia sklepu. Jedynie małe rack systemy (np. 50x50x100 cm) można śmiało wprowadzać jako produkt sklepu. Zbiorniki te przewidziane są głównie do hodowli gadów, np. węży zbożowych (Pantherophis guttatus), pytonów królewskich (Python regius) czy gekonów lamparcich (Eublepharis macularius).

Regały wystawiennicze i terraria ekspozycyjne

Do najnowszego trendu należą regały wystawiennicze. Oferowane są zarówno dla sklepów zoologicznych, jak i klientów indywidualnych. Regały wystawiennicze lub terraria ekspozycyjne wykonane są z wysokiej jakości płyty meblowej w róż-

nych kolorystykach i wykończeniu (imitacja drewna, lakier itd.). Jedna ze stron takiego zbiornika jest jednolitą taflą szyby, ułatwiającą obserwację zwierzęcia. Dostęp do zbiornika jest możliwy poprzez drzwiczki zamontowane na obudowie, zazwyczaj z tyłu, lecz czasami zdarza się montować takie drzwiczki na bocznych ścianach. Terraria ekspoz yc y j n e t o p oj e d y n c z e zbiorniki, lecz można połączyć je z sobą i tworzyć w ten sposób regał wystawienniczo–ekspozycyjny. Tak jak w przypadku terrarium, we wnętrzu zbiornika można w bardzo prosty sposób zamontować tło strukturalne oraz wszelkie potrzebne elementy wystroju. Niewątpliwą zaletą jest prosta obsługa wewnątrz zbiornika oraz brak ograniczeń rozmiarowych. Trzeba jednak pamiętać, by zbiornik był dobrze zabezpieczony przed wilgocią oraz posiadał dostatecznie dużą wentylację. W przeciwnym wypadku przednia szyba ekspozycyjna może być stale zaparowana, co wpłynie na komfort życia zwierząt oraz zdecydowane obniżenie wrażenia estetycznego zbiornika. Tego typu zbiorniki bardzo dobrze nadają się dla węży, insektów, jaszczurek, żółwi lądowych, małych ssaków. Odradzam jednak przeznaczanie ich do hodowli płazów. Jak widać, zbiorników do hodowli zwierząt egzotycznych jest wiele. Warto dobrze orientować się w aktualnie zalecanych dla danych gatunków wymiarach wiwarium i funkcjach, które musi ono spełniać, by nie narazić się na niezadowolenie klienta, któremu polecimy niewłaściwy kształt czy rozmiar pojemnika albo nieadekwatne wyposażenie. Przy minimalnym wysiłku można wybrać najbardziej odpowiednie pomieszczenie dla jednego lub większej ilości pupili, zapewniając nie tylko komfort zwierzęciu, ale także dobre odczucie estetyczne oraz wygodę w obsłudze właścicielowi.

Filtry wewnętrzne AQUAEL ASAP Rewolucyjne wewnętrzne filtry akwariowe łączące bardzo wysoką wydajność pracy i liczne walory użytkowe z wyjątkowo prostą konstrukcją, która do minimum skraca czas, jaki trzeba poświęcić na obsługę urządzenia. Składają się z nowoczesnego, energoo sz cz ę d ne go s i l n i ka umieszczonego w eleganckiej obudowie oraz dużego, transparentnego pojemnika wypełnionego starannie dobraną gąbką filtracyjną. Przepływająca przez nią woda podlega zarówno wydajnej filtracji mechanicznej, jak i – dzięki szybko osiedlającym się w gąbce bakteriom – biologicznej. Bieżąca eksploatacja filtra polega na odłączeniu od

niego pojemnika filtracyjnego i jego wymianie na nowy (co stwarza możliwość dodatkowej sprzedaży i gwarantuje regularne wizyty kupujacego w sklepie) lub wypłukaniu gąbki w wodzie spuszczonej z akwarium. Filtry ASAP otrzymały prestiżową nagrodę AQUA 2015 New Product Awards podczas międzynarodowych targów AQUA 2015 – Telford International, jakie miały miejsce w dniach 14–15 października br. w brytyjskim Telford. Jury doceniło ten produkt za „łatwość jego obsługi połączoną z atrakcyjną ceną predysponującą go do szerokiego kanału sprzedaży”. www.aquael.pl

SUPER SPIRULINA FORTE

SUPER SPIRULINA FORTE to roślinny pokarm w formie płatków z wysoką zawartością spiruliny (36%). Przeznaczony dla glonożernych pielęgnic afrykańskich oraz innych ryb, w tym również morskich, wymagających w diecie znacznego udziału składników pochodzenia roślinnego. Spirulina pobudza system immunologiczny ryb i wpływa pozytywnie na procesy trawienia. Jest źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych, łatwo przyswajalnego białka bogatego w aminokwasy egzogenne oraz witamin i mikroelementów, które zapewniają rybom doskonałą kondycję, intensywny wzrost i witalność. Regularne stosowanie sprawia, że kolory ryb, dzięki zawartym w spirulinie karotenoidom (w tym beta–karotenowi), nabierają intensywności i blasku. Producent: TROPICAL Tadeusz Ogrodnik www.tropical.pl www.facebook.com/Tropical.Poland p r o d u k t y

n a

r y n k u

listopad 2015

sera glass cleaner

Glass cleaner z ostrzem ze stali nierdzewnej w możliwie najlepszy sposób ułatwia czyszczenie akwarium. Za pomocą ostrza ze stali nierdzewnej usuwa z szyb akwarium nawet najbardziej uciążliwe glony. Przycisk na uchwycie pozwala na bardzo łatwą wymianę ostrzy. Ostrze jest solidnie osadzone w uchwycie. www.sera.pl

SUPERVIT – bestseller od firmy Tropical SUPERVIT to wieloskładnikowy pokarm w formie płatków z beta– glukanem, przeznaczony do codziennego karmienia większości gatunków ryb wszystkożernych. Potrzeby żywieniowe i energetyczne ryb zabezpiecza niezwykle bogata receptura, na którą składa się kilkadziesiąt wyselekcjonowanych składników najwyższej jakości. Osiem różnych rodzajów płatków, które wchodzą w skład pokarmu, zawiera m.in.: naturalny immunostymulator beta–glukan, spirulinę, kalmary i skorupiaki, w tym smaczny kryl. Oprócz beta– glukanu, odporność ryb na choroby wzmacnia stabilizowana wit. C.

Zawarte w składnikach pokarmu naturalne karotenoidy wzmacniają kolory ryb i wpływają pozytywnie na funkcjonowanie całego organizmu. Tak bogata receptura płatków SUPERVIT sprawia, że mają one szczególne zastosowanie w popularnych akwariach wielogatunkowych, gdzie stanowią podstawę diety uzupełnianą w zależności od potrzeb pokarmami roślinnymi i wysokobiałkowymi. Producent: TROPICAL Tadeusz Ogrodnik www.tropical.pl www.facebook.com/ Tropical.Poland

Dafnia

Inaczej rozwielitka, dostarcza rybom wielu potrzebnych mikro– i makroelementów. Jest ona także źródłem chityny, która reguluje pracę przewodu pokarmowego. Pokarm ten jest bogaty w białko, tłuszcze i węglowodany. Opakowania: 100 ml, 200 ml,350 ml. www.alegia.pl

GLOSSY WHITE Linia ekskluzywnych zestawów akwariowych dostosowanych kolorystyką do wystroju nowoczesnych wnętrz. Składają się ze specjalnie podwyższonego zbiornika wykonanego ze szkła typu „OPTI” (o podwyższonej przejrzystości), klejonego białym silikonem, w którego wnętrzu, w górnej części, wklejono pokrywę z oświetleniem. Dzięki temu nowatorskiemu rozwiązaniu uzyskano wyjątkowy efekt jednolitej, szklanej bryły, zwieńczonej elegancką, białą opaską. Pokrywy zestawów zawierają nowoczesne oświetlenie LED COB, które

zapewnia prawidłowy rozwój roślin oraz naturalny wygląd wnętrza zbiornika. W skład zestawu wchodzą dwa energooszczędne moduły oświetleniowe, zaś dwa kolejne można zaoferować kupującemu jako akcesoria dodatkowe, co stwarza możliwość efektywnej sprzedaży łączonej. Zastosowanie tych modułów zmniejsza o 50% koszty oświetlenia akwarium oraz eliminuje konieczność częstej wymiany świetlówek. Do zestawów polecane są również dopasowane kolorystycznie białe, akcesoryjne szafki. www.aquael.pl

listopad 2015

CHIHIROS Simple Woods

CHIHIROS Aquatic Studio oferuje miłośnikom stylu wabi kusa, akwarystyki naturalnej oraz trendu, jakim są otwarte akwaria roślinne, systemy oświetlenia LED na akrylowym i metalowym stelażu, w tym zestaw z bambusową podstawą i oświetleniem LED do kul i kostek Wabi Kusa CHIHIROS Simple Woods, który zapewnia przestrzeń do dowolnych projektów. Systemy oświetlenia wykorzystują białe diody LED o wysokiej luminancji i pełnym spektrum, charakteryzują się optymalną konfiguracją parametrów oświetlenia takich jak HCRI i PAR oraz bardzo dobrym stopniem rozprowadzania światła. Ponadto każdy z nich jest wyposażony w 7-stopniowy regulator natężenia światła. Zapraszamy do zapoznania się innymi produktami marki CHIHIROS, takimi jak jonizatory, metalowe filtry, metalowe wloty i wyloty, bezbarwne węże czy maty pod akwarium, na polskiej stronie: www.chihiros.pl AQUARAY Hurtownia Akwarystyczna tel. +48 883 572 938 www.aquaray.pl

NOWOŚĆ!!!

Aquatest Ca–Mg Test na wapń i magnez w wodzie słodkiej do tej pory dostępny był w zestawie Aquatest 2 flora – od niedawna można go dostać również jako osobny test. Aquatest Ca–Mg służy do szybkiego i dokładnego pomiaru zawartości wapnia, magnezu i twardości ogólnej w wodzie słodkiej. Metoda pomiaru oparta jest na miareczkowaniu, czyli dodawaniu do próbki badanej wody odczynnika kropla po kropli,

p r o d u k t y

n a

r y n k u

listopad 2015

aż do uzyskania zmiany barwy zgodnie z załączonym wzorcem barw. Wynik pomiaru (stężenie jonów Ca2+ i Mg2+) otrzymuje się w mg/l, wartość twardości ogólnej wyrażona jest w stopniach niemieckich. W akwariach roślinnych, poza sumarycznym stężeniem wapnia i magnezu (twardością ogólną), istotny jest wzajemny stosunek stężeń tych pierwiastków. Niekiedy występuje bowiem niedobór magnezu przy prawidłowej twardości ogólnej. Magnez ma fundamentalne znaczenia dla prawidłowego wzrostu roślin – znajduje się w centrum cząsteczki chlorofilu odpowiadającej za proces fotosyntezy. Prawidłowy stosunek zawartości magnezu do wapnia powinien wynosić około 1:5. Aquatestem Ca–Mg mierzy się również z dużą dokładnością twardość ogólną wody w szerokim zakresie wartości. www.zoolek.pl

Mniejsze straty podczas dostaw ryb – StressGuard firmy Seachem!

StressGuard to preparat niezbędny w Twoim sklepie akwarystycznym. Poprawia kondycję zmęczonych i zestresowanych transportem ryb. Znacznie ogranicza straty podczas dostaw. Zmniejsza stres w chwili przenoszenia ich do innego zbiornika. Pomaga w aklimatyzowaniu nowych ryb. Chroni warstwę śluzu na ich ciele. Wiąże się z białkami obecnymi w zranieniach, przyspieszając proces gojenia. Związki koloidowe zawarte w StressGuard, łącząc się z odsłoniętymi strukturami białkowymi, działają jak płynny bandaż. Preparat dodatkowo dostarcza substancje dezynfekujące. StressGuard zapobiega niekontrolowanemu wzrostowi amoniaku, redukując go do nietoksycznej postaci. StressGuard ma odczyn 7,0. Nawet dodany w dużej ilości nie wpływa na wartość pH wody w akwarium. Nie okleja żywic stosowanych w filtrach oraz nie zatyka samych filtrów. Sprawdź osobiście wyjątkowe właściwości StressGuard. Polecamy! www.zoofokus.pl

Nowa generacja reaktorów CO2

Przysmak 3w1 dla gadów Jest to specjalnie przygotowana mieszanka dla gadów i ryb, zawierająca suszoną stynkę, krewetkę i gammarusa. Naturalny pokarm zawierający duże ilości białka i tłuszczu, które przyczyniają się do utrzymania dobrej kondycji ryb i żółwi. Opakowanie: 450 ml www.alegia.pl

sera flore CO2 active reactor 500/1000 jest wkomponowany w istniejący obieg wody (np. poprzez filtr zewnętrzny) lub, alternatywnie, może być obsługiwany przez pompę. Wirniki doprowadzają do silnego wymieszania CO2 z wodą akwariową, co umożliwia rozpuszczenie kilkuset pęcherzyków CO2 na minutę. Zestaw zawiera mocowanie, dzięki któremu reaktor może być umieszczony wewnątrz lub na zewnątrz akwarium (np. w szafce), w zależności od istniejącej instalacji. Kolor urządzenia (przydymiony szary) przeciwdziała osiedlaniu się glonów. Łatwy do czyszczenia. www.sera.pl

BACTO–ACTIVE – żywe kultury bakterii do akwarium BACTO–ACTIVE zawiera wyselekcjonowane szczepy bakterii, które szybko i skutecznie rozkładają zgromadzoną w podłożu, filtrach i na elementach ozdobnych materię organiczną. Dzięki temu pielęgnacja akwarium staje się łatwiejsza. Preparat BACTO–ACTIVE w połączeniu z regularnymi podmianami wody sprawia, że nawet w „starych” akwariach warunki życia dla organizmów wodnych są doskonałe, a opiekun ma mniej pracy z usuwaniem zalegających resztek organicznych. Dzięki regularnemu stosowaniu preparatu woda jest czysta,

przejrzysta i bezpieczna dla mieszkańców akwarium. Ponadto szczepy bakterii zawarte w preparacie BACTO-ACTIVE wspomagają działanie bakterii nitryfikacyjnych. Dzięki ich pracy w nowych akwariach szybciej osiedlają się bakterie nitryfikacyjne i w krótszym czasie ustala się równowaga biologiczna. Po zastosowaniu BACTO–ACTIVE syndrom nowego akwarium nie jest już problemem. Producent: TROPICAL Tadeusz Ogrodnik www.tropical.pl Facebook.com/Tropical. Poland

ROSSMONT MOVER ROSSMONT MOVER to wyprodukowane we Włoszech, najmniejsze na świecie pompy cyrkulacyjne do akwariów morskich i słodkowodnych. Pompy strumieniowe MOVER z wirnikiem osiowym charakteryzują się bardzo szerokim i delikatnym przepływem wody oraz kątem rozwarcia stożka o wartości około 120°, co oznacza, że przepływ wody nie jest skupiony w jednym punkcie. MOVER wytwarza przepływ turbulentny, który stymuluje powstawanie naturalnych prądów morskich. Pompy opracowane są tak, aby być zarówno urządzeniem mocnym, jak i niezakłócającym życia organizmów wodnych. Wyposażone są w unikalny system VAS, który zapewnia maksymalnie ciche działanie urządzenia, system ACS - System Automatycznego Czyszczenia oraz specjalny uchwyt magnetyczny, który pozwala na ustawienie urządzenia w dowolnym miejscu zbiornika i zapewnia stabilny punkt oparcia na szkle. AQUARAY Hurtownia Akwarystyczna tel. +48 883 572 938 www.aquaray.pl

listopad 2015

zagadnienia behawioralne

N Rys.: Magdalena Gałęzia, www.facebook.com/Milozwierz

a początku zawsze należy ustalić jedną podstawową kwestię – czy kot załatwia się poza kuwetą (wydalanie), czy też znakuje teren moczem (komunikacja). W pierwszym przypadku możemy spróbować pomóc klientowi kilkoma prostymi radami i preparatami – to na nim się skupimy. W drugim (o ile dotyczy kotów sterylizowanych) zazwyczaj u podłoża zachowania leży silny stres i problemy w relacjach w zwierzęco–ludzkiej grupie, dlatego polecam odsyłanie takich klientów do specjalisty od kociego zachowania.

Oceń, z czym masz do czynienia

Co zrobić,

gdy kot załatwia się poza kuwetą? Załatwianie się poza kuwetą jest jednym z najczęstszych problemów zgłaszanych przez właścicieli kotów. Ponieważ po pomoc kierują się oni równie często do behawiorysty i weterynarza, co do pracownika sklepu zoologicznego, warto znać podstawowe zasady pomocne w radzeniu sobie z tą przypadłością.

listopad 2015

Jak rozróżnić, czy mamy do czynienia ze znaczeniem, czy z wydalaniem? Jest jedna prosta zasada: jeśli zabrudzone są powierzchnie pionowe, takie jak ściany i drzwi, a ilość moczu jest niewielka, to prawdopodobnie mamy do czynienia ze znaczeniem. Kot przyłapany na tym zachowaniu stoi odwrócony tyłem do opryskiwanego obiektu i ma wysoko zadarty ogon. Kot, który oddaje mocz poza kuwetą, zostawia zazwyczaj sporą jego plamę na powierzchni poziomej, jak podłoga, łóżko, legowisko itp. Często są to powierzchnie chłonne. Przyłapany na tym zachowaniu kot będzie miał pozycję taką samą, jak podczas oddawania moczu w kuwecie, czyli przykucniętą.

Dlaczego koty oddają mocz poza kuwetą?

Są trzy główne powody, dla których niesprawiający dotąd problemów kot zaczyna załatwiać swoje potrzeby fizjologiczne poza kuwetą. Pierwszym z nich, który stosunkowo łatwo wykluczyć lub potwierdzić, są problemy zdrowotne związane z układem moczowym. Wystarczy wykonać podstawowe badanie moczu w lecznicy weterynaryjnej, by dowiedzieć się, czy za zmianą zachowania kota nie stoi ta właśnie przyczyna. Ponieważ koci mocz znacznie łatwiej zbadać niż złapać jego próbkę, warto

7 zasad postępowania z kotem oddającym mocz poza kuwetą Czasem niewielkie zmiany w postępowaniu z kotem pozwalają złagodzić lub wręcz rozwiązać problem załatwiania się poza kuwetą.

Kiedy do behawiorysty?

Jeśli zastosowanie powyższych zasad nie przynosi efektu, a zdrowotne przyczyny zachowania zostały wykluczone, jedynym rozwiązaniem jest pokierowanie klienta do behawiorysty, który dokładnie przyjrzy się problemowemu zachowaniu i zajmie się pracą nad jego wyeliminowaniem.

2. Dokładne czyszczenie miejsc zabrudzonych moczem i kałem Aby skutecznie wyczyścić zabrudzone odchodami miejsce należy najpierw umyć je zwykłym płynem do naczyń, następnie specjalnym środkiem do usuwania zapachu moczu, a w końcu przetrzeć octem i na koniec wodą. Wszystkie przedmioty, na które kot ma w zwyczaju oddawać mocz (np. dywaniki), należy wyprać, spryskać środkiem do usuwania zapachu moczu i, jeśli to możliwe, schować do czasu rozwiązania problemu. Jeśli kot uporczywie załatwia sie w jakieś miejsce, można pryskać je repelentem, jednak nie należy nadużywać takich środków, gdyż mogą one dodatkowo stresować kota. 3. Znalezienie idealnej kuwety i żwirku, który kot zaakceptuje Najchętniej akceptowana przez koty jest kuweta duża i otwarta, i od niej zazwyczaj najlepiej zacząć poszukiwania. Jeśli właściciel ma kuwetę zakrytą, należy na jakiś czas zdjąć jej pokrywę lub chociaż usunąć drzwiczki. W przypadku kotów starszych i chorych należy upewnić się, że wejście do kuwety nie jest usytuowane zbyt wysoko. Żwirek powinien być taki, jaki kiedyś kot akceptował. Jeśli nie ma takiego, należy sprawdzić różne, zaczynając od drobnego bezzapachowego bentonitu dobrej jakości. Wysokość poziomu żwirku w kuwecie należy dobrać do preferencji kota – zazwyczaj jest to ok. 10 cm.

parterze, a w pobliżu przebywają inne koty, dobrze jest umiejscowić kuwetę w pomieszczeniu bez okien. 5. Odpowiednia ilość kuwet Generalna zasada brzmi, że w domu powinno być tyle kuwet, ile jest kotów, plus jedna. Oznacza to, że jeśli mamy jednego kota, który ma problem z załatwianiem się, powinniśmy mieć minimum dwie kuwety, jeśli mamy dwa koty, to minimum trzy kuwety itd. Co ważne, kuwety te muszą stać w różnych pomieszczeniach. Dobrym pomysłem jest próba ustawienia dodatkowej kuwety tam, gdzie kot najchętniej oddaje mocz. 6. Nagradzanie kota za załatwianie się w kuwecie i nie karcenie za załatwianie się poza nią Kota nigdy nie należy karcić za załatwienie się poza kuwetą. Nie dość, że nic to nie da, to stres może jeszcze pogorszyć sprawę. Można za to nagrodzić kota, gdy załatwi się do kuwety, co zachęci go do udawania się tam częściej. Ważne jednak, aby zrobić to taktowanie, czyli – gdy kot już z kuwety wyjdzie – łagodnym głosem pochwalić go i podać ulubiony przysmak.

Rys.: Magdalena Gałęzia, www.facebook.com/Milozwierz

zaproponować klientowi specjalny żwirek przeznaczony do tego właśnie celu. Mniej dokładną, ale zdecydowanie łatwiejszą w użyciu alternatywą jest test w formie proszku, który wsypuje się do żwirku i ocenia zmianę w kolorze, będącą odzwierciedleniem odstępstwa wartości pH moczu od normy. Drugi powód dotyczy samej kuwety i żwirku. Koty są bardzo wrażliwe na punkcie swojej toalety i każda zmiana lub niedogodność w tym temacie może skończyć się niemiłą niespodzianką na podłodze. Warto wypytać klienta, czy aby nie zmienił ostatnio kuwety i jej lokalizacji, rodzaju i ilości stosowanego żwirku, nie zaczął używać maskujących środków zapachowych itd. Ważne jest też upewnienie się, że kuweta ma wystarczająco duży rozmiar, jest ustawiona w miejscu spokojnym i łatwo dostępnym oraz sprzątana wystarczająco często. Trzecią przyczyną kuwetowych problemów są relacje w kociej grupie i stres z nich wynikający. Często oddawanie moczu poza kuwetą rozpoczyna się, gdy w domu pojawia się nowy kot i kuwetą trzeba się dzielić. Jak każdy zasób, ten także jest dla kotów cenny i zdarza się, że nawet dobrze czujące się ze sobą koty wolą korzystać z osobnych toalet. Inną przyczyną może być problem z dotarciem do kuwety u kotów lękliwych, dla których przejście przez całe mieszkanie jest równoznaczne z silnym stresem. Lęk taki może pojawić się np. po hałaśliwym remoncie albo w czasie wizyty obcych osób w domu.

1. Dbanie o czystość kuwety Odchody najlepiej jest usuwać z kuwety zawsze, gdy kot z niej skorzysta, a minimum dwa razy dziennie. Kuweta powinna być myta, a żwirek wymieniany raz w tygodniu.

7. Eliminacja źródeł stresu Warto dokładnie przyjrzeć się kotu i ocenić, czy nie jest zestresowany, a jeśli tak, to skąd ten stres się bierze. Czasem wystarczy mała zmiana (np. zapewnienie kotu większej ilości kryjówek, przeniesie kuwety do innego pokoju na czas, gdy przychodzą goście, ograniczenie hałasów itd.), by pomóc kotu poradzić sobie z trudnymi emocjami prowadzącymi do nieprawidłowych zachowań.

4. Odpowiednia lokalizacja kuwety Kuweta powinna być zlokalizowana w miejscu spokojnym i łatwo dostępnym. Jeśli kot mieszka na

listopad 2015

zagadnienia weterynaryjne

Odporność

u zwierząt domowych

Patogeny takie jak bakterie, wirusy i grzyby towarzyszą nam nieustannie, jednak potrafimy im przeciwdziałać, dlatego też do rozwoju choroby dochodzi stosunkowo rzadko. Dzieje się tak za sprawą układu odpornościowego, który jest mechanizmem obronnym organizmu.

echanizm ten rozwinął się, by umożliwić unieszkodliwianie ogromnej liczby potencjalnych patogenów. Składowymi układu immunologicznego są grasica i szpik kostny oraz węzły chłonne, śledziona, a także ważna część: układ odpornościowy związany z błonami śluzowymi MALT (mucosa associated lymphoid tissue), w którego skład wchodzą: tkanka limfatyczna błony podśluzówkowej i śluzowej jelit, skupiska tkanki limfatycznej na poziomie oskrzeli, tkanka limfatyczna nosa i gardła. Właśnie dzięki tym wszystkim skomplikowanym elementom zarówno organizmy ludzkie, jak i zwierzęce bronią się przed infekcjami i poważnymi chorobami. Funkcjonowanie układu immunologicznego polega na angażowaniu jego struktur do czynności skierowanych przeciwko rozpoznanym antygenom. Reakcja immunologiczna powinna skutecznie zapobiegać zagrożeniu wywołanemu przez antygen, a do tego procesu niezbędna jest komunikacja pomiędzy układem immunologicznym a pozostałymi układami organizmu. Niestety w pewnych sytuacjach ten mechanizm obronny jest osłabiony i zawodzi – wzrasta wtedy podatność na zachorowania, a jeśli już dojdzie

Tekst :

lek. wet.

Anna Kruk

listopad 2015

do wystąpienia choroby, to może ona przebiegać ciężej. Do spadku odporności prowadzi bardzo często stres, zwłaszcza jeśli zwierzę jest narażone na ten czynnik przez dłuższy czas; groźne są też wszelkie stany osłabienia organizmu, niedobory żywieniowe, przewlekłe choroby, ciężkie infekcje, zabiegi chirurgiczne oraz okresy rekonwalescencji czy stosowanie niektórych leków. Zwierzęta w niektórych stanach fizjologicznych, takich jak ruja, ciąża, laktacja, także wymagają zwiększonej uwagi właścicieli w związku z możliwym spadkiem odporności. Odporność organizmu zmienia się też wraz z wiekiem; szczególnie narażone na infekcje są zwierzęta bardzo młode oraz zwierzęta starsze. Najczęściej u psów powyżej 8 roku życia można zaobserwować zmniejszoną czynność układu immunologicznego. Najważniejszym sposobem dbania o odpowiedni poziom odporności czworonogów są regularne szczepienia ochronne przeciwko chorobom zakaźnym, które zmniejszają ryzyko zachorowania lub znacznie łagodzą przebieg choroby. Należy pamiętać, że pierwsze szczepienie przeciwko chorobom zakaźnym u psów, takim jak nosówka i parwowiroza, wykonujemy w 6 tygodniu życia, następne szczepienie wykonuje się przeciwko wcześniej wymienionym chorobom oraz przeciwko zakaźnemu zapaleniu wątroby (chorobie Rubartha), patogenom wywołującym kaszel kenelowy oraz leptospirozie w 8–9 tygodniu i kolejne przypominające szczepienie w 12 tygodniu życia. Następne szczepienia wykonuje się już w rocznych odstępach. Koty natomiast szczepimy głównie w wieku 8 tygodni przeciwko wirusom zakaźnego wirusowego zapalenia nosa i tchawicy kotów, kaliciwirozie, zakażeniom Chlamydophila felis, oraz panleukopenii kotów, w celu obniżenia śmiertelności i ograniczenia objawów klinicznych. Następnie również wykonujemy szczepienia przypominające. O dokładnych terminach właściciele na pewno zostaną poinformowani przez lekarza weterynarii w trakcie wizyty ze swoim pupilem. Pamiętać należy także o regularnym odrobaczaniu psów i kotów, ponieważ inwazje

pasożytów wewnętrznych nie tylko obniżają odporność zwierząt, ale także prowadzą do wielu zaburzeń prawidłowego funkcjonowania organizmu, a w przypadku bardzo silnej inwazji zagrażają życiu. Istnieje wiele preparatów dla psów i kotów podawanych w formie doustnej, w celu stymulacji układu odpornościowego. Zapobiegają one zakażeniom, które są wywoływane przez bakterie, wirusy, grzyby i pierwotniaki, a jeśli już dojdzie do zakażenia – pomagają ograniczyć objawy chorobowe i wspomagają stosowanie antybiotykoterapii. Stosuje się je w okresach obniżonej odporności i nasilonego stresu, zwłaszcza w takich sytuacjach jak planowane podróże, wystawy, pobyt w hotelu. Sprawdzają się także u zwierząt geriatrycznych, wyniszczonych oraz w okresach rekonwalescencji. Główną substancją stosowaną w celu zwiększenia odporności czworonogów jest beta–1,3/1,6–glukan, jest to polisacharyd obecny w ziarnach zbóż. Substancja ta powoduje wzrost stężenia specyficznych przeciwciał z klasy IgG i IgM w surowicy oraz IgA w ślinie i łzach, aktywuje układ dopełniacza, stymuluje uwalnianie TNFalfa (ang. tumor necrosis factor) – czyli cytokiny biorącej udział w odpowiedzi zapalnej i immunologicznej. Nasila także produkcję interleukin: IL–1beta, IL–6, IL–10, IL–12. Stymuluje również makrofagi i neutrofile, przez co wzrasta ich aktywność fagocytarna, oraz podnosi aktywność lizozymu. Nie wolno zapomnieć o tym, iż istotną rolę w zachowaniu prawidłowej odporności organizmu odgrywa właściwe żywienie. Dieta musi być

Istotną rolę w zachowaniu prawidłowej odporności organizmu odgrywa właściwe żywienie.

dostosowana do potrzeb organizmu. Inną karmę kupujemy dla szczeniąt i kociąt, inną dla zwierząt dorosłych, a jeszcze inaczej zbilansowaną dla czworonogów geriatrycznych. W zależności od wieku czy stanu fizjologicznego zapotrzebowanie na składniki odżywcze ulega zmianie, tak samo jak ilość kalorii, która zaspokoi zapotrzebowanie energetyczne pupila. Jeśli właściciel kupuje karmy gotowe, komercyjne, to może być pewien, że nabywa on karmę o tak skomponowanym składzie, by zapewniał całkowite zapotrzebowanie energetyczne do prawidłowego funkcjonowania organizmu. Nie jest to tylko wygodniejszy wybór dla właścicieli, ale także zdrowsza opcja dla czworonogów, gdyż przygotowując sami popularnego kurczaka z ryżem nie mamy możliwości sprawić, by w tym pokarmie znalazły się wszystkie niezbędne witaminy, makro– i mikroelementy. Oczywiście pokarm ten zapewnia sporą ilość ważnego dla organizmu budulca – czyli białka – oraz węglowodanów, które dostarczają energii, ale jednak wiele witamin brakuje, przez co można obniżyć poziom odporności zwierzęcia. W karmach komercyjnych natomiast mamy cały komplet witamin i składników mineralnych; między innymi obecna jest: witamina A, witamina D3, witamina E, witamina C, żelazo, wapń, miedź, mangan, cynk i sód. W przypadku występowania chorób, które wymagają modyfikacji różnych składników w diecie, także łatwiej i pewniej jest kupić specjalistyczną karmę weterynaryjną. Na poziom odporności zwierząt wpływa wiele czynników: od napojenia siarą noworodków przez matkę, regularne odrobaczanie przez całe życie, poprzez terminowe szczepienia przeciwko chorobom zakaźnym, właściwe żywienie, które musi być dopasowane na każdym etapie rozwoju, aktywność fizyczną zwierząt dostosowaną do gatunku i rasy, wspomaganie układu immunologicznego właściwymi suplementami, gdy już zaistnieje taka konieczność, oraz ograniczanie sytuacji wywołujących stres. Dbając o te czynniki właściciel w znacznej mierze przyczynia się do utrzymania swojego czworonożnego przyjaciela w jak najlepszej kondycji. listopad 2015

zapowiedzi

Nr 12/2015 (20) grudzień • iSSN 2353-4508

www.facebook.com/zoobiznes

Już w grudniu świąteczne wydanie ZooBiznesu! W numerze m.in.: ● Święta w pracy – wykorzystaj to dobrze! ● Czy kot i świąteczne dekoracje zawsze muszą oznaczać katastrofę? ● Jak radzić sobie z psem zbyt entuzjastycznie witającym świątecznych (i nie tylko) gości? ● Co dla sklepu wynika z humanizacji zwierząt towarzyszących?

Redaktor Naczelna: Joanna Kubera jkubera@zoobiznes.pl

Sekretarz Redakcji: Anna Stepnowska redakcja@zoobiznes.pl +48 25 683 09 14, +48 694 001 914 Reklama: Dorota Mućko dmucko@zoobiznes.pl +48 735 923 914 Korekta: Paulina Grzybowska

Projekt graficzny i skład: Łukasz Borkowski

listopad 2015

Współpraca: • Monika Czaplicka • Natalia Fonrobert • Aleksandra Gabara • Katarzyna Ganszczyk-Rawska • Paulina Grzybowska • Michał Jank • Łukasz Jarczewski • Kaja Karczewska • Iwona Kossowska • Anna Kruk • Agnieszka Kwiatkowska • Adam Mirowski • Andrzej Piróg • Małgorzata Ponikowska • Jagoda Popek • Tomasz Telej • Paweł Thoma • Joanna Winkler • Marcin Wnuk • Marcin Zadrożny • Hubert Zientek • Aleksandra Żyłkowska ISSN 2353-4508 Nakład: 4000 egz. Fotografie: Repozytorium Shutterstock

Zaprezentujemy także szeroki wachlarz produktów idealnych do sprzedaży jako prezenty dla czworonożnych domowników oraz ich pasjonatów. Zapraszamy do lektury i świątecznych zamówień!

Pet Publications Anna Stepnowska 08-400 Garwolin Miętne, ul. Piękna 14/3 www.petpublications.pl redakcja@petpublications.pl Wydawca nie ponosi odpowiedzialności za treść publikowanych ogłoszeń i reklam. Zastrzega sobie również prawo do odmowy ich przyjęcia, jeżeli ich treść lub forma nie są zgodne z misją i programem czasopisma albo łamią społeczny obyczaj. Redakcja zastrzega sobie prawo do adiustacji tekstów i dokonywania skrótów, własnego doboru materiału ilustracyjnego i komputerowego retuszu fotografii.

wrzesieĹ&#x201E; 2015

listopad 2015