An overview over the generic city of Koolhaas

Page 1

1


‫‪-2‬آمار ‪Statistics‬‬ ‫• شهرعام در چند دهه گذشته‪ ،‬رشد چشمگیری داشته است‪ .‬نه فقط ابعاد آن‪ ،‬بلکه تعداد آن هم افزایش یافته است‪ .‬در اوایل دهه هفتاد‪ ،‬به طور متوسط ‪ 2/5‬میلیون نفر در شهر عام سکونت‬ ‫داشتند‪ .‬در حالی که این رقم امروزه در حدود ‪ 15‬میلیون می باشد‪.‬‬ ‫• بعضی قاره ها‪ ،‬از جمله آسیا‪ ،‬در آرزوی شهر عام هستند؛ دیگران از وجود آن سرافکنده اند‪ .‬از آنجا که شهر عام به مناطق گرمسیری و اطراف خط استوا گرایش دارد‪ ،‬ظاهرا تناقضی در کار‬ ‫است‪ :‬صمیمیت و بیگانگی در یکجا ساکن می شوند‪ .‬روزی این محصول کنار گذاشته شده ی تمدن غرب‪ ،‬بار دیگر قطعا جذابیت عتیقه ها را خواهد داشت و تفسیر و رواج شهر عام معنای‬ ‫جدید به آن خواهد بخشید‪.‬‬ ‫• گاهی‪ ،‬یک شهر منحصر به فرد و قدیمی مانند بارسلون‪ ،‬با ساده سازی بی رویه هویت خود‪ ،‬به شهر عام تبدیل می شود و مانند یک لوگو‪ ،‬شفاف می شود‪ .‬خالف آن هرگز اتفاق نمی افتد‪...‬‬ ‫حداقل تا کنون سابقه نداشته است‪.‬‬ ‫‪ -3‬اوصاف کلی ‪General‬‬ ‫• شهر عام‪ ،‬چیزی است که پس از آنکه بخش های عظیمی از زندگی شهری مغلوب فضای مجازی شدند‪ ،‬برجای می ماند‪ .‬حس ها ضعیف و هیجان ها نادرست است‪ .‬مبهم و اسرار آمیز‪ ،‬شبیه‬ ‫فضای وسیعی که با نور یک چراغ خواب روشن شده باشد‪ .‬شهر عام در مقایسه با شهر کالسیک‪ ،‬آرامشی تسکین دهنده دارد‪ .‬عموما از منظری ساکن ادراک می شود‪.‬‬ ‫در شهر عام‪ ،‬لفظ های تک تک و پراکنده به جای تجمع یا حضور همزمان‪ ،‬از هم فاصله پیدا می کند‪ .‬تا خلصه ای که ناشی از تجارب زیبایی شناسانه ی تقریبا نامحسوس است ایجاد کند‪.‬‬ ‫• در تضادی بنیادین با آنچه ظاهرا مشخصه اصلی شهر عام محسوب می شود؛ «کار» هر چه آرام تر باشد‪ ،‬به حالت ناب خود نزدیک تر است‪ .‬آرامش شهر عام با خلوت کردن قلمرو زندگی‬ ‫اجتماعی به دست می آید‪ .‬سطح شهر اکنون تنها حرکت های ضروری را در خود می پذیرد؛ خصوصا حرکت ماشین ها را‪ .‬بزرگ راه ها‪ ،‬صورت جدید بلوارها و میدان ها هستند‪ ،‬که فضای‬ ‫بیشتری را اشغال می کنند و طراحی آن ها‪ ،‬که ظاهرا به منظور تسهیل حرکت با ماشین صورت گرفته است‪ ،‬در واقع به نحو حیرت انگیزی مادی است؛ نوعی خودنمایی سودگرایانه است‬ ‫که وارد فضای روان و بدون اصطکاک می شود‪.‬‬ ‫• شهر عام‪ ،‬قابل تفکیک است‪ ،‬یعنی از تکرار یک واحد ساختاری ساده شکل می گیرد‪.‬‬ ‫• زمین های گلف‪ ،‬تنها چیزی است که از دگرگونی بر جای می ماند‪.‬‬ ‫• شهر عام شماره تلفن های ساده ای دارد‪ .‬به عنوان مثال‪ ،‬رقم های آن یک در میان یکسانند‪.‬‬ ‫• مهم ترین جذابیت آن‪ ،‬بی نظمی حاکم بر آن است‪.‬‬ ‫‪ -4‬فرودگاه ‪Airport‬‬ ‫• فرودگاه ها‪ ،‬که زمانی نشانه یک فضای شهری خنثی در شهر بودند‪ ،‬امروزه جزء بارزترین ویژگی های شهر عام و قوی ترین نماد تفاوت به شمار می آیند‪ .‬آنها باید چنین باشند‪ ،‬چراکه‬ ‫تجربه یک فرد عادی از یک شهر خاص در آن ها خالصه می شود‪ .‬فرودگاه ها در نخستین برخورد عصاره هویت محلی را مثل یک رایحه تند‪ ،‬تصاویر دیواری‪ ،‬پوشش گیاهی و لباس های‬ ‫محلی در اختیار می گذارند‪ .‬آن ها که از چنین بار مفهومی برخوردارند‪ ،‬به صورت نشانه های نمادینی بر ضمیر ناخودآگاه جمعی جهانی‪ ،‬که از جاذبه های غیر هوانوردی آن سوءاستفاده‬ ‫می کنند‪ ،‬نقش بسته اند‪.‬‬ ‫• شکل فرودگاه به سمت استقالل روز افزون گرایش دارد‪ .‬در حالی که روز به روز بزرگ تر می شوند‪ ،‬با تسهیالت بیشتر و بیشتری که بی ارتباط با سفر است‪ ،‬تجهیز می شوند‪ .‬آنها رفته‬ ‫رفته جایگزین شهر می شوند‪.‬‬ ‫• تاریخ‪/‬سن شهر عام را می توان از روش تفسیر دقیق هندسه ی آن فرودگاه‪ ،‬بازسازی کرد‪.‬‬ ‫• فرودگاه ها دو اندازه دارند‪ :‬خیلی بزرگ و خیلی کوچک‪ .‬با این همه‪ ،‬اندازه آن ها هیچ تأثیری بر عملکردشان ندارد‪ .‬از اینجا چنین به ذهن می رسد که حیرت انگیزترین وجه تمامی‬ ‫زیرساخت ها‪ ،‬انعطاف ذاتی آن هاست‪.‬‬ ‫‪ -5‬جمعیت ‪Population‬‬ ‫• شهر عام به شدت چند نژادی است‪ .‬شهر عام‪ ،‬نه فقط چند نژادی‪ ،‬بلکه چند فرهنگی است‪.‬‬ ‫• شهر عام‪ ،‬همواره توسط مردم مهاجر یا آماده کوچ تأسیس می شود‪ .‬این امر بیانگر نااستوار بودن پایه و اساس شهر عام است‪.‬‬ ‫‪ -6‬شهرگرایی ‪Urbanism‬‬ ‫• خصوصیت برجسته شهر عام‪ ،‬این است که هرچه را که کار نمی کند و تاریخ مصرفش گذشته است‪ ،‬به سادگی کنار می گذارد‪ ،‬تا سطح قیراندود آرمان گرایی را با تنه واقعیت گرایی در‬ ‫هم شکند و هرچه را که امکان رشد دارد‪ ،‬به جای آن بپذیرد‪ .‬شهر عام‪ ،‬بقایای چیزی را در خود دارد که قبال به مفهوم «شهر» شناخته می شد‪ .‬شهر عام‪ ،‬شهر آینده است‪ ،‬که زمینه شکل‬ ‫گیری آن را شهر پیشین فراهم آورده است‪.‬‬ ‫• آنچه موجب قوام شهر می شود‪ ،‬قلمرو مطلوب فعالیت جمعی نیست‪ ،‬بلکه فضاهای خارج از این قلمرو است‪ .‬هویت‪ ،‬برنامه اصلی شهر عام است‪ :‬موجود دورگه ای که مخلوطی از سیاست‬ ‫و چشم انداز است‪ .‬سخاوت زیاد و غیراخالقی شهرعام‪ ،‬جایگزین سایر خصوصیات آن می شود‪ .‬به شدت ارگانیک است اما امر ارگانیک به شکل اسطوره ای بسیار قوی وجود دارد‪.‬‬ ‫• خیابان مرده است‪ .‬همزمان با کشف مرگ خیابان‪ ،‬تالش های جنون آمیزی در جهت احیای آن انجام می شود‪ .‬هنر جمعی در همه جا حضور دارد‪.‬‬ ‫• شهر عام از افقی بودن به سمت عمودی شدن پیش می رود‪ .‬اینگونه به نظر می رسد که آسمان خراش حرف آخر را خواهد زد و در همه جا می تواند وجود داشته باشد‪.‬‬ ‫• همه شهرهای عام به صورت خلق الساعه به وجود می آیند؛ اگر چیزی نبود‪ ،‬اکنون آن ها هستند؛ اگر چیزی بوده‪ ،‬آن ها جایگزین شده اند‪ .‬اگر چنین نبود‪ ،‬می بایست پیشینه تاریخی‬ ‫می داشتند‪.‬‬ ‫• منظره شهر عام معموال ترکیبی است از بخش های فوق العاده منظم‪ ،‬که پیدایش آن ها با ظهور و گسترش شهر عام‪ ،‬همزمان است‪.‬‬ ‫• شهر عام‪ ،‬ستایش بی اندازه مفهوم انتخاب آزاد استک تمامی چارچوب ها نفی شده اند‪ ،‬گلچینی از تمامی انتخاب هاست‪ .‬معموال شهر عام‪ ،‬برنامه ریزی شده است‪ .‬اما نه به صورت متداول‪،‬‬ ‫بلکه به صورت پژواک های مختلف‪.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪67‬‬


‫عـــــــــــــام‬ ‫شهـــــــــــــرکولهــــاس‬ ‫صـدف احـدی‬

‫یکی از شخصیت های برجسته تحوالت معماری سال های اخیر و شکفتگی آن بعد از دو دهه آنارشیسم واپس گرای پست مدرنیستی و پیشتازی عقیم دیکانستراکتیویستی‪ ،‬رم کولهاس است‪ .‬موضوعاتی که‬ ‫کولهاس با پیوستگی شایان توجه به آن ها می پردازد‪ ،‬از یک واحد مسکونی تا شهر و کالن شهر توسعه می یابند‪ .‬برای او معماری و شهر با هم عجین هستند ‪ .‬او به درستی معتقد است که بدون داشتن ایده‬ ‫ای از شهر‪ ،‬فعالیت در زمینه معماری‪ ،‬یک تجربه نا کامل است‪.‬‬ ‫کولهاس را با چه کسی جز لوکوربوزیه می توان مقایسه کرد‪ .‬نظریات هر دو در مورد شهر یکسان است‪ .‬هر دو معمار معتقدند که این مراکز تجمع انسان ها دچار بی نظمی و اغتشاش هستند‪ .‬برای پاسخ دادن‬ ‫به این شکل‪ ،‬لوکوربوزیه به راه حل های ساده متوصل می شود‪ ،.‬در صورتی که کولهاس شرایط موجود را پذیرفته و در برخی مواقع‪ ،‬حتی به آنها دامن میزند‪ .‬هر دو معمار از شهر تاریخی فاصله می گیرند‪ .‬نقطه‬ ‫نظر لوکوربوزیه‪ ،‬ایدئولوژیک است؛ وی می گوید که شهرهای تاریخی نمیتوانند به احتیاجات جسمی و روحی انسان های مدرن پاسخ گویند‪ .‬اما کولهاس پراگماتیک است‪ ،‬او معتقد است که با توجه به رشد‬ ‫تصاعدی جمعیت دنیا‪ ،‬شهرهای گذشته بیش از حد کوچک هستند تا بتوانند برای سکنی گزیدن بین انسان ها تقسیم شوند‪.‬لوکوربوزیه به عصر ماشین تعلق دارد‪ .‬برای وی خانه یک «ماشین برای زندگی»‬ ‫است‪ .‬کولهاس به عصر الکترونیک تعلق دارد‪ .‬در یکی از موثرترین متن های کتاب ‪ S.M.L.XL‬که بعد به آن می پردازیم‪ ،‬به تئوریزه کردن چیزی می پردازد که با عنوان «شهر عام» معرفی شده است‪ .‬او‬ ‫معتقد است که بر عکس «شهر خاص» که دارای هویتی تاریخی است‪« ،‬شهر عام» بی ریشه است‪ .‬در این واقعیت های در حال شکل گرفتن‪ ،‬بخش های وسیعی از زندگی شهری به فضاهای مجازی پیوسته اند‪.‬‬ ‫«شهر عام» دارای ساختاری فراکتال گونه است که از تکرار بی پایان یک مدول ساختاری ساده به وجود آمده است‪ .‬برای بازسازی «شهر عام»‪ ،‬این امکان وجود دارد که از کوچک ترین عنصر آن که می تواند‬ ‫یک میز کامپیوتر یا حتی یک دیسکت باشد‪ ،‬شروع کرد‪.‬‬ ‫کولهاس معتقد است که بر خالف مدرنیست ها که از شبکه راه ها و دیگر تجهیزات و تسهیالت برای ایجاد وحدت فیزیکی و یگانگی عملکردی استفاده می کردند‪ ،‬اکنون این شبکه ها‪ ،‬شهرها را به بخش های‬ ‫کامال محصور یا بن بست تقسیم می کند‪ .‬در واقعیت جدید شرایط بینابینی وجود ندارد‪ .‬فضاهای طبیعی‪ ،‬مزارع‪ ،‬شالیزارها و بعضی اوقات زمین های گلف‪ ،‬ناگهان در کنار بخش های ساخته شده قرار می گیرند‪.‬‬ ‫این در کنار هم قرارگیری خشمانه ی دو واقعیت کامال مستقل‪ ،‬می تواند به مدلی برای توسعه کالن شهرهای آینده تبدیل شود‪.‬‬ ‫در چنین مدلی‪ ،‬دیگر اثری از هارمونی‪ ،‬تعادل و یکپارچگی شهرهای تاریخی وجود ندارد‪ .‬برعکس‪ ،‬بخش های مختلف و کامال جدا از هم یا به صورت مکمل یا رقیب عمل می کنند‪ .‬در این نوع شهرها دیگر نمی‬ ‫توان به دنبال شرایط ایده آل گشت‪ .‬بلکه برعکس باید از بی ثباتی‪ ،‬اتفاق و نقص‪ ،‬بهره کشی فرصت طلبانه نمود‪.‬‬

‫شهر عـــام ‪The Generic City‬‬ ‫‪-1‬مقدمه ‪Introduction‬‬ ‫• آیا شهر امروز‪« ،‬از هرنظر»‪ ،‬مانند فرودگاه امروز است؟ آیا این همانندی را می توان به صورت یک تئوری بیان کرد؟ و اگر چنین است‪ ،‬شکل و وضعیت نهایی آن چگونه خواهد بود؟‬ ‫انطباق این دو‪ ،‬تنها به قیمت دفع هویت امکان پذیر است‪ .‬این امر معموال نوعی زیان تلقی می شود‪ .‬اما زمانی که در چنین مقیاسی اتفاق می افتد‪ ،‬باید معنایی داشته باشد‪ .‬هویت چه زیان‬ ‫هایی در بر دارد و فواید بی هویتی کدامند؟‬ ‫اگر همگن کردن که تصادفی به نظر می رسد و معموال با تأسف همراه است‪ ،‬نوعی جریان ارادی و حرکت آگاهانه از تمایز به سوی تشابه باشد‪ ،‬آن وقت چه می شود؟ اگر جریانی که شاهد‬ ‫آن هستیم‪ ،‬نوعی حرکت آزادسازی جهانی با محتوای «مرگ بر شخصیت!» باشد‪ ،‬چه اتفاقی می افتد؟ پس از نابودی هویت‪ ،‬چه بر جای می ماند؟ امر عام؟‬ ‫تا آنجا که هویت‪ ،‬به منزله حاصل اصلی ماده مطرح است‪ ،‬بعید به نظر می رسد که هیچ یک از امور امروزی که ما ایجاد کرده ایم‪ ،‬در آن دخالتی داشته باشند‪ .‬ما خود گذشته را تحلیل می‬ ‫بریم و تمام می کنیم‪ .‬کمیت های انسانی کنونی‪ ،‬ماده قبلی را ناچار‪ ،‬مصرف و تمام می کنند‪.‬‬ ‫هویت به معنای این نحو مشارکت‪ ،‬به شکست می انجامد‪ :‬نه فقط در محدوده فوق سهم آن به تناسب کمتر و کمتر می شود‪ ،‬بلکه در عین حال با از دست دادن استعدادهای خود در طول‬ ‫زمان‪ ،‬فرسوده می شود و وضعیت نامطلوبی پیدا می کند‪ .‬به این معنا که هرچه بیشتر مورد استفاده نادرست قرار گیرد‪ ،‬از اعتبار آن کاسته می شود‪ ،‬تا حدی که کمک های بی ارزش آن‪،‬‬ ‫توهین آمیز به نظر می رسند‪ .‬انبوه توریست هایی که افزایش روز افزون‪ ،‬آنها را به بهمن شبیه می سازد‪ ،‬این بی مایگی را افزایش می دهند و در جست و جوی دائمی «شخصیت»‪ ،‬هویت‬ ‫های موفق را به غباری بی ارزش تبدیل می کنند‪.‬‬ ‫• هویت‪ ،‬تمرکزگراست‪ ،‬به این معنی که بر یک جوهره تأکید می کند‪ .‬تراژدی هویت در مقوله ساده هندسی ارائه می شود‪ .‬همراه با گسترش‪ ،‬قلمرو آن توسعه بیشتری پیدا می کند و به‬ ‫ناچار از اقتدار و اعتبار هسته کاسته می شود‪ .‬الجرم فاصله میان مرکز و پیرامون به قدری افزایش می یابد که به نقطه شکست می رسد‪.‬‬ ‫در این دیدگاه جدید‪ ،‬فضای اطراف‪ ،‬به عنوان منطقه ای بالقوه ارزشمند است و با تأخیر بسیار کشف شده است‪ .‬اما این کشف صرفا نوعی گرایش پنهان و شکل نیافته است‪ :‬بدون مرکز و‬ ‫بدون اولویت‪ .‬بدین ترتیب بدون مرکز‪ ،‬هیچ فضایی در اطراف وجود ندارد‪ .‬جاذبه اولی(مرکز) احتماال خالء دومی (پیرامون) را جبران می کند‪.‬‬ ‫• شهر عام‪ ،‬شهری است که از گرفتاری مرکز‪ ،‬و از قیدوبند های هویت آزاد است‪ .‬شهر عام با این چرخه های مخرب وابستگی در تقابل است‪ :‬این شهر‪ ،‬هیچ چیز به جز انعکاس احتیاجات‬ ‫و توانایی های امروزی نیست‪ .‬این شهر بدون تاریخ است‪ .‬برای همه به اندازه کافی بزرگ است‪ .‬آسان است‪ .‬به صرف هزینه و تعمیرات احتیاج ندارد‪ .‬اگر روزی به اندازه ای کوچگ شود که‬ ‫پاسخگوی نیازها نباشد‪ ،‬به راحتی گسترش می یابد‪ .‬اگر کهنه شود‪ ،‬خود باعث تخریب خود شده و مجددا مطابق نیازهای روز بازسازی می شود‪ .‬این شهر می تواند هر صبح دوشنبه‪ ،‬هویتی‬ ‫جدید تولید کند‪.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪66‬‬


‫• آتریم یک فضای خالی است‪ :‬فضاهای خالی‪ ،‬مهم ترین بخش بلوک های شهری شهر عام هستند‪ .‬به شکل متضادی خالی بودن این فضا وجود فیزیکی آن را نشان می دهد‪ .‬هرچقدر تکرار‬ ‫فضاهای داخلی آن بیشتر باشد‪ ،‬تکرار ضروری آن ها کمتر قابل توجه است‪.‬‬ ‫• سبک دلخواه‪ ،‬پست مدرن است و همیشه اینطور خواهد ماند‪ .‬پست مدرنیسم تنها سبکی است که در ارتباط بین معماری و احساسات موفق بوده است‪ .‬پست مدرنیسم‪ ،‬علمی که بر اساس‬ ‫قرائت های متمدن از تاریخ معماری باشد‪ ،‬نیست بلکه یک روش در معماری حرفه ای است که نتایج الزم را با سرعتی هماهنگ با سرعت توسعه شهر عام فراهم می کند‪.‬‬ ‫• هرمقاومتی در برابر پست مدرنیسم‪ ،‬ضد دمکراتیک است‪ .‬این عمل‪ ،‬حلقه ای نهانی دور معماری خلق می کند که آن را غیرقابل مقاومت می کند‪.‬‬ ‫• تنوع هرگز کسل کننده نیست‪ .‬کسالت هرگز متنوع نیست‪ .‬اما تنوع بی پایان شهر عام‪ ،‬حداقل به عادی کردن تنوع نزدیک می شود‪ .‬برخالف توقعات‪ ،‬این تکرار است که غیرعادی شده‬ ‫است‪ .‬بنابراین ذاتا جرأت دهنده و بشاش کننده است‪ .‬اما شهر عام برای قرن بیست و یکم است‪.‬‬ ‫‪ -12‬جغرافی ‪Geography‬‬ ‫• شهر عام‪ ،‬آب و هوایی گرم تر از معمول دارد‪ .‬به طرف جنوب و به سوی استوا در حرکت است‪ .‬دور از کار افتضاحی است که شمال در هزاره دوم انجام داد‪ .‬این مسئله‪ ،‬مفهومی شبیه به‬ ‫کوچ کردن دارد‪ .‬آب و هوایی بهتر‪ ،‬مردمانی زیباتر‪ .‬مردمی در آن ساکن اند که آن ها را در جای دیگر دوست ندارند‪.‬‬ ‫• مردم در شهر عام‪ ،‬فقط زیباتر از همنوعان خود نیستند‪ ،‬بلکه به خوش اخالقی‪ ،‬کم شوقی درباره کار‪ ،‬دشمنی کمتر‪ ،‬خوشایندتر بودن‪ ،‬مشهور هستند‪ .‬به عبارت دیگر می توان گفت‪ ،‬بین‬ ‫معماری و رفتار رابطه ای وجود دارد که شهر می تواند با روش های ناشناخته‪ ،‬مردم بهتری را به وجود آورد‪.‬‬ ‫‪ -13‬هویت ‪Identity‬‬ ‫• بر اثر محاسبات‪ ،‬شهر عام تصویر ها و پیکره نگاری های بسیار زیادی به خود گرفته است‪ .‬اگر رو به آب باشد‪ ،‬سمبل های مربوط به آب تمام محوطه را فرا گرفته است‪ .‬اگر بندر باشد‪،‬‬ ‫کشتی ها و جرثقیل ها به چشم می خورند‪ .‬اگر در آسیا باشد‪ ،‬زنان ظریف با شکل و شمایل هایی انعطاف پذیر و رفتاری که مملو از اشارات است‪ ،‬ظاهر می شوند‪.‬اگر در منطقه کوهستانی‬ ‫است‪ ،‬بروشورها‪ ،‬منو ها‪ ،‬بلیط ها ‪ ،‬تابلو های تبلیغاتی همه به تپه تاکید می کنند‪ ،‬به طوریکه گویا هیچ چیز به اندازه یک تکرار بیهوده‪ ،‬قانع کننده نیست‪ .‬هویت آن مثل کلمه ای است‬ ‫که مرتب تکرار می شود‪.‬‬ ‫‪ -14‬تاریخ ‪History‬‬ ‫• افسوس خوردن نسبت به تاریخ‪ ،‬عمل خسته کننده ای است‪ .‬شهر عام نوعی توافق و رضایت نا گفته از وجود تاریخ را آشکار میکند‪ .‬یک شهر‪ ،‬صفحه ایست که در موثرترین روش ممکن با‬ ‫ساکنین پوشیده شده است‪ ،‬در اکثر موارد‪ ،‬غیبت تاریخ فقط عملکرد آن را کاهش می دهد‪.‬‬ ‫• حضور تاریخ مفهوم کامل ان را به عنوان یک ارزش غایب‪ ،‬تحریف می کند‪.‬‬ ‫• در طول تاریخ بشریت شهر ها از طریق فرآیند استحکامی بوجود آمده اند‪ .‬تغییراتی صورت گرفته و چیزهایی ثابت شده اند‪ .‬فرهنگ ها پیشرفت می کنند‪ ،‬تنزل می یابند‪ ،‬دوباره قدرت پیدا‬ ‫می کنند‪ ،‬ناپدید می شوند‪ ،‬غارت می شوند‪،‬مورد تهاجم قرار می گیرند‪ ،‬پیروز می شوند‪ ،‬دوباره متولد می شوند‪،‬دوران طالیی بدست می آورند و به طور ناگهانی به سکوت فرو میروند‪ .‬همه‬ ‫در یک جا اتفاق می افتد‪ .‬شهر عام‪ ،‬مثل یک اسکیس که هرگز به مرحله اجرا نرسیده‪ ،‬متروک مانده است‪ .‬ایده هایی مثل قوی تر کردن‪ ،‬تکمیل‪ ،‬توسعه با آن بیگانه اند‪.‬‬ ‫• شهر عام برای قبول یا رد ثبات خود‪ ،‬ارتباط خود را با ابدیت حفظ می کند‪ .‬از این رو باستان شناسی در مورد این شهر شاهدی برای فراموش شدن و از بین رفتن آن خواهد بود‪.‬‬ ‫‪ -15‬زیر ساخت ها ‪Infrastructure‬‬ ‫• زیر ساخت ها‪ ،‬که اغلب به صورت دو طرفه تقویت شده‪ ،‬شکل می گیرند و روز به روز رقابت آمیزتر و محلی تر می شوند؛ آن ها دیگر به خلق عملکرد تظاهر ندارند و به جای یک شبکه یا‬ ‫یک ارگانیسم دیگر‪ ،‬زیر ساخت های یک محوطه محاط شده با سرزمین بیگانه یا یک کوچه بن بست را فراهم می کنند‪.‬‬ ‫• زیر ساخت ها دیگر یک پاسخ موجه به نیازهای فوری یا غیر ضروری نیستند‪ ،‬بلکه یک سالح یا یک پیش بینی هستند‪.‬‬ ‫‪ -16‬فرهنگ ‪Culture‬‬ ‫• فقط فرضیات فراوان و زاید است‪.‬‬ ‫• در هر محدوده زمانی‪ ،‬حداقل سه نوع رقتار مختلف برای گربه ها وجود دارد‪ .‬دنیا با عیاشی ها و صداهای میومیو احاطه شده است‪.‬‬ ‫• شهر قبال محلی برای شکار های عظیم جنسی بود‪ .‬شهر عام مانند آژانس واسطه است‪ ،‬که به طور مفید و موثر عرضه ها و تقاضاها را تنظیم می کند‪ .‬شور و هیجان به جای درد‪ :‬این یک‬ ‫پیشرفت است‪ .‬زشت ترین و وقیح ترین حاالت ممکن با بهترین امکانات چاپ فراهم شده است‪.‬‬ ‫‪ -17‬پایان ‪End‬‬ ‫• یک فیلم هالیوودی در مورد انجیل را تصور کنید‪ .‬شهری در یک مکان مقدس‪ .‬صحنه بازار‪ :‬از چپ به راست افراد غریبه با لباس های پاره و رنگی‪ ،‬خرقه های ابریشمی وارد صحنه می شوند‪ .‬با‬ ‫صحبت هایی همراه با حرکت دست و پا‪ ،‬حرکت چشمهایشان نزاع را آغاز می کنند‪ ،‬می خندند‪ ،‬ریش خود را چنگ میزنند‪ ،‬به طرف مرکز تصویر حرکت می کنند در حالی که عصاهای شان‬ ‫و مشت هایشان را در هوا تکان می دهند‪ ،‬حیوانات رم می کنند‪ ...‬مردم فریاد می زنند‪ .‬اعالن هایی از آینده؟ دعا کردن به درگاه خدایان؟ کیف ها دزدیده می شوند‪ ،‬جنایات تحت تعقیب قرار‬ ‫می گیرند‪ ،‬کشیش برای آرامش دعا میکند‪.‬کودکان ار میان پاها و خرقه ها فرار می کنند‪ .‬حیوانات پارس می کنند‪ .‬مجسمه ها می افتند زنان فریاد می زنند‪ ،‬تهدید می شوند؟ به وجود می‬ ‫آیند؟ جمعیت به یک اقیانوس تبدیل می شود‪ .‬موج ها می شکنند‪ .‬حاال سکوت‪ ،‬یک آرامش خوشایند و فیلم بر عکس می شود‪ .‬حاال زنان و مردان با سکوت به عقب کشیده می شوند‪ .‬بیننده‬ ‫عالوه بر خود مردم‪ ،‬فضاهای بین آنها را هم میبیند‪ .‬مرکز خالی میشود؛ آخرین سایه ها هم از صحنه تصویر مستطیلی خارج می شوند‪ ،‬شاید در حال شکایت و گالیه هستند‪ ،‬اما متاسفانه‬ ‫ما صدای آن ها را نمی شنویم و حاال سکوت با خالی بودن همراه می شود‪ .‬آرامش‪ ...‬تمام شد‪ .‬این داستان یک شهر بود‪ ،‬دیگر شهری وجود ندارد‪ .‬اکنون می توانیم تئاتر را ترک کنیم‪...‬‬ ‫منابع‬ ‫ کولهاس‪ِ ،‬رم ‪ ،‬کتاب ‪1995 ، S.M.L.XL‬‬‫ هرون‪ ،‬کاترینا‪ ،‬کتاب «از باهاس تا کولهاس(از مسیر لوکوربوزیه)»‪ ،‬ترجمه‪ :‬کاتوزیان‪ ،‬شهاب‬‫‪ -‬رئیسی‪ ،‬ایمان‪ ،‬تحلیل آثار‪-‬اندیشه ها و دیدگاه های رم کولهاس‪ ،‬نشرخاک‪1385 ،‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪69‬‬


‫• بهترین تعریف از زیبایی شناسی شهر عام‪« ،‬سبک آزاد» است‪ .‬یک شهر مسطح را مجسم کنید‪ .‬سه عنصر در آن وجود دارد‪ :‬راه ها‪ ،‬بناها و طبیعت‪ .‬آن ها در روابطی انعطاف پذیر همزیستی‬ ‫دارند‪.‬‬ ‫هریک از سه جزء ممکن است بر بقیه غلبه کند‪ :‬گاهی راه گم می شود‪ ،‬گاهی هیچ ساختمانی دیده نمی شود‪ ،‬تنها طبیعت؛ بعد همان قدر ناگهانی‪ ،‬فقط ساختمان شما را احاطه می کند‪.‬‬ ‫در بعضی از نقاط هولناک‪ ،‬هر سه عنصر با هم غایب اند‪ .‬در این سایت ها‪ ،‬شهر عام ظاهر می شود‪ .‬به همان اندازه که فیگوراتیو است‪ ،‬آبستره هم هست‪.‬‬ ‫• قطعا‪ ،‬با این که شهر عام جدید است‪ ،‬اما منظومه ای از شهرهای جدید‪ ،‬گرد آن حلقه می زنند‪ :‬شهرهای جدید مانند حلقه های ساالنه زمین هستند‪ .‬به هرحال این شهرها خیلی زود پیر‬ ‫می شوند‪.‬‬ ‫• شهر عام‪ ،‬نشان دهنده مرگ قطعی برنامه ریزی است‪ .‬نه به این دلیل که فاقد برنامه ریزی است‪ .‬به دلیل آن که خطرناک ترین و وجدآورترین کشف حاصل از ظهور شهر عام‪ ،‬آن است که‬ ‫برنامه ریزی به هیچ وجه تأثیری در آن ندارد‪ .‬شبکه ها بیش از اندازه گسترش می یابند‪ ،‬فرسوده شده‪ ،‬تحلیل می روند و از دور خارج می شوند‪ .‬جمعیت به دو‪ ،‬سه یا چهار برابر افزایش‬ ‫می یابد و ناگهان به صفر می رسد‪ .‬اقتصاد شتاب پیدا می کند‪ ،‬از سرعتش کاسته می شود‪ ،‬منفجر می شود و فرو می پاشد‪.‬‬ ‫در این عرصه ای که جلوه ی تام و تمام انوع گزینش هاست‪ ،‬هرگز این امکان وجود ندارد که بتوان زنجیره علت و معلولی را مجددا بین اشیاء و امور برقرار کرد‪ .‬آن ها صرفا وجود دارند و‬ ‫به موجودیت خود ادامه می دهند‪.‬‬ ‫‪-7‬سیاست ‪Politics‬‬ ‫• شهرعام با حکومتی قدرتمند و متمرکز رابطه دارد‪ -‬محلی یا کشوری‪ .‬معموال یاران پیشوا‪ ،‬تصمیم می گیرند که قسمتی از مرکز شهر را توسعه دهند‪ ،‬یا حتی یک شهر جدید در همین‬ ‫اطراف شروع کنند و سپس به صورت ضربتی تالش می کنند که شهر را برروی نقشه ایجاد کنند‪.‬‬ ‫• بسیاری اوقات‪ ،‬حکومت به حد شگفت آوری از نامرئیت می رسد‪ ،‬گویا شهری عام در مقابل دیکتاتوری مقاومت می کند‪.‬‬ ‫‪ -8‬جامعه شناسی ‪Sociology‬‬ ‫• شگفت آور است که پیروزی شهر عام با پیروزی جامعه شناختی آن مطابقت ندارد‪ .‬شهر عام جامعه شناسی اتفاقی است‪ .‬هر شهر عام مانند ظرف نگهداری میکروب است که هر فرضیه می‬ ‫تواند برروی آن اثبات شود و سپس پاک شود‪ ،‬بدون آنکه دوباره در فکر پردازنده و مخاطب آن طنین انداز شود‪.‬‬ ‫• شهر عام‪ ،‬در حال از دست دادن هر ساختاری است که در گذشته همه چیز را با هم وحدت می بخشید‪.‬‬ ‫• شهر عام‪ ،‬همچنین‪ ،‬به طور مداوم در مقابل تفکر و تعمق مقاومت می کند‪ :‬آن اثبات می کند که جامعه شناس می تواند بدترین راه برای تسخیر ساختن آن باشد‪ .‬هر مقاله انتقادی منتشر‬ ‫شده را فریب می دهد‪ .‬با مقدار زیادی از اسناد و مدارک شریک می شود و در مقابل هر فرضیه ای می ایستد‪.‬‬ ‫‪-9‬محالت ‪Quartes‬‬ ‫• شهر عام‪ ،‬زمانی گذشته ای داشت‪ .‬در مسیر پیشرفت‪ ،‬قسمت های زیادی از آن ناپدید شده است‪ ،‬ظاهرا گذشته آن بسیار غیر بهداشتی و حتی خطرناک بوده‪ ،‬سپس بدون هشدار‪ ،‬آسودگی‬ ‫به پشیمانی تبدیل شده است‪ .‬ماشین مخرب‪ ،‬آرام آرام متوقف می شود؛ بعضی از خرابه ها به طور اتفاقی روی صفحه اقلیدسی حفظ می شوند‪ ،‬البته با ارزش و اهمیتی که هرگز نداشته اند‪.‬‬ ‫• تاریخ‪ ،‬با وجود غیبت اش‪ ،‬هنوز به عنوان یک عامل موثر‪ ،‬حتی در صنعت شهر عام مطرح است‪ .‬در اطراف منطقه های آزاد شده‪ ،‬در اطراف خرابه های حفظ شده‪ ،‬هتل های بیشتری ساخته‬ ‫شده اند‪ ،‬که تعداد مضاعف توریست ها نسبت به محو شدگی گذشته را جذب می کند‪.‬‬ ‫• به جای خاطرات مشخص‪ ،‬روابطی که شهر عام را با هم مرتبط می کند خاطرات عمومی هستند‪ .‬حتی اگر همه خاطرات همزمان نباشد‪ ،‬حداقل یک خاطره یادگاری و یا یک خیال است‬ ‫که هرگز پایان نمی یابد‪ ،‬خاطره عام‪.‬‬ ‫• هر شهر عام یک مرز آبی دارد‪ ،‬شاید الزاما هم آب نباشد‪ .‬به هرحال مکانی است که شهر به شرایط دیگری می پیوندد‪ ،‬توریست ها در این مکان جمع می شوند و دسته های دوره گرد سعی‬ ‫می کنند جنبه های بی نظیر شهر را به آنها بفروشند‪ .‬توریست ها اغلب با آنها به نرمی رفتار می کنند‪ .‬اما کسی ندیده که فروش صورت بگیرد‪ .‬سپس در غذاخوری هایی که در کنار مرز‬ ‫آبی هستند‪ ،‬می نشینند‪ :‬آن ها همه نوع غذاهای امروزی را ارائه می دهند‪،‬غذاهای تند؛ شاید اولین و بهترین نشانه بودن در جای دیگر باشد‪.‬‬ ‫‪-10‬برنامه ‪Program‬‬ ‫• ادارات هنوز آنجا هستند‪ ،‬حتی با تعداد بیشتر‪ ،‬مردم می گویند که دیگر نیازی به آنها نیست‪ .‬در طول ‪ 5‬تا ‪ 10‬سال آینده هم در خانه کار خواهیم کرد‪ .‬اما در این شرایط ما به خانه های‬ ‫بزرگ تری نیاز خواهیم داشت‪ ،‬آنقدر بزرگ که بتوان در آن جلسه داشت‪ .‬ادارات به خانه ها تبدیل خواهند شد‪.‬‬ ‫• تنها فعالیت خرید کردن است‪ .‬اما چرا خرید را موقت در نظر نگیریم؟ بهترین وقت را هدر می دهد‪ .‬آن هم تقصیر ماست که به کار بهتری فکر نمی کنیم‪ .‬همین فضاها لبریز از برنامه های‬ ‫دیگر مثل کتابخانه ها‪ ،‬حمام ها‪ ،‬دانشگاه ها خواهد شد‪ .‬ما از عظمت آن ها خواهیم ترسید‪.‬‬ ‫• هتل ها مهم ترین محل اقامت در شهر عام خواهند شد‪ .‬بلوک های شهری که زمانی محل ادارات بودند و همیشه مملوء از رفت و آمد‪ ،‬حال نشانگر مکان های مهم تر در جاهای دیگری‬ ‫هستند‪ .‬هتل ها حال مکان هایی هستند که با افزایش امکانات بیشتر از همه به چشم می خورند‪.‬‬ ‫• حاال دیگر هتل مفهوم حبس را القا می کند‪ ،‬بازداشت داوطلبانه؛ جای دیگری برای رفتن نیست‪ .‬آمده اید و باید بمانید‪ .‬در حالت کلی آن هتل شهری را توصیف می کند که ‪ 10‬میلیون‬ ‫نفر در اتاق های آن حبس شده اند‪ ،‬نوعی انیمیشن معکوس‪.‬‬ ‫‪-11‬معماری ‪Architecture‬‬ ‫• معماری شهر عام از نظر تعریف و توصیف بسیار زیباست‪ .‬برای هر سازه شناخته شده به طور میانگین ‪ 27‬نسخه بی نتیجه و ناقص وجود دارد که با سرعت باورنکردنی ساخته شده اند‪ .‬آن‬ ‫ها در ‪ 10‬هزار دفتر معماری که هیچ کس چیزی در مورد آن ها نشنیده است با استفاده ای منظم از غیر اصول ها‪ ،‬به وجود آمده است‪.‬‬ ‫• زاویه نماها تنها منبع موثق برای تعیین نبوغ معماری است‪ :‬سه امتیاز برای عقب کشیدگی‪ ،‬یک امتیاز برای پیش آمدگی‪ ،‬دوازده امتیاز منفی برای موانع‪.‬‬ ‫• ماهیت ظاهرا جامد شهر عام گمراه کننده است‪ 51 .‬درصد حجم آن آتریم است‪ .‬آتریم‪ ،‬وسیله ای شیطانی است برای اینکه غیرذاتی را ذاتی جلوه دهد‪ .‬نام رومی آن‪ ،‬پشتوانه ای همیشگی‬ ‫برای معماری است‪.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪68‬‬


Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.