Satrap Magazine, issue 3

‫ﺳﺨﻦ‬

‫ﺁﺧﺮ‪ .......‬ﺳﺎﻝ ﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺷﻬﺮﻫﺎﻯ ﻣﺪﺭﻥ ﺯﻧﺪﮔﻰ ﻣﻰ ﻛﻨﻴﻢ ‪ ،‬ﺳﺎﻝ ﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﺷﻬﺮﻫﺎﻳﻤﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ‬ ‫ﺷﻬﺮﺳﺎﺯﺍﻧﻪ ﻣﻰ ﺳﻨﺠﻴﻢ ﻭ ﻳﺎﺩ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﻳﻢ ﻛﻪ ﺷﻬﺮﺳﺎﺯ ﺩﺭ ﺭﺩﻩ ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻧﻪ ﺑﺎﻻﺗﺮ ﺍﺯ ﺁﻥ‪.‬‬ ‫ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺍﻳﻨﺠﺎﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻨﻮﺯ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺩﺭﺳﺘﻰ ﺍﺯ ﺷﻬﺮﺳﺎﺯ ﻧﺪﺍﺭﻳﻢ‪ .‬ﻧﻬﺎﺩﻫﺎﻯ ﺷﻬﺮﻯ ﻣﺎﻥ ﺗﺪﺍﺧﻞ ﻭﻇﻴﻔﻪ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ‬ ‫ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻫﺎﻳﻤﺎﻥ ﻫﻨﻮﺯ ﻛﻮﺭﻛﻮﺭﺍﻧﻪ ﻭ ﺻﺮﻓﺎ ﺗﺌﻮﺭﻳﻚ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﻜﻞ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﻰ ﺩﺍﻧﻴﻢ ﺩﺭﺳﺖ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﺷﻮﺩ ﺭﺍ ﻓﺪﺍ ﻣﻰ ﻛﻨﻴﻢ ﺑﻪ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﻛﺎﺭﻓﺮﻣﺎ‪ .‬ﺑﻪ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﻣﺮﺩﻡ؛ ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺍﻳﻦ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﻫﺎ ﻣﻘﻄﻌﻰ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻰ ﺩﻫﻴﻢ ﺭﻳﺴﻚ ﻧﻜﻨﻴﻢ ﺗﺎ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﺰ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭ ﺁﺭﺍﻡ ﺑﻤﺎﻧﺪ؛ ﺗﺎ ﻭﻗﺘﻰ ﻛﻪ ﺧﺮﺍﺑﻰ ﺍﺯ‬ ‫ﺳﺮ ﺑﮕﺬﺷﺖ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﺭﺍ ﻣﻘﺼﺮ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺯﻳﺒﺎﻳﻰ ﻭ ﻛﺎﺭﻛﺮﺩ ﺷﻬﺮﻯ ﺭﺍ ﻓﺪﺍﻯ ﺑﺎﺯﻯ ﻫﺎﻯ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻭ ﻣﻨﺎﻓﻊ‬ ‫ﺷﺨﺼﻰ ﻣﻰ ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﻓﺪﺍﻯ ﻣﺒﺎﻟﻎ ﻗﺮﺍﺭﺩﺍﺩ‪.‬‬ ‫ﺷﻬﺮﺳﺎﺯ ﻭ ﻣﻌﻤﺎﺭ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺭﻛﻦ ﺍﺳﺎﺳﻰ ﺩﺭ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺳﺮﺯﻧﺪﮔﻰ ﻭ ﺣﻴﺎﺕ ﺷﻬﺮﻯ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻫﺮ ﺷﻬﺮ ﻣﻮﻓﻘﻰ‬ ‫ﺭﺍ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻣﻮﻓﻘﻰ ﺷﻜﻞ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺪﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺭﺍﺯﻫﺎﻯ ﻳﻚ ﺷﻬﺮ ﺗﻤﺎﻣﺎ ﺩﺍﺧﻞ ﻛﺘﺎﺏ ﻫﺎﻯ ﺻﺮﻓﺎ ﺷﻬﺮﺳﺎﺯﻯ‬ ‫ﺩﻫﻪ ﻫﺎﻯ ﭘﻴﺶ ﻳﺎﻓﺖ ﻧﻤﻰ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻫﻨﺮ ﺷﻬﺮﺳﺎﺯﻯ ﻭ ﻣﻌﻤﺎﺭﻯ ﺍﻛﺴﻴﺮﻯ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ ﻃﻰ ‪ 4‬ﻳﺎ ‪ 6‬ﺳﺎﻝ ﻧﻮﺷﻴﺪﻩ‬ ‫ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺷﻬﺮﺳﺎﺯ ﻭ ﻣﻌﻤﺎﺭ ﺑﺎﻳﺪ ﺭﻣﺎﻥ ﺑﺨﻮﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻓﻴﻠﻢ ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺳﻴﻘﻰ‪ ،‬ﻧﻘﺎﺷﻰ ﻭ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺭﺍ ﺑﻔﻬﻤﺪ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺷﻬﺮ ﺭﺍ‬ ‫ﺍﺯ ﺩﻳﺪ ﺷﻬﺮﺳﺎﺯ ﻣﻰ ﺑﻴﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻨﺮ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﻭ ﺻﻨﻌﺖ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﺻﻨﻌﺖ ﮔﺮ ﻫﻢ ﺑﺒﻴﻨﺪ‪ .‬ﺷﻬﺮﺳﺎﺯ‬ ‫ﻣﻰ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﭘﻴﺸﺮﻭ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻰ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺳﻄﺢ ﺷﻌﻮﺭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻣﺮﺩﻡ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮﺩ ﻳﺎ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺑﻜﺸﺪ‪ .‬ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻄﺢ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭﺍﺕ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ‪ ،‬ﻛﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﻌﻠﻮﻝ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﻫﻤﻴﺸﻪ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻧﮕﻪ ﺩﺍﺭﻳﻢ‬ ‫ﻭ ﺳﻌﻴﻤﺎﻥ ﺑﺮ ﺭﺍﺿﻰ ﻧﮕﻪ ﺩﺍﺷﺘﻦ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺭﻳﺴﻚ ﺑﺎﻻ ﺑﺮﺩﻥ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﻭ ﺳﻄﺢ ﺍﻧﺘﻈﺎﺭﺍﺕ ﻣﺮﺩﻡ‬ ‫ﺭﺍ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﺎ ﻭ ﺧﺮﺩﻩ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﺎﻯ ﻧﺎﺩﺭﺳﺖ ﺭﺍ ﺍﺻﻼﺡ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺗﻌﺎﺭﻑ ﻫﺎﻯ ﻣﻌﻤﻮﻝ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﻳﺮﺍﻧﻰ‬ ‫ﺭﺍ ﻛﻨﺎﺭ ﺑﮕﺬﺍﺭﻳﻢ ﻭ ﺑﭙﺬﻳﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺩﻧﻴﺎﻯ ﭘﺴﺖ ﻣﺪﺭﻥ ﻋﻘﺐ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺍﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺷﻤﺎﺭﻩ ﻣﺠﻠﻪ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻳﻚ ﺳﺎﻝ ﻭﻗﻔﻪ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﺩﺭﻭﻧﻰ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﺩﺳﺘﺘﺎﻥ ﻣﻰ ﺭﺳﺪ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﺪﺕ ﺑﺮﺧﻰ ﺍﺯ ﻣﻘﺎﻻﺕ ﻭ ﺑﺨﺶ ﻫﺎ ﺑﺨﺎﻃﺮ ﮔﺬﺷﺖ ﺯﻣﺎﻥ ﺍﺯ ﻣﺠﻠﻪ ﺣﺬﻑ ﮔﺮﺩﻳﺪﻧﺪ ﻭ ﺗﺠﺎﺭﺑﻰ ﻛﻪ ﺩﺭ‬ ‫ﺟﻤﻊ ﺩﻭﺳﺘﺎﻧﻢ ﺍﺯ ﻳﻚ ﻃﺮﻑ ﻭ ﺩﺭ ﻣﺠﺎﻣﻊ ﺣﺮﻓﻪ ﺍﻯ ﺍﺯ ﻃﺮﻑ ﺩﻳﮕﺮ ﻛﺴﺐ ﻛﺮﺩﻡ ﻣﺮﺍ ﻭﺍ ﺩﺍﺷﺖ ﺗﺎ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬ ‫ﻓﻮﻕ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺨﺶ ﺑﻨﻮﻳﺴﻢ‪ .‬ﻣﺪﺗﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻫﻨﺮ ﻓﺎﺭﻍ ﺍﻟﺘﺤﺼﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﺍﻡ ﻭ ﻓﻜﺮ ﻣﻰ ﻛﻨﻢ‬ ‫ﻧﺴﻞ ﺷﻬﺮﺳﺎﺯ ﻭ ﻣﻌﻤﺎﺭ ﺍﻳﻦ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﻗﻄﺐ ﻫﺎﻯ ﺍﺻﻠﻰ ﺷﻬﺮﺳﺎﺯﻯ ﻭ ﻣﻌﻤﺎﺭﻯ ﻛﺸﻮﺭ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ‬ ‫ﺗﻌﺎﻣﻞ ﺩﺭﺳﺘﻰ ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺵ‪ ،‬ﻣﺠﺴﻤﻪ ﺳﺎﺯ‪ ،‬ﮔﺮﺍﻓﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻣﻮﺯﻳﺴﻴﻦ ﻭ ﺳﺎﻳﺮ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﺍﻥ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺯﻳﺮﺍ ﺁﻧﭽﻪ ﻛﻪ‬ ‫ﺩﺭ ﺷﻬﺮ ﻣﻰ ﺑﻴﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺁﻧﻜﻪ ﻋﻠﻢ ﻭ ﻭﺣﻰ ﻧﺎﺯﻝ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﻨﺮ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﺗﻔﺎﻗﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ﻫﺎﻯ‬ ‫ﺍﺧﻴﺮ ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺗﻔﺮﻕ ﻣﻜﺎﻧﻰ ﺩﺍﻧﺸﻜﺪﻩ ﻫﺎﻯ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻫﻤﺎﻥ ﺑﻪ ﺷﺪﺕ ﻛﻤﺮﻧﮓ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺷﻬﺮﺳﺎﺯ‪ ،‬ﻋﺰﻳﺰ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﭼﻮﻥ ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ﻫﻨﺮﻫﺎ ﻳﻚ ﺟﺎ ﺳﺮﻭﻛﺎﺭ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻨﺮ ﺍﻳﻦ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﻫﻢ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﺪ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫مشارکت شهروندان در اداره امور شهر همچون پیوستاري است که در یک سوي آن معنا و مضمون مشارکت‪،‬‬ ‫محدود به آگاهي مردم از اتفاقاتي است که در شهر مي گذرد و در سوي دیگر آن‪ ،‬معناي واقعي مشارکت مردم در‬ ‫مداخله آنان در تصمیم گیري ها و سهیم شدن در قدرت تلقي مي شود‪ .‬از این رو در یکي از معروف ترین استعاره‬ ‫ها‪ ،‬مشارکت مردم به نردباني تعبیر شده است که هر پله از آن معرف سطحي از مشارکت است و هر چه از پله هاي‬ ‫آن باالتر رویم بر میزان و سطح مشارکت افزوده مي شود‪ .‬در پله هاي پایین‪ ،‬عمدتاَ آگاه سازي و اطالع رساني به‬ ‫مردم صورت مي گیرد و آن قدر سهم مردم در تصمیم گیري ناچیز است که از این سطح به محرومیت از مشارکت‬ ‫و بدتر از آن حتي به فریب کاري و گول زدن مردم یاد شده است‪ .‬در سطح باالتر از آن که نوعي مشارکت جزیي‬ ‫قلمداد مي شود نظرات و صداهاي مردم شنیده مي شود‪ ،‬هرچند لزوماَ پاسخ مناسب به آنها داده نمي شود‪ .‬فقط‬ ‫در سطوح باالتر و واگذاري اختیارات تصمیم گیري به مردم است که مشارکت واقعي تحقق مي یابد‪.‬‬ ‫بر اساس تعابیر فوق‪ ،‬با تشکیل شورایاري ها در تعدادي از محله هاي شهر تهران در اوایل دهه ‪ 1٣80‬گام محدود‪،‬‬ ‫اما رو به باالیي در جهت توسعه مشارکت مردم در اداره امور شهري و محله اي برداشته شد‪ .‬محدود‪ ،‬به این دلیل‬ ‫که بر پایه اساسنامه موجود‪“ ،‬ماهیت وظایف شورایاري صرفاً جنبه شناسایي‪ ،‬نظارتي‪ ،‬مشورتي و همکاري دارد”‪.‬‬ ‫در سال ‪ 1٣81‬اولین دوره انتخابات شورایاري ها به طور محدود و در سطح ‪ 8٧‬محله شهر تهران برگزار شد‪ ،‬اما‬ ‫در دوره دوم و دوره سوم آن در سال ‪ 1٣8٧‬پس از برگزاري سراسري انتخابات‪ ،‬حدود ‪ ٣٧0‬شورایاري در محله‬ ‫هاي شهر تهران تاسیس شد‪ .‬به این ترتیب‪ ،‬کمتر از یک دهه از عمر شورایاري ها مي گذرد و آنها نهاد نسبتاَ نوپا‬ ‫و کم تجربه اي در مدیریت شهري محسوب مي شوند‪ .‬این نهاد به دو شرط مي تواند نقش تاثیرگذاري در تحول‬ ‫مدیریت شهري در ایران ایفا کند‪ :‬نخست باید به عنوان شرط الزم‪ ،‬عزم و اراده قوي براي تقویت و گذر از سطح‬ ‫کنوني به مراحل عمیق تر مشارکت مردم در اداره امور در میان سیاست گذاران و قانون گذاران وجود داشته باشد‪.‬‬ ‫دوم آن که شورایاري ها و شوراهاي شهر به عنوان پشتیبان رسمي و قانوني آنها‪ ،‬در مقاطع مناسب به ارزیابي‬ ‫عملکرد‪ ،‬درس آموزي از تجربه گذشته و اصالح خط مشي خود بپردازند‪.‬‬ ‫مقالههاي حاضر‪ ،‬مجموعه مطالبي است که هر کدام از آنها به بررسي‪ ،‬تحلیل و ارزیابي یک وجه از عملکرد‬ ‫شورایاریها در چند محله شهر تهران مي پردازد‪ .‬این مقالهها محصول درس روش تحقیق دوره کارشناسي شهرسازي‬ ‫دانشگاه هنر در نیمسال دوم سال تحصیلي ‪ 1٣8٧-88‬است‪ .‬بنابراین ماهیت آن بیشتر جنبه آموزشي دارد و‬ ‫محققان نیز قدم هاي اول تحقیق را برمیدارند‪ .‬مسئولیت انتخاب موضوع‪ ،‬تدوین چارچوب و ساختار اصلي تحقیق‬ ‫و مقاله‪ ،‬معرفي منابع و روش تحقیق و همچنین مرور کلي مقاله ها و انتخاب آنها براي چاپ برعهده نگارنده‬ ‫این یادداشت بوده است‪ ،‬اما زحمت بررسي ها‪ ،‬بازدیدهاي میداني از محله هاي شهر‪ ،‬طراحي اولیه پرسشنامه‬ ‫ها و تکمیل آنها در میان مردم‪ ،‬انجام مصاحبه با اعضاي شورایاري ها‪ ،‬تهیه گزارش تحقیق و نگارش مقاله ها و‬ ‫مسئولیت صحت محتواي آنها و سرانجام صفحه آرایي مجموعه برعهده دانشجویان بااستعداد‪ ،‬مشتاق و پرانگیزه‬ ‫کارشناسي شهرسازي دانشگاه هنر بوده است‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫دكترناصربركپور‬

‫عضو هيئتعلمي‬ ‫شهرسازيدانشگاههنـر‬

‫شو‪..‬‬

‫ر‬ ‫ا‬ ‫ی‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫ی‬

‫‪.‬‬

‫مقدمه‪....................................................................................................................‬‬

‫اساس نامه و شرح اهداف و وظايف شوراياري ها‬

‫فصل اول ‪ -‬كليات‬

‫ماده ‪ -1‬در جهت تحقق و اجراي قانون شوراها و تقويت مشارکت هر چه بيشتر‬ ‫شهروندان تهراني در ساماندهي امور مختلف شهري و جلب همکاري واقعي آنان در ارتقاء‬ ‫کيفيت زندگي شهروندان انجمنهاي شوراياري شهر تهران وابسته به شوراي شهر تهران‬ ‫تشکيل ميشود‪.‬‬ ‫تبصره ‪ :1‬در اين اساسنامه انجمن شوراياري شهر تهران به اختصار انجمن شوراياري خوانده‬ ‫ميشود‪.‬‬ ‫ماده ‪ -2‬انجمن شوراياري‪ ،‬انجمني غيردولتي‪ ،‬غيرمتمرکز‪ ،‬غيرسياسي‪ ،‬داوطلبانه و‬ ‫مشارکتي و از جهت اقتصادي خودگردان ميباشد‪.‬‬ ‫ماده ‪ -3‬انجمن شوراياري در مقياس محله سطح شهر تهران فعاليت خواهد نمود‪.‬‬ ‫تبصره ‪ :1‬هر فرد فقط ميتواند عضو يک انجمن شوراياري باشد‪.‬‬ ‫تبصره ‪ :2‬نحوه برگزاري انتخابات در ميان داوطلبين تابع آئين نامهاي خواهد بود که متعاقباً‬ ‫توسط ستاد شوراياري شوراي اسالمي شهر تهران تهيه و به تصويب خواهد رسيد‪.‬‬ ‫تبصره ‪:3‬سن راي دهندگان به اعضاي انجمنهاي شوراياري ‪ 15‬سال به باال ميباشد‪.‬‬ ‫ماده ‪ -4‬انجمن شوراياري‪ ,‬انجمني خودگردان و از اين رو ميبايد از هر حيث توسط‬ ‫خود اهالي اداره شود‪ .‬الکن تا زمان کسب خودکفايي از مساعدتهاي شوراي شهر تهران‬ ‫برخوردار خواهد بود‪.‬‬ ‫تبصره ‪ :1‬عضويت افراد در انجمن شوراياري افتخاري و داوطلبانه است‪.‬‬ ‫‪..................................................................................................................................................................‬‬ ‫فصل دوم ‪ -‬شرايط عضويت و نحوه انتخاب اعضاي انجمن يا‬

‫ساختار شوراياري‬ ‫• ‬ ‫• ‬ ‫• ‬ ‫• ‬

‫ماده ‪ - 5‬شرايط داوطلبان عضويت در انجمن شوراياري ‪:‬‬ ‫داشتن حداقل ‪ 25‬سال سن‬ ‫داشتن حداقل سواد خواندن و نوشتن‬ ‫نداشتن سوء سابقه کيفري‬ ‫سکونت در محله مورد نظر به مدت حداقل شش ماه‬

‫ماده ‪ - 6‬تعداد اعضاي اصلي و علي البدل انجمن شوراياري محله شامل ‪ 7‬نفر عضو‬ ‫اصلي و ‪ 3‬نفر علي البدل مي باشد‬ ‫تبصره ‪ :1‬اعضاي انجمن شوراياري در اولين جلسه از بين خود يک دبير انتخاب خواهند‬ ‫کرد که مسئوليت سخنگويي و ارتباط با ساير انجمنها و مکاتبات انجمن را برعهده خواهند‬ ‫داشت‪ ,‬نحوه ارتباط انجمن شوراياري طبق آئيننامهاي است که توسط ستاد هماهنگي‬ ‫انجمنهاي شوراياري شوراي اسالمي شهر تهران تهيه و به تصويب خواهد رسيد‪.‬‬ ‫تبصره ‪ :2‬اعضاي عليالبدل انجمن شوراياري در کليه جلسات انجمن شرکت نموده و در‬ ‫صورت غيبت اعضاي اصلي در هر جلسه از حق راي برخوردار خواهند بود‪.‬‬ ‫تبصره ‪ :3‬هرگاه عضو يا اعضاء به هر دليل از عضويت انجمن خارج شوند اعضاي عليالبدل‬ ‫به ترتيب آراء دعوت خواهند شد‪.‬‬ ‫ماده ‪ -7‬اعضاي اصلي و عليالبدل انجمن شوراياري براي مدت دو سال انتخاب‬ ‫ميشوند‪.‬‬ ‫‪..................................................................................................................................................................‬‬ ‫‪5‬‬

‫تاريخچه شوراياري ها‬ ‫با تشکيل شوراهاي اسالمي شهر و روستا ‪ ،‬بر اساس اصول ششم ‪ ،‬هفتم ‪ ،‬يکصدم ‪،‬‬ ‫يکصد و يکم ‪ ،‬يکصد و سوم ‪ ،‬يکصدو پنجم و ششم قانون اساسي جمهوري اسالمي ايران‬ ‫‪ ،‬گسترش فکر و عمل شورايي به ضرورتي تاريخي و اجتناب ناپذير تبديل شده است ‪.‬‬ ‫به استناد ماده هفتاد و يک قانون تشکيالت ‪ ،‬وظايف و انتخابات شوراهاي اسالمي کشور‬ ‫و انتخابات شهرداران مصوب ‪ 1375/3/1‬و با عنايت به حجم عظيم و گسترده مسائل و‬ ‫مشکالت مختلف شهري در ابعاد کمي و کيفي خصوصاً در کالن شهر تهران ‪ ،‬رفع اين‬ ‫مشکالت و بهبود شرايط مستلزم تمرکز زدايي و بهره گيري از نظرات و ديدگاههاي آحاد‬ ‫مردم و مشارکت واقعي ‪ ،‬پايدار ‪ ،‬دائمي و نهادينه ‪ ،‬تشکيل انجمنها و سازمانها و نهادهاي‬ ‫مدني داوطلبانه و مردمي است ‪ .‬در راستاي تحقق اهداف فوق و خصوصاً اجراي بندهاي‬ ‫ششم و هفتم ماده ‪ 71‬قانون فوق الذکر ‪ ،‬شوراي اسالمي شهر تهران به موجب اين طرح‬ ‫‪1‬‬ ‫اقدام به تأسيس انجمنهاي شوراياري در محالت تهران مي کند ‪.‬‬ ‫در حال حاضر هريک از محالت ‪ 371‬گانه شهر تهران مجهز به انجمن شوراياري‬ ‫مي باشند‪ ،‬که به منظور انتخاب اعضا (اصلي و علي البدل) انتخابات رسمي هر دو سال‬ ‫يک بار برگزار مي شود‪ .‬در قسمت بعدي با ذکر اساس نامه شورا به تفصيل بدان خواهيم‬ ‫‪2‬‬ ‫پرداخت‪.‬‬

‫‪ .1‬سايت رسمی شورای اسالمی شهر تهران ‪،‬اساس نامه شوراياری ها‪ ،‬مقدمه‬ ‫‪http://www.shora-tehran.ir‬‬ ‫‪http://www.tehran.ir .2‬‬

‫‪4‬‬

‫ماده ‪ -12‬شوراياري محالت به منظور حسن انجام وظايف و امور محوله اقدام به تشکيل‬ ‫گروههاي کاري داوطلبانه با حضور متخصصين خواهند نمود‪.‬‬ ‫ماده ‪ -13‬آئين نامههاي اجرايي‪ ،‬انضباطي و انتخابات‪ ،‬طرح تفضيلي و ساختار‬ ‫سازماني شوراياريها و اصالحات آن توسط ستاد هماهنگي تهيه و پس از تصويب اين‬ ‫ستاد الزماالجرا است‪.‬‬ ‫‪..................................................................................................................................................................‬‬

‫فصل چهارم‪ :‬انحالل شوراياريها‬

‫ماده ‪ -14‬شوراياريها در صورت تخلف از حيطه وظايف به تشخيص و پيشنهاد کميته‬ ‫‪3‬‬ ‫انضباطي و تصويب ستاد هماهنگي شوراياري منحل ميشوند‪.‬‬

‫‪7‬‬

‫‪ -3‬سايت رسمی شورای اسالمی شهر تهران ‪،‬اساس نامه شوراياری ها‬ ‫‪http://www.shora-tehran.ir‬‬

‫‪ - -5‬همکاري با شوراي اسالمي شهر تهران براي برقراري آرامش و امنيت شهري و مبارزه‬ ‫با آسيبهاي اجتماعي و زمينههاي جرمخيز‬ ‫‪ -6‬همکاري با شوراي اسالمي شهر براي معرفي و آموزش حقوق و وظايف شهروندي و‬ ‫مشارکتهاي مردمي و آگاهسازي همگاني‬ ‫‪ - -7‬ارائه طرح و پيشنهاد براي خودگرداني اماکن عمومي‪ ,‬تمهيد و تدارك زيباسازي و‬ ‫بهينه سازي فضاي زيست شهري‬ ‫‪ -8‬همکاري در ايجاد و گسترش فضاي سبز و اداره خودگردان بوستانهاي شهري‬ ‫‪ -9‬همکاري با شوراي اسالمي شهر تهران در جهت توسعه موسسات عام المنفعه و‬ ‫فعاليتهاي داوطلبانه‬ ‫‪ -10‬بررسي و شناخت کمبودها‪ ,‬نيازها و نارسائيهاي اجتماعي‪ ،‬فرهنگي‪ ،‬آموزشي‪،‬‬ ‫بهداشتي‪ ،‬اقتصادي‪ ،‬رفاهي و عمراني محله‬ ‫‪ -11‬تهيه طرح و پيشنهاد در زمينههاي مختلف زندگي شهري‬ ‫‪ -12‬همکاري با شوراي اسالمي شهر تهران در جهت تاسيس انواع انجمنهاي داوطلبانه‬ ‫در زمينههاي امدادي‪ ،‬اجتماعي ارشادي و تشکيل تعاونيهاي توليد‪ ،‬توزيع و مصرف ارزاق‬ ‫عمومي‬ ‫‪ -13‬همکاري با شوراي اسالمي شهر تهران در جهت کنترل قيمتها و نرخ کرايه درون‬ ‫شهري‬ ‫‪ -14‬ارائه طرحها و پيشنهادات جهت آموزش برنامههاي دفاع غيرنظامي به شهروندان و‬ ‫همکاري با شورا جهت مقابله و پيشگيري از حوادث غيرمترقبه‬ ‫‪ -15‬همکاري در جهت اداره فضاهاي عمومي از قبيل دارالتحفيظ‪ ،‬فضاهاي ورزشي‪،‬‬ ‫نگارخانهها و‪ ...‬با هماهنگي ستاد اجرايي شوراياري‬ ‫‪ -16‬همکاري و همياري در اداره اماکن مذهبي و فرهنگي بنا به درخواست دستگاههاي‬ ‫ذيربط‬ ‫‪ -17‬مشارکت در برگزاري انتخابات مجلس‪ ،‬رياست جمهوري‪ ،‬خبرگان از طريق همکاري‬ ‫با مسئولين و در صورت درخواست مراجع قانوني ذيربط‬ ‫‪ -18‬همکاري در جهت ساماندهي حمل و نقل شهري‬ ‫تبصره ‪ :1‬کليه وظايف مربوطه فوقالذکر اعم از ارائه طرحها و همکاريهايي که نياز به‬ ‫تعامل با دستگاههاي اجرايي دارد از طريق هماهنگي با ستاد اجرايي شوراياري انجام‬ ‫خواهد شد‪.‬‬ ‫تبصره ‪ :2‬ماهيت وظايف شوراياري صرفاً جنبه شناسايي‪ ،‬نظارتي‪ ،‬مشورتي و همکاري‬ ‫دارد‪.‬‬

‫فصل سوم‪ :‬اركان انجمنهاي شوراياري‬

‫ماده ‪ -8‬ارکان انجمن عبارتند از‪ :‬انجمن شوراياري – گروههاي کاري‬ ‫ماده ‪ -9‬ستاد هماهنگي شوراياري مرکب از پنج نفر از اعضاي شوراي اسالمي شهر‬ ‫تهران شامل‪:‬‬ ‫الف‪ :‬دو نفر از اعضاي کميسيون فرهنگي و اجتماعي به انتخاب و معرفي اين کميسيون‬ ‫ب‪ :‬سه نفر از اعضاي شوراي اسالمي شهر تهران ميباشد که با تصويب شورا منصوب‬ ‫خواهند شد‪.‬‬ ‫جلسات ستاد با حضور ‪ 3‬نفر از اعضاء رسميت داشته و تصميمات آن با اکثريت آراء قانوني‬ ‫است‪.‬‬ ‫اعضاي ستاد موظفند در اولين جلسه از ميان خود يک نفر رئيس‪ ،‬يک نفر نايب رئيس و‬ ‫يک نفر بعنوان منشي (مخبر) انتخاب نمايند‪.‬‬ ‫رئيس ستاد هماهنگي ميبايد الزاماً از ميان اعضاي کميسيون فرهنگي و اجتماعي عضو‬ ‫اين ستاد انتخاب شود‪.‬‬ ‫ماده ‪ -10‬وظايف ستاد هماهنگي‬ ‫برنامهريزي‪ ,‬سياستگذاري و نظارت بر شوراياريها‬ ‫‬‫ارائه گزارش فعاليت شوراياريها به شوراي شهر‬ ‫‬‫هماهنگيهاي بين شوراياريها‬ ‫‬‫ابالغ تصميمات شوراي شهر به شوراياريها‬ ‫‬‫پيگيري و اجراي برنامهها و خط مشيهاي ابالغ شده از شوراي شهر‬ ‫‬‫انتقال پيشنهادات و نظرات و طرحهاي شوراياريها به شوراي شهر‬ ‫‬‫بازرسي در صورت درخواست شوراي شهر و تشکيل کميته انضباطي‬ ‫‬‫تشکيل ستاد اجرائي‪ ,‬تعيين و ابالغ شرح وظايف آن‪ ،‬تعيين اعضاء و دبير آن ستاد‬ ‫‬‫و تعيين نحوه تعامل با شوراياريها‬ ‫تبصره‪ :‬اعضاء و دبير ستاد اجرايي به پيشنهاد رئيس ستاد هماهنگي و تصويب اين ستاد‬ ‫منصوب خواهد شد‪.‬‬ ‫وظايف ستاد اجرايي‪:‬‬ ‫‪ -1‬پيگيري و اجراي برنامههاي ابالغ شده از سوي ستاد هماهنگي‬ ‫‪ -2‬ايجاد تعامل بين شوراياريها و دستگاههاي اجرايي در جهت رفع مشکالت‬ ‫شوراياريها‬ ‫‪ -3‬پيگيري امور جاري و مالي شوراياريهاي محلهها‬ ‫‪ -4‬ارائه گزارش به ستاد هماهنگي‬ ‫‪ -5‬انجام امور مربوط به انتخابات شوراياريها مطابق تصميمات و ابالغ ستاد هماهنگي‬ ‫ماده ‪ -11‬وظايف شوراياريهاي محالت‪:‬‬ ‫‪ - -1‬شناسايي مشکالت‪ ,‬ارائه طرح و پيشنهاد و تالش در جهت ايجاد محيطي سالم از نظر‬ ‫زيست محيطي با اهداف مبارزه با آلودگيهاي خاك‪ ,‬آب‪ ,‬آلودگيهاي صوتي و صرفهجويي‬ ‫انرژي در اماکن‬ ‫‪ - -2‬شناسايي مشکالت و ارائه طرح و پيشنهاد براي بهبود وضعيت سفرهاي درون شهري‬ ‫با هدف بهينهسازي حمل و نقل‬ ‫‪ - -3‬تهيه طرح و پيشنهاد در زمينه ايجاد نشانهها و يادمانهاي شهري و پيشنهاد نامگذاري‬ ‫معابر‪ ,‬ميادين‪ ,‬خيابانها و کوچهها‬ ‫‪ - -4‬ارائه طرح و پيشنهاد در جهت فراهم آوردن امکانات‪ ,‬گذران اوقات فراغت جوانان و‬ ‫نوجوانان و گسترش مراکز تفريحي‪ ,‬ورزشي و هنري با هماهنگي ستاد اجرايي‬ ‫‪6‬‬

‫اهداف تحقيق‬

‫شمالي‪،‬خيابان ولي عابدي است‪.‬‬

‫‪ -1‬سنجش عملکرد شوراياري محله ابوذر غربي ناحيه ‪ 1‬منطقه ‪ 17‬تهران در برخورد با‬ ‫مشکالت و آسيب هاي اجتماعي‪ ،‬از نظر اعضاي شوراياري‪.‬‬ ‫‪ -2‬سنجش نظر مردم درباره عملکرد شوراياري در برخورد با مسائل آسيب زاي اجتماعي‬ ‫برحسب جنس‪،‬گروه سني و وضعيت تاهل‪.‬‬ ‫‪ -3‬بررسي رابطه شوراياري محله ابوذر غربي با اداره آسيب هاي اجتماعي منطقه ‪.17‬‬ ‫‪ -4‬شناسايي ميزان مسائل و آسيب هاي محله از نگاه ساکنان محله‪.‬‬

‫ويژگي هاي محدوده تحقيق‬

‫محله ابوذر (فالح سابق)‬ ‫در قديم هر قسمت از اين منطقه يک مالک عمده داشت‪.‬در اصل خانمي به اسم اتابک مالک‬ ‫عمده زمينهاي منطقه بوده است که بخشي از آن را داوود فالح تصاحب کرده بود‪ .‬کوچه هاي‬ ‫کم عرض اطراف خيابان قفيلي و هشت متري رضايي نتيجه تقسيم بندي هاي اوليه داوود‬ ‫فالح است‪.‬در گذشته خيابان ابوذر خيابان هشت متري بود با باغها و ديوارهاي بلند يخچال‪.‬‬

‫جمعيت آماري و حجم نمونه‬ ‫جمعيت آماري اين مطالعه را کليه شهروندان باالي ‪ 15‬سال محله ابوذر غربي تشکيل • ويژگي هاي کالبدي‬

‫ميدهند‪.‬حجم نمونه بر اساس بررسي ها‪ 96 ،‬نفر تعيين گرديده که در گروه هاي سني مساحت محله ‪ 38‬هکتار مي باشد ‪ .‬دسترسي هاي اصلي اين محله ‪ ،‬خيابان هاي ابوذر ‪،‬‬ ‫سجاد شمالي ‪ ،‬قفيلي ‪ ،‬فريدون احمدي و رشيدي جهان مي باشند‪ ،‬اما به طور کل وجود دو‬ ‫مختلف به تفکيک جنس توزيع شده اند‪.‬‬ ‫خط آهن تهران – تبريز و تهران – اهواز ‪ ،‬خيابان هاي اصلي منطقه را قطع کرده و دسترسي‬ ‫به اين منطقه را با مشکل روبرو کرده اند‪ ،‬البته راه آهن تهران – تبريز ‪ ،‬طي يک عمليات‬ ‫روش نمونه گيري‬ ‫عمراني در حال انتقال به زير زمين مي باشد و اين موضوع سهم عمده اي در حل مشکالت‬ ‫با در نظر گرفتن جمعيت ساکن در محله و با توجه به تفکيک جنسي ‪ 96 ،‬نفر مورد مطالعه ترافيکي منطقه خواهد داشت‪.‬‬ ‫در ‪ 2‬گروه مختلف به شرح جدول زير توزيع شده اند‪ .‬به اين ترتيب از طريق نمونه گيري‬ ‫نشانه هاي اصلي محله‬ ‫طبقه بندي در بين ساکنان محله اطالعات مورد نياز از طريق پرسشنامه جمع آوري شده‬ ‫آدرس‬ ‫نام نشانه‬ ‫رديف‬ ‫است‪.‬‬ ‫خيابان قفيلي‪ -‬کوچه دکتر حسابي‬ ‫کتابخانه دکتر حسابي‬ ‫‪1‬‬ ‫‪12864‬‬ ‫جمعيت محله‬ ‫درصد مردان‬ ‫درصد زنان‬

‫‪51.5‬‬

‫‪2‬‬

‫پارک ابوذر‬

‫خيابان قفيلي‬

‫‪48.5‬‬

‫‪3‬‬

‫ميدان ابوذر‬

‫ميدان ابوذر‬

‫‪4‬‬

‫کالنتري‬

‫خيابان قفيلي – خيابان دکتر حسابي‬

‫‪5‬‬

‫ساختمان مرکزي شهرداري منطقه‪17‬‬

‫خيابان ابوذر‬

‫ماخذ‪ :‬شهرداري منطقه‪، 17‬اطالعات مرکز آمار سال ‪1385‬‬

‫روش تحقيق و ابزار جمع آوري داده ها‬

‫اين مطالعه يک پژوهش کاربردي و توصيفي است و با استفاده از روشهاي پيمايشي ‪ ،‬اسنادي‬ ‫و ميداني صورت گرفته است‪ .‬پرسشنامه تحقيق در راستاي اهداف و سواالت تحقيق تهيه‬ ‫شده است و پس از کسب اطمينان و مشورت با اداره آسيبهاي منطقه ‪ ،17‬معاونت اجتماعي‬ ‫شهرداري منطقه ‪ ،17‬مسئول کل شوراياري هاي منطقه ‪ 17‬و کسب اعتبار مورد استفاده‬ ‫قرار گرفته است‪ .‬اين پرسشنامه شامل ‪ 3‬قسمت است‪ .‬قسمت اول ويژگي هاي فردي نظير‬ ‫جنس‪ ،‬سن و و ضعيت تاهل را در بر گرفته است‪ .‬قسمت دوم سواالتي را شامل مي شود که‬ ‫مربوط به ديدگاه و شناخت شهروندان نسبت به شوراياري است‪ .‬در قسمت شوم مهمترين‬ ‫مشکالت و آسيبهاي اجتماعي محله( با توجه به اطالعات بدست آمده از اداره آسيبها) از نظر‬ ‫مردم مورد بررسي قرار گرفته است‪.‬‬

‫محالت همجوار‬

‫پيشينه تحقيق‬

‫تحقيقي درباره بررسي نقش وضعيت آسيبهاي اجتماعي منطقه ‪ 16‬تهران وجود دارد که يکي‬ ‫از اهداف آن ارزيابي نقش شوراياري هاي منطقه ‪ 16‬در حل مشکالت و آسيبهاي شهري‬ ‫از نگاه شهروندان مي باشد‪(.‬موسسه تحقيقات اجتماعي کندوکاو‪ ،1388،‬وضعيت آسيبهاي‬ ‫اجتماعي منطقه ‪ 16‬تهران از نگاه شهروندان ‪،‬معاونت امور اجتماعي و فرهنگي‪،‬دفتر مطالعات‬ ‫اجتماعي و فرهنگي شهر تهران‪،‬ناشر‪ :‬اداره کل مطالعات اجتماعي و فرهنگي شهرداري)‬

‫قلمرو زماني و مکاني تحقيق‬

‫‪.‬بازه زماني تحقيق از اسفند ماه سال ‪ 1387‬تا شهريور ‪ 1388‬مي باشد‪.‬‬ ‫محله ابوذر غربي در ناحيه ‪ 1‬منطقه ‪ 17‬تهران واقع است‪ .‬منطقه ‪ 17‬در جنوب غربي تهران‬ ‫و در مجاورت مناطق ‪ 18،16،11،10،9،19‬واقع شده است‪ .‬محله ابوذر غربي تقريباً در مرکز‬ ‫منطقه و قسمت هاي شمالي آن است و محدوده جغرافيايي آن از شمال خيابان رشيدي‬ ‫جهان‪ ،‬جنوب خيابان ابوذر غربي ‪ ،‬شرق خيابان فريدون احمدي و غرب خيابان سجاد‬

‫‪9‬‬

‫از شمال به محله‬

‫امام زاده حسن‬

‫از جنوب به محله‬

‫جليلي‬

‫از شرق به محله‬

‫مقدم‬

‫از غرب به محله‬

‫يافت آباد‬

‫نق‬ ‫م‬ ‫طال‬

‫ع‬ ‫ابو ه م‬ ‫ذر ورد‬ ‫غر ي ‪:‬‬ ‫بي‬

‫ش‬ ‫ش‬ ‫و‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ي را‬ ‫ي‬ ‫د‬ ‫ر‬ ‫ک‬ ‫اه‬

‫اي‬ ‫نت‬ ‫مح‬ ‫مناب ح يق‬ ‫ققا‬ ‫زهر ن ‪:‬‬ ‫ع‬ ‫ق‬ ‫ب‬ ‫ت‬ ‫ا‬ ‫د‬ ‫سا ه اي‬ ‫آسيب عيين ر پ‬ ‫را نيک مان‬ ‫ي‬ ‫ش‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫ها‬ ‫نا‬ ‫مو‬ ‫آن‬ ‫رد‬ ‫باشن خت م ي اجت ضوع ت اس‬ ‫نمي‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫س‬ ‫ت‬ ‫ح‬ ‫ما‬ ‫د‪،‬‬ ‫و حک بهتر ائل‪ ،‬م عي و قيق ا ا نق‬ ‫م‬ ‫ش‬ ‫د‬ ‫ز‬ ‫م‬ ‫س‬ ‫ر کا راني ي شک‬ ‫مين اس‬ ‫شو‬ ‫هش شهر توانند الت و ه ها نامه ا راي را‬ ‫نج ي‬ ‫آ‬ ‫ي‬ ‫اي‬ ‫ب‬ ‫ي‬ ‫ن آسي را س راي ک سيب جرم من محل‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫ش‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫اي خ‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫يز» رايا وذر‬ ‫به‬ ‫لت ش‬ ‫ا مبا مي اثرا شهر از و ري م غر‬ ‫ب‬ ‫بخ ت‬ ‫در‬ ‫ي ب ظاي‬ ‫ح يو‬ ‫ت ورز شد‪ .‬ب آسي ه تص ف ش الت م اقع‬ ‫د‬ ‫ه ب ه مي‬ ‫وراي ي‬ ‫يد‬ ‫ر نا‬ ‫يم‪ .‬همين ا و يا م گير اري باشد‪ .‬حي‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ر‬ ‫‪1‬‬ ‫دليل فع ع ي و برن ه شما طبق من‬ ‫ط‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫ق‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫به‬ ‫ه‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫سنج ل پيد ه ريز ي رو ه ‪17 11‬‬ ‫ت‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫اي‬ ‫ي من د‪.‬‬ ‫ساسنا ران‬ ‫ش نگر ش‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫آ‬ ‫ا‬ ‫س‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫ات ب‬ ‫ش‬ ‫در‬ ‫ه‪،‬‬ ‫« هم کاه‬ ‫شهرون الش شهر‬ ‫ي‬ ‫کار ش يا‬ ‫دان با کنند‪ .‬کم‬ ‫ي با بر‬ ‫ک‬ ‫ا‬ ‫ط‬ ‫م‬ ‫شو ر‬ ‫الي ‪ 5‬ين ش ي‬ ‫ک‬ ‫ف‬ ‫ن‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫‪1‬‬ ‫ناخ د‪.‬‬ ‫کر‬ ‫ي‬ ‫اسال دن‬ ‫سال م ت م هنگ‬ ‫ا‬ ‫آ‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫دي‬ ‫ح‬ ‫سي‬ ‫ي‬ ‫يک‬ ‫له ابو ران ش ه ت‬ ‫شهر ت ب ه‬ ‫ص‬ ‫ا‬ ‫ذ‬ ‫م‬ ‫هرا ي‬ ‫ر غ هر‬ ‫يم‬ ‫اج‬ ‫ربي ي را ب گي‬ ‫ر‬ ‫ن برا تما‬ ‫ا‬ ‫ع‬ ‫د‬ ‫ر‬ ‫ي‬ ‫يب‬ ‫رباره اي ن از‬ ‫ايجا مي‬ ‫رقرار محل‬ ‫م‬ ‫ز‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫م‬ ‫ي‬ ‫سائ‬ ‫دو نو‬ ‫آرام ذکو‬ ‫ل ‪ ،‬م ارتقا اول‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫ي‬ ‫ش‬ ‫ر‬ ‫بر‬ ‫ت‬ ‫شک‬ ‫و امني رس‬ ‫الت ضايت آس‬ ‫ي‬ ‫ي‬ ‫و‬ ‫ت‬ ‫کن‬ ‫آ‬ ‫من ب ه‬ ‫شهر د‪ .‬ي‬ ‫سيب دي ش اي‬ ‫ک‬ ‫ي‬ ‫ي‬ ‫ه‬ ‫ها‬ ‫و مبا ي از‬ ‫ي ا روند ک ش‬ ‫جتما ان تو هر طا‬ ‫رزه‬ ‫ع‬ ‫ان‬ ‫ال‬ ‫ي و نق مند م ع دا‬ ‫ش‬ ‫ت‬ ‫ش يس ه‬ ‫شورايا ازد‬ ‫ري‬

‫ش‬ ‫آ‬ ‫سي‬

‫ب‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫ا‬ ‫ج‬ ‫ت‬ ‫م‬

‫ا‬ ‫ع‬ ‫ي‬

‫‪8‬‬

‫مورد نياز از طريق پرسشنامه جمع آوري شده است‪ .‬جمعيت آماري اين مطالعه را کليه‬ ‫شهروندان باالي ‪ 15‬سال محله ابوذر غربي تشکيل ميدهند‪.‬حجم نمونه ‪ 96 ،‬نفر با در نظر‬ ‫گرفتن ‪10‬درصد خطا ‪ ،‬بدست آمده است‪.‬‬

‫زنان خياباني‬ ‫جمعيت تقريبي‬ ‫مشاهده شده‬

‫محدوده مکاني‬ ‫محل تجمع‬

‫محدوده زماني‬ ‫محل تجمع‬

‫توضيحات‬

‫‪3‬‬

‫خ سجاد شمالي‬

‫عصر و شب‬

‫منبع‪:‬نيروي‬ ‫انتظامي‪ ،‬موارد‬ ‫رويت شده‬ ‫پژوهشگران‬

‫‪2‬‬

‫عصر و شب‬

‫پارک ابوذر‬

‫معرفي پرسشنامه‬

‫پس از بررسي هاي انجام شده بر روي جامعه آماري و پس از کسب اطمينان و مشورت با‬ ‫اداره آسيبهاي منطقه ‪ ،17‬معاونت اجتماعي شهرداري منطقه ‪ ،17‬مسئول کل شوراياري‬ ‫هاي منطقه ‪ 17‬و اعضاي شوراياري محله و کسب اعتبار از ايشان پرسشنامه اي به شرح‬ ‫زير تهيه گرديد‪ .‬اين پرسشنامه در راستاي اهداف و سواالت تحقيق تهيه شده و مورد‬ ‫استفاده قرار گرفته است‪ ..‬در مرحله ابتدايي پس از انجام پيش آزمون کاستي هاي آن‬ ‫رفع گرديد‪ .‬سپس در جهت تسهيل تکميل پرسشنامه ها ‪ ،‬آنها را در دو گروه تقسيم بندي‬ ‫نموديم‪.‬گروه ‪A‬مربوط به جنسيت مذکر و گروه ‪ B‬مربوط به جنسيت مونث مي باشد‪.‬‬ ‫اين پرسشنامه شامل ‪ 3‬قسمت است‪ .‬قسمت اول ويژگي هاي فردي نظير جنس‪ ،‬سن و‬ ‫و ضعيت تاهل را در بر گرفته است‪ .‬قسمت دوم سواالتي را شامل مي شود که مربوط به‬ ‫ديدگاه و شناخت شهروندان نسبت به شوراياري است‪ .‬در قسمت شوم مهمترين مشکالت‬ ‫و آسيبهاي اجتماعي محله( با توجه به اطالعات بدست آمده از اداره آسيبها) از نظر مردم‬ ‫مورد بررسي قرار گرفته است‪ .‬البته اين ‪ 3‬قسمت به طور مجزا از هم ‪،‬تعريف نشده اند‪.‬‬

‫نزاع و در گيري دسته جمعي‬ ‫جمعيت تقريبي‬ ‫مشاهده شده‬

‫محدوده مکاني‬ ‫محل تجمع‬

‫محدوده زماني‬ ‫محل تجمع‬

‫توضيحات‬

‫‪75‬‬

‫خ علمي‪ ،‬خ قفيلي‪،‬‬ ‫خ رضايي‪ ،‬پارک‬ ‫آالله‪،‬پارک ابوذر‬

‫صبح ‪ ،‬در طول‬ ‫روز ‪ ،‬عصر‬

‫موتور سواران ‪،‬‬ ‫فروشندگان مواد‬ ‫‪ ،‬ولگردان محله ‪،‬‬ ‫دالالن‬

‫نزاع و درگيري آپارتمان نشيني‬ ‫جمعيت تقريبي‬ ‫مشاهده شده‬

‫تعداد واحد مسکوني‬ ‫در مجتمع‬

‫تعداد خانوار‬

‫محدوده زماني‬ ‫نزاع‬

‫‪5‬‬

‫‪45‬‬

‫‪3‬‬

‫طول روز‬

‫محور هاي مصاحبه‬

‫در جهت تسهيل در حصول نتيجه و کسب اطالعات در زمينه موضوع تحقيق مصاحبه‬ ‫هاي متعددي با‪:‬‬ ‫‪ .1‬اعضاي شوراياري ‪،‬‬ ‫‪ .2‬مسئول کل شوراياري هاي منطقه‬ ‫‪ .3‬معاونت اجتماعي شهرداري منطقه و‬ ‫‪ .4‬مسئولين اداره آسيبهاي منطقه‪.‬‬ ‫انجام گرديد ‪.‬‬

‫نوع آسيب هاي اجتماعي به ترتيب اولويت‬ ‫• اعتياد‬ ‫• خريد و فروش مواد مخدر و قرص هاي روان گردان‬ ‫• انواع سرقت (از منازل و خودرو هاي شخصي)‬ ‫• جيب بري و کيف قاپي‬ ‫• پخش مشروبات الکلي‬ ‫• تجمع اراذل و اوباش‬ ‫• منازل مجردي مشکوک‬ ‫• مزاحمت براي دختران و نواميس‬ ‫اماکن آسيب خيز به ترتيب‬ ‫اولويت‬ ‫خيابان رضايي‬ ‫خيابان قفيلي‬ ‫خيابان علمي‬ ‫خيابان ابوذر ‪ ،‬پارک ابوذر‬

‫محور هاي مصاحبه هاي انجام شده به شرح زير مي باشند‪:‬‬ ‫• آشنايي هاي اوليه با شوراياريها و به طور خاص با شوراياري محله مورد نظر‪،‬‬ ‫• شناسايي اعضاي محترم شوراياري مورد نظر‪،‬‬ ‫• کسب آگاهي از زمينه اقدامات شوراياري در محله‪،‬‬ ‫• کسب اگاهي از نحوه تعامل شوراياري با مردم ‪،‬‬ ‫• کسب اگاهي از ميزان تعامل شوراياري با معاونت امور اجتماعي شهرداري منطقه‪،‬‬ ‫• کسب آگاهي از ميزان و چگونگي تعامل شوراياري با اداره آسيبها منطقه‪،‬‬ ‫• مشورت در خصوص طرح سئواالت پرسشنامه و کسب اعتبار از مسئولين نامبرده و‬ ‫• ‪. ...‬‬

‫آسيب هاي شايع به ترتيب اولويت‬ ‫اعتياد ‪ ،‬خريد و فروش مواد مخدر ‪،‬‬ ‫انواع سرقت‬ ‫اعتياد ‪ ،‬خريد و فروش مواد مخدر ‪،‬‬ ‫انواع سرقت‬ ‫اعتياد ‪ ،‬خريد و فروش مواد مخدر ‪،‬‬ ‫انواع سرقت‬ ‫اعتياد ‪ ،‬خريد و فروش مواد مخدر ‪،‬‬ ‫انواع سرقت‬

‫استخراج ‪ ،‬تنظيم و تحليل اطالعات به دست آمده‬

‫پس از کد گزاري پاسخهاي پرسشنامه و وارد کردن داده ها در برنامه ‪ SPSS‬و تحليل‬ ‫هاي آماري‪ ،‬اطالعات به شرح زير استخراج و تنظيم شد‪.‬‬ ‫‪-1‬ويژگي هاي شهروندان‪ :‬در اين قسمت نتايج مطالعه درباره ويژگي هاي شهروندان ‪،‬‬ ‫شامل جنس‪ ،‬سن و وضعيت تاهل ارائه مي شود‪.‬‬ ‫جنسيت فراواني‬

‫تشريح نمونه گيري‬

‫با در نظر گرفتن جمعيت ساکن در محله حجم نمونه بر اساس بررسي ها‪ 96 ،‬نفر تعيين‬ ‫گرديده که در گروه هاي سني مختلف به تفکيک جنس‪ ،‬به شرح جدول زير توزيع شده‬ ‫اند‪ .‬به اين ترتيب از طريق نمونه گيري طبقه بندي در بين ساکنان محله اطالعات‬ ‫‪11‬‬

‫مرد‬ ‫زن‬ ‫جمع‬

‫‪49‬‬ ‫‪47‬‬ ‫‪96‬‬

‫درصد‬ ‫‪51‬‬ ‫‪49‬‬ ‫‪100‬‬

‫جدول اتباع بيگانه‬ ‫کشور‬

‫شغل‬

‫تعداد‬

‫توضيحات‬

‫افغانستان‬

‫کارگر ساختماني‬

‫‪140‬‬

‫ساکن در منطقه‬ ‫‪،‬شغل خارج از‬ ‫منطقه‬

‫معتادين خياباني‬ ‫جمعيت تقريبي‬ ‫مشاهده شده‬

‫محدوده مکاني‬ ‫محل تجمع‬

‫محدوده زماني محل‬ ‫تجمع‬

‫‪220‬‬

‫خ رضايي‪،‬خ شجاد‬ ‫شمالي‪ ،‬پارک‬ ‫ابوذر‪،‬خ ابوذر‪، ،‬خ‬ ‫احمدي‪،‬خ قفيلي‪،‬خ‬ ‫علمي‬

‫صبح و عصر‬

‫• ويژگي هاي اجتماعي‬

‫طبق آمار ارائه شده در سال‪ 1385‬از سوي مرکز آمار ايران‪ ،‬محله ابوذر غربي ‪12864‬نفر‬ ‫جمعيت را در خود جاي داده است و باقي اطالعات در جداول زير آمده است‪.‬‬ ‫تعداد خانوار‬

‫‪3614‬‬

‫جمعيت‬

‫‪12864‬‬

‫اتباع بيگانه‬

‫‪%5‬‬

‫کودکان خياباني‬ ‫جمعيت تقريبي‬ ‫مشاهده شده‬

‫محدوده مکاني‬ ‫محل تجمع‬

‫محدوده زماني محل‬ ‫تجمع‬

‫توضيحات‬

‫‪15‬‬

‫خ ابوذر‪،‬خ رضايي‪،‬پ‬ ‫ابوذر‬

‫طول روز‬

‫منبع تحقيقات‪:‬اداره‬ ‫آسيبها‪،‬رويت توسط‬ ‫تيم پژوهش‪،‬نيروي‬ ‫انتظامي‬

‫ميزان شاخص هاي آماري نسبت به جمعيت کل محله‬ ‫مرد‬

‫‪ 51/5‬درصد‬

‫زن‬

‫‪ 48/5‬درصد‬

‫متاهل‬

‫‪ 49‬درصد‬

‫مجرد‬

‫‪ 37‬درصد‬

‫بيکار‬

‫‪ 2‬درصد‬

‫شاغل‬

‫‪ 29‬درصد‬

‫باسواد‬

‫‪ 80‬درصد‬

‫بيسواد‬

‫‪ 12‬درصد‬

‫کارتن خوابها‬ ‫جمعيت تقريبي‬ ‫مشاهده شده‬

‫محدوده مکاني‬ ‫محل تجمع‬

‫محدوده زماني محل‬ ‫تجمع‬

‫توضيحات‬

‫‪15‬‬

‫خ رضايي‪،‬پارک‬ ‫ابوذر‪،‬حريم راه آهن‬ ‫تهران_ تبريز‬

‫صبح زود‬

‫منبع تحقيقات‪:‬اداره‬ ‫آسيبها‪،‬رويت توسط‬ ‫تيم پژوهش‪،‬نيروي‬ ‫انتظامي‬

‫قوميتها‬ ‫بافت مذهبي‬ ‫ساکنين‬

‫درصد جمعيت‬

‫مسلمان شيعه‬

‫‪95‬‬

‫مسلمان سني‬

‫‪5‬‬

‫نوع مواد مصرفي‬

‫قوميت(درصد)‬ ‫ترک‬

‫گيلک‬

‫ساير قوميتها‬

‫‪60‬‬

‫‪30‬‬

‫‪5‬‬

‫زنان سرپرست خانواده‬

‫با توجه به عنوان تحقيق که بررسي نقش شوراياري محله ابوذر غربي در کاهش آسيبهاي‬ ‫اجتماعي محله است ‪،‬الزم دانستيم تا براي آشنايي هر چه بيشتر با موضوع تحقيق و وضعيت‬ ‫اجتماعي محله ‪،‬اطالعاتي راجع به مهمترين مشکالت و آسيبهاي اجتماعي محله ارائه شود‪.‬‬

‫جمعيت تقريبي‬ ‫مشاهده شده‬

‫محدوده مکاني‬ ‫محل تجمع‬

‫محدوده زماني محل‬ ‫تجمع‬

‫‪7‬‬

‫م ابوذر‪،‬خ ابوذر‬ ‫‪،‬روبروي کانون‬ ‫ابوذر‪،‬پارک ابوذر‪،‬خ‬ ‫علمي ‪،‬خ فراهاني‬

‫طول روز‬

‫مستقيم‬

‫‪82‬‬

‫‪5‬‬

‫‪82‬‬

‫‪95‬‬

‫خانواده هاي نيازمند و بي بضاعت‬

‫متکديان‬ ‫نوع تکدي‬

‫جمعيت تقريبي‬ ‫مشاهده شده‬

‫زنان شاغل‬

‫غير شاغل‬

‫تحت نيازمند‬ ‫حمايت‬

‫‪10‬‬

‫منبع درآمد‬

‫جمعيت‬ ‫تقريبي‬ ‫مشاهده‬ ‫شده‬

‫محدوده مکاني‬ ‫محل تجمع‬

‫ميزان در‬ ‫آمد‬

‫‪330‬‬

‫خ قفيلي‪ ،‬خ‬ ‫رضايي‪،‬خ ابوذر‬ ‫خ علمي ‪،‬خ‬ ‫اسدي‬

‫مشاغل‬ ‫زير ‪200‬‬ ‫کاذب‪،‬دستفروشي‪،‬‬ ‫هزار‬ ‫سازمانهاي‬ ‫تومان‬ ‫حمايتي‪ ،‬مشاغل‬ ‫موقت‬

‫نيازمند‬ ‫حمايت‬

‫نهاد‬ ‫حمايتي‬

‫‪330‬‬

‫کميته‬ ‫امداد‪،‬‬

‫‪ 56‬نفر از حجم نمونه آماري ‪ ،‬يعني حدود ‪58‬درصد علت اين نا امني را حضور اشرار ‪،‬‬ ‫معتادين ‪ ،‬فروشندگان مواد مخدر و ‪ ...‬مي دانند‪.‬‬

‫نهاد رسيدگي کننده به مسائل و مشکالت از نظر مردم‬

‫‪ 55‬درصد از جامعه آماري تنها کالنتري را‪ ،‬نهاد رسيدگي کننده به مسائل اجتماعي مي‬ ‫دانند و در اين مقايسه‪ ،‬نقشمساجدف شهرداري و شوراياري بسيار کمرنگ مي باشد‪ .‬حدود‬ ‫‪ 20‬درصد هم معتقد بودند که اصال هيچ نهادي رسيدگي نمي کند‪ .‬شوراياري کمترين‬ ‫ميزان راي را از نظر رسيدگي به اين مسائل به خود اختصاص داده است‪.‬‬ ‫نهاد رسيدگي کننده‬

‫فراواني‬

‫درصد‬

‫کالنتري‬ ‫شهرداري‬ ‫مساجد‬ ‫شوراياري‬ ‫ساير‬ ‫هيچکدام‬ ‫جمع‬ ‫بي پاسخ‬ ‫جمع‬

‫‪53‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪19‬‬ ‫‪85‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪96‬‬

‫‪55/2‬‬ ‫‪3/1‬‬ ‫‪7/3‬‬ ‫‪1/0‬‬ ‫‪2/1‬‬ ‫‪19/8‬‬ ‫‪88/5‬‬ ‫‪11/5‬‬ ‫‪100‬‬

‫‪ .2‬بررسي عملکرد شوراياري از نظر شهروندان ‪:‬‬ ‫ابتدا به بررسي ميزان آشنايي مردم با شوراياريف اعضاي ان و اقدامات آنها پرداخته شد و‬ ‫نتايج زير بدست آمد‪.‬‬ ‫آيا در محله شوراياري وجود‬ ‫دارد؟‬

‫فراواني‬

‫درصد‬

‫اقدام شوراياري در زمينه آسيبها‬

‫فراواني‬

‫درصد‬

‫بله‬ ‫خير‬ ‫نمي دانم‬ ‫جمع‬ ‫بي پاسخ‬ ‫جمع‬

‫‪6‬‬ ‫‪59‬‬ ‫‪22‬‬ ‫‪87‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪96‬‬

‫‪6/3‬‬ ‫‪61/5‬‬ ‫‪22/9‬‬ ‫‪90/6‬‬ ‫‪9/4‬‬ ‫‪100‬‬

‫در ميان گذاشتن شوراياري‬

‫فراواني‬

‫درصد‬

‫بله‬ ‫خير‬ ‫بي پاسخ‬ ‫جمع‬

‫‪12‬‬ ‫‪82‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪96‬‬

‫‪12/5‬‬ ‫‪85/4‬‬ ‫‪2/1‬‬ ‫‪100‬‬

‫عملکرد شوراياري از نظر شهروندان‬

‫فراواني‬

‫درصد‬

‫بسيار موفق‬ ‫موفق‬ ‫نسبتا موفق‬ ‫ناموفق‬ ‫نظري ندارم‬ ‫بي پاسخ‬ ‫مجموع‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪23‬‬ ‫‪54‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪96‬‬

‫‪1/0‬‬ ‫‪2/1‬‬ ‫‪13/5‬‬ ‫‪24/0‬‬ ‫‪56/3‬‬ ‫‪3/1‬‬ ‫‪100‬‬

‫نتيجه گيري‬

‫بله‬ ‫‪68/8‬‬ ‫‪66‬‬ ‫با توجه به مصاحبه هاي انجام شده ‪ ،‬پرسشنامه هاي تکميل شده و تحليل اطالعات و‬ ‫‪6/3‬‬ ‫‪6‬‬ ‫خير‬ ‫پس از ازمون فرضيه ها به نتايج زير در خصوص عملکرد شوراياري در کاهش آسيبهاي‬ ‫‪25‬‬ ‫‪24‬‬ ‫نمي دانم‬ ‫اجتماعي محله ‪،‬رسيديم‪.‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪96‬‬ ‫جمع‬ ‫در بخشهايي از محله که از نظر اجتماعي آسيب زا هستند ‪،‬به دليل مسائلي همچون‬ ‫حدود ‪ 69‬درصد از جامعه آماري از وجود شوراياري در محله خود آگاهي داشتند و حدود‬ ‫فقر‪،‬مشکالت خانوادگي و‪ ...‬مشکالتي وجود دارد‪ .‬شوراياري تا حدودي از طريق عده کمي‬ ‫‪ 6‬درصد تصور مي کردند که در محله ‪ ،‬شوراياري وجود ندارد و ‪ 25‬درصد هم اظهار بي‬ ‫از مردم از اين مسائل آگاهي بسيار کمي پيدا ميکند ولي بدليل برخي مسائل از قبيل‬ ‫اطالعي کردند‪ .‬که اين ارقام‪ ،‬به نظر آمار خوبي در اين خصوص هستند‪.‬‬ ‫حفظ حرمتها ‪ ،‬همسايگي و در مواردي بي توجهي به اين مسائل اقدامي در اين زمينه‬ ‫درصد‬ ‫فراواني‬ ‫شناخت اعضا‬ ‫انجام نمي دهد‪ .‬البته به ندرت و گاهي اقداماتي از آنها در اين زمينه ديده شده است‪(.‬‬ ‫مانند سامان دهي يک بوستان براي ورزش بانوان که البته اين طرح هم با موفقيت روبرو‬ ‫‪9/4‬‬ ‫‪9‬‬ ‫بله‬ ‫تاحدودي‬ ‫‪31/3‬‬ ‫‪30‬‬ ‫نشد‪ ،‬زيرا در همان زمان اشرار‪ ،‬کارتن خوابها و‪ ...‬در پارک حضور دارند)از طرفي مردم هم‬ ‫خير‬ ‫‪58/3‬‬ ‫‪56‬‬ ‫آگاهي چنداني از اين وظيفه شوراياري ندارند و اين هم باز از ضعفهاي عملکرد شوراياري‬ ‫‪9.00‬‬ ‫بي پاسخ‬ ‫‪1/0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫در سطح محله بشمار مي رود‪ .‬بنابراين مي توان نتيجه گرفت که شوراياري نقش موثري‬ ‫‪100‬‬ ‫‪96‬‬ ‫جمع‬ ‫در زمينه کاهش اسيبهاي اجتماعي در سطح محله نداشته است‪.‬‬ ‫طبق جدول زير ‪ ،‬تنها حدود ‪6‬درصد از جمعيت آماري از اقدامات شوراياري آگاهي‬ ‫دارند‪56.‬درصد اظهار داشته اند که هيچ آگاهي ندارند وحدود ‪ 30‬درصد پاسخ« تاحدودي» منابع ‪:‬‬ ‫‪ .1‬موسسه تحقيقات اجتماعي کندوکاو‪ ،1388،‬وضعيت آسيبهاي اجتماعي منطقه ‪ 16‬تهران از نگاه‬ ‫را انتخاب نموده اند‪.‬که اين ميزان نشان از ضعف شوراياري در اطالع رساني به مردم‬ ‫شهروندان ‪،‬معاونت امور اجتماعي و فرهنگي‪،‬دفتر مطالعات اجتماعي و فرهنگي شهر تهران‪،‬ناشر‪:‬‬ ‫دارد‪.‬‬ ‫اداره کل مطالعات اجتماعي و فرهنگي شهرداري‬ ‫آگاهي از اقدامات‬

‫فراواني‬

‫درصد‬

‫بله‬ ‫خير‬ ‫تاحدودي‬ ‫اقدامي انجام نداده اند‬ ‫جمع‬

‫‪6‬‬ ‫‪54‬‬ ‫‪28‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪96‬‬

‫‪6/3‬‬ ‫‪56/3‬‬ ‫‪29/2‬‬ ‫‪8/3‬‬ ‫‪100‬‬

‫‪13‬‬

‫‪ .2‬معاونت امور اجتماعي شهرداري منطقه ‪ 17‬تهران‬ ‫‪ .3‬اداره اسيبهاي اجتماعي منطقه ‪ 17‬تهران‬ ‫‪www.shora-tehran.ir .4‬‬ ‫‪ .5‬عليخاني ‪،‬حسين‪،1385،‬کتاب شهرداري منطقه ‪،17‬نشر راه دانش سبز‬ ‫‪ .6‬شريفيان ثاني‪ ،‬مريم ‪ ،‬مشارکت شهروندي حکمراني شهري و مديريت شهري‪ ،‬فصلنامه مديريت‬ ‫شهري ‪ 1380 ،‬شماره‪ ،8‬صفحه ‪42‬‬ ‫‪ .7‬قويدل‪ ،‬مصطفي‪ ،1386،‬مشخصات محله هاي شهرداري منطقه ‪ ،17‬اداره کل مطالعات اجتماعي‬ ‫و فرهنگي شهرداري‬ ‫‪ .8‬مطالعات ميداني‬ ‫‪ .9‬مصاحبه با اعضاي شوراياري‬

‫با توجه به نمودار و جدول ‪ ،‬مالحظه مي گردد که ‪ 51‬درصد شهرونداني که در نظرسنجي‬ ‫شرکت کرده اند‪ ،‬مرد و ‪ 49‬درصد‪ ،‬زن مي باشند‪ .‬بنابراين مردان بيش از زنان حجم‬ ‫جمعيت نمونه را تشکيل داده اند‪.‬‬ ‫گروه سني‬

‫فراواني‬

‫درصد‬

‫‪30/2‬‬ ‫‪20/8‬‬ ‫‪11/5‬‬ ‫‪9/4‬‬ ‫‪9/4‬‬ ‫‪11/5‬‬ ‫‪927/‬‬ ‫‪7/3‬‬

‫‪29‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪89‬‬ ‫‪7‬‬

‫‪24-15‬‬ ‫‪34-25‬‬ ‫‪44-35‬‬ ‫‪54-45‬‬ ‫‪64-55‬‬ ‫‪65+‬‬ ‫مجموع‬ ‫بی پاسخ ‪99/00‬‬

‫‪100/0‬‬

‫‪96‬‬

‫جمع‬

‫وضعيت تاهل‬

‫فراواني‬

‫درصد‬

‫مجرد‬ ‫متاهل‬ ‫جمع‬ ‫‪9/00‬‬ ‫جمع‬

‫‪36‬‬ ‫‪58‬‬ ‫‪94‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪96‬‬

‫‪37/5‬‬ ‫‪60/4‬‬ ‫‪97/9‬‬ ‫‪2/1‬‬ ‫‪100/0‬‬

‫وجود کودکان کار در محله‬

‫فراواني‬

‫درصد‬

‫‪54/2‬‬ ‫‪52‬‬ ‫بله‬ ‫‪42/7‬‬ ‫‪41‬‬ ‫خير‬ ‫‪69/9‬‬ ‫‪93‬‬ ‫جمع‬ ‫‪3/1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫بي پاسخ‪9/00‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪96‬‬ ‫جمع‬ ‫ بيش از ‪ 50‬درصد جامعه آماري ادعا کرده اند که در محله کارتن خواب و کودکان کار‬‫وجود دارند‪.‬بنابراين اين مسائل از مواردي هستند که بايد به آنها توجه ويژه شود‪.‬‬

‫با توجه به جدول‪ ،‬مالحظه می گردد که بيشترين پاسخگويان در گروه‬ ‫سنی ‪ 24-15‬سال بوده اند و کمترين آنها متعلق به گروه های سنی ‪-45‬‬ ‫‪ 54‬و ‪ 64-55‬می باشند‪.‬‬

‫وجود کارتن خواب در محله‬

‫فراواني‬

‫درصد‬

‫بله‬ ‫خير‬ ‫فکر نمي کنم‬ ‫جمع‬

‫‪65‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪96‬‬

‫‪67/7‬‬ ‫‪14/6‬‬ ‫‪17/7‬‬ ‫‪100‬‬

‫نزاع و درگيري هاي خياباني‬

‫فراواني‬

‫درصد‬

‫خير‬ ‫به ندرت‬ ‫کم‬ ‫زياد‬ ‫خيلي زياد‬ ‫جمع‬

‫‪11‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪96‬‬

‫‪11/5‬‬ ‫‪14/6‬‬ ‫‪13/5‬‬ ‫‪41/7‬‬ ‫‪18/8‬‬ ‫‪100‬‬

‫سرقت‬

‫فراواني‬

‫درصد‬

‫‪71/9‬‬ ‫‪69‬‬ ‫بله‬ ‫همانطور که مالحظه مي شود‪ ،‬اکثريت پاسخ گويان (حدود ‪ 60‬درصد)‬ ‫‪22/9‬‬ ‫‪22‬‬ ‫خير‬ ‫متاهل مي باشند‪.‬که البته بديهي است که در جمعيت آماري که افراد باالي‬ ‫‪2/1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫نمي دانم‬ ‫‪ 15‬سال را شامل مي شود اغلب افراد متاهل باشند‪.‬‬ ‫‪96.9‬‬ ‫‪93‬‬ ‫جمع‬ ‫‪3/1‬‬ ‫‪3‬‬ ‫بي پاسخ ‪9/00‬‬ ‫‪ .1‬وضعيت مسائل‪ ،‬مشکالت و آسيبهاي اجتماعي محله ابوذر غربي منطقه ‪17‬‬ ‫‪100‬‬ ‫‪96‬‬ ‫جمع‬ ‫نهران از نظر شهروندان ساکن در محله‬ ‫بيش از ‪ 58‬درصد از جامعه آماري اظهار داشته اند که در محله به ميزان زياد و خيلي‬‫در اين قسمت نظر شهروندان محله درباره مهمترين مسائل و مشکالت اجتماعي و ارزيابي‬ ‫از ميزان تالش شوراياري براي رفع مشکالت و آسيبها گزارش مي شود ‪ .‬در جدول و نمودار زياد‪ ،‬درگيري و نزاع خياباني وجود دارد‪.‬همچنين ‪ 69‬در صد نيز بيان کرده اند که دزدي‬ ‫دز اين محله اتفاق مي افتد‪.‬‬ ‫زير وجود متکديان از ديدگاه شهروندان بررسي شده است‪.‬‬ ‫آيا در محله متکدي وجود‬ ‫دارد؟‬

‫فراواني‬

‫درصد‬

‫‪42/7‬‬ ‫‪41‬‬ ‫بله‬ ‫‪22/9‬‬ ‫‪22‬‬ ‫خير‬ ‫‪29/2‬‬ ‫‪28‬‬ ‫قبال بيشتر بوده‬ ‫‪4/2‬‬ ‫‪4‬‬ ‫قبال کمتر بوده‬ ‫‪1/0‬‬ ‫‪1‬‬ ‫بي پاسخ ‪9/00‬‬ ‫‪100/0‬‬ ‫‪96‬‬ ‫مجموع‬ ‫طبق يرداشتهايي که از نتيجه اين پرسش مي شود‪ ،‬ميزان اعتياد در محله بسيار زياداست‬ ‫‪ 62.‬درصد از جمعيت آماري به اين پرسش پاسخ خيلي زياد داده اند‪ .‬يعني خيلي زياد در‬ ‫محله شاهد حضور معتادين در خيابان بوده اند‪.‬‬ ‫وجود معتادين در محله‬

‫فراواني‬

‫درصد‬

‫بله‬ ‫خير‬ ‫به ندرت‬ ‫خيلي زياد‬ ‫جمع‬

‫‪24‬‬ ‫‪4‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪62‬‬ ‫‪96‬‬

‫‪25‬‬ ‫‪4/2‬‬ ‫‪6/3‬‬ ‫‪64/6‬‬ ‫‪100‬‬

‫امنيت محله براي بانوان‬

‫فراواني‬

‫درصد‬

‫بله‬ ‫خير‬ ‫تاحدودي‬ ‫جمع‬ ‫بي پاسخ ‪9/00‬‬ ‫جمع‬

‫‪39‬‬ ‫‪49‬‬ ‫‪6‬‬ ‫‪94‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪96‬‬

‫‪40/6‬‬ ‫‪51‬‬ ‫‪6/3‬‬ ‫‪97/9‬‬ ‫‪2/1‬‬ ‫‪100/0‬‬

‫داليل نا امني‬

‫فراواني‬

‫درصد‬

‫حضور اشرار‬ ‫کمبود نور‬ ‫ساير‬ ‫جمع‬ ‫بي پاسخ ‪9/00‬‬

‫‪56‬‬ ‫‪2‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪76‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪96‬‬

‫‪58/3‬‬ ‫‪2/1‬‬ ‫‪18/8‬‬ ‫‪79/2‬‬ ‫‪17/7‬‬ ‫‪3/1‬‬ ‫‪20/8‬‬ ‫‪100/0‬‬

‫جمع‬ ‫مجموع‬ ‫‪12‬‬

‫تشريح سوال ها و فرضيه هاي تحقيق‬

‫تعيين قلمرو مکاني تحقيق‬

‫موضوع مورد بررسي ‪ :‬انتظارات متقابل شوراياري و مردم از يکديگر‬ ‫پرسش هاي مطرح در اين بخش همان طور که پيش تر اشاره شد متوجه دو گروه‬ ‫هستند‪:‬‬ ‫‪ .1‬مسئولين (اعضاي شورا)‬ ‫• وظايف شوراياري چيست و اعضاي شورا تا چه اندازه با اين وظايف آشنا هستند؟‬ ‫• اعضاي شورا تا چه اندازه در انجام وظايف خود موفق اند؟‬ ‫• اعضاي شورا تا چه اندازه نسبت به رسيدگي به مسائل شهروندان عالقه و پيگيري نشان‬ ‫مي دهند؟‬ ‫• مسائلي که در مورد آنها به شورا مراجعه مي شود از چه قبيل اند؟‬ ‫• انتظارات شورا از مردم در چه قالبي است؟‬ ‫• از نظر اعضا مردم تا چه حد در برآورده کردن اين انتظارات و انجام وظايف شهروندي موفق‬ ‫اند؟‬ ‫• چه راه هايي براي بهبود ارتباط مردم و شورا وجود دارد؟‬ ‫‪ .2‬مردم‬ ‫• مردم چه وظايفي در قبال شورا دارند؟‬ ‫• تا چه اندازه با اين وظايف آشنايي دارند؟‬ ‫• انتظارات مردم از شورا در چه قالبي است؟‬ ‫• انتظارات متقابل ساکنين و شورا تا چه حد با مصوبات موجود هم خواني دارد؟‬ ‫• مردم شوراياري را تا چه حد در برآورده کردن انتظارات خود موفق مي بينند؟‬ ‫• مردم عملکرد شوراياري را در کل چگونه ارزيابي مي کنند؟‬ ‫• افراد عموما براي چه قبيل مسائلي ترجيح مي دهند به شوراياري مراجعه کنند؟‬ ‫• ميزان رضايت مردم از اعضاي شوراياري در دو زمينه ‪ )1 :‬در دسترس بودن اعضا و ‪)2‬‬ ‫پيگيري آنها در رسيدگي به مسائل‪ ،‬به چه ميزان است؟‬ ‫• مردم تا چه اندازه در امور مربوط به شوراياري (انتخابات ها‪ ،‬نظر سنجي ها و ‪ )..‬مشارکت‬ ‫دارند؟‬

‫محدوده ي فعاليت شوراياري باغ فردوس محله ي باغ فردوس مي باشد که محدوده ي مکاني‬ ‫آن در ذيل تشريح مي شود‪.‬‬ ‫محل فعلي برگزاري جلسات ‪ :‬تجريش‪ ،‬چهارراه حسابي‪ ،‬مسجد حضرت قائم‬

‫ويژگي هاي محدوده تحقيق‬

‫عملياتي کردن مفاهيم کلي‬

‫• ويژگي هاي کالبدي‪:‬‬

‫ موقعيت و مساحت‪ :‬محدوده محله ‪ :‬از شمال خيابان وليعصر ‪،‬از جنوب بزرگراه مدرس‬‫‪،‬از غرب خيابان وليعصر و از شرق بلوار آفريقا ‪ -‬خ مقصود بيک‪.‬‬ ‫ دسترسي هاي اصلي‪ :‬خ وليعصر‪ -‬چهار راه پارک وي – خ شريعتي (از طريق دسترسي‬‫هاي فرعي) – ميدان تجريش (از طريق دسترسي هاي فرعي) – بزرگراه مدرس‪.‬‬ ‫ نشانه هاي اصلي منطقه‪ :‬باغ موزه هنر (چهار راه حسابي) – خانه پروفسور حسابي (چهار‬‫راه حسابي) – موزه سينما (باغ فردوس)‬

‫• ويژگي هاي اجتماعي‪:‬‬

‫‪ -‬جمعيت‪ :‬حدود ‪ 23000‬نفر‬

‫• ويژگي هاي اقتصادي‪ :‬به علت استقرار فروشگاه هاي متعدد خصوصا در خيابان‬ ‫فرشته بيشتر مشاغل منطقه از نوع مشاغل نوع سوم (مشاغل خدماتي) محسوب مي شوند‪.‬‬ ‫دستفروشي و مشاغل کاذب به ميزان کم در محله مشاهده مي شود (عمدتا توسط کودکان)‬ ‫که علت آن بايد در تضاد هاي فرهنگي سطح شهر و آسيب شناسي اجتماعي محله جستجو‬ ‫شود‪.‬‬

‫‪15‬‬

‫متق‬ ‫ات‬ ‫ظار‬

‫ني‬ ‫ا‬ ‫رو مک ه ‪1‬‬ ‫قلم طق‬ ‫من‬ ‫م بود در‬ ‫ي‪،‬‬ ‫الز اقع‬ ‫نج‬ ‫تدا س و‬ ‫ز س طح‬ ‫ستا اب ردو‬ ‫ه نيا در س صله‬ ‫ن را غ ف‬ ‫ک ب تي د فا‬ ‫ه با‬ ‫ي‬ ‫راتي دول خو‬ ‫‪ .‬در ا محل‬ ‫ظور‬ ‫وروک چک دف‬ ‫مردم صي‬ ‫ب‬ ‫ن من ين‬ ‫ي و ت کو ه از ه ند‪.‬‬ ‫ي و شخ‬ ‫در ا‬ ‫دي‬ ‫ر‬ ‫ر‬ ‫ز‬ ‫را‬ ‫رايار ات‬ ‫ي ادا ه ادا ن اندا ي گي يم‪ .‬ب ت‪.‬‬ ‫حظ‬ ‫و‬ ‫ها‬ ‫زب‬ ‫ر م داز‬ ‫اس‬ ‫ي‬ ‫ري‬ ‫ا‬ ‫ل ش مال‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫ه‬ ‫ر‬ ‫ت‬ ‫چ‬ ‫پ‬ ‫ا‬ ‫د‬ ‫ح‬ ‫ق‬ ‫اب‬ ‫ي‬ ‫ي‬ ‫نب اش‬ ‫ت‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫شورا حله‬ ‫ر‬ ‫ت متق عل‬ ‫ج از‬ ‫از ه ورايا د نظ رد آ کتف‬ ‫م‬ ‫ف‬ ‫ه‬ ‫باغ‬ ‫ري‬ ‫ظارا ده ب‬ ‫ش ا ش ش م ملک ود ا‬ ‫ار‬ ‫ظاي‬ ‫در خ وز بي ه چر وه ي ع‬ ‫وج‬ ‫انت گارن‬ ‫از و شورايا محله مت‬ ‫م‬ ‫ژ‬ ‫طو هن‬ ‫د»‬ ‫ند و ا امر مر ک ن پ رزياب امه‬ ‫قس‬ ‫ين‬ ‫ل‬ ‫رواب د ک‬ ‫و‬ ‫ها سن‬ ‫اش اده ن ا ر اي‬ ‫موج البد ساکن ين‬ ‫ياب‬ ‫رب‬ ‫ي‬ ‫مب‬ ‫نه ه اي ه د‬ ‫تا‬ ‫ي‬ ‫ا‬ ‫بي‬ ‫ت‬ ‫س‬ ‫ه‬ ‫ناس ش‬ ‫يش‬ ‫اين ي ب د ک تواني ه ا‬ ‫رزيا‬ ‫و عل يگر‪ ،‬العا‬ ‫داش‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ب ش کا‬ ‫ها‬ ‫اما تياب ستن ي ب ناد‬ ‫ر‬ ‫لي وه د اط‬ ‫سي ران‬ ‫له ها ند‪ ،‬دس‬ ‫تب‬ ‫عد‬ ‫ست‬ ‫ري‬ ‫ه‬ ‫دا «ب اص گر‬ ‫ين‬ ‫آ‬ ‫داز‬ ‫مح‬ ‫ته‬ ‫با ا‬ ‫ثي ه ب‬ ‫آو‬ ‫هاي‬ ‫ه ابت ضاي ) و‬ ‫‪.‬‬ ‫د‬ ‫اکن‬ ‫ر‬ ‫يل و شهر‬ ‫ل‬ ‫ح‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫در ن‬ ‫دي هر بپ ي بر مبا مرح مرد‬ ‫شد‪ .‬جم‬ ‫نس‬ ‫احب ل اع‬ ‫ت تحل حله‬ ‫هو‬ ‫خذ رد‪.‬‬ ‫معتم ف ش ج م مله ا در ي و‬ ‫چني‬ ‫و مص شام‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫جه ک م‬ ‫ج‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫ت‬ ‫ر‬ ‫خ‬ ‫د‬ ‫گ‬ ‫(‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫هم‬ ‫ا از ست رايا‬ ‫خت‬ ‫ي‬ ‫ردا‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫افرا مي‬ ‫ي‬ ‫ت در ح ي‬ ‫شو‬ ‫يپ‬ ‫بو‬ ‫محل ي م ي ادار شور ي ا‬ ‫ش نا سئولي ين‬ ‫ت‬ ‫سط‬ ‫ابل‬ ‫رس‬ ‫گير‬ ‫ها‬ ‫با ا صور‬ ‫س‬ ‫ارد‬ ‫ن‬ ‫و‬ ‫غرا‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫پ‬ ‫شي ا در‬ ‫مو متق‬ ‫رسان لول ختار مرد‬ ‫کتر‬ ‫جه‬ ‫ريق گروه وري نها‬ ‫ه‬ ‫ت‬ ‫س‬ ‫ال‬ ‫يف‬ ‫حض ب آ‬ ‫نتي‬ ‫چ‬ ‫يد‬ ‫زط ک‬ ‫ريد ت ب دق گزيد‪ .‬طالع الت ي سا رابطه مل وظا‬ ‫به‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫آقا‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫‪:‬‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫ج‬ ‫ر‬ ‫مت‬ ‫رو دا ضري ق ب عي‪ ،‬مشک ودها ياي ل شا راج‬ ‫اب‬ ‫رتي داشت صاحب ا از‬ ‫ي‬ ‫قس‬ ‫ب‬ ‫تخ‬ ‫ح‬ ‫و‬ ‫جن‬ ‫نت‬ ‫ق م شور‬ ‫ر‬ ‫پيش بردن و تحق به ن ايل و و کم يق ا هله او اس‬ ‫ب‬ ‫ين‬ ‫رو‬ ‫‪ .‬بدي در طري م از‬ ‫د‬ ‫ه‬ ‫ر‬ ‫س‬ ‫و‬ ‫ت‬ ‫در ا‬ ‫که‬ ‫اال‬ ‫پو‬ ‫و‬ ‫ي‬ ‫ط‬ ‫ب‬ ‫ب‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫در آن‬ ‫ديد وه را از مرد‬ ‫ک‬ ‫نب‬ ‫يقي ظور ب بررس ا قرار يري مشک له از ري‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫‪.‬‬ ‫ب‬ ‫بر‬ ‫ر‬ ‫ت‬ ‫گ‬ ‫ت‬ ‫گ‬ ‫م‬ ‫ص‬ ‫جا‬ ‫کتر‬ ‫تحق به من براي ر ابتد و پيگ مان ن فا شورايا متعاق ده اس اهده ا دو مرد ظارا رديد‪ .‬اين‬ ‫مش رو ب را از ي انت د گ ت‪.‬‬ ‫هو‬ ‫اي د رم‪.‬‬ ‫يق ن را ها د ان‬ ‫از ه ش اي‬ ‫ش‬ ‫ف‬ ‫اس‬ ‫ر‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫ي‬ ‫و‬ ‫ق‬ ‫آو‬ ‫تحق تهرا اري نيز بي د که کاه‬ ‫وظاي ورزي گرفت يدان ط رود ت ش رزياب خواه رج‬ ‫اب آ مل‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ند‬ ‫جن ه ع‬ ‫شه شوراي دي و شده ا هاي م که اقدام بهره رت م ارتبا تظارا ند و وست ت م‬ ‫ترم را ب‬ ‫ي‬ ‫و‬ ‫و‬ ‫ن‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ش‬ ‫ش‬ ‫ص‬ ‫پ‬ ‫ل‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫ح‬ ‫و‬ ‫د‬ ‫ي‬ ‫ر‬ ‫ب‬ ‫ني‬ ‫قبا صو‬ ‫د‬ ‫ت‬ ‫ي‬ ‫ب‬ ‫يد م ردا‬ ‫ولوي ت تبد و نيز ست شورا نوع ت به پژوه ارزياب ب مي متعا و م‬ ‫قد‬ ‫سات‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫ز‬ ‫ع‬ ‫ت‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫ي‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ه‬ ‫م‬ ‫زا رو‬ ‫اس‬ ‫الز س نا ه ها مطال خش منظو حس نام دان‬ ‫مح‬ ‫و ني شک‬ ‫مي‬ ‫را م‬ ‫ه‬ ‫ش‬ ‫د‬ ‫ت‬ ‫ه‬ ‫ت‬ ‫ا‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫س‬ ‫ف‬ ‫لت‬ ‫س‬ ‫ات‬ ‫ام ن‬ ‫س‬ ‫گر نخ ذکر ا ق از وم اد ت‪ .‬اي خش ب ن شو ن پرس هد‬ ‫ردو کما‬ ‫ز‬ ‫ي‬ ‫ا‬ ‫‪.‬‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫ش‬ ‫ب‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫ل‬ ‫ت‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫ف‬ ‫ان‬ ‫تدا ب از تح ه بعد ار گر ت اين کيل که م از م مده ا ي باغ ه ش‬ ‫اب حله رحل ي قر العا ي تش فت صل ئل آ يار شائب‬ ‫مر در م ررس ه اط اصل ت گر ت حا س نا شورا بي‬ ‫ب‬ ‫عک ترم ري‬ ‫ر‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫ک‬ ‫مورد س‪ ،‬نفعا ه صو اطالع و بال مح مکا‬ ‫اي ت ه‬ ‫ها فردو ه ذي ش نام سه‬ ‫دم‬ ‫مقاي از مر اعض عل‬ ‫باغ س ک س‬ ‫به‬ ‫فردو يق پر ن گام شورا ست از ران‬ ‫ر‬ ‫ته‬ ‫ل‬ ‫از ط آخري تقاب سته ا س‬ ‫ت م شاي ردو‬ ‫غف‬ ‫ا‬ ‫نتظار اينجا ه با‬ ‫ا‬ ‫در محل‬ ‫ترم‬ ‫مح‬

‫وانت‬ ‫بط‬ ‫يروا‬ ‫اس‬ ‫شن‬ ‫ب‬

‫سي‬ ‫لوآ‬ ‫ي‬

‫حل‬

‫ت‬

‫وردي ‪ :‬س‬ ‫لعه م ردو‬ ‫مطا غ ف‬ ‫با‬

‫دم‬ ‫ومر‬ ‫ري‬ ‫رايا‬ ‫شو‬ ‫ابل‬

‫‪14‬‬

‫ق‪:‬‬

‫محق دی‬ ‫حم‬ ‫يا ا‬ ‫دن‬

‫‪18‬‬

‫نق‬

‫ش‬ ‫شور‬ ‫ايار‬ ‫يها‬ ‫درپي‬

‫شب‬ ‫ردف‬ ‫عال‬ ‫رق‬

‫سم‬

‫تها‬

‫يب‬ ‫عد‬

‫فعال‬ ‫يته‬ ‫اي‬

‫ي‬ ‫نيز‬

‫ع‬ ‫مرا‬

‫خو‬ ‫اهي‬

‫ني‬

‫در‬

‫ندا‬

‫معي‬

‫م‬ ‫حق‬

‫ري‬ ‫ان‬

‫ق‪:‬‬

‫ي‬ ‫تها‬ ‫يع‬ ‫مرا‬ ‫ني‬ ‫مك‬ ‫رد‪.‬‬

‫اي‬ ‫نت‬ ‫پر‬ ‫حق‬ ‫پر داخته يق‬ ‫واب‬ ‫دا‬ ‫جه ختن شود‪ .‬سته‬ ‫م‬ ‫ب‬ ‫به‬ ‫اجتم ت هر دين ساي‬ ‫مج‬ ‫چ‬ ‫مو ل و موع‬ ‫در اع‬ ‫ي‬ ‫ه بي ضو‬ ‫مش ه ت‬ ‫اما طول افراد شتر ع از آ كال حق‬ ‫ر‬ ‫ت‬ ‫يقا‬ ‫اوال ً سواال وند ت خواه شرك ن جه آنها تي‬ ‫حق د د ت‬ ‫ش تا‬ ‫‪ ،‬و در ب‬ ‫ت‬ ‫ا سطح ورايار ساس يق س اشت‪ .‬دادن اهمي ظاي اب‬ ‫اف‬ ‫وا‬ ‫ف و وظا‬ ‫بتدا محل ي به ي ‪:‬‬ ‫ت‬ ‫ر‬ ‫ال‬ ‫ت‬ ‫اد ج دار مسئ يف‬ ‫از رو به ت ه مو عن‬ ‫يب‬ ‫و‬ ‫ب‬ ‫ر‬ ‫ف‬ ‫ا‬ ‫امعه د كه وليت و نق‬ ‫ي‬ ‫ايم‬ ‫براي ش ه ين و ق عم ن ي‬ ‫ان‬ ‫در‬ ‫عمل‬ ‫ها ش ه‬ ‫ا‬ ‫ك‬ ‫ل‬ ‫مط‬ ‫تصمي كرد ي آن اي‬ ‫ما در انجام ي گون تعيي كرده نها‬ ‫رح‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫د تا‬ ‫شو‬ ‫اي‬ ‫ها‪ ،‬شور‬ ‫ش‬ ‫گ‬ ‫س‬ ‫ز‬ ‫م‬ ‫مو‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫گير رايار و‪ ...‬ايار‬ ‫رد ه ن تحق ون ج حدود ت؟‬ ‫كه‬ ‫تاس‬ ‫ي‬ ‫ي‬ ‫ي‬ ‫ب‬ ‫ي‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫در ي د‬ ‫ر‬ ‫خ‬ ‫هايي ا ها به مج ر م‬ ‫ف پر ق ( ع آ‬ ‫مكا‬ ‫سم‬ ‫مانن وري ني‬ ‫ي از‬ ‫س‬ ‫عن موع حل‬ ‫س‬ ‫ردم‬ ‫ت‬ ‫اس‬ ‫آن‬ ‫وان ه اي‬ ‫شنام د ه اط زمان‬ ‫يچ‬ ‫كه د يك ن تح ت ‪.‬‬ ‫ها ب‬ ‫ه و ‪ ..‬ر پژو العات ي ت‬ ‫ه نق‬ ‫ن‬ ‫ق‬ ‫در‬ ‫‪.‬‬ ‫س‬ ‫حق‬ ‫هم‬ ‫ت آ هاد ن يق‬ ‫افراد هش كرده يق‬ ‫واق‬ ‫وض‬ ‫شو‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫سپ‬ ‫و‬ ‫خر‬ ‫عد‬ ‫عات‬ ‫وظ‬ ‫با ب ديگ‬ ‫به م ظهور جاي ر اي‬ ‫ي‬ ‫يت‬ ‫يفه‬ ‫ري دس س ب‬ ‫ص‬ ‫اعتن ) با ت آ ه ت‬ ‫بدي‬ ‫گر ن م‬ ‫مر‬ ‫اي‬ ‫و‬ ‫د‬ ‫ل‬ ‫م‬ ‫رف‬ ‫فته جم‬ ‫در‬ ‫ايي و مشك خر به ضي‬ ‫پي‬ ‫حا‬ ‫شدن‬ ‫ال‬ ‫خود ي ابعاد اند‪ .‬وعه‬ ‫ت‬ ‫ب‬ ‫ت‬ ‫ج‬ ‫س‬ ‫ش‬ ‫دك‬ ‫شب‬ ‫ي اعت ي نيز مع ب ي د‬ ‫ه‬ ‫ر‬ ‫ان‬ ‫عي‬ ‫وش‬ ‫ن‬ ‫رم‬ ‫ما‬ ‫م‬ ‫دف‬ ‫ش‬ ‫خواه كل‬ ‫ادي روبر دي ورد‬ ‫را ب‬ ‫ده‬ ‫عالي‬ ‫ت‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫هي‬ ‫به‬ ‫در‬ ‫از پر و بودي و نت ويژ‬ ‫اي‬ ‫ك‬ ‫كال‬ ‫سي ي گ‬ ‫يج گي‬ ‫م‬ ‫ع‬ ‫د‬ ‫و‬ ‫س‬ ‫‪.‬‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫بد‬ ‫كر‬ ‫ر‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫در ن اگو‬ ‫دن پ كه از گير اي‬ ‫يف‬ ‫ني‬ ‫شكا‬ ‫ت‬ ‫ني‬ ‫ر‬ ‫مه ي‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫گون‬ ‫في‬ ‫يجه به‬ ‫ضيا‬ ‫ارد‬ ‫سش م ت رسي اگو‬ ‫شو‬ ‫؟ث‬ ‫موفق خود‬ ‫تر‬ ‫نام رين ده ا ن م‬ ‫اني ً‬ ‫رايا‬ ‫س‬ ‫م‬ ‫ي‬ ‫ح‬ ‫ل‬ ‫ه ها ا آنها يم‪.‬‬ ‫اش‬ ‫اند‬ ‫ري‬ ‫تي يگ‬ ‫هم‬ ‫ورا‬ ‫ند‪.‬‬ ‫ي‬ ‫ا‬ ‫ها ب‬ ‫متن مي‬ ‫ا عد يرد‬ ‫ورد‬ ‫در‬ ‫ري‬ ‫م‬ ‫اع ور توا‬ ‫‪.‬ش‬ ‫هع‬ ‫بخ‬ ‫برر‬ ‫ن‬ ‫چ‬ ‫نوا‬ ‫ي‬ ‫ب‬ ‫موفق كل‬ ‫ش‬ ‫سي‬ ‫ذر‬ ‫پ‬ ‫ي‬ ‫زيدند ه ‪:‬‬ ‫ب‬ ‫ني‬ ‫ا‬ ‫گي‬ ‫ت‬ ‫ي‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ل‬ ‫‪.‬‬ ‫عد‬ ‫ت اي ري‬ ‫كن‬ ‫حا‬ ‫چه‬ ‫يب‬ ‫از ا م ه‬ ‫ن ن چن‬ ‫هاد‬ ‫هر‬ ‫ين مك‬ ‫ظ اق‬ ‫حد‬ ‫ا‬ ‫ج‬ ‫هاد ين‬ ‫ت‬ ‫وند‬ ‫در‬ ‫ه‬ ‫صا‬ ‫رو ياف ري‬ ‫نها‬ ‫وان‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫د‬ ‫ي‬ ‫ق‬ ‫ي‬ ‫ت‬ ‫اها‬ ‫دي‬ ‫تاث دها‬ ‫جا‬ ‫مرد‬ ‫و‬ ‫ن ‪ 6‬لي‬ ‫ير م يي‬ ‫ا‬ ‫ق اي‬ ‫دم‬ ‫مي‬ ‫گا‬ ‫س‬ ‫شا‬ ‫‪ 9‬نفر در پ‬ ‫جتم‬ ‫نم‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫ك‬ ‫ع‬ ‫تقي م او‬ ‫وض‬ ‫م ب ليه‬ ‫يپ‬ ‫از اها كرد‬ ‫وع‬ ‫تم‬ ‫ر‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ل‬ ‫ر ز ند در‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫اش‬ ‫نپ‬ ‫مي‬ ‫اره‬ ‫ي كا رس‬ ‫ختي‬ ‫گي‬ ‫در‬ ‫م‪.‬د‬ ‫ري ش ن‬ ‫دشوا امه‬ ‫رب‬ ‫ود‪.‬‬

‫ها‬

‫اش‬

‫اره‬

‫كر‬

‫د ‪.‬ب‬ ‫او‬ ‫جو‬ ‫دت‬ ‫وض‬ ‫يح‬ ‫ات‬

‫با ا‬ ‫ستف‬ ‫اده‬

‫چي‬ ‫ذ‬ ‫ر‬

‫شف‬

‫مط‬

‫اف‬

‫ال‬ ‫عه‬

‫مور‬ ‫د‬ ‫ي‪:‬‬

‫استخراج‪ ،‬تنظيم و تحليل اطالعات بدست آمده‬

‫تشريح روش هاي جمع آوري اطالعات‬

‫• پرسشنامه‪:‬‬

‫همان طور که پيش تر اشاره شد‪ ،‬اطالعات اين بخش از طريق مشاهدات و حضور مستقيم‬ ‫در ميدان تحقيق کسب گرديد‪ .‬بخشي از اطالعات از طريق تنظيم و پخش پرسشنامه در‬ ‫محل حاصل شد‪ ،‬که اين بخش از اطالعات امور مربوط به ساکنين را مد نظر قرار مي دهد‪.‬‬ ‫اين شيوه کسب اطالعات که پيمايش يا ‪ survey‬نام دارد شيوه اي بسيار فراگير عموما براي‬ ‫کسب آگاهي از نظرات و نيز گرايش سنجي گروه هاي پر جمعيت محسوب مي گردد‪ .‬در اين‬ ‫قسمت از پژوهش ابتدا به تنظيم ‪ 50‬مورد پرسش نامه اقدام شد‪ .‬در وهله ي نخست ‪ 50‬نفر‬ ‫از ساکنين محله باغ فردوس به طور تصادفي براي پاسخ گويي انتخاب شدند که در ميان اين‬ ‫‪ 50‬نفر تنها از ‪ 33‬نمونه اطالعاتي قابل قبول و قابل استناد کسب شد‪ .‬بنابراين داده هاي‬ ‫حاصل از اين ‪ 33‬نمونه مورد ازريابي قرار گرفته و اطالعات حاصل از آن در مرحله بعد مورد‬ ‫سنجش و تحليل واقع شده است‪.‬‬ ‫قسمت بعدي در ارتباط با اعضاي شوراياري بوده‪ ،‬که کسب اطالعات از طريق مصاحبه‬ ‫حضوري با ‪ 4‬عضو از اعضاي فعال شوراياري (‪ 3‬عضو اصلي و ‪ 1‬عضو علي البدل) صورت‬ ‫گرفت‪ .‬محورهاي مصاحبه و نتايج حاصل از آن متعاقبا ذکر خواهند شد‪.‬‬

‫‪ .1‬تا چه حد با شوراياري آشنا هستيد؟‬ ‫کم (‪)% 33‬‬ ‫خيلي کم (‪)% 9‬‬

‫متوسط (‪)% 46‬‬

‫زياد ( ‪)%12‬‬

‫‪ .2‬به طور کلي براي رفع مشکالت محله خود تا چه ميزان به شوراياري مراجعه مي کنيد؟‬ ‫در‬ ‫به ميزان متوسط (‪)%30‬‬ ‫به ميزان کم (‪)%43‬‬ ‫مراجعه نمي کنم (‪)%18‬‬ ‫اکثر موارد به شوراياري مراجعه مي کنم (‪)%9‬‬ ‫توضيحات‪ :‬متاسفانه آشنايي افراد و به تبع آن استقبال از شوراياري در محله باغ فردوس‬ ‫از حد مطلوب پايين تر است‪( .‬و از اين تعداد کم تنها ‪ 9‬درصد براي رفع مشکالت خود به‬ ‫طور مستمر به شوراياري مراجعه مي کنند‪ ).‬بدين منظور نخستين گام در جهت تحقق‬ ‫اهداف شوراها در وهله اول افزايش سطح آشنايي افراد با شوراياري است‪ .‬با توجه به ماهيت‬ ‫شورا که ارگاني کامال مردمي است‪ ،‬مسلما بدون همت و مشارکت مردم کارآمد و کامياب‬ ‫نخواهد بود‪.‬‬

‫تشريح نمونه گيري‬

‫‪ .3‬ميزان مسئوليت پذيري اعضاي شوراياري را چگونه ارزيابي مي کنيد؟‬ ‫مطلوب (‪)%12‬‬ ‫نسبتا مطلوب (‪)%27‬‬ ‫متوسط (‪)%55‬‬ ‫نا مطلوب (‪)% 6‬‬

‫نمونه گيري براي پرسشنامه‪ :‬روش نمونه گيري احتمالي‪ ،‬نمونه گيري تصادفي (بوسيله‬ ‫ي برداشت ميداني و پخش پرسشنامه به صورت مستقيم در محل)‬ ‫در اين قسمت‪ 33 ،‬نفر از اعضاي محله باغ فردوس به طور تصادفي انتخاب شده و‬ ‫پرسشنامه در اختيار آنها قرار داده شد‪.‬‬ ‫در مورد مصاحبه‪ :‬با توجه به کوچک بودن جامعه آماري‪ ،‬روش نمونه گيري احتمالي‬ ‫مد نظر است‪( .‬نمونه گيري تصادفي از اعضاي شورا) که در اين زمينه نيز نمونه هاي دسترس‬ ‫پذير در اولويت اند‪.‬‬

‫‪ .4‬آيا از نحوه ي پاسخ گويي اعضاي شورا رضايت داريد؟ در صورت منفي بودن پاسخ علت‬ ‫نارضايتي خود را ذکر کنيد‪.‬‬ ‫خير (‪)% 36‬‬ ‫بلي (‪)% 64‬‬ ‫توضيحات ‪ :‬همانطور که مشاهده مي گردد عمده ساکنين از نحوه پاسخ گويي و رسيدگي‬ ‫اعضاي شورا رضايت نسبي دارند‪ .‬در موارد عدم رضايت‪ ،‬علت به طور شاخص ‪ 2‬مورد‪)1 :‬‬ ‫در دسترس نبودن اعضاي شورا و ‪ )2‬عدم آگاهي از نحوه دسترسي به آنان‪ ،‬مطرح گرديده‬ ‫است‪ ،‬که مورد اول نيز با شناخته شده نبودن راه هاي دسترسي به اعضا بي ارتباط نيست‪.‬‬ ‫به عقيده نگارنده آگاهي سازي از جانب شوراياري در اين زمينه مي تواند به ميزان زيادي‬ ‫تاثيرگذار باشد‪ ،‬چراکه بسياري از نارضايتي ها در اين مورد و بسياري از موارد ديگر در اثر‬ ‫عدم آگاهي افراد پديد آمده اند‪.‬‬

‫محورهای مصاحبه‬ ‫پرسش های مطرح شده‬

‫‪ .5‬آيا اعضاي شوراياري در رسيدگي به مسائل شورا عالقه و پيگيري نشان مي دهند؟ آيا‬ ‫تجربه شخصي در اين زمينه داريد؟ لطفا شرح دهيد‪.‬‬ ‫خير (‪)% 45‬‬ ‫بلي (‪)% 55‬‬ ‫توضيحات ‪ :‬طبق اظهارات يکي از ساکنين محله‪ ،‬وي اقدام به طرح مشکلي در دوره‬ ‫اول شورا نموده که به علت مصادف شدن با انتخابات دوره دوم و تغيير اعضاي شوراياري از‬ ‫دايره کار شورا خارج شده و نارضايتي اين فرد را بدنبال داشته است‪ .‬هم چنين نصب کابل‬ ‫‪ 0912‬در محله الهيه و باغ فردوس‪ ،‬خطوط تاکسي در محله الهيه و خيابان فرشته‪ ،‬ساخت‬ ‫سالن ورزشي دولتي و عمومي در محل همه از جمله مواردي بوده اند که در دوره اول مطرح‬ ‫شده اما به داليل متعدد پيگيري آنها به دوره هاي بعد موکول شده و متعاقبا از دستور کار‬ ‫خارج شده اند‪.‬‬

‫• تا چه حد با وظايف خود به عنوان يک عضو شوراياري آشنا هستيد؟‬ ‫• مهم ترين وظيفه خود را در قبال شوراياري و مردم چه مي دانيد؟‬ ‫• شورا براي انجام وظايف خود با چه مشکالتي مواجه است؟ براي بر طرف کردن اين مشکالت‬ ‫چه مي توان کرد؟‬ ‫• شخصا تا چه حد نسبت به مسائل و مشکالت مطرح شده توسط مردم پيگير هستيد؟‬ ‫• موفقيت شورا را در حل مسائل مردم چگونه ارزيابي مي کنيد؟‬ ‫• مردم از چه راه هايي مي توانند با شورا ارتباط برقرار کنند؟‬ ‫• انتظارات اعضاي شورا از مردم در چه قالبي است؟‬ ‫• مردم تا چه اندازه از وظايف خود در مقابل شورا آگاهي دارند و براي افزايش آگاهي در اين‬ ‫زمينه چه اقداماتي مي تواند صورت گيرد؟‬ ‫• مردم تا چه اندازه در برآوردن انتظارات شورا موفق اند؟‬ ‫• براي بهبود روابط شورا و مردم چه مي توان کرد؟‬

‫‪ .6‬موفقيت شوراياري را در رسيدگي به مسائل خود چگونه ارزيابي مي کنيد؟‬ ‫موفق در‬ ‫تا حدي موفق (‪)% 55‬‬ ‫نسبتا ناموفق (‪)%24‬‬ ‫نا موفق (‪)% 6‬‬ ‫اکثر موارد (‪)%15‬‬ ‫توضيحات ‪ :‬عملکرد شوراياري از جانب مردم نسبتا موفق ارزيابي شده است‪ 70( .‬درصد‬ ‫از عملکرد شوراياري رضايت نسبي دارند‪).‬‬ ‫‪16‬‬

‫ويژگي هاي اجتماعي‬

‫تشريح سوالها‬

‫اهالي محل داراي منشاء قومي‪ ،‬آداب و رسوم خاصي كه آنها را از ديگر محلههاي ديگر‬ ‫متمايز كند نميباشند اما مذهبي بودن را يكي از ويژگيهاي آنها برشمرد( در قديم به چيذر‬ ‫دارالمؤمنين ميگفتهاند‪).‬‬ ‫نكته جالب توجه آنكه‪ ،‬بر اساس آنچه در مباحث جغرافياي شهر و روستا طرح ميشود‪،‬‬ ‫معموالً روستاهايي كه در بافت شهري ادغام شدهاند در مقايسه با روستاهايي كه به يكديگر‬ ‫پيوسته و خود شهري جديد را ايجاد كردهاند‪ ،‬كمتر قادرند تا هويت بومي پيش از ادغام خود‬ ‫را حفظ كند و به نوعي اختالط فرهنگي دچار ميشوند‪ .‬اما چيذر در اين زمينه‪ ،‬خود را به‬ ‫عنوان يك امر استثنايي نشان ميدهد به اين معنا كه به صورت معكوس‪ ،‬تالش سختي را‬ ‫جهت حفظ هويت فرهنگي خود به ويژه با تاكيد بردو مؤلفه «مذهبي بودن» و «اصيل بودن»‬ ‫كه ايشان را به ترتيب از محالت پيراموني و مهاجران محله متمايز ميكند‪ ،‬به كار ميبرند‬ ‫و در اين زمينه بر كانون نشانهشناختي محله خود يعني نهادهاي مذهبي‪ ،‬تكيه دارند‪ .‬در‬ ‫خصوص نشانهشناسي شهري بايد گفت‪« :‬نشانهشناسي شهري از نوعي بلدگذاري معنايي‬ ‫بر همه پديدههاي شهري حركت ميكند كه به صورت گستردهاي از فرايند «تفاوتيابي»‬ ‫استفاده ميكند‪ .‬تفاوت عاملي است بر تشخص و هويت يافتن‪ .‬شهر‪ ،‬اين امكان را به‬ ‫افراد ميدهد كه از خالل فرآيندهاي كالبدي و حركتي در تجربه روزمرگي خود‪ ،‬دست به‬ ‫ايجاد تفاوت بزنند و از اين طريق‪ ،‬تشخصيابي و هويتيابي را براي خود ممكن كنند»‬ ‫عملياتي كردن مفهوم‬ ‫(فكوهي‪.)302 :1383،‬‬ ‫در اينجا ما شاهد نوعي انتخاب جدي از افراد متعلق به محله هستيم كه با توجه به ويژگيهاي بررسي نقش شوراياري ها در پيش برد فعاليتهاي عمراني(بر اساس مستندات ماده ‪11‬‬ ‫خاصي كه محله پس از انقالب آنها را در خود پذيرفته است‪( ،‬همچون گلزار شهداي اساسنامه شوراها)‬ ‫چيذر‪ ،‬نمايشگاه آثار دائمي شهدا‪ ،‬حضور اكيپهاي مناسبتي در اعياد و‬ ‫سوگواريها)‪ ،‬اين انتخاب آگاهانه جهت مقابله با فشارهاي فرهنگ روبه‬ ‫مدرن حاكم بر جامعه همراه با اراده سياسي حاكم جهت ترويج بعضي‬ ‫ارزشها چون مقاومت و ايثار كه محله به خوبي از آن استقبال ميكند و‬ ‫حتي نمايندگاني از اين ارزشها را در خود دارند (شهداي چيذري نام و‬ ‫هاشميعليا نام) به عنوان نيروي مقاومت عليه تغييرات فرهنگي و حفظ‬ ‫هويت و انسجام محلهاي موجود عمل ميكند‪ ،‬كه اين امر را به ويژه‬ ‫ميتوان به عنوان واكنشي نسبت به حاشيهاي شدن محله در مقايسه با‬ ‫فرهنگ محالت اطراف تلقي كرد‪.‬‬ ‫طبق سرشماري سال ‪ ، 85‬جمعيت ناحيه ي ‪ 47522 ، 8‬نفر بوده‬ ‫است‪ .‬بنا به گفته ي دبير شوراياري‪ ،‬محله ي چيذر جمعيتي در حدود‬ ‫‪ 13000‬نفر دارد‪.‬‬

‫‪ .1‬در قانون اساسي شركت يا همكاري در چه نوع فعاليتهايي بر عهده شوراياري هاست؟‬ ‫‪ .2‬در خصوص فعاليت هاي عمراني چه وظايفي بر عهده ي شوراياري است؟‬ ‫‪ .3‬آيا شوراياري ها نقش اجرايي دارند يا صرفاً به عنواني رابطي ميان مردم و ساير نهادهاي‬ ‫اجرايي ايفاي نقش مي كنند؟‬ ‫‪ .4‬چه تعريفي براي فعاليت عمراني در قانون آمده است؟‬ ‫‪ .5‬چه شاخص هايي در مورد كيفيت و كميت فعاليتهاي عمراني انجام شده وجود دارد؟‬ ‫‪ .6‬نقش شوراياري به لحاظ اقتصادي و سياسي در پيش برد فعاليتهاي عمراني چگونه‬ ‫است؟‬ ‫‪ .7‬آيا مشاركت مردم در تصميمات شهري( به عنوان مثال فعاليت هاي عمراني ) الزم‬ ‫است؟‬ ‫‪ .8‬آيا شوراياري نقشي در ايجاد نوعي تعامل و مشاركت مردمي در تصميمات دارد؟‬ ‫‪ .9‬شوراياري به عنوان يك نهاد مردمي به چه روش هايي ‪ ،‬مردم را در فعاليت هاي عمراني‬ ‫دخيل مي سازد؟‬ ‫‪ .10‬شاخص عملكرد شوراياري ها در خصوص پيش برد فعاليتهاي عمراني چيست؟‬

‫ويژگي هاي اقتصادي‬

‫محل داراي يك فروشگاه شهروند و يك پاساژ تجاري در نزديكي خيابان‬ ‫حكمت ميباشد انواع بانكها و مؤسسات مالي و اعتباري در مركز چيذر‬ ‫وجود دارد ساكنان منازل اطراف امام زاده علياكبر از اقشار قديمي و‬ ‫متوسط ميباشند‪ ،‬قسمتهاي ضعيف يا به اصطالح حاشيه چيذر كوچه‬ ‫كلهري‪ ،‬مسجد قائم‪ ،‬ميدان امامحسين است كه داراي منازل كوچك و‬ ‫تراكم باال ست‪ .‬مردم در اين قسمت ها درآمد كم تري نسبت به بقيه‬ ‫اقشار چيذر دارند‪.‬هرچه به سمت فرمانيه‪ ،‬حكمت و قيطريه نزديك‬ ‫ميشويم بافت مناطق و سبك ساخت و ساز محل تغيير ميكند و‬ ‫ساكنان آن از تمول مالي و سطح باالتري از رفاه و درآمد برخوردار‬ ‫ميباشند‪.‬‬ ‫نسل اول ساكن در محله كشاورز بوده اند و نسل بعد در زمان رضاشاه‬ ‫اكثرا ً در اداره تسليحات مشغول به كار بوده اند‪ ،‬هماكنون نيز ساكنان‬ ‫محله داراي مشاغل متنوعي هستند‪(.‬مصاحبه با عضو شوراياري)‬ ‫‪20‬‬

‫روش تحقيق‬

‫پس از تعيين موضوع ‪ ،‬مرحله ي بعدي تدوين نظريه است‪ .‬عناصر اوليه نظريه ها فرضيه‬ ‫ها هستند ‪.‬اولين قدم در تدوين نظريه ‪ ،‬مرور نظريه هاي مختلف است‪ .‬در اين باب به جمع‬ ‫آوري اطالعات با روش هاي مختلف (كه در بخش مربوطه هر يك از شيوه ها و نيزموارد‬ ‫استفاده ي آنها را توضيح و تشريح خواهيم كرد) و پس از آن به تحليل داده ها پرداخته شد‪.‬‬ ‫در بخش پاياني با نگاه به نتايج بدست آمده از نمونه گيري و نيز مصاحبه ي انجام شده ‪ ،‬به‬ ‫نتيجه گيري نهايي خواهيم رسيد‪.‬‬

‫بررسي و تحليل محله چيذر‬

‫تعيين قلمرو مكاني تحقيق(محدوده فعاليت شوراياري چيذر) و‬ ‫قلمرو زماني‬

‫محدوده ‪ :‬از شمال خيابان فرمانيه ‪،‬از جنوب بزرگراه صدر ‪،‬از غرب بلوار اندرزگو تا پارك‬ ‫قيطريه و از شرق بلوار كامرانيه‬ ‫مراحل اصلي تحقيق(شامل مطالعات مقدماتي ‪ ،‬تعيين پرسش و‪ )...‬مي بايست طي مدت ‪4‬‬ ‫ماه ( اسفند ‪ - 87‬بهار‪ )88‬انجام شود‪.‬‬

‫ويژگي هاي قلمروي مكاني( ويژگي هاي كالبدي)‬

‫الف – موقعيت‬ ‫چيذر يا چيزر محلهاي بوده در شرق تجريش بين رستمآباد و دزاشيب‪ .‬چيذر از غرب به‬ ‫تپههاي قيطريه‪ ،‬از جنوب به اختياريه و بزرگراه آيتا‪ ...‬صدر‪ ،‬از شمال به نياوران و از شرق‬ ‫به فرمانيه منتهي ميشود‪.‬‬ ‫حد مرز محل براساس درك عمومي اهالي از شمال تا خيابان شهيد لواساني (فرمانيه) از‬ ‫غرب تا شريفي منش و اشكستان پور‪ ،‬از جنوب پارك قيطريه و ميدان پيروز و از شرق تا‬ ‫رستم آباد ميباشد‪.‬‬ ‫ب‪ -‬دسترسي محلي‬ ‫يك راه ارتباطي با مركز شهر از محل ميدان تجريش و قدس ميباشد كه اين ارتباط توسط‪،‬‬ ‫تاكسي ها‪ ،‬اتوبوسها و مسافركشهاي شخصي برقرار ميشود‪ .‬از ميدان تجريش و قدس‬

‫منبع‪:‬‬ ‫جاليي پور ‪ ،‬زهرا (‪)1385‬‬ ‫پايان نامه كارشناسي ‪ ،‬هويت‬ ‫و شكل شهر در چيذر تهران‬

‫‪19‬‬

‫براي اكثر نقاط مختلف شهر مثل هفت تير‪ ،‬توپخانه‪ ،‬فلكه صادقيه‪ ،‬پيچ شمران‪ ،‬ميدان‬ ‫آزادي‪ ،‬رسالت‪ ،‬انقالب‪ ،‬وليعصر و‪ ...‬خط تاكسي و اتوبوس و ميني بوس وجود دارد‪.‬‬ ‫راه ارتباطي ديگر اتوبان صدر و بابايي است كه ارتباط شرق و غرب را با اين محل برقرار‬ ‫مينمايد‪.‬‬ ‫فقط يك خط تاكسي از چيذر به تجريش وجود دارد ‪ .‬ميني بوس هاي تجريش‪ -‬اختياريه به‬ ‫صورت گذري از آنجا عبور ميكنند‪.‬تاكسي تلفني به تعدادكافي در محل وجود دارد‪.‬‬ ‫ج‪-‬مساحت‬ ‫محله ي چيذر يكي از ‪ 4‬محله ي موجود در ناحيه ‪ 8‬منطقه ‪ 1‬مي باشد كه وسعت حدودي‬ ‫آن ‪ 62‬هكتار است‪.‬‬ ‫د‪ -‬نشانه هاي اصلي در منطقه‬ ‫از نشانه هاي اصلي محل بيشتر ميتوان به موارد زير اشاره كرد‪.‬‬ ‫اماكن مقدس‪،‬مسجد‪ ،‬حسينيه و تكيه ها‪ ،‬هيئت هاي مذهبي‬ ‫مراكز آموزشي‪:‬‬ ‫در اين محله حوزه علميه چيذر كه يكي از مشهورترين مراكز پرورش طالب علوم ديني در‬ ‫تهران است زير نظر مركز مديرت حوزه علميه قم مشغول به فعاليت ميباشد‪.‬‬ ‫حوزه علميه قائم چيذر‪:‬‬ ‫به نقل از سيد حميد مرتضوي كاردار دفتري حوزه حضرت قائم‬ ‫تاريخ تأسيس حوزه ‪ ، 1346‬نام مؤسس آيت ا‪ ...‬هاشمي اوليا ‪ ،‬بعد از انقالب اين حوزه‬ ‫گسترش پيدا كرده و داراي دوشعبه برادران و خواهران ميباشد‪.‬داراي امكانات عمومي شامل‬ ‫كتابخانه با ‪ 85000‬جلد كتاب‪ ،‬سالن ورزش( پينگ پنگ و فوتبال) ‪ ،‬همچنين پايگاه بسيج‬ ‫طالب با بيش از ‪ 160‬عضو ميباشد‪.‬‬ ‫اين محله داراي دو ورزشگاه براي گذران اوقات فراغت ميباشد‪:‬‬ ‫‪ .1‬مؤسسه ورزشي خصوصي ايرانيان كه داراي دو زمين فوتبال‪ ،‬يك پيست كارتينگ‪ ،‬يك‬ ‫سالن بيليارد و يك استخر شنا ميباشد‪.‬‬ ‫‪.2‬ورزشگاه شهيد عقيلي كه در برنامههاي در دست اقدام شوراياري محل قرار است به‬ ‫پاركينگ طبقاتي تبديل شود‪.‬‬

‫شوراياري مواردي اند که مي توانند در جلب اعتماد مردم و در نتيجه بهبود عملکرد شوراياري‬ ‫موثر واقع شوند‪.‬‬

‫‪ .7‬تا چه حد از وظايف خود به عنوان يک شهروند در قبال شوراياري (انتظارات شوراياري‬ ‫از خود) آگاهي داريد؟‬ ‫زياد (‪)% 3‬‬ ‫متوسط (‪)% 46‬‬ ‫کم (‪)% 36‬‬ ‫بسيار کم (‪)% 15‬‬

‫نتيجه گيري نهايي‬

‫تالش ها و بررسي هاي اخير در زمينه آسيب شناسي روابط و انتظارات متقابل شورا و‬ ‫مردم‪ ،‬اين باور را در نگارنده به وجود آورد که نخستين و بنيادي ترين گام در جهت کارآمدي‬ ‫شوراها‪ ،‬همان بحث ابتدايي آگاه سازي است‪ .‬در واقع شايد به سختي بتوان باور کرد که عده‬ ‫قابل توجهي از ساکنين شهر تهران حتي از وجود انجمن هاي شوراياري در وهله اول آگاهي‬ ‫ندارند‪ .‬پس چطور مي توان از فردي که اساسا با مفهوم شوراياري نا مانوس است انتظار‬ ‫مشارکت داشت؟ چطور پديده اي که اساسا براي منافع شهروند شکل گرفته و وجودش بدون‬ ‫همکاري و درگيري مستمر وي ممکن نيست تا اين اندازه درگير ديوانساالري ها و تشريفات‬ ‫شده که تماما با اين تضمين کننده حيات خود بيگانه گشته است؟‬ ‫البته الزم به ذکر است که محله باغ فردوس‪ ،‬واقع در منطقه ‪ 1‬شهر تهران‪ ،‬محله اي است‬ ‫که رفاه نسبي باال در آن قرين تعامالت اجتماعي پايين ساکنانش گشته و روابط همسايگي را‬ ‫در پايين ترين سطح ممکن‪ ،‬به خود شاهد است‪ .‬بديهي است که در چنين شرايطي شوراياري‬ ‫براي برقراري ارتباط با مردم و تحقق اهداف خود با مشکالت بيشتري مواجه خواهد بود‪.‬‬ ‫مسئله ديگر که بايد مد نظر قرار گيرد اين است که شوراياري اساسا پديده اي نوپا در‬ ‫مديريت شهري کالن شهر تهران است و به علت پيشينه و سابقه تاريخي کم‪ ،‬هنوز آن طور‬ ‫که بايد مورد توجه و استقبال قرار نگرفته است‪ .‬البته اطالع رساني ضعيف و عدم سازمان‬ ‫يافتگي مناسب در متن بسياري از اين شوراها نيز به اين مسئله دامن مي زند‪ .‬ضمن توجه به‬ ‫اظهارات مسئولين در اين زمينه و نيز مشاهدات شخصي محقق‪ ،‬عمده افراد شايد در تمامي‬ ‫طول اقامت خود در يک محله بيش از يکي دو بار‪ ،‬آن هم تنها براي مهر و امضا کردن اسناد و‬ ‫اوراق به شوراياري مراجعه نکنند‪ .‬هم چنين در بسياري از موارد ديگر نيز‪ ،‬نقش شوراياري به‬ ‫عنوان واسط ميان مردم و شهرداري تا اندازه اي کاهش يافته است که عمده مشکالت مطرح‬ ‫شده در اين زمينه ‪ ،‬به آساني و از طريق سامانه ‪ 127‬شهرداري قابل پيگيري بوده است‪ ،‬بي‬ ‫آنکه به صرف هزينه و وقت از جانب شوراياري نيازي بوده باشد‪.‬‬ ‫بنابراين گام اول‪ ،‬اطالع رساني به مردم است‪ .‬واقعيت اين است که اگر مردم خود را‬ ‫ذينفعان اصلي تشکيل شوراياري ها بدانند نه تنها در امور آن مشارکت گسترده خواهند‬ ‫داشت‪ ،‬که براي تداوم بقاي آن مبارزه خواهند کرد‪ .‬آين آگاه سازي ابتدا در زمينه تشريح‬ ‫وظايف شوراياري و در مرحله بعدي در مورد تکاليف فرد به فرد شهروندان در قبال شوراياري‬ ‫بايد صورت گيرد‪.‬گام بعدي متوجه مسئولين و اعضاي انجمن هاي شوراياري است‪ .‬اعضا‬ ‫نبايد فراموش کنند که مهم ترين رسالت آنها بهبود زندگي مردم است و آنها در قبال اين امر‬ ‫مسئول اند‪ .‬اعضاي شورا به عنوان معتمدين يک محله‪ ،‬بايد شرايطي را فراهم کنند که ضمن‬ ‫جلب اعتماد ساکنين‪ ،‬اين تضمين را براي آنان فراهم آورند که خارج از تکلفات بوروکراتيک‬ ‫و تشريفات اداري طاقت فرسا به امور آنها رسيدگي خواهد شد‪ .‬امري که در کالن شهر امروز‬ ‫به آرزويي دست نيافتني بدل شده است‪ .‬و در نهايت از ياد نبريم که شوراياري نهادي است‬ ‫از جانب مردم‪ ،‬براي مردم‪.‬‬

‫تالش شوراياري در جهت آگاه سازي ساکنان محله از وظايف شهروندي در قبال‬ ‫‪.9‬‬ ‫شورا را چگونه ارزيابي مي کنيد؟‬ ‫خوب (‪)% 6‬‬ ‫نسبتا خوب (‪)% 12‬‬ ‫متوسط (‪)% 64‬‬ ‫ضعيف (‪)% 18‬‬ ‫با توجه به نتايج حاصل از پرسشنامه و نيز مشاهدات قبلي مي تواند اظهار داشت که‬ ‫بزرگترين نقطه ضعف شوراياري محله باغ فردوس در حال حاضر‪ ،‬مسئله اطالع رساني و‬ ‫عدم کاميابي شوراياري در تحقق آن است‪ .‬مي توان با انجام اقداماتي نظير برگزاري جلسات‬ ‫عمومي آشنايي با شوراياري و نيز پخش اعالميه ها و پوسترها‪ ،‬گامهاي اثربخشي در اين‬ ‫زمينه برداشت‪.‬‬

‫• مصاحبه‬

‫‪ .1‬تقريبا تمامي اعضا به نحو مطلوب با وظايف مصوب شوراياري آشنايي داشته و در جهت‬ ‫تحقق آنها تالش مي کنند‪.‬‬ ‫‪ .2‬عمده اعضا وظيفه اصلي خود را رسيدگي به امور مردم و بهبود شرايط محله مي دانند‪.‬‬ ‫‪ .3‬بر اساس اظهارات اعضاي شوراياري عمده ترين مشکالتي که شوراياري با آن مواجه‬ ‫است عبارتند از ‪ )1 :‬کمبود بودجه ‪)2‬عدم آگاهي مردم از چارچوب وظايف و نحوه عملکرد‬ ‫شوراياري ‪ )3‬عدم همکاري مناسب سازمان هاي باالدست (از قبيل شهرداري) ‪)4‬عدم‬ ‫همکاري و مشارکت الزم از جانب مردم‬ ‫‪ .4‬ميزان پيگيري اعضاي شوراياري بستگي شديدي به ماهيت مسئله مطرح شده دارد‪ .‬در‬ ‫اکثر موارد مشکالت مورد نظر شخصي بوده (مهر و امضاي اسناد و مدارک و مانند آن) و‬ ‫نيازي به پيگيري شخصي عضو شوراياري در اين قبيل مسائل مشاهده نمي گردد‪ .‬اما در حل‬ ‫مشکالت و مسائلي که بهبود وضعيت معيشت در محله را به دنبال دارند گفته مي شود که‬ ‫اعضاي شوراياري هيچ گونه مضايقه اي روا نمي دارند‪ .‬البته اين صرفا نظر اعضا ست‪ ،‬چراکه‬ ‫طبق آمار حاصل از پرسشنامه ‪ 45‬درصد ساکنين محله جز اين مي انديشند‪.‬‬ ‫‪ .5‬اعضا موفقيت شوراياري را در دو دوره فعاليت خود مطلوب و کارآمد ارزيابي مي کنند‪.‬‬ ‫‪ .6‬افراد مي توانند به طور حضوري به محل برگزاري شورا (مسجد قائم) مراجعه کرده و يا‬ ‫از طريق تلفني با اعضاي شورا ارتباط برقرار کنند‪ .‬الزم به ذکر است که شوراياري محله باغ‬ ‫فردوس بر خالف بسياري محالت ديگر شهر تهران‪ ،‬مجهز به دفتر و تشکيالت اداري نيست‪.‬‬ ‫مراجعه افراد به مسجد نيز در بسياري از موارد بي فايده است چرا که حضور اعضاي شورا‬ ‫در مسجد در تاريخ معين و صرفا به علت شرکت در جلسه مي باشد و بر قراري ارتباط با‬ ‫مسئولين با مشکالتي روبروست ‪ .‬اين مسئله نارضايتي ساکنان محله را در ابعاد گسترده اي‬ ‫به دنبال دارد‪.‬‬ ‫هم چنين ارجاع مشکالت مردم به شهرداري از طريق ارسال عريضه هاي دريافتي صورت‬ ‫مي گيرد‪.‬‬ ‫‪ .7‬انتظارات در قالب همکاري بيشتر‪ ،‬شرکت در برنامه ها‪ ،‬تالش در جهت آگاه سازي و‬ ‫مسائلي از اين دست مي باشد‪.‬‬ ‫‪ .8‬همانطور که پيشتر گفته شد آگاهي در اين زمينه کم است‪ .‬برنامه هاي شورا ياري براي‬ ‫بهبود اين آگاهي پيرامون برگزاري جلسات آشنايي و به کار گيري و ايجاد انگيزه در نيروي‬ ‫جوان محله در شرکت در امور مربوط به شوراياري و ترويج آن در حال شکل گيري است‪.‬‬ ‫‪ .9‬موفقيت نسبي مردم در برآوردن انتظارات شوراياري متوسط ارزيابي شده است‪ .‬در عمده‬ ‫موارد مربوط به شورا همکاري گسترده اي از جانب مردم مشاهده نمي گردد‪.‬‬ ‫‪ .10‬افزايش آگاهي‪ ،‬بهبود ارتباطات ميان اعضاي شورا و مردم‪ ،‬مشارکت دادن هرچه بيشتر‬ ‫مردم در مسائل مربوط به محل زندگي آنها و ابراز عالقه و جديت بيشتر از جانب اعضاي‬

‫منابع‬

‫ گلريز‪ ،‬محمدعلي‪ ،1382 ،‬مينودر‪ ،‬جلد اول‪ ،‬قزوين‪ ،‬انتشارات طه‬‫ طوس‪ ،‬محمد علي‪ ،‬فصل نامه مديريت دولتي‪ ،‬شماره ‪ ،43‬صفحه ‪ 51‬الي ‪ ،59‬بهار ‪1378‬‬‫ اوست هويي زن‪ ،‬آندرسن‪،‬م‪ .‬برک پور‪ ،‬ناصر‪ ،‬مشارکت شهروندان در طرح ريزي و توسعه نواحي‪ ، 1984،‬مجله‬‫معماري و شهرسازي‪ ،‬شماره ‪49‬‬ ‫ علوي تبار‪ ،‬عليرضا‪ ،1379 ،‬بررسي الگوي مشارکت شهروندان در اداره امور شهرها‪،‬تهران‪ ،‬نشر سازمان شهرداريها‬‫ شريفيان ثاني‪ ،‬مريم‪ ،‬مشارکت شهروندي حکمراني شهري و مديريت شهري‪ ،‬فصلنامه مديريت شهري‪،1380 ،‬‬‫ش‪ ،8 .‬ص‪42 .‬‬ ‫ حاجي پور‪ ،‬خليل‪« ،‬برنامه ريزي محله‪-‬مبنا» رهيافتي کارآمد در ايجاد مديريت شهري پايدار‪ ،‬نشريه هنرهاي‬‫زيبا‪ ،‬ش ‪1385 ،26‬‬ ‫ ‪http://www.shora-tehran.ir‬‬‫ ‪http://www.tehran.ir‬‬‫‪http://www.tehran.ir/region2 -‬‬

‫‪17‬‬

‫روش هاي جمع آوري اطالعات‬

‫در اين تحقيق سعي شده بنا به نياز هر موقعيت ‪ ،‬شيوه‬ ‫هاي گوناگون جمع آوري اطالعات استفاده گردد‪ .‬از‬ ‫جمله روش هاي به كار رفته به شرح زير مي باشد‪:‬‬ ‫در مورد ميزان مشاركت و تعامل مردم با شوراياري از‬ ‫نمونه گيري و پرسش نامه بهره جستيم ‪ ،‬كه در ادامه‬ ‫در قسمتهاي مربوطه به توضيح در آن مورد مي پردازيم‪.‬‬ ‫براي دست يابي به برخي اطالعات نيز به انجام مصاحبه‬ ‫با دبير شوراياري پرداختيم‪ ،‬كه به محورهاي مصاحبه‬ ‫و سواالت مطرح شده در ادامه خواهيم پرداخت‪ .‬در‬ ‫قسمت پرسش و فرضيه مشاهدات ميداني مورد استفاده‬ ‫قرار گرفت ‪ .‬مراجعه به شوراياري و شناسايي اعضاي‬ ‫آن‪ ،‬جستجو در محله تا با مسائل محله آشنا شده و‬ ‫بتوانيم با مشكالت و سواالت درگير شويم‪ .‬از ميان‬ ‫موضوعات موجود به بررسي سوال مطلوب بپردازيم‪.‬‬

‫نمونه گيري‬

‫از ميان روش هاي موجود از روش احتمالي تصادفي‬ ‫يا اتفاقي استفاده كرديم‪ .‬با توجه به جمعيت‬ ‫محله(‪ )13000‬نفر و با استفاده از جداول موجود‪ ،‬نمونه‬ ‫اي با حجم ‪ 96‬نفر را انتخاب كرده تا دقت نتايج حاصله‬ ‫تا ‪ 95‬درصد قابل اعتماد باشد‪ .‬اما در نمونه گيري سعي‬ ‫شده تا تمامي افراد ‪ 15‬سال به باال باشند تا ديد روشن و‬ ‫واضحي نسبت به مسائل مطرح شده داشته باشند‪.‬‬

‫پرسشنامه‬

‫در سواالت يك و دو هدف بررسي ميزان آشنايي افراد‬ ‫با ‪ ،‬وجود نهادي با عنوان شوراياري در محل بوده است‪.‬‬ ‫در مرحله بعدي به بررسي ميزان آشنايي افراد با وظايف‬ ‫شوراياري و نيز وظيفه ي خود افراد در قبال مشاركت‬ ‫در امور شهري پرداخته شد‪ .‬درقسمت بعدي هدف‬ ‫اندازه گيري كمي ميزان فعاليت شوراياري در خصوص‬ ‫شركت دادن افراد در تصميم گيريها و اطالع رساني در‬ ‫اين خصوص بوده است‪.‬‬

‫‪21‬‬

‫ب‬ ‫ر‬ ‫ر‬ ‫س‬ ‫یوت‬

‫ح‬ ‫ل‬ ‫ی‬ ‫لنق‬

‫از ح‬ ‫دود د‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫‪ 50‬می‬ ‫همچ‬ ‫نین آثار م الدی‬ ‫م‬ ‫ف‬ ‫ه‬ ‫وم م‬ ‫مشار‬ ‫شارک‬ ‫شارک‬ ‫ن کت آغاز گ ت مر‬ ‫ت‬ ‫د‬ ‫‪،‬‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫ی‬ ‫و‬ ‫ر‬ ‫ب‬ ‫یز در‬ ‫رای ا‬ ‫شته و‬ ‫د توج‬ ‫یک جهت‬ ‫با گذشت داره م‬ ‫ه برنا‬ ‫م‬ ‫آ‬ ‫ح‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫ال‬ ‫ر‬ ‫ی‬ ‫زان ق‬ ‫ت ‪ ،‬در‬ ‫ی از دالیل صورت گرف زمان‪،‬‬ ‫نیاز به مد زندگی مر رار گر‬ ‫ف‬ ‫ته‬ ‫ت‬ ‫ه‬ ‫محل‬ ‫و ضر‬ ‫یر‬ ‫است‪.‬‬ ‫دم‬ ‫ی‬ ‫و فر‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ی‬ ‫د‬ ‫ز‬ ‫ورتها‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫ی با ی‬ ‫و‬ ‫ج‬ ‫ر‬ ‫پ‬ ‫ک‬ ‫د‬ ‫ی‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫د‬ ‫ل‬ ‫ت‬ ‫ا‬ ‫ی‬ ‫ی‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫گ‬ ‫ش‬ ‫کیل‬ ‫با نها‬ ‫ر از ی‬ ‫ی تقوی‬ ‫مصادیق ای ن به باال و ی گذ‬ ‫ا دها و دست کسو و با ت نهاده‬ ‫شته نیز م ت کن‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫ش‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ی‬ ‫ا‬ ‫ق‬ ‫ه‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫جتماع مح گاه ه‬ ‫شکل ها و اوطلبانه م امات تشک کت هرچه شهود‬ ‫شارک‬ ‫ای د‬ ‫ب‬ ‫ن‬ ‫ر‬ ‫ی‬ ‫می باشد‪ .‬ت مر‬ ‫و‬ ‫ی‬ ‫ل‬ ‫د‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫ل‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫ش‬ ‫ور و‬ ‫د‬ ‫ن‬ ‫ف‬ ‫ت‬ ‫ب‬ ‫ی‬ ‫ی‬ ‫ه‬ ‫ه‬ ‫ر‬ ‫در‬ ‫مر‬ ‫ای‬ ‫اده‬ ‫وم‬ ‫مس‬ ‫سایر‬ ‫ه عن‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ئ‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫چ‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫ح‬ ‫ا‬ ‫ضای م‬ ‫و‬ ‫ن‬ ‫ر‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ی‬ ‫د‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫ل‬ ‫ش‬ ‫د‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ز‬ ‫د‬ ‫د‬ ‫ر‬ ‫ه‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫ی‬ ‫ک‬ ‫ه‬ ‫ی‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ط‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫گذ‬ ‫بانه‬ ‫ه ها‬ ‫ی مرت‬ ‫ز سو‬ ‫یجاد‬ ‫داره ا‬ ‫در قبال ت فعا‬ ‫ه ای‬ ‫ل و درگی بط ش‬ ‫یا فرا مح ی دیگر اس بستری بر مردمی و پ مور شهر شته ‪ ،‬در ج ی اصل‬ ‫ک‬ ‫ی‬ ‫وظا‬ ‫ل‬ ‫ت‬ ‫و‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ی‬ ‫ا‬ ‫گ‬ ‫ل‬ ‫ا‬ ‫ی‬ ‫نه‬ ‫یر‬ ‫یف م‬ ‫س‬ ‫‪ ،‬بی‬ ‫ها‬ ‫ت‪.‬‬ ‫معه‬ ‫سعه‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ی‬ ‫ص‬ ‫ش‬ ‫ا‬ ‫مدیری‬ ‫ز‬ ‫‪،‬‬ ‫ی‬ ‫د‬ ‫ی‬ ‫ر‬ ‫ک‬ ‫ش‬ ‫د‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫آ‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫ش‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ح‬ ‫ب‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫ن ان‬ ‫در‬ ‫که‬ ‫ت‬ ‫گی‬ ‫ز پی‬ ‫صور‬ ‫ج ت شه‬ ‫نهای‬ ‫ن نیز مط طرح‬ ‫ج‬ ‫ر‬ ‫‪.‬‬ ‫ق‬ ‫ر‬ ‫گ‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫گ‬ ‫م‬ ‫ب‬ ‫ن‬ ‫ت‬ ‫ش‬ ‫ی‬ ‫س‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫ت‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫ر‬ ‫ب‬ ‫د‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫حسا‬ ‫امعه‬ ‫رده ا‬ ‫های‬ ‫یدند‪.‬‬ ‫راین از اه قراری ارتب رتباط‬ ‫اراي وظای ن براي مس شکیل‬ ‫لعاتی‬ ‫شهر‬ ‫معتمدین س گر‬ ‫و تعا‬ ‫ا‬ ‫و افزایش ی از ر‬ ‫ئ‬ ‫د‬ ‫د‬ ‫ي‬ ‫در خ‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ی‬ ‫ا‬ ‫ف‬ ‫و‬ ‫ط‬ ‫ب‬ ‫ل‬ ‫و‬ ‫د‬ ‫ص‬ ‫ل‬ ‫و‬ ‫ی‬ ‫ف‬ ‫و‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫ت‬ ‫ط‬ ‫ت‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ام‬ ‫سا‬ ‫ک‬ ‫مه‬ ‫ص‬ ‫حقوق‬ ‫عامل ضلع زنده و فرا حالت ویا ست و‬ ‫ین س‬ ‫الیفي هس کشوري و سرمایه اجت جتماع‬ ‫م تش‬ ‫خ‬ ‫ا‬ ‫ع‬ ‫ق‬ ‫ک‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ی‬ ‫ی‬ ‫ی‬ ‫د‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫م‬ ‫ف‬ ‫اتی‬ ‫ش در‬ ‫ت و ای‬ ‫شهر‬ ‫گیر بی‬ ‫تند ک‬ ‫ساخت‬ ‫ماعی‬ ‫شورایا‬ ‫رهنگی ‪ ،‬ا انجمن مع سومی‬ ‫ن سطح ت جامعه شه مني اجتم ه عمل به ي که‬ ‫نیز تشکی ن ساکنین ری ه‬ ‫است‬ ‫ی‬ ‫ت‬ ‫ا‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫ج‬ ‫س‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫د‬ ‫ب‬ ‫د‬ ‫ی‬ ‫ا‬ ‫ت‪.‬‬ ‫عي‬ ‫مح‬ ‫وقعا‬ ‫وضعی‬ ‫ري؛ آ‬ ‫رگیرن‬ ‫این و‬ ‫همدل‬ ‫ن مح‬ ‫ل خوا‬ ‫دوده‬ ‫ده ح‬ ‫د ت جامعه ت خویش ب شنایي با و شهري مي ظایف‬ ‫ی و اعتما الت ( شو هد ش‬ ‫ق‬ ‫و‬ ‫و‬ ‫د‬ ‫های‬ ‫ت‬ ‫ق‬ ‫ک‬ ‫ک‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫د‬ ‫رایار‬ ‫ه آن ا‬ ‫اداره شه شهري‬ ‫این وظای ظایف و تک شود‪ .‬به ط لیف در ار شهرون‬ ‫‪ ،‬ایج‬ ‫خود‬ ‫ت‬ ‫ر‬ ‫دي ن‬ ‫اد حس ت ی ها ) ‪ ،‬س رتباط‬ ‫و‬ ‫ال‬ ‫؛‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫ی‬ ‫ر‬ ‫ی‬ ‫ا‬ ‫ف‬ ‫ق‬ ‫ا‬ ‫ز‬ ‫ف‬ ‫د‬ ‫ک‬ ‫ش‬ ‫و‬ ‫ف‬ ‫ط‬ ‫ا‬ ‫ل‬ ‫ز‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫ي‬ ‫س‬ ‫ازم‬ ‫علق‬ ‫یش حس م کرده و م امکانات‪ .‬پ مدیری‬ ‫ر از ای‬ ‫وظایف ش و سوی‬ ‫ت‪ ،‬م‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫ت‬ ‫ه‬ ‫انهای‬ ‫شهر‬ ‫ق‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫ش‬ ‫ج‬ ‫ب‬ ‫ت‬ ‫ً‬ ‫د‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫ال‬ ‫ل‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫ی‪،‬‬ ‫علق خاطر یریت شه س از آشنای ري و‬ ‫حقوق‬ ‫شهر‬ ‫روندا‬ ‫ر این تحق ه اند‪.‬‬ ‫ایجاد‬ ‫ر‬ ‫توانایي ها ن را مي ت آنها در مد وندان‬ ‫ي‬ ‫ی‬ ‫ي‬ ‫خ‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫و‬ ‫ی‬ ‫ق‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫د‬ ‫ز‬ ‫م‬ ‫ب‬ ‫عن‬ ‫ا‬ ‫وا‬ ‫و‬ ‫د‬ ‫وا‬ ‫دو‬ ‫یریت‬ ‫ه محل‬ ‫دار به‬ ‫محد‬ ‫ن در‬ ‫مقول‬ ‫ر ارتب‬ ‫وان نهادها در ابت‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫ش‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫ن‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫د‬ ‫ه‬ ‫چ‬ ‫و‬ ‫ی‬ ‫ط‬ ‫ف‬ ‫ن‬ ‫ج‬ ‫ر‬ ‫ت‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫ب‬ ‫ع‬ ‫د‬ ‫ی‬ ‫ا‬ ‫ق‬ ‫م‬ ‫يب‬ ‫مو‬ ‫ته‬ ‫شهر‬ ‫آن‬ ‫اریف‬ ‫ی برا‬ ‫ظیفه و اع هر شهرون اي مدیری ورد خالص اعث ارتقا شهر و‬ ‫محل‬ ‫هم اساسنا ی پیشبرد و مفا‬ ‫س‬ ‫ه‬ ‫ء‬ ‫ا‬ ‫ک‬ ‫ی‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫ف‬ ‫و‬ ‫د‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫ک‬ ‫ا‬ ‫ی‬ ‫مشا‬ ‫رد‪ :‬آشنای ضیلت‬ ‫کوثر‬ ‫مه‪ ،‬ش‬ ‫کلی ا‬ ‫ت خویش؛ حق شهرو د براي ا شهري‬ ‫رکت در ج ز مش‬ ‫ن‬ ‫پرداختیم‪ .‬رح اه‬ ‫ح‬ ‫ا‬ ‫در اد‬ ‫ت‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫ق‬ ‫يب‬ ‫د‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ک‬ ‫ش‬ ‫ه‬ ‫ي‬ ‫و‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫ی‬ ‫ح‬ ‫ا‬ ‫ح‬ ‫ق‬ ‫شهر‬ ‫خوی‬ ‫های‬ ‫معه‬ ‫قو‬ ‫برای‬ ‫ت را بی‬ ‫و وظ‬ ‫ق خوی‬ ‫ترغی‬ ‫کالبد‬ ‫و هما‬ ‫ش کن‬ ‫این کار اب ایف شورای معرفی کر ان دا‬ ‫ی‬ ‫ش‬ ‫‪،‬‬ ‫ت‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫پ‬ ‫ب همشهر د؛ سعي و ش و بالطب هنگ‬ ‫ت‬ ‫د‬ ‫ج‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫ه‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫وب‬ ‫یا‬ ‫ت‬ ‫ع‬ ‫س از آن عم ماعی و اق ا قلمرو زم ی ها‬ ‫و تاریخچه ه برر‬ ‫ب‬ ‫ن‬ ‫ال‬ ‫ر‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫س‬ ‫ب‬ ‫خ‬ ‫ش‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫ی‬ ‫و‬ ‫ب‬ ‫ت‬ ‫ا‬ ‫د‬ ‫ن‬ ‫را‬ ‫دب‬ ‫صاد‬ ‫نی و‬ ‫لیاتی‬ ‫کوتا‬ ‫معرف‬ ‫ی آوری‬ ‫ظریه‬ ‫ي مش‬ ‫ه مشا‬ ‫ی پرسشن کردن مفه ی محدوده قلمرو مکان م‪ .‬در فص هی از‬ ‫های‬ ‫آ‬ ‫رکت در ا ارکت‬ ‫ش‬ ‫ن‬ ‫و‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ف‬ ‫ت‬ ‫و‬ ‫دار‬ ‫اها را‬ ‫ی پر‬ ‫ل آخر‬ ‫رضیه ها مه‪ ،‬محوره م یا مفاهی حقیق را ی تحق‬ ‫ه امور‬ ‫ب‬ ‫یق(محدو به طور م پس از انق دازیم‪.‬‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫پ‬ ‫ر‬ ‫ی‬ ‫ا‬ ‫س‬ ‫ک‬ ‫پ‬ ‫س‬ ‫ل‬ ‫س‬ ‫م‬ ‫خت‬ ‫خ به‬ ‫صاح‬ ‫الب ا‬ ‫سش‬ ‫ی در دست ی می کنی ده فع‬ ‫الیت شور ص‪ ،‬به بررس سالمی ذک ورایار‬ ‫سواالت ک به و ا‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫ر‬ ‫س‬ ‫ی‬ ‫ت‬ ‫و‬ ‫ک‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫خ‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫گ‬ ‫ه‬ ‫ر می‬ ‫راج‪ ،‬تنظی ر قرار‬ ‫ام بع‬ ‫را به‬ ‫یاری) را م ی عمل‬ ‫در و‬ ‫م‬ ‫اقع ه‬ ‫کرد شورای کنیم‪.‬‬ ‫دارد‪ .‬تشری دی نی‬ ‫ش‬ ‫م‬ ‫ز‬ ‫پ‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫‪،‬‬ ‫خ‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫س‬ ‫ا‬ ‫از‬ ‫ری‬ ‫نتیجه گی حلیل اطال ح روشها شریح‬ ‫ص کرد‬ ‫محله‬ ‫سواالت و ه ایم‪.‬‬ ‫ی‬ ‫عا‬ ‫پ‬ ‫ری‬ ‫قنات‬ ‫س‬ ‫نهایی هس ت بدست آ جمع آ‬ ‫فر‬ ‫از آ‬ ‫و‬ ‫ض‬ ‫ر‬ ‫ن‬ ‫ی‬ ‫ا‬ ‫ی‬ ‫و‬ ‫ی‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫ت‬ ‫ژگی‬ ‫طالعا‬ ‫ند مرحله ده در‬ ‫تحقی‬ ‫اولویت ه ت و ت‬ ‫ق اس‬ ‫ش‬ ‫ت‬ ‫ر‬ ‫آخر‬ ‫ی‬ ‫ک‬ ‫ه‬ ‫ح نم‬ ‫کار ما می ای ب‬ ‫و‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫د‬ ‫ه‬ ‫گ‬ ‫ب‬ ‫ی قرا‬ ‫یری‪،‬‬ ‫اشند‪.‬‬ ‫ر دارن‬ ‫د‬ ‫‪.‬‬ ‫آ‬ ‫ز‬ ‫مون‬

‫کوثر‬

‫عه مو‬ ‫ردي ‪:‬‬

‫ش‬ ‫ش‬ ‫و‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ی‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫ی‬

‫مطال‬

‫له‬ ‫قنات‬

‫مح‬

‫‪23‬‬

‫م‬

‫حقق ‪:‬‬

‫آ‬ ‫رمیتا ا‬ ‫سارا ا سدی‬ ‫هلل‬ ‫وردی‬

‫محورهاي مصاحبه‬

‫آگاهسازي همگاني» آيا اين بدين معنا نيست كه تمامي افراد محل حق دارند از‬ ‫آموزش همگاني استفاده كنند؟‬ ‫همه اين حق را دارند اما چه كسي قرار است اين آموزش ها را بدهد؟ اعضاي شوراياري‬ ‫؟ منظور از همكاري در اين بند قانون چيست ؟ تا زماني كه وظايف شفاف بيان نشود ‪،‬‬ ‫مسلماً هيچ گروهي داوطلب نخواهد شد‪ .‬به ويژه شوراياري كه خود با كمبود بودجه مواجه‬ ‫است و همين كه از پس وظايف قطعي خود بر آيد بسيار كار عظيمي انجام داده است ‪.‬‬ ‫پس نمي تواند يك هزينه ي اضافي را صرف آموزش همگاني كند‬

‫( مطالبي كه در ذيل مشاهده مي كنيد خالصه اي از يك مصاحبه ي ‪ 35‬دقيقه اي با‬ ‫دبير شوراياري چيذر است ‪ .‬سعي كرده ايم تا حد امكان از آوردن مطالب زائد و حشو‬ ‫اجتناب كنيم‪).‬‬ ‫با سالم ‪ .‬همان طور كه در مكالمه ي تلفني خدمتتان عرض كرديم اين مصاحبه‬ ‫ً‬ ‫صرفا در جهت يك تحقيق دانشگاهي با عنوان « نقش شوراياري ها در فعاليت‬ ‫هاي عمراني « است‪ .‬پيشاپيش از وقتي كه در اختيار اين پژوهش مي گذاريد‬ ‫سپاسگزاريم‪.‬‬ ‫‪ .1‬فعاليت هاي عمراني انجام شده در محله چيذر پس از تشكيل شوراياري را‬ ‫نام ببريد؟‬ ‫تحليل اطالعات بدست آمده‬ ‫• از جمله برنامههاي در دستور كار شوراياري محله خريد حمام و داروخانه و ايجاد پاركينك از نتايج بدست آمده از نمونه گيري و مصاحبه با دبير شوراياري به نمودارهاي كمي زير‬ ‫طبقاتي است كه كه البته از قديم هم اين مشكل وجود داشته‪.‬‬ ‫دست يافتيم‪:‬‬ ‫• كمك به ساخت كتابخانه چيذر در ابتداي خيابان كامرانيه‬ ‫• پيگيري سايت كامپيوتري‬ ‫• پيگيري مسائل ترافيكي( ايجاد دور برگردان‪ ،‬بلوار و ‪) ...‬‬ ‫• همچنين پيشنهاد برنامه هايي براي رفع مشكل ترافيك به شهرداري از جمله نصب‬ ‫پاركبان و پاركومتر‬ ‫• شناسايي فضاهاي سبز و درخواست و پيگيري از شهرداري براي تجهيز‬ ‫• ايجاد آب نما و فضاي سبز براي خانواده ها‬ ‫• پيگيري رفع معضل جمعآوري زباله‬ ‫‪.2‬نقش شوراياري در اين اقدامات چيست؟‬ ‫ انتقال معضالت محل به شهرداري )رابطي ميان افراد محل و نهاد اجرايي)‬‫ ارائه ي طرح هاي پيشنهادي براي محل فضاي سبز ‪ ،‬پارك و ‪ ...‬به طور كلي نقش‬‫شوراياري در فعاليت هاي عمراني ارائه طرح براي محل اجراي فعاليت است كه اين‬ ‫طرح شامل شناسايي ويژگي هاي محل ‪ ،‬امكانات و كمبودهاي آن نيز مي باشد كه‬ ‫بررسي اين موارد همگي بر عهده ي شوراياري است‪.‬‬ ‫ در مرحله ي بعدي نيز پيگيري امور بر عهده ي شوراياري است ‪.‬يعني شوراياري‬‫موظف است از روند انجام كار گزارش تهيه كند ‪ .‬وظايف شوراياري صرفاً جنبه‬ ‫شناسايي‪ ،‬نظارتي‪ ،‬مشورتي و همكاري دارد‪.‬‬ ‫‪ .3‬اقدامات شوراياري در جهت شركت دادن اهالي محل در اين اقدامات‬ ‫چگونه بوده است؟‬ ‫بيشتر سعي شده از اعضاي شوراياري ( كه ساكن محل هستند)‪ ،‬و افرادي كه اين اعضا‬ ‫به عنوان ساكنين قديمي محل معرفي مي كنند استفاده شود‪ً .‬‬ ‫مثال از آن ها در مورد‬ ‫محل مناسب براي احداث پاركينگ ‪ ،‬فضاهاي سبز ‪ ،‬و پاركومتر و‪ ...‬نظرخواهي كرديم‬ ‫و از نظراتشان استفاده كرديم‪.‬‬

‫و در مورد فعاليت شوراياري در زمينه ي جلب مشاركت مردم اين ميزان به صفر مي رسد‬ ‫‪ .4‬آيا اين بدين معناست كه شوراياري از مشاركت تمام ساكنين استفاده نمي چرا كه بنا به آنچه كه در نمونه گيري بدست آمد افراد محل تا كنون به هيچ جلسه اي از‬ ‫كند و تنها به نظر افراد معرفي شده توسط اعضا بسنده مي كند؟‬ ‫سوي شوراياري دعوت نشده اند و تا كنون هيچ گونه نظرخواهي يا اطالع رساني در موارد‬ ‫در واقع استفاده از نظر كليه ي ساكنين مقدور نيست‪ .‬چرا كه اوالً بسياري از افراد محل در عمراني و حتي ساير زمينه ها به عمل نيامده است‪.‬‬ ‫بسياري از موارد انجام شده نه سود مي برند و نه ضرر ‪ .‬ثانياً بسياري از ساكنين در زمينه‬ ‫منابع‬ ‫ي سواالتي كه ما مطرح مي سازيم نه تجربه اي دارند و نه اطالعات دقيقي پس پرسش از‬ ‫‪....................................................................................................‬‬ ‫آنها صرفاً اتالف وقت و هزينه است‪.‬‬ ‫‪ .1‬سايت شوراي شهر‪www.shora-tehran.ir :‬‬ ‫‪ .5‬در يكي از بندهاي ماده ‪ 11‬اين طور آمده است‪ - « :‬همكاري با شوراي اسالمي‬ ‫شهر براي معرفي و آموزش حقوق و وظايف شهروندي و مشاركتهاي مردمي و‬ ‫‪22‬‬

‫‪ .2‬سايت شهرداري تهران ‪www.tehran.ir :‬‬ ‫‪ .3‬سايت مطالعات شهري ايران ‪www.iranurbanstudies.com :‬‬ ‫‪ .4‬مصاحبه با دبير شوراياري‬

‫مدیرعامل شهرک امید ـ نصراهلل وزیری ـ یکی از امیران بازنشسته ی نیروی زمینی ارتش‬ ‫است‪ .‬او از سال ‪ 1369‬در این شهرک ساکن شده و پس از انتخاب شدن در چند دوره به‬ ‫عنوان عضو هیئت مدیره‪ ،‬بعد از بازنشسته شدن در سال ‪ ،78‬با انتخاب هیئت مدیره در‬ ‫سمت مدیرعامل شهرک امید‪ ،‬به سایر ساکنان که تقریبا همگی آنها نظامی اند‪ ،‬خدمت می‬ ‫کند‪ .‬او می گوید‪ :‬طرح احداث این شهرک و همچنین کارهای مقدماتی برای ساخت آن تا‬ ‫پیش از انقالب شرکت های فرانسوی انجام داده اند اما بعد از پیروزی انقالب اسالمی این‬ ‫پروژه بزرگ توسط مهندسان و متخصصان داخلی اجرا و سرانجام از اواخر سال ‪ 1368‬کار‬ ‫اسکان ساکنان آغاز شد‪ .‬شهرک امید با عرصه بیش از ‪ 72‬هکتار‪ ،‬یکی از بزرگترین شهرک‬ ‫های منطقه است‪ .‬این شهرک با داشتن ‪ 1949‬واحد مسکونی در قالب هجده برج مسکونی‬ ‫فراهم آمده‪ ،‬حدود ‪ 8000‬جمعیت را در خود جای داده اما مهم ترین خصوصیت این شهرک‬ ‫داشتن فضای سبزیست که ‪ 40‬هکتار وسعت دارد و محیطی مفرح و آرامش بخش را برای‬ ‫اهالی آن فراهم کرده است(همشهری محله‪.)7 :1384 ،‬‬ ‫قنات کوثر با وسعت ‪ 1819568‬مترمربع در ناحیه ‪ 9‬شهرداری منطقه‪ 4‬تهران واقع شده‬ ‫است‪.‬‬

‫اشتغال‬ ‫طبق آمارهای بدست آمده از افراد مورد مطالعه درمحله قنات کوثر‪،‬بیشتر آنان‪ ،‬یعنی‪24،‬‬ ‫درصد‪ ،‬در مشاغل مربوط به خرید و فروش و به عنوان کارکنان فروش (مشاغلی از جمله‬ ‫فروشندگی پوشاک‪ ،‬فروشندگی مواد غذایی و ویزیتوری) فعال هستند‪ .‬همچنین ‪ 12‬درصد‬ ‫شاغالن‪ ،‬در مشاغل گروه تکنولوژیست و تکنسین بهداشت‪ ،‬به عنوان تکنسین آزمایشگاه‬ ‫و تکنسین رادیولوژی مشغول به فعالیتند‪ .‬در مقابل‪ 4 ،‬درصد از پاسخگویان این محله در‬ ‫مشاغل گروه صنعتگران‪ ،‬استادکاران و کارگران وابسته و به عنوان طالساز و شیشه بر مشغول‬ ‫به کارند‪.‬‬ ‫درآمد خانوار‬ ‫اطالعات توزیع درآمد در محله قنات کوثر نشان می دهد اکثر پاسخگویان در این محله یعنی‬ ‫‪ 29/3‬درصد آنها از ‪ 201000‬تومان تا ‪ 300000‬تومان درآمد ماهیانه دارند‪ .‬کمترین سطح‬ ‫درآمد در بین پاسخگویان این محله‪ 200000،‬تومان و بیشترین آنها‪ 2000000 ،‬است‪.‬‬ ‫همچنین میانگین سطح درآمد ماهیانه افراد مطالعه شده در محله قنات کوثر ‪438000‬تومان‬ ‫است‪.‬‬

‫ویژگی های تاریخی‬

‫چهره این محله پس از تقسیمات سال ‪ 1387‬تقریبا دگرگون شد و وسعت آن بسیار افزایش‬ ‫یافت‪ .‬در حال حاضر قنات کوثر از شمال به برزگراه شهید بابایی‪ ،‬از جنوب به بزرگراه وفادار‪،‬‬ ‫از شرق به بزرگراه شهید باقری و از طرف غرب نیز به بلوار گلستان ـ خیابان بوستان غربی‬ ‫ـ خیابان ‪ 25‬متری شکوفه محدود می شود و ‪ 19865‬نفر جمعیت ساکن این محله می‬ ‫باشند‪ .‬تا قبل از این تقسیمات محله قنات کوثر با وسعتی کمتر از حال حاضر از شمال به ‪35‬‬ ‫متری استقالل‪ ،‬از جنوب به بزرگراه وفادار‪ ،‬از شرق به بزرگراه شهید باقری و از سمت غرب‬ ‫به خیابان سراج منتهی می شد و ‪ 37380‬نفر در این محله سکونت داشتند(معاونت امور‬ ‫اجتماعی و فرهنگی شهرداری منطقه ‪.)1387 ،4‬‬ ‫محله قنات کوثر از شمال با حریم منطقه ‪ 4‬شهرداری تهران‪ ،‬از جنوب با محله تهران پارس‬ ‫غربی‪ ،‬از طرف شرق با محله مجیدآباد و از طرف غرب با محله قاسم آباد‪ -‬ده نارمک همسایه‬ ‫است(معاونت امور اجتماعی و فرهنگی شهرداری منطقه ‪.)1387 ،4‬‬ ‫قنات کوثر نیز یکی از روستا های اطراف تهران بوده و در روند گسترش شهر تهران در آن‬ ‫ادغام شده است‪ .‬دکتر کریمان درباره قنات کوثر می نویسد‪:‬‬ ‫قنات کوثر آبادی کوچکی است که در محدوده ‪ 25‬ساله تهران واقع است و جز بخش حومه‬ ‫شمیران است‪ .‬جمعیتش در فرهنگ جغرافیایی ایران ‪ 20‬تن ذکر گردیده است(کریمان‪،‬‬ ‫‪)438 :1355‬‬ ‫در کتاب جغرافیای تاریخی شمیران نیز از قنات کوثر به عنوان آبادی کوچکی نام برده شده‬ ‫و به دنبال آن این چنین می آید‪:‬‬ ‫یک رشته قنات و یک باغ دارد‪ .‬در قلعه ی آن ‪ 13‬مرد و ‪ 16‬زن زندگی می کنند‪ .‬از‬ ‫سردرختی فقط انار دارد(ستوده‪.)681 :1374 ،‬‬ ‫قنات کوثر ده کوچکی بود از توابع تجریش که امروزه یکی از محله های تهران در جنوب‬ ‫شرقی جنگل گاری لویزان است(معتمدی‪.)551 :1381 ،‬‬

‫ویژگی های اقتصادی‬

‫وضعیت مالکیت منازل مسکونی‬ ‫طبق مطالعاتی که توسط شهرداری منطقه ‪ 4‬انجام گرفته است‪ 64،‬درصد از افراد مورد‬ ‫مطالعه در محله قنات کوثر‪،‬در منازل شخصی خود سکونت دارند‪ .‬همچنین‪ 29/3 ،‬درصد از‬ ‫منازل مسکونی‪ ،‬پاسخگویان در این محله‪ ،‬به صورت اجاره ای در اختیار ساکنان است‪4/7.‬‬ ‫درصد از افراد نمونه در محله قنات کوثر نیز‪ ،‬در منازل مسکونی مجانی(پدری‪ ،‬مادری‪)...،‬‬ ‫سکونت دارند‪.‬‬

‫ردیف‬

‫اعضای اصلی‬

‫‪1‬‬

‫مسعود اکرمی حصارفر‬

‫‪2‬‬

‫غالمرضا جهان پناه‬

‫‪3‬‬

‫علی اکبر پور کاشفی‬

‫‪4‬‬

‫احمد رضایی‬

‫‪5‬‬

‫علیرضا قاسمی‬

‫‪6‬‬

‫جعفر طاهری‬ ‫سید حیدر سید صالحی‬

‫‪7‬‬ ‫جدول‪ : 4‬اعضای اصلی شورایاری‬ ‫ردیف‬

‫اعضای علی البدل‬

‫‪1‬‬

‫محمد دانش‬

‫‪2‬‬

‫اعظم سمیعی زفروقندی‬

‫‪3‬‬ ‫جدول‪ :5‬اعضای علی البدل شورایاری‬

‫اهداف و مفاهیم عملیاتی‬

‫زهرا همت ایزد‬

‫سوال تحقیق‪ :‬عملکرد شورایاری ها را تاکنون چگونه ارزیابی می کنید؟‬ ‫فرضیه‪ :1‬عملکرد شورایاری ها تا کنون موجبات رضایت مردم را فراهم آورده است‪.‬‬ ‫فرضیه ‪ :2‬شورایاری ها تا کنون عملکرد قابل قبولی در جهت نیل به اهداف تعریف شده‬ ‫شان داشته اند‪.‬‬ ‫فرضیه ‪:3‬شورایاری نهادی تازه تأسیس است و تاکنون نتوانسته است‪ ،‬خود را به شکل‬ ‫کامل به جامعه معرفی کرده و در بین مردم جابیفتد و به معنای واقعی نهادینه شود‪.‬‬ ‫عملکرد‪ :‬منظور از عملکرد شورایاری ها چیست؟‬ ‫ً‬ ‫بر طبق تبصره ‪ 2‬ماده ‪ 11‬اساسنامه شورایاری ها‪ :‬ماهیت وظایف شورایاری‪ ،‬صرفا جنبه‬ ‫شناسایی‪ ،‬نظارتی‪ ،‬مشورتی و همکاری دارد‪.‬‬ ‫ممکن است برخی چنین تلقی از واژه عملکرد داشته باشند‪.‬‬ ‫نتایج اقداماتی که توسط شورایاری ها در جهت نیل به اهداف تعریف شده شان صورت‬ ‫پذیرفته است‪.‬‬ ‫درواقع به بیانی به دنبال بررسی میزان کیفیت اقدامات و کارهای شورایاری ها و رضایت‬ ‫مردم از آنان بودیم‪ .‬در یک جمله منظور از ارزیابی عملکرد‪ ،‬بررسی این بود که‪« :‬شورایاری‬ ‫ها با توجه به اهداف تعریف شده شان تا چه حد موفق بوده اند‪».‬‬

‫‪25‬‬

‫روش تحقیق‬

‫این تحقیق بر حسب رویکرد کلی از نوع کمي‪،‬از نظر هدف درونی از نوع توصیفی ‪ ،‬از حیث مهاجران ‪1228‬نفر معادل ‪6/18‬درصد‪ ،‬زنان خانه دار ‪4561‬نفر معادل ‪22/95‬درصد و افراد‬ ‫بیکار ‪571‬نفر معادل ‪2/87‬درصد از کل جمعیت محله قنات کوثر را تشکیل می دهند‪.‬‬ ‫روش جمع آوری اطالعات‪ ،‬بیشتر از‬ ‫• همانطور که می دانیم ‪،‬مساجد می توانند مکانی برای تعامالت اجتماعی در جامعه و باال‬ ‫نوع پیمایشی و اسنادی و برحسب‬ ‫بردن سطح ارتباطات مردم و در نهایت به مشارکت آنها در ارتقای کیفیت زندگی در محله‬ ‫هدف بیرونی در قلمرو تحقیقات‬ ‫خود کمک کنند‪ .‬در محله قنات کوثر دو مسجد وجود دارد که اطالعات بیشتر در جدول‬ ‫کاربردی قرار می گیرد ؛ زیرا که‬ ‫زیر آمده است‪.‬‬ ‫موضوع اصلی این تحقیق بررسی‬ ‫عملکرد و کارکرد شورایاری محله‬ ‫بوده است‪ .‬برای جمع آوری داده‬ ‫ها از ابزارهای مختلفی بهره جسته‬ ‫ایم از جمله پرسشنامه‪ ،‬مصاحبه‪،‬‬ ‫مشاهده وتحلیل داده های موجود‬ ‫یا ثانویه‪.‬‬

‫اسم‬

‫امام جماعت‬

‫آدرس‬

‫جامع امید‬

‫سید حسن طباطبایی‬

‫قنات کوثر‪،‬شهرک امید‬

‫الکوثر‬

‫علی مطهری‬

‫قنات کوثر‪ ،‬کوچه ‪ 6‬غربی‬

‫ویژگی های کالبدی‬

‫معرفی محله‪:‬‬

‫قنات کوثر یکی از روستاهای اطراف تهران بوده و در روند گسترش شهر تهران در آن ادغام‬ ‫شده است‪ .‬این محله جزو بخش حومه شمیران بوده است‪ .‬چهرۀ این محله پس از تقسیمات‬ ‫سال ‪ 1387‬تقریباً دگرگون شد و وسعت آن افزایش یافت‪ .‬در حال حاضر قنات کوثر از‬ ‫شمال به بزرگراه شهید بابائی‪ ،‬از جنوب به بزرگراه وفادار‪ ،‬از شرق به بزرگراه شهید باقری و‬ ‫از طرف غرب نیز به بلوار گلستان‪ ،‬خیابان بوستان غربی‪ ،‬خیابان ‪ 25‬متری شکوفه محدود‬ ‫می شود‪ .‬تا قبل از این تقسیمات محلۀ قنات کوثر با وسعتی کمتر‪ ،‬از شمال به ‪ 35‬متری‬ ‫استقالل از جنوب به بزرگراه وفادار‪ ،‬از شرق به شهید باقری و سمت غرب به خیابان سراج‬ ‫منتهی می شد‪.‬اکنون محله قنات کوثر از شمال با حریم منطقۀ ‪ 4‬شهرداری تهران از جنوب‬ ‫با محله تهرانپارس غربی از طرف شرق با محله مجید آباد و از طرف غرب با محله قاسم آباد‬ ‫ده نارمک همسایه است‪.‬‬

‫ویژگیهای محدوده تحقیق‬ ‫ویژگی های اجتماعی‬

‫• همانطور که می دانیم ‪ ،‬پارک ها و بوستان ها مکان هایی برای استراحت‪ ،‬تعامل‪ ،‬گفتگو‬ ‫و تفریح شهروندان می باشند‪ .‬این اماکن عمومی نقش مهمی در ارتقای فرهنگ شهرنشینی‬ ‫و ابالغ وظایف شهروندی به افراد‪،‬را دارا می باشند‪ .‬در محله قنات کوثر‪ 9 ،‬پارک‪ ،‬به شرح‬ ‫زیر وجود دارند‪:‬‬ ‫ردیف‬

‫نام پارک‬

‫زمان بهره برداری وسعت(متر مربع ّ)‬

‫‪1‬‬

‫بوستان دوم مسجد‬

‫‪1384‬‬

‫‪1400‬‬

‫‪2‬‬

‫یازدهم مرکزی‬

‫‪1371‬‬

‫‪607‬‬

‫‪3‬‬

‫یکم مرکزی‬

‫‪1371‬‬

‫‪305‬‬

‫‪4‬‬

‫درختی‬

‫‪1384‬‬

‫‪2000‬‬

‫‪5‬‬

‫میثاق‬

‫‪1371‬‬

‫‪1233‬‬

‫‪6‬‬

‫زنبق‬

‫‪1380‬‬

‫‪4000‬‬

‫‪7‬‬

‫ارغوان‬

‫‪1378‬‬

‫‪1500‬‬

‫‪8‬‬

‫مرکزی‬

‫‪1378‬‬

‫‪6000‬‬

‫پارک‪1‬‬

‫‪1382‬‬

‫‪600‬‬

‫‪9‬‬ ‫طبق آمار ارائه شده در سال‪ 1385‬از سوی مرکز آمار ایران‪ ،‬محله قنات کوثر ‪19865‬نفر‬ ‫جمعیت را در خود جای داده است‪ .‬از این تعداد ‪9921‬نفر معادل ‪49/94‬درصد مرد و در جدول ‪ :2‬پارکها و بوستان ها‬ ‫مقابل ‪9944‬نفر معادل ‪50/06‬درصد زن هستند‪ .‬نسبت جنسی در این محله ‪ 99/76‬برآورد • پارک جنگلی لویزان در انتهای بزرگراه باقری نیز در محله قنات کوثر واقع شده است و‬ ‫وسعت آن بالغ بر‪ 1400‬هکتار می باشد‪.‬‬ ‫شده که طبق آن در محله قنات کوثر به ازای هر ‪100‬زن‪ 99/76 ،‬مرد وجود دارد‪.‬‬ ‫تعداد خانوار در این محله ‪ 5756‬بوده و بعد خانوار در محله قنات کوثر ‪ 3/44‬محاسبه شده‬ ‫نام‬ ‫عناصر شهری‬ ‫است که نشان‬ ‫باقری‬ ‫بزرگراه‬ ‫می دهد هر خانواده در این محله حدود ‪4‬نفر عضو دارد‪.‬‬ ‫مطهری‪،‬مسجد‪،‬استقالل‪،‬قنات کوثر‬ ‫خیابان‬ ‫هم چنین وضع سواد در محله نشان می دهد‪18169 ،‬نفر معادل ‪91/46‬درصد باسواد و‬ ‫امید‬ ‫میدان‬ ‫در مقابل ‪580‬نفر معادل ‪2/91‬درصد از اهالی محله بی سواد هستند‪ .‬تعداد مردان باسواد‬ ‫‪9163‬نفر و تعداد زنان باسواد ‪9006‬نفر است‪.‬‬ ‫‪ 32‬کوچه شامل کوچه های غربی‪ ،‬مرکزی‬ ‫کوچه‬ ‫و شرقی‬ ‫طبق آن مردان ‪ 1/01‬برابر زنان دارای سواد هستند‪ .‬در مقابل تعداد زنان بی سواد بیش از‬ ‫تعداد مردان‬ ‫جدول‪ :3‬عناصر شهری‬ ‫بی سواد است‪ .‬زنان بی سواد ‪389‬نفر و مردان بی سواد ‪191‬نفر جمعیت دارند‪ .‬طی آن زنان • شهرک امید یکی از شهرک های بزرگ تهران است که پس از تقسیمات محله ای در سال‬ ‫بی سواد ‪ 2/03‬برابر مردان بی سواد محله جمعیت دارند‪.‬‬ ‫‪ 1387‬در محله قنات کوثر قرار گرفت‪.‬‬ ‫با توجه به وضع زناشویی در محله قنات کوثر‪ ،‬بیش ترین فراوانی یعنی ‪10426‬نفر معادل این شهرک که در ضلع جنوبی پارک جنگلی لویزان قرار دارد‪ ،‬از شرق به شهرک گلستان‪،‬‬ ‫‪52/48‬درصد از کل جمعیت‪ ،‬دارای همسر هستند‪.‬‬ ‫از غرب به شهرک پارس و از جنوب به محلۀ قنات کوثر محدود میشود‪ .‬شهرک امید با‬ ‫همچنین بیش ترین فراوانی طبق گروه بندی های سنی نیز مربوط به گروه سنی ‪ -24‬مساحت بیش از ‪ 72‬هکتار و ‪ 1949‬واحد مسکونی در قالب ‪ 18‬برج و جمعیتی بالغ بر ‪8000‬‬ ‫‪20‬ساله بوده و برابر با ‪2503‬نفر معادل ‪12/60‬درصد است‪ .‬به این ترتیب ‪12/60‬درصد از نفر‪ ،‬یکی از بزرگترین شهرکهای تهران به شمار میآیدمطالب زیر در خصوص شهرک امید‬ ‫اهالی محله قنات کوثر از ‪20‬تا‪24‬سال سن دارند‪.‬‬ ‫آورده شده است‪:‬‬ ‫‪24‬‬

‫مسئولین و در صورت درخواست مراجع قانوني ذیربط‬ ‫‪-‬همکاري در جهت ساماندهي حمل و نقل شهري‬

‫نمودار عملیاتی ساختن مفاهیم‬

‫روشهای جمع آوری اطالعات‬

‫مرحله پیش از جمع آوری داده ها‪ ،‬نمونه گیری است‪.‬جامعه آماری این نمونه گیری‬ ‫عبارتست از مردم ساکن در محله قنات کوثر‪ .‬حجم نمونه آماری را با توجه به جمعیت‬ ‫تقریبی ‪ 20000‬نفری محله قنات کوثر(جمعیت دقیق‪19865:‬نفر) با ‪ 95‬درصد اطمینان‬ ‫از درستی نتایج ‪ 96‬نفر برگزیدیم ضمن اینکه در این حالت‪ ،‬درصد خطا ‪ 10‬می باشد‪.‬‬ ‫روش نمونه گیری مورد استفاده در این تحقیق نیز‪ ،‬روش «روش نمونه گیری احتمالی»‬ ‫می باشد‪ .‬از بین روشهای نمونه گیری احتمالی‪ ،‬روش نمونه گیری طبقه بندی را برای‬ ‫برگزیدن جامعه نمونه در این محله انتخاب کردیم‪ .‬بدین گونه که پرسشنامه ها با توجه به‬ ‫جمعیت ساکن در هر کدام از دسته بندی ها ‪ ،‬توزیع گشتند‪.‬‬ ‫پرسشنامه ها توسط خود محققان برای افراد بی سواد قرائت می شدند‪ ،‬بدین ترتیب توزیع‬ ‫پرسشنامه بین باسوادان و بی سوادان به طور یکنواخت ‪ ،‬انجام گرفت‪ .‬با توجه به اینکه‬ ‫بخش شمالی منطقه‪ ،‬تا شهرک امید‪ ،‬مسکونی نمی باشد ‪،‬پرسشنامه ها به طور تصادفی‬ ‫بین ساکنان خیابانهای محله پخش گردیدند‪.‬با توجه به اینکه ‪(2/5‬دو پنجم) جمعیت این‬ ‫محله در شهرک امید ساکنند ‪ 40،‬عدد از پرسشنامه ها را بین ساکنان این شهرک توزیع‬ ‫کردیم‪ 56.‬پرسشنامه ی دیگر نیز بین ساکنان کوچه هایی که از شرق منتهی به خیابانهای‬ ‫مسجد و مطهری و بزرگراه باقری بودند‪ ،‬به ترتیب زیر توزیع گشتند‪:‬‬ ‫تعداد پرسشنامه‬

‫غربی‬ ‫‪...‬کوچه های منتهی به ضلع‬ ‫ِ‬

‫‪18‬‬

‫خیابان مسجد‬

‫‪18‬‬

‫خیابان مطهری‬ ‫بزرگراه باقری‬

‫‪20‬‬ ‫جدول ‪ : 6‬توزیع مکانی پرسشنامه ها‬ ‫همچنین میزان قابل توجهی از اطالعات نیز از طریق مصاحباتی که با افراد مختلف اعم‬ ‫از مقامات شهرداری‪ ،‬اعضای شورایاری و به خصوص دبیر آن‪ ،‬جناب آقای اکرمی صورت‬ ‫گرفته بود‪ ،‬به دست آمده اند‪ .‬اطالعات مربوط به ویژگی های عمومی و کلی محله نیز‬ ‫پس از مراجعات متعدد ‪ ،‬عمدتاً از شهرداری منطقه ‪ 4‬اخذ گردیده اند‪.‬‬

‫ارزیابی پاسخ های داده شده به پرسشنامه ها‬

‫‪27‬‬

‫اهداف‪ :‬منظور از اهداف شورایاری ها چیست؟‬

‫یکی از راههای بیان این اهداف مراجعه به اسناد و اساسنامه هایی است که در هنگام شکل ‪.5‬آگاه سازی همگانی در خصوص مشارکت مردمی یک متغیر مستقل نسبت به «نهادینه‬ ‫گیری اولیه شورایاری ها برای آنها تعریف شده اند‪ .‬در واقع برای تعریف مفهوم اهداف به شدن جایگاه شورایاری ها» در بین مردم است‪.‬‬ ‫تعاریف ارائه شده توسط نهادها و‪ ...‬رجوع کرده ایم‪ .‬در ذیل به عنوان مثال برخی از اهداف‬ ‫معیارها و شاخص ها‬ ‫تعریف شده ارائه شده اند‪:‬‬ ‫ شناسایي مشکالت‪ ,‬ارائه طرح و پیشنهاد و تالش در جهت ایجاد محیطي سالم از نظر ‪ .1‬تعداد طرحها و پیشنهادات تصویب شده ای که جامه عمل پوشیده اند‪ ،‬به عنوان مالکی‬‫زیست محیطي با اهداف مبارزه با آلودگيهاي خاک‪ ,‬آب‪ ,‬آلودگيهاي صوتي و صرفهجویي از «تعامل موثر بین شورایاری ها و دستگاههای اجرایی»‪.‬‬ ‫‪ .2‬تعداد جلساتی که شورایاری محله در طول یک ماه با مقامات اجرایی دارد‪ ،‬مالکی از«‬ ‫انرژي در اماکن‬ ‫ شناسایي مشکالت و ارائه طرح و پیشنهاد براي بهبود وضعیت سفرهاي درون شهري میزان تعامل شورایاری با نهادهای اجرایی(شهرداری)» است‪.‬‬‫‪ .3‬تعداد مراجعات مردمی که در طول یک هفته به تک تک اعضای شورایاری صورت می‬ ‫با هدف بهینهسازي حمل و نقل‬ ‫ تهیه طرح و پیشنهاد در زمینه ایجاد نشانهها و یادمانهاي شهري و پیشنهاد نامگذاري گیرد‪ ،‬شاخصیست که با متغیر« میزان موفقیت شورایاری ها در برقراری ارتباط مطلوب‬‫با مردم» مرتبط می باشد‬ ‫معابر‪ ,‬میادین‪ ,‬خیابانها و کوچهها‬ ‫رضایت مردم‪ :‬منظور‪ ،‬رضایت مردم را از حضور شورایاران در متن محله و در اوقات ‪ .4‬تعداد طرحها و پیشنهادات تصویب شده توسط شورایاری از ابتدای شروع فعالیت به‬ ‫مختلف روز‪ ،‬در دسترس بودن آنان برای شنیدن مشکالت و نیازها ‪ ،‬اخالق اجتماعی آنان عنوان مالکی از فعال بودن و به انجام رسانیدن «وظایف اصلی شورایاری»‪.‬‬ ‫و برقراری ارتباط دوستانه و مهربانانه‪ ،‬معتمد و معتبر بودن در نزد مردم و پیگیری صحبت ‪ .5‬تعداد اقداماتی که شورایاری برای اطالع رسانی و آگاه سازی همگانی در خصوص ابالغ‬ ‫ها ‪ ،‬مشکالت و توجه به خواسته های آنان و تصویب طرحهای موثر و مفید است‪ .‬باید توجه حقوق و وظایف شهروندی و همچنین آشنایی مردم با نهاد شورایاری انجام داده است‪،‬‬ ‫داشت که به طور معمول‪ ،‬مردم زمانی واقعاً احساس رضایت خواهند داشت که اقدامات مالکی است از میزان «نهادینه شدن جایگاه شورایاری ها» در بین مردم‪.‬‬ ‫شورایاری‪ ،‬تآثیر ملموس و مثبتی بر زندگی شان داشته و انتظارات آنان را بر آورده کند‬ ‫یا به بیانی طرحهای تصویب شده توسط آنان که نشأت گرفته از نیازهای مردم اند‪،‬عملی اهداف عملیاتی‬ ‫شوند‪ .‬در واقع این اقدامات سبب شود که شرایط و کیفیت زندگی مردم از یک وضع از بین رفتن آلودگی های آب‪ ،‬خاک‪ ،‬صدا و صرفه جویی در انرژی در اماکن‬ ‫موجود به وضع بهتری ارتقا پیدا کند‪ .‬مردم ‪ ،‬شرایط و موانعی که موجبات عدم آسایش بهینه سازی حمل و نقل‬ ‫آنان را فراهم می کند یا به عکس‪ ،‬امکاناتی که می پندارند موجبات آسایش بیشتر آنان ایجاد نشانهها و یادمانهاي شهري و پیشنهاد نامگذاري معابر‪ ,‬میادین‪ ,‬خیابانها و کوچهها‬ ‫را سبب شود‪،‬را‪ ،‬تا حدی که در حیطه وظایف شورایاری باشد‪ ،‬به اعضای آن ابالغ کرده تا ‪ -‬ارائه طرح و پیشنهاد در جهت فراهم آوردن امکانات‪ ,‬گذران اوقات فراغت جوانان و‬ ‫بدین ترتیب تغییر مثبتی در شرایط زندگیشان در محله ایجاد شود اما باید توجه داشت نوجوانان و گسترش مراکز تفریحي‪ ,‬ورزشي و هنري با هماهنگي ستاد اجرایي‬ ‫که تحقق عینی خواسته های آنان ‪ ،‬به شهرداری و دستگاههای اجرایی مربوط می شود‪ - ..‬همکاري با شوراي اسالمي شهر تهران براي برقراري آرامش و امنیت شهري و مبارزه‬ ‫با آسیبهاي اجتماعي و زمینههاي جرمخیز‬ ‫(تعریف عملیاتی)‬ ‫ً‬ ‫ همکاري با شوراي اسالمي شهر براي معرفي و آموزش حقوق و وظایف شهروندي و‬‫نهادینه شدن‪ :‬معموال وقتی صحبت از نهادینه شدن می شود ‪ ،‬مفاهیمی چون شکل‬ ‫بنیادی و دیوانی کامل پیدا کردن و سازمان یافته شدن در ذهن تداعی می شوند‪ .‬زمانی مشارکتهاي مردمي و آگاهسازي همگاني‬ ‫که بنیان شورایاری ‪ ،‬در جامعه نهادینه نشده باشد‪ ،‬نمی توان ارزیابی مثبتی از عملکرد ‪ -‬ارائه طرح و پیشنهاد براي خودگرداني اماکن عمومي‪ ,‬تمهید و تدارک زیباسازي و بهینه‬ ‫این بنیان را انتظار داشت‪ .‬اعمال شورایاری با توجه به دو عنصر مردم و شورایاران است که سازي فضاي زیست شهري‬ ‫رقم می خورند‪ .‬زمانی که هرکدام از این دو عنصر با وظایف خود‪ ،‬آشنایی کامل نداشته همکاري در ایجاد و گسترش فضاي سبز و اداره خودگردان بوستانهاي شهري‬ ‫و اطالعات کافی از شرح وظایف بنیان و ‪ ...‬را دارا نباشند ‪ ،‬تحقق اهداف تعریف شده نیز‪ ،‬همکاري با شوراي اسالمي شهر تهران در جهت توسعه موسسات عام المنفعه و فعالیتهاي‬ ‫امکان پذیر نخواهد بود‪ .‬از جمله وظایف تعریف شده شورایاری ها‪« ،‬آگاه سازی همگانی» داوطلبانه‬ ‫می باشد که اگر در خصوص مشارکت های مردمی ‪ ،‬به خوبی انجام پذیرد می توانیم هرچه بررسي و شناخت کمبودها‪ ,‬نیازها و نارسائیهاي اجتماعي‪ ،‬فرهنگي‪ ،‬آموزشي‪ ،‬بهداشتي‪،‬‬ ‫اقتصادي‪ ،‬رفاهي و عمراني محله ‪-‬تهیه طرح و پیشنهاد در زمینههاي مختلف زندگي‬ ‫زودتر شاهد جا افتادن این نهاد در بین مردم باشیم‪.‬‬ ‫شهري‬ ‫همکاري با شوراي اسالمي شهر تهران در جهت تاسیس انواع انجمنهاي داوطلبانه در‬ ‫متغیرها‬ ‫در بحث ارزیابی عملکرد شورایاری ها و میزان اکتساب اهداف تعریف شده توسط آنان به زمینههاي امدادي‪ ،‬اجتماعي ارشادي و تشکیل تعاونيهاي تولید‪ ،‬توزیع و مصرف ارزاق‬ ‫عمومي‬ ‫برخی متغیر ها می رسیم که باید در چهت انجام تحقیق به آنها توجه کنیم‪:‬‬ ‫‪ .1‬میزان توجه شهرداری به طرحهای مصوب شورایاری(مانند بهبود وضعیت آسفالت یک همکاري با شوراي اسالمي شهر تهران در جهت کنترل قیمتها و نرخ کرایه درون شهري‬ ‫ارائه طرحها و پیشنهادات جهت آموزش برنامههاي دفاع غیرنظامي به شهروندان و‬‫خیابان) یک متغیر وابسته نسبت به «عملکرد» است‪.‬‬ ‫‪ .2‬میزان همکاری مقامات شهرداری ها برای برقراری ارتباط مناسب با شورایاری ها یک همکاري با شورا جهت مقابله و پیشگیري از حوادث غیرمترقبه‬ ‫همکاري در جهت اداره فضاهاي عمومي از قبیل دارالتحفیظ‪ ،‬فضاهاي ورزشي‪ ،‬نگارخانهها‬‫متغیر مستقل نسبت به «عملکرد موثر» شورایاری هاست‪..‬‬ ‫‪ .3‬میزان موفقیت شورایاری ها در برقراری ارتباط مطلوب با مردم یک متغیر وابسته نسبت و‪ ...‬با هماهنگي ستاد اجرایي شورایاري‬ ‫همکاري و همیاري در اداره اماکن مذهبي و فرهنگي بنا به درخواست دستگاههاي‬‫به «اکتساب اهداف تعریف شده « برای شورایاری هاست‬ ‫‪ .4‬میزان عمل شورایاری ها به اهداف تعریف شده شان متغیری مستقل نسبت به « ذیربط‬ ‫مشارکت در برگزاري انتخابات مجلس‪ ،‬ریاست جمهوري‪ ،‬خبرگان از طریق همکاري با‬ ‫عملکرد»است‪.‬‬ ‫‪26‬‬

‫محورهای مصاحبه‬

‫محور های مصاحبه ای که با دبیر شورایاری محله قنات کوثر «آقای مسعود اکرمی‬ ‫حصارفر» صورت گرفت‪ ،‬همگی مرتبط با فرضیات و متغیرهایی می باشند که در ابتدای‬ ‫شروع تحقیق در ذهن خود داشتیم (عین سواالت مطرح شده حین مصاحبه را می توانید‬ ‫در بخش اول پیوست مشاهده نمایید) این محورها عبارتند از‪:‬‬ ‫‪ .1‬چگونگی برگذاری جلسات شورایاری با نهادهای اجرایی‪ ،‬تعداد طرحهای مصوبی‬ ‫که توسط این نهادها ‪ ،‬جامه عمل پوشیده اند و همچنین تعامل کلی شورایاری با این‬ ‫نهادها‪.‬‬ ‫‪ .2‬چگونگی ارتباط شورایاری با مردم‪ ،‬تعداد مراجعات آنان و وضعیت در دسترس بودن‬ ‫اعضای شورایاری برای شنیدن مشکالت مردم و پیگیری شخصی ایشان برای پی بردن‬ ‫به نیازهای ساکنان‬ ‫‪ .3‬تعداد طرحهای مصوب شورایاری و میزان عمل این نهاد به اهداف تعریف شده اش‪.‬‬ ‫‪ .4‬اقداماتی که شورایاری برای اطالع رسانی و آگاه سازی همگانی در خصوص ابالغ حقوق‬ ‫و وظایف شهروندی و همچنین آشنایی مردم با نهاد شورایاری انجام داده است و همچنین‬ ‫میزان نهادینگی آن در بین مردم‪.‬‬ ‫خالصه ای از نتایج به دست آمده از مصاحبه‬ ‫ در خصوص محور‪ .1‬هر ‪ 10‬روز یکبار ‪ ،‬یک جلسه با شهردار ناحیه برگذار می شود که‬‫قبل از آن هم بازدید میدانی صورت می گیرد‪ .‬از زمان آقای قالیباف سیستم شهرداری به‬ ‫شکل ناحیه محوری تبدیل گشته و اختیارات زیادی به شهرداری های ناحیه داده شده‬ ‫است‪ .‬هر یک ماه نشست با شهردار منطقه و به طور جداگانه جلسه با مسئولین آب ‪ ،‬برق‬ ‫و تلفن و‪ ...‬انجام می گیرد‪ .‬ارتباط با امنای محلی نیز به صورت مستمر انجام می گیرد‪.‬‬ ‫شهردار منطقه ‪ ،4‬آقای مهندس جاوید در تاریخ‪ ، 5/4‬یک مالقات مردمی و در تاریخ ‪5/7‬‬ ‫‪ ،‬بازدیدی میدانی از محله داشتند که اعضای شورایاری ‪ 23‬موردی را که در طی دوره‬ ‫عملکردشان برای اجرایی شدن مد نظر داشتند‪ ،‬با ایشان مطرح کردند که به عنوان مثال‬ ‫برخی در خصوص بهسازی فضا های سبز‪ ،‬کمبود اماکن عمومی و ‪ ...‬بود‪ .‬این ‪ 23‬طرح‬ ‫به همراه ‪ 450000000‬تومان بودجه مصوب برای شورایاری تصویب گردیدند که در طی‬ ‫یک سال اجرایی شده و به نتیجه برسند‪ 5/28.‬این طرحها ابالغ شدند و برخی نیز شروع به‬ ‫انجام گرفتن کرده اند مانند بهسازی بوستان ها و یا خدمات مدارس(نمازخانه ها‪ ،‬سرویس‬ ‫های بهداشتی‪ ،‬سیستم تأسیسات‪ ،‬آسفالت کف حیاط‪ ،‬کالسها و ایزوگام پشت بام) اما با‬ ‫توجه به اینکه زمان کوتاهی از تصویب این ‪ 23‬طرح می گذرد‪ ،‬فرصتی برای اجرایی شدن‬ ‫آنها در دست نبوده است‪.‬‬ ‫ در خصوص محور‪ .2‬با توجه به اینکه شورایاری تشکیالتی کلی به مانند شورای شهر یا‬‫سازمانهای بزرگتر ندارد‪ ،‬اعضای آن تمام وقت خود را در طی روز برای این کار نمی گذارند‬ ‫چون عضویت شورایاری برای آنها شغل محسوب نمی شود‪ .‬اما دسترسی مردم به مکانهای‬ ‫حضور اعضا راحت می باشد زیرا که اعضای شورایاری همه ساکن خود محله هستند و‬ ‫مردم برای رجوع به آنها نیاز به طی مسافت زیادی را ندارند‪ .‬همچنین وسعت محله قنات‬ ‫کوثر نسبت به جمعیت آن کم می باشد و این امر هم مزید بر علت می شود که دسترسی‬ ‫مردم به محل های مختلف راحت باشد و اغلب به صورت پیاده انجام گیرد‪ .‬همچنین ‪ 4‬نفر‬ ‫از اعضای شورایاری از کسبه محله قنات کوثر می باشند که همواره در محله حضور دارند‪.‬‬ ‫همچنین هر ‪ 10‬عضو به خانه سالمت و مسجد رفت و آمد دارند و در تعامل با مردم می‬ ‫باشند‪ .‬تعداد میانگین برای مراجعات مردم به کل اعضای شورایاری در طول هفته ‪ ،‬حدود‬ ‫‪ 8‬نفر می باشد‪ .‬شورایاری به خوبی مسائل را پیگیری کرده و اعضای آن نیز با جدیت قابل‬ ‫قبولی برای بهبود وضعیت محله‪ ،‬تالش می کنند‪. .‬‬ ‫ در خصوص محور ‪ .3‬تعداد طرحهای مصوب این دوره ‪ 23‬عدد می باشد‪ .‬اما در خصوص‬‫اهداف تعریف شده؛ به نظر من وقتی که برای فعالیت های شورایاری گذاشته می شود به‬ ‫میزان کافی نیست‪ .‬همچنین اینکه دست شورایاری ها نیز برای انجام بسیاری از کارها باز‬ ‫نمی باشد و اختیارات کمی را دارا می باشند نیز بر پایین آوردن کیفیت فعالیت های آنان‬

‫تأثیر گذار بوده است‪ .‬البته عملکرد این دوره نسبت به دوره های قبل به طرز چشمگیری‬ ‫بهتر شده است و اینجانب فکر می کنم که اعالم رضایت مردم نیز از فعالیت های این دوره‬ ‫حدود ‪ 60‬تا ‪ 70‬درصد می باشد‪.‬‬ ‫ در خصوص محور ‪ .4‬به دلیل اینکه مردم خیلی با شورایاری ها آشنا نیستند‪ ،‬ما از هر‬‫کوچه و ‪ 10‬نماینده (از میان افراد ساکن در خانه ها و ساختمان ها) را انتخاب کرده و‬ ‫خود آن ‪ 10‬نفر نیز از میان خود ‪ 1‬نماینده اصلی را برمی گزینند و ما اعمال خود را به‬ ‫نماینده های اصلی( که تعداد کل آنها به تعداد کوچه ها ‪ 36‬عدد می شود) ابالغ کرده تا‬ ‫آنان خبرها‪ ،‬اطالعیه ها و مقاصد ما را بین اهالی کوچه خود پخش کرده و انتشار دهند‪.‬‬ ‫ محل تجمع اعضای شورایاری برای برگذاری جلسات همین خانه سالمت می باشد‪ .‬در‬‫طبقه باالی محل جلسات سالنی با گنجایش حدود ‪ 50‬نفر وجود دارد که برای تجمعات‬ ‫و ‪ ...‬مورد استفاده قرار می گیرد‪ .‬ارتباط نزدیک با مساجد و همچنین مدارس سبب اطالع‬ ‫رسانی مطلوب در خصوص بسیاری از مسائل به شهروندان شده است‪ .‬ارتباط با دانش‬ ‫آموزان و مدارس به صورت چشمگیر و متناوب انجام می پذیرد‪ .‬همچنین خانه سالمت‬ ‫نیز حدود ‪ 1200‬نفر در هفته مخاطب دارد که در قالب کالسهای مختلف و‪ ...‬به آن‬ ‫رجوع می کنند‪ .‬این کالسها در ‪ 15‬نوع متفاوت برگزار شده که عبارتند از ‪ :‬مشاوره های‬ ‫خاص ‪ ،‬مهارتهای زندگی‪ ،‬تغذیه کودک‪ ،‬ازدواج‪ ،‬کارگاههای خاص که به صورت ترکیبی‬ ‫و خانوادگی برگزار می شوند ‪ ،‬امکانات مختلف برای کودکان از قبیل خانه اسباب بازی‬ ‫وکه بچه های زیر ‪ 7‬سال می توانند از آنها استفاده کنند و همزمان برای مادران آنان نیز‬ ‫در زمان بازی آنان کالسهای آموزشی و مشاوره خانواده ‪ ،‬برخورد با کودک و ‪ ...‬برگزار‬ ‫می شود‪ .‬فضایی ورزشی هم برای خانمها وجود دارد که در دو سانس صبح و ظهر ‪ ،‬قابل‬ ‫استفاده است‪ .‬همچنین در طول تابستان‪ 8 ،‬جلسه‪ ،‬سامانه نشاط در پارک پلیس برگزار‬ ‫شده و در تجمعات ‪ 2‬یا ‪ 3‬هزار نفری مردم موارد زیادی به آنان اطالع رسانی شده است‪.‬‬ ‫در ‪ 30‬شب ماه رمضان نیز مردم برنامه هایی در پارک پلیس اجرا می شوند که البته با‬ ‫توجه به مناسبت این ماه ‪ ،‬اغلب قرآنی هستند‪.‬‬ ‫جلسه ای نیز با خانم ابتکار‪ ،‬در خرداد ماه انجام گرفت و در خصوص آلودگی ها و محیط‬ ‫زیست مباحثی مطرح شد‪ .‬البته شاید دلیل رسیدگی نشدن به برخی مصوبات شورایاری‬ ‫ها توسط نهاد های اجرایی ‪ ،‬ناشی از جانیفتادن این نهاد و عدم تبدیل کامل آن به یک‬ ‫رکن مهم در نظام شهرسازی باشد‪ .‬البته از زمان آقای قالیباف توجه به شورایاری ها روز به‬ ‫روز بیشتر شده و آینده روشنی در سالهای آینده برای آن‪ ،‬پیش بینی می شود‪.‬‬

‫تنظیم و تحلیل اطالعات بدست آمده از پرسشنامه ها و‬ ‫مصاحبه ها‬

‫عملکرد شورایاری با توجه به اهداف تعریف شده برای این نهاد‪ ،‬در اساسنامه‬ ‫ آلودگی صدا در اتوبان وفادار برای خانه های حاشیه آن وجود داشت که برای رفع آن‬‫طرحی در خصوص استفاده از پنجره های دو جداره و‪ ...‬داده شد که البته هنوز به نتیجه‬ ‫نرسیده است‪.‬‬ ‫در خصوص آلودگی جوبها و آبگرفتگی حدود ‪ 4‬تا ‪ 5‬هزار متر جوب از چندسال گذشته تا‬ ‫کنون کف سازی شده و اقدامات موثری در این خصوص صورت گرفته است‪.‬‬ ‫برای حمل و نقل تاکسی به میزان کافی در محله وجود دارد و دسترسی خوبی در این‬ ‫خصوص دیده می شود اما محله فاقد خط اتوبوس رانی است فرسودگی ناوگان حمل و‬ ‫نقل عمومی شامل مینی بوسها توسط شورایاری به مقامات باال ابالغ گشته است‪ ،‬اما تا‬ ‫کنون اقدامی صورت نگرفته است‪ .‬نهاد های اجرایی ساخت و ساز اتوبانها و عدم دلسوزی‬ ‫مسئوالن سیستم های حمل ونقل را علت اصالح نشدن وضعیت می دانند‪ .‬همچنین‬ ‫شرکتهای تاکسیرانی نیز شرایط سختی را برای راننده های تاکسی فراهم کرده و حق شارژ‬ ‫زیادی را بدون ارائه خدمات از آنان می گیرند(ضمن اینکه بر طبق قانون ‪ ،‬این شرکت ها‬ ‫حق دریافت پول از راننده ها را ندارند)‪ .‬این موضوع نیز به نهاد های اجرایی گفته شده‬ ‫است‪ .‬برخی از شکایات نیز با ‪ 1888‬مطرح شده ولی از این راه هم به نتیجه ای حاصل‬ ‫‪29‬‬

28

‫آزمون فرضیه ها و پاسخ به سواالت‬

‫فرضیه‪ :1‬عملکرد شورایاری ها تا کنون موجبات رضایت مردم را فراهم آورده است‪.‬‬ ‫فرضیه ‪ :2‬شورایاری ها تا کنون عملکرد قابل قبولی در جهت نیل به اهداف تعریف شده‬ ‫شان داشته اند‪.‬‬ ‫فرضیه ‪ :3‬شورایاری نهادی تازه تأسیس است و تاکنون نتوانسته است‪ ،‬خود را به شکل‬ ‫کامل به جامعه معرفی کرده و در بین مردم جابیفتد و به معنای واقعی نهادینه شود‪.‬‬ ‫با توجه به اطالعات بدست آمده از مصاحبه فهمیدیم که شورایاری دوره سوم ‪ ،‬در این چند‬ ‫ماهی که شروع به کار کرده است‪ ،‬اقدامات موثری را در جهت معرفی خود به ساکنان ‪ ،‬جا‬ ‫افتادن در میان آنان و ارتقای حس مشارکت در شهروندان ‪،‬انجام داده است‪ .‬اما با توجه‬ ‫به وسعت حیطه انجام کار و همچنین زمان کوتاهی که در اختیار این نهاد بوده است‪ ،‬تا‬ ‫کنون موفقیت قابل ذکری در این خصوص کسب نشده است‪ .‬با توجه به این نکته نمی‬ ‫توان نظر قاطعی نسبت به رضایت مردم در خصوص عملکرد شورایاری محله شان را ابراز‬ ‫کرد(فرضیه ‪ .)1‬همچنین با توجه به فرمایشات آقای اکرمی و چند تن دیگر از اعضای‬ ‫شورایاری(مانند آقای پورکاشفی و‪ )...‬در خصوص فرضیه ‪ ،2‬این برداشت حاصل می شود‬ ‫که نهاد شورایاری در دوره سوم عملکرد نسبتاً قابل قبولی را در جهت نیل به اهداف تعریف‬ ‫شده اش داشته است‪ .‬زیرا با توجه به زمان کمی که از تشکیل شورایاری این دوره می‬ ‫گذرد‪ ،‬تالشهای زیادی در خصوص بهبود کیفیت زندگی در محله و شناسایی مشکالت‬ ‫مردم‪ ،‬از سوی اعضای این نهاد‪ ،‬صورت گرفته است‪.‬‬

‫نتیجه گیری‬

‫با توجه به تحقیق انجام گرفته‪ ،‬این نتیجه کلی حاصل می شود که‪:‬‬ ‫شورایاری نهادی تازه تأسیس است و تاکنون نتوانسته است‪ ،‬خود را به شکل کامل به‬ ‫جامعه معرفی کرده و در بین مردم جابیفتد و به معنای واقعی نهادینه شود‪.‬‬ ‫بدین ترتیب‪ ،‬با توجه به اطالعات و تحلیل های به دست آمده‪ ،‬فرضیه سوم تأیید می گردد‪.‬‬ ‫همانطور که می دانیم شیوه های نوین شهرسازی همگی در پی تقویت مشارکت در جامعه‬ ‫و تحقق برنامه ریزی مشارکتی هستند‪ .‬تأسیس نهاد های شورایاری در ایران نیز با همین‬ ‫هدف صورت گرفته است‪ .‬اما شهرسازی مشارکتی در ایران سابقه زیادی نداشته و حس‬ ‫مشارکت و زندگی شهروندی نیز مفاهیمی اند که هنوز به شکل قابل قبولی در بین مردم‬ ‫جا نیفتاده اند‪ .‬مسلماً گذشت زمان و ادامه روند آگاه سازی و اطالع رسانی به مردم‪ ،‬در‬ ‫تقویت حس مشارکت در آنان کمک زیادی خواهد کرد‪ .‬در این راستا‪ ،‬رسانه های جمعی‬ ‫مانند تلوزیون‪ ،‬روزنامه ها و‪ ...‬نیز می توانند نقش قابل توجهی ایفا کنند‪ .‬زیرا که این عناصر‬ ‫روزانه مخاطبان زیادی داشته و تأثیرات چشمگیری را نیز بر باورها و ارتقای آگاهی های‬ ‫مردم ‪ ،‬دارا می باشند‪.‬‬

‫‪31‬‬

‫منابع‬ ‫‪...........................................................................................................‬‬

‫‪ .1‬مقاله بررسی الگوی مشارکتی شورایاری ها در محالت شهر تهران‪،‬دکتر غالمرضا‬ ‫کاظمیان و رضا شادمان فر‪ ،‬مجله شهرداریها‪ ،‬سال نهم‪ ،‬شماره ‪ ،89‬صفحه‪54‬‬ ‫‪ .2‬مقاله مشارکت شهروندی‪ ،‬حکمرانی شهری و مدیریت شهری‪ ،‬مریم شریفیان‬ ‫ثانی‪ ،‬فصلنامه مدیریت شهری‪ ،‬شماره ‪ ، 8‬زمستان ‪ ،80‬صفحات ‪43-46‬‬ ‫‪ .3‬مقاله برنامه ریزی محله مبنا‪ ،‬رهیافتی کارآمد در ایجاد مدیریت شهری‬ ‫پایدار‪،‬خلیل حاجی پور‪ ،‬نشریه هنرهای زیبا‪ ،‬شماره ‪ ،26‬تابستان ‪ ،85‬صفحات‬ ‫‪46-37‬‬ ‫‪ .4‬دکتر حسین ایمانی جاجرمی‪ ،‬دانشگاه تهران‪www.iranurbanstudies. ،‬‬ ‫‪com‬‬ ‫‪www.shora-tehran.ir .5‬‬ ‫‪www.iranurbanstudies.com .6‬‬ ‫‪ .7‬روزنامه سرمایه ‪www.sarmayeh.net‬‬ ‫‪ .8‬دواس‪ ،‬دی ای( ‪ ، )1385‬پیمایش در تحقیقات اجتماعی ‪ ،‬ترجمه هوشنگ‬ ‫نایبی‪ ،‬نشر نی‬ ‫‪ .9‬ادوارد جکسائی و دیگران ( ‪ ، )1379‬تحقیق پیمایشی‪ ،‬ترجمه دکتر سید محمد‬ ‫اعرابی و داوود ایزدی‪ ،‬دفتر پژوهش های فرهنگی‬ ‫‪ .10‬گزارش های وضع موجود محالت اخذ شده از شهرداری منطقه ‪ 4‬تهران‬

‫نگشته است‪.‬‬ ‫در محله قنات کوثر غیر از میدان باقری (که به زودی جمع خواهد شد) و میدان امید‪،‬‬ ‫میدان دیگری وجود ندارد‪ .‬عملکرد میادین اغلب به صورت فلکه بوده و مکانی برای تعامل‬ ‫شهروندی ندارند‪ .‬اما در حاشیه میدان امید توسط شورایاری‪ ،‬اقدام به احداث پارک محلی‬ ‫ورزیده شده است و برای نبش شرقی نیز بهسازی فضای سبز پیشنهاد گردیده است‬ ‫‪.‬همچنین این نهاد از ابتدای مرداد ماه ‪ ،‬اقدام به احداث ایستگاههای سیار شهروندی کرده‬ ‫و داخل آنها را به شکل مدرن و بسیار منظم ‪ ،‬شکل داده است‪ .‬این ایستگاههای سیار هر‬ ‫روز در یکی از قسمت های محله مستقر می شوند و کار آنها ارائه برخی خدمات از سوی‬ ‫شهرداری و شورایاری است مانند توزیع بروشور های بهداشتی ( به خصوص در خصوص‬ ‫بیماری های واگیر و‪ ،)...‬تعدادی وسایل ورزشی مانند راکت پینگ پنگ و بدمینتون و‪...‬‬ ‫برای استفاده خانواده ها و همچنین چیدمان صندلی برای ایجاد گفت و گوی شهروندان‬ ‫با شهروندان دیگر و یا مربیان و‪ ...‬البته این فعالیت هنوز به طور گسترده انجام نمی گیرد‬ ‫و برای توسعه آن نیاز به وقت بیشتری است‪.‬‬ ‫فقط یک آبنما در محله وجود دارد که البته کمبود این نشانه های شهری و آبنماها و المان‬ ‫ها ‪ ...‬بیشتر به این موضوع برمی گردد که محله قنات کوثر در منطقه تهران واقع است‬ ‫و این منطقه نیز بزرگترین منطقه تهران است که جمعیت بسیار زیادی را نیز در خود‬ ‫جای داده است‪ .‬همچنین ترکیب فرهنگی نیز در این منطقه بسیار متنوع است و به هیچ‬ ‫وجه در این خصوص نمی توان وحدت یا یکنواختی را مشاهده کرد‪ .‬این مسأله در بحث‬ ‫فرهنگ سازی و اجرای طرحها و ‪ ...‬بسیار مشکل ساز است‪ .‬مثال اینکه شاید وجود ناوگان‬ ‫ً‬ ‫اصال برای ساکنان خاک سفید مهم نباشد ولی برای ساکنان محله پاسداران غیر‬ ‫فرسوده‬ ‫قابل تحمل باشد‪ .‬به دلیل همین تفاوت فرهنگی اعمال بسیاری از پیشنهادات مشکل و‬ ‫گاه ناممکن می باشد‪.‬‬ ‫همانطور که می دانیم حسینیه ها معموال به صورت طیفی و شخصی اداره می شوند‪ .‬در‬ ‫محله ما تکایای سنتی موضوعی وجود دارد که بیشتر در ماههای مذهبی مثل محرم روی‬ ‫کار می آیند که مدیریتشان هم شخصی است‪.‬‬ ‫فقط یک دارالقرآن با نام دارالقرآن «مکتب النبی» به صورت رسمی در محله مشغول به‬ ‫کار است‪ .‬به صورت غیر رسمی نیز ‪ 10‬پایگاه(منظور بیشتر‪ ،‬منازل است) قرآنی در محله‬ ‫وجود دارد که مورد استفاده خانمهاست و ‪ 6 ،5‬تا پایگاه نیز مورد استفاده آقایان است‪.‬‬ ‫شورایاری محله در خانه اسباب بازی خانه سالمت در صدد به وجود آوردن یک مهد قرآن‬ ‫است تا کودکان که برای بازی می آیند‪ ،‬در کنار آن مطلبی نیز یاد گرفته و به آموزش‬ ‫آنها نیز کمک بشود‪.‬‬ ‫از سوی شورایاری ‪ ،‬حدود ‪ 20‬میلیون اعتبار برای شاخه فرهنگی‪ ،‬ورزشی و سایت مسجد‬ ‫از شهرداری گرفته شده است‪ .‬در خصوص سایت مسجد گفتنی است که هدف از راه‬ ‫اندازی آن‪ ،‬استفاده مناسب دانش آموزان از کامپیوتر و اینترنت بوده است‪ .‬از آنجایی که‬ ‫هم اکنون بسیاری از معلمان مدارس از دانش آموزان انتظار انجام تحقیقات به وسیله‬ ‫اینترنت را دارند‪ ،‬شورایاری‪ ،‬برای اینکه کار دانش آموزان را در جستجوی اینترنتی راحتتر‬ ‫کند‪ ،‬توسط یک کامپیوتر سرور‪ ،‬نتایج جست و جوی آنها را فیلتر و مناسب سازی کرده‬ ‫تا آنها نتایج مطلوب و همچنین اخالقی را از جست و جوی خود بگیرند‪ .‬هم چنین یک‬ ‫سایت نرم افزاری با نام الکوثر نیز از اوایل تیر ماه برای محله راه اندازی شده است‪ ،‬البته‬ ‫هم اکنون به طور کامل آماده و ایده آل نشده است‪.‬‬ ‫(‪)alkosar.ir‬‬ ‫در محله قنات کوثر به دلیل باال بودن نسبی فرهنگ‪ ،‬معضل اساسی در خصوص اراذل‬ ‫اوباش و‪ ...‬وجود ندارد‪ .‬تعامل با نیروهای انتظامی ناجا از سوی شورایاری به نحو مطلوب‬ ‫وجود دارد همکاری های موثری هم در این خصوص انجام گرفته است‪ .‬به عنوان مثال‬ ‫پارکی که سر کوچه هشتم وجود دارد تا سال گذشته بسیار نا امن بود و تبدیل به پاتوق‬ ‫معتادان گشته بود‪ .‬دبیر شورایاری در همکاری با اعضای پایگاه بسیج( با حدود یک میلیون‬ ‫تومان هزینه نهایی) به سراغ حدود ‪ 10‬تا ‪15‬نفر از این افراد رفته و پس از اندکی تعامل و‬ ‫‪30‬‬

‫ارشاد نتیجه آن شد که هم اکنون ‪ 2‬نفر از آنان سوارکارند‪ 2 ،‬نفر تیر اندازی باکمان انجام‬ ‫داده و دو نفر نیز شناگران ماهری شده اند‪.‬‬ ‫در خصوص افزایش امنیت محلهاز سوی شورایاری‪ ،‬از نیروی انتظامی درخواست شده است‬ ‫تا کیوسکی را در محله مستقر کند با این هدف که در نتیجه استقرار آن به نوعی به آرامش‬ ‫خاطر شهروندان کمک شود‪ .‬تعداد گشتها در روز به دلیل وجود امنیت نسبتاً کم بوده اما‬ ‫در شب اندکی به تعداد آنان اضافه می شود‪.‬‬ ‫تمامی فعالیت های مربوط به فرهنگسراها‪ ،‬نگارخانه هاو‪ ...‬در کتابخانه ای که در شهرک‬ ‫امید واقع است صورت می گیرد‪ .‬اما هم اکنون اقداماتی در خصوص احداث یک فرهنگسرا‬ ‫که البته در خارج از محله واقع است(زیرا که محله زمین خالی نداشته است) ‪ ،‬با پیگیری‬ ‫شورای محله صورت گرفته است‪ .‬این فرهنگسرا زیر بنای ‪ 500‬متر دارد و در ‪ 4‬طبقه در‬ ‫کنار پارک پلیس احداث می گردد‪ .‬همچنین زمینی نیز روبروی مدرسه قیاسوند وجود‬ ‫دارد که شورایاری قصد دارد از آن برای احداث فضایی ورزشی برای بانوان بهره جوید زیرا‬ ‫که در محله قنات کوثر‪ ،‬امکانات عمومی برای بانوان وجود ندارد‪.‬‬ ‫از سوی شورایاری محله ‪،‬دو مکان برای احداث مراکز خرید پیشنهاد داده شده است‪ .‬یک‬ ‫مکان مختص احداث بازار روز و دیگری برای احداث مراکز خرید‪.‬‬ ‫در ستاد مدیریت بحران شهر تهران ‪ ،‬برنامه ریزی در خصوص تشکیل گروههای با عنوان‬ ‫«دوام» صورت گرفته است‪ .‬این گروههای دوام شامل ‪ 50‬نفر عضو است که در قالب ‪5‬‬ ‫گروههای ‪ 10‬نفره فعالیت می کنند‪ .‬هر گروه ‪ 10‬نفره‪ ،‬یک نماینده و سرپرست دارد که آن‬ ‫سرپرست به همراه ‪ 9‬نفر زیر مجموعه خود‪ ،‬شامل معاون و ‪ 8‬نفر دیگر هر کدام در شاخه‬ ‫های تخصصی مربوط به خودشان آموزش می بینند‪ .‬مجموعاً این ‪ 50‬نفر یک دوره آموزش‬ ‫عمومی نیزدارند شامل اطفای حریق‪،‬نجات عمومی‪ ،‬اورژانس عمومی و‪ ...‬در زمان وقوع‬ ‫بحران ‪ ،‬وقتی از سوی مردم تماس با ‪ 125‬یا ‪ 115‬انجام می گیرد‪ ،‬این نهاد ها ابتدا اکیپ‬ ‫های خود را به محل وقوع ارسال می کنند‪ .‬سپس بالفاصله با نفرات گروه دوام مختص‬ ‫محله تماس حاصل کرده تا آنان‪ ،‬تا قبل از رسیدن اکیپ ها ‪ ،‬اقدامات الزم و حیاتی را به‬ ‫انجام برسانند و خطر را به طور نسبی رفع کنند‪ .‬در محله قنات کوثر نیز این گروه در حال‬ ‫تشکیل است و کیوسکی برای فعالیتهای آنان در نظر گرفته شده است؛ بدین ترتیب که‬ ‫در این کیوسک ها برای موارد حاد‪ ،‬مختص ‪ 1000‬نفر تجهیزات(مانند پتو‪ ،‬چراغ‪ ،‬غذاو‪)...‬‬ ‫تعبیه می شود تا اعضای این گروه قبل از رسیدن امداد کلی با کمک امکانات این کیوسک‬ ‫ها ‪ ،‬به مردم خدمات رسانی کنند‪.‬‬ ‫شورایاری با نهاد های فرهنگی اجتماعی مانند پایگاههای بسیج‪ ،‬مدارس و‪ ...‬تعامل دارد اما‬ ‫این تعامل هنوز به حد مناسب خود نرسیده است‪.‬‬ ‫از قدیم یک تعاونی مصرف در محله وجود داشته است که اکنون دچار سوء مدیریت شده‬ ‫و خدمات الزم را به مردم ارائه نمی کند و به نوعی تبدیل به مکانی شخصی شده است‪.‬‬ ‫شورایاری با جدیت در صدد این است که وضعیت این تعاونی را اصالح کند تا تبدیل به‬ ‫نهادی برای خدمت رسانی به مردم شود‪.‬‬ ‫از دیگر اقدامات شورایاری ایجاد یک صندوق قرض الحسنه برای افراد نیاز مند و همچنین‬ ‫یک خانه کارآفرینی است‪ .‬صندوق قرض الحسنه‪ ،‬هم اکنون فعال است اما خانه کارآفرینی‬ ‫هنوز به بازدهی کامل خود نرسیده است‪ .‬در حال حاضر فعالیتهایی چون آموزش خیاطی‪،‬‬ ‫کارهای فنی مثل سیم کشی ساختمان‪ ،‬کولر‪ ،‬آرمیچر بندی و ‪ ....‬در سرای محله صورت‬ ‫می گیرد ولی این خدمات از نظر اعضای شورایاری کافی نیست و هنوز جای ارتقا دارد‪.‬‬ ‫از نظر ارتقای کیفیت بصری به غیر از بهبود فضاهای سبز و پاکیزگی محله‪ ،‬اقدام خاصی‬ ‫صورت نگرفته است‪ .‬البته گذشت زمان چهره محله را به شکل قابل توجهی تغییر داده‬ ‫ً‬ ‫کامال‬ ‫است‪ .‬نمای ساختمانها اغلب به صورت مدرن ساخته می شود که به نسبت گذشته‬ ‫متفاوت است و گاه ساخت ساختمانهای بلند همخوانی با امکانات و شرایط اطراف آنها‬ ‫ندارند‪ .‬هم اکنون شورایاری در جهت بهبود این وضعیت و باال بردن کیفیت زندگی و‬ ‫مسکن تالشهای زیادی کرده و این مسأله را با جدیت دنبال می کند‪.‬‬

‫تشريح قلمرو زماني و قلمرو مکاني تحقيق‬ ‫قيطريه در جنوب شرقي تجريش واقع شده است ‪.‬از شمال به دزاشيب بلوار‬ ‫قيطريه انتهاي بلوار صبا ‪ ،‬از جنوب به دروس و قلهك بزرگراه صدر ‪ ،‬از غرب به‬ ‫الهيه خيابان شريعتي و از شرق به چيذر و اختياريه بلوار قيطريه و ميدان پيروز‬ ‫محدود مي شود‪ .‬محله قيطريه به دليل وجود بوستان وسيع قيطريه و امکانات‬ ‫ورزشي‪ ،‬تفريحي و فرهنگي‪ ،‬از قديم مورد توجه بوده و خانواده ها و جوانان از‬ ‫نقاط مختلف تهران به اين محل مي روند‪ .‬قيطريه داراي يك باغ بزرگ مشجر‬ ‫قديمي است که در شمال آن مظهر قناتي است‪.‬‬

‫منبع ‪ :‬پايگاه اينترنتي شهرداري تهران‬

‫نمونه گيري‬

‫در اين تحقيق از روش نمونه گيري تصادفي ساده استفاده شده است ‪ .‬به دليل اينکه اعضاي‬ ‫جامعه ي نمونه ي آماري ما همگي عضو يك محله هستند و در اين صفت مشترک مي باشند‬ ‫‪ ،‬همچنين با توجه به موضوع تحقيق که بررسي مشکالت و موانع مشارکت شهروندان با‬ ‫شوراياري ها است ‪ ،‬همه ي اعضاي محله داراي موقعييت و شرايط يکساني در ارتباط با اين‬ ‫موضع مي باشند ‪ ،‬در نتيجه بهترين روش انتخاب نمونه ي آماري نمونه گيري تصادفي ساده‬ ‫است ‪ .‬بر اساس جدول درصد اطمينان ‪ ،‬با اطمينان ‪ %95‬و خطاي استاندارد ‪ 10%‬اندازه ي‬ ‫نمونه ‪100‬نفرانتخاب شده است ‪.‬‬

‫روش تحقيق و جمع آوري اطالعات‬

‫در اين پژوهش پيمايشي‪ ،‬با استفاده از نمونهگيري تصادفي ‪،‬مصاحبه و پرسش نامه نظرات‬ ‫عامه مردم گرد آوري شده است‪.‬‬

‫جامعه آماري‬

‫خانواده هاي محله قيطريه که جمعيت آنها بر اساس پايگاه اينترنتي شهرداري‬ ‫تهران‪4666‬خانواده و ‪ 21352‬نفر مي باشد جامعه آماري را تشکيل مي دهند‪.‬‬

‫منبع ‪ :‬پايگاه اينترنتي شهرداري تهران‬

‫‪33‬‬

‫برر‬ ‫سي‬ ‫موان‬ ‫عم‬

‫ش‬ ‫ارک‬

‫توه‬

‫يک‬ ‫دا ي از‬ ‫ت رد ک اسا‬ ‫ه‬ ‫عل‬ ‫سي‬ ‫ب ق با امرو تري‬ ‫ر س ال ک زه ش ن م‬ ‫موان ر راه ه من وراي سائل‬ ‫مش ع مش آن و جر ب اري ي ک‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫ها ه ج‬ ‫ار‬ ‫ج‬ ‫در م کت رکت ود دا نوعي محو وام‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫ش‬ ‫ري ع ام‬ ‫ج‬ ‫مر‬ ‫موع دم ‪ ،‬هروند د و تا حسا تري روز‬ ‫ا‬ ‫مس س‬ ‫زم س ن نو ي با‬ ‫ن‬ ‫أله ا ه نوع در اني مسئ ع م‬ ‫آن‬ ‫فراي که ولي شارک موا‬ ‫از‬ ‫صل‬ ‫ي اي موان ند م اين ت و ت جهن‬ ‫ن تح ع را ديري موان مشار در اد د‪ ،‬م‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫ک‬ ‫اره شار‬ ‫ت‬ ‫قي‬ ‫ي‬ ‫بر‬ ‫ق اي توان شهر طرف ت در ا ي امو کت‬ ‫ن‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫مر‬ ‫ن‬ ‫دا‬ ‫ي‪.‬‬ ‫ش‬ ‫ش‬ ‫ر‬ ‫دم‬ ‫ش‬ ‫ا‬ ‫اس‬ ‫ت ک هده شناخ وند ا هي ام هرها در‬ ‫ه‬ ‫ک‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫مر‬ ‫ت‬ ‫فراي‬ ‫عوام رد که اين مشا ر محل ستند ند‬ ‫تو‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫ک‬ ‫ع‬ ‫و‬ ‫ا‬ ‫لو‬ ‫ا‬ ‫ب‬ ‫که‬ ‫سع‬ ‫ن‬ ‫دالي ارتند ع اول ت مر ز سو با ه ه ب‬ ‫د‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫هوي‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫دم‬ ‫مر ف وا ژه ا‬ ‫مو ز‪ :‬ال ن گ‬ ‫در‬ ‫انع م ف )م ام برا امور دم م گذار مور‬ ‫ي‬ ‫مرب‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫وا‬ ‫شا‬ ‫رکت نع فر ي حذ حلي شود‪ .‬امور وط‬ ‫به‬ ‫مردم هنگي ف آنه و مدي مشارک محله تو‬ ‫ا‬ ‫‪،‬‬ ‫ري‬ ‫به سعه‬ ‫و‬ ‫با‬ ‫ت‬ ‫شورا ب)مو در نت ت شه مرد خود مح‬ ‫لي‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫انع ي‬ ‫يا‬ ‫جه ري‬ ‫در ا ردم و م‬ ‫ري‬ ‫ها بر سياس نهادي محق مور تش شار‬ ‫محل کيل کت‬ ‫رس ي ‪ ،‬نه ق ن‬ ‫ي‬ ‫ج) نمو خوا‬ ‫ي‪،‬‬ ‫شد در ا‬ ‫شود ‪ .‬موانع دن ام هد ش هنوز هاند و مور‬ ‫ب‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫مح‬ ‫د‪.‬‬ ‫جتما مشا در اي ه رس ين‪ ،‬م لي‬ ‫عي ر‬ ‫اس‬ ‫م‬ ‫ي‬ ‫کت م ن تح يت سر ن ت‪.‬‬ ‫شنا م‬ ‫رد قي‬ ‫مش‬ ‫م م ق م خت يشو ارک‬ ‫يبا رور ه نش د م ت ا‬ ‫شد‪ .‬د ي خو ده ا گر از شکا‬ ‫س‬ ‫ط لم‬ ‫اه‬ ‫ري‬ ‫يم ت و ريق تنو‬ ‫ك دست داش موان احس عي‬ ‫ا‬ ‫ع‬ ‫هبند ت بر ع بسيا س‬ ‫ف‬ ‫ي ک مد ري‬ ‫لي از هتر‬ ‫مو‬ ‫انع‬

‫ين‬

‫هباز ي‬ ‫ي‬

‫ري‬ ‫سا ال مح‬ ‫ح ققا‬ ‫را ش سين ن ‪:‬‬

‫مکا‬ ‫ري‬ ‫مرد‬ ‫مبا‬ ‫شو‬ ‫رايا‬ ‫ري‬ ‫ي‬ ‫ط‬ ‫ري‬

‫ق‬

‫‪32‬‬

‫مط‬

‫ال‬ ‫عه‬

‫ه‬

‫مور‬ ‫د‬ ‫ي‪:‬‬

‫استخراج نتايج ‪:‬‬

‫نتيجه گيري کلي‬

‫‪ . 6‬مديران و متخصصان شهري به سبب تخصصشان مي توانند در شناسايي و حل‬ ‫مشکالت محله عمل نمايند و نيازي به کمک شوراياري ها نيست ‪:‬‬ ‫با توجه به درصد جوابهايي که از اين سوال به‬ ‫دست آمده است متوجه مي شويم که افراد‬ ‫محله نسبت به حضور افراد متخصص آگاه‬ ‫در زمينه مسايل شهري آگاهي کافي دارند‬ ‫و يکي از مالکهاي مهم براي اعضاي شورايا‬ ‫ري را تخصص مي دانند ‪.‬با توجه به اينکه در‬ ‫حال حاضر بيشتر اعضاي شوراياري را افرادي‬ ‫تشکيل مي دهند که تخصصي در زمينه‬ ‫مسايل شهري ندارند ميتوان در انتخابات‬ ‫آينده شوراياري ها با تبليغ در اين زمينه مسير‬ ‫را براي افراد متخصص فراهم نمود‪.‬‬

‫‪-1‬مورد اولي که از قبل هر سوال و جوابي گروه به آن رسيد عدم آشنايي کافي و‬ ‫قابل قبول مردم محله با شوراياري و فعاليت هاي آن بود ‪.‬بسياري از مردم محله از‬ ‫مکان استقرار شوراياري ‪،‬زمان برگزاري انتخابات ‪ ،‬اعضاي دائم آن آگاهي نداشتند و‬ ‫در انتخابات اين شورا شرکت نکرده بودند ‪.‬پس در آگاهي نخست بايد نهادينه کردن‬ ‫مفهوم شوراياري و تبليغات وسيع شهري در زمينه اثرات مثبت حضور موثر شوراها‬ ‫در محله انجام گيرد تا مردم يك حس تعلق به شوراياري محله خود پيدا کند‪.‬‬

‫‪ . 7‬نهاد شوراياري زمينه ي شکل گيري‬ ‫نهادهاي محلي ديگر يا امکانات مورد نياز‬ ‫محله را تقويت مي کند ‪:‬‬ ‫پاسخ به اين سوال نشان مي دهد که اکثر‬ ‫اهالي محله فعاليت شوراياري را باعث‬ ‫سرزندگي و پويا شدن هر چه بيشتر محله مي‬ ‫دانند و شوراياري مي تواند زمينه اي باشد براي‬ ‫تشکيل گروه هاي اجتماعي همگن تر در محله‬ ‫و نزديك تر شدن مردم محله به همديگر ‪.‬‬

‫‪ -2‬پس از توضيح گروه به مردم محله در خصوص فوايد شوراياري بسياري از آنها‬ ‫با استقبال از اين نهاد ‪،‬در صدد مشارکت هستند اما با مهمترين مانع روبرو هستيم‬ ‫که عدم اطالعات کافي از شوراياري است ‪.‬‬ ‫شوراياري نيز بايد با فراهم کردن زمينه انتقاد و نقدپذيري ‪،‬ارائه گزارشات جلسات‬ ‫ماهيانه خود مردم را در جريان کارهاي خود قرار دهدتا يك احساس همکاري و‬ ‫تعاون در بين مردم محله و شوراياري به وجود بيايد‪.‬‬

‫منابع‬ ‫‪.......................................................................................‬‬ ‫‪ -1‬فروغي‪ ،‬علي‪ ،‬بررسي ميزان مشارکت شهروندان در اداره بهينه‬ ‫امور شهري ‪ ،‬منطقه ‪ 17‬تهران ‪ ،‬مرکز مطالعات فرهنگي شهر تهران‪،‬‬ ‫خرداد ‪1386‬‬ ‫‪ -2‬جاجرمي ايماني ‪ ،‬حسين ‪ ،‬تحليلي بر افزايش مشارکت در سومين‬ ‫دوره ي انتخابات شوراياري محالت شهر تهران ‪ ،‬انجمن جامعه‬ ‫شناسي ايران ‪ ،‬آذر ‪1387‬‬ ‫‪ -3‬آل هاشم ‪ ،‬بهراد‪ ،‬مشارکت مدني و انديشه ي محله گرايي ‪ ،‬مرکز‬ ‫مطالعات فرهنگي شهر تهران ‪ ،‬خرداد ‪1386‬‬

‫‪ . 8‬شورا ياري با برقرار کردن ارتباطات محلي‬ ‫‪ ،‬باعث افزايش صميميت و کاهش احساس‬ ‫غريبگي بين ساکنان محله شده است ‪:‬‬

‫‪ -4‬بيات ماکو‪ ،‬کاميار ‪ ،‬مفهوم مشارکت ‪ ،‬نشريه ي پيام نظام مهندسي‬ ‫استان تهران ‪ ،‬شماره ي ‪ ، 9‬اسفند ‪ ، 1387‬دوره ي چهارم‬ ‫‪ -5‬پايگاه اينترنتي شهرداري تهران ‪www.tehran.ir‬‬ ‫‪ -6‬مطالعات ميداني‬

‫‪35‬‬

‫عملياتي سازي مفاهيم‬

‫استخراج نتايج ‪:‬‬

‫‪ .1‬در آخرين انتخابات شوراياري شرکت کرده ايد ؟‬ ‫با توجه به نمودار مشخص که در صد قابل توجهي از نمونه اماري که معرف کل اعضاي محل‬ ‫نيز هستند‪ ،‬پاسخ منفي به اين سوال داده اند‬ ‫که مي تواند نشان دهنده ي عوامل مختلفي‬ ‫باشد از جمله بي اعتنايي خود اعضاي محله ‪،‬‬ ‫عدم اطالع رساني صحيح از سوي شهرداريها‬ ‫براي شناساندن نامزدها و آشنايي آنها با‬ ‫موضوع شوراياري و‪....‬‬ ‫به طوريکه در مشاهده ي ميداني عدم آشنايي‬ ‫بسياري از ساکنان با مفهوم شوراياري ‪،‬‬ ‫فعاليت ها و وظايف متقابل آنها نسبت به‬ ‫يکديگر مشهود بود ‪.‬‬ ‫‪ .2‬از مکان کنوني استقرار شوراياري محله‬ ‫خود اطالع داريد ؟‬ ‫پاسخ به اين سوال نيز در جهت سوال قبلي‬ ‫و با همان نسبتها مي باشد ولي مشاهده مي‬ ‫شود که نسبت افرادي که پاسخ مثبت داده‬ ‫اند افزايش يافته است که دليل عمده آن‬ ‫نيز قرار گرفتن شورا دريك خيابان اصلي‬ ‫و پرتردد بوده است که البته در اواسط اين‬ ‫تحقيق شوراياري تغيير مکان داد‬ ‫و موجب شد عده افراد مطلع‬ ‫از مکان شوراياري کاهش پيدا‬ ‫کند ‪.‬‬ ‫‪ . 3‬تا به حال براي حل‬ ‫مشکلي به شوراياري محله‬ ‫مراجعه کرده ايد ؟‬

‫‪ .4‬برای چه مشکالتی به شوراياری محلتان‬ ‫مراجعه کرده ايد يا می کنيد؟‬

‫‪ . 5‬فعاليت شوراياري ها‬ ‫باعث حل شدن بسياري از‬ ‫مشکالت محله مي شود ‪:‬‬ ‫با توجه با نوع اين سوال اگر‬ ‫پاسخ اين سوال را حد وسط قرار‬ ‫دهيم مجموع جوابهاي موافق و‬ ‫بسيار موافق نيمي از پاسخ ها‬ ‫را شامل مي شود و تنها ‪ %10‬از‬ ‫جوابها مخالف مي باشند ‪ .‬اين موضوع بيان مي دارد که نيمي از افراد محله شوراياري را‬ ‫موثر و داراي اهميت ميدانند‪.‬و به فعاليتهاي آنان با ديد خوشبينانه نگاه مي کنند‪.‬‬ ‫‪34‬‬

‫روش تحقيق‬

‫تحقيق حاضر از نظر روش‪ ،‬براساس اهداف بيروني تحقيق به نوع کاربردي تقسيم مي شود‬ ‫زيراکه اگر اين تحقيق براساس اصول دقيق تحقيق صورت پذيرد به رفع يک سري مسائل‬ ‫ومشکالت کمک خواهد کرد ‪.‬‬ ‫همچنين براساس اهداف دروني تحقيق به نوع توصيفي تقسيم مي شود زيرا ما در مورد‬ ‫مسائل شوراياري ها و ميزان مشارکت مردم در محله اطالعاتي داريم و قصد داريم اطالعات‬ ‫خود را کامل کرده به سنجش فرضيه ها و افزايش آگاهيهايمان به صورتي نظام مند بپردازيم‬ ‫‪.‬اين تحقيق از نظر راه هاي جمع آوري اطالعات از روش پيمايش (ابزار پرسشنامه – مصاحبه‬ ‫) و روش ميداني ( مشاهده وضعيت کالبدي محله ) و روش اسنادي ( مطالعه اساسنامه‬ ‫شوراياري ها و حدود وظايف شورايار – مطالعه در مورد وضعيت کالبدي محله قبل از تاسيس‬ ‫شوراياري در محله ) استفاده شد ‪.‬‬

‫قلمرو مكاني تحقيق‬

‫محله ي مورد مطالعه ‪ :‬محله شهرك امام خميني (ره)‬

‫نشانه هاي اصلي محله‬

‫مکان هاي شاخص اين محله به دليل وسعت مسکوني کم و نداشتن کاربري هاي فرا محله‬ ‫اي در سطح محله اي خدمات دهي مي کنند که به اختصار به آنها اشاره مي کنيم ‪:‬‬

‫مسجد امام حسن مجتبي (ع)‬ ‫مسجد محله مرکزي ترين و فعال ترين بخش‬ ‫محله بوده و عموما اجتماعات مردم ‪ ،‬برگزاري‬ ‫مراسمات و حتي برخي از جلسات اعضاي‬ ‫شوراياري در اين مسجد صورت مي گيرد ‪.‬‬ ‫خانه مشق ميخك‬ ‫اين مرکز فرهنگي عموما مورد استفاده کودکان‬ ‫و نوجوانان قرار مي گيرد و شامل سالن مطالعه ‪ ،‬خانه سالمت ‪ ،‬سراي محله و خانه ي اسباب‬ ‫بازي براي کودکان مي باشد ‪ ،‬در ضمن دفتر شوراياري محل در اين مجموعه قرار دارد ‪.‬‬

‫ويژگي هاي كالبدي(موقعيت ‪ ،‬مساحت ‪ ،‬دسترسي هاي اصلي و نشانه دفتر شوراياري‬ ‫ها )‬ ‫دفتر شوراياري محله در مجاورت بوستان ميخک‬ ‫‪15‬‬ ‫شامل‬ ‫و‬ ‫است‬ ‫واقع‬ ‫شهرداري‬ ‫‪4‬‬ ‫ناحيه‬ ‫و‬ ‫تهران‬ ‫‪18‬‬ ‫منطقه‬ ‫کزي‬ ‫مر‬ ‫قسمت‬ ‫در‬ ‫محله‬ ‫اين‬ ‫قرار دارد و شوراياران هر يک در يکي از روز هاي‬ ‫هکتار مساحت مي باشد ‪ .‬اين محله از شمال به ميدان جانبازان ( خيابان آبرساني ) ‪ ،‬از هفته براي پاسخگويي به مردم در آنجا حاضر مي‬ ‫جنوب به بلوار معلم ‪ ،‬از شرق به بازار آهن (خيابان بهار شمالي ) و از غرب به بلوار الغدير شوند ‪.‬‬ ‫محدود مي شود ‪.‬‬ ‫به‬ ‫جنوب‬ ‫سمت‬ ‫از‬ ‫فتح‬ ‫بزرگراه‬ ‫به‬ ‫شمال‬ ‫از‬ ‫محله‬ ‫اين‬ ‫اصلي‬ ‫هاي‬ ‫راه‬ ‫به‬ ‫از نظر دسترسي‬ ‫خانه فرهنگ محله امام‬ ‫بزرگراه آزادگان و از شرق به بزرگراه آيت اهلل سعيدي دسترسي دارد ‪ .‬جمعيت ‪ 12‬هزار خميني (ره)‬ ‫نفري اين محله در سومين دوره انتخابات شوراياري ها با ‪ 2‬هزار و ‪ 700‬راي شوراياران خود اين مرکز فرهنگي تا سه‬ ‫را از ميان ‪ 23‬کانديدا انتخاب کردند ‪ .‬دفتر شوراياران در خيابان شهيد مظفري داخل پارك سال پيش اصلي ترين‬ ‫ميخک واقع است و در دسترس اهالي قرار دارد ‪ .‬رضا طاهري (عضو علي البدل) ‪ ،‬ابوسعيد مرکز فرهنگي محله‬ ‫علي پور ‪ ،‬علي محمد قرباني پور ‪ ،‬عطا اهلل نجفقلي (جانشين دبير)‪ ،‬مهدي عسگري ‪ ،‬حسن بوده است اما با توجه به‬ ‫شاهبازي (دبير) ‪ ،‬شوذب وفا ‪ ،‬غالمرضا محمدي (عضو علي البدل)‪ ،‬علي صادقي ( منشي ) و مشکالت مالکيت زمين آن‬ ‫ابولفضل حيدري (عضو علي البدل) اعضاي شوراياري محله هستند‬ ‫تخريب شد و هم اکنون‬ ‫اعضاي شوراياري در پي‬ ‫ساخت و برقراري مجدد‬ ‫آن هستند ‪.‬‬

‫پاساژ مرواريد‬ ‫اين مرکز خريد يکي از‬ ‫ساختمان هاي شاخص‬ ‫محله است که شامل‬ ‫فروشگاه هاي لباس ‪ ،‬کفش‬ ‫‪ ،‬موبايل و ‪ ...‬مي باشد الزم‬ ‫به ذکر است برخي مغازه‬ ‫ها به علت نداشتن مجوز‬ ‫تبديل به باشگاه بيليارد و‬ ‫بدن سازي شده اند و بدون‬ ‫مجوز فعاليت مي کنند ‪.‬‬ ‫همچنين الزم به ذکر است محله داراي ‪ 6‬مدرسه در مقاطع مختلف ‪ 3،‬مسجد ‪ 2،‬بوستان و‬ ‫زمين چمن مصنوعي بوده و فاقد کتابخانه ‪ ،‬فرهنگسرا و سالن سرپوشيده براي ورزش مي‬ ‫باشد ‪.‬‬ ‫‪37‬‬

‫نق‬

‫ه ورد‬ ‫رك ي ‪:‬‬ ‫ا‬ ‫مام‬ ‫خ مي‬

‫ني‬

‫ش‬ ‫ش‬ ‫و‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫ي‬ ‫د‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ف‬ ‫زاي‬

‫مط‬

‫الع‬

‫هم‬

‫يک‬ ‫هر ي ا‬ ‫ز‬ ‫چن م‬ ‫هم‬ ‫مختل د بهر تر‬ ‫ي‬ ‫يک ف‬ ‫هب نع‬ ‫ش ي از پروژه ردارا وام‬ ‫ل‬ ‫هر‬ ‫راه‬ ‫ها ن ا‬ ‫نام‬ ‫شورا ي سه هاي ي ش صلي ا وزو‬ ‫ن‬ ‫مش هر‬ ‫‪ .‬ر ها‬ ‫زت يم‬ ‫يم‬ ‫ي اهکار ي شه مي ارکت ي باع وسعه دير‬ ‫ي‬ ‫ک‬ ‫و ت‬ ‫و ي از ي که ر به ع شوند‪ .‬دادن ث م‬ ‫عمرا شه‬ ‫ي‬ ‫ر‬ ‫ن‬ ‫و‬ ‫ش‬ ‫ن ي‬ ‫وا‬ ‫هم‬ ‫مر‬ ‫ظا‬ ‫اند‬ ‫دم د ود که شهر فعل‬ ‫بپردا چنين يف ش يشيد ن پل‬ ‫ي‬ ‫ي‬ ‫ر‬ ‫ه‬ ‫زي‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫م ‪ .‬م همکا رايار شد ت مابي‬ ‫مديري ردم ب ردم دم‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫يزا ري ي‬ ‫ه‬ ‫م‬ ‫ش‬ ‫ش‬ ‫ت شهر راحت ستند ارک‬ ‫ن افزا با ش ها ط کيل ديرا‬ ‫ت‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫ب‬ ‫ي‬ ‫يش ورايار ق ما شورايا شه‬ ‫ي تشک با م ما در مرد‬ ‫ر‬ ‫م‬ ‫ح‬ ‫ي‬ ‫وض د‬ ‫سط ي و ده‬ ‫و‬ ‫ري‬ ‫يل‬ ‫رپ‬ ‫يط‬ ‫ح کي ساز ‪ 11‬ا ها ( مر‬ ‫د‬ ‫شورا ارتبا ع فعل رو هژ‬ ‫م‬ ‫ف‬ ‫سا‬ ‫ما‬ ‫م‬ ‫هاي ط بر ي ک ها‬ ‫يت م ن ها سنام عتمد برنا‬ ‫م‬ ‫ي‬ ‫ق‬ ‫ه‬ ‫ش‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫ش‬ ‫ي‬ ‫حي‬ ‫ن‬ ‫ري‬ ‫هر ا رار‬ ‫ش‬ ‫ور ‪ ،‬شهر‬ ‫ط شه ذي رب ورايار محله زي‬ ‫ست کرده حضو ي ا‬ ‫ش‬ ‫س‬ ‫ري ط ب ي‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫) د ده‬ ‫ت‬ ‫که‬ ‫مرد حس مردم با ا‬ ‫از ط راي ا ها شن ر مح بود‬ ‫ي‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫ک‬ ‫ريق فزاي ساي الت ا پ‬ ‫م از‬ ‫تعل‬ ‫در ع ه ر‬ ‫مسئ ش ک ي م بود ‪ .‬س ا‬ ‫طريق ق خاط رصه وز هب‬ ‫ز‬ ‫ش‬ ‫ي‬ ‫ول‬ ‫ر‬ ‫رو‬ ‫انت‬ ‫ها‬ ‫ين و فيت کال‬ ‫سال‬ ‫ه‬ ‫خابا به م ي ش ز گ‬ ‫ت‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫س‬ ‫ش‬ ‫ح‬ ‫کال‬ ‫ت ن حي‬ ‫تج‬ ‫هر‬ ‫تره‬ ‫ورايارا يط بد‬ ‫ربه‬ ‫ي‬ ‫مايند ط افزاي ي دي ي‬ ‫ن‬ ‫ش‬ ‫و‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫شا‬ ‫گ‬ ‫عن ر‬ ‫في‬ ‫ان خ ش ياب ه نم مليا‬ ‫ن دا‬ ‫واني ي اس زيک‬ ‫ت‬ ‫د‬ ‫ي‬ ‫و‬ ‫ي‬ ‫د‬ ‫ک‬ ‫د‬ ‫‪.‬‬ ‫م‬ ‫بو ت ‪.‬‬ ‫ها‬ ‫شو شهر‬ ‫را ان‬ ‫د که ب لذا ب حله‬ ‫ين‬ ‫د ‪ .‬در دار‬ ‫و‬ ‫تخ‬ ‫ي‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫ش‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫و‬ ‫ب‬ ‫اي ت آن ش رائه‬ ‫حال ها ا‬ ‫راها‬ ‫ت‬ ‫کرد‬ ‫ح‬ ‫ط‬ ‫ي که فزاي‬ ‫د‬ ‫و‬ ‫ه‬ ‫ق‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫ي‬ ‫و‬ ‫ح‬ ‫م‬ ‫يق‬ ‫ناي‬ ‫به‬ ‫ح شم‬ ‫مان طي ها‬ ‫يپ‬ ‫و‬ ‫ص‬ ‫ر‬ ‫ب‬ ‫ضور م ي ابي‬ ‫و‬ ‫ت‬ ‫پ‬ ‫ر‬ ‫کر‬ ‫گز حق‬ ‫يش‬ ‫رت‬ ‫ردم د ‪.‬‬ ‫دن‬ ‫يديم يقي ب نها‬ ‫غي‬ ‫د‬ ‫ر‬ ‫خ‬ ‫د‬ ‫ر‬ ‫‪.‬‬ ‫ه‬ ‫ها‬ ‫ال ب‬ ‫مس‬ ‫مرا‬ ‫بررس در‬ ‫ين‬ ‫تقي‬ ‫ج‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫حل‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫ي تاثي ت‬ ‫ديرا‬ ‫رم‬ ‫به‬ ‫ب‬ ‫را‬ ‫نو‬ ‫و‬ ‫دير‬ ‫ي‬ ‫م‬ ‫ت شو د و‬ ‫ت‬ ‫رد‬ ‫م‬ ‫ض‬ ‫رايا ع‬ ‫ر‬ ‫را ن‬ ‫يت‬ ‫دار دن‬ ‫ي ها ب کا بل‬ ‫د‬ ‫رم ي‬ ‫حيط مح‬ ‫ال‬ ‫شه ت‬ ‫ري‬

‫ش‬

‫مح‬ ‫ققا‬ ‫زهرا ن ‪:‬‬

‫ندا ع‬ ‫خداد سگ‬ ‫ر‬ ‫ادي ي‬

‫ش‬ ‫س‬ ‫ط‬

‫ح‬ ‫ک‬ ‫يف‬

‫ي‬

‫ت‬ ‫م‬ ‫ح‬

‫ي‬ ‫ط‬ ‫شه‬

‫ر‬ ‫ي‬

‫‪36‬‬

‫پرسشنامه‬

‫بررسي کيفيت محيط شهري مستقيما به محيط زندگي مردم مربوط مي شود و براي آنان‬ ‫قابل لمس است ‪ ،‬از اين رو اطالع دقيق از ميزان موفقيت فعاليت هاي شوراياران در اين‬ ‫زمينه و جنبه هاي آن بدون در نظر گرفتن آراء مردم نا ممکن است ‪ .‬ابعاد موضوع تحقيق‬ ‫بسيار گسترده و پراکنده است و پر کردن پرسش نامه مناسب ترين راه براي جمع آوري‬ ‫و تحليل نظرات مردم است ‪.‬‬ ‫در مورد اهدافي که از ارائه و پر کردن پرسش نامه داشتيم ‪ ،‬اوال ميزان آشنايي مردم محله‬ ‫با مفهوم شوراياري و شوراياران محله بوده ‪ ،‬دوم آگاهي دهي نسبي در ارتباط کيفيت‬ ‫محيط شهري به مردم و در آخر بررسي ميزان تاثير شوراياري بر افزايش کيفيت محيط‬ ‫شهري و ميزان آگاهي مردم از اين مهم ‪.‬‬ ‫در ابتداي پرسش نامه موضوع تحقيق اين چنين عنوان شد ‪ « :‬بررسي ميزان افزايش‬ ‫کيفيت محيط شهري از طريق فعاليت هاي شوراياري در محله ي شهرك امام خميني‬ ‫« که الزم به ذکر است کساني که هيچ آشناييتي با مفهوم شوراياري نداشته و در ابتدا‬ ‫درباره ي موضوع تحقيق سوال مي کردند ‪ 6 ،‬نفر و به عبارتي ‪ 6‬درصد پرسش شوندگان‬ ‫را تشکيل مي دادند ‪.‬‬ ‫در بخش دوم پرسش نامه عالوه بر تشکر ‪ ،‬لزوم همکاري مردم و تأثير پاسخ هاي صادقانه‬ ‫ي آن ها در دست يابي به نتيجه ي مطلوب يادآوري شده است ‪ .‬بخش سوم مربوط به‬ ‫سواالت محتوايي راجع به موضوع ؛ و بخش آخر مربوط به سواالت فردي است ‪ .‬مرحله‬ ‫ي آخر پرسش نامه يا ‪ pre – test‬در حضور يکي از اعضاي شوراياري و در دفتر آن ها‬ ‫و با مشورت وي صورت گرفت و ايشان با اشاره به موضوع تحقيق و عبارت کيفيت محيط‬ ‫شهري گفتند ‪ « :‬امکان ناشناخته بودن اين عبارت براي مردم زياد است و شايد ندانند‬ ‫شامل چه مواردي مي شود اما در کل پرسش ها را مناسب ارزيابي کردند و ارتباط فعاليت‬ ‫هاي درج شده را با وظايف و اختيارات شوراياري تأييد کردند ‪» .‬‬ ‫‪ .1‬آيا در انتخابات شوراياري ها ( شهريور ‪) 87‬‬ ‫شرکت کرده ايد ؟‬ ‫در انتخابات شهريور ‪ 87‬از جمعيت محله حدود‬ ‫‪ 3000‬نفر شرکت کرده بودند ‪.‬‬ ‫‪ .2‬از وظايف و توانايي هاي شوراياران چقدر اطالع‬ ‫داريد ؟‬ ‫با توجه به فعاليت هاي شوراياران در ‪ 4‬سال‬ ‫گذشته عموم مردم کمابيش از شوراياران و حضور‬ ‫آن ها اطالعاتي دارند ‪.‬‬ ‫‪ .3‬از وظايف شوراياري ها در خصوص بهبود‬ ‫کيفيت محيط شهري چقدر اطالع داريد ؟‬ ‫کيفيت محيط شهري در ابتدا براي مردم خيلي جا‬ ‫افتاده نيست به همين دليل با ريز شدن و واضح‬ ‫شدن سواالت در ادامه ‪ ،‬پرسش ها براي مردم قابل‬ ‫لمس تر مي شود ‪.‬‬ ‫‪ .4‬الف ) فضاي سبز ‪ :‬آيا تا به حال به استفاده از‬ ‫گل و گياه يا نهال در مجتمع هاي مسکوني يا کوچه‬ ‫ها تشويق شده ايد ؟‬ ‫يکي از وظايف شوراياري پخش کردن کتاب هايي‬ ‫در خصوص افزايش استفاده از گياهان آپارتماني‬ ‫در محله بوده است ‪ .‬اين کتاب ها از طريق معاونت‬ ‫فرهنگي – اجتماعي شهرداري در اختيار شوراياران‬ ‫قرار گرفته است ‪.‬‬ ‫‪39‬‬

‫‪ .5‬در ‪ 4‬سال اخير چقدر به بهبود کيفيت فضاي سبز‬ ‫بوستان ها پرداخته شده است ؟‬ ‫محله داراي دو بوستان مي باشد که که هر دو شب‬ ‫ها محل اختفاي معتادين بوده است که با فعاليت ها‬ ‫شوراياري اکنون محيطي سرزنده ‪ ،‬فعال و امن براي‬ ‫خانواده ها شده است ‪ .‬همچنين محل بازي کودکان‬ ‫ايمن سازي شده است ‪.‬‬ ‫‪ .6‬ب ) امكانات بهداشتي ‪ :‬نصب سطل هاي مکانيزه‬ ‫جمع آوري زباله چقدر به بهداشت محيط شهري‬ ‫افزوده است ؟‬ ‫سطل هاي مکانيزه يکي از فعاليت هاي اوليه شوراياري‬ ‫در سطح محله بوده است‪(.‬برداشت ميداني )‬ ‫‪.7‬آيا تا کنون از مشکالت بهداشتي از قبيل آب‬ ‫گرفتگي معابر و جوي هاي آب يا جمع شدن زباله و‬ ‫‪...‬گزارشي به شهرداري داده ايد ؟‬ ‫يکي از مشکالت محله گرفتگي جوي ها در معابر اصلي‬ ‫و همچنين جمع شدن زباله در اطراف سطل هاي‬ ‫مکانيزه است ‪.‬‬ ‫‪ .8‬پ ) فضاي ورزشي ‪ :‬در چند سال اخير در افزايش‬ ‫رفاه مردم در زمينه ورزش اقدامي انجام شده است ؟‬ ‫يکي از اقدامات انجام شده از سمت شوراياران احداث‬ ‫زمين چمن مصنوعي در محله بوده است ‪.‬‬ ‫‪.9‬ايجاد زمين چمن مصنوعي فوتبال را چقدر ضروري‬ ‫مي دانيد ؟‬ ‫استقبال مردم به خصوص جوانان از زمين چمن‬ ‫مصنوعي با توجه به عدم وجود سالن سرپوشيده براي‬ ‫ورزش ؛ بسيار چشمگير بوده است ‪.‬‬ ‫‪ .10‬ت ) امكانات درماني ‪ :‬تا کنون از شوراياري نامه‬ ‫اي براي معرفي يا استفاده از تسهيالت به سازمان بيمه‬ ‫دريافت کرده ايد ؟‬ ‫يکي از وظايف شوراياران که از سمت شهرداري به آن‬ ‫ها ابالغ شده است ‪ ،‬معرفي افراد داوطلب به سازمان‬ ‫بيمه است ‪.‬‬ ‫‪.11‬آيا از برنامه هاي درمان بيماران به طور رايگان (‬ ‫راه اندازي خانه سالمت در محله ) يا معرفي معتادان به‬ ‫مراکز ترك اعتياد يا پخش کتاب براي اطالع رساني به‬ ‫خانواده ها براي ارتقاء سطح بهداشت خبر داريد ؟‬ ‫‪.12‬ث ) فضاي فرهنگي ‪ :‬ايجاد پاتوق محله چقدر به‬ ‫افزايش سطح تعامالت ساکنين کمک کرده است ؟‬ ‫يکي از فعاليت هاي شوراياري در خصوص افزايش ارتباط‬ ‫رو در روي ساکنين محله و اجتماعات ‪ ،‬احداث پاتوق‬ ‫محله در بوستان ارکيده بوده است که با همکاري معاونت‬ ‫عمران شهرداري انجام گرفته است ‪ ( .‬برداشت ميداني )‬ ‫‪.13‬فعاليت هاي شوراياري تا چه حد در بهبود اوقات‬ ‫فراغت جوانان و نو جوانان مؤثر بوده است ؟‬ ‫اوقات فراغت جوانان به عنوان يکي از رويکردهاي اصلي‬ ‫اعضاي شوراياري قرار گرفته است ‪.‬‬

‫ويژگي هاي اجتماعي (جمعيت ‪ ،‬تركيب سني و جنسي)‬

‫بر اساس آمار معاونت اجتماعي ‪ ،‬فرهنگي منطقه ‪ :‬جمعيت محله در حدود ‪ 12‬هزار نفر‬ ‫مي باشد که ‪ 51/6‬درصد آن را مردان و ‪ 48/4‬آن را زنان تشکيل مي دهند ‪ .‬نسبت جنسي‬ ‫جمعيت ‪ 107‬نفر و نرخ رشد جمعيت ‪ 2/1‬درصد برآورد شده است ‪.‬‬ ‫از نظر ساختار سني جمعيت در تقسيم بندي گروههاي سه گانه ‪ 35‬درصد جمعيت در‬ ‫گروه سني (‪ )14-0‬ساله ‪ 60‬درصد در گروه سني (‪ )14-64‬ساله و ‪ 5‬درصد در گروه سني‬ ‫‪ 65‬ساله و بيشتر قرار گرفته است ‪.‬‬ ‫گروه سني‬

‫‪0-14‬‬

‫‪15-64‬‬

‫‪ 65‬ساله و بيشتر‬

‫درصد‬

‫‪35‬‬

‫‪60‬‬

‫‪5‬‬

‫ويژگي هاي اقتصادي‬

‫وضعيت اشتغال مردم محله ارتباط مستقيمي با موقعيت جغرافيايي آن دارد به طوريکه‬ ‫از جمعيت فعال محله (‪ 65-15‬ساله ) بيشترين شاغلين در منطقه به ترتيب در گروه‬ ‫کارگران با ‪ 46/2‬درصد ‪ ،‬خدماتي ‪ 31/9‬درصد ‪ ،‬اداري و متخصص ‪ 15/8‬درصد و ‪6/08‬‬ ‫درصد نيز در ساير زمينه ها فعاليت مي کنند ‪ ( .‬معاونت اجتماعي ‪ ،‬فرهنگي شهرداري‬ ‫منطقه ‪)18‬‬ ‫گروه اقتصادي‬

‫صنعت و‬ ‫ساختمان‬

‫خدمات و‬ ‫بازرگاني‬

‫کشاورزي‬

‫ساير‬

‫‪1/5‬‬ ‫‪1/03‬‬ ‫‪52/7‬‬ ‫‪44/8‬‬ ‫درصد‬ ‫ميزان بيکاري در جمعيت شاغل ‪ 6/22‬درصد است ‪ .‬همچنين ‪ 5‬در صد زنان محله شاغل‬ ‫مي باشند ‪ .‬از نظر سواد در محله ميزان جمعيت باسواد (‪ 6‬سال به باال) ‪ 86/9‬درصد‬ ‫جمعيت را تشکيل مي دهند ‪ ( .‬ميزان باسوادي مردان ‪ 90/6‬و زنان ‪ 82/9‬درصد است )‬

‫تشريح روش هاي جمع آوري اطالعات‬

‫در اين تحقيق با نظر به موضوع تحقيق و لزوم همکاري مردم و شوراياران با يکديگر‬ ‫در جهت دست يابي به محيط زندگي مناسب و اين موضوع که اهميت حضور مردم از‬ ‫شوراياران کمتر نبوده و فعاليت شوراياران در کنار همکاري مردم به ثمر مي نشيند و‬ ‫همين طور اين که در انتها فضاي شهري مورد استفاده مردم قرار مي گيرد و رضايت آن‬ ‫ها از محيط ‪ ،‬مالك موفقيت يا عدم موفقيت شوراياران است ؛‬ ‫براي جمع آوري اطالعات از تهيه و تکميل پرسش نامه توسط ساکنين محله امام خميني‬ ‫‪ ،‬انجام مصاحبه با برخي اعضاي شوراياري ‪ ،‬مراجعه به محله و مشاهده ‪ ،‬يادداشت ‪ ،‬ثبت‬ ‫و قياس آنچه که واقع است با نظرات ‪ ،‬عقايد و اظهارات مردم و اعضاي شوراياري و در‬ ‫آخر تحليل داده هاي اوليه و ثانويه موجود بالخصوص براي درك مفهوم مشارکت و لزوم‬ ‫چگونگي آن بهره گرفتيم ‪.‬‬ ‫با در نظر گرفتن موضوع تحقيق و گستردگي ‪ ،‬پراکندگي و اهميت آن در زندگي شهري‬ ‫امروز و تأثير آن در زندگي روزانه ي مردم ‪ ،‬نياز به داشتن اطالعات از همه ي روش هاي‬ ‫فوق را روشن تر مي سازد ‪.‬‬ ‫پرسش نامه ميزان آگاهي مردم از زوايا و ابعاد کيفيت محيط شهري ‪ ،‬همچنين ميزان‬ ‫مشارکت و همکاري با شوراياران و در آخر رضايت آن ها را مشخص مي نمايد و مي تواند‬ ‫ديد روشني از کيفيت محيط شهري که در ذهن آن هاست به دست دهد که مي توان آن‬ ‫را شالوده و اساس کار شوراياران در اين موضوع قرار داد ‪.‬‬ ‫مصاحبه با اعضاي شوراياري ما را از ميزان اطالع آن ها از وظايف خود آگاه مي سازد و‬ ‫وهمين طور چگونگي ارتباط مردم با شوراياري را مي توان از ديدگاه آن ها سنجيد و ميزان‬ ‫رضايت آن ها از مشارکت مردم هم سوال ديگري است که در مصاحبه به آن پرداخته مي‬ ‫شود ‪ .‬زاويه ي ديگري که در مصاحبه مي توان به آن پرداخت ميزان همکاري دستگاه‬ ‫هاي ذيربط در ارتباط با ارتقاء سطح کيفيت محيط شهري با آن هاست که آيا شوراياري‬

‫و شوراياران را به رسميت مي شناسند يا خير ؟ و اين که مشکالت شوراياران در انجام‬ ‫وظايف خود بيشتر به مردم بر مي گردد و يا به اختالف با نهادهاي مسئول ؟‬ ‫مراجعه به محل و برداشت هاي ميداني براي درك مشکالت و کمبود هاي محيط شهري‬ ‫از نزديک براي فهم بهتر مسائل و تحليل آن ها ضرورت دارد و از آنجا که اين مشاهده هم‬ ‫از محله و فضاي زندگي مردم صورت گرفته است و هم از محيط کار و فعاليت شوراياران‬ ‫؛ مي توان نقاط قوت و ضعف هر دو را بررسي نمود تا بتوان تا حدي از ميزان صحت و‬ ‫نزديکي آنچه به دست آمده به واقعيت ‪ ،‬اطمينان حاصل نمود ‪.‬‬ ‫تحليل داده هاي موجود يا ثانويه به پيدا کردن ديد اوليه براي شرو ع تحقيق و فهم‬ ‫چارچوب کلي و عملي تحقيق و داشتن اطالعات کافي براي فهميدن زوايا و ابعاد مسئله‬ ‫‪ ،‬توانايي طرح پرسش نامه ( کامل و جامع بودن آن ) و داشتن شناخت کلي راجع به‬ ‫وضعيت و موقعيت زندگي مردم ‪ ،‬تشخيص درست محورهاي مصاحبه و دانستن الفباي‬ ‫اوليه موضوع در صحبت با اعضاي شوراياري و کسب اطالعات مورد نياز ‪ ،‬و داشتن حداقل‬ ‫اطالعات براي حضور پيدا کردن در محيط تحقيق و برداشت اطالعات مورد نياز ضروري‬ ‫است ‪.‬‬ ‫همچنين توانايي درك اهميت مشارکت مردم و تأثير آن در افزايش جهت گيري درست و‬ ‫مثبت فعاليت هاي شوراياران و انطباق تنيجه ي فعاليت ها با فضايي که در ذهن مردم و‬ ‫نزديک به خواسته ي آن هاست و توانايي انتقال اين مهم به مردم و شوراياران و ياد آوري‬ ‫اختيارات و وظايف آن ها الزم و مهم است که با مطالعه و تحليل داده هاي موجود و اسناد‬ ‫از پيش موجود به دست مي آيد ‪.‬‬

‫روش و نمونه آمار گيري‬

‫براي نمونه گيري با نظر به جامعه ي آماري که شامل ساکنين محله مي شود که در حدود‬ ‫‪ 12‬هزار نفر مي باشند ‪ ،‬ليکن مشخص و قابل شمارش هستند و با توجه به موضوع تحقيق‬ ‫«ميزان افزايش کيفيت محيط شهري « و ارتباط اين موضوع به همه اقشار مردم محل و با‬ ‫در نظر گرفتن اين موضوع که جامعه ي آماري تقريبا در دسترس است ‪ ،‬بهتر است از روش‬ ‫نمونه گيري طبقه بندي ( قشر بندي ) استفاده شود و با توجه به جمعيت زياد محله ‪12 -‬‬ ‫هزار نفر‪ -‬نسبت به تعداد افراد پرسش شونده‪ 100 -‬نفر – ابتدا يک نمونه گيري خوشه‬ ‫اي انجام داده سپس از روش قشر بندي استفاده مي کنيم ‪.‬‬ ‫محله به تعداد ‪ 16‬کوچه تقسيم بندي شده است و پراکندگي افراد در کوچه ها وابسته‬ ‫به هيچ معياري نبوده و تقريبا يک دست مي باشد ‪ ،‬ما ابتدا ‪ 4‬کوچه را به صورت اتفاقي‬ ‫انتخاب نموده ( نمونه گيري خوشه اي ) و از ميان ‪ 4‬کوچه با توجه به ترکيب هاي سني‬ ‫و جنسي نمونه گيري قشر بندي را طوري انجام داديم که ‪:‬‬ ‫‪ -1‬نمونه ها شامل ‪ 52‬نفر مرد و ‪ 48‬نفر زن باشند ‪( .‬با توجه به ترکيب جنسي محله )‬ ‫‪ -2‬از ميان افراد زير ‪ 14‬سال ( با توجه به ترکيب سني جمعا ‪ 35‬نفر ) ‪ 19‬نفر مرد و ‪16‬‬ ‫نفر زن باشند‬ ‫‪ -3‬از ميان افراد ‪ 14‬تا ‪ 64‬سال ( جمعا ‪ 60‬نفر ) ‪ 32‬نفر مرد و ‪ 28‬نفر زن باشند ‪.‬‬ ‫‪ -4‬از ميان افراد باالي ‪ 65‬سال (جمعا ‪ 5‬نفر ) ‪ 3‬نفر مرد و ‪ 2‬نفر زن باشند ‪.‬‬ ‫‪ -5‬همچنين نمونه گيري بايد به صورتي انجام شود که افراد از همه ي سطوح تحصيلي‬ ‫– بي سواد ‪ ،‬محصل ‪ ،‬دانشجو ‪ ،‬داراي مدرك کارشناسي ‪ ،‬کارشناسي ارشد و دکتري را‬ ‫شامل شود ‪.‬‬ ‫الزم به ذکر است اين تعداد با توجه به هرم سني محله به دست آمده است ليکن براي‬ ‫مثال ميان افراد زير ‪ 14‬سال و با توجه به موضوع تحقيق ‪ ،‬مورد پرسش قرار گرفتن اين‬ ‫تعداد غير ضروري است ‪.‬‬

‫‪38‬‬

‫با مسئوالن شهرداري ‪ ،‬معاونت ها و شهرداران نواحي روندي مناسب براي انعکاس مشکالت‬ ‫و ايجاد هماهنگي در کارها پديد آمده است و اميد واريم ناحيه محوري فرصت هايي تازه‬ ‫در اختيار مسئوالن و شوراياران قرار دهد تا بتوانند خدمات کافي و مناسب به ساکنان‬ ‫محله ها ارائه کنند ‪.‬‬ ‫براي آگاهي بيشتر و دقيق تر راجع به موضوع تحقيق و داشتن وقت کافي و پرداختن به‬ ‫تمام ابعاد موضوع و با محورها و اهدافي از پيش تعيين شده ‪ ،‬مصاحبه ي ديگري را با‬ ‫يکي از اعضاي شوراياري – آقاي علي صادقي ‪ -‬در دفتر شوراياري محله ترتيب داديم که‬ ‫محور هاي اصلي مصاحبه به اين صورت عنوان مي شود ‪:‬‬ ‫‪ -1‬تشريح و توضيح ابعاد کيفيت محيط شهري و اطالع از نظر شوراياران راجع به اين‬ ‫مفهوم و نيل به مفهوم و تعريفي مشترك براي رسيدن به برداشت هاي صحيح و منطقي‬ ‫‪ -2‬وظايف و اختيارات اعضاي شوراياري در خصوص افزايش سطح کيفيت محيط شهري‬ ‫چيست ؟‬ ‫‪ -3‬نگاهي به فعاليت ‪ 4‬ساله ي شوراياري و ارزيابي ميزان موفقيت اين نهاد در ارتقاء‬ ‫سطح کيفيت محيط‬ ‫‪ -4‬اهميت حضور مردم و لزوم همکاري دو سويه ي آن ها با شوراياران و ميزان مشارکت‬ ‫و همکاري مردم محله در انجام و به ثمر رسيدن فعاليت هاي شوراياري‬ ‫‪ -5‬چگونگي همکاري با شوراياران از سمت نهادها و ارگان هاي دولتي ذيربط و ميزان به‬ ‫رسميت شناختن شوراياري و شوراياران براي مشارکت در انجام پروژه هاي شهري‬ ‫‪ -6‬کمبودها ‪ ،‬موانع و مشکالت موجود براي شوراياران برسر راه انجام وظايف و رسيدن‬ ‫به اهداف مورد نظر‬

‫استخراج ‪ ،‬تنظيم و تحليل اطالعات به دست آمده‬

‫با دسته بندي و تحليل اطالعات به دست آمده از تکميل پرسش نامه ‪ ،‬مصاحبه با اعضاي‬ ‫شوراياري و مشاهدات ميداني ‪ ،‬اطالعات جديدتري به دست مي آيد که با بررسي آن ها‬ ‫مي توانيم به نتايج نهايي و آزمون فرضيه ها دست پيدا کنيم ‪ .‬آنچه در رابطه با شرکت‬ ‫مردم در انتخابات با توجه به آمار معاونت اجتماعي – فرهنگي شهرداري و پرسش نامه ها‬ ‫معلوم است ‪ ،‬استقبال چشم گيري از انتخابات صورت نگرفته است و به عنوان دليل آن‬ ‫تبليغات ناکافي قبل از برگزاري انتخابات ذکر شده است و کساني که در انتخابات شرکت‬ ‫کردند در دوره ي پيش به نحوي با شوراياري در ارتباط بوده اند ‪.‬‬ ‫آگاهي مردم در زمينه ي وظايف و اختيارات شوراياري در خصوص کيفيت محيط شهري‬ ‫متوسط و قابل قبول است به نحوي که عموما آگاهي نسبي دارند ‪ .‬فعاليت شوراياران در‬ ‫خصوص بهبود فضاي سبز با توجه به نتايج پرسش نامه و مشاهدات ميداني مناسب است‬ ‫و توانسته است رضايت مردم را جلب کند ‪ .‬در رابطه با امکانات بهداشتي شرايط نسبت به‬ ‫قبل از حضور شوراياران شرايط خيلي بهتري پيدا کرده است ‪.‬‬ ‫در مورد فضاي ورزشي با توجه به زمين چمن مصنوعي و پيگيري سالن سر پوشيده‬ ‫براي بانوان استقبال زيادي از سمت جوانان صورت گرفته است که رضايت جوانان براي‬ ‫شوراياران يک المان مثبت ارزيابي مي شود ‪ .‬شوراياران در خصوص امکانات در ماني‬ ‫فعاليت چنداني در محله انجام نداده اند که به دليل قرار گرفتن در اولويت هاي پايين‬ ‫فعاليت هاي آنان است ‪.‬‬ ‫يکي از مهم ترين و مورد توجه ترين موضوعات محله از نظر شوراياران بهبود فضاي‬ ‫فرهنگي و بهبود شرايط گذران اوقات فراغت براي جوانان بوده است که با احداث خانه‬ ‫فرهنگ و ارتباط مستمر با کاوشکده معلم و خانه مشق ميخک و اطالع رساني به موقع‬ ‫برنامه ها و فعاليت ها به اين مهم دست يافته اند ‪.‬‬ ‫در ارتباط با پروژه هاي تأسيسات و تجهيزات شهري با توجه به بسته بودن محدوده‬ ‫ي عمل آن ها فعاليت چنداني صورت نگرفته است ‪ .‬وسيع ترين جنبه ي فعاليت هاي‬ ‫شوراياران در زمان مناسبت هاي مذهبي است که فعاليت آنان تقريبا براي تمامي سکنه‬ ‫‪41‬‬

‫محل قابل لمس است و بخش عمده ي آشنايي مردم با آن ها در اين مناسبات و از طريق‬ ‫پخش بوروشورهايي است که فعاليت شوراياران را به صورت دوره اي به اطالع مردم مي‬ ‫رساند ‪.‬‬ ‫در زمينه ي حمل و نقل آنچه مشخص است ايجاد خط تاکسي و اتوبوس جديد از طريق‬ ‫شوراياران است ولي به اطالع و استقبال ساکنين نرسيده است ‪ .‬در زمينه ي شبکه ي راه‬ ‫ها يکي از اقدامات مؤثر در کاهش ترافيک ورودي به محل و کاهش تصادفات ‪ ،‬يک طرفه‬ ‫کردن حرکت در خيابان هاي محله است که با پيشنهد و در خواست و پيگيري اهالي محل‬ ‫و همکاري شوراياري به نتيجه رسيده است ‪.‬‬

‫استخراج و دسته بندي اطالعات به دست آمده از مصاحبه نكات‬

‫زير را حاصل شد ‪ -1 :‬کيفيت محيط شهري از ديد شوراياران بهتر شدن وضع‬ ‫زندگي مردم و کم شدن مشکالت و دردسرهاي آنان است که با اشاره به مواردي که‬ ‫کيفيت محيط شهري شامل مي شود ‪ ،‬نظر شوراياران اين است که تمام فعاليت هايي که‬ ‫شوراياري انجام مي دهد به نوعي به افزايش کيفيت محيط شهري مي پردازد ‪.‬‬ ‫‪ -2‬اعضاي شوراياري در برخي موارد مانند تأسيسات و تجهيزات شهري ‪ ،‬امکانات درماني و‬ ‫شبکه ي راه ها محدوديت دارند اما در خصوص برخي مسائل من جمله بهبود سيما و منظر‬ ‫شهري ( با استناد به تفاهم نامه ي سازمان زيبا سازي و معتمدين محالت ) به وظايف‬ ‫خود اشاره مي کنند ‪ :‬پاك سازي نماهاي آلوده ‪ ،‬مرمت نماها و نما سازي بناهاي فاقد نما‬ ‫‪ ،‬توسعه ي فضاي سبز در نماي شهري و بهبود مبلمان شهري که مسئوليت شوراياران به‬ ‫صورت جزيي تر در هر مورد در تفاهم نامه شرح داده شده است ‪ .‬شوراياران عقيده دارند‬ ‫هر کمکي که بتوانند و مردم درخواست کنند و امکانش باشد براي مردم انجام مي دهند‬ ‫و اين کار را وظيفه ي خود مي دانند ‪.‬‬ ‫‪ -3‬در مورد فعاليت ‪ 4‬ساله ي شوراياران در جهت افزايش سطح کيفيت محيط شهري‬ ‫به مواردي اشاره شد که عالوه بر آنچه که در تشريح پرسش نامه آمده است ‪ ،‬مي توان‬ ‫موارد زير را اضافه کرد ‪ :‬تجديد آسفالت خيابان ها و کوچه هاي محله ‪ ،‬تعويض جداول ‪،‬‬ ‫نصب سرعت گير و کاهش چند مورد تصادف در محله ‪ ،‬احداث دوربرگردان در خيابان ها‬ ‫‪ ،‬بازسازي خانه فرهنگ محله و برگزاري مسابقات ورزشي و اهداء جوايز ايشان همين طور‬ ‫به دورنماي فعاليت شوراياري نيز اشاره مي کنند ‪ :‬احداث ايستگاه آتش نشاني ‪ ،‬احداث‬ ‫کتابخانه ‪ ،‬ساخت ورزشگاه چند منظوره ‪ ،‬تسريع در اتصال فاضالب محله به شبکه ي‬ ‫فاضالب شهري‬ ‫‪ -4‬شوراياران عقيده دارند افزايش مراجعه ي مردم به شوراياري و ارائه ي پيشنهادات و‬ ‫درخواست هايشان بيشترين کمک را به انجام بهتر فعاليت هاي شوراياران مي نمايد ‪،‬‬ ‫ليکن ميزان مراجعه و مشارکت مردم را مناسب و کافي ارزيابي نمي کنند و عقيده دارند‬ ‫مردم براي بهبود وضعيت محيط خود وقت صرف نمي کنند ‪.‬‬ ‫شوراياران به ‪ 1300‬مورد تأييديه و معرفي نامه ي صادر شده از اين نهاد اشاره مي کنند‬ ‫که اکثرا براي کارهاي شخصي مردم بوده است و پيگيري براي پروژه هاي عمومي محل‬ ‫کمتر بوده است ‪ .‬شوراياران انتظار همکاري بيشتري را از سمت مردم دارند تا بيشتر به‬ ‫کار خود آن ها برسند ‪.‬‬ ‫‪ -5‬اعضاي شوراياري از همکاري نهادهاي دولتي مربوط به فعاليت هايشان من جمله‬ ‫شهرداري ( تمام معاونت ها ) ‪ ،‬شهرداري ناحيه ‪ ، 4‬شرکت برق ‪ ،‬آبرساني و ‪ ...‬کمال‬ ‫رضايت را دارند و معتقدند با همکاري صحيح و به موقع آنان توانسته اند مشکالت مردم‬ ‫را رفع نمايند ‪ .‬آن ها همچنين کمال تشکر را از شهرداري براي کمک ها و همکاري ها‬ ‫دارند ‪.‬‬ ‫‪ -6‬شوراياران مهم ترين مانع فعاليت خود را عدم هماهنگي و انسجام درون اعضاء می‬ ‫دانند ‪ ،‬الزم به ذکر است شوراياران دوره ي قبل از طيف خاصي انتخاب شده بودند و در‬ ‫نتيجه از هماهنگي بااليي برخوردار بودند ‪ .‬ولي در اين دوره با انتخاب شدن افراد از اقشار‬ ‫مختلف اين انسجام کاهش يافته است و بازدهي فعاليت ها را پايين آورده است به طوري‬ ‫که جلسات منظم هفتگي به ندرت تشکيل مي شود ‪.‬‬

‫‪ .14‬ج ) تأسيسات شهري ‪ :‬آيا تا به حال شاهد‬ ‫بهبودکيفيت مبلمان شهري ( نظير سرپناه ‪ ،‬نيمکت‬ ‫‪ ،‬سطل زباله ‪ ،‬چراغ ها و ‪ ) ...‬از طريق گزارش به‬ ‫شهرداري وپيگيري آن بوده ايد؟‬ ‫طبق گفته ي اعضاي شوراياري به طور مستمر بر‬ ‫بهبود وضعيت نيمکت ها و چراغ برق هاي محله‬ ‫نظارت مي کنند ‪.‬‬ ‫‪ .15‬در ‪ 4‬سال اخير در مورد روشنايي کوچه و خيابان‬ ‫ها و بهبود آن ها فعاليتي انجام شده است ؟‬ ‫طبق گفته ي شوراياران وضعيت روشنايي به طور‬ ‫مستمر ارزيابي و گزارش مي شود ولي در برداشت‬ ‫ميداني از محله با کوچه هاي تاريک نيز مواجه مي‬ ‫شويم ‪.‬‬ ‫‪ .16‬چ ) تجهيزات شهري ‪ :‬تا کنون فعاليتي براي‬ ‫تاسيس بازار ميوه و تره بار در محله انجام شده است ؟‬ ‫اعضاي شوراياري در حال پيگيري براي احداث بازار ميوه‬ ‫و تره بار براي محله هستند ‪.‬‬ ‫‪ .17‬آيا در محله در مورد کيوسک هاي تلفن مشکلي‬ ‫وجود دارد ؟ براي حل آن به نهاد يا گروهي مراجعه‬ ‫کرده ايد ؟‬ ‫مکان قرار گيري کيوسک هاي تلفن عمومي مناسب‬ ‫نبوده و موجب نارضايتي کاسبان محله شده اند ‪.‬‬ ‫‪ .18‬ح ) فعاليت هاي مذهبي ‪ :‬آيا فعاليتي در‬ ‫خصوص آذين بندي در مناسبت هاي ملي و مذهبي در‬ ‫محله انجام مي شود ؟‬ ‫شوراياري محله در اعياد و مراسم مذهبي عالوه بر آذين‬ ‫بندي محله به برپايي مراسم مي پردازند ‪.‬‬ ‫‪ .19‬آيا شوراياران به برگزاري مراسم هاي مذهبي در‬ ‫مساجد و حسينيه ها مبادرت مي ورزند ؟‬ ‫‪ .20‬خ ) حمل و نقل ‪ :‬آيا تا به حال به مرمت يا‬ ‫تعويض ايستگاه هاي اتوبوس پرداخته شده است ؟‬ ‫شوراياري از طريق گزارش به شهرداري به مرمت و‬ ‫تعويض ايستگاه هاي اتوبوس مي پردازد ‪.‬‬ ‫‪ .21‬آيا تا کنون تالشي براي افزايش خطوط اتوبوس و‬ ‫تاکسي در محله شده است ؟‬ ‫فعاليت ها و پيگيري هاي شوراياران منجر به افزايش‬ ‫يک خط تاکسي و اتوبوس در مرز محله شده است ‪.‬‬ ‫‪ .22‬د ) سيما و منظر شهري ‪ :‬آيا تا کنون از فعاليت‬ ‫شوراياران براي پاك سازي ديوار نويسي هاي غير مجاز‬ ‫و پوستر هاي تبليغاتي مطلع شده ايد ؟‬ ‫‪ .23‬ذ ) شبكه راهها ‪ :‬تا به حال در مورد دخل و‬ ‫تصرف مالکين در پياده رو ها گزارشي به شهرداري ارائه‬ ‫شده است ؟‬

‫‪ .24‬ر ) مسكن ‪ :‬آيا تا به حال مشاوره يا راهنمايي براي‬ ‫تعويض پالك منزل خود دريافت کرده ايد ؟‬ ‫اين امر مستلزم مراجعه ساکنين به شوراياران است و تا‬ ‫حدي هم ضروري به نظر نمي رسد ‪.‬‬ ‫‪.25‬آيا مي دانيد موارد فوق از وظايف يا اختيارات شوراياري‬ ‫هاست ؟‬

‫مصاحبه‬

‫مصاحبه براي دانستن آراء و نظرات مديران ‪ ،‬بهره برداران و ساکنان ‪ ،‬متخصصان در ارتباط‬ ‫با موضوعات شهري به کار مي رود براي سنجش نظرات ساکنين از تکنيک پرسش نامه‬ ‫بهره گرفتيم زيرا امکان پوشش تعداد بيشتري از مردم را به دست داده و استخراج اطالعات‬ ‫نيز به آساني صورت مي گيرد ‪.‬‬ ‫* مصاحبه اي اجمالي در کليت علت وجود شوراياري ها با اعضاء شوراياري محله انجام‬ ‫شد تا آشنايي نسبي راجع به محله و فضاي آن به دست آوريم ‪:‬‬ ‫عطا اهلل نجفقلي (جانشين دبير) ‪ 56 -‬ساله – بازنشسته و عضو هيئت امناي مسجد امام‬ ‫حسن مجتبي (ع)‬ ‫هدف از حضور در شوراياري ‪:‬‬‫خدمت به اهالي و رفع برخي محروميت هاي اساسي‬ ‫ مهم ترين دستاوردهاي شوراياري دوره هاي پيشين ‪:‬‬‫احداث زمين چمن مصنوعي در کوچه سلمان پشت بازار آهن ‪ ،‬آسفالت ريزي سراسري‬ ‫و بهسازي جداول نهرهاي معابر و تجهيز پارك هاي محله به وسايل بدنسازي و بازي‬ ‫کودکان و رنگ آميزي ديواره ها و بهسازي فضاي سبز بوستان هاي محله ‪.‬‬ ‫خانه فرهنگ محله از ‪ 8‬سال پيش تخريب شده بود و شوراياران مجوز بازسازي آن را‬ ‫دريافت کردند ‪ .‬برگزاري برنامه هاي فرهنگي ورزشي ‪ ،‬ارائه تخفيف براي استفاده از مراکز‬ ‫ورزشي ‪ ،‬برگزاري مراسم جشنواره تابستاني و اردوهاي سياحتي و زيارتي براي اهالي‬ ‫ مهم ترين مشكالت محله ‪:‬‬‫عدم وجود ميدان ميوه و تره بار که با مساعدت شهرداري قرار است سال آينده کنار زمين‬ ‫چمن يک بازار ميوه و تره بار افتتاح شود ‪ .‬در محله مشکالت ترافيکي زيادي وجود دارد‬ ‫که با يک طرفه کردن برخي کوچه ها تا حدي کاهش پيدا کرده است ‪ .‬آنتن دهي تلفن‬ ‫همراه نيز در سراسر محله مشکل دارد و اصال بايد بگوييم تلفن همراه براي ساکنان در‬ ‫محل زندگي شان قابل استفاده نيست ‪.‬‬ ‫ پيشنهاد براي بهبود فعاليت شوراياري ‪:‬‬‫حمايت بيشتر شهرداري از اين نهاد مردمي و اينکه اولويت هايي که شوراياران براي رفع‬ ‫مشکالت ارائه مي دهند ‪ ،‬در مهلتي معقول عملي شود ‪ .‬ديگر اينکه پيمانکاران موظف‬ ‫باشند با نظارت شوراياران کار کنند تا کيفيت خدمات بهبود يابد ‪.‬‬ ‫علي محمد قرباني ‪ 52-‬ساله‬ ‫هدف از حضور در شوراياري ‪:‬‬‫عمران محله و ارائه خدمات فرهنگي و ورزشي به اهالي‬ ‫مهم ترين مشكالت ساكنان ‪:‬‬ ‫احداث زمين چمن مصنوعي بخشي از کمبود فضاي ورزشي را جبران کرد ولي هنوز به‬ ‫يک ورزشگاه چند منظوره و يک سالن ورزشي براي استفاده بانوان نياز داريم ‪ .‬روشنايي‬ ‫برخي معابر محله ضعيف است که در اداره برق پيگيري مي کنيم ‪.‬‬ ‫ پيشنهاد براي بهبود فعاليت شوراياري ‪:‬‬‫شوراياران پس از سه دوره فعاليت مي توانند مسئوليت هاي بيشتري را بر عهده بگيرند‬ ‫و روند رفع مشکالت محله ها را تسهيل کنند ‪ .‬به دليل شروع برگزاري جلسات منظم با‬ ‫‪40‬‬

‫مط‬ ‫الع‬

‫ه‬ ‫مور‬

‫د‬ ‫ه‬ ‫ي‪:‬‬ ‫ران‬ ‫شم‬

‫الي‬

‫ت‬ ‫أ‬ ‫ث‬ ‫ي‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫ت اب‬ ‫ط‬ ‫ش‬ ‫و‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ي را‬ ‫ي‬ ‫و‬ ‫م‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫د‬ ‫ر‬ ‫ح‬ ‫ل‬ ‫م‬ ‫ش‬

‫ش‬

‫مح‬ ‫ققا‬ ‫ليال ن ‪:‬‬

‫اي‬ ‫ار‬ ‫تبا ن ت‬ ‫به طي آ ح يق‬ ‫ن ق‬ ‫شو‬ ‫هم ز رايار با مر هم‬ ‫م‬ ‫ي‬ ‫ي‬ ‫د‬ ‫م ي‬ ‫و‬ ‫رو رسا‬ ‫عمل وازن توان‬ ‫خ‬ ‫د‬ ‫هاي شها ت‬ ‫ظ‬ ‫ک‬ ‫هاي ردها رعمل جنب‬ ‫ه‬ ‫داد مور ي ج‬ ‫ه ها د است مع آ درست ي آن ي برا عمل‬ ‫ي‬ ‫ت‬ ‫و‬ ‫ي‬ ‫ور‬ ‫فا‬ ‫غي ي پ‬ ‫يث‬ ‫انويه ده پر ي اط برقرار ير د يشبر هم‬ ‫ج‬ ‫ه‬ ‫د‬ ‫باش د‪ .‬نگ و‬ ‫مور سش العا‬ ‫نبه‬ ‫پيشر عل‬ ‫د است نامه ت در د باع ر‬ ‫م‬ ‫ش‬ ‫ث‬ ‫فاد و م‬ ‫ين‬ ‫در فت ي آ‬ ‫ه قرار صاحب تحقي عدم پ ست ب عملک ن م‬ ‫و‬ ‫ر‬ ‫ر‬ ‫ي‬ ‫د‬ ‫ق‬ ‫ه‬ ‫ها‬ ‫گ‬ ‫يک د شور برر‬ ‫رفته ست‪ .‬از نو شرف‬ ‫س‬ ‫ت‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫ا‬ ‫ع‬ ‫وض يار ي‬ ‫ي‬ ‫پي‬ ‫ست‪ .‬حض‬ ‫وا‬ ‫اک‬ ‫و‬ ‫ور در مايش ند ش ع مي ي نسب ست‬ ‫ف‬ ‫ا‬ ‫د‬ ‫ده‬ ‫توان ت‬ ‫م ي‪،‬‬ ‫حل و ميدا ن رون د ذه به بر قرا‬ ‫ر‬ ‫ني‬ ‫م‬ ‫ني د آ‬ ‫قرار گير‬ ‫شاهده و داد ن مي ت راج ي ارت د‪.‬از‬ ‫ن‬ ‫از ن ه ها شود‪ .‬ع‬ ‫با‬ ‫ظر‬ ‫به آن ط با عل‬ ‫زدي ي‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫را تغ ردم‪ .‬ي ب‬ ‫ک لز ثانو‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫اي‬ ‫يي‬ ‫رتق‬ ‫وم‬ ‫کار ست‬ ‫ر دهد ن تح ا س‬ ‫‪.‬‬ ‫ط‬ ‫د‬ ‫ق‬ ‫مي‬ ‫يد‬ ‫يق ح آ‬ ‫وب‬ ‫داني ا گاه‬ ‫اعث مي ت گاه‬ ‫و‬ ‫ي‬ ‫ع‬ ‫ست قاي‬ ‫شود واند راج‬ ‫که د اف‬ ‫که ب راهگ ع هب‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫د‬ ‫چن‬ ‫مو‬ ‫هر‬ ‫شا‬ ‫دين راج‬ ‫احتي ي ش ضو‬ ‫ع‬ ‫ع‬ ‫ب‬ ‫م‬ ‫ار‬ ‫به‬ ‫ور‬ ‫د‬ ‫ر ميا اياري ورد‬ ‫انجام شو‬ ‫ب‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫ي‬ ‫ر‬ ‫ار‬ ‫ش‬ ‫ن مر باش‬ ‫سي‬ ‫ده اس ي و‬ ‫دم جا د؛ هم يع‬ ‫ذ‬ ‫ن‬ ‫هن‬ ‫ي‬ ‫ت‪.‬‬ ‫ب‬ ‫چ‬ ‫مطال يت‬ ‫يفتد نين ن شو‬ ‫ر‬ ‫آ‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ي‬ ‫ع‬ ‫ه ا ها‬ ‫ار‬ ‫گر‬ ‫چر‬ ‫سناد مور‬ ‫ا که ش م ي و‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ب‬ ‫ب‬ ‫ر‬ ‫دم ز‬ ‫مرت رر‬ ‫سوء‬ ‫اره‬ ‫بط ب سي‬ ‫نگر را نس اي‬ ‫ق‬ ‫ا‬ ‫رار‬ ‫ش هر بت‬ ‫شورايا مي‬ ‫چ‬ ‫گ‬ ‫ن‬ ‫ي‬ ‫ر‬ ‫ر‬ ‫د‬ ‫ي ني د و‬ ‫ز برا تک ين‬ ‫ير ک‬ ‫و‬ ‫ش‬

‫ا‬ ‫لمي بلن‬ ‫راقري دي‬ ‫شي‬

‫ک‬ ‫ال‬ ‫ت‬ ‫م‬ ‫ح‬

‫له‬

‫‪43‬‬

‫نتيجه گيري‬

‫با بررسي نتايج پرسش نامه و تحليل موارد ذکر شده در مصاحبه و نظرات شوراياران و‬ ‫همين طور برداشت ميداني حاکي از موفقيت هاي شوراياران در دو جهت است ‪ :‬يکي‬ ‫ايجاد توفق و همدلي با مردم و جلب حس اعتماد آن ها و توانايي ايجاد مشارکت آن ها‬ ‫با شوراياري بوده است ‪ .‬مردم نيز با حسن ظن با شوراياران برخورد کرده و با اعتماد به‬ ‫آن ها در پيشرفت هر چه بيشتر و بهتر فعاليت ها همکاري کردند ‪ .‬جهت ديگر‪ ،‬با نظر به‬ ‫اطالعات جمع آوري شده مي توان نتيجه گرفت در يک ديد کلي افزايش سطح کيفيت‬ ‫محيط شهري در اين ‪ 4‬سال و با فعاليت شوراياران روند رو به رشدي نسبت به دوره هاي‬ ‫پيشين داشته است و شوراياران هر چند فعاليت خود را با کم و کاستي آغاز کرده و ادامه‬ ‫مي دهند ليکن تأثير مثبت و نقاط قوت فعاليت هايشان چشم گير تر از ضعف ها بوده‬ ‫است و همين دليلي بر لزوم ادامه ي فعاليت هاي آن هاست ‪.‬‬

‫منابع‬ ‫‪...........................................‬‬

‫ مصاحبه با اعضاي شوراياري‬‫‪-‬‬

‫‪www.shora-tehran.ir‬‬

‫‪ -‬مطالعه ي ميداني‬

‫‪42‬‬

‫تشريح روشهاي جمع آوري اطالعات و نمونه گيري‬

‫ارتباط شوراياري و مردم چه تاثيري درروند حل مشکالت ميتواند داشته باشد؟‬ ‫سوال اساسي که اين تحقيق بيشتر به سمت يافتن پاسخ اين پرسش معطوف است‪ .‬قطعا»‬ ‫اين ارتباط بي تاثير نخواهد بود ؛ حتي اگر در حد انتقال پيام و خواسته هاي مردم و شوراها‬ ‫و شهرداريها باشد‪ .‬اما با پيگيري و قدرت عملکردي شوراياري ميتوان به نتايج مطلوب و‬ ‫مناسبتري دست يافت‪ .‬اگرارتباط شوراياري و مردم سازنده باشد و در مسير درستي قرار‬ ‫داشته باشد ميتواند مشارکت باالي شهروندان را در امور شهري تضمين کند‪ .‬همانطور که‬ ‫ذکر شد يکي از ويژگي هاي ارتباط پيوسته بودن و پويايي آن است‪ .‬اين ارتباط دائما در حال‬ ‫تغيير از حالي به حال ديگر است و پيوسته و مداوم است که اگر اينطور باشد مي توان به‬ ‫تاثير خواستهاي مردم اميدوار بود‪.‬‬

‫روشهاي جمع آوري در اين تحقيق از نوع پيمايشي‪ ،‬ميداني و داده هاي ثانويه است‪.‬‬ ‫پيمايشي است به اين علت که ما توسط پرسشنامه و مصاحبه از ذهنيت ها و عقايد مردم از‬ ‫ارتباط با شوراياري جويا مي شويم و ديدگاه ها و ارزش هايشان را در اين رابطه مورد بررسي‬ ‫قرار مي دهيم‪ .‬ميداني است چرا که با حضور در محله و برداشت اطالعات و عکاسي به‬ ‫دفعات‪ ،‬اطالعات مورد نياز را جمع آوري کرديم‪.‬اسنادي است چرا که براي يافتن اساسنامه و‬ ‫شرح اهداف و وظايف شوراياري ها‪ ،‬منشور اخالقي‪ ،‬تاريخچه و تاسيس شوراها پس از انقالب‬ ‫مي بايست به مدارک و اسناد مراجعه ميکرديم و داده اي توليد نشد‪.‬‬ ‫با توجه به موضوع (روشها وابزار هاي ارتباط شوراياري با مردم ) نمونه بايد به نحوي‬ ‫انتخاب شود که بتوان ارتباط و مفهوم و چگونگي برقراري آن را بدرستي مشخص نمود‪.‬‬ ‫تعداد نمونه بايد معرف کل جامعه آماري باشد ‪.‬پس از بررسي هاي انجام شده بر آن شديم تا‬ ‫تعداد ‪ 96‬نفر را با توجه به جدول موجود و با درصد اطمينان ‪ 95‬وخطاي استاندارد ‪%10‬ـ‪+‬‬ ‫به عنوان تعداد نمونه در نظر بگيريم‪.‬‬

‫آيا اقدامات انجام شده توسط شوراياري دربهبود شرايط مردم و شوراياري و روند‬ ‫حل مشکالت مؤثر بوده است؟‬ ‫درعملکرد دو ساله شوراياري شهران شمالي ‪ ،‬اقدامات انجام شده را ميتوان در بخشهاي‬ ‫عمراني و ترافيکي از جمله احداث ساختمان جهت دفتر شوراياري در پارک بهار آزادي‪،‬‬ ‫احداث ادامه خيابان نيما يوشيج به دوم غربي ‪ ،‬احداث خيابان در انتهاي کوچه هاي اول تا‬ ‫ششم نيروگاه و‪ ....‬بخش خدمات شهري و فضاي سبز از جمله احداث فضاي سبز در بلوار‬ ‫نيما يوشيج ‪ ،‬تامين روشنايي ميدان سوم شهران ‪ ،‬گل کاري وکاشت درخت در دو طرف بلوار‬ ‫اصلي شهران و‪ ...‬بخش اجتماعي و فرهنگي از جمله احداث زمين چمن مصنوعي در پارک‬ ‫بهار آزادي ‪ ،‬برگزاري تورهاي زيارتي قم و جمکران ‪ ،‬برگزاري تورهايي سياحتي سعد آباد ‪،‬‬ ‫برگزاري مسابقات ورزشي در رشته هاي مختلف و ‪ ...‬و ‪ 16‬مورد عمليات مصوب شده در سال‬ ‫‪ 87‬اشاره کرد از جمله اصالح طرح هندسي ميدان سوم شهران ‪ ،‬پياده روسازي خيابان اول‬ ‫شهران ‪ ،‬احداث پارک محلي انتهاي خيابان شهيد خياباني و‪ ...‬تقسيم نمود‪.‬‬

‫از آنجا که همه گروه ها در تمام امور جامعه سهيمند و ميتوانند از طرحهاي شهري تاثير‬ ‫پذيرند يا بر آن تاثير بگذارند‪ ،‬بايد از افراد در همه گروه هاي سني روش نمونه گيري را‬ ‫انجام داد‪ .‬بنابراين روش نمونه گيري ما بر اساس روش نمونه گيري تصادفي است ونيز از‬ ‫روش ساده آن استفاده ميکنيم‪.‬‬

‫معرفي پرسشنامه‬

‫در پرسشنامه مطرح شده در ابتدا سواالتي نظير جنسيت‪ ،‬ميزان تحصيالت و شغل افراد را‬ ‫پرسيديم‪.‬همچنين در مورد اطالعات مردم از وجود انجمن شوراياري و آشنايي با اعضاي‬ ‫شوراياري پرسيديم‪ .‬سپس سواالتي در مورد چگونگي آگاهي يافتن از فعاليتهاي شوراياري‪،‬‬ ‫آشنايي با ابزارهاي ارتباط‪ ،‬ميزان مراجعه مردم به شوراياري و در نهايت تعريف رابطه ‪47‬‬ ‫سازنده بين مردم و شوراياري و نظر مردم در مورد تاثير اين ارتباط در حل مشکالت محله‬ ‫را پرسيديم‪.‬‬

‫عملياتی کردن مفهوم‬

‫‪45‬‬

‫تشريح سوال ها و فرضيه هاي تحقيق‬

‫تعيين قلمرو مکاني تحقيق‬

‫شهران نام محله اي در شمال غربي تهران واقع در منطقه ‪ 5‬تهران است‪ .‬اين محله از قسمت‬ ‫شمالي به ارتفاعات شمال تهران ‪ ،‬از شرق به بزرگراه اشرفي اصفهاني ‪ ،‬از جنوب به جاده‬ ‫مخصوص کرج و از غرب به مسيل کن محدود مي گردد‪.‬‬ ‫شهران شمالي از شمال به ارتفاعات شمال تهران ‪ ،‬از شرق به محله جنت آباد ‪ ،‬از جنوب به‬ ‫بزرگراه ايرانپارس و از غرب به دهکده المپيک محدود مي گردد‪.‬‬

‫ارتباط چه انواعي دارد؟‬ ‫ارتباط را مي توان به دو نوع مستقيم و غير مستقيم کرد که البته هر کدام از آنها بصورت‬ ‫شخصي و جمعي قابل اجراست ولي تقسيم بندي قدرتمندي درين زمينه نيست‪.‬‬ ‫ارتباط مستقيم‪،‬بدون واسطه است و پيام مستقيما» از پيام دهنده به پيام گيرنده منتقل‬ ‫ميشود‪.‬ارتباط غير مستقيم زمانيست که بستر براي ارتباط مستقيم و چهره به چهره افراد‬ ‫ميسر نيست‪.‬‬ ‫البته تقسيم بندي هاي متنوع و زيادي را ميتوان براي ارتباط در نظر گرفتار جمله ارتباط‬ ‫نوشتاري‪ ،‬ارتباط غير نوشتاري‪ ،‬ارتباط ملي‪ ،‬ارتباط فرا ملي‪ ،‬ارتباط کالمي‪ ،‬ارتباط غير‬ ‫کالمي‪ ،‬ارتباط انساني‪،‬ارتباط ابزاري يا ماشيني‪ ،‬ارتباط زماني‪ ،‬ارتباط غير زماني‪ ،‬ارتباط‬ ‫سازماني‪ ،‬ارتباط غير سازماني‪ ،‬ارتباط نمادين و‪ ...‬که اين تقسيم بندي ها نيازمند تحقيقات‬ ‫گسترده تري درين تحقيق است ‪.‬‬ ‫ابزارهاي برقراري ارتباط ميان شهروندان ومسئوالن چيست؟‬ ‫با توجه به تقسيم بندي ارتباط ميتوان ابزارهارانيزدر تقسيم بندي مستقيم و غير مستقيم‬ ‫قرار داد‪:‬‬ ‫منبع اطالع رساني ‪ ،‬شوراي محلي‪ ،‬جلسات عمومي و همگاني‪ ،‬خانه باز ‪،‬پيمايش ‪،‬رفراندوم‬ ‫و همه پرسي کارگاه ‪،‬سخنراني تلفن و‪ ...‬که همگي از ابزارهاي ارتباطي مستقيم و تابلو‬ ‫اعالنات الکترونيکي از ابزارهاي غيرمستقيم است‪.‬‬ ‫اين ابزار ها را حکومتهاي محلي قدرتمند کانادا معرفي کرده اند‪ .‬اما در ايران اين ابزار‬ ‫ها چندان جا نيفتاده اند و فرق زيادي بين جلسات عمومي‪ ،‬خانه باز و کارگاه و ‪ ....‬نيست‪.‬‬ ‫شوراياري به عنوان انجمن محلي است و جلساتي بين اعضاء آن و مردم برگزار ميشود به‬ ‫عنوان خانه باز ‪ ،‬کارگاه و گروههاي مشاوره عمل ميکند‪.‬‬

‫ويژگي هاي قلمرو مکاني‬ ‫ويژگي هاي کالبدي‬

‫موقعيت و مساحت ‪ :‬اين محله با مساحت ‪ 1/307‬در شمال غرب شهر تهران واقع شده‬ ‫است‪.‬‬ ‫دسترسي هاي اصلي‪ :‬بزرگراه نيايش (که از سمت شرق به خيابان وليعصر ختم مي شود)‬ ‫و همچنين بزرگراه همت از مسيرهاي اصلي ارتباطي منطقه شهران و مرکز شهر تهران مي‬ ‫باشند‪.‬‬ ‫نشانه هاي ويژه و اصلي محله ‪ :‬از نشانه هاي اصلي محله مي توان به مسجد اميرالمومنين ‪،‬‬ ‫نيروگاه برق ‪ ،‬انبار نفت شمال غرب و پارک جنگلي کوهسار اشاره کرد‪.‬‬ ‫ارتفاعات شمال شهران بدليل وجود پيست مخصوص و محوطهاي باز همراه با وزش ماليم و‬ ‫دائمي باد محل مناسبي براي عالقه مندان ورزشهاي هوايي (گاليدر و‪ )...‬و همچنين موتور‬ ‫سواري شدهاست‪.‬‬

‫طرفين رابطه بيشتر مايل به برقراري ارتباط از کدام نوع هستند؟‬ ‫ابزار هاي ارتباطي بيشتر از نوع مستقيم هستند‪ .‬ميتوان اين نتيجه را گرفت که مردم بيشتر‬ ‫مايل به استفاده از ابزارهاي ارتباطي مستقيم و چهره به چهره هستند چرا که فکر ميکنند‬ ‫سخنانشان حتما» به گوش مسئوالن ميرسد ‪،‬واسطه اي در کار نيست تا در حرفهايشان دخل‬ ‫و تصرفي بشود‪ ،‬به حرفهاي آنها توجه ميشود و زودتر به نتيجه ميرسند‪ .‬برنامه ريزان ‪ ،‬ذي‬ ‫نفوذان و مسئوالن نيز در دهه هاي اخير به سمت برنامه ريزي مشارکتي روي آورده اند که‬ ‫پايه و اساس آن دخالت دادن هرچه بيشتر مردم در طرح ها و برنامه هاست تا با مشارکت‬ ‫مردم و استفاده از نظرات آنها ‪،‬طرح هاي موفق تري داشته باشند؛ طرح هايي که ضمانت‬ ‫اجرايي بيشتري نسبت به طرح هاي گذشته داشته باشد و مردم از فضاهاي شهري طراحي‬ ‫شده و طرح هاي مشارکتي انجام شده لذت بيشتري ببرند و شهرها هويت اجتماعي بيشتري‬ ‫پيدا کنند و در نهايت به سمت جذب سرمايه هي و توسعه پايدار پيش بروند‪.‬‬

‫ويژگي هاي جمعيتي و اجتماعي‬

‫جمعيت محله در حدود ‪ 35000‬نفر برآورد گرديده است‪.‬‬ ‫• باالتر بودن ميزان باسوادي نسبت به ميزان متناظر آن در شهر تهران‬ ‫• افزايش تدريجي تراکم جمعيت در محله‬ ‫• مهاجرپذير بودن منطقه به سبب آب و هواي مطلوب و قيمت مناسب زمين‬ ‫• نبود فرهنگ و هويت مشخص به دليل مهاجرپذيري شديد محله‬ ‫• پايين بودن جمعيت روز نسبت به جمعيت شب‬ ‫• جرم خيز بودن به دليل قرار گيري در حاشيه شهر تهران‬

‫هدف از برقراري ارتباط بين شوراياري ومردم چيست؟‬ ‫هدف از برقراري ارتباط ايجاد حس مشارکت در مردم به عنوان ذي مدخالن‪ ،‬آگاهي بيشتر‬ ‫مردم از طرح هاي در حال اجرا و استفاده از نظراتشان در بهبود روند پيشبرد طرح ها‪،‬آگاهي‬ ‫مسئوالن ازخواسته هاي مردم در راستاي مشارکت محله‪-‬مبنا ‪ ،‬توجه به توسعه درونزا و از‬ ‫پائين به باال ‪ ،‬انتقال اطالعات و درخواستها‪....‬‬

‫ويژگي هاي اقتصادي‬

‫• به طور کلي نمي توانيم اين محله را محله اي ضعيف از نظر اقتصادي به حساب بياوريم‪.‬‬ ‫• در سطح محله با تعدد بانکها روبرو هستيم(‪ 8‬بانک) که نشاندهنده ي وجود نقدينگي در‬ ‫محله است‪.‬‬

‫شوراياري و مردم تا چه حد از روشها اطالع دارند؟‬ ‫فرهنگ مشارکت هنوز بصورت کامل در ايران جا نيفتاده است پس نميتوان انتظار داشت‬ ‫که مردم و مسئوالن با تمامي اين ابزارها آشنايي داشته باشند و از تمامي يا بيشتر آنها‬ ‫استفاده کنند‪.‬‬

‫(براساس گفته هاي دبير شوراياري و سايت شوراياري منطقه ‪)5‬‬

‫‪44‬‬

‫مي‬ ‫با زان‬ ‫تاکي وپي‬ ‫دبر امد‬ ‫منا مش‬ ‫فعش ارک‬ ‫خ تش‬ ‫صي هر‬ ‫وعم وندا‬ ‫ومي ندر‬ ‫شو‬ ‫رايا‬ ‫ري‬

‫شو‬ ‫س رايا‬ ‫‪ .‬اخت ري‬ ‫ها‬ ‫و مر شهر يک‬ ‫مشارک دم زم ) مس ي از‬ ‫م‬ ‫ان‬ ‫نها‬ ‫ئل‬ ‫آ عضال ت که ي وار ه اي د ه‬ ‫او‬ ‫ا‬ ‫ب‬ ‫د‬ ‫ن‬ ‫ت‬ ‫با به م کلي ه مفه حيط ست مج‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫که موع‬ ‫و‬ ‫حل‬ ‫شد‬ ‫‪ .‬بناب ه مرا عمو م آن مشار به ه ه‬ ‫راحت اي‬ ‫ک‬ ‫در‬ ‫جع مي‬ ‫راي‬ ‫ت‬ ‫ف‬ ‫نوپ‬ ‫ه‬ ‫ن مسئ مي محله صل مي ي مي اي‬ ‫کنن و يا دوم شون سر ن محل‬ ‫له‬ ‫و سوا د جن بيان به د ک مي ي د‬ ‫ب‬ ‫طو ه ح شو ر ام‬ ‫ل اصل ه شخ مشک ر جام س د و ر م‬ ‫ص ال‬ ‫ي‬ ‫مش در شار‬ ‫ع‬ ‫ب‬ ‫تحقي ي دا ت و مع مي پ ارکت سيار کت‬ ‫ش‬ ‫ر‬ ‫ق‬ ‫شه‬ ‫‪ :‬برر ته و ضالت دازيم جويي ي مو رون‬ ‫ارد دي‬ ‫‪،‬ا‬ ‫در‬ ‫سي ن پي ب شخص ز جه در آنا هزين در‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ه‬ ‫ر‬ ‫ي‬ ‫ايرا‬ ‫ب‬ ‫وع‬ ‫ت‬ ‫مسا طرف مشار ت گونا حري ر و ن م‬ ‫ئ‬ ‫ک‬ ‫گ‬ ‫ک‬ ‫ک‬ ‫زما ي با‬ ‫ل مط ردن ت کن ون م شد ن ب شن‬ ‫ر‬ ‫ور‬ ‫ه با ر اس د‪ .‬م‬ ‫ند‬ ‫مع‬ ‫ح شد ضال ه ‪ .‬ط د تقس شد‪ .‬ت‪ .‬شار‬ ‫ب‬ ‫ي‬ ‫ها ت‬ ‫از طر کت‬ ‫ش قب مب‬ ‫ف‬ ‫شه‬ ‫ز س خص ررس ند‬ ‫ي ج رون‬ ‫وي ي ف ي ي و‬ ‫لب م دي‬ ‫سا رد ب هاي اقع‬ ‫وا‬ ‫کنان وده ا اولي مي‬ ‫شار ست‬ ‫ک‬ ‫ه‬ ‫فاد‬ ‫(‬ ‫شو‬ ‫س‬ ‫ت مر ه از‬ ‫عمو ت‪ .‬صور د ک‬ ‫ه‬ ‫دم‬ ‫آن‬ ‫مي ي در حال ت گرف يک‬ ‫وا‬ ‫در‬ ‫ع‬ ‫ا‬ ‫يا‬ ‫تماد امر‬ ‫ش ي ک ته د ز آ‬ ‫آنا ساخ‬ ‫خص ه ه ر م ن ه‬ ‫ي) و دف و حل ا از‬ ‫ن جه ت و‬ ‫به اي جه‬ ‫ا‬ ‫مد‬ ‫س‬ ‫ت بيا يري‬ ‫پس ساس ن نت ت م‬ ‫ناف‬ ‫ي‬ ‫نم تم‬ ‫ش‬ ‫يا‬ ‫ع‬ ‫ج‬ ‫ع‬ ‫فتن کل گ ه دس فر‬ ‫مه‬ ‫ض حله‬ ‫شي‬ ‫ي‬ ‫دم‬ ‫ع‬ ‫الت خ (به‬ ‫ش درو مح‬ ‫لل ري ت ي شا‬ ‫عن‬ ‫ققا‬ ‫ر‬ ‫ک‬ ‫ا‬ ‫و‬ ‫و‬ ‫ک‬ ‫ا‬ ‫وفه شناي ن ‪:‬‬ ‫دن‬ ‫آن م شوراي فتي‬ ‫کر ي‬ ‫ياز ن وا‬ ‫م تک‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫ک‬ ‫ر‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫مي‬ ‫مند حد‬ ‫باشد ي ها ه اغل ده‬ ‫زما ي ب‬ ‫‪.‬‬ ‫پر ب‬ ‫مي‬ ‫ن‬ ‫نيا‬ ‫داخ مسا باش‬ ‫زياد دي‬ ‫تن ب ئلي د ‪:‬‬ ‫در‬ ‫ي‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ک‬ ‫ه مسا ه س شار‬ ‫ست‬ ‫ئ‬ ‫اکن کت‬ ‫ل عم ين ب در‬ ‫ومي راي حل‬ ‫محله حل‬ ‫مي‬

‫ال‬ ‫عه‬

‫مط‬

‫ت‬ ‫ه‬ ‫ران‬

‫‪47‬‬

‫پار‬ ‫س‬ ‫غرب‬

‫مور‬ ‫د‬ ‫ي‪:‬‬

‫ی‬

‫محورهاي مصاحبه‬

‫‪ %41/4‬افراد با اين گفته که اعضاي شوراياري بايد با مردم مشارکت و ارتباط داشته باشند‬ ‫بسيار موافق هستند‪ %43/9 ،‬موافق‪ %12/2 ،‬بي نظر‪ ،‬مخالفي نداشت اما ‪ %/4‬بسيار مخالف‬ ‫هستند‪ %17/1.‬با جلسات مشارکت عمومي آشنايي دارند‪ %29/3 ،‬با بوردهاي اطالع رساني‪،‬‬ ‫‪ %12/2‬با مرکز اطالع رساني و ‪ %43/9‬با هيچکدام آشنايي ندارند‪.‬در سوال آخر ويژگي هاي‬ ‫رابطه سازنده بين مردم و شوراياري ها را مورد بررسي قرار داديم‪.‬‬ ‫از مهمترين نکاتي که به آن اشاره شد مي توان به يافتن مشکالت مردم‪ ،‬ارتباط درست با‬ ‫مردم‪ ،‬برگزاري جلسات و سمينارها‪،‬صداقت در عمل و گفتار‪ ،‬عدالت محور‪ ،‬توانايي در انتقال‬ ‫مشکالت و قدرت تصميم گيري‪،‬اعضاي آن افراد تحصيلکرده‪،‬فني‪،‬درد آشنا‪،‬کارآمد و دلسوز‬ ‫و آشنا به زمان و مکان و خواسته هاي شهروندان هستند و همچنين خواستار معرفي بيشتر‬ ‫شوراياري به مردم بودند‪.‬‬ ‫نکته قابل توجهي که از گفته هاي مردم برداشت کرديم اين بود که در نهايت با يک رابطه‬ ‫درست و سازمان يافته سطح سالمت عمومي و کيفيت زندگي باال مي رود‪.‬‬

‫در طي برداشتهاي ميداني دو مصاحبه با دبير شوراياري انجام داديم‪ .‬اولين مصاحبه حول‬ ‫محورهاي زير انجام شد‪:‬‬ ‫چگونگي شکل گيري شوراياري محالت و تاريخچه آنها‪ ،‬نحوه انتخاب اعضا‪،‬ارتباط با مردم‪،‬‬ ‫نحوه اطالع رساني‪ ،‬ارتباط با مسئولين و شهرداري‪ ،‬مشکالت و موانع بر سر راه شوراياري و‬ ‫منابع مالي‪.‬‬ ‫دومين مصاحبه به طور ويژه حول موضوع تحقيق‪ ،‬يعني روشهاي ارتباطي شوراياري و مردم‬ ‫و تاثير آنها در مشارکت مردم‪ ،‬انجام شد‪.‬‬ ‫به طور کلي در هر دو مصاحبه نکات قابل توجهي وجود دارد که به اختصار به آنها اشاره‬ ‫مي کنيم‪.‬‬ ‫• شوراياري ها قدرت اجرايي ندارند‪.‬‬ ‫• شوراياري نهادي مردمي است و از مردم جدا نيست‪.‬‬ ‫• بيشترين حجم مشکالتي که شوراياري با آنها سروکار دارد‪ ،‬مشکالت شهرسازي و اجتماعي‬ ‫است‪.‬‬ ‫• از وظايف شوراياري‪ ،‬شناساندن خود به مردم محله‪ ،‬برقراري يک رابطه سازنده و مفيد با‬ ‫ساکنين و آشنا کردن آنها با حقوق شهرونديشان است‪.‬‬ ‫• مشارکت مردم محله به طور کلي پايين است‪.‬يکي از وظايف شوراياري فرهنگ سازي و‬ ‫ايجاد اين مشارکت است‪.‬‬ ‫• مشارکت مردم‪ ،‬توسعه دهنده برنامه هاي‬ ‫شوراياري است‪.‬‬ ‫• ارتباط شوراياري محالت با يکديگر در‬ ‫پيشبرد اهداف شوراياري ها‪ ،‬امري غيرقابل‬ ‫انکار است‪.‬‬ ‫• به زودي سند راهبردي محالت تهيه‬ ‫خواهد شد‪.‬‬ ‫• ساختار شوراياري ها بايستي هدفمند‬ ‫بشود‪ .‬اين نهاد شکل پيدا کرده اما استراتژي‬ ‫مشخصي ندارد‪.‬‬ ‫• اين مسئله که در حدود ‪60‬درصد مردم‬ ‫با شوراياري آشنايي دارند‪ ،‬با توجه به اينکه‬ ‫فقط ‪ 4‬سال از عمر اين نهاد مي گذرد‪ ،‬نکته‬ ‫خوبي است‪.‬‬ ‫• بسته به نوع برنامه ها از ابزارهاي مختلف استفاده مي کنيم‪.‬‬

‫نتيجه گيري نهايي‬

‫از پاسخهاي گرفته شده از پرسشنامه و مصاحبه ها با دبير شوراياري‪ ،‬اين نکته اساسي دريافت‬ ‫شد که چون شوراياري يک انجمن پويا و جديد است‪ ،‬هنوز به طور کامل جاي خود را بين‬ ‫مردم باز نکرده است و خيل کثيري هنوز از وجود چنين نهادي و يا کارآيي آن آگاهي ندارند‪.‬‬ ‫پس نمي توان انتظار داشت که کاربردهاي ابزارهاي ارتباطي به طور دقيق و جداگانه براي‬ ‫مردم روشن شده باشد‪.‬ابزارهاي ارتباطي بسيار وسيع‬ ‫و گسترده اي در کشورهاي توسعه يافته مورد استفاده‬ ‫قرار مي گيرد که هنوز براي جوامع در حال توسعه‬ ‫مفهوم چنداني ندارند‪ .‬مراجعات حضوري به جاي‬ ‫استفاده از سايت گوياي واضح اين قضيه است‪ .‬عدم‬ ‫توجه زياد مردم به بوردها و تابلوهايي که جلب توجه‬ ‫زيادي نميکنند و جذابيتي براي مردم از نظر بصري‬ ‫ندارند نيز اين نکته را مي رساند که ابتدايي ترين و‬ ‫آسانترين ابزارها از نظر استفاده هنوز جا نيفتاده است‬ ‫ولي وجود افراد عالقمند به مشارکت و شرکت آنها در‬ ‫جلسات گوناگون عمومي در اين محله (که در همه جا‬ ‫وجود دارند) و آمارهاي منتشر شده توسط شوراياري‬ ‫اين قضيه را مي رساند که فعاليتهاي شوراياري از‬ ‫همين روابط اندک و محدود هم الهام ميگيرد‪ .‬مثال‬ ‫گرفتن تاييديه براي ‪ 220‬نفر از ساکنين‪ ،‬توزيع بيش از ‪ 2000‬بليط شهروندي براي استفاده‬ ‫از مراکز ورزشي شهرداري‪ ،‬برگزاري ‪ 30‬جلسه عمومي شوراياري محله گوياي اين واقعيت‬ ‫است که شوراياري در مسير درست خود براي جلب مشارکت مردم قرار گرفته است‪.‬اما هنوز‬ ‫در ابتداي راه است و راه زيادي تا رسيدن به استفاده شهروندان از وسايل ارتباطي از قبيل‬ ‫کارگاههاي آموزشي‪ ،‬خانه باز‪ ،‬هماهنگي و برگزاري جلسات اعضاي شوراياري و مردم و ‪...‬‬ ‫دارد‪.‬بسياري از ساکنين از فعاليتهاي شوراياري رضايت داشتند‪.‬علي الخصوص شهرونداني که‬ ‫در جوار نتايج و فعاليتهاي عمراني و ترافيکي قرار داشتند‪.‬‬

‫استخراج‪ ،‬تنظيم و تحليل اطالعات به دست آمده‬

‫با توجه به پرسشنامه و مصاحبه‪ %63/4 ،‬افراد محله از وجود شوراياري آگاهي داشتند و‬ ‫‪ %53/6‬محل قرارگيري آن را مي دانستند‪.‬اما ‪ %87/8‬افراد تاکنون به شوراياري مراجعه نکرده‬ ‫اندو ‪ %70/7‬افراد هيچ آشنايي با اعضاي شوراياري ندارند و ساير افراد(‪ )%29/3‬يک يا دو‬ ‫نفر از اعضا را در رابطه با کاري در محله که در نزديکي محل سکونتشان انجام داده اند مي‬ ‫شناسند‪.‬اکثر افراد دبير شوراياري و جانشين دبير را مي شناختند‪ %78.‬مردم از فعاليتهاي‬ ‫شوراياري آگاهي ندارند‪.‬‬ ‫کسي به سايت براي اطالع از فعاليتهاي شوراياري مراجعه نميکند‪ %2/4.‬افراد از طريق آگهي‬ ‫ها و اعالميه هاي منتشر شده توسط شوراياري‪ %9/7 ،‬از طريق رسانه هاي عمومي‪%12/2 ،‬‬ ‫از طريق ارتباط مستقيم با شوراياري‪ %17/1 ،‬ارتباط با افراد مرتبط با شوراياري و ‪ %58/6‬از‬ ‫هيچ کدام از طرق باال استفاده نمي کنند که مي توان اين درصد قابل توجه را به ‪ %78‬مردم‬ ‫که از فعاليتهاي شوراياري آگاهي ندارند نسبت داد‪.‬‬ ‫‪ %41/4‬افراد با اين گفته که اعضاي شوراياري بايد با مردم مشارکت و ارتباط داشته باشند‬

‫منابع‬ ‫• سپهري‪ ،‬حسين‪ ،‬واژگان شناسي يا ترمينولوژي مشارکت‪ ) 1373 ( ،‬فصلنامه مشارکت‪ ،‬شماره ‪2‬‬ ‫• کمانرودي کجوري‪ ،‬موسي‪ ،‬محدوديتهاي ساختاري مديريت شهرداري و ضرورت تحول در الگوي مديريت‬ ‫محله هاي تهران‪1383،‬‬ ‫• اوست هويي زن‪ ،‬آندرياس‪ ،1984،‬مشارکت شهروندان در طرح ريزي و توسعه مناطق شهري ايران‪ ،‬ناصر برک‬ ‫پور‪ ،‬مجله معماري و شهرسازي‪ ،‬شماره ‪49‬‬ ‫• ‪www.shoraye5.com‬‬ ‫• دبير شوراياري‬

‫‪46‬‬

‫ مراکز عمده(نشانه ها) محله تهرانپارس‬‫‪ -2‬مسجد االقصي‬

‫‪ -1‬بيمارستان فلکه سوم تهرانپارس‬

‫‪ -3‬مرکز تجاري فلکه دوم تهرانپارس ‪ -4‬فرهنگسراي اشراق در مجاورت محله‬

‫ نسبت جنسي‪ :‬نسبت جنسي در اين محله در سال ‪ 1375‬برابر با ‪ 99/7‬بوده است اين‬‫نسبت در سال ‪ 1385‬به ‪ 100/8‬رسيده است‪ .‬به عبارتي نسبت جنسي سال ‪ 75‬از سال ‪85‬‬ ‫کمتر بوده است‪ .‬در هر دو ره نسبت جنسي از حد استاندارد ‪ 103‬تا ‪ 105‬پايين تر است‪ .‬به‬ ‫عبارتي ديگر در هر دو دوره تعداد زنان و مردان تقريبا برابر بوده اند‪.‬‬ ‫سال‬

‫سال ‪75‬‬

‫سال ‪85‬‬

‫تعداد مرد‬

‫‪8693‬‬

‫‪10210‬‬

‫تعدادزن‬

‫‪8723‬‬

‫‪10130‬‬

‫نسبت جنسي‬

‫‪99/7‬‬

‫‪100.8‬‬

‫ بعد خانوار ‪ :‬در سال ‪ 1375‬در اين محله ‪ 4468‬خانوار که برابر با ‪ 17441‬نفر جمعيت‬‫بوده اند زندگي کرده اند‪ .‬در اين سال متوسط بعد خانوار ‪ 3/9‬نفر بوده است‪ .‬در سال‬ ‫‪ 1385‬تعداد خانوارها به ‪ 6248‬خانوار رسيده و جمعيت آن نيز به ‪ 20680‬نفر افزايش‬ ‫يافته است‪ .‬بعد خانوار در سال ‪ 1385‬با کاهش روبرو بوده است يعني به ‪ 3/3‬است‪ .‬که‬ ‫تقريبا با بعد خانوار ناحيه(‪ ) 3/3‬برابر است‪.‬‬

‫‪ -5‬پارک پليس در مجاورت محله‬

‫سال ‪75‬‬

‫سال ‪85‬‬

‫جمعيت‬

‫‪17441‬‬

‫‪20680‬‬

‫خانوار‬

‫‪4468‬‬

‫‪6.284‬‬

‫بعد خانوار‬

‫‪3/9‬‬

‫‪3/3‬‬

‫ تراکم خالص مسکوني‪ :‬تراکم خاص مسکوني از سال ‪ 75‬به ‪ 85‬افزايش يافته است‬‫يعني از ‪ 306‬به ‪ 363‬نفر در هکتار رسيده است‪ .‬به عبارتي در طول اين ‪ 10‬سال ‪52‬‬ ‫نفر به تراکم مسکوني در اين محله افزوده شده است‪ .‬علت اين امر مي تواند گسترش‬ ‫ساخت و سازهاي عمودي در اين محله باشد‪ .‬که در مقايسه با تراکم خالص ناحيه رقم‬ ‫کمتري را به خود اختصاص داده است‪ .‬در سال ‪ 85‬رقم خالص تراکم مسکوني در ناحيه‬ ‫‪ 407‬نفر بوده است‪.‬‬

‫ويژگي هاي اجتماعي‬

‫‪ -‬جمعيت‬

‫ جمعيت و نرخ رشد‪ :‬در فاصله سالهاي ‪ 1375‬تا ‪ 1385‬جمعيت اين محله از‪ 17441‬به‬‫‪ 20680‬نفر رسيده است به عبارتي نرخ رشد جمعيت اين محله ‪ 1.7‬بوده است‪.‬‬

‫محله تهرانپارس‬

‫سال ‪75‬‬

‫سال ‪85‬‬

‫سال‬

‫جمعيت‬

‫نرخ رشد ‪85-75‬‬

‫جمعيت سال‬

‫‪17441‬‬

‫‪20680‬‬

‫‪1375‬‬

‫‪17441‬‬

‫‪----‬‬

‫خالص مساحت‬ ‫مسکوني (هکتار)‬

‫‪56.96‬‬

‫‪56.96‬‬

‫‪1385‬‬

‫‪20680‬‬

‫‪1.7‬‬

‫تراکم خالص مسکوني‬

‫‪306.20‬‬

‫‪363.06‬‬

‫تشريح سوال هاي تحقيق‬

‫ ساختار سني سال ‪ :1385‬هرم سني جمعيت اين محله نشان مي دهد که بخش اعظم‬‫جمعيت آن در گروه سني ‪ 15‬تا ‪ 64‬سال قرار دارند‪ .‬و گروههاي زير ‪ 14‬سال و باالي ‪ 65‬در اين تحقيق مي خواهيم اطالعاتي جمع آوري کنيم و به دانسته هايي دست يابيم تا با‬ ‫سال درصد کمي از اين جمعيت را به خود اختصاص داده اند‪.‬‬ ‫استفاده از آنها بتوانيم به سواالت زير پاسخ علمي ‪ ،‬مناسب و قابل اعتمادي بدهيم‪.‬‬ ‫پرسشهاي مطرح شده ‪:‬‬ ‫‪ .1‬مفهوم مشارکت شهروندي چيست؟‬ ‫‪ .2‬ميزان مشارکت مردم در انتخاب اعضاي شوراياري محله چقدر بوده و در مقايسه با ساير‬ ‫محالت تهران چگونه است؟‬ ‫‪ .3‬چه شرايطي بايد در محله وجود داشته باشد تا تمايل و ميل و رغبت مردم را براي‬ ‫مشارکت افزايش دهد؟‬ ‫‪ .4‬آيا شرايط در محله تهرانپارس غربي براي مشارکت و همکاري شهروندان فراهم است؟‬ ‫‪ .5‬انگيزه افراد براي تعامل و مشارکت با شوراياري محله چيست؟ چگونه مي توان آن را‬ ‫تقويت نمود؟‬ ‫‪49‬‬

‫نوع تحقيق‬

‫تحقيق صورت گرفته از جهت حوزه تحقيق در بخش اجتماعي و تا حدودي نيز اداري قرار‬ ‫مي گيرد ‪ .‬در اين تحقيق متغير ها تا حدودي شناخته شده هستند اما رابطه ميان آنها‬ ‫(وابسته و مستقل بودنشان ) کامال نسبي است ‪ .‬متغير هاي کلي در اين تحقيق شامل ميزان‬ ‫مشارکت ‪ ،‬منافع شخصي و عمومي فرد مشارکت کننده است ‪ .‬که تا پايان تحقيق نمي توان‬ ‫به طور مشخص رابطه اي ميانشان برقرار نمود چرا که ممکن است شرايطي که براي مشارکت‬ ‫شهروندان فراهم شده باشد به گونه اي باشد که آنها را به بيان مسائل شخصي تحريک کرده‬ ‫باشد و يا درگير شدن منافع شخصي منجر به مشارکت شهروندان گردد‪.‬‬ ‫از نظر هدف بيروني (استفاده و نوع کاربرد از تحقيق ) ‪ :‬تحقيق حاضر تحقيقي بنيادي است‬ ‫چرا که در جهت افزايش و بسط دانش بوده البته نتايج حاصل از آن نيز مي توانند در جهت‬ ‫ارتقا ميزان مشارکت به خصوص درگير کردن شهروندان براي حل مسائل عمومي به کار آيند‬ ‫پس تا حدودي نيز کاربردي محسوب مي شود‪.‬‬ ‫از نظر هدف دروني ‪ :‬با مراجعه به مراحل مختلف تحقيق و اهداف و موضوعات جزئي تري‬ ‫که در هر مرحله دنبال مي شوند ‪،‬مي توان تحقيق را اکتشافي‪ -‬توصيفي و حتي تبييني نيز‬ ‫دانست ‪ .‬تحقيق پيش رو اکتشافي است چرا که در مورد مسئله شوراياري ها و درگير شدن‬ ‫منافع مردم در جهت مشارکت تا به حال مطالعات عميقي صورت نگرفته و به فهم عميق‬ ‫و دقيقي از موضوع رسيده نشده است‪ .‬و تبييني است چرا که يکي از اهداف ما از انجام آن‬ ‫بررسي رابطه متغيرها به عنوان علت ها و معلول هاي امر مشارکت و نقش منافع شخصي در‬ ‫آن است‪.‬‬

‫روش هاي جمع آوري اطالعات‬

‫در ابتدا و براي شناخت بيشتر شوراياري ها با مراجعه به اسناد و مکتوبات ‪ ،‬از تاريخچه ‪،‬لزوم‬ ‫تشکيل ‪،‬رابطه آنها با نهاد هاي مختلف ديگر آگاهي يافتيم ‪ .‬سپس با مراجعه‬ ‫حضوري به محله با معضالت و مشکالت آن آشنا شده ‪ ،‬در برخي از جلسات‬ ‫آن شرکت جسته و مصاحبه هاي مقدماتي را انجام داديم ‪ .‬پس از آن با‬ ‫تهيه پرسشنامه ‪ ،‬نظرات ساکنين را جويا شده و بر اساس آن به نتايجي‬ ‫دست يافتيم‪ .‬به عبارتي در اين تحقيق سعي شده است تا از تمام ابزار هاي‬ ‫جمع آوري اطالعات بنا به نياز و زمينه مربوطه استفاده کرده تا تحقيق قابل‬ ‫استنادي ارائه شود‪.‬‬

‫تشريح قلمرو مکاني و زماني تحقيق‬

‫اين تحقيق در محله تهرانپارس غربي واقع در منطقه چهار تهران صورت‬ ‫گرفته است ‪ ،‬منطقه ‪ 4‬تهران در شمال شرقي کالن شهر تهران با گستره ديد‬ ‫دامنه هاي البرز و سطوح سبز گسترده در درون و حريم منطقه همچون دره‬ ‫هاي سد لتيان و دره هاي سرسبز فشم ‪ ،‬اوشان و ميگون و پارکهاي جنگلي‬ ‫لويزان ‪ ،‬سرخه حصار و غزال واقع شده است ‪.‬‬ ‫تهرانپارس محدوده اي است در شمال شرقي شهر تهران که از شمال به‬ ‫بزرگراه بابايي ‪ ،‬از جنوب به خيابان دماوند و از غرب به بزرگراه باقري و از‬ ‫شرق به محله خاک سفيد محدود مي شود‪ .‬تهرانپارس در زمان دودمان‬ ‫پهلوي و طرح و نقشه شهرسازي توسط فرانسوي ها ساخته شد و داراي‬ ‫چهار فلکه است‪ .‬ساختار شهرسازي اين ناحيه از شهر تهران بر پايه اصول‬ ‫شهرسازي نوين بنا شده است‪ .‬بخش عظيمي از اين منطقه در گذشته‬ ‫متعلق به زرتشتيان بوده است‪ .‬تهرانپارس به لحاظ واقع شدن در کوهپايه‬ ‫جنوبي البرز و نزديکي به پارکهاي جنگلي سرخه حصار و لويزان داراي آب‬ ‫و هواي سردسير و مطبوعي مي باشد‪ .‬اقشار اين منطقه متوسط به باال و‬ ‫مرفه مي باشند‪ .‬از خيابانهاي اصلي و مهم اين منطقه مي توان به خيابان‬ ‫حجربن عدي (بلوار تيرانداز) و خيابان فرجام شرقي (جشنواره) و خيابان‬ ‫‪48‬‬

‫رشيد و خيابان ‪ 196‬و بزرگراه هاي رسالت و زين الدين (همت) و باقري اشاره کرد ‪.‬‬ ‫بنابراين محدوده اي از تهرانپارس که از شمال به خيابان ‪ 196‬شرقي و از جنوب به خيابان‬ ‫جشنواره و از شرق به بلوار پروين ( شاهد ) و از غرب به خيابان حجربن عدي ( تيرانداز )‬ ‫منتهي مي شود ‪ ،‬به عنوان محله تهرانپارس غربي در اين تحقيق و به عنوان حوزه فعاليت‬ ‫شوراياري مورد مطالعه قرار گرفته است ‪.‬‬

‫ويژگي کلي و آشنايي با محله تهرانپارس غربي‬ ‫ويژگي هاي کالبدي‬

‫تشريح روش نمونه گيري و حجم نمونه‬

‫معيار مد نظر ما براي پاسخگويي به سواالت پرسشنامه ‪ »،‬ساکن بودن در محله تهرانپارس‬ ‫غربي» بوده است ‪ .‬به همين جهت به دنبال روشي بوديم که در آن تمام اعضا شانس‬ ‫برابري براي انتخاب شدن داشته باشند ‪ ،‬در عين حال که همگي در يک صفت يعني ساکن‬ ‫بودن در تهرانپارس غربي مشترک باشند ‪ .‬در نهايت پس از بررسي روش هاي مختلف‬ ‫نمونه گيري تصميم گرفتيم از» روش نمونه گيري احتمالي – تصادفي» استفاده نماييم‪.‬‬ ‫در ابتدا و براي پر کردن پرسشنامه ها سعي کرديم به درب منازل مراجعه و به صورت‬ ‫سيستماتيک ( به طور منظم و از هر ‪ 8‬خانه ‪ ،‬يک خانه )خانواده ايي را انتخاب کنيم ‪ .‬که‬ ‫البته با مسائل و مشکالت پيش آمده و محدوديت ها و موانعي که در اين راه با آن مواجه‬ ‫شديم ‪ ،‬سعي کرديم از افراد رهگذر يا ساکنيني که براي گذران اوقات فراغت خود به پارک‬ ‫آمده اند ‪ ،‬استفاده نماييم ‪ .‬و با اينکه بيشتر اين ساکنين از قشر مسن تر جامعه (بازنشسته‬ ‫ها) بودند ‪ ،‬سعي کرديم تا حد امکان از سنين مختلف و با تحصيالت مختلف سوال شود‪.‬‬ ‫انتخاب حجم‬ ‫نمونه ‪ ،‬درجه دقت و ميزان اعتماد پذيري نمونه را مشخص مي کند ‪ .‬البته در انتخاب آن‬ ‫بايد به محدوديت هاي زماني و مالي تحقيق نيز توجه کرد ‪ .‬بنابراين در اين تحقيق با توجه‬ ‫به جامعه آماري ‪ 6270‬خانوار (بر اساس اطالعات دريافتي از سايت اينترنتي شهرداري‬ ‫تهران ) با ميزان اطمينان ‪ 95‬درصد و خطاي ‪ 10‬درصد ‪ ،‬با مراجعه به جدول ميزان نمونه‬ ‫بر حسب اندازه جامعه آماري ‪ ،‬نمونه را تعداد ‪ 95‬خانوار در نظر گرفتيم‪ .‬اما متاسفانه به‬ ‫علت محدوديت هاي پيش آمده تنها توانستيم ‪ 78‬پرسشنامه را توزيع و پاسخ هاي آن را‬ ‫دريافت کنيم‪.‬‬

‫معرفي پرسشنامه‬

‫در تدوين پرسشنامه سعي کرده ايم که ميزان مشارکت و نوع مشارکت (بر سر منافع‬ ‫شخصي يا عمومي ) شهروندان را به گونه ايي غير مستقيم مورد پرسش قرار دهيم ‪.‬‬ ‫در طرح پرسش ها‬ ‫سعي بر روان بودن جمالت ‪ ،‬کوتاه بودن پرسش ها ‪ ،‬رعايت بي طرفي ‪ ،‬عدم استفاده از‬ ‫واژه ها ي تخصصي را در نظر بگسرسم تا هر فردي با هر ميزان سواد و تحصيالت بتواند‬ ‫در تهيه پرسشنامه سعي کرده ايم تا اغلب از‬ ‫پاسخگوي سواالت مطرح شده باشد‪.‬‬ ‫پرسش هاي بسته استفاده کنيم ‪ ،‬البته در مواردي نيز از پرسش شونده خواسته شده‬ ‫تا چنانچه تجربه ديگري به غير از مساله مطرح شده در پاسخ سوال دارد از آن ياد کند‪.‬‬ ‫پرسش ها اغلب داراي پاسخ هاي رتبه بندي شده ‪ :‬کامال ‪ ،‬تا حدودي ‪ ،‬به هيچ وجه ‪ ،‬مي‬ ‫باشند ‪ .‬البته پرسش هايي نيز با پاسخ فهرست وار پرسيده شده است که پاسخ آنها را در‬ ‫رده هاي مختلف دسته بندي کرده ايم‪ .‬در پايان نيز سواالتي مربوط به خصايص و ويژگي‬ ‫هاي فرد پرسش شونده پرسيده شده است‪.‬‬

‫‪-‬مصاحبه و محور هاي آن‬

‫در ابتداي شروع به تحقيق براي آشنايي بيشتر با اعضاي شوراياري به محل تشکيالت‬ ‫جلسات آن مراجعه کرده و مصاحبه ايي مقدماتي را انجام داديم ‪ .‬اما پس از مشخص‬ ‫شدن مساله تحقيق ‪ ،‬در مراجعات بعدي سعي کرديم سواالتمان را به صورت طبقه بندي‬ ‫شده مطرح کرده و به نوعي مديريت پرسش ها و محور هاي مصاحبه در دست بگيريم‪.‬‬ ‫به علت جامعه آماري بزرگ محله و همچنين عدم ضرورت پرسش از همه ساکنين ‪ ،‬بر‬ ‫آن شديم که مصاحبه را تنها با مسئوليت و افراد مرتبط با نهاد شوراياري انجام دهيم‪.‬‬ ‫در همين راستا مصاحبه هايي را به شکل فردي و گروهي انجام داديم‪ .‬مصاحبه فردي را‬ ‫با آقاي مير ابوطالبي (مسئول هماهنگي شوراياران منطقه ‪ 4‬شهرداري تهران ) و آقاي‬ ‫اصغري ( عضو شوراياري محله تهرانپارس غربي در دوره دوم و سوم ) که تحصيالتشان نيز‬ ‫مرتبط با تحقيق و مسائل مطرح شده در آن ( مهندسي شهرسازي ) بود ‪ ،‬انجام داديم ‪.‬‬ ‫در نهايت نيز مصاحبه ايي گروهي با تمام اعضاي شوراياري حاضر در جلسه انجام شد‪.‬‬

‫محور هاي مصاحبه انجام شده با آقاي مير ابوطالبي ‪:‬‬ ‫ تاريخچه و معرفي کلي نهاد شوراياري در منطقه‬‫ ميزان فعاليت شوراياري ها و تالش شوراياران براي برقراري ارتباط با شهردار ناحيه يا‬‫منطقه‬ ‫ مشکالت و مسائلي که تا کنون با کمک شوراياري ها در محله برطرف شده‬‫ مشکالت پيش روي شوراياران براي انجام وظايف و مسوليت هايشان‬‫محور هاي مصاحبه انجام شده با آقاي اصغري ‪:‬‬ ‫ ميزان آشنايي مردم با هاد شوراياري و تالش شوراياري براي معرفي اعضا و مسئوليت‬‫هايشان به مردم‬ ‫ نحوه برگزاري جلسات شوراياري‬‫ نحوه مراجعه مردم به شوراياري و بيان مسائل و مشکالتشان‬‫ نحوه پيگيري مطالبات و خواسته هاي مردم با نهاد هاي مربوطه‬‫محور هاي مصاحبه گروهي ‪:‬‬ ‫ ميزان عالقه مندي مردم به محله و تالش براي رفع مشکالت آن‬‫ ميزان مراجعه مردم به شوراياري براي در ميان نهادن مشکالتشان‬‫ ميزان و چگونگي جلب اعتماد مردم به شوراياري به عنوان نهادي براي حل مسائل محله‬‫و انتقال آن به شهرداري‬ ‫ نوع مسائل مطرح شده از سوي مردم براي حل به شوراياري ( شخصي يا عمومي )‬‫ ميزان عالقه مندي و حس مسوليت پذيري خود اعضاي شوراياري در جهت حل مسائل‬‫محله‬

‫استخراج اطالعات و تحليل آنها‬

‫پس از پاسخگويي ‪ 78‬نفر از ساکنين به پرسشهاي پرسشنامه دريافتيم ‪:‬‬ ‫ ‪ 30/7‬درصد پاسخدهندگان زن و ‪ 69/3‬درصد آنان مرد بوده اند‪.‬‬‫ ‪ 66/6‬درصد ساکنين در انتخابات شوراياري دوره اخير شرکت داشته اند‪.‬‬‫ ‪ 80/8‬درصد پاسخدهندگان تا کنون براي بيان مشکلي به شوراياري محله خود مراجعه‬‫نکرده اند ‪.‬‬

‫تحليل داده هاي حاصل از پرسشنامه‬

‫آمار باالي شرکت کننده در انتخابات اخير شوراياري (‪ 66/6‬درصد ) نشان دهنده عالقه‬ ‫مندي ساکنان براي ايجاد رفاه بيشتر در محله خود با مشارکت بيشتر و فعال تر در اداره‬ ‫محله مي باشد ‪.‬‬ ‫تنها ‪ 7‬درصد شهروندان انتخاب شده اعضاي شوراياري محله را نمي شناسند که اين هم‬ ‫نشان دهنده اطالع رساني اعضا و سعيشان براي شناسايي خود به ساکنان مي باشد‪.‬‬ ‫‪ 68‬درصد جامعه نمونه از محل برگزاري جلسات آشنايي ندارند و همين امر مي تواند يکي‬ ‫از علت هاي عدم مشارکت مردم و مراجعه شان براي حل مسائل محله باشد ‪ .‬بنابراين الزم‬ ‫است در اين باره اطالع رساني صحيحي صورت پذيرد‪.‬‬ ‫اهميت نقش شورايان براي باال بردن مشارکت و رفع مشکالت محله تنها توسط ‪ 6‬درصد‬ ‫ساکنان مورد تائيد قرار گرفته است ‪.‬‬ ‫از ميان افرادي که براي حل مسائل خود به شوراياري مراجعه کرده اند تنها ‪ 20‬درصد به‬ ‫مسائل عمومي محله که جنبه شخصي نداشته اند اشاره کرده اند و در حدود ‪ 60‬درصد‬ ‫صرفا جهت حل مشکالت شخصي خود به شوراياري مراجعه کرده اند ‪.‬‬ ‫به طور کلي از اين اطالعات مي توان در يافت که ميزان مشارکت ابتدايي مردم يعني‬ ‫شرکت در انتخابات شوراياري نسبتا باال بوده است ‪ .‬اما در مراحل بعدي مشارکت دچار‬ ‫مشکل شده است و به نوعي ساکنان انگيزه اوليه خود را باري مشارکت از دست داده اند به‬

‫‪51‬‬

‫‪ .6‬مسائلي که افراد براي حل آن به شوراياري مراجعه مي کنند حاوي چه معضالت و‬ ‫مشکالتي است ؟(شخصي يا عمومي)‬ ‫‪ .7‬آيا مشارکت شهروندان در شوراياري ها مي تواند پيامد هاي منفي نيز به دنبال داشته‬ ‫باشد؟‬ ‫‪ .8‬چگونه مي توان پيامد هاي منفي مشارکت را به سمت پيامدهاي مثبت آن سوق داد؟‬ ‫‪ .9‬علت روي آوردن شهروندان به مسائل شخصي و خصوصي و عدم تمايل به مطرح کردن‬ ‫مسائل و مشکالت عمومي محله چيست؟‬ ‫‪ .10‬آيا جنسيت اعضاي شوراياري مي تواند بر مشارکت شهروندان و مراجعه آنان به‬ ‫شوراياري موثر است؟‬ ‫‪ .11‬آيا سن اعضاي شوراياري نيز مي تواند بر ميزان مشارکت ساکنين موثر باشد؟‬

‫عملياتي کردن مفاهيم کلي‬

‫با توجه به موضوع تحقيق «اثرات و پيامد هاي مشارکت مردمي با رويکرد منافع شخصي‬ ‫و عمومي در مشارکت» ‪،‬دو مفهوم کلي» مشارکت عمومي» و «منافع شخصي و عمومي»‬ ‫را در نظر گرفته و سعي بر عملياتي کردن آنها داشته ايم تا بتوانيم اين مفاهيم را سنجيده‬ ‫‪ ،‬شفاف سازي و آزمايش نماييم‪.‬‬ ‫مفهوم مورد بررسي‪ :‬منافع شخصي و عمومي در مشارکت مردمي‬‫مفهوم مورد بررسي‪ :‬مشارکت مردمي‬‫اين واژه را در چهار سطح کلي (مالک ) مورد بررسي و ارزيابي قرار داديم ‪ :‬اجتماعي ‪ * ،‬معيار ها و مالک ها ‪:‬‬ ‫توجه به منافع خود‬‫اقتصادي ‪ ،‬سياسي ‪ ،‬فرهنگي و در هرکدام به شاخصه ها يي دست يافتيم ‪:‬‬ ‫ در نظر نگرفتن حقوق ديگران‬‫ در نظر نگرفتن تکليف خود‬‫ پر رنگ تر ديدن تکليف ديگران در مقابل حقو قشان‬‫* شاخص ها ‪:‬‬ ‫ شکايت براي عدم نظافت جلوي ساختمان و عدم شکايت و توجه براي تخليه زباله ها در‬‫بستر رودخانه و حريم فضاي سبز‬ ‫ توجه به قطعي برق منزل خود و عدم توجه به قطعي برق کل خيابان يا عدم روشنايي‬‫يک خيابان‬ ‫ توجه به فضاي سبز کوچک جلوي خانه و عدم توجه به تخريب پارک ها و باغ هاي‬‫اطراف جهت خانه سازي‬ ‫‪ -‬و ‪...‬‬

‫تشريح روش هاي جمع آوري اطالعات‬

‫در اين تحقيق سعي کرده ايم تا از تمامي روش هاي جمع آوري اطالعات که امکان پذير‬ ‫بوده استفاده شود ‪ .‬البته با توجه به موضوع تحقيق ‪ ،‬بيشتر سعي شده تا بر اطالعات بدست‬ ‫آمده از طريق مصاحبه و پرسشنامه که در ارتباط بيشتري با مردم قرار مي گيرد ‪،‬استفاده‬ ‫شود‪ .‬البته سعي کرده ايم تا با حضور در برخي از جلسات شوراياري ‪ ،‬بر ميزان مشارکت‬ ‫مردم و نوع مسائل مطرح شده از سوي آنان نيز نظارت داشته باشيم ‪(.‬مشاهده ميداني )‬ ‫در برخي از موارد نيز سعي شد تا حد امکان به اسناد و گزارش هاي شوراياري که در آن به‬ ‫شرح جلسات گذشته ‪ ،‬پرداخته شده بود رجوع شود و مسائل مطرح شده از سوي مردم در‬ ‫ادوار مختلف با توجه به موقعيت محله و ميزان آشنايي شهروندان با نهاد شوراياري بررسي‬ ‫و تطبيق داده شود ‪ .‬در پايان نيز به نظريات مختلف در اين باره که به صورت علمي در‬ ‫مجامع جهاني مطرح شده بود دست يافتيم يکي از اين نظريات معروف به ‪NIMBY‬‬ ‫‪ Not In My Back Yard‬پرداختيم که در ادامه مفصال به آن اشاره خواهيم کرد‪.‬‬

‫‪50‬‬

‫خصوص ارجاع معضالت محله به اين نهاد تعامل قابل مالحظه ايي ديده نمي شود ‪.‬‬ ‫ساکنان محله تهرانپارس اقشار مختلفي از جامعه را اعم از افراد بومي و مهاجرين آمده از‬ ‫شهرهاي ديگر و حتي ساير مناطق تهران را دارا مي باشد‪ .‬بنابراين ايجاد حس هويت محلي‬ ‫در سطح محله از جمله اقدامات مهمي است که در اين راستا بايد انجام شود ‪.‬‬ ‫فرهنگ شهرنشيني در اين محله با توجه به سطح باالي تحصيالت ساکنان آن در سطح‬ ‫خوبي مي باشد ‪ .‬بنابراين با ايجاد شرايط الزم جهت آموزش همگاني شهروندان در جهت‬ ‫افزايش مشارکت ‪ ،‬نتيجه خوبي حاصل مي شود ‪.‬‬ ‫محل برگزاري جلسات شوراياري تهرانپارس در سراي محله تهرانپارس است و صبح ها ‪،‬‬ ‫همه روزه پاسخگوي شهروندان است ‪ .‬جلسات شوراياري نيز دوشنبه هر هفته با حضور‬ ‫اعضا برگزار شده و چنانچه شهروندي مايل به شرکت در جلسه باشد به وي اجازه داده‬ ‫مي شود ‪ .‬در پايان نيز گزارش جلسه در سراي محله در اختيار عموم مردم و ساکنان قرار‬ ‫مي گيرد ‪ .‬از طرفي محله داراي نشريه ايست که به همت خود اعضاي شوراياري هر از‬ ‫چند گاهي منتشر شده و در اختيار شهروندان قرار مي گيرد و به شهروندان اين آگاهي‬ ‫را مي دهد که اعضاي شوراياري به طور منظم به فعاليت ها و تالش هاي خود جهت حل‬ ‫مشکالت محله ادامه مي دهند ‪.‬‬ ‫اعضاي شوراياري نيز داراي چهره هاي مردمي بوده و از ساکنان بومي محله به حساب مي‬ ‫آيند و به گونه ايي اعتماد شهروندان را جهت ابراز مشکالت خود جلب کرده اند ‪.‬‬

‫ بررسي تاثير سن و جنسيت اعضاي شوراياري در جلب مشارکت مردم‬‫از ميان ده نفر عضو شوراياري محله تهرانپارس دو عضو زن وجود دارد و ميانگين سني‬ ‫اعضاي شوراياري ‪ 38‬سال است که نشان دهنده جوان بودن اعضاي شوراياري است ‪ .‬از‬ ‫اطالعات حاصل از پرسشنامه که توسط شهروندان پاسخ داده شده ‪ ،‬دريافتيم اکثر پاسخ‬ ‫دهندگان مونث ترجيح ميدهند که زماني که براي بيان مشکل خود به شوراياري مراجعه‬ ‫مي کنند با يک زن در تعامل قرار گيرند چون راحت تر مي توانند مسائل خود را ارجاع‬ ‫دهند (‪ 67‬درصد از پاسخ دهندگان خانم )‪ ،‬از طرفي بسياري از پاسخ دهندگان با حضور‬ ‫يک مرد موافق ترند چرا که اغلب مي پندارند که در اين قبيل امور مرد ها توانايي و قدرت‬ ‫عملکرد باالتري دارند ( ‪ 100‬درصد پاسخ دهندگان مرد و ‪ 33‬درصد زنان ) ‪ .‬اين در‬ ‫صورتي است که در جامعه ي ما و با توجه به مشکالت بانوان تقاضاي کمتري براي عضويت‬ ‫در شوراياري از سوي بانوان ديده ميشود‪.‬‬ ‫سن اعضاي شوراياري نيز در اعتماد سازي شهروندان نقش به سزاي دارد‪.‬انتخاب فردي‬ ‫جوان يا مسن براي عضويت در شوراياري معايب و مزيت هايي دارد که با توجه به ميانگين‬ ‫سني شوراياران در مي يابيم که شهروندان محله تهرانپارس ترجيح داده اند که هم انرژي‬ ‫و خالقيت جوان ها را در کنار تجربه افراد مسن تر در کنار هم داشته باشند و از هر دو‬ ‫استفاده جويند ‪.‬‬

‫ بررسي مسائل و مشکالتي که شهروندان براي حل آنها به شوراياري مراجعه‬‫مي کنند ‪:‬‬ ‫شهروندان در محله تهرانپارس جهت حل مشکالت کامال شخصي و بعضا حتي براي‬ ‫حل مشکالت درون خانه خود به شوراياري مراجعه مي کنند که اين امر بيانگر نداشتن‬ ‫اطالعات کافي شهروندان در خصوص وظايف و اختيارات شوراياري هاست ‪.‬‬ ‫در چنين محله اي واضح است که هر کدام از شهروندان تنها مشکل خود را در نظر گرفته‬ ‫و براي مشکل شخصي خود اقدام مي کند تا آنجا که تنها ‪ 20‬درصد مراجعين به شوراياري‬ ‫مشکالت عمومي محل و نه مشکل شخصي خود را ارجاع داده اند ‪ (.‬طبق اطالعات حاصل‬ ‫از پرسشنامه )‬

‫منابع‬ ‫‪........................................................................................................................‬‬ ‫‪ .1‬شريفيان ثاني ‪ ،‬مريم (‪ ، )1380‬مشارکت شهروندي و حکمراني شهري و مديريت شهري‬ ‫‪ ،‬فصلنامه مديريت شهري ‪ ،‬شماره ‪80‬‬ ‫‪ .2‬طوسي ‪ ،‬محمد علي ( ‪ ، )1378‬فصلنامه مديريت دولتي ‪ ،‬شماره ‪43‬‬ ‫‪ .3‬اوست هيي زن ‪ ،‬آندرس ( ‪ ، ) 1984‬مشارکت شهروندان در طرح ريزي و توسعه نواحي‬ ‫شهري ‪ ،‬ترجمه ناصر برک پور ‪ ،‬مجله معماري و شهرسازي ‪ ،‬شماره ‪49‬‬ ‫‪ .4‬حکمت نيا ‪ ،‬حسن ( ‪ ، ) 1385‬تحليل تاريخي از مشارکت شهروندان در اداره امور‬ ‫شهرهاي ايران ‪ ،‬فصلنامه تحقيقات جغرافيايي ‪ ،‬شماره ‪80‬‬ ‫‪ .5‬مارشال ‪ ،‬کاترين (‪ ، )1381‬روش تحقيق کيفي ‪ ،‬ترجمه علي پارساييان و سيد محمد‬ ‫اعرابي ‪ ،‬دفتر پژوهش هاي فرهنگي‬ ‫‪ .6‬حاجي پور ‪ ،‬خليل ‪ ،) 1385 ( ،‬برنامه ريزي محله مبنا رهيافتي کارامد در ايجاد مديريت‬ ‫شهري پايدار‪ ،‬نشريه هنر هاي زيبا ‪ ،‬شماره ‪26‬‬ ‫‪ .7‬سالنامه آماري ايران ‪1385‬‬ ‫‪ .8‬پايگاه اينترنتي شهرداري تهران ‪http//:tehran .ir‬‬ ‫‪ .9‬پايگاه اينترنتي شوراي شهر تهران ‪http//:shoratehran.ir‬‬ ‫‪ .10‬پايگاه اينترنتي قوانين و مقررات ايران ‪http//:ghavanin.ir‬‬

‫‪53‬‬

‫گونه ايي که تعداد اندکي از آنها اعضاي شوراياري را به درستي شناخته و از محل برگزاري‬ ‫جلسات آنان آگاهي يافته و براي حل مشکالت خود به آن مراجعه مي کنند ‪.‬‬ ‫از طرفي ميزان مسائل مطرح شده از سوي مردم بيشتر جنبه شخصي دارد که علت آن‬ ‫را مي توان در عوامل مختلفي اعم از نداشتن حس تعلق خاطر به محله ‪ ،‬ارجح دانستن‬ ‫مشکالت شخصي به معضالت عمومي و غيره جستجو کرد‪.‬‬

‫استخراج اطالعات بدست آمده از طريق مصاحبه‬

‫مهمترين اطالعات بدست آمده از مصاحبه با مسولين به شرح زير است ‪:‬‬ ‫عدم وجود کانونهاي رابط بين شوراهاي شهر و محالت مختلف را از جمله مهمترين‬ ‫مشکالت شناخته شده در زمينه مشارکت شهروندان در اداره امور شهر است از جمله‬ ‫اهداف شوراياريها‪ ،‬کمک به هويتيابي جمعي‪ ،‬احساس تعلق و همبستگي اجتماعي بوده‬ ‫است‪ .‬البته قدرت تام و کاملي به شوراياري ها داده نشده است و در واقع تالش شده بيشتر‬ ‫از آنها در حوزه نظارت‪ ،‬نيازسنجي و برنامهريزي کمک گرفته شود تا شوراي شهر بتواند‬ ‫بيشتر به برنامهريزي کالن بپردازد‪.‬‬ ‫از آنجا که شوراياران در قبال کار خود‪ ،‬هيچ منافع اقتصادي ندارند؛ بسيار مردمي و شفاف‬ ‫کارکرده و بيشتر مدافع حقوق و منافع مردم هستند‪ .‬اين شوراياريها در حوزه محيط‬ ‫زيست‪ ،‬توزيع خدمات شهري و نظارت بر آن‪ ،‬مسائل ورزشي و رفاهي‪ ،‬اوقات فراغت و‬ ‫تجمع مردم در مناسبتهاي مختلف نقش مهمي دارند‪ .‬در واقع اين نهادها مسائل‬ ‫مختلف را مقابل چشم خود در شهر مي گذرانند‪.‬‬ ‫سومين دوره انتخابات شوراياري هاي محالت شهر تهران در هفته هاي پاياني شهريورماه‬ ‫‪ 1387‬برگزار شد‪ .‬آنچه اين دوره را از انتخابات پيشين متمايز مي کند‪ ،‬کثرت داوطلبان‬ ‫عضويت و مشارکت بيشتر شهروندان درانتخابات است‪ .‬در اين دوره حدود ‪ 500‬هزار نفر در‬ ‫انتخابات شرکت کردند و راي خود را براي انتخاب نماينده خود در شوراياري محله شان به‬ ‫صندوق انداختند در حالي که در دوره پيشين مشارکت در حدود ‪ 330‬هزار نفر بود‪ .‬دوره‬ ‫اول انتخابات شوراياري ها نيز بيشتر حالت پايلوت و آزمايش را داشت و در سطح برخي از‬ ‫محالت برگزار شد و برخالف دومين و سومين دوره انتخابات در تمامي محالت نبود‪ .‬که‬ ‫از علل آن مي توان به اين موارد اشاره کرد‪ :‬افزايش آشنايي شهروندان تهراني با شوراياري‬ ‫ها پس از گذشت حدود هشت سال از آغاز فعاليت آنها و پذيرش آن به عنوان نهاد محله‬ ‫اي که قادر است حداقل نيازهاي مردم محله را به گوش مقامات شهرداري برساند و به‬ ‫عنوان واسطه اي ميان مردم و شهرداري منطقه عمل کند‪ .‬بيداري تدريجي طبقه متوسط‬ ‫از رخوت سياسي ناشي از شکست هاي انتخاباتي سالهاي اخير و به تحقق نرسيدن اهداف‬ ‫اصالح طلبانه و رسيدن به اين جمع بندي که براي تغيير شرايط‪ ،‬عمل کردن بهتر از بي‬ ‫عملي و بي تفاوتي است‪ .‬اگر اين توضيح را بپذيريم مي توانيم مشارکت قابل توجه مردم‬ ‫در انتخابات شوراياري ها محالت را در ادامه مشارکت آنها در سومين دوره انتخابات‬ ‫شوراي اسالمي شهرها دانست‪ .‬فعاليت ها و تبليغات ستاد شوراياري در شوراي شهر تهران‬ ‫نيز عامل مهمي در ثبات و استمرار شوراياري بوده است‪ .‬سياست کنوني شهرداري تهران‬ ‫معطوف به شهروند مداري و محله گرايي است‪ .‬از همين رو پشتيباني شهرداري در حمايت‬ ‫از سياست تاسيس شوراياري محله از عواملي است که به استمرار شوراياري و نقش آفريني‬ ‫آن کمک کرده است‪.‬‬ ‫از جمله مسائلي که شوراياري ها با آن مواجه هستند ‪ :‬مسئل و مشکالتي که جزيي‬ ‫بوده و با مساعدت و همکاري مديران شهري و مشارکت شوراياران در قالب برنامه ها و‬ ‫بودجه هاي اعتباري حل مي شود ‪ .‬ومسائل و مشکالتي که در حد پروژه بوده و ابعاد وسيع‬ ‫تري داشته اند و مي بايستي داراي طرح و نقشه اجرا و اعتبار الزم بوده باشند‬ ‫عالوه بر حل مسائل و مشکالتي کالبدي محله ‪ ،‬شوراياري مي تواند در حل مسائل و‬ ‫مشکالت اجتماعي و معيشتي مردم نيز نقش زيادي ايفا نمايد ‪ .‬از جمله ‪ :‬شناسايي‬ ‫نيازمندان واقعي و مدد جويان و معرفي آنه به مراکز مرتبط ‪ ،‬همکاري با نهاد هاي ذي‬ ‫ربط مانند کميته امداد امام ‪ ،‬سازمان بهزيستي و غيره ‪ ،‬به کار گيري روش هاي پيشگيري‬ ‫‪52‬‬

‫از آسيب هاي فردي و اجتماعي ‪ ،‬ارائه خدمات مشاوره ايي و مدد کاري ‪ ،‬ارائه کمک هاي‬ ‫نقدي و غير نقدي ‪ ،‬پي گيري جهت ايجاد فضاي اشتغال براي نيازمندان واقعي شناخته‬ ‫شده ‪ ،‬ايجاد مراکز مهارت آموزي ‪ ،‬کار آفريني ‪ ،‬بازارچه هاي خود اشتغالي و ساير اقدامات‬ ‫مفيد فايده در جهت افزايش اميد به زندگي و ‪...‬‬ ‫از جمله وظايف شوراياران نسبت به ساکنين محله ‪ :‬تالش صادقانه براي حل مشکالت‬ ‫محله ‪ ،‬در نظر گرفتن مردم به عنوان پشتوانه اصلي شوراياري ‪ ،‬مشارکت دادن ساکنين در‬ ‫تصميم گيري ها و اجرا و نظارت برنامه ها ‪ ،‬انتقاد پذيري و توجه به نظرات و ديدگاههاي‬ ‫مردمي ‪ ،‬حضور مرتب و دقيق در دفتر يا محل برگزاري جلسات شوراياري ها‬ ‫و از مسئوليت هاي متقابل مردم در قبال شوراياري ها‪ :‬همکاري با اعضاي شوراياري‬ ‫‪ ،‬کمک در معرفي و شناسايي مشکالت محله و انتقال آن به شوراياري ‪ ،‬همفکري و‬ ‫مشاوره با اعضاي شوراياري ‪ ،‬نظارت برکار شوراياري ‪ ،‬همکاري با شوراياري در ارائه آمار‬ ‫و اطالعات محله ايي و کمبود ها ‪ ،‬بيان منطقي مطالبات با توجه به وظايف و محدوده‬ ‫اختيارات اعضا‬

‫نظريه (‪NIMBY )Not In My Back Yard‬‬

‫‪ NIMBY‬اصطالحي است که در طول زمان از جهت بار مفهومي دچار تغيير شده است ‪.‬‬ ‫اين اصطالح در گذشته بار مثبتي به همراه داشته است ‪ ،‬زيرا در شهر هاي صنعتي حاصل‬ ‫از انقالب صنعتي اين واژه در مورد افرادي به کار مي رفته که حاضر به تحمل آلودگي هاي‬ ‫صنايع در نزديکي محل سکونت خود نبودند و نسبت به آن اعتراض داشتند ‪.‬‬ ‫البته اين مفهوم امروزه تغيير يافته و در مورد افرادي که خواهان ايجاد امکانات و توسعه‬ ‫شهر خود هستند با اين شرط که تجهيزات اين امکانات در نزديکي محل سکونتشان نباشد‬ ‫و باريشان مشکلي ايجاد نکند ‪ ،‬اطالق مي شود ‪.‬‬ ‫از ميان تجهيزات وتاسيساتي که در شهر ها ايجاد مي شوند ‪ 4 ،‬گروه هستند که بيشترين‬ ‫مشکالت را براي ساکنان نزديکي خود ايجاد مي کنند ‪:‬‬ ‫‪ -1‬بزرگراه ها‬ ‫‪ -2‬سد هاي بزرگ‬ ‫‪ -3‬زندان ها و بازداشتگاه ها‬ ‫‪ -4‬تجهيزات هسته ايي‬ ‫از ديد افکار عمومي اين تجهيزات نه تنها سبب کاهش کيفيت زندگي در محل مي شود‬ ‫‪ ،‬بلکه سبب کاهش قيمت امالک آنها نيز مي شود ‪ .‬اغلب مردم معتقدند که اين مکان ها‬ ‫از مناطق جرم خيز شهر محسوب مي شود ‪ .‬از علل ديگري که سبب نارضايتي مردم از‬ ‫ايجاد اين تاسيسات در محل زندگي شان مي شود مي توان به اين نکته اشاره کرد که آنان‬ ‫از اين بيم دارند که وجود تاسيسات در نزديکي محل زندگي شان سبب شود که ملک آنان‬ ‫نيز توسط مسئولين ذي ربط ( عموما شهرداري ها ) تملک شود ‪.‬‬ ‫براي حل معضالت فضاهاي مجاور اين تجهيزات ‪ ،‬با يک ايده و طراحي فضايي مناسب‬ ‫مي توان پيامد هاي منفي آنها را به حد اقل رسانيد ‪ .‬بنابراين يک طرح شهري مناسب‬ ‫مي تواند اين فضاهاي نا امن و نا مناسب شهري را به فضاي تعريف شده باز شهري با‬ ‫عملکرد هاي مختلف و براي ايجاد تعامالت اجتماعي و جريان يافتن زندگي جمعي در‬ ‫آن تبديل نمايد‪.‬‬

‫نتيجه گيري‬

‫اکنون به مهمترين قسمت تحقيق که همان پاسخگويي به سواالت ابتدايي تحقيق (که‬ ‫تحقيق اساسا بر مبناي آن شکل گرفته است ) مي پردازيم ‪ .‬براي پاسخگويي به سواالت‬ ‫سعي کرده ايم از تمام نظريات مرتبط ‪ ،‬نتايج حاصل از پرسشنامه و مصاحبه بهره بريم ‪.‬‬ ‫خوشبختانه ميزان مشارکت شهروندان در انتخابات شوراياري محله تهرانپارس قابل توجه‬ ‫بوده است ‪ (.‬طبق اطالعات حاصل از پرسشنامه و نهاد شوراياران منطقه ‪ 4‬تهران ) بنابراين‬ ‫در قدم اول مشارکت مردم با نهاد شوراياري در تعامل بوده اند اما در گام هاي بعدي و به‬

‫طرح تحقيق‬

‫‪ )1‬بيان مسأله ‪ :‬مسأله ي مورد بررسي در اين تحقيق رابطه بين شوراياري و شهرداري‬ ‫ناحيه است ‪.‬‬ ‫‪ )2‬اهميت و ضرورت يافتن ‪ :‬شايد بتوان گفت که نقش اصلي شوراها بخصوص شوراياري‬ ‫ها بر قراري ارتباط بين مردم و دستگاه هاي اجرايي است ‪ .‬از طرفي شهرداري ناحيه و‬ ‫شوراياري تقريباً حوزه فعاليت يکساني دارند ‪ .‬درنتيجه شوراياري در عمل بايد رابط بين مردم‬ ‫محل و شهرداري ناحيه باشد ‪ .‬اين امر موجب مي شود که رابطه اين دو سازمان بسيار مهم‬ ‫باشد و مورد توجه قرار گيرد ‪ .‬چون در صورت بروز مشکل در اين رابطه اين مردم هستند که‬ ‫صدمه مي بينند و در عمل شوراياري ها علت وجودي خود را از دست مي دهند ‪.‬‬ ‫‪ )3‬هدف تحقيق ‪ :‬هدف از اين تحقيق درک بهتر رابطه بين شوراياري و شهرداري ناحيه و‬ ‫روشن ساختن قسمت هاي گنگ اين رابطه است ‪ .‬همچنين اين تحقيق قصد دارددر راستاي‬ ‫بهبوداين رابطه راهکار هايي را معرفي کند ‪.‬‬ ‫‪ )4‬بررسي ادبيات موضوعي ‪ :‬براي درک بهتر وظايف شوراياري ‪ ،‬اساسنامه شوراها بررسي‬ ‫خواهد شد ‪ .‬بررسي تاريخچه شوراها نيز مي تواند راهگشا باشد ‪ .‬همچنين براي درک مفهوم‬ ‫مشارکت مراجعه به مقاالت و کتاب هايي در اين رابطه الزامي ست ‪ .‬تا لزوم ايفاي نقش‬ ‫مردم در سرنوشتشان و مديريت محله مبنا درک شود ‪ .‬همچنين مثال هايي از چگونگي‬ ‫استفاده از مشارکت مردم در ديگر کشورها بررسي مي شود تا در رسيدن به اهداف تحقيق‬ ‫ما را ياري کند ‪.‬‬ ‫‪ )5‬سواالت و فرضيه هاي تحقيق ‪ :‬سواالتي که در اين زمينه پيش مي آيد اين است که‬ ‫«در حال حاضر اين رابطه چگونه است؟»‪»،‬چه مشکالتي در اين رابطه وجود دارد؟»‪»،‬آيا اين‬ ‫رابطه نياز به واسط(شوراي شهر) دارد؟»‪»،‬آيا قانون اين رابطه را روشن مي سازد؟»و»آيا نياز‬ ‫وضع قوانيني در اين زمينه احساس نمي شود؟»‬ ‫فرضيه ما اين است که اين دو سازمان به علت وجود ابهام در اين رابطه نمي توانند به وظايف‬ ‫خود در مقابل هم به خوبي عمل کنند و وضع قانون مي تواند اين مشکالت را برطرف کند‬ ‫‪ )6.‬روش جمع آوري اطالعات ‪ :‬در اين تحقيق از سه روش مصاحبه ‪ ،‬تحليل داده هاي‬ ‫موجود و پيمايش(پرسشنامه) استفاده مي شود ‪ .‬تالش بر اين است که مصاحبه با شهردار‬ ‫ناحيه ‪ ،‬دبير شوراياري و يکي از اعضاي شوراي شهر(مرتبط با مسائل شوراياري) صورت مي‬ ‫گيرد ‪.‬‬ ‫‪ )7‬روش تجزيه و تحليل اطالعات ‪ :‬استفاده از نرم افزار ‪ spss‬مي تواند در اين امر کمک‬ ‫کننده باشد ‪.‬‬ ‫‪ )8‬زمان بندي تحقيق ‪ :‬پيش بيني مي شود اين تحقيق در نيمسال دوم سال تحصيلي‬ ‫‪ 87-88‬صورت گيرد ‪.‬‬ ‫‪ )9‬معرفي تيم تحقيق ‪ :‬اين تحقيق توسط نسرين ميرعشقي و گلشن خالقي صورت مي‬ ‫گيرد ‪ .‬آقاي دکتر برک پور و آقاي دکتر غراب نيز در اين امر ما را راهنمايي مي فرمايند ‪.‬‬ ‫‪ )10‬هزينه ها ‪ :‬هزينه ها شامل هزينه هاي پرسشنامه و حمل و نقل هاي مورد نياز براي‬ ‫تحقيق مي شود ‪.‬‬ ‫‪ )11‬محدوديت ها و موانع ‪ :‬مصاحبه با شهردار ناحيه و عضو شوراي شهر به طور يقين کار‬ ‫آساني نبوده و ممکن است وقت گير و يا ناممکن شود ‪ .‬همچنين به علت خلوتي محله مورد‬ ‫بررسي پر کردن پرسشنامه مي تواند با مشکالتي همراه شود‪.‬‬

‫تشريح قلمرو زماني و مکاني‬

‫ويژگي هاي محدوده تحقيق‬ ‫ويژگي هاي کالبدي‬

‫موقعيت و مساحت ‪ :‬محدوده محله ضرابخانه‪-‬پاسداران در تقسيمات جديد و با ادغام دو‬ ‫محله قديمي ضرابخانه و پاسداران مشخص مي شود ‪ .‬به اين ترتيب که از شمال به بزرگراه‬ ‫بابايي ‪ ،‬از جنوب به بزرگراه شهيد زين الدين از شرق به بزرگراه شهيد صياد شيرازي و از‬ ‫سمت غرب به خيابان پاسداران منتهي مي شود‪.‬‬ ‫محله ضرابخانه و پاسداران از شمال با منطقه ‪ 1‬شهرداري تهران ‪ ،‬از جنوب با محله مهران ‪،‬‬ ‫از شرق با محله حسين آباد و مبارک آباد واقع در منطقه ‪ 4‬شهرداري و از سمت غرب نيز با‬ ‫منطقه ‪ 3‬شهرداري تهران همسايه است ‪.‬‬ ‫محله ضرابخانه و پاسداران در حال حاضر ‪ 3943651‬مترمربع وسعت داشته و در ناحيه ‪3‬‬ ‫شهرداري منطقه ‪ 4‬تهران قرار گرفته است ‪.‬‬ ‫دسترسي هاي اصلي ‪:‬اين محله (پاسداران‪-‬ضرابخانه)از لحاظ دسترسي از وضعيت بسيار مناسبي‬ ‫برخوردار است ‪ .‬اين امر به علت وجود سه بزرگراه در سه سمت شمالي(بابايي)‪،‬شرقي(صياد‬ ‫شيرازي)وجنوبي(زين الدين)اين محله است ‪.‬‬

‫اين بررسي در بهار سال ‪ 1388‬صورت گرفت و موارد تکميلي آن تاانتهاي تابستان ادامه‬ ‫يافت ‪.‬‬ ‫قلمرو تحقيق حوزه فعاليت شوراياري ضرابخانه است ‪ .‬البته الزم به ذکر است که اين‬ ‫شوراياري تنها محله ضرابخانه را شامل نمي شود ‪ ،‬و شامل محالت پاسداران ‪ ،‬گلستان و ضلع غربي اين محله را محور پاسداران تشکيل مي دهد که به علت وجود ترافيک ‪ ،‬اين‬ ‫ضرابخانه نيز است ‪ .‬محالت پاسداران و گلستان فاقد شوراياري مجزا مي باشند ‪ .‬البته يکي از محور نمي تواند نقش اساسي را در جابجايي ايفا کند و تنها مي تواند رابط بين اين محله و‬ ‫علت هاي اين امر ادغام اين محالت و تشکيل محله جديد ضرابخانه‪-‬پاسداران است ‪.‬‬ ‫محالت شرقي باشد ‪.‬‬ ‫‪55‬‬

‫آ‬ ‫سي‬

‫مط‬

‫الع‬

‫ه‬ ‫ضرا‬ ‫بخ‬

‫م‬ ‫ورد‬ ‫ي‪:‬‬

‫انه‬ ‫پا‬‫سدا‬ ‫ران‬

‫ب‬ ‫ش ان‬ ‫س‬ ‫ي بر‬ ‫ا‬ ‫ط‬

‫مح‬ ‫ن ققا‬ ‫سر ن ‪:‬‬

‫گلش ين‬ ‫ن خ مير‬ ‫ع‬ ‫الق ش‬ ‫ي قي‬

‫هب‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫ش‬ ‫و‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ي را‬ ‫ي‬ ‫و‬ ‫ش‬ ‫ه‬

‫پ‬ ‫ند س ا‬ ‫ز‬ ‫م اشتن مرا‬ ‫جع‬ ‫نا وجود د ‪ .‬نم ه هب‬ ‫ي‬ ‫پر‬ ‫حي‬ ‫شو‬ ‫چها ه بود داختي دانست رايا‬ ‫ر‬ ‫رچ‬ ‫که م ت ند ي و‬ ‫وبي و مطم ا چها که تا ص‬ ‫ح‬ ‫ئنا ً ر‬ ‫چ بت‬ ‫ضع‬ ‫چو‬ ‫کرد‪ .‬روش ب اي ه اندا با ا‬ ‫ع‬ ‫ن‬ ‫زه‬ ‫ن‬ ‫پ‬ ‫ضا‬ ‫س از کننده رابطه بايد ا ي ا‬ ‫ي‬ ‫اي‬ ‫ص‬ ‫را‬ ‫زش نم‬ ‫حبت ب ن رابط دريابي هردار رکز‬ ‫ا‬ ‫ب‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫استا نبود ‪ .‬ول ي انت امات‬ ‫ي‬ ‫ظ‬ ‫د‬ ‫ي‬ ‫ا‬ ‫‪.‬‬ ‫ا‬ ‫د‬ ‫متأ ر‬ ‫ا‬ ‫ن را‬ ‫ين‬ ‫دا ربار‬ ‫هنما سوا سفانه شته ب ه ر‬ ‫ا‬ ‫ب‬ ‫قانو اشن طه‬ ‫عنو الت‬ ‫ان ت در ذ ن منا د ؛ و ي ا‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫ه‬ ‫حق‬ ‫س‬ ‫يق «آ ن ما ب بي يا شهردا مرک‬ ‫ز‬ ‫ر‬ ‫سي ه‬ ‫ف‬ ‫و‬ ‫وج ت ن ي چ شه‬ ‫ب شنا ود آم شد ز ه وظ رد را‬ ‫س‬ ‫د ک يرا‬ ‫ايف ي نا‬ ‫ي رابط ه اين تنها ي در حي‬ ‫ه‬ ‫ق‬ ‫ه‬ ‫ر‬ ‫انون قبا اح‬ ‫سا‬ ‫ابط‬ ‫شو‬ ‫رايار ه در موج ل آن س‬ ‫ي‬ ‫ح‬ ‫ها شد‬ ‫ود‬ ‫و شه ال ح دربا دارد ‪ .‬ا‬ ‫ع‬ ‫ردا اض ر‬ ‫‪.‬ب ض‬ ‫ه‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫ي‬ ‫ر‬ ‫را‬ ‫ي‬ ‫ي ناح چگون تأمي ي م شو‬ ‫ر‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫ار‬ ‫ه ا ن م شخ‬ ‫يه‬ ‫» انت ست ‪ ،‬الي م ص ک ي ا‬ ‫ط‬ ‫خ‬ ‫چه کان ردن الع‬ ‫اب‬ ‫شد ‪ .‬کمب استق اين ي از‬ ‫ود‬ ‫رار وظ حد‬ ‫هايي شورا ايف ب و م‬ ‫ر‬ ‫ز‬ ‫اي‬ ‫دار يار‬ ‫هب‬ ‫د و آي ي تو ررس ن ر‬ ‫ا‬ ‫ب‬ ‫ا م سط ي قوان طه‬ ‫ي‬ ‫توان شهردا ين‬ ‫ر‬ ‫ب‬ ‫راي ي‬ ‫آن‬

‫ر‬ ‫د‬ ‫ا‬ ‫ر‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫ح‬

‫ي‬ ‫ه‬

‫‪54‬‬

‫تشريح روش هاي جمع آوري اطالعات‬

‫در اين تحقيق از سه روش مصاحبه ‪ ،‬تحليل داده هاي موجود و پيمايش(پرسشنامه)‬ ‫استفاده مي شود ‪.‬‬ ‫‪ )1‬مصاحبه ‪ :‬براي دست يابي به اطالعات به روز و دقيق در رابطه اين موضوع الزم‬ ‫دانستيم که مصاحبه اي با طرفين اين رابطه داشته باشيم ‪ .‬اين طرفين شامل دبير‬ ‫شوراياري مربوطه جناب آقاي آقاجاني و شهردار ناحيه ‪ ، 3‬منطقه‪ 4‬جناب آقاي طالب لو‬ ‫مي شود ‪ .‬همچنين تالش هاي فراواني براي مصاحبه با جناب آقاي طالبي نژاد و جناب‬ ‫آقاي مسجد جامعي صورت گرفت که متأسفانه مثمر ثمر واقع نشد ‪ .‬از علل اين امر مي‬ ‫توان مشغله زياد آنان و همچنين مسائل موجود در جامعه (در اين دوره) را عنوان نمود ‪.‬‬ ‫‪ )2‬تحليل داده هاي موجود ‪ :‬براي تحقق اين امر استاد راهنما مقاالتي را در اختيار‬ ‫گذشته بودند ‪ .‬همچنين از دو مقاله ي ديگر که به شرح نظريات مشارکت پرداخته بودند‬ ‫استفاده شد ‪ .‬دو کتاب روش هاي مشارکت اجتماعي در طراحي و برنامه ريزي ‪ ،‬نوشته‬ ‫آقاي هنري سانوف و ايجاد شهرهاي بهتر با کودکان و جوانان نوشته آقاي ديويد دريسکل‬ ‫براي بيان مفاهيم مشارکت کمک کننده بودند ‪ .‬مقاله ي برنامه ريزي محله مبنا نيز بخش‬ ‫سوم فصل دوم اين تحقيق را تکميل کرد ‪ .‬اين مفهوم را به خوبي روشن ساخت ‪ .‬براي‬ ‫بررسي قوانين نيز به سايت شوراي شهر مراجعه شد ‪ .‬همچنين به منظور شناخت بهتر‬ ‫محله اطالعاتي از شهرداري ناحيه اخذ شد ‪.‬‬ ‫‪ )3‬پيمايش(پرسشنامه) ‪ :‬در اين بخش به توزيع پرسشنامه پرداخته شد ‪ .‬تعداد ‪96‬‬ ‫پرسشنامه توزيع شد ‪ .‬تا نتايج حاصل قابل استناد باشد ‪.‬‬

‫تشريح نمونه گيري‬

‫بر اساس جدول ‪ ، 5-4‬صفحه ‪ 97‬در کتاب تحقيق پيمايشي راهنماي عمل نوشته ي‬ ‫ادوارد ‪ ،‬جک ني و ديگران و با توجه به جمعيت محدوده تحقيق که بالغ بر ‪27581‬نفر‬ ‫است ‪ .‬براي داشتن ‪ 95%‬اطمينان و ‪ 10%‬ضريب خطا تعداد ‪ 96‬پرسشنامه الزم است پر‬ ‫شود ‪ .‬که اين امر صورت گرفت و تالش شد همه ي نمونه ها معرف جامعه نمونه باشند ‪.‬‬ ‫اين نمونه گيري به طور تصادفي صورت گرفت و براي دست يابي به اين منظوز تالش شد‬ ‫اين امر به دفعات ‪ ،‬در زمان ها و مکان هاي مختلف و از گروه هاي سني مختلف صورت‬ ‫گيرد ‪ .‬البته الزم به ذکر است که به علت موضوع بحث از افراد باالي ‪ 18‬سال اين پرسش‬ ‫ها صورت گرفت ‪.‬‬

‫معرفي پرسشنامه‬

‫به علت خاص بودن موضوع تحقيق و گنگ بودن يک زمينه آن ‪ ،‬يعني بخش ايجاد رابطه‬ ‫مناسب بين مردم و شهرداري ناحيه توسط شوراياري اين پرسشنامه توزيع شد ‪.‬‬ ‫در بخش ابتدايي موضوع و علت پرسش را براي پاسخگو روشن ساختيم و تالش کرديم‬ ‫از سواالت کلي تر و ساده تر شروع کنيم ‪ .‬هدف از پرسش اولين سوال با متن «تا چه حد‬ ‫شوراياري محله تان را مي شناسيد؟» روشن ساختن آگاهي مردم از شوراياري ها و وجود‬ ‫اين سازمان است و زيرا وقتي آن ها حتي با اسم اين سازمان آشنا نيستند چگونه مي‬ ‫توانند فعاليت هاي آن را راه گشا بدانند ؟ اين سوال به طور بسته پرسيده شد و در جواب‬ ‫ها تالش شد ميزان آگاهي از اين سازمان درک شود ‪ .‬سواالت دوم و سوم بيشتر براي‬ ‫عنوان کردن و روشن ساختن سواالت چهارم و پنجم مطرح شد ‪ .‬سواالت چهارم و پنجم‬ ‫که مهم ترين سوالت اين پرسشنامه اند ‪ .‬نشان مي دهند که تا چه حد شوراياري در زمينه‬ ‫برآورده کردن انتظارات شهرداري ناحيه موفق بوده است ‪.‬‬

‫محورهاي مصاحبه‬

‫‪ )1‬مصاحبه با شهردار ناحيه ‪ 3‬منطقه ‪ )1 : 4‬نظر مردم تا چه اندازه از طريق شوراياري‬ ‫در پروژه هاي شهري اعمال مي شود؟ ‪ )2‬نقش شوراياري در تأمين اين نظرات چگونه‬ ‫است؟ ‪ )3‬با توجه به اينکه تنها قانوني که درباره ي رابطه شوراياري و شهرداري وجود‬ ‫‪57‬‬

‫دارد مربوط به تامين مکان شوراياري توسط شهرداري است؛ آيا کمبودي در اين زمينه‬ ‫حس نمي شود؟‬ ‫‪ )2‬مصاحبه با دبير شوراياري ‪ )1 :‬براي مطرح کردن و حل مشکالت محله خود از چه‬ ‫سازماني کمک مي گيريد ؟ ‪)2‬آيا اين سازمان به خوبي به مشکالت شما رسيدگي مي کند‬ ‫؟ ‪ )3‬چگونه با اين سازمان ارتباط برقرار مي کنيد ؟‬ ‫‪ )3‬مصاحبه با يکي از اعضاي شوراي شهر(مرتبط با مسائل شوراياري) ‪ )1 :‬با توجه‬ ‫به اساسنامه شوراها ‪ ،‬شوراي شهر موظف به ايجاد رابطه بين شوراياري و دستگاه هاي‬ ‫اجرايي است ‪ .‬ايجاد اين امر در رابطه با شهرداري چگونه تحقق مي يابد ؟ ‪ )2‬چرا شوراياري‬ ‫تعامالت بيشتري با شهرداري دارد تا شوراي شهر؟ و ‪ )3‬آيا نياز وضع قانون براي ايجاد‬ ‫تعامل بهتر بين اين دو سازمان احساس نمي شود؟‬

‫استخراج و تحليل اطالعات‬

‫در زمينه پرسشنامه ‪ :‬در مورد سوال اول که نشان دهنده ميزان شناخت و آگاهي مردم‬ ‫از شوراياري ها بود‪ 57/14 .‬درصد از مردم گزينه ي اول يعني «از وجود شوراياري در محله‬ ‫ً‬ ‫اصال از وجود شوراياري‬ ‫ام اطالعي ندارم» را انتخاب کردند ‪ .‬يعني اکثريت جامعه آماري‬ ‫اطالعي ندارند ‪ .‬پس اين سازمان نتوانسته جايگاه مورد نياز خود را در جامعه بدست آورد‪.‬‬ ‫درنتيجه مي توان گفت در اين امر بايد تبليغات زيادي صورت گيرد تا اين نهاد نوپا بتواند‬ ‫فعاليت خود را به خوبي انجام دهد ‪ .‬بررسي ديگر سواالت از اين گروه از افراد نشان داد که‬ ‫ً‬ ‫اصال در محله خود با مشکلي روبرو نشده در نتيجه اين گروه از ادامه‬ ‫‪ 25‬درصد از آن ها‬ ‫باز ايستادند ‪ .‬از ‪ 75‬درصد باقيمانده ‪22/22‬درصد از افراد مشکلشان برطرف شده است با‬ ‫بررسي سوال آخر مشخص شد که همه آن ها براي رفع مشکلشان به شهرداري مراجعه‬ ‫کردند ‪ .‬که اين امر به طور خاص توسط سامانه ‪ 137‬صورت گرفته بود(در همه موارد) که‬ ‫نشان از موفقيت اين سامانه دارد همچنين باعث تأسف است که افراد اين سامانه را مي‬ ‫شناسند ولي شوراياري محليشان را نمي شناسند ‪ .‬کمبود تبليغات در اين مورد بار ديگر‬ ‫ديده شد ‪ .‬از ‪ 77/77‬درصد باقيمانده ‪ 14/2‬درصد به شهرداري مراجعه کردند و جوابي‬ ‫نگرفتند ‪ .‬البته در اين موارد مشکالت تا حدودي غير قابل حل بوده است(مثل وجود‬ ‫مشکل در خيابان و تصادف خيز بودن آن به علت عدم ايست رانندگان و نبود ديد کافي)‬ ‫يا حداقل اين سازمان مسئول اين امر نبوده است ‪.‬از‪ 85.7‬درصد باقي مانده همگي افراد‬ ‫از کنار مشکلشان عبور کردند ‪ .‬از اين افراد ‪ 40‬درصد نمي دانستند به کجا مراجعه کنند‬ ‫و بقيه به مسائل اطرافشان اهميت نمي دهند ‪ .‬البته انتظار مي رفت گزينه سوم يعني‬ ‫مراجعه و عدم نتيجه بيش از ديگر گزينه ها انتخاب شود در حالي که نتيجه خالف‬ ‫اين امر بود ‪ .‬از جهاتي مي توان نتيجه گرفت که در اکثر موارد همين امر است که موجب‬ ‫عدم شناخت شوراياري مي شود ‪.‬‬ ‫از ميان جامعه آماري ‪42.86‬درصد شوراياري محله شان را مي شناسند ‪ .‬از ميان آنان‬ ‫‪66/66‬درصد از افراد تنها از محل شوراياريشان اطالع داشتند ولي تا به حال به آن مراجعه‬ ‫نکرده بودند ‪ .‬از ميان اين افراد ‪33/33‬درصد در محله شان با مشکلي مواجه نشده بودن و‬ ‫نيازي به مراجعه به اين سازمان احساس نکردند ‪ 66/16 .‬درصد مشکل را احساس کرده‬ ‫ولي نمي دانستند به کجا مراجعه کنند و مشکلشان نيز حل نشده است ‪ .‬اين امر بسيار‬ ‫ناراحت کننده است زيرا معلوم نيست که آنان چه نقشي براي شوراياري قائل اند ‪ .‬شايد‬ ‫حتي براي آن نقشي قائل نيستند ‪ .‬از ميان ‪ 50.1‬درصد باقي مانده همگي خاطره بدي‬ ‫از مراجعه به سازمان ها دارند و مراجعه به سازمان ها را مثمر ثمر نمي دانند ‪ .‬از ميان‬ ‫افرادي که شوراياريشان را مي شناختند ‪11/12‬درصد تنها يکبار به آنجا مراجعه کردند ‪.‬‬ ‫ولي همگي در صورت بروز مشکل (‪66/66‬درصد)بجاي مراجعه به شوراياري به شهرداري‬ ‫مراجعه کردند ‪ .‬که اين امر واقعاً نااميد کننده است ‪ .‬اين افراد شهرداري را کارآمدتر دانسته‬ ‫و در مواردي مي گويند «شوراياران توان اين را که اين همه مشکل را برطرف کنند ‪،‬‬ ‫ندارند» ‪ .‬گروه چهارم پاسخگو به سوال اول ‪12/14‬درصد را تشکيل مي دهند که متشکل‬ ‫از افرادي است که بيش از يک بار به شوراياري مراجعه کرده اند ‪50 .‬درصد اين افراد به‬

‫براي ورود به محله از سمت شرقي تنها مي توان از خيابان هاي گيالن(پل رو گذر)‪ ،‬بوستان‬ ‫‪ ، 9‬گلستان ‪(5‬پل رو گذر يکطرفه) و مغان(پل روگذر و ورودي به بزرگراه)استفاده کرد(به‬ ‫علت وجود بزرگراه صياد شيرازي)که در خيابان هاي گيالن ‪ ،‬بوستان ‪ 9‬و مغان امکان‬ ‫خروج نيز وجود دارد‪ .‬در سمت شرقي تمامي کوچه ها امکان دسترسي به خيابان پاسداران‬ ‫را دارند ‪ .‬بجز در قسمت هاي شمالي تر(محله پاسداران قديم) که به علت وجود مناطق‬ ‫نظامي درشت دانه امکان عبور از گلستان دهم به بعد وجود ندارد ‪ ،‬البته به جز خيابان‬ ‫مغان(که در راستاي خيابان کالهدوز قرار دارد)‪ .‬به علت وجود مناطق نظامي تنها از‬ ‫خيابان پاسداران مي توان وارد قلمرو محدوده شد ‪ .‬در جنوب نيز تنها مي توان با استفاده‬ ‫از سه خيابان وارد محله و يک خيابان امکان خروج را فراهم مي کند ‪.‬‬ ‫نشانه هاي اصلي محله ‪ :‬عنصر اصلي اين محله مسجد جامع ضرابخانه است که در مراسم‬ ‫مذهبي يکي از مساجد فعال تهران است ‪ .‬بيمارستان لبافي نژاد نيز به علت نقش فرامنطقه‬ ‫اي و وسعت عمل يکي از نشانه هاي موجود در اين محله مي باشد ‪ .‬برج سفيد عنصر‬ ‫شاخص اين محدوده است که به علت قرار گيري در ضلع غربي خيابان پاسداران در‬ ‫محدوده ي محله قرار نمي گيرد ‪ .‬ميدان فرخي يزدي تنها ميدان محله است که در‬ ‫جنوب محله ضرابخانه واقع شده است ‪ .‬به طور کلي محله ضرابخانه داراي فضاهاي شهري‬ ‫مناسب تري به نسبت مناطق گلستان و پاسداران است ‪ .‬در اين ميان نبايد مناطق نظامي‬ ‫را فراموش کرد که موجب ايجاد لبه و گسستگي بافت شده است ‪ .‬البته اين مجموعه يک‬ ‫مرکز خريد(‪ )06‬نيز دارد که مي تواند در امر خريد کمک کننده باشد و اثرات بد اين‬ ‫بافت را کمتر کند ‪.‬‬

‫ويژگي هاي اجتماعي‬

‫با توجه به سرشماري سال‪ 1385‬مرکز آمار ايران‪ ،‬جمعيت محله ضرابخانه ـ پاسداران‬ ‫‪27581‬نفر برآورده شده است‪ .‬از اين تعداد ‪14666‬نفر يعني ‪53/17‬درصد مرد و ‪12915‬نفر‬ ‫يعني ‪46/83‬درصد زن هستند ‪ .‬نسبت جنسي محله ضرابخانه ـ پاسداران ‪ 113/5‬محاسبه‬ ‫شده که طبق آن‪ ،‬به ازاي هر ‪100‬زن‪ 113/5 ،‬مرد در اين محله سکونت دارند ‪ .‬تعداد‬ ‫خانوار در ضرابخانه ـ پاسداران ‪ 7817‬مي‬ ‫باشد‪ .‬به اين ترتيب بعد خانوار در اين محله‬ ‫‪3/52‬نفر برآورده شده که نشان مي دهد‬ ‫هر يک از خانواده هاي ساکن در اين محله‬ ‫تقريبا ‪ 4‬عضو دارند‪ .‬همچنين وضعيت سواد‬ ‫در محله ضرابخانه ـ پاسداران نشان مي دهد‪،‬‬ ‫‪25674‬نفر معادل ‪93/08‬درصد از جمعيت‬ ‫باسواد هستند‪ .‬در مقابل تنها ‪426‬نفر معادل‬ ‫‪1/54‬درصد از اهالي اين محله بي سواد مي‬ ‫باشند‪ .‬تعداد مردان باسواد ‪13736‬نفر و‬ ‫تعداد زنان باسواد ‪11938‬نفر است‪ .‬به اين‬ ‫ترتيب مردان باسواد ‪ 1/15‬برابر زنان باسواد‬ ‫جمعيت دارند‪ .‬در مقابل تعداد زنان بي سواد‬ ‫‪258‬نفر بوده و ‪ 1/54‬برابر جمعيت مردان بي سواد(يعني ‪167‬نفر) است ‪.‬‬ ‫وضعيت زناشويي در محله ضرابخانه ـ پاسداران نيز نشان مي دهد‪ ،‬تعداد‬ ‫ساکنان داراي همسر بيش از ساير وضعيت هاي زناشويي است‪ .‬به اين‬ ‫ترتيب که ‪13480‬نفر معادل ‪48/87‬درصد از اهالي اين محله داراي همسر‬ ‫گروه بندي هاي سني‪ ،‬بيش ترين فراواني‬ ‫هستند‪ .‬همچنين طبق‬ ‫مربوط به گروه سني ‪39‬تا‪35‬ساله بوده و برابر با ‪4103‬نفر است‪ .‬به عبارت‬ ‫ديگر مي توان گفت ‪14/87‬درصد از ساکنان محله ضرابخانه ـ پاسداران از‬ ‫‪35‬سال تا ‪39‬سال سن دارند‪ .‬با توجه به آمار ارائه شده از سوي مرکز آمار‬ ‫ايران مهاجران ساکن در اين محله ‪5031‬نفر يعني ‪18/24‬درصد‪ ،‬زنان خانه‬ ‫دار ‪5926‬نفر معادل ‪21/48‬درصد و افراد بيکار ‪385‬نفر معادل ‪1/39‬درصد‬ ‫از کل جمعيت محله ضرابخانه ـ پاسداران را تشکيل مي دهند‪.‬‬

‫سواالت تحقيق و انتخاب مسئله تحقيق‬

‫با توجه به شرح وظايف شوراياري محله ‪ ،‬ستاد هماهنگي‪ ،‬اساسنامه و شرح وظايف‬ ‫مشخص بود که در شوراياري محله طرح مديريت محله – مبنا هنوز حتي در حد هدف‬ ‫نيز نمي باشد پس سعي شد با سواالت ‪:‬‬ ‫‪ )1‬ميزان آشنايي مردم با شورا ياري محله چگونه است؟‬ ‫‪ )2‬ميزان امکاناتي که شورا ياري مي تواند در اختيار مردم قرار دهد در چه حد است ؟‬ ‫‪ )3‬ميزان اختيارات شورا ياران تا چه اندازه است ؟‬ ‫‪ )4‬نحوه مشارکت مردمي چگونه است ؟‬ ‫‪ )5‬آيا شوراياري به خوبي نظرات و خواست هاي مردمي را منتقل مي کند ؟‬ ‫‪ )6‬چه نوع کارهايي توسط شورا ياري محله اجرا مي شود ؟‬ ‫‪ )7‬ميزان آشنايي شورا ياران با وظايفشان در چه حد است ؟‬ ‫‪ )8‬چه ميزان همکاري بين گروه اجرايي و شورا ياران ديده مي شود ؟‬ ‫‪ )9‬نحوه اين همکاري چگونه است ؟‬ ‫‪ )10‬چه قوانيني درباره اين رابطه وجود دارد ؟‬ ‫‪ )11‬آيا در اين مورد کمبود هاي قانوني احساس نمي شود ؟‬ ‫‪ )12‬آيا اين قوانين مي تواند چاره ساز باشد ؟‬ ‫‪ )13‬آيا آشنا سازي دستگاه هاي اجرايي با نقش واقعي مشارکت و تأثيرات آن ‪ ،‬باعث‬ ‫همکاري بهتر اين سازمان ها با شوراياري نمي شود ؟‬ ‫‪ )14‬آيا مي توان با کمک شوراياري به برنامه ريزي به وسيله مردم نه براي مردم رسيد ؟‬

‫عملياتي کردن مفاهيم‬

‫‪ )1‬تعريف مفهوم رابطه و انتظار ‪ )2‬تشخيص وابسته يا مستقل بودن مفهوم‬ ‫انتظار ‪ :‬اين متغير وابسته به مفهوم رابطه است و به وسيله ي آن تعريف مي شود ‪.‬‬ ‫‪ )3‬عملياتي ساختن مفهوم انتظار‪:‬‬

‫‪56‬‬

‫شوراياري مراجعه کرده اند و شاهد حل مشکلشان بودند ‪ .‬اين امر نشان از کارآمدي اين‬ ‫ً‬ ‫کامال با اعضاي شوراياري آشنا بوده و يا حتي از‬ ‫سازمان دارد ‪ .‬البته در مواردي اين افراد‬ ‫دوستان آنان بودند که شايد اين امر موجب توجه خاص شوراياران به مشکل آنان شده‬ ‫باشد ‪50 .‬درصد ديگر به شهرداري مراجعه کردند و جالب است که هيچ يک از آنان مشکل‬ ‫خود را حل شده نيافتند ‪ .‬آنان علت اين انتخاب را عدم کارآمدي شوراياري مي دانستند ‪.‬‬ ‫که تعجب برانگيز است و بهتر است علت اين امر آسيب شناسي شود‪.‬‬ ‫در زمينه مصاحبه ‪ :‬مصاحبه ي اول با شهردار ناحيه صورت گرفت ‪ 4 .‬سوال زير‬ ‫پرسيده شد ‪.‬‬ ‫‪ )1‬نظر مردم تا چه اندازه از طريق شوراياري در پروژه ها اعمال مي شود؟‬ ‫‪ )2‬آيا شوراياري نهاد کارايي است؟ چه مقدار در پروژه هاي شهرداري نقش دارد؟‬ ‫‪ )3‬با توجه به اينکه تنها قانوني که در رابطه شوراياري و شهرداري وجود دارد مربوط به‬ ‫تامين مکان شوراياري توسط شهرداري است؛به نظر شما آيا کمبودي در اين زمينه حس‬ ‫نمي شود؟‬ ‫‪ )4‬در رابطه با شوراياري کم وکاستي حس نمي کنيد؟‬ ‫چکيده ي جواب ها اين گونه بود ‪:‬‬ ‫يک نهاد جديد(شوراياري) بايد مراحل زيادي طي کند و مشکالت متعددي پيش رو دارد‬ ‫تا به رسميت شناخته شود‪ .‬اين نهاد نوپا است و انتظار زيادي نمي توان از آن داشت ‪.‬‬ ‫نظام ‪ ،‬شوراي اسالمي شهر تهران را نيز به رسميت نمي شناسد و طبعا شوراياري را نيز‬ ‫چندان قابل نمي داند‪ .‬در کشور هاي در حال توسعه مانند ايران مردم به مبدا و نهاد باال‬ ‫دست مراجعه مي کنند‪ .‬براي مثال براي مطرح کردن هر مسئله اي به شهرداري مراجعه‬ ‫مي کنند!به همين منظور سامانه ‪ 137‬طراحي شد تا اين امر کمتر صورت گيرد ‪ .‬برگزاري‬ ‫کالس هايي براي شوراياران در زمينه مسائل شهري اتفاق خوبي بود ولي درباره موضوع‬ ‫استفاده از نظرات مردم جواب بسيار تعجب برانگيز بود ‪ .‬ايشان فرمودند«اساسا مردم در‬ ‫کارها و مسائل عمومي کمتر مجاري نظردهي را مي شناسند»يعني اين مردم اند که بايد‬ ‫نظر بدهند و دستگاه هاي اجرايي نبايد نقشي را در زمينه نظرخواهي ايفا کنند! و يا در‬ ‫جايي ديگر فرمودند ‪« :‬نظر شوراياري در پروژه هاي اجرائي اهميت زيادي دارد‪ .‬درصد‬ ‫مشارکتي نزديک به ‪ 40-30‬درصد دارند حتي با نظر آنها عمليات جدول کشي و آسفالت‬ ‫خيابانها صورت مي گيرد و يا با هماهنگي آنها جشن ها و سخنراني ها در مساجد و ‪...‬‬ ‫برگزار مي شود»‪ .‬که نشان از مشارکت در پروژه هاي پيش پا افتاده ي شهري دارد و‬ ‫از عدم ارزش نهادن به نظرات اين سازمان و مردم نشأت مي گيرد و در عمل شوراياري‬ ‫ها در زمينه پروژه ها نقش اساسي را ايفا نمي کنند ‪ .‬البته اشاره اي به انتخاب شهردار‬ ‫محله نيز شد که البته انتظار نمي رود با اين اوصاف کاري از دست ايشان نيز برآيد‪.‬‬ ‫ايشان شوراياري را در حقيقت بازوي شوراي شهر و در عمل زير چتر حمايتي و ديدباني‬ ‫شهرداري مي دانستند ‪ .‬در حالي که با توجه به اصل مطلب بايد همان گونه که شهرداري‬ ‫زير نظر شوراي شهر است اين سازمان نيز زير نظر شوراياري باشد و اين امر نشان از عدم‬ ‫موفقيت اين سازمان دارد ‪.‬در انتها ايشان نيزاشاره به کمبود قانوني در اين زمينه کرده‬ ‫و نويد تصويب ‪ 22‬قانون در اين راستا را دادند ‪ .‬ولي متأسفانه ايشان از مفاد اين قوانين‬ ‫اطالعي نداشتند ‪.‬‬ ‫مصاحبه ي دوم با دبير شوراياري صورت گرفت ‪ :‬محورهاي مصاحبه از ايشان پرسيده شد‬ ‫‪ )1:‬براي مطرح کردن و حل مشکالت محله خود از چه سازماني کمک مي گيريد ؟ ‪)2‬آيا‬ ‫اين سازمان به خوبي به مشکالت شما رسيدگي مي کند؟ ‪ )3‬چگونه با اين سازمان ارتباط‬ ‫برقرار مي کنيد ؟ اين سواالت کافي نبوده و در بحث مسائلي از جمله چگونگي رابطه اين‬ ‫سازمان با شهرداري و شوراي شهر پرسيده شد ‪.‬‬ ‫به طور کلي اين مصاحبه موجب نااميدي ما شد ‪ .‬چون اعضاي شوراياري خودشان هم از‬ ‫اختياراتشان آگاهي نداشتند ‪ .‬وظايفشان را هم محدود به بازديد از محله خانواده شهدا مي‬ ‫دانستند ‪ .‬آنان از اين که شهردار ناحيه در بازديدها از محله شرکت مي کند بسيار خوشنود‬ ‫شده و اين امر را لطف ايشان مي دانستند ‪ .‬نقششان در محالت را در حد آسفالت کردن‬

‫خيابان ها و درست کردن جدول خيابان ها پايين مي آوردند و اين امور را بسيار مهم مي‬ ‫انگاشتند ‪ .‬در زمينه ي پروژه هاي بزرگ تر از آنان سوال شد و جواب وقعاً جالب بود ‪.‬اگر‬ ‫شهرداري لزوم آن را احساس کند و توانش را داشته باشد پروژه هايي نظير ساخت سالن‬ ‫ورزشي را انجام مي دهد! البته ايشان ابهام در اين رابطه را علت مي دانستندو قوانين را راه‬ ‫گشا مي شمردند ‪ .‬ايشان مراجعات مردم به مرکزشان را در حد گرفتن امضا مي دانستند‬ ‫و مي گفتند مراجعاني که به بيان مشکالتشان بپردازند بسيار نادر است و آن هايي هم که‬ ‫مراجعه مي کنند مسائل در حد آسفالت خيابان ها را عنوان مي کنند که شوراياران اين‬ ‫موارد را به اطالع شهرداري ناحيه مي رسانند و تا به حال تمامي اين مسائل حل شده و‬ ‫مشکلي در اين زمينه ندارند ‪.‬‬ ‫مصاحبه سوم با يکي از اعضاي شوراي شهر(مرتبط با شوراياري ها)‪ :‬همان طور که گفته‬ ‫شد تالش هاي فراواني براي مصاحبه با جناب آقاي طالبي نژاد و جناب آقاي مسجد‬ ‫جامعي صورت گرفت ‪ .‬که متأسفانه مثمر ثمر واقع نشد و موجب شد اين بخش از تحقيق‬ ‫به صورت گنگ باقي بماند ‪ .‬حتي محورهاي مصاحبه اوايل شهريور به آقاي مسجدجامعي‬ ‫داده شد و ايشان هم بنا به گفته ي رئيس دفترشان با اين مصاحبه موافقت کردند ولي از‬ ‫آن تاريخ به بعد هرچه تالش کرديم نتوانستيم جواب قابل قبول و وقت مالقاتي بگيريم ‪.‬‬ ‫ايشان در انتهاي هفته ي گذشته استعفا کردند که موجب نااميدي کامل ما شد ‪ .‬مطمئناً‬ ‫ايشان مي توانستند درباره ي قوانيني که قرار است در اين رابطه تصويب شود اطالعات‬ ‫دقيق تري را در اختيار ما بگذارند ‪ .‬ولي متأسفانه اين امر محقق نشد ‪ .‬از علل اين امر مي‬ ‫توان مشغله زياد آنان و همچنين مسائل موجود در جامعه (در اين دوره) را عنوان نمود ‪.‬‬

‫نتيجه گيري‬

‫با توجه به مطالعاتمان دريافتيم که تشکيل شوراياري ها مي تواند گام مناسبي براي دست‬ ‫يابي به مشارکت باشد ولي با توجه به تحقيقات انجام شده مي بينيم که شوراياري نتوانسته‬ ‫به اهدافش نزديک شود ‪ .‬اين شوراياري تاحدي به علت تغيير اکثريت اعضا در اين دو دوره‬ ‫نتوانسته است اقدامات پيوسته اي را انجام دهد ‪ .‬تحليل تحقيق نشان داد که اين رابطه‬ ‫ً‬ ‫کامال رابطه باال به پايين است به قول خودماني اين سازمان به هيچ‬ ‫براي شهرداري ناحيه‬ ‫ً‬ ‫کامال از روي اجبار‬ ‫عنوان شوراياري را تحويل نمي گيرد ‪ .‬در واقع تنها به طور ظاهري و‬ ‫در زمينه پروژه هاي ساده ‪ ،‬شوراياري را سهيم کرده و در عمل نقشي براي اين سازمان‬ ‫قائل نيست ‪ .‬اين در حالي است که شوراياران هم آگاهي کافي نداشته و مراجعات هفتگي‬ ‫شهردار ناحيه از محله را کافي و به نوعي لطف قلمداد مي کنند ‪ .‬همان گونه که انتظار مي‬ ‫رفت نياز قوانيني در اين رابطه احساس شده و اميد است با تصويب اين قوانين مشکالت‬ ‫و ابهامات بر طرف شود و مفهوم واقعي مشارکت در محالت به وجود آيد ‪ .‬البته مفاد اين‬ ‫قوانين مي توانست ما را در پيش بيني آينده ياري رساند ولي متأسفانه اين امر محقق نشد‬ ‫‪ .‬اميد است که اين قوانين ما را به سمت مديريت محله مبنا و حکمراني شهروندي سوق‬ ‫دهد ‪ .‬اميداست با تمرکز زدايي و واگذاري امور به سطوح محلي و خرد و حرکت به سمت‬ ‫يک نظام خود گردان برنامه ريزي و مديريت محله اي (محله مبنا)در مديريت شهري به‬ ‫توان به يک ساختار نهادي مردم ساالر‪ ،‬مشارکتي و از پايين به باال رسيد‪.‬‬

‫منابع‬ ‫‪..............................................................................................‬‬ ‫‪ )1‬ادوارد ‪ ،‬جک ني و ديگران(‪)1379‬تحقيق پيمايشي راهنماي عمل ‪ ،‬ترجمه‬ ‫دکتر سيد محمد اعرابي و داوود ايزدي ‪ ،‬دفتر پژوهش هاي فرهنگي ‪.‬‬ ‫‪ )2‬دريسکل ‪ ،‬ديويد (‪ )2002‬ايجاد شهرهاي بهتر با کودکان و جوانان ‪ ،‬مهرنوش‬ ‫توکلي ‪ ،‬نويد سعيدي رضواني ‪ ،‬انتشارت ديبايه‪.‬‬ ‫‪ )3‬معاونت امور اجتماعي و فرهنگي شهرداري منطقه‪. 1387 ،4‬‬ ‫‪58‬‬

‫ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻰ ﺍﺯ ﺗﺤﻘﻴﻘﻰ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ »ﺑﻬﺮﻩ ﮔﻴﺮﻯ ﺍﺯ ﻫﻨﺮﻫﺎﻯ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎﻯ ﺷﻬﺮﻯ‪ ،‬ﺑﺎ‬ ‫ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﺩﻳﻮﺍﺭﻧﮕﺎﺭﻯ؛ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮﺭﺩﻯ ﺧﻴﺎﺑﺎﻥ ﻭﻟﻴﻌﺼﺮ ﺗﻬﺮﺍﻥ« ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ 1389‬ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺩﻭﺳﺖ ﻭ ﻫﻤﻜﺎﺭ‬ ‫ﻋﺰﻳﺰ ﻣﻬﻨﺪﺱ ﺳﺎﺳﺎﻥ ﺻﺎﻟﺤﻰ ﻣﻴﻼﻧﻰ ﺑﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺭﺳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺍﺯ ﺗﻌﺎﺭﻳﻒ ﻭ ﻫﺮ ﺁﻧﭽﻪ ﺑﻨﻴﺎﻥ ﺩﻳﻮﺍﺭﻧﮕﺎﺭﻯ ﻫﺎﻯ ﺭﺳﻤﻰ ﺭﺍ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻰ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺻﺮﻑ ﻧﻈﺮ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺳﻌﻰ‬ ‫ﻛﺮﺩﻳﻢ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎﻯ ﻧﺎﻣﻠﻤﻮﺱ ﺗﺮ ﻫﻨﺮ ﺩﻳﻮﺍﺭﻧﮕﺎﺭﻯ ﻏﻴﺮ ﺭﺳﻤﻰ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭﻣﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻄﻮﺭ ﺍﺟﻤﺎﻟﻰ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﻗﺮﺍﺭ‬ ‫ﺩﻫﻴﻢ ﻭ ﺑﺎ ﺟﻤﻊ ﺁﻭﺭﻯ ﺳﻨﺪﻫﺎﻳﻰ ‪ ،‬ﺗﻼﺵ ﻛﺮﺩﻳﻢ‪ ،‬ﻧﻮﻉ ﻏﻴﺮﺭﺳﻤﻰ ﺍﻳﻦ ﻫﻨﺮ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﻫﻨﺮ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺩﻝ ﻣﺮﺩﻡ‬ ‫ﻛﻮﭼﻪ ﻭ ﺧﻴﺎﺑﺎﻥ ﻫﺎﻯ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺳﺮ ﺑﺮ ﻣﻰ ﺁﻭﺭﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻛﻨﻴﻢ ﻭ ﺍﺯ ﻧﻔﺮﺕ ﻭ ﺩﻳﺪ ﻣﻨﻔﻰ ﻣﺴﺌﻮﻻﻥ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﻫﻨﺮ‬ ‫ﺑﻜﺎﻫﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﻜﺴﻰ‪ ،‬ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻰ ﺩﺭ ﻛﺘﺎﺏ »ﺩﻳﻮﺍﺭ ﻭ ﺻﻠﺢ« ﺧﻮﺩ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﻳﻦ ﻫﻨﺮ ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ ‪:‬‬ ‫»ﺁﺩﻡ ﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺷﻬﺮﻫﺎﻯ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻣﻰ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻨﺮ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﻧﮕﺎﺭﻯ ﺭﺍ ﺩﺭﻙ ﻧﻤﻰ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮﻥ ﻓﻜﺮ ﻣﻰ ﻛﻨﻨﺪ ﻫﻴﭻ‬ ‫ﭼﻴﺰﻯ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﮕﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺳﻮﺩﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻃﺮﺯ ﻓﻜﺮ ﺍﻳﺪﻩ ﻫﺎﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻼ ﺑﻰ ﺍﺭﺯﺵ‬ ‫ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺩﻳﻮﺍﺭﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﻫﺎ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﻣﻰ ﺗﺮﺳﺎﻧﺪ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻧﻤﺎﺩ ﺍﻓﻮﻝ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻰ ﺩﺍﻧﻨﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﻫﻨﺮ‬ ‫ﺧﻂ ﺧﻄﻰ ﻛﺮﺩﻥ ﻳﺎ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻰ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺳﻪ ﮔﺮﻭﻩ ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺍﺟﺘﻤﺎﻉ ﺧﻄﺮﻧﺎﻙ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪:‬‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪﺍﺭﺍﻥ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻰ‪ ،‬ﻭ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻰ‪«.‬‬

‫ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺍﺟﺮﺍﻫﺎﻱ ﻫﻨﺮﻫﺎﻯ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﺍﻳﺴﺘﮕﺎﻩ ﻫﺎﻱ ﺣﻤﻞ ﻭ ﻧﻘﻞ ﺍﺻﻠﻲ ﺷﻜﻞ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮﺍﻥ ﺷﻬﺮﻱ ﮔﺮﺩﻫﻢ ﻣﻲ ﺁﻳﻨﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺁﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﮔﺮﻩ ﻫﺎﻱ ﺣﻤﻞ ﻭ ﻧﻘﻠﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻜﺎﻥ‬ ‫ﺣﺪﺍﻛﺜﺮ ﺗﻌﺎﻣﻼﺕ ﺑﻴﻦ ﻣﺴﺎﻓﺮﺍﻥ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﻭ ﺣﻮﻣﻪ ﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﺍﺟﺮﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻜﺎﻥ ﻫﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﻓﺮﺍﺩ‬ ‫ﺍﺯ ﻗﺸﺮﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﻴﺰ ﻗﺎﺑﻞ ﺩﺳﺘﺮﺳﻲ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺩﻛﺘﺮ ﺍﺷﻨﺎﻳﺒﺮگ ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﺍﺫﻋﺎﻥ ﻣﻲ ﺩﺍﺭﺩ‪» :‬ﺗﻤﺎﻡ ﺗﺠﺮﺑﻴﺎﺕ ﺷﺨﺼﻲ ﻣﻦ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﺍﻣﻮﺭ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﻭ ﻫﻨﺮﻱ‬ ‫ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻭ ﻣﺮﺩﻡ ﺣﺎﻛﻲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﺍﺟﺮﺍ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺭﺍﻫﻲ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻛﺎﺭﺁﻣﺪ ﻭ ﻣﺆﺛﺮ‬ ‫ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺭﺿﺎﻳﺖ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻗﺸﺮ ﻣﺤﺮﻭﻡ ﺗﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎﻱ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﺍﻓﺮﺍﺩ‬ ‫ﻣﺘﻤﻮﻝ ﺗﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺳﺖ‪«.‬‬ ‫‪ 2,1‬ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻩ ﻱ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻱ ﺍﺟﺮﺍﻫﺎﻱ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﻭ ﺍﻓﺮﺍﻳﺶ ﺗﺮﺍﻛﻢ ﻳﺎ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺍﺭﺗﻜﺎﺏ ﺑﻪ ﺟﺮﻡ‪ ،‬ﺍﻧﺪﻳﺸﻪ‬ ‫ﻫﺎﻱ ﻋﻤﻴﻖ ﺟﻴﻦ ﺟﻴﻜﻮﺑﺰ ﺣﺎﻛﻲ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﺑﻐﺮﻧﺞ ﻭ ﺍﺻﻠﻲ ﺟﻮﺍﻣﻊ ﺷﻬﺮﻱ ﺍﻣﺮﻭﺯﻱ‪،‬‬ ‫ﻧﺸﺌﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺯ ﺗﺮﺍﻛﻢ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﭘﻴﺎﺩﻩ ﻫﺎ ﻭ ﺗﺮﺍﻛﻢ ﺑﺎﻻﻱ ﺍﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﺗﺮﺍﻛﻢ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﭘﻴﺎﺩﻩ‪ ،‬ﺣﻀﻮﺭ ﻛﻢ‬ ‫ﺷﻬﺮﻭﻧﺪﺍﻥ ﺩﺭ ﻋﺮﺻﻪ ﻫﺎﻱ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺑﻪ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺧﻄﺮ ﺟﺮﺍﻳﻢ ﺷﻬﺮﻱ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺣﻀﻮﺭ ﺍﺟﺮﺍﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ‪ ،‬ﺗﺮﺍﻛﻢ‬

‫ﻧﻘﺪﻫﺎﻯ ﻭﺍﺭﺩ ﺷﺪﻩ ﺑﻪ ﻫﻨﺮﻫﺎﻯ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻰ‬

‫ﺯﻳﺎﺩ ﭘﻴﺎﺩﻩ ﻫﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ ﻛﻪ ﻓﺎﺭﻍ ﺍﺯ ﺯﻳﺒﺎﻳﻲ ﻭ ﺟﺬﺍﺑﻴﺖ ﻫﺎﻱ ﺁﻥ‪ ،‬ﺗﺮﺱ ﺧﻄﺮﺍﺕ ﺟﺮﺍﻳﻢ‬ ‫ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺭﺍ ﻧﻴﺰ ﻩ ﺣﺪﺍﻗﻞ ﻣﻲ ﺭﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺷﻬﺮﻫﺎﻱ ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ ﻫﻢ ﻫﺮﮔﺎﻩ ﺧﺒﺮ ﺍﺯ ﻣﻌﺮﻛﻪ ﮔﻴﺮﻫﺎ ﺑﻮﺩﻩ ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺧﻴﻞ ﻋﻈﻴﻤﻲ ﺍﺯ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺑﻪ ﺁﻧﺠﺎ‬ ‫ﺳﺮﺍﺯﻳﺮ ﺑﻮﺩﻩ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ ﺍﺯ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺑﺎﻻﻱ ﻫﻨﺮﻫﺎﻱ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻫﺮﺷﻜﻞ ﺑﺮﺍﻱ ﺟﺬﺏ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻭ‬ ‫ﺳﺮﺯﻧﺪﮔﻲ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺣﻜﺎﻳﺖ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬ ‫ﺟﻴﻜﻮﺑﺰ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﺗﺄﺛﻴﺮﺍﺕ ﺗﺮﺍﻛﻢ ﺑﺎﻻﻱ ﺷﻬﺮﻱ ﺭﺍ ﺩﺭ ﻗﺎﻟﺐ ﻧﻤﻮﺩﺍﺭ ﺯﻳﺮ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪:‬‬

‫ﻫﻨﺮﻫﺎﻯ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻰ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻋﺎﻡ‪ ،‬ﻭ ﺩﻳﻮﺍﺭﻧﮕﺎﺭﻯ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﺧﺎﺹ‪ ،‬ﺍﺯ ﺳﻪ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻘﺪ ﻣﺴﺌﻮﻻﻥ ﻭ ﻧﻈﺮﻳﻪ‬ ‫ﭘﺮﺩﺍﺯﺍﻥ ﺷﻬﺮﻯ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﺍﺭﺩ ‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﺭﻗﺎﺑﺖ ﻏﻴﺮ ﻋﺎﺩﻻﻧﻪ ﺑﻴﻦ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﺍﻥ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺍﺟﺮﺍ ﻛﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺭﺳﻤﻲ ‪ :‬ﺍﻳﻦ ﻋﺪﻩ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎﻱ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﻢ ﺷﺪﻥ ﺭﻏﺒﺖ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﺮﺍﻱ ﺩﻳﺪﻥ ﻫﻨﺮﻫﺎﻱ ﺭﺳﻤﻲ ﺩﺭ ﺳﺎﻟﻦ ﻫﺎ ﻭ ﺻﺤﻨﻪ ﻫﺎﻱ‬ ‫ﺭﺳﻤﻲ ﻭ ﺭﻛﻮﺩ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﺣﺎﻣﻴﺎﻥ ﻧﻈﺮﻳﺎﺕ ﺣﻤﻞ ﻭ ﻧﻘﻞ ﺷﻬﺮﻯ ﻛﻪ ﻋﻘﻴﺪﻩ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻫﻨﺮﻫﺎﻯ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻰ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺟﺬﺏ‬ ‫ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻭ ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﻛﻨﺪﻱ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺗﺮﺍﻓﻴﻚ ﺩﺭ ﭘﻴﺎﺩﻩ ﺭﻭ ﻫﺎ ﻭ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﻭ ﺣﺎﻣﻴﺎﻥ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﻨﺠﺮﻩ‬ ‫ﺷﻜﺴﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﺮ ﺁﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﺲ ﺍﺩﺑﺎﺭ ﻭ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺣﻀﻮﺭ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﻫﺎ ﺑﺮ ﺩﺭ ﻭ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﺷﻬﺮ‬ ‫ﻧﺎﺷﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻭﻧﺪﺍﻟﻴﺴﻢ )ﺧﺮﺍﺑﻜﺎﺭﻯ( ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺭﺍ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻭ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺭﺍ ﺗﺮﻭﻳﺞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺮﺍﺕ ﺟﺪﻱ ﺗﺮﻱ ﻣﻨﺠﺮ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ .3‬ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻰ ﺍﺯ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻯ ﺑﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻣﺬﻫﺒﻰ ﻭ ﺳﻨﺘﻰ )ﺍﺯ ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺸﻮﺭ ﺧﻮﺩﻣﺎﻥ(‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﺮﻓﻲ ﻭ‬ ‫ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺭﺍ ﻫﻢ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﻋﺘﺮﺍﺿﺎﺕ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺩﺭﺍﺩﺍﻣﻪ ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻫﺎﻱ‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺑﺴﻨﺪﻩ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻘﺪﻫﺎ‪ ،‬ﭘﺮﻭﻓﺴﻮﺭ ﺍﻟﻦ ﺍﺷﻨﺎﻳﺒﺮگ‪ ،‬ﺍﺳﺘﺎﺩ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺷﻬﺮﻱ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﻧﻮﺭﺙ ﻭﺳﺘﺮﻥ‬ ‫ﺍﻳﻠﻴﻨﻮﻳﺎ ﺍﻋﺘﻘﺎﺩ ﺩﺍﺷﺖ ﻛﻪ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺍﺟﺮﺍﻫﺎﻱ ﺭﺳﻤﻲ ﻭ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻛﺎﻣ ً‬ ‫ﻼ ﻣﺴﺘﻘﻞ ﻭ ﺟﺪﺍ ﺍﺯ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺍﻭ ﺍﻳﻦ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺩﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﻣﻲ ﺩﻳﺪ‪:‬‬ ‫‪ 1,1‬ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﻴﺎﻥ ﺛﺮﻭﺗﻤﻨﺪﺗﺮ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻘﺪﺍﺭ ﻛﻤﻲ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺟﺮﺍﻫﺎﻱ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ‬ ‫ﻭﺍﻗﻊ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﺎًﺛﻴﺮﻱ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺗﻮﺍﻥ ﻣﺎﻟﻲ ﻳﺎ ﻣﻴﻞ ﻭ ﺭﻏﺒﺖ ﺁﻧﻬﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻠﻴﺖ ﻛﻨﺴﺮﺕ ﻫﺎ ﻭ ﺍﺟﺮﺍﻫﺎﻱ‬ ‫ﺭﺳﻤﻲ ) ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺭﺍﺣﺘﻲ ﻭ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﺍﺟﺮﺍ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﺍﺟﺮﺍﻫﺎﻱ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ( ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺩﺍﺷﺖ‪) .‬ﺩﺭ ﻣﻮﺭﺩ ﻫﻨﺮ ﺩﻳﻮﺍﺭﻧﮕﺎﺭﻯ ﺣﺘﻰ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺍﻳﻦ ﻣﺒﻠﻎ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺍﻛﺜﺮ ﻣﻮﺍﻗﻊ ﻣﻨﺘﻔﻰ‬ ‫ﺍﺳﺖ(‬ ‫‪ 1,2‬ﺍﻳﻦ ﺩﺭ ﺣﺎﻟﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﻴﺎﻥ ﻏﻴﺮ ﺛﺮﻭﺗﻤﻨﺪ ﻭ ﻓﻘﻴﺮﺗﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﻴﺰ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﻫﻴﭻ ﻣﺒﻠﻐﻲ‬ ‫ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﻧﮕﻴﺮﻧﺪ ﻳﺎ ﺍﻳﻦ ﻣﺒﻠﻎ ﭼﻨﺎﻥ ﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮﺍﻱ ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻠﻴﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮﻱ‬ ‫ﺭﻭﻱ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﮕﺬﺍﺭﺩ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﺒﺎﺭﺗﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﺍﺟﺮﺍﻫﺎﻱ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﭘﺮﺩﺍﺧﺖ ﺷﺪﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﺍﻳﻦ ﺩﻭ ﮔﺮﻭﻩ ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺮ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻭ ﺫﺍﺋﻘﻪ‬ ‫ﻱ ﺍﻳﻦ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺟﺮﺍﻫﺎﻱ ﺭﺳﻤﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮﻱ ﻧﺨﻮﺍﻫﺪ ﮔﺬﺍﺷﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮﻋﻜﺲ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮﺩﻥ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‪،‬‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻭ ﻧﻘﺎﺷﻰ ﻫﺎﻱ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﺍﻥ ﻛﺎﺭﺁﺯﻣﻮﺩﻩ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺷﺘﻬﺎﻱ ﻣﺮﺩﻣﻲ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻋﻼﻗﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺍﺟﺮﺍﻱ ﺯﻧﺪﻩ ﺁﺛﺎﺭ ﻫﻨﺮﻱ ﻳﺎ ﻣﺸﺎﻫﺪﻩ ﺁﻥ ﻫﺎ ﺩﺭ ﮔﺎﻟﺮﻯ ﻫﺎ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ ،‬ﺍﻣﺎ ﺩﺭﺁﻣﺪ ﻛﻢ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﺎﻧﻊ ﺁﻥ ﻣﻲ‬ ‫ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺭﺍ ﺍﺭﺿﺎ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻗﺸﺮ ﻛﻢ ﺩﺭﺁﻣﺪﺗﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻗﺎﺩﺭ ﺑﻪ ﻟﺬﺕ ﺑﺮﺩﻥ ﺍﺯ ﻫﻨﺮﻫﺎﻯ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻰ‬ ‫ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺛﺮﻭﺗﻤﻨﺪﺗﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻋﻲ ﻳﻜﭙﺎﺭﭼﮕﻲ ﻭ ﻛﻢ‬ ‫ﺷﺪﻥ ﻓﻮﺍﺻﻞ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺩﺭ ﻣﺤﺎﺻﺮﻩ ﺗﺎﺑﻠﻮﻫﺎﻯ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻰ‬

‫‪61‬‬

‫ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻰ‪،‬‬

‫ﻫﻨـــــــــــــــــــــــــــﺮ ﻳﺎ‬ ‫ﺟـــــــــــــــــــــــــــــﺮﻡ‬ ‫ﻨﺪ ﻛﻛﻪ‬ ‫ﺑﺮﺧﻰ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻰ ﮔﻴﺮﻧﺪ ﭘﻠﻴﺲ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻮﻥ ﻣﻰ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺩﻧﻴﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺤﻠﻰ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﻨﺪ‬ ‫ﻴﺎ ﺭﺍ ﺑﻪ‬ ‫»ﺑﻬﺘﺮ« ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻰ ﺍﺯ ﻣﺮﺩﻡ ﻫﻢ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﻣﻰ ﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﺩﻳﻮﺍﺭﻧﮕﺎﺭ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻮﻥ ﻣﻰ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺩﻧﻴﺎ‬ ‫ﻣﺤﻠﻰ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ »ﻇﺎﻫﺮ ﺑﻬﺘﺮﻯ« ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪) .‬ﺑﻨﻜﺴﻰ‪(2005 ،‬‬ ‫ﻑ‬ ‫ﻛﻛﻴﺎﺎ ﻣﺴﻌﻮﺩﻯ‪ ،‬ﻣﻬﺴﺎﺎ ﻣﺸﺮﻑ‬

‫ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺑﺨﺸﻰ ﺍﺯ ﺗﺤﻘﻴﻘﻰ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﺑﺎ ﻋﻨﻮﺍﻥ »ﺑﻬﺮﻩ ﮔﻴﺮﻯ ﺍﺯ ﻫﻨﺮﻫﺎﻯ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎﻯ ﺷﻬﺮﻯ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺎﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﺩﻳﻮﺍﺭﻧﮕﺎﺭﻯ؛ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮﺭﺩﻯ ﺧﻴﺎﺑﺎﻥ ﻭﻟﻴﻌﺼﺮ ﺗﻬﺮﺍﻥ« ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ 1389‬ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﺩﻭﺳﺖ ﻭ‬ ‫ﻫﻤﻜﺎﺭ ﻋﺰﻳﺰ ﻣﻬﻨﺪﺱ ﺳﺎﺳﺎﻥ ﺻﺎﻟﺤﻰ ﻣﻴﻼﻧﻰ ﺑﻪ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺭﺳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺍﺯ ﺗﻌﺎﺭﻳﻒ ﻭ ﻫﺮ ﺁﻧﭽﻪ ﺑﻨﻴﺎﻥ ﺩﻳﻮﺍﺭﻧﮕﺎﺭﻯ ﻫﺎﻯ ﺭﺳﻤﻰ ﺭﺍ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻰ ﺩﻫﺪ‪ ،‬ﺻﺮﻑ ﻧﻈﺮ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﺳﻌﻰ ﻛﺮﺩﻳﻢ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎﻯ ﻧﺎﻣﻠﻤﻮﺱ ﺗﺮ ﻫﻨﺮ ﺩﻳﻮﺍﺭﻧﮕﺎﺭﻯ ﻏﻴﺮ ﺭﺳﻤﻰ ﺩﺭ ﻛﺸﻮﺭﻣﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻄﻮﺭ ﺍﺟﻤﺎﻟﻰ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﻴﻢ‬ ‫ﻭ ﺑﺎ ﺟﻤﻊ ﺁﻭﺭﻯ ﺳﻨﺪﻫﺎﻳﻰ ‪ ،‬ﺗﻼﺵ ﻛﺮﺩﻳﻢ‪ ،‬ﻧﻮﻉ ﻏﻴﺮﺭﺳﻤﻰ ﺍﻳﻦ ﻫﻨﺮ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﻫﻨﺮ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺩﻝ ﻣﺮﺩﻡ ﻛﻮﭼﻪ ﻭ ﺧﻴﺎﺑﺎﻥ ﻫﺎﻯ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺳﺮ ﺑﺮ ﻣﻰ ﺁﻭﺭﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻓﻰ ﻛﻨﻴﻢ ﻭ ﺍﺯ ﻧﻔﺮﺕ ﻭ ﺩﻳﺪ ﻣﻨﻔﻰ ﻣﺴﺌﻮﻻﻥ ﺑﻪ ﺍﻳﻦ ﻧﻮﻉ ﻫﻨﺮ ﺑﻜﺎﻫﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﻜﺴﻰ‪ ،‬ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﻧﺎﺷﻨﺎﺱ ﺍﻧﮕﻠﻴﺴﻰ ﺩﺭ ﻛﺘﺎﺏ »ﺩﻳﻮﺍﺭ ﻭ ﺻﻠﺢ« ﺧﻮﺩ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺍﻳﻦ ﻫﻨﺮ ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ ‪:‬‬ ‫»ﺁﺩﻡ ﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺷﻬﺮﻫﺎﻯ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻣﻰ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻫﻨﺮ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﻧﮕﺎﺭﻯ ﺭﺍ ﺩﺭﻙ ﻧﻤﻰ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮﻥ ﻓﻜﺮ ﻣﻰ ﻛﻨﻨﺪ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰﻯ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﮕﺮ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺳﻮﺩﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻃﺮﺯ ﻓﻜﺮ ﺍﻳﺪﻩ ﻫﺎﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻼ ﺑﻰ ﺍﺭﺯﺵ ﻛﺮﺩﻩ‬ ‫ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺩﻳﻮﺍﺭﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﻫﺎ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﻣﻰ ﺗﺮﺳﺎﻧﺪ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻧﻤﺎﺩ ﺍﻓﻮﻝ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻰ ﺩﺍﻧﻨﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﻫﻨﺮ ﺧﻂ ﺧﻄﻰ ﻛﺮﺩﻥ ﻳﺎ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻰ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺳﻪ ﮔﺮﻭﻩ ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺍﺟﺘﻤﺎﻉ ﺧﻄﺮﻧﺎﻙ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ :‬ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪﺍﺭﺍﻥ‪،‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻰ‪ ،‬ﻭ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻰ‪«.‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ‬ ‫ﻭﻗﺘﻲ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﺷﻬﺮﻱ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺍﻳﻦ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻧﻘﺶ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﺤﻴﻂ ﺍﻃﺮﺍﻑ ﻣﺎ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﻱ ﺣﺪﻭﺩ‬ ‫ﻭ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺑﻴﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺘﻲ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺻﻔﺤﻪ ﻱ ﺑﺰﺭگ‪ ،‬ﺳﻔﻴﺪ ﻭ ﭘﺎﻛﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺗﻮﺍﻥ ﺑﺎﻟﻘﻮﻩ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭﻧﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎﻛﻨﻴﻦ ﺁﺭﺍﻳﺶ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻳﺎ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﺑﺼﺮﻱ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﺑﺮ ﺁﻧﻬﺎ ﻧﺼﺐ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﺩﺳﺖ ﻛﻢ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻌﻀﻲ ﺍﻓﺮﺍﺩﻱ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺟﻠﻮﻱ ﺁﻥ ﻋﺒﻮﺭ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺭﺩ ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲ‬ ‫ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺩﻗﻴﻘﺎً ﻫﻤﺎﻥ ﻛﺎﺭﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﻱ ﻣﺎ ﺑﻪ ﺭﺍﺣﺘﻲ ﺩﺭ ﺩﺍﺧﻞ ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﻭ ﻓﻀﺎ ﻫﺎﻱ ﺷﺨﺼﻲ ﻣﺎﻥ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻲ ﺩﻫﻴﻢ‪ .‬ﺩﺭ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﭼﻴﺰﻱ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎﻩ ﻫﻨﺮ ﻫﺎﻱ ﺑﺼﺮﻱ ﺑﻪ‬ ‫ﺁﻥ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﮔﺴﺘﺮﺩﮔﻲ ﻓﻀﺎ ﻭ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﻫﺎ ﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﺳﻌﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﺗﺼﺎﻭﻳﺮ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺩﺭ ﻛﻨﺎﺭ ﻫﻢ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻳﺎ ﺣﺲ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮﻣﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺑﻴﻨﻨﺪﮔﺎﻥ ﺩﻳﮕﺮ ﻣﻨﺘﻘﻞ‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻣﺤﻴﻂ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﻣﻨﻊ ﺷﺪﻩ ﺍﻳﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺍﻣﺮﻭﺯﻱ ﻣﻮﺟﻮﺩﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﺗﺎ ﺩﺭ ﺩﺍﺧﻞ ﻣﺤﻴﻂ ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬ﻻﺯﻡ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﺳﻌﻲ ﺩﺭ ﺍﺯ ﻣﻴﺎﻥ ﺑﺮﺩﻥ ﻫﺮ ﺁﻧﭽﻪ ﻛﻪ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺷﺮﻳﻚ ﺷﺪﻥ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺮﺣﺬﺭ ﻣﻲ ﺩﺍﺭﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺩﻳﻮﺍﺭ ﻧﮕﺎﺭﻱ ﻋﺎﻡ ﺗﺮﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺮﺩﻣﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﻭ ﺻﻤﻴﻤﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﻫﻨﺮﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﻲ ﺭﻭﺩ‪ .‬ﻫﻨﺮﻱ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺷﺒﺎﻧﻪ ﺭﻭﺯ ﻭ ﻳﺎ ﻣﺎﻩ ﻫﺎ ﻭ ﺳﺎﻝ ﻫﺎ ﺩﺭ ﻣﻌﺮﺽ ﺩﻳﺪ ﻭ ﻧﻘﺪ ﻭ ﺑﺮﺭﺳﻲ ﻋﺎﻣﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻗﺮﺍﺭ‬ ‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺍﮔﺮ ﺑﺰﺭگ ﺑﻴﻨﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻫﺮ ﺭﻭﺯ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﭼﻪ ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﻭ ﭼﻪ ﺍﺯ ﻟﺤﺎﻅ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺧﻮﺩ ﻫﻨﺮ‪ ،‬ﺩﻳﻮﺍﺭﻧﮕﺎﺭﻱ ﺭﻭ ﺑﻪ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻭ ﺗﺮﻗﻲ ﻣﻲ ﺭﻭﺩ‪.‬‬ ‫ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎﻱ ﺭﻭﻱ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﺷﻬﺮ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺩﺭ ﺷﻬﺮﻭﻧﺪﺍﻥ ﺩﻟﺒﺴﺘﮕﻲ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﻫﺎﻱ ﺟﺪﻳﺪﻱ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺳﺎﻛﻨﺎﻥ ﺷﻬﺮ ﺍﺯ ﺩﻧﻴﺎﻱ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﺷﺪﻩ ﺩﻫﻪ ﻫﺎﻱ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺭﻗﻢ ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬ ‫ﻛﺎﺭﻛﺮﺩ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﻧﮕﺎﺭ ﻱ ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎﺭﻛﺮﺩ ﺁﻥ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻗﻄﻌﺎً ﺗﺄﺛﻴﺮﺍﺕ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺩﺭﺍﺯﻣﺪﺕ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﻧﮕﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺗﺄﺛﻴﺮﺍﺕ ﻗﺪﺭﺗﻤﻨﺪ ﺑﺼﺮﻱ ﻭ ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﺯﻳﺒﺎﻳﻲ ﻭ ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺩﺭ ﻓﺮﻡ ﻭ ﺭﻳﺘﻢ ﺟﺎﻳﮕﺎﻩ ﺍﺭﺯﺷﻤﻨﺪﻱ ﺩﺭ ﺯﻳﺒﺎﺳﺎﺯﻱ ﺷﻬﺮﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺧﻮﺩ ﺩﺳﺖ ﻭ ﭘﺎ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬ ‫ﺭﺷﺘﻪ ﻫﻨﺮﻱ ﺍﮔﺮ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺑﻪ ﺩﺭﺳﺘﻲ ﺑﻪ ﺍﺟﺮﺍ ﺩﺭﺁﻳﺪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎﻱ ﺯﻳﺒﺎ ﻭ ﺑﺎﺷﻜﻮﻫﻲ ﻛﻪ ﺧﻠﻖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺰﺍﻳﻲ ﺩﺭ ﺗﻠﻄﻴﻒ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺭﻭﺍﻧﻲ ﺷﻬﺮﻭﻧﺪﺍﻥ‬ ‫ﻭ ﻓﺮﺍﺗﺮ ﺍﺯ ﺁﻥ ﺁﺭﺍﻣﺶ ﻓﻀﺎﻱ ﺷﻬﺮﻱ ﺍﻳﻔﺎﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫‪60‬‬

‫ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺷﻴﻮﻩ ﺑﻴﺎﻥ ﺭﺍﺩﻳﻜﺎﻝ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮﺭ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺍﺯ ﺳﺮ ﺑﻴﻬﻮﺩﮔﻲ ﻳﺎ ﺑﻴﻜﺎﺭﻱ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﺷﻴﻮﻩ ﺑﻴﺎﻥ ﺭﺍﺩﻳﻜﺎﻝ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﻘﺶ ﺍﻳﻔﺎء ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﻮ‪ ،‬ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﻣﻲ‬ ‫ﺗﻮﺍﻥ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﺑﺰﺍﺭﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﻴﺎﻥ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﺧﺮﺩﻩ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﺎ ﻋﻠﻴﻪ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭ ﺣﺎﻛﻢ ﻧﻴﺰ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﺣﺎﻝ‪ ،‬ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﺍﻥ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﻣﺎ ﺑﺎ ﻃﻴﻔﻲ ﺍﺯ ﻧﮕﺮﺵ ﻫﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻮﺭﺩ‬ ‫ﻣﻮﺍﺟﻪ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﻋﺪﻩ ﺍﻱ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺍﺑﺰﺍﺭﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﻴﺎﻥ ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ‪،‬ﻋﺪﻩ ﺍﻱ ﺍﺯ‬ ‫ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﺍﻥ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﺑﺮ ﺁﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺑﺰﺍﺭﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﻴﺎﻥ ﻋﻘﺎﻳﺪ ﻭ ﺳﻠﻮﻙ ﺳﻴﺎﺳﻲ‬ ‫ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻭ ﮔﺮﻭﻩ ﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﻱ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﺁﺛﺎﺭ ﮔﺮﻭﻩ ﺁﻧﺎﺭﻛﻮ‪ -‬ﭘﺎﻧﻚ‬ ‫ﻛﺮﺱ )ﺻﻠﻴﺐ( ﺩﻳﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﮔﺮﻭﻩ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺍﺳﺘﻨﺴﻴﻞ ﻛﺮﺩﻥ ﭘﻴﺎﻡ ﻫﺎﻱ ﺿﺪ ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﭘﻴﺎﻡ ﻫﺎﻱ‬ ‫ﺁﻧﺎﺭﺷﻴﺴﺘﻲ‪ ،‬ﻓﻤﻴﻨﻴﺴﺘﻲ ﻭ ﺿﺪ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻲ ﺩﺭ ﮔﻮﺷﻪ ﻭ ﻛﻨﺎﺭ ﻣﺘﺮﻭﻱ ﻟﻨﺪﻥ ﻃﻲ ﺳﺎﻝ ﻫﺎﻱ ﺍﻭﺍﻳﻞ ﺩﻫﻪ‬ ‫‪ 70‬ﻭ ﺳﺎﻝ ﻫﺎﻱ ﺍﻭﻟﻴﻪ ﺩﻫﻪ ‪ ، 80‬ﻛﻤﭙﻴﻦ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﺍﻱ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺭﺍﻩ ﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻂ ﻭ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻫﻨﺮ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﺰﻣﺎﻥ ﺩﺭ ﮔﺎﻟﺮﻱ ﻫﺎ ﻭ ﻛﺎﻟﺞ ﻫﺎﻱ ﻫﻨﺮﻱ ﻭ ﺑﻪ ﻫﻤﺎﻥ ﻧﺤﻮ ﺩﺭ‬ ‫ﺧﻴﺎﺑﺎﻥ ﻫﺎ ﻳﺎ ﻣﺘﺮﻭﻫﺎ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲ ﺧﻮﺭﺩ‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﻛﻪ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﺷﻜﻞ ﻫﻨﺮﻱ ﺁﺷﻜﺎﺭﺍ‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﺑﺮﺍﻧﺪﺍﺯﻱ ﻭ ﺍﻧﺴﺪﺍﺩ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺟﻨﺒﺶ ﻫﺎﻱ ﺗﺎﻛﺘﻴﻜﻲ ﺭﺳﺎﻧﻪ ﺍﻱ ﺗﻠﻘﻲ‬ ‫ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺟﻨﺒﻪ ﺑﺴﻴﺎﺭﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻥ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﺍﻥ ﻳﺎ ﺍﻧﻮﺍﻉ ﺳﺒﻚ ﻫﺎﻱ‬ ‫ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﺭﻓﺘﻪ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﻀﻤﻮﻥ ﺍﻳﻦ ﺁﺛﺎﺭ ﻳﺎ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻭ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻮﺭﺩ ﻧﻈﺮ ﻃﺒﻘﻪ‬ ‫ﺑﻨﺪﻱ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﻮ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺍﺯ ﻳﺎﺩ ﺑﺮﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ‬ ‫ﻫﺎﻱ ﻣﺴﺘﺒﺪ ﻭ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔﺮﺍ‪ ،‬ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﻛﺎﻣﻼ ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺭﻭ ﺟﺎﻳﻲ ﺩﺭﻣﺤﺎﻓﻞ‬ ‫ﺭﺳﻤﻲ ﻳﺎ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﺪﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﺍﻥ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ‬ ‫ﮔﺮﺍﻳﺶ ﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻣﺘﻨﻮﻉ ﻭ ﻣﺘﻌﺎﺭﺽ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻧﻈﻴﺮ ﺍﻟﻜﺴﺎﻧﺪﺭ‬ ‫ﺑﺮﻩ ﻧﺮ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﺭﺍ ﺭﺳﺎﻧﻪ ﺍﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺮﺩﻥ ﺳﺎﻳﺮ ﺍﺷﻜﺎﻝ ﻫﻨﺮﻱ ﻣﻲ ﺩﺍﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﻩ ﻧﺮ ﺍﺯ ﻋﺒﺎﺭﺍﺗﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﺩﺭ ﺯﻧﺪﺍﻥ ﺑﻪ ﺁﻧﺎﻥ ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺩﺳﺘﻤﺎﻳﻪ ﺍﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﻭ ﺍﺑﺰﺍﺭﻱ ﺑﻪ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻛﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﺁﺛﺎﺭ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻰ ﮔﺮﻭﻩ ﻫﺎ ﻭ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﮔﻤﻨﺎﻡ ﻧﻴﺰ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺑﺎ ﻫﻢ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﮔﺮﻭﻩ ﺿﺪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﻯ ﺍﺳﭙﻴﺲ‬ ‫ﻫﺎﻳﺠﻜﺮﺯ ﮔﺮﻭﻫﻰ ﻣﻌﺘﺮﺽ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ 1999‬ﺩﺭ ﻟﻨﺪﻥ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺖ ﻭ ﻫﺪﻑ ﺍﺻﻠﻰ ﺁﻥ ﺍﻳﻦ ﺑﻮﺩ‬ ‫ﻛﻪ ﺩﺭﻙ ﻋﻤﻮﻣﻰ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻓﻀﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﻫﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﮔﺮﻭﻩ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ 2004‬ﺑﺎ ﺑﺮﺭﺳﻰ ﺁﺛﺎﺭ ﺑﻨﻜﺴﻰ ﻧﺸﺎﻥ‬ ‫ﺩﺍﺩ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﺛﺎﺭ ﻭﻯ ﺗﻌﺎﺭﺽ ﺁﺷﻜﺎﺭﻯ ﺑﻴﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﻯ ﻭ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﻫﺮ ﺩﻭ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻰ‬ ‫ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﮔﺮﻭﻩ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﻓﻀﺎ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﮔﺮﻭﻩ ﻫﺎﻯ ﻗﺪﺭﺗﻤﻨﺪ‬ ‫ﺍﺳﭙﻴﺲ‬ ‫ﮔﺮﻭﻩ ﭙﻴﺲ‬ ‫ﻣﻰ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺮﻭ‬ ‫ﺷﻬﺮﻫﺎ ﻰ‬ ‫ﻰ ﻬﺮ‬ ‫ﻓﻴﺰﻳﻜﻰ‬ ‫ﻓﻀﺎﻯ ﻴﺰﻳ‬ ‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺭﺭﺍ ﺯﺍﺯ ﻯ‬ ‫ﺩﺍﺭﺍﻥ ﺑﻴ ﺮﻳﻦ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺭ ﻥ‬ ‫ﻭﻳﮋﻩ ﺮ ﻳ‬ ‫ﻭ ﺑﺑﻪ ﻭﻳﮋ‬ ‫ﻫﺎﻳﺠﻜﺮﺯ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﻯ ﻏﻴﺮ ﻣﻌﻤﻮﻝ ﺍﺯ ﻓﻀﺎﻫﺎﻯ ﺷﻬﺮ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻣﺮﺩﻡ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﻫﺪ ﻭ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ‬ ‫ﺩﺭﻙ ﺁﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺍﺯ ﻓﻀﺎ ﺍﺭﺗﻘﺎ ﺑﺨﺸﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺍﻳﻦ ﮔﺮﻭﻩ ﺣﺘﻰ ﺩﺭ ﺁﺛﺎﺭ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﺍﻥ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﺍﻯ ﻧﻈﻴﺮ ﺑﻨﻜﺴﻰ‬ ‫ﻧﻴﺰ ﻧﻮﻋﻰ ﺗﻌﺎﺭﺽ ﺑﻴﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﻯ ﻭ ﺍﻋﺘﺮﺍﺽ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺩﻳﺪﻩ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺻﺪﺭ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻚ ﺟﻨﺒﺶ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻳﺎ ﮔﺮﻭﻩ ﻫﺎﻱ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮﺭﺩ‬ ‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ‬

‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮﺩ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ‬ ‫ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ‬ ‫ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﺑﺰﺍﺭﻱ ﺑﺮﺍﻱ‬ ‫ﺑﺴﻂ ﻭ ﮔﺴﺘﺮﺵ‬ ‫ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻫﺎﻳﺸﺎﻥ ﻳﺎﺩ‬ ‫ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‬ ‫ﺑﻮﺩﻥ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ‬ ‫ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﺳﺒﺐ ﺷﺪﻩ‬ ‫ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ‬ ‫ﺍﺯ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ‬ ‫ﻣﻮﺭﺩ ﻋﻼﻗﻪ ﮔﺮﻭﻩ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﻏﺎﻟﺐ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺣﺬﻑ ﺷﺪﻩ ﺍﻧﺪ )ﺑﺮﺍﻱ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﺮﻭﻩ ﻫﺎﻱ‬ ‫ﭼﭗ ﺍﻓﺮﺍﻃﻲ ﻭ ﺭﺍﺳﺖ ﺍﻓﺮﺍﻃﻲ(ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﺑﺮﺍﻱ‬ ‫ﮔﺮﻭﻩ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭘﻮﻟﻲ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎﺑﺖ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺕ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺧﻮﺩ ﺑﭙﺮﺩﺍﺯﻧﺪ ﻳﺎ ﺩﺭ ﺍﺳﺎﺱ ﺗﻤﺎﻳﻠﻲ ﻧﺪﺍﺭﻧﺪ ﺗﺎ‬ ‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎﻳﺸﺎﻥ ﺍﺯ ﻣﺠﺎﺭﻱ ﻣﺮﺳﻮﻡ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻭ ﺭﺳﺎﻧﻪ ﺍﻱ ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ ﺩﺍﺭﻱ ﻳﺎ ﻗﺪﺭﺕ ﻫﺎﻱ ﺣﺎﻛﻢ‬ ‫ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎﻥ ﺍﺻﻠﻲ ﺭﺳﺎﻧﻪ ﺍﻱ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺻﻮﺭﺕ ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﻭ ﺩﻳﺪﮔﺎﻩ ﻫﺎﻱ ﺭﺍﺩﻳﻜﺎﻝ‪ /‬ﺁﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻴﻮ ﺭﺍ‬ ‫ﺣﺬﻑ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺭﺍﻳﺞ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺜﺎﻝ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ ﺍﺯ ﺣﺎﻣﻴﺎﻥ ﻓﺎﺷﻴﺴﻢ ﻭ ﻧﺎﺯﻳﺴﻢ ﺍﺯ ﺻﻠﻴﺐ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﻭ‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﻧﺸﺎﻥ ﻫﺎﻱ ﻧﺎﺯﻱ ﺩﺭ ﻛﺎﺭﻫﺎﻱ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﺧﻮﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﻮ‪ ،‬ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺍﺯ ﺳﻮﻱ ﻫﺮ ﺩﻭ ﻃﺮﻑ ﻣﻨﺎﺯﻋﻪ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﻴﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺜﺎﻝ‪ ،‬ﻫﺮ ﺩﻭ ﻃﺮﻑ ﻣﻨﺎﺯﻋﻪ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﻟﻨﺪ ﺷﻤﺎﻟﻲ ﺍﺯ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻣﻲ ﻛﺮﺩﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ‬ ‫ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺍﻳﺮﻟﻨﺪ ﺷﻤﺎﻟﻲ‪،‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺷﻌﺎﺭﻫﺎﻱ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺷﺎﻥ‪ ،‬ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎﻱ ﺩﻳﻮﺍﺭﻱ ﺑﺰﺭﮔﻲ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺁﻧﻬﺎ ﺩﻳﻮﺍﺭﻧﮕﺎﺭﻩ )ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺩﻳﻮﺍﺭﻱ(ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﺮﻟﻨﺪ ﺷﻤﺎﻟﻲ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺑﺮﺍﻓﺮﺍﺷﺘﻦ‬ ‫ﭘﺮﭼﻢ ﻫﺎ ﻭ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻛﺮﺩﻥ ﺳﺘﻮﻥ ﻫﺎﻱ ﺑﺰﺭگ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﻫﺎ ﺍﺯ ﺩﻳﻮﺍﺭﻧﮕﺎﺭﻩ ﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻭﺳﻴﻠﻪ ﺍﻱ‬ ‫ﺑﺮﺍﻱ ﺑﻴﺎﻥ ﺍﺩﻋﺎﻫﺎﻱ ﺳﺮﺯﻣﻴﻨﻲ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﺍﻥ ﺩﻳﻮﺍﺭﻫﺎﻳﻲ ﺭﺍ ﻛﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺑﺮ‬ ‫ﺭﻭﻱ ﻣﻌﺎﺑﺮ ﻣﺮﺯﻱ ﻳﺎ ﺧﻄﻮﻁ ﺻﻠﺢ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻳﺎ ﺩﻳﻮﺍﺭﻫﺎﻱ ﺑﻠﻨﺪﻱ ﻛﻪ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﺎﺕ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺭﺍ ﺍﺯ‬ ‫ﻫﻢ ﺟﺪﺍ ﻣﻲ ﻛﺮﺩ‪ ،‬ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻣﻲ ﻛﺮﺩﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺩﻳﻮﺍﺭﻧﮕﺎﺭﻩ ﻫﺎﻯ ﺩﺭ ﻳﻚ ﺩﻭﺭﻩ ﻃﻮﻻﻧﻰ ﺑﺴﻂ ﻭ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺍﻧﺪ ﻭ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﺿﻤﻦ ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺳﻴﻚ‬ ‫ﻣﺸﺨﺼﻰ ﺭﺍ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺤﺘﻮﺍﻳﻰ ﻗﻮﻳﺎ ﻧﻤﺎﺩﻳﻦ ﻳﺎ ﺷﻤﺎﻳﻞ ﻧﮕﺎﺭﺍﻧﻪ )ﺁﻳﻜﻮﻧﻮﮔﺮﺍﻓﻴﻚ( ﺩﺍﺭﻧﺪ‪ .‬ﺩﻳﻮﺍﺭﻧﮕﺎﺭﻩ‬ ‫ﻫﺎﻯ ﻣﻴﻬﻦ ﭘﺮﺳﺘﺎﻥ ﺍﻳﺮﻟﻨﺪﻯ)ﻟﻮﻳﺎﻟﻴﺴﺖ ﻫﺎ( ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺑﻪ ﺣﻮﺍﺩﺙ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﻴﻦ ﺟﻴﻤﺰ ﺩﻭﻡ ﻭ‬ ‫ﻭﻳﻠﻴﺎﻡ ﺳﻮﻡ ﺩﺭ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﻗﺮﻥ ﻫﻔﺪﻫﻢ ﺑﺎﺯ ﻣﻰ ﮔﺮﺩﺩ‪ ،‬ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺩﺍﺭﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺎﻝ ﺁﻧﻜﻪ ﺩﻳﻮﺍﺭﻧﮕﺎﺭﻩ ﻫﺎﻯ ﺟﻤﻬﻮﺭﻯ ﺧﻮﺍﻫﺎﻥ ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻼﺕ ﺍﺧﻴﺮ‬ ‫ﺍﻳﺮﻟﻨﺪ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬

‫‪ 2,2‬ﺑﻨﻜﺴﻰ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺭﻩ ﺩﺭ ﻛﺘﺎﺑﺶ ﺍﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻣﻰ ﻧﻮﻳﺴﺪ ‪» :‬ﺁﺩﻡ ﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﺷﻬﺮﻫﺎﻯ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺍﺩﺍﺭﻩ ﻣﻰ ﻛﻨﻨﺪ‬ ‫ﻫﻨﺮ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﻧﮕﺎﺭﻯ ﺭﺍ ﺩﺭﻙ ﻧﻤﻰ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﭼﻮﻥ ﻓﻜﺮ ﻣﻰ ﻛﻨﻨﺪ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰﻯ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﻣﮕﺮ‬ ‫ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺳﻮﺩﺩﻩ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺍﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﺍﻳﻦ ﻃﺮﺯ ﻓﻜﺮ ﺍﻳﺪﻩ ﻫﺎﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻼ ﺑﻰ ﺍﺭﺯﺵ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﺩﻳﻮﺍﺭﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﻫﺎ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﻣﻰ ﺗﺮﺳﺎﻧﺪ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﻧﻤﺎﺩ ﺍﻓﻮﻝ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻰ ﺩﺍﻧﻨﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﻫﻨﺮ‬ ‫ﺧﻂ ﺧﻄﻰ ﻛﺮﺩﻥ ﻳﺎ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻰ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﺍﺯ ﻧﻈﺮ ﺳﻪ ﮔﺮﻭﻩ ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺍﺟﺘﻤﺎﻉ ﺧﻄﺮﻧﺎﻙ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ‬ ‫ﺍﺳﺖ‪ :‬ﺳﻴﺎﺳﺘﻤﺪﺍﺭﺍﻥ‪ ،‬ﻣﺪﻳﺮﺍﻥ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻰ‪ ،‬ﻭ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎﻥ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻰ‪.‬‬ ‫ﺁﺩﻡ ﻫﺎﻳﻰ ﻛﻪ ﻭﺍﻗﻌﺎ‪ ،‬ﻣﺤﻠﻪ ﻫﺎﻯ ﻣﺎ ﺭﺍ ﺧﻂ ﺧﻄﻰ ﻭ ﺧﺮﺍﺏ ﻣﻰ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎﻳﻰ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﺷﻌﺎﺭﻫﺎ ﻭ ﭘﻴﺎﻡ ﻫﺎﻯ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻰ ﻏﻮﻝ ﭘﻴﻜﺮﺷﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺧﻂ ﻫﺎﻯ ﺧﺮﭼﻨﮓ‪-‬ﻗﻮﺭﺑﺎﻏﻪ ﺍﻯ ﺭﻭﻯ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ‬ ‫ﻫﺎ ﻭ ﺍﺗﻮﺑﻮﺱ ﻫﺎ ﻣﻰ ﻧﻮﻳﺴﻨﺪ ﻭ ﺗﻤﺎﻡ ﺗﻼﺷﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﻣﻰ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ ﺣﺴﻰ ﺭﺍ ﺩﺭﻭﻧﻤﺎﻥ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﺁﻭﺭﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﺎ‬ ‫ﻣﺤﺼﻮﻻﺗﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﻧﺨﺮﻳﺪﻩ ﺍﻳﻢ‪ ،‬ﺍﺣﺴﺎﺱ ﺁﺭﺍﻣﺶ ﻧﻜﻨﻴﻢ‪ .‬ﺁﻧﻬﺎ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﺩﺍﺭﻧﺪ ﻭ ﺣﺘﻰ ﺩﺭ ﻛﻞ‪» ،‬ﺑﺎﻳﺪ« ﭘﻴﺎﻡ‬ ‫ﻫﺎﻳﺸﺎﻥ ﺭﺍ‪ ،‬ﺩﺭﺳﺖ‪ ،‬ﺩﺭﺻﻮﺭﺗﻤﺎﻥ ﻓﺮﻳﺎﺩ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺁﻥ ﻫﻢ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻭﺟﻪ ﻣﻤﻜﻦ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﺑﻪ‬ ‫ﺷﻤﺎ ﺍﺟﺎﺯﻩ ﻧﻤﻰ ﺩﻫﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﺎﺳﺨﺸﺎﻥ ﺭﺍ ﺑﺪﻫﻴﺪ‪«.‬‬

‫ﺩﻳﻮﺍﺭ ﻧﮕﺎﺭﻱ ﻣﻄﺮﺡ ﺍﺳﺖ‪ ،‬ﺍﺯ ﺟﻬﺎﺗﻲ ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺳﻪ ﭘﺎﻳﻪ ﺷﺒﻴﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﻟﻴﻜﻦ ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻲ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎ ﺗﻔﺎﻭﺕ‬ ‫ﻫﺎﻳﻲ ﺍﺻﻮﻟﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲ ﺧﻮﺭﺩ‪.‬‬

‫ﺩﻳﻮﺍﺭﻧﮕﺎﺭﻯ ﻏﻴﺮﺭﺳﻤﻰ‪ ،‬ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻰ‬ ‫ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻰ ﺑﺨﺸﻰ ﺍﺯ ﻫﻨﺮﻫﺎﻯ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻰ ﻭ ﻧﻴﺰ ﺍﺯ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺍﺻﻠﻰ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﻴﭗ ﻫﺎپ ﺑﻪ ﺷﻤﺎﺭ ﻣﻰ ﺭﻭﺩ‪.‬‬ ‫ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺁﻥ ﺑﺨﺶ ﺍﺯ ﮔﺮﺍﻓﻴﻚ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻛﻮﭼﻪ ﻫﺎ ﻭ ﺧﻴﺎﺑﺎﻥ ﻫﺎﻯ ﺷﻬﺮ ﺑﺎ ﺁﻥ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﻣﻰ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺍﻳﻦ ﻫﻨﺮ ﺗﺎﺭﻳﺨﭽﻪ ﺍﻯ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﻛﻬﻦ ﺩﺍﺭﺩ ﻭ ﺭﻳﺸﻪ ﺩﺭ ﺳﻨﮓ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎﻯ ﺗﺎﺭﻳﺨﻰ ﻏﺎﺭﻫﺎ ﻭ ﻛﺘﻴﺒﻪ ﻫﺎﻯ‬ ‫ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻰ ﺩﺍﺭﺩ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺑﺮﺧﻰ ﻣﻮﺍﺭﺩ ﺩﻳﻮﺍﺭﻧﻮﻳﺴﻰ ﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎﺭ ﺑﺎ ﺩﻗﺖ ﻭ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﺍﻧﻪ ﺍﺟﺮﺍ ﻣﻰ ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺳﺒﻚ ﻫﺎﻯ ﻣﺘﻌﺪﺩﻯ‬ ‫ﺑﻪ ﺧﻮﺩ ﻣﻰ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻰ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺁﺛﺎﺭ ﺑﺎﺭ ﻣﻌﻨﺎﻳﻰ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺩﻭﺵ ﻣﻰ ﻛﺸﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﺣﺎﻭﻯ ﻳﻦ‬ ‫ﭘﻴﺎﻡ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻰ ﻳﺎ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺣﺘﻰ ﺑﺎ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺍﻓﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎﻯ ﺭﻧﮕﻰ ﺑﺮ ﺭﻭﻯ ﺩﻳﻮﺍﺭﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ‬ ‫ﻫﺎ ﻭ ﻗﻄﺎﺭﻫﺎ ﺭﺳﻢ ﻣﻰ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﻣﺜﺎﻝ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺯﻣﻴﻨﻪ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﺑﺮﻟﻴﻦ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺍﺗﺤﺎﺩ ﺁﻟﻤﺎﻥ ﺷﺮﻗﻰ ﻭ‬ ‫ﻏﺮﺑﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻟﺒﺮﻳﺰ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﺁﺛﺎﺭ ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻰ ﻫﺎ ﺍﻏﻠﺐ ﺑﺎ ﺍﻧﮕﻴﺰﻩ ﻫﺎﻯ ﺷﺨﺼﻰ ﺭﻭﻯ ﺩﺭ ﻭ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﻭ ﺍﻣﺎﻛﻦ ﻋﻤﻮﻣﻰ ﻛﺸﻴﺪﻩ ﻣﻰ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺍﻳﻦ ﻛﺎﺭ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﺩﺭ ﻫﻤﻪ ﺟﺎﻯ ﺩﻧﻴﺎ ﺑﺎ ﻣﻨﻊ ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﺩﺍﻣﻪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮﻩ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻫﺎﻯ‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻫﻨﺮ ﺯﻳﺮﺯﻣﻴﻨﻰ ﻣﻰ ﭘﺮﺩﺍﺯﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻰ ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎﻯ ﺳﺮﺩﺳﺘﻰ ﻭ ﻳﺎﺩﮔﺎﺭﻯ ﻫﺎﻯ ﺭﻭﻯ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺑﻮﺩﻩ ﻭ ﻧﻴﺰ ﻣﺨﺘﺺ ﺳﻦ ﻳﺎ‬ ‫ﻃﺒﻘﻪ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺧﺎﺻﻰ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﺍﻣﺮﻭﺯﻩ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻰ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻫﺮ ﻫﻨﺮ ﺩﻳﮕﺮﻯ ﻣﻮﺭﺩ ﺑﺪﻓﻬﻤﻰ ﻭ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ‬ ‫ﻧﺎﺑﺠﺎ ﻭﺍﻗﻊ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﺩﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻯ ﺍﺯ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎ ﺟﻨﺒﻪ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭ ﻭ ﺑﻴﺎﻥ ﮔﺮﺍﻯ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩﻩ ﻭ‬ ‫ﺑﺼﻮﺭﺕ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎﻳﻰ ﺑﺎ ﺣﺮﻭﻑ ﺭﻧﮕﺎﺭﻧﮓ ﻭ ﭘﻴﭻ ﺩﺭ ﭘﻴﭻ ﺩﺭ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﺮ ﺧﻼﻑ ﺁﻧﭽﻪ ﻣﻰ ﮔﻮﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺩﻳﻮﺍﺭ ﻧﮕﺎﺷﺘﻦ ﻳﺎ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻰ ﭘﻴﺶ ﭘﺎ ﺍﻓﺘﺎﺩﻩ ﺗﺮﻳﻦ ﺷﻜﻞ ﻫﻨﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬ﻣﻤﻜﻦ‬ ‫ﺍﺳﺖ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﻠﻖ ﭼﻨﻴﻦ ﺁﺛﺎﺭﻯ ﻣﺠﺒﻮﺭ ﺷﻮﻳﺪ‪ ،‬ﺷﺒﺎﻧﻪ‪ ،‬ﭘﺎﻭﺭﭼﻴﻦ ﭘﺎﻭﺭﭼﻴﻦ‪ ،‬ﺍﺯ ﺧﺎﻧﻪ ﺧﺎﺭﺝ ﺷﻮﻳﺪ ﻭ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺎﺩﺭﺗﺎﻥ ﻫﻢ ﺩﺭﻭﻍ ﺑﮕﻮﻳﻴﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﺍﻳﻦ ﻫﻨﺮ‪ ،‬ﺩﺭ ﻭﺍﻗﻊ ﻳﻜﻰ ﺍﺯ ﺭﺍﺳﺘﻴﻦ ﺗﺮﻳﻦ ﻗﺎﻟﺐ ﻫﺎﻯ ﻫﻨﺮﻯ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺍﻳﻦ ﻫﻨﺮ ﻣﺨﺘﺺ ﻋﺪﻩ ﺍﻯ ﺧﺎﺹ ﻭ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻧﻴﺴﺖ؛ ﺑﻰ ﺧﻮﺩﻯ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﺰﺭگ ﻧﻜﺮﺩﻩ ﺍﻧﺪ ﻭ ﺟﺎﺭﻭﺟﻨﺠﺎﻝ‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻰ ﺑﺮﺍﻳﺶ ﺑﻪ ﺭﺍﻩ ﻧﻴﺎﻧﺪﺍﺧﺘﻪ ﺍﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺍﻳﻦ ﻫﻨﺮ ﺭﻭﻯ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺩﻳﻮﺍﺭﻫﺎﻯ ﻣﻮﺟﻮﺩ ﺷﻬﺮ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺩﺍﺩﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ ﻭ ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻫﻢ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻭﺭﻭﺩﻯ ﺍﺯ ﺩﻳﺪﻥ ﺁﻥ ﻣﺤﺮﻭﻡ ﻧﺸﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺩﻳﻮﺍﺭﻧﮕﺎﺭﻯ‬ ‫ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺩﻳﻮﺍﺭﻱ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺍﺷﻜﺎ ﻝ ﻫﻨﺮﻱ ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻫﻤﻮﺍﺭﻩ ﺍﺯ ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﺍﺭ‬ ‫ﺑﻮﺩﻩ‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺁﻥ ﺑﺮ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺍﺯ ﺩﻳﺮﺑﺎﺯ ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ﺁﻥ ﭼﻨﺎﻥ ﭘﺎﻳﺪﺍﺭ ﻭ ﻣﺎﻧﺪﻧﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ‬ ‫ﻛﻤﺘﺮ ﺭﺷﺘﻪ ﻱ ﻫﻨﺮﻱ ﭼﻨﻴﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮﻱ ﺭﺍ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺯﻳﺮﺍ ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻲ ﺍﺯ ﺭﺷﺘﻪ ﻫﺎﻱ ﻫﻨﺮﻱ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻃﻌﻲ‬ ‫ﺍﺯ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﻭ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺧﺎﺻﻲ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻭ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻃﻌﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﺭﻓﺘﻪ ﻳﺎ‬ ‫ﻛﺎﺭﺑﺮﺩ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺩﺳﺖ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﻧﺪ‪ .‬ﺍﻣﺎ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺩﻳﻮﺍﺭﻱ ﺭﺍ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻥ ﺍﻭﻟﻴﻦ ﺯﺍﻳﺶ ﺭﺍﺳﺘﻴﻦ ﻫﻨﺮﻱ ﺍﻧﺴﺎﻥ‬ ‫ﺩﺭ ﺳﭙﻴﺪﻩ ﺩﻡ ﺗﺎﺭﻳﺦ ﻫﻨﺮ ﺩﺍﻧﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮﺭﻱ ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮﻥ ﺗﺪﺍﻭﻡ ﻭ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺭ ﺑﻄﻦ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﺟﻮﺍﻣﻊ‬ ‫ﺑﺸﺮﻱ ﺣﻔﻆ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻫﺮ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺮ ﺭﻭﻱ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﺗﺮﺳﻴﻢ ﺷﻮﺩ ﻭ ﻳﺎ ﺩﺭ ﺟﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﻛﺎﺭ ﮔﺮﺩﺩ ﻭ ﺳﭙﺲ ﺭﻭﻱ ﺩﻳﻮﺍﺭ‬ ‫ﻧﺼﺐ ﺷﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﻧﮕﺎﺭﻱ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻭ ﺗﻔﺎﻭﺕ ﻋﻤﺪﻩ ﻱ ﺍﻳﻦ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺳﻪ ﭘﺎﻳﻪ ﺍﻱ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﻧﮕﺎﺭﻱ ﺩﺭ ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻳﺎ ﻣﻌﻤﺎﺭﻱ ﻭ ﻓﻀﺎﻱ ﺍﻃﺮﺍﻑ ﺧﻮﺩ ﺭﺑﻂ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩﻩ ﻭ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺩﺭ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻫﻨﺮ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺩﻳﻮﺍﺭﻱ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻫﻨﺮﻱ ﺍﺳﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﺎ ﻓﻀﺎ‪،‬‬ ‫ﻣﻌﻤﺎﺭﻱ ﻭ ﺷﻬﺮﻭﻧﺪ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎﻱ ﺩﻳﻮﺍﺭﻱ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻧﻨﺪ ﺩﻟﺒﺴﺘﮕﻲ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﻛﻨﻨﺪ ﻭ ﺧﺎﻃﺮﻩ‬ ‫ﻫﺎﻱ ﺟﺪﻳﺪﻱ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺳﺎﻛﻨﺎﻥ ﺍﺯ ﺩﻧﻴﺎﻱ ﻓﺮﺍﻣﻮﺵ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﭘﺲ ﻫﻤﻪ ﻱ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﺎ ﺭﻗﻢ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ‬ ‫ﻛﺎﺭﻛﺮﺩ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺩﻳﻮﺍﺭﻱ ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎﺭﻛﺮﺩ ﺁﻥ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻗﻄﻌﺎً ﺗﺄﺛﻴﺮﺍﺕ ﺁﻥ ﺩﺭ ﺩﺭﺍﺯﻣﺪﺕ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﻧﮕﺎﺭﻱ ﺑﻪ ﭼﻴﺰﻱ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﺧﻠﻖ ﺍﺛﺮ ﻫﻨﺮﻱ ﺩﺭ ﺍﺑﻌﺎﺩ ﺑﺰﺭگ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎﻱ ﺑﻮﻡ ﻳﺎ ﺳﻄﺢ ﭼﻮﺑﻲ ﻭ‬ ‫ﺍﻳﻨﻜﻪ ﺻﺮﻓﺎً ﺑﺮ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪﻩ‪ ،‬ﺩﻻﻟﺖ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺩﺭ ﻋﻴﻦ ﺣﺎﻝ ﺑﻪ ﺧﺼﻠﺘﻲ ﻭﻳﮋﻩ ﻳﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ‬ ‫ﺑﻪ ﺣﺴﻲ ﺧﺎﺹ ﻛﻪ ﺿﺮﻭﺭﺕ ﻫﺎﻳﻲ ﻓﻨﻲ ﻭ ﺯﻳﺒﺎﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ ﺍﻱ ﺭﺍ ﻃﺮﺡ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻧﻴﺰ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﭼﺮﺍ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﻜﺎﻥ ﺩﺍﺋﻤﻲ ﺍﺛﺮ‪ ،‬ﭘﺎﺭﻩ ﺍﻱ ﺟﺪﺍﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻭ ﺑﻨﻴﺎﺩﻳﻦ ﺍﺯ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻥ ﻣﺤﺴﻮﺏ ﻣﻲ ﮔﺮﺩﺩ‪ .‬ﻣﻮﺍﺭﺩ ﻓﻨﻲ ﻛﻪ ﺩﺭ‬

‫ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻰ ﺍﺛﺮ ﺑﻨﻜﺴﻰ‬

‫‪62‬‬

‫ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮﻱ‬

‫ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺷﻮﺩ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻫﻨﺮ ﻣﺮﺩﻣﻰ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩﻯ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ ﺭﺥ ﺩﻫﺪ ﻧﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺟﻮﻳﺎﻧﻪ ﻭ‬ ‫ﺳﺘﻴﺰﺍﻧﻪ‪ .‬ﺁﻧﭽﻪ ﻧﻴﺰ ﺩﺭ ﺑﺎﺏ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺩﻭﻟﺖ ﻫﺎﻯ ﺩﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻰ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﺪ‪ ،‬ﺻﺮﻓﺎ ﺟﻨﺒﻪ ﺁﺷﻨﺎﻳﻰ ﺩﺍﺭﺩ‬ ‫ﻭ ﻣﻮﺭﺩ ﻗﺒﻮﻝ ﻧﻤﻰ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺁﻧﭽﻪ ﺁﺷﻜﺎﺭ ﺍﺳﺖ ﺁﻥ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻥ ﺍﺯ ﺧﻴﺎﺑﺎﻥ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺎﻟﻘﻮﻩ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﻧﺎﻡ‬ ‫ﺑﺮﺩ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﺧﺎﻟﻲ ﻭ ﻣﺘﺮﻭﻙ ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮﺩﻡ ﺍﺯ ﺁﻧﻬﺎ ﻫﺮﺍﺱ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺩﺍﺷﺖ ﻭ ﺑﻪ ﺿﻌﻒ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺍﮔﺮ ﺩﺭ ﺁﻧﻬﺎ ﺟﻨﺐ ﻭ ﺟﻮﺵ ﻭ ﺣﻴﺎﺕ ﺷﻬﺮﻱ ﻭﺟﻮﺩ ﺩﺍﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻪ ﺳﻮﻱ ﺁﻧﻬﺎ ﺟﺬﺏ ﻣﻲ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ ﻭ ﺁﻧﻬﺎ ﺭﺍ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺛﺮﻭﺕ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺍﺗﻔﺎﻗﻰ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻨﺮﻫﺎﻯ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻰ ﺑﺎ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ‬ ‫ﺩﺭﺩﺳﺮ ﻭ ﻫﺰﻳﻨﻪ‪ ،‬ﻭ ﺑﺎ ﺍﻧﺪﻛﻰ ﺗﺄﻣﻞ ﻭ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﻣﺴﺌﻮﻻﻥ ﺷﻬﺮﻯ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﻣﻰ ﺩﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺩﺭ ﻫﻨﺮ ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻦ ﻭ ﻣﻬﺎﺭﺗﺶ ﺭﺍ ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺍﺭﺍﺋﻪ ﻣﻲ ﺩﻫﺪ ﻭ ﻣﻘﺎﻣﻲ ﻫﻢ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ‬ ‫ﺗﻮﻟﻲ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﻭ ﺳﺎﺯﻧﺪﻩ ﻛﺴﺐ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺩﺭ ﺍﻳﻨﺠﺎ‪ ،‬ﺍﺣﺘﻴﺎﺟﺎﺕ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻭ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻋﻤﻮﻡ‪ ،‬ﺍﺯ ﻫﻨﺮ ﻭ‬ ‫ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻨﺮﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﺧﻼﻗﻴﺖ ﻫﻨﺮﻱ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‬ ‫ﻭ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺩﺭﻭﻥ ﺍﺣﺘﻴﺎﺟﺎﺕ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻭﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﻨﺸﺄ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﺍﺷﺨﺎﺹ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺷﺨﺺ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻨﺮ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺷﺮﻳﻚ ﻭﻣﺴﺌﻮﻟﻨﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺍﮔﺮ ﻓﻘﻂ‬ ‫ﺷﺨﺺ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﺭﺍ ﺳﺰﺍﻭﺍﺭ ﺍﻓﺘﺨﺎﺭ ﻭ ﭘﺎﺩﺍﺵ ﺑﺪﺍﻧﻴﻢ‪ ،‬ﻧﺎﺩﺭﺳﺖ ﮔﻔﺘﻪ ﻭ ﺑﻪ ﮔﻤﺮﺍﻫﻲ ﺭﻓﺘﻪ ﺍﻳﻢ‪ .‬ﻫﻨﺮ ﻋﻤﻮﻣﻲ‬ ‫ﻭﺍﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺭﺍﺑﻄﻪ ﻣﺘﻘﺎﺑﻠﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﻤﻮﻡ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺍﺭﺩ‪ ،‬ﺭﺍﺑﻄﻪ ﺍﻱ ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻓﺮﺿﻴﺎﺕ ﻣﺸﺘﺮﻙ ﻣﻴﺎﻥ‬ ‫ﻣﺮﺩﻡ‪ .‬ﻫﻨﺮ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻋﻤﻮﻡ ﻣﺮﺩﻡ ﺭﺍ ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮﺭﺩ ﺣﻤﻠﻪ ﻗﺮﺍﺭ ﺩﻫﺪ ﻳﺎ ﺑﺨﻮﺍﻫﺪ ﻛﻨﺘﺮﻝ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻨﺮ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻡ ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ ﻱ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﺑﻪ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﻋﻤﻮﻡ ﻗﺮﺍﺭ ﺑﮕﻴﺮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﺗﻔﻜﺮ‪ ،‬ﺩﻳﺪﮔﺎﻫﻰ ﺭﺍ‬ ‫ﻛﻪ ﺻﺮﻓﺎ ﺗﺎﺑﻠﻮﻫﺎﻯ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻰ ﻋﻈﻴﻢ ﻭ ﺩﻳﻮﺍﺭﻧﮕﺎﺭﻯ ﻫﺎﻯ ﺳﻔﺎﺭﺷﻰ ﺭﺍ ﻣﻘﺒﻮﻝ ﻣﻰ ﺩﺍﻧﻨﺪ ﺭﺩ ﻣﻰ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﻫﻨﺮﻯ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺩﻝ ﺟﻮﺍﻣﻊ ﺷﻬﺮﻯ ﺳﺮ ﺑﺮ ﻣﻰ ﺁﻭﺭﺩ ﻭ ﺑﻪ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺍﻧﺤﺼﺎﺭ ﻓﻀﺎﻫﺎﻯ‬ ‫ﺷﻬﺮﻯ ﺑﻪ ﺩﺳﺖ ﺩﻭﻟﺘﻤﻨﺪﺍﻥ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺑﺮ ﻣﻰ ﺧﻴﺰﺩ‪ ،‬ﻣﻰ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺳﺮﺯﻧﺪﮔﻰ ﻭ ﺍﻣﻨﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﺭ‬

‫ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫ ﻛﻮﺛﺮﻱ‪ ،‬ﻣﺴﻌﻮﺩ ‪ ،‬ﻛﺘﺎﺏ »ﺩﺭﺁﻣﺪﻱ ﺑﺮ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻋﺎﻣﻪ ﭘﺴﻨﺪ« ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ ‪ :‬ﻧﺸﺮ ﻃﺮﺡ ﺁﻳﻨﺪﻩ ‪1388 ،‬‬‫ ﺣﺴﺎﻣﻲ‪ ،‬ﻣﻨﺼﻮﺭ‪ ،‬ﻛﺘﺎﺏ »ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺩﻳﻮﺍﺭﻱ ﺍﺯ ﻃﺮﺡ ﺗﺎ ﻣﺮﻣﺖ« ‪ .‬ﺗﻬﺮﺍﻥ ‪ :‬ﻧﺸﺮ ﺳﻤﺖ‪ .‬ﭼﺎپ ﺍﻭﻝ‪1388 ،‬‬‫ ﺑﻨﻜﺴﻰ‪ ،Wall and Piece ،‬ﻟﻨﺪﻥ‪2005 ،‬‬‫ ﻓﻮﻥ ﺟﻮﺋﻞ‪ ،‬ﻣﺎﻳﻚ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻟﻪ »ﮔﻮﺭﻳﻞ ﻫﺎﻯ ﺷﻬﺮﻯ« ‪2006 ،‬‬‫‪ -‬ﺭﺷﺎﺩ‪ ،‬ﻛﺎﺭﺍﻥ ‪ ،‬ﻣﻘﺎﻟﻪ »ﻫﻨﺮ ﺷﻬﺮﻯ«‪ ،‬ﺍﺳﺘﻮﺩﻳﻮ ﻛﻼﻩ‪2006 ،‬‬

‫‪65‬‬

‫ﮔﺴﺘﺮﺵ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻰ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻭ ﺧﺎﻭﺭﻣﻴﺎﻧﻪ‬

‫ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻰ ﺍﺛﺮ ﺑﻨﻜﺴﻰ‪ ،‬ﻟﻨﺪﻥ‬

‫ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻰ ﺩﺭ ﺧﺎﻭﺭﻣﻴﺎﻧﻪ ﻛﻢ ﻛﻢ ﺩﺭ ﺣﺎﻝ ﺩﺳﺖ ﻭ ﭘﺎ ﻛﺮﺩﻥ ﺟﺎﻳﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﺧﻮﺩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺩﻫﻬﺎ ﻧﻘﺎﺷﻰ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻰ‬ ‫ﺭﺍ ﻣﻰ ﺗﻮﺍﻥ ﺑﺮ ﺩﻳﻮﺍﺭﻫﺎﻯ ﺍﻣﺎﺭﺍﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ ﻋﺮﺑﻰ ﭘﻴﺪﺍ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﭼﺎپ ﺩﻭ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻧﺎﻣﻪ ﻫﻤﺸﻬﺮﻯ ﻣﺒﻨﻰ‬ ‫ﺑﺮ ﻧﮕﺎﺭﻧﺪﮔﺎﻥ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﻰ ﺷﻬﺮ ﻛﻪ ﺑﺎ ﭼﺎپ ﺁﺛﺎﺭ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﻯ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ ﺍﺳﺘﻌﺎﺭﻯ »ﺍﻯ ﻭﺍﻥ ﻭﺍﻥ« ﺑﺮ ﺭﻭﻯ‬ ‫ﺩﻳﻮﺍﺭﻫﺎﻯ ﺷﻬﺮ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺑﻮﺩ ﮔﻮﺍﻩ ﺑﺮ ﺍﻳﻦ ﻣﺪﻋﺎ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺣﺼﺎﺭ ﻛﺮﺍﻧﻪ ﺑﺎﺧﺘﺮﻯ ﺍﺳﺮﺍﺋﻴﻞ ﻧﻴﺰ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﺭﻭﺯﻫﺎ ﻣﻜﺎﻥ ﻣﺤﺒﻮﺑﻰ ﺑﺮﺍﻯ ﻧﮕﺎﺭﻧﺪﮔﺎﻥ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻰ ﺍﺳﺖ ﺗﺎ ﺧﺎﻃﺮﻩ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﺑﺮﻟﻴﻦ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺭﻭﻯ ﺍﻳﻦ ﺣﺼﺎﺭ‬ ‫ﻧﻘﺶ ﺑﺒﻨﺪﺩ‪.‬‬

‫ﺩﻻﻳﻞ ﻋﺪﻡ ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮﻱ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ‬ ‫ﺍﻳﻦ ﻛﻪ ﭼﺮﺍ ﻓﺮﻡ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻭ ﻫﻨﺠﺎﺭ ﺷﻜﻨﺎﻧﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎﻱ ﺩﻳﻮﺍﺭﻱ ﻭ ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻛﻞ ﻫﻨﺮﻫﺎﻱ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬ ‫ﻫﻴﭻ ﮔﺎﻩ ﻗﺒﻞ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺷﻜﻞ ﻧﮕﺮﻓﺖ ﺟﺎﻱ ﺑﺤﺚ ﺩﺍﺭﺩ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ ﺩﺭ ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺷﺠﺎﻋﺖ‬ ‫ﺍﻧﺠﺎﻡ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﻭ ﺍﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﻨﺮﻫﺎﻱ ﺍﻋﺘﺮﺍﺿﻲ ﺭﻳﺸﻪ ﺩﺭ ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻥ ﻓﻮﺗﺒﺎﻝ ﻭ ﮔﺮﻭﻩ ﻫﺎﻱ ﺭﺍﻙ ﻭ ﻣﺘﺎﻝ‬ ‫ﺩﺍﺭﺩ ﻛﻪ ﻧﺎﻡ ﺧﻮﺍﻧﻨﺪﻩ ‪ ،‬ﺗﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎﺯﻳﻜﻦ ﻳﺎ ﺷﻌﺎﺭ ﺧﺎﺻﻲ ﺭﺍ ﺑﺮ ﺭﻭﻱ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﻫﺎﻱ ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﻡ ﺧﺎﺻﻲ‬ ‫ﺷﻜﻞ ﻣﻲ ﺩﺍﺩﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺍﻱ ﺧﺎﻟﻲ ﺑﻮﺩﻥ ﺟﺎﻱ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﺩﺭ ﺗﻬﺮﺍﻥ‪ ،‬ﻗﺒﻞ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳﻼﻣﻲ ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮﺍﻥ ﺩﻻﻳﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ‬ ‫ﺫﻛﺮ ﻛﺮﺩ‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﺑﻲ ﺛﺒﺎﺗﻲ ﺯﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮﺩﻡ ﺩﺭ ﺩﻭﺭﺍﻥ ﺟﻨﮓ ﻭ ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺁﻥ ‪ ،‬ﻭ ﺣﺘﻲ ﻗﺒﻞ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﻓﺸﺎﺭ ﭼﻴﺮﻩ ﺑﺮ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﻭ ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎﻱ ﺁﻥ ﻭ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﻄﺮ ﻭ ﺭﻳﺴﻚ ﺑﺎﻻﻱ ﺍﺭﺗﻜﺎﺏ ﺟﺮﻡ ﺩﻳﻮﺍﺭﻧﻮﻳﺴﻲ‬ ‫)ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻫﻴﭻ ﻗﺎﻧﻮﻥ ﻣﺸﺨﺼﻲ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﻭﺟﻮﺩ ﻧﺪﺍﺭﺩ ﻭ ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻲ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺭﻳﺴﻚ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﺭﺍ‬ ‫ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻣﻲ ﺩﻫﺪ(‬ ‫‪ .3‬ﺑﻲ ﺛﺒﺎﺗﻲ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻭ ﻧﻮﻉ ﻧﮕﺎﻩ ﻣﺮﺩﻡ ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ‬ ‫‪ .4‬ﺧﺎﻟﻲ ﺑﻮﺩﻥ ﺟﺎﻱ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺕ ﻣﻮﺛﺮ ﻭ ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬﺍﺭ ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺗﺎ ﺩﻫﻪ ‪ 70‬ﺁﻧﭽﻪ ﺩﺭ ﻏﺮﺏ ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻴﻢ‬ ‫‪ .5‬ﻓﻀﺎﻱ ﻫﻨﺮ ﻧﻮﭘﺎﻱ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﺪﻩ ﻫﺎﻱ ﻏﻴﺮ ﺍﻟﻬﺎﻡ ﺑﺨﺶ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻭ ﺑﺪﻭﻥ ﺗﻔﻜﺮ ﻋﻤﻴﻖ ﻭ‬ ‫ﺑﺎ ﺍﻳﺪﻩ ﻫﺎﻱ ﺳﻄﺤﻲ ‪ ،‬ﮔﺎﻫﻲ ﻧﻴﺰ ﻛﭙﻲ ﻧﺎﺷﻴﺎﻧﻪ ﺍﻳﺪﻩ ﻫﺎﻱ ﺣﺮﻓﻪ ﺍﻱ ﺑﻮﺩ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﺪ ﺍﺯ ﺍﻧﻘﻼﺏ ﺍﺳﻼﻣﻲ ﺗﺎ ﺍﻭﺍﺧﺮ ﺩﻫﻪ ‪ ، 70‬ﺗﻬﺮﺍﻥ ﻭ ﺳﺎﻳﺮ ﺷﻬﺮﻫﺎﻱ ﺑﺰﺭگ ﺍﻳﺮﺍﻥ‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼﻑ ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ﻫﺎ ﻭ‬ ‫ﺳﺎﻳﺮ ﺷﻬﺮﻫﺎﻱ ﺩﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ ﺧﻮﺵ ﺷﺎﻧﺲ ﺑﻮﺩﻧﺪ ﻛﻪ ﺯﻳﺮ ﺑﻤﺒﺎﺭﺍﻥ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﻭ ﭘﺮﻭﭘﺎﮔﺎﻧﺪﺍ ﻗﺮﺍﺭ ﻧﮕﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺍﻳﻦ ﺍﻣﺮ ﺩﺭ ﺍﻭﺍﻳﻞ ﺩﻫﻪ ‪ 80‬ﺍﻳﺮﺍﻥ ﺍﺗﻔﺎﻕ ﺍﻓﺘﺎﺩ ﻛﻪ ﺷﻬﺮﻫﺎﻱ ﺑﺰﺭگ ﻭ ﺷﻬﺮﻫﺎﻱ ﻛﻮﭼﻚ ﺍﻃﺮﺍﻓﺸﺎﻥ ﻣﻮﺭﺩ‬ ‫ﻫﺠﻮﻡ ﺑﻴﻠﺒﻮﺭﺩﻫﺎ ﻭ ﺭﺳﺎﻧﻪ ﻫﺎﻱ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﺩﻳﮕﺮ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬﺍﺭﻱ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻓﺮﺍﺧﻮﻥ ﮔﺴﺘﺮﺩﻩ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ »ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺭﺍ ﭘﺎﻛﻴﺰﻩ ﻧﮕﻪ ﺩﺍﺭﻳﻢ« ﻋﻠﻴﻪ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﺑﻮﺩ‪ .‬ﺩﺭ‬ ‫ﺁﮔﻮﺳﺖ ‪ 2004‬ﻛﻤﭙﻴﻦ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺁﻥ ﺍﻋﻼﻡ ﺷﺪﻩ ﺑﻮﺩ ﻛﻪ ﺍﺯ ﻫﺮ ﻧﻮﻋﻲ ﻃﺮﺡ ﭘﻴﺸﻨﻬﺎﺩﻱ ﺩﺭ ﺑﺎﺭﻩ‬ ‫ﻋﺪﻡ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺴﺎﻫﻞ ﻧﺴﺐ ﺑﻪ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ‪ ،‬ﺟﺮﻳﻤﻪ ﺧﺎﻃﻴﺎﻥ ﻭ ﻣﻤﻨﻮﻉ ﻛﺮﺩﻥ ﻓﺮﻭﺵ ﺍﺳﭙﺮﻱ ﻫﺎﻱ ﺭﻧﮓ‬ ‫ﺑﻪ ﻧﻮﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﺭﺍ ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺍﺧﻮﺍﻥ ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺗﺼﺎﻭﻳﺮ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﺩﺭ‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺕ ﻭ ﻭﻳﺪﺋﻮ ﻛﻠﻴﭗ ﻫﺎﻱ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺭﺍ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﺍﺳﺘﺪﻻﻝ ﻛﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺟﻬﺎﻥ ﻭﺍﻗﻌﻲ ﺍﺯ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﭼﻴﺰﻱ‬ ‫ﻣﺘﻔﺎﻭﺕ ﺍﺯ ﺗﺼﻮﻳﺮﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺁﻥ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺩﺭ ﻣﻲ ﺁﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻜﻮﻡ ﻣﻲ ﻛﺮﺩ‪.‬‬ ‫ﺍﺳﺘﺮﺍﻟﻴـــﺎ‬ ‫ﺩﺭ ﺍﺳﺘﺮﺍﻟﻴﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﻛﺎﻫﺶ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺍﻣﻮﺍﻝ ﻋﻤﻮﻣﻲ)ﻭﻧﺪﺍﻟﻴﺴﻢ( ﺩﺭ ﺑﺴﻴﺎﺭﻱ ﺍﺯ ﺷﻬﺮﻫﺎ‪ ،‬ﺩﻳﻮﺍﺭﻫﺎ ﻳﺎ ﻣﻨﺎﻃﻘﻲ‬ ‫ﺭﺍ ﻃﺮﺍﺣﻲ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﻧﺪ ﻛﻪ ﺍﺧﺘﺼﺎﺻﺎ ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﺍﻥ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﻃﺮﺍﺣﻲ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪» .‬ﺗﻮﻧﻞ«ﻳﻚ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﻜﺎﻥ ﻫﺎ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﻞ ﺁﻥ ﺩﺭ ﻛﻤﭗ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﻳﺎﻥ ﻛﻤﭙﺮﺩﺍﻭﻥ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺳﻴﺪﻧﻲ ﺍﺳﺖ ﻭ‬ ‫ﺑﺮﺍﻱ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺗﻮﺳﻂ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﻳﺎﻥ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺳﻴﺪﻧﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﮓ ﻛﺮﺩﻥ) ﻧﺎﻡ ﻧﮕﺎﺭﻯ( ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺕ‪ ،‬ﭘﻮﺳﺘﺮ ﻭ‬ ‫ﺁﻓﺮﻳﻨﺶ ﻫﻨﺮﻱ ﻣﻮﺭﺩ ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﻗﺮﺍﺭ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﺩ‪ .‬ﻃﺮﻓﺪﺍﺭﺍﻥ ﺍﻳﻦ ﺍﻳﺪﻩ ﺑﺮ ﺁﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻃﺮﺍﺣﻲ ﺍﻳﻦ‬ ‫ﺩﻳﻮﺍﺭﻫﺎ ﺟﻠﻮﻱ ﻭﻧﺪﺍﻟﻴﺴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺧﻮﺍﻫﺪ ﺷﺪ ﺗﺎ ﺍﻳﻦ ﻛﻪ ﻭﻧﺪﺍﻟﻴﺴﻢ ﺭﺍ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺍﺯ ﺩﻳﮕﺮ ﺳﻮ‪ ،‬ﺍﻳﻦ‬ ‫ﻣﻜﺎﻥ ﻫﺎ ﺑﻪ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﺭﺍ ﻣﻲ ﺩﻫﺪ ﻛﻪ ﺧﻼﻗﻴﺖ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺻﺮﻑ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﺁﺛﺎﺭ ﻫﻨﺮﻱ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻭﻥ‬ ‫ﺁﻥ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻭﻧﺪﺍﻟﻴﺴﻢ ﻳﺎ ﻭﺭﻭﺩ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﻠﻚ ﺩﻳﮕﺮﺍﻥ ﻧﮕﺮﺍﻥ ﺩﺳﺘﮕﻴﺮﻱ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻠﻴﺲ ﻭ‬ ‫ﺩﻳﮕﺮ ﻣﺮﺍﺟﻊ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺁﺳﻴـــــﺎ‬ ‫ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺗﻨﺒﻴﻬﺎﺕ ﺷﺪﻳﺪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻋﻠﻴﻪ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ‪ ،‬ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﺩﺭ ﺁﺳﻴﺎ ﻛﻤﺘﺮ ﺩﻳﺪﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻭﺟﻮﺩ‪،‬‬ ‫ﻳﻚ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﺑﺎ ﻧﺎﻡ » ﭘﻴﻮﺭ« ﺑﺮ ﺭﻭﻱ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺩﻳﻮﺍﺭﻫﺎﻱ ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻱ ﻋﺮﺑﻲ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻣﺮﺍﺟﻊ ﺩﻭﻟﺘﻲ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ ﺍﻭ ﻳﻚ ﻓﻠﺴﻄﻴﻨﻲ‬ ‫ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﺭ ﺑﻴﺖ ﺍﻟﻠﺤﻢ ﺑﻪ ﺩﻧﻴﺎ ﺁﻣﺪﻩ ﺍﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ 1993‬ﺩﺭ ﺳﻨﮕﺎﭘﻮﺭ‪ ،‬ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺭﻧﮓ‬ ‫ﺷﺪﻥ ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺯﻳﺎﺩﻱ ﺍﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﺑﺎ ﺍﺳﭙﺮﻱ ﻫﺎﻱ‬ ‫ﺭﻧﮓ‪ ،‬ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺩﺍﻍ ﺍﺧﺒﺎﺭ ﺗﺒﺪﻳﻞ‬ ‫ﺷﺪ‪ .‬ﭘﻠﻴﺲ ﺩﺍﻧﺸﺠﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﻣﺎﻳﻜﻞ ﭘﻲ ﻓﻲ‬ ‫ﺭﺍ ﻛﻪ ﺩﺭ ﻣﺪﺭﺳﻪ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺳﻨﮕﺎﭘﻮﺭ ﺩﺭﺱ‬ ‫ﻣﻲ ﺧﻮﺍﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺮﻡ ﻭﻧﺪﺍﻟﻴﺴﻢ ﺩﺳﺘﮕﻴﺮ ﻭ‬ ‫ﺟﺮﻳﻤﻪ ﻛﺮﺩ‪ .‬ﻓﻲ ﺑﺮﺍﻱ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺍﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻫﺎ ﻭ‬ ‫ﺩﺯﺩﻳﺪﻥ ﻋﻼﺋﻢ ﺭﺍﻫﻨﻤﺎﻳﻲ ﻭ ﺭﺍﻧﻨﺪﮔﻲ ﻣﻘﺼﺮ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮﻥ ‪ 1966‬ﻭﻧﺪﺍﻟﻴﺴﻢ ﻛﻪ‬ ‫ﺩﺭ ﺍﺻﻞ ﺑﺮﺍﻱ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮﻱ ﺍﺯ ﮔﺴﺘﺮﺵ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ‬ ‫ﺩﺭ ﺳﻨﮕﺎﭘﻮﺭ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ ﺭﺳﻴﺪﻩ ﺑﻮﺩ‪ ،‬ﻗﺎﺿﻲ ﺍﻭ‬ ‫ﺭﺍ ﺑﻪ ﭼﻬﺎﺭ ﻣﺎﻩ ﺯﻧﺪﺍﻥ‪ 3500 ،‬ﺩﻻﺭ ﺳﻨﮕﺎﭘﻮﺭ‬ ‫ﺟﺮﻳﻤﻪ ﻧﻘﺪﻱ ﻭ ﻳﻚ ﺗﻨﺒﻴﻪ ﺑﺪﻧﻲ ﺟﺮﻳﻤﻪ ﻛﺮﺩ‪.‬‬

‫ﻧﺤﻮﻩ ﺑﺮﺧﻮﺭﺩ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻫﺎ ﺑﻪ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ‬ ‫ﺍﻳﺎﻻﺕ ﻣﺘﺤﺪﻩ‬ ‫ﺣﺎﻣﻴﺎﻥ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﻨﺠﺮﻩ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﺑﺮ ﺁﻥ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﺲ ﺍﺩﺑﺎﺭ ﻭ ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﻛﻪ ﺍﺯ ﺣﻀﻮﺭ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﻫﺎ ﺑﺮ ﺩﺭ‬ ‫ﻭ ﺩﻳﻮﺍﺭ ﺷﻬﺮ ﻧﺎﺷﻲ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ‪ ،‬ﻭﻧﺪﺍﻟﻴﺴﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮﻱ ﺭﺍ ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻭ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺭﺍ ﺗﺮﻭﻳﺞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺮﺍﺕ ﺟﺪﻱ ﺗﺮﻱ ﻣﻨﺠﺮ ﺧﻮﺍﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺣﻤﻠﻪ ﺟﺪﻱ ﺷﻬﺮﺩﺍﺭ ﺳﺎﺑﻖ ﻧﻴﻮﻳﻮﺭﻙ ﺍﺩ ﻛﻮچ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ‬ ‫ﭘﻨﺠﺮﻩ ﺷﻜﺴﺘﻪ ﻛﻤﭙﻴﻨﻲ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ ﺭﺍ ﻋﻠﻴﻪ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﺩﺭ ﺷﻬﺮ ﻧﻴﻮﻳﻮﺭﻙ ﺩﺭ ﺍﻭﺍﻳﻞ ﺳﺎﻝ ﻫﺎﻱ ﺩﻫﻪ ‪80‬‬ ‫ﻣﻴﻼﺩﻱ ﺑﻪ ﺭﺍﻩ ﺍﻧﺪﺍﺧﺖ‪ .‬ﺍﻳﻦ ﻛﻤﭙﻴﻦ ﺑﻪ ﭘﺎﻙ ﻛﺮﺩﻥ ﻭ ﺷﺴﺘﻦ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﻫﺎﻱ ﺭﻭﻱ ﺑﺪﻧﻪ ﻗﻄﺎﺭﻫﺎ ﺑﺎ‬ ‫ﻣﻮﺍﺩ ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ ﻭ ﺑﺮﻕ ﺍﻧﺪﺍﺧﺘﻦ ﺁﻧﻬﺎ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻴﻮﻳﻮﺭﻙ ﺷﻬﺮﻱ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺎ ﻛﻨﻮﻥ ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﺤﻤﻞ‬ ‫ﻭ ﺗﺴﺎﻫﻞ ﺭﺍ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻰ ﺍﺯ ﺧﻮﺩ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻩ ﺍﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻫﻤﻪ‪ ،‬ﺩﺭ ﺳﺮﺍﺳﺮ ﺟﻬﺎﻥ ﺑﻪ ﻭﻳﮋﻩ ﺩﺭ‬ ‫ﻛﺸﻮﺭﻫﺎﻳﻰ ﺑﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻫﺎﻯ ﻣﺴﺘﺒﺪ ﺑﺎ ﺍﻗﺘﺪﺍﺭﮔﺮﺍ‪ ،‬ﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺑﺎﺭ ﺳﻴﺎﺳﻰ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻰ ﺑﺎ ﺍﻳﻦ ﻫﻨﺮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ‬ ‫ﺷﺪﻩ ﻭ ﺁﻥ ﺭﺍ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺟﺮﻣﻰ ﻣﺰﺍﺣﻢ ﺗﻠﻘﻰ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺍﺭﻭﭘــــﺎ‬ ‫ﺩﺭ ﺍﺭﻭﭘﺎ ﺟﻮﺧﻪ ﻫﺎﻱ ﭘﺎﻙ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﻣﺤﻼﺕ ﺑﻪ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﻭﺍﻛﻨﺶ ﻧﺸﺎﻥ ﺩﺍﺩﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺜﺎﻝ‪ ،‬ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪1992‬‬ ‫ﺩﺭ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﻛﻪ ﮔﺮﻭﻩ ﺟﻮﺍﻧﺎﻥ ﭘﺮﻭﺗﺴﺘﺎﻥ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺭﻭﺷﻨﮕﺮﺍﻥ ﻓﺮﺍﻧﺴﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰﺍﺕ ﭘﺎﻙ ﻛﻨﻨﺪﻩ ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻲ ﺭﺍ‬ ‫ﻏﺎﺭ ﻣﻴﺮﻳﺮﻧﺰﺩﻳﻚ ﺑﻪ ﻳﻚ ﺭﻭﺳﺘﺎﻱ ﻓﺮﺍﻧﺴﻮﻱ ﺑﻪ ﻧﺎﻡ ﺑﺮﻭﻧﻴﻜﻞ ﺩﺭ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﺎﺭﻥ ﻭ ﮔﺮﻭﻥ ﺑﻪ ﻛﺎﺭ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺁﻥ ﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎﻱ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ﺭﺍ ﺍﺯ ﺭﻭﻱ ﺩﻳﻮﺍﺭﻫﺎ ﺑﺪﻗﺖ ﭘﺎﻙ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰﻱ ﻛﻪ ﺟﺎﻳﺰﻩ‬ ‫ﻧﻮﺑﻞ ﺩﺭ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳﻲ ﺭﺍ ﺑﺮﺍﻱ ﺁﻧﺎﻥ ﺩﺭ ﺳﺎﻝ ‪ 1992‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮﺍﻩ ﺁﻭﺭﺩ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮﻥ ﺭﻓﺘﺎﺭ ﺿﺪ ﺍﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺁﺧﺮﻳﻦ‬

‫ﮔﺮﺍﻓﻴﺘﻰ ﺍﺛﺮ ﺑﻨﻜﺴﻰ‪ ،‬ﺩﻳﻮﺍﺭ ﻣﺮﺯﻯ ﺑﻴﺖ ﺍﻟﻠﺤﻢ ﺩﺭ ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ ﺍﺷﻐﺎﻟﻰ‬

‫‪64‬‬

‫‪-2‬آمار ‪Statistics‬‬ ‫• شهرعام در چند دهه گذشته‪ ،‬رشد چشمگیری داشته است‪ .‬نه فقط ابعاد آن‪ ،‬بلکه تعداد آن هم افزایش یافته است‪ .‬در اوایل دهه هفتاد‪ ،‬به طور متوسط ‪ 2/5‬میلیون نفر در شهر عام سکونت‬ ‫داشتند‪ .‬در حالی که این رقم امروزه در حدود ‪ 15‬میلیون می باشد‪.‬‬ ‫• بعضی قاره ها‪ ،‬از جمله آسیا‪ ،‬در آرزوی شهر عام هستند؛ دیگران از وجود آن سرافکنده اند‪ .‬از آنجا که شهر عام به مناطق گرمسیری و اطراف خط استوا گرایش دارد‪ ،‬ظاهرا تناقضی در کار‬ ‫است‪ :‬صمیمیت و بیگانگی در یکجا ساکن می شوند‪ .‬روزی این محصول کنار گذاشته شده ی تمدن غرب‪ ،‬بار دیگر قطعا جذابیت عتیقه ها را خواهد داشت و تفسیر و رواج شهر عام معنای‬ ‫جدید به آن خواهد بخشید‪.‬‬ ‫• گاهی‪ ،‬یک شهر منحصر به فرد و قدیمی مانند بارسلون‪ ،‬با ساده سازی بی رویه هویت خود‪ ،‬به شهر عام تبدیل می شود و مانند یک لوگو‪ ،‬شفاف می شود‪ .‬خالف آن هرگز اتفاق نمی افتد‪...‬‬ ‫حداقل تا کنون سابقه نداشته است‪.‬‬ ‫‪ -3‬اوصاف کلی ‪General‬‬ ‫• شهر عام‪ ،‬چیزی است که پس از آنکه بخش های عظیمی از زندگی شهری مغلوب فضای مجازی شدند‪ ،‬برجای می ماند‪ .‬حس ها ضعیف و هیجان ها نادرست است‪ .‬مبهم و اسرار آمیز‪ ،‬شبیه‬ ‫فضای وسیعی که با نور یک چراغ خواب روشن شده باشد‪ .‬شهر عام در مقایسه با شهر کالسیک‪ ،‬آرامشی تسکین دهنده دارد‪ .‬عموما از منظری ساکن ادراک می شود‪.‬‬ ‫در شهر عام‪ ،‬لفظ های تک تک و پراکنده به جای تجمع یا حضور همزمان‪ ،‬از هم فاصله پیدا می کند‪ .‬تا خلصه ای که ناشی از تجارب زیبایی شناسانه ی تقریبا نامحسوس است ایجاد کند‪.‬‬ ‫• در تضادی بنیادین با آنچه ظاهرا مشخصه اصلی شهر عام محسوب می شود؛ «کار» هر چه آرام تر باشد‪ ،‬به حالت ناب خود نزدیک تر است‪ .‬آرامش شهر عام با خلوت کردن قلمرو زندگی‬ ‫اجتماعی به دست می آید‪ .‬سطح شهر اکنون تنها حرکت های ضروری را در خود می پذیرد؛ خصوصا حرکت ماشین ها را‪ .‬بزرگ راه ها‪ ،‬صورت جدید بلوارها و میدان ها هستند‪ ،‬که فضای‬ ‫بیشتری را اشغال می کنند و طراحی آن ها‪ ،‬که ظاهرا به منظور تسهیل حرکت با ماشین صورت گرفته است‪ ،‬در واقع به نحو حیرت انگیزی مادی است؛ نوعی خودنمایی سودگرایانه است‬ ‫که وارد فضای روان و بدون اصطکاک می شود‪.‬‬ ‫• شهر عام‪ ،‬قابل تفکیک است‪ ،‬یعنی از تکرار یک واحد ساختاری ساده شکل می گیرد‪.‬‬ ‫• زمین های گلف‪ ،‬تنها چیزی است که از دگرگونی بر جای می ماند‪.‬‬ ‫• شهر عام شماره تلفن های ساده ای دارد‪ .‬به عنوان مثال‪ ،‬رقم های آن یک در میان یکسانند‪.‬‬ ‫• مهم ترین جذابیت آن‪ ،‬بی نظمی حاکم بر آن است‪.‬‬ ‫‪ -4‬فرودگاه ‪Airport‬‬ ‫• فرودگاه ها‪ ،‬که زمانی نشانه یک فضای شهری خنثی در شهر بودند‪ ،‬امروزه جزء بارزترین ویژگی های شهر عام و قوی ترین نماد تفاوت به شمار می آیند‪ .‬آنها باید چنین باشند‪ ،‬چراکه‬ ‫تجربه یک فرد عادی از یک شهر خاص در آن ها خالصه می شود‪ .‬فرودگاه ها در نخستین برخورد عصاره هویت محلی را مثل یک رایحه تند‪ ،‬تصاویر دیواری‪ ،‬پوشش گیاهی و لباس های‬ ‫محلی در اختیار می گذارند‪ .‬آن ها که از چنین بار مفهومی برخوردارند‪ ،‬به صورت نشانه های نمادینی بر ضمیر ناخودآگاه جمعی جهانی‪ ،‬که از جاذبه های غیر هوانوردی آن سوءاستفاده‬ ‫می کنند‪ ،‬نقش بسته اند‪.‬‬ ‫• شکل فرودگاه به سمت استقالل روز افزون گرایش دارد‪ .‬در حالی که روز به روز بزرگ تر می شوند‪ ،‬با تسهیالت بیشتر و بیشتری که بی ارتباط با سفر است‪ ،‬تجهیز می شوند‪ .‬آنها رفته‬ ‫رفته جایگزین شهر می شوند‪.‬‬ ‫• تاریخ‪/‬سن شهر عام را می توان از روش تفسیر دقیق هندسه ی آن فرودگاه‪ ،‬بازسازی کرد‪.‬‬ ‫• فرودگاه ها دو اندازه دارند‪ :‬خیلی بزرگ و خیلی کوچک‪ .‬با این همه‪ ،‬اندازه آن ها هیچ تأثیری بر عملکردشان ندارد‪ .‬از اینجا چنین به ذهن می رسد که حیرت انگیزترین وجه تمامی‬ ‫زیرساخت ها‪ ،‬انعطاف ذاتی آن هاست‪.‬‬ ‫‪ -5‬جمعیت ‪Population‬‬ ‫• شهر عام به شدت چند نژادی است‪ .‬شهر عام‪ ،‬نه فقط چند نژادی‪ ،‬بلکه چند فرهنگی است‪.‬‬ ‫• شهر عام‪ ،‬همواره توسط مردم مهاجر یا آماده کوچ تأسیس می شود‪ .‬این امر بیانگر نااستوار بودن پایه و اساس شهر عام است‪.‬‬ ‫‪ -6‬شهرگرایی ‪Urbanism‬‬ ‫• خصوصیت برجسته شهر عام‪ ،‬این است که هرچه را که کار نمی کند و تاریخ مصرفش گذشته است‪ ،‬به سادگی کنار می گذارد‪ ،‬تا سطح قیراندود آرمان گرایی را با تنه واقعیت گرایی در‬ ‫هم شکند و هرچه را که امکان رشد دارد‪ ،‬به جای آن بپذیرد‪ .‬شهر عام‪ ،‬بقایای چیزی را در خود دارد که قبال به مفهوم «شهر» شناخته می شد‪ .‬شهر عام‪ ،‬شهر آینده است‪ ،‬که زمینه شکل‬ ‫گیری آن را شهر پیشین فراهم آورده است‪.‬‬ ‫• آنچه موجب قوام شهر می شود‪ ،‬قلمرو مطلوب فعالیت جمعی نیست‪ ،‬بلکه فضاهای خارج از این قلمرو است‪ .‬هویت‪ ،‬برنامه اصلی شهر عام است‪ :‬موجود دورگه ای که مخلوطی از سیاست‬ ‫و چشم انداز است‪ .‬سخاوت زیاد و غیراخالقی شهرعام‪ ،‬جایگزین سایر خصوصیات آن می شود‪ .‬به شدت ارگانیک است اما امر ارگانیک به شکل اسطوره ای بسیار قوی وجود دارد‪.‬‬ ‫• خیابان مرده است‪ .‬همزمان با کشف مرگ خیابان‪ ،‬تالش های جنون آمیزی در جهت احیای آن انجام می شود‪ .‬هنر جمعی در همه جا حضور دارد‪.‬‬ ‫• شهر عام از افقی بودن به سمت عمودی شدن پیش می رود‪ .‬اینگونه به نظر می رسد که آسمان خراش حرف آخر را خواهد زد و در همه جا می تواند وجود داشته باشد‪.‬‬ ‫• همه شهرهای عام به صورت خلق الساعه به وجود می آیند؛ اگر چیزی نبود‪ ،‬اکنون آن ها هستند؛ اگر چیزی بوده‪ ،‬آن ها جایگزین شده اند‪ .‬اگر چنین نبود‪ ،‬می بایست پیشینه تاریخی‬ ‫می داشتند‪.‬‬ ‫• منظره شهر عام معموال ترکیبی است از بخش های فوق العاده منظم‪ ،‬که پیدایش آن ها با ظهور و گسترش شهر عام‪ ،‬همزمان است‪.‬‬ ‫• شهر عام‪ ،‬ستایش بی اندازه مفهوم انتخاب آزاد استک تمامی چارچوب ها نفی شده اند‪ ،‬گلچینی از تمامی انتخاب هاست‪ .‬معموال شهر عام‪ ،‬برنامه ریزی شده است‪ .‬اما نه به صورت متداول‪،‬‬ ‫بلکه به صورت پژواک های مختلف‪.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪67‬‬

‫عـــــــــــــام‬ ‫شهـــــــــــــرکولهــــاس‬ ‫صـدف احـدی‬

‫یکی از شخصیت های برجسته تحوالت معماری سال های اخیر و شکفتگی آن بعد از دو دهه آنارشیسم واپس گرای پست مدرنیستی و پیشتازی عقیم دیکانستراکتیویستی‪ ،‬رم کولهاس است‪ .‬موضوعاتی که‬ ‫کولهاس با پیوستگی شایان توجه به آن ها می پردازد‪ ،‬از یک واحد مسکونی تا شهر و کالن شهر توسعه می یابند‪ .‬برای او معماری و شهر با هم عجین هستند ‪ .‬او به درستی معتقد است که بدون داشتن ایده‬ ‫ای از شهر‪ ،‬فعالیت در زمینه معماری‪ ،‬یک تجربه نا کامل است‪.‬‬ ‫کولهاس را با چه کسی جز لوکوربوزیه می توان مقایسه کرد‪ .‬نظریات هر دو در مورد شهر یکسان است‪ .‬هر دو معمار معتقدند که این مراکز تجمع انسان ها دچار بی نظمی و اغتشاش هستند‪ .‬برای پاسخ دادن‬ ‫به این شکل‪ ،‬لوکوربوزیه به راه حل های ساده متوصل می شود‪ ،.‬در صورتی که کولهاس شرایط موجود را پذیرفته و در برخی مواقع‪ ،‬حتی به آنها دامن میزند‪ .‬هر دو معمار از شهر تاریخی فاصله می گیرند‪ .‬نقطه‬ ‫نظر لوکوربوزیه‪ ،‬ایدئولوژیک است؛ وی می گوید که شهرهای تاریخی نمیتوانند به احتیاجات جسمی و روحی انسان های مدرن پاسخ گویند‪ .‬اما کولهاس پراگماتیک است‪ ،‬او معتقد است که با توجه به رشد‬ ‫تصاعدی جمعیت دنیا‪ ،‬شهرهای گذشته بیش از حد کوچک هستند تا بتوانند برای سکنی گزیدن بین انسان ها تقسیم شوند‪.‬لوکوربوزیه به عصر ماشین تعلق دارد‪ .‬برای وی خانه یک «ماشین برای زندگی»‬ ‫است‪ .‬کولهاس به عصر الکترونیک تعلق دارد‪ .‬در یکی از موثرترین متن های کتاب ‪ S.M.L.XL‬که بعد به آن می پردازیم‪ ،‬به تئوریزه کردن چیزی می پردازد که با عنوان «شهر عام» معرفی شده است‪ .‬او‬ ‫معتقد است که بر عکس «شهر خاص» که دارای هویتی تاریخی است‪« ،‬شهر عام» بی ریشه است‪ .‬در این واقعیت های در حال شکل گرفتن‪ ،‬بخش های وسیعی از زندگی شهری به فضاهای مجازی پیوسته اند‪.‬‬ ‫«شهر عام» دارای ساختاری فراکتال گونه است که از تکرار بی پایان یک مدول ساختاری ساده به وجود آمده است‪ .‬برای بازسازی «شهر عام»‪ ،‬این امکان وجود دارد که از کوچک ترین عنصر آن که می تواند‬ ‫یک میز کامپیوتر یا حتی یک دیسکت باشد‪ ،‬شروع کرد‪.‬‬ ‫کولهاس معتقد است که بر خالف مدرنیست ها که از شبکه راه ها و دیگر تجهیزات و تسهیالت برای ایجاد وحدت فیزیکی و یگانگی عملکردی استفاده می کردند‪ ،‬اکنون این شبکه ها‪ ،‬شهرها را به بخش های‬ ‫کامال محصور یا بن بست تقسیم می کند‪ .‬در واقعیت جدید شرایط بینابینی وجود ندارد‪ .‬فضاهای طبیعی‪ ،‬مزارع‪ ،‬شالیزارها و بعضی اوقات زمین های گلف‪ ،‬ناگهان در کنار بخش های ساخته شده قرار می گیرند‪.‬‬ ‫این در کنار هم قرارگیری خشمانه ی دو واقعیت کامال مستقل‪ ،‬می تواند به مدلی برای توسعه کالن شهرهای آینده تبدیل شود‪.‬‬ ‫در چنین مدلی‪ ،‬دیگر اثری از هارمونی‪ ،‬تعادل و یکپارچگی شهرهای تاریخی وجود ندارد‪ .‬برعکس‪ ،‬بخش های مختلف و کامال جدا از هم یا به صورت مکمل یا رقیب عمل می کنند‪ .‬در این نوع شهرها دیگر نمی‬ ‫توان به دنبال شرایط ایده آل گشت‪ .‬بلکه برعکس باید از بی ثباتی‪ ،‬اتفاق و نقص‪ ،‬بهره کشی فرصت طلبانه نمود‪.‬‬

‫شهر عـــام ‪The Generic City‬‬ ‫‪-1‬مقدمه ‪Introduction‬‬ ‫• آیا شهر امروز‪« ،‬از هرنظر»‪ ،‬مانند فرودگاه امروز است؟ آیا این همانندی را می توان به صورت یک تئوری بیان کرد؟ و اگر چنین است‪ ،‬شکل و وضعیت نهایی آن چگونه خواهد بود؟‬ ‫انطباق این دو‪ ،‬تنها به قیمت دفع هویت امکان پذیر است‪ .‬این امر معموال نوعی زیان تلقی می شود‪ .‬اما زمانی که در چنین مقیاسی اتفاق می افتد‪ ،‬باید معنایی داشته باشد‪ .‬هویت چه زیان‬ ‫هایی در بر دارد و فواید بی هویتی کدامند؟‬ ‫اگر همگن کردن که تصادفی به نظر می رسد و معموال با تأسف همراه است‪ ،‬نوعی جریان ارادی و حرکت آگاهانه از تمایز به سوی تشابه باشد‪ ،‬آن وقت چه می شود؟ اگر جریانی که شاهد‬ ‫آن هستیم‪ ،‬نوعی حرکت آزادسازی جهانی با محتوای «مرگ بر شخصیت!» باشد‪ ،‬چه اتفاقی می افتد؟ پس از نابودی هویت‪ ،‬چه بر جای می ماند؟ امر عام؟‬ ‫تا آنجا که هویت‪ ،‬به منزله حاصل اصلی ماده مطرح است‪ ،‬بعید به نظر می رسد که هیچ یک از امور امروزی که ما ایجاد کرده ایم‪ ،‬در آن دخالتی داشته باشند‪ .‬ما خود گذشته را تحلیل می‬ ‫بریم و تمام می کنیم‪ .‬کمیت های انسانی کنونی‪ ،‬ماده قبلی را ناچار‪ ،‬مصرف و تمام می کنند‪.‬‬ ‫هویت به معنای این نحو مشارکت‪ ،‬به شکست می انجامد‪ :‬نه فقط در محدوده فوق سهم آن به تناسب کمتر و کمتر می شود‪ ،‬بلکه در عین حال با از دست دادن استعدادهای خود در طول‬ ‫زمان‪ ،‬فرسوده می شود و وضعیت نامطلوبی پیدا می کند‪ .‬به این معنا که هرچه بیشتر مورد استفاده نادرست قرار گیرد‪ ،‬از اعتبار آن کاسته می شود‪ ،‬تا حدی که کمک های بی ارزش آن‪،‬‬ ‫توهین آمیز به نظر می رسند‪ .‬انبوه توریست هایی که افزایش روز افزون‪ ،‬آنها را به بهمن شبیه می سازد‪ ،‬این بی مایگی را افزایش می دهند و در جست و جوی دائمی «شخصیت»‪ ،‬هویت‬ ‫های موفق را به غباری بی ارزش تبدیل می کنند‪.‬‬ ‫• هویت‪ ،‬تمرکزگراست‪ ،‬به این معنی که بر یک جوهره تأکید می کند‪ .‬تراژدی هویت در مقوله ساده هندسی ارائه می شود‪ .‬همراه با گسترش‪ ،‬قلمرو آن توسعه بیشتری پیدا می کند و به‬ ‫ناچار از اقتدار و اعتبار هسته کاسته می شود‪ .‬الجرم فاصله میان مرکز و پیرامون به قدری افزایش می یابد که به نقطه شکست می رسد‪.‬‬ ‫در این دیدگاه جدید‪ ،‬فضای اطراف‪ ،‬به عنوان منطقه ای بالقوه ارزشمند است و با تأخیر بسیار کشف شده است‪ .‬اما این کشف صرفا نوعی گرایش پنهان و شکل نیافته است‪ :‬بدون مرکز و‬ ‫بدون اولویت‪ .‬بدین ترتیب بدون مرکز‪ ،‬هیچ فضایی در اطراف وجود ندارد‪ .‬جاذبه اولی(مرکز) احتماال خالء دومی (پیرامون) را جبران می کند‪.‬‬ ‫• شهر عام‪ ،‬شهری است که از گرفتاری مرکز‪ ،‬و از قیدوبند های هویت آزاد است‪ .‬شهر عام با این چرخه های مخرب وابستگی در تقابل است‪ :‬این شهر‪ ،‬هیچ چیز به جز انعکاس احتیاجات‬ ‫و توانایی های امروزی نیست‪ .‬این شهر بدون تاریخ است‪ .‬برای همه به اندازه کافی بزرگ است‪ .‬آسان است‪ .‬به صرف هزینه و تعمیرات احتیاج ندارد‪ .‬اگر روزی به اندازه ای کوچگ شود که‬ ‫پاسخگوی نیازها نباشد‪ ،‬به راحتی گسترش می یابد‪ .‬اگر کهنه شود‪ ،‬خود باعث تخریب خود شده و مجددا مطابق نیازهای روز بازسازی می شود‪ .‬این شهر می تواند هر صبح دوشنبه‪ ،‬هویتی‬ ‫جدید تولید کند‪.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪66‬‬

‫• آتریم یک فضای خالی است‪ :‬فضاهای خالی‪ ،‬مهم ترین بخش بلوک های شهری شهر عام هستند‪ .‬به شکل متضادی خالی بودن این فضا وجود فیزیکی آن را نشان می دهد‪ .‬هرچقدر تکرار‬ ‫فضاهای داخلی آن بیشتر باشد‪ ،‬تکرار ضروری آن ها کمتر قابل توجه است‪.‬‬ ‫• سبک دلخواه‪ ،‬پست مدرن است و همیشه اینطور خواهد ماند‪ .‬پست مدرنیسم تنها سبکی است که در ارتباط بین معماری و احساسات موفق بوده است‪ .‬پست مدرنیسم‪ ،‬علمی که بر اساس‬ ‫قرائت های متمدن از تاریخ معماری باشد‪ ،‬نیست بلکه یک روش در معماری حرفه ای است که نتایج الزم را با سرعتی هماهنگ با سرعت توسعه شهر عام فراهم می کند‪.‬‬ ‫• هرمقاومتی در برابر پست مدرنیسم‪ ،‬ضد دمکراتیک است‪ .‬این عمل‪ ،‬حلقه ای نهانی دور معماری خلق می کند که آن را غیرقابل مقاومت می کند‪.‬‬ ‫• تنوع هرگز کسل کننده نیست‪ .‬کسالت هرگز متنوع نیست‪ .‬اما تنوع بی پایان شهر عام‪ ،‬حداقل به عادی کردن تنوع نزدیک می شود‪ .‬برخالف توقعات‪ ،‬این تکرار است که غیرعادی شده‬ ‫است‪ .‬بنابراین ذاتا جرأت دهنده و بشاش کننده است‪ .‬اما شهر عام برای قرن بیست و یکم است‪.‬‬ ‫‪ -12‬جغرافی ‪Geography‬‬ ‫• شهر عام‪ ،‬آب و هوایی گرم تر از معمول دارد‪ .‬به طرف جنوب و به سوی استوا در حرکت است‪ .‬دور از کار افتضاحی است که شمال در هزاره دوم انجام داد‪ .‬این مسئله‪ ،‬مفهومی شبیه به‬ ‫کوچ کردن دارد‪ .‬آب و هوایی بهتر‪ ،‬مردمانی زیباتر‪ .‬مردمی در آن ساکن اند که آن ها را در جای دیگر دوست ندارند‪.‬‬ ‫• مردم در شهر عام‪ ،‬فقط زیباتر از همنوعان خود نیستند‪ ،‬بلکه به خوش اخالقی‪ ،‬کم شوقی درباره کار‪ ،‬دشمنی کمتر‪ ،‬خوشایندتر بودن‪ ،‬مشهور هستند‪ .‬به عبارت دیگر می توان گفت‪ ،‬بین‬ ‫معماری و رفتار رابطه ای وجود دارد که شهر می تواند با روش های ناشناخته‪ ،‬مردم بهتری را به وجود آورد‪.‬‬ ‫‪ -13‬هویت ‪Identity‬‬ ‫• بر اثر محاسبات‪ ،‬شهر عام تصویر ها و پیکره نگاری های بسیار زیادی به خود گرفته است‪ .‬اگر رو به آب باشد‪ ،‬سمبل های مربوط به آب تمام محوطه را فرا گرفته است‪ .‬اگر بندر باشد‪،‬‬ ‫کشتی ها و جرثقیل ها به چشم می خورند‪ .‬اگر در آسیا باشد‪ ،‬زنان ظریف با شکل و شمایل هایی انعطاف پذیر و رفتاری که مملو از اشارات است‪ ،‬ظاهر می شوند‪.‬اگر در منطقه کوهستانی‬ ‫است‪ ،‬بروشورها‪ ،‬منو ها‪ ،‬بلیط ها ‪ ،‬تابلو های تبلیغاتی همه به تپه تاکید می کنند‪ ،‬به طوریکه گویا هیچ چیز به اندازه یک تکرار بیهوده‪ ،‬قانع کننده نیست‪ .‬هویت آن مثل کلمه ای است‬ ‫که مرتب تکرار می شود‪.‬‬ ‫‪ -14‬تاریخ ‪History‬‬ ‫• افسوس خوردن نسبت به تاریخ‪ ،‬عمل خسته کننده ای است‪ .‬شهر عام نوعی توافق و رضایت نا گفته از وجود تاریخ را آشکار میکند‪ .‬یک شهر‪ ،‬صفحه ایست که در موثرترین روش ممکن با‬ ‫ساکنین پوشیده شده است‪ ،‬در اکثر موارد‪ ،‬غیبت تاریخ فقط عملکرد آن را کاهش می دهد‪.‬‬ ‫• حضور تاریخ مفهوم کامل ان را به عنوان یک ارزش غایب‪ ،‬تحریف می کند‪.‬‬ ‫• در طول تاریخ بشریت شهر ها از طریق فرآیند استحکامی بوجود آمده اند‪ .‬تغییراتی صورت گرفته و چیزهایی ثابت شده اند‪ .‬فرهنگ ها پیشرفت می کنند‪ ،‬تنزل می یابند‪ ،‬دوباره قدرت پیدا‬ ‫می کنند‪ ،‬ناپدید می شوند‪ ،‬غارت می شوند‪،‬مورد تهاجم قرار می گیرند‪ ،‬پیروز می شوند‪ ،‬دوباره متولد می شوند‪،‬دوران طالیی بدست می آورند و به طور ناگهانی به سکوت فرو میروند‪ .‬همه‬ ‫در یک جا اتفاق می افتد‪ .‬شهر عام‪ ،‬مثل یک اسکیس که هرگز به مرحله اجرا نرسیده‪ ،‬متروک مانده است‪ .‬ایده هایی مثل قوی تر کردن‪ ،‬تکمیل‪ ،‬توسعه با آن بیگانه اند‪.‬‬ ‫• شهر عام برای قبول یا رد ثبات خود‪ ،‬ارتباط خود را با ابدیت حفظ می کند‪ .‬از این رو باستان شناسی در مورد این شهر شاهدی برای فراموش شدن و از بین رفتن آن خواهد بود‪.‬‬ ‫‪ -15‬زیر ساخت ها ‪Infrastructure‬‬ ‫• زیر ساخت ها‪ ،‬که اغلب به صورت دو طرفه تقویت شده‪ ،‬شکل می گیرند و روز به روز رقابت آمیزتر و محلی تر می شوند؛ آن ها دیگر به خلق عملکرد تظاهر ندارند و به جای یک شبکه یا‬ ‫یک ارگانیسم دیگر‪ ،‬زیر ساخت های یک محوطه محاط شده با سرزمین بیگانه یا یک کوچه بن بست را فراهم می کنند‪.‬‬ ‫• زیر ساخت ها دیگر یک پاسخ موجه به نیازهای فوری یا غیر ضروری نیستند‪ ،‬بلکه یک سالح یا یک پیش بینی هستند‪.‬‬ ‫‪ -16‬فرهنگ ‪Culture‬‬ ‫• فقط فرضیات فراوان و زاید است‪.‬‬ ‫• در هر محدوده زمانی‪ ،‬حداقل سه نوع رقتار مختلف برای گربه ها وجود دارد‪ .‬دنیا با عیاشی ها و صداهای میومیو احاطه شده است‪.‬‬ ‫• شهر قبال محلی برای شکار های عظیم جنسی بود‪ .‬شهر عام مانند آژانس واسطه است‪ ،‬که به طور مفید و موثر عرضه ها و تقاضاها را تنظیم می کند‪ .‬شور و هیجان به جای درد‪ :‬این یک‬ ‫پیشرفت است‪ .‬زشت ترین و وقیح ترین حاالت ممکن با بهترین امکانات چاپ فراهم شده است‪.‬‬ ‫‪ -17‬پایان ‪End‬‬ ‫• یک فیلم هالیوودی در مورد انجیل را تصور کنید‪ .‬شهری در یک مکان مقدس‪ .‬صحنه بازار‪ :‬از چپ به راست افراد غریبه با لباس های پاره و رنگی‪ ،‬خرقه های ابریشمی وارد صحنه می شوند‪ .‬با‬ ‫صحبت هایی همراه با حرکت دست و پا‪ ،‬حرکت چشمهایشان نزاع را آغاز می کنند‪ ،‬می خندند‪ ،‬ریش خود را چنگ میزنند‪ ،‬به طرف مرکز تصویر حرکت می کنند در حالی که عصاهای شان‬ ‫و مشت هایشان را در هوا تکان می دهند‪ ،‬حیوانات رم می کنند‪ ...‬مردم فریاد می زنند‪ .‬اعالن هایی از آینده؟ دعا کردن به درگاه خدایان؟ کیف ها دزدیده می شوند‪ ،‬جنایات تحت تعقیب قرار‬ ‫می گیرند‪ ،‬کشیش برای آرامش دعا میکند‪.‬کودکان ار میان پاها و خرقه ها فرار می کنند‪ .‬حیوانات پارس می کنند‪ .‬مجسمه ها می افتند زنان فریاد می زنند‪ ،‬تهدید می شوند؟ به وجود می‬ ‫آیند؟ جمعیت به یک اقیانوس تبدیل می شود‪ .‬موج ها می شکنند‪ .‬حاال سکوت‪ ،‬یک آرامش خوشایند و فیلم بر عکس می شود‪ .‬حاال زنان و مردان با سکوت به عقب کشیده می شوند‪ .‬بیننده‬ ‫عالوه بر خود مردم‪ ،‬فضاهای بین آنها را هم میبیند‪ .‬مرکز خالی میشود؛ آخرین سایه ها هم از صحنه تصویر مستطیلی خارج می شوند‪ ،‬شاید در حال شکایت و گالیه هستند‪ ،‬اما متاسفانه‬ ‫ما صدای آن ها را نمی شنویم و حاال سکوت با خالی بودن همراه می شود‪ .‬آرامش‪ ...‬تمام شد‪ .‬این داستان یک شهر بود‪ ،‬دیگر شهری وجود ندارد‪ .‬اکنون می توانیم تئاتر را ترک کنیم‪...‬‬ ‫منابع‬ ‫ کولهاس‪ِ ،‬رم ‪ ،‬کتاب ‪1995 ، S.M.L.XL‬‬‫ هرون‪ ،‬کاترینا‪ ،‬کتاب «از باهاس تا کولهاس(از مسیر لوکوربوزیه)»‪ ،‬ترجمه‪ :‬کاتوزیان‪ ،‬شهاب‬‫‪ -‬رئیسی‪ ،‬ایمان‪ ،‬تحلیل آثار‪-‬اندیشه ها و دیدگاه های رم کولهاس‪ ،‬نشرخاک‪1385 ،‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪69‬‬

‫• بهترین تعریف از زیبایی شناسی شهر عام‪« ،‬سبک آزاد» است‪ .‬یک شهر مسطح را مجسم کنید‪ .‬سه عنصر در آن وجود دارد‪ :‬راه ها‪ ،‬بناها و طبیعت‪ .‬آن ها در روابطی انعطاف پذیر همزیستی‬ ‫دارند‪.‬‬ ‫هریک از سه جزء ممکن است بر بقیه غلبه کند‪ :‬گاهی راه گم می شود‪ ،‬گاهی هیچ ساختمانی دیده نمی شود‪ ،‬تنها طبیعت؛ بعد همان قدر ناگهانی‪ ،‬فقط ساختمان شما را احاطه می کند‪.‬‬ ‫در بعضی از نقاط هولناک‪ ،‬هر سه عنصر با هم غایب اند‪ .‬در این سایت ها‪ ،‬شهر عام ظاهر می شود‪ .‬به همان اندازه که فیگوراتیو است‪ ،‬آبستره هم هست‪.‬‬ ‫• قطعا‪ ،‬با این که شهر عام جدید است‪ ،‬اما منظومه ای از شهرهای جدید‪ ،‬گرد آن حلقه می زنند‪ :‬شهرهای جدید مانند حلقه های ساالنه زمین هستند‪ .‬به هرحال این شهرها خیلی زود پیر‬ ‫می شوند‪.‬‬ ‫• شهر عام‪ ،‬نشان دهنده مرگ قطعی برنامه ریزی است‪ .‬نه به این دلیل که فاقد برنامه ریزی است‪ .‬به دلیل آن که خطرناک ترین و وجدآورترین کشف حاصل از ظهور شهر عام‪ ،‬آن است که‬ ‫برنامه ریزی به هیچ وجه تأثیری در آن ندارد‪ .‬شبکه ها بیش از اندازه گسترش می یابند‪ ،‬فرسوده شده‪ ،‬تحلیل می روند و از دور خارج می شوند‪ .‬جمعیت به دو‪ ،‬سه یا چهار برابر افزایش‬ ‫می یابد و ناگهان به صفر می رسد‪ .‬اقتصاد شتاب پیدا می کند‪ ،‬از سرعتش کاسته می شود‪ ،‬منفجر می شود و فرو می پاشد‪.‬‬ ‫در این عرصه ای که جلوه ی تام و تمام انوع گزینش هاست‪ ،‬هرگز این امکان وجود ندارد که بتوان زنجیره علت و معلولی را مجددا بین اشیاء و امور برقرار کرد‪ .‬آن ها صرفا وجود دارند و‬ ‫به موجودیت خود ادامه می دهند‪.‬‬ ‫‪-7‬سیاست ‪Politics‬‬ ‫• شهرعام با حکومتی قدرتمند و متمرکز رابطه دارد‪ -‬محلی یا کشوری‪ .‬معموال یاران پیشوا‪ ،‬تصمیم می گیرند که قسمتی از مرکز شهر را توسعه دهند‪ ،‬یا حتی یک شهر جدید در همین‬ ‫اطراف شروع کنند و سپس به صورت ضربتی تالش می کنند که شهر را برروی نقشه ایجاد کنند‪.‬‬ ‫• بسیاری اوقات‪ ،‬حکومت به حد شگفت آوری از نامرئیت می رسد‪ ،‬گویا شهری عام در مقابل دیکتاتوری مقاومت می کند‪.‬‬ ‫‪ -8‬جامعه شناسی ‪Sociology‬‬ ‫• شگفت آور است که پیروزی شهر عام با پیروزی جامعه شناختی آن مطابقت ندارد‪ .‬شهر عام جامعه شناسی اتفاقی است‪ .‬هر شهر عام مانند ظرف نگهداری میکروب است که هر فرضیه می‬ ‫تواند برروی آن اثبات شود و سپس پاک شود‪ ،‬بدون آنکه دوباره در فکر پردازنده و مخاطب آن طنین انداز شود‪.‬‬ ‫• شهر عام‪ ،‬در حال از دست دادن هر ساختاری است که در گذشته همه چیز را با هم وحدت می بخشید‪.‬‬ ‫• شهر عام‪ ،‬همچنین‪ ،‬به طور مداوم در مقابل تفکر و تعمق مقاومت می کند‪ :‬آن اثبات می کند که جامعه شناس می تواند بدترین راه برای تسخیر ساختن آن باشد‪ .‬هر مقاله انتقادی منتشر‬ ‫شده را فریب می دهد‪ .‬با مقدار زیادی از اسناد و مدارک شریک می شود و در مقابل هر فرضیه ای می ایستد‪.‬‬ ‫‪-9‬محالت ‪Quartes‬‬ ‫• شهر عام‪ ،‬زمانی گذشته ای داشت‪ .‬در مسیر پیشرفت‪ ،‬قسمت های زیادی از آن ناپدید شده است‪ ،‬ظاهرا گذشته آن بسیار غیر بهداشتی و حتی خطرناک بوده‪ ،‬سپس بدون هشدار‪ ،‬آسودگی‬ ‫به پشیمانی تبدیل شده است‪ .‬ماشین مخرب‪ ،‬آرام آرام متوقف می شود؛ بعضی از خرابه ها به طور اتفاقی روی صفحه اقلیدسی حفظ می شوند‪ ،‬البته با ارزش و اهمیتی که هرگز نداشته اند‪.‬‬ ‫• تاریخ‪ ،‬با وجود غیبت اش‪ ،‬هنوز به عنوان یک عامل موثر‪ ،‬حتی در صنعت شهر عام مطرح است‪ .‬در اطراف منطقه های آزاد شده‪ ،‬در اطراف خرابه های حفظ شده‪ ،‬هتل های بیشتری ساخته‬ ‫شده اند‪ ،‬که تعداد مضاعف توریست ها نسبت به محو شدگی گذشته را جذب می کند‪.‬‬ ‫• به جای خاطرات مشخص‪ ،‬روابطی که شهر عام را با هم مرتبط می کند خاطرات عمومی هستند‪ .‬حتی اگر همه خاطرات همزمان نباشد‪ ،‬حداقل یک خاطره یادگاری و یا یک خیال است‬ ‫که هرگز پایان نمی یابد‪ ،‬خاطره عام‪.‬‬ ‫• هر شهر عام یک مرز آبی دارد‪ ،‬شاید الزاما هم آب نباشد‪ .‬به هرحال مکانی است که شهر به شرایط دیگری می پیوندد‪ ،‬توریست ها در این مکان جمع می شوند و دسته های دوره گرد سعی‬ ‫می کنند جنبه های بی نظیر شهر را به آنها بفروشند‪ .‬توریست ها اغلب با آنها به نرمی رفتار می کنند‪ .‬اما کسی ندیده که فروش صورت بگیرد‪ .‬سپس در غذاخوری هایی که در کنار مرز‬ ‫آبی هستند‪ ،‬می نشینند‪ :‬آن ها همه نوع غذاهای امروزی را ارائه می دهند‪،‬غذاهای تند؛ شاید اولین و بهترین نشانه بودن در جای دیگر باشد‪.‬‬ ‫‪-10‬برنامه ‪Program‬‬ ‫• ادارات هنوز آنجا هستند‪ ،‬حتی با تعداد بیشتر‪ ،‬مردم می گویند که دیگر نیازی به آنها نیست‪ .‬در طول ‪ 5‬تا ‪ 10‬سال آینده هم در خانه کار خواهیم کرد‪ .‬اما در این شرایط ما به خانه های‬ ‫بزرگ تری نیاز خواهیم داشت‪ ،‬آنقدر بزرگ که بتوان در آن جلسه داشت‪ .‬ادارات به خانه ها تبدیل خواهند شد‪.‬‬ ‫• تنها فعالیت خرید کردن است‪ .‬اما چرا خرید را موقت در نظر نگیریم؟ بهترین وقت را هدر می دهد‪ .‬آن هم تقصیر ماست که به کار بهتری فکر نمی کنیم‪ .‬همین فضاها لبریز از برنامه های‬ ‫دیگر مثل کتابخانه ها‪ ،‬حمام ها‪ ،‬دانشگاه ها خواهد شد‪ .‬ما از عظمت آن ها خواهیم ترسید‪.‬‬ ‫• هتل ها مهم ترین محل اقامت در شهر عام خواهند شد‪ .‬بلوک های شهری که زمانی محل ادارات بودند و همیشه مملوء از رفت و آمد‪ ،‬حال نشانگر مکان های مهم تر در جاهای دیگری‬ ‫هستند‪ .‬هتل ها حال مکان هایی هستند که با افزایش امکانات بیشتر از همه به چشم می خورند‪.‬‬ ‫• حاال دیگر هتل مفهوم حبس را القا می کند‪ ،‬بازداشت داوطلبانه؛ جای دیگری برای رفتن نیست‪ .‬آمده اید و باید بمانید‪ .‬در حالت کلی آن هتل شهری را توصیف می کند که ‪ 10‬میلیون‬ ‫نفر در اتاق های آن حبس شده اند‪ ،‬نوعی انیمیشن معکوس‪.‬‬ ‫‪-11‬معماری ‪Architecture‬‬ ‫• معماری شهر عام از نظر تعریف و توصیف بسیار زیباست‪ .‬برای هر سازه شناخته شده به طور میانگین ‪ 27‬نسخه بی نتیجه و ناقص وجود دارد که با سرعت باورنکردنی ساخته شده اند‪ .‬آن‬ ‫ها در ‪ 10‬هزار دفتر معماری که هیچ کس چیزی در مورد آن ها نشنیده است با استفاده ای منظم از غیر اصول ها‪ ،‬به وجود آمده است‪.‬‬ ‫• زاویه نماها تنها منبع موثق برای تعیین نبوغ معماری است‪ :‬سه امتیاز برای عقب کشیدگی‪ ،‬یک امتیاز برای پیش آمدگی‪ ،‬دوازده امتیاز منفی برای موانع‪.‬‬ ‫• ماهیت ظاهرا جامد شهر عام گمراه کننده است‪ 51 .‬درصد حجم آن آتریم است‪ .‬آتریم‪ ،‬وسیله ای شیطانی است برای اینکه غیرذاتی را ذاتی جلوه دهد‪ .‬نام رومی آن‪ ،‬پشتوانه ای همیشگی‬ ‫برای معماری است‪.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‪68‬‬

‫درونمایههاینظریههایپسامدرندرمعماری‬ ‫صدف احدی‬

‫بعضی از درون مایه های عامی که می توان از موضوعات نظریه پسامدرن فرهنگ را حول آن دسته بندی کرد‪ ،‬عبارت اند از تاریخ(مسئله سنت رشته ای)‪ ،‬معنا‪ ،‬مسئولیت اجتماعی‬ ‫و کالبد‪ .‬در حوزه نظریه پسامدرن معماری‪ ،‬توجه به شهر به مثابه یک موضوع فرهنگی‪ ،‬و نیز توجه پدیدارشناسانه به مکان‪ ،‬موقعیتی ویژه به خود می گیرد‪ .‬اگرچه بسیاری از‬ ‫این درونمایه ها شاخصه نظریه معماری دوران پیشین نیز بوده اند‪ ،‬اما می توان گفت که مکان و کالبد‪ ،‬بر انطباق و سازگاری جمع با فرد در قالب مسائل تکنولوژیک و انتزاعی‬ ‫و با زبان جهان گری و همگانی بودن‪ ،‬تمرکز داشتند و از این رو در جنبش مدرن اموری ناشناخته بودند‪.‬‬ ‫بسیاری از مفاهیمی که اکنون زیر سؤال رفته اند همان مواردی هستند که در اساس‪ ،‬به واسطه آثار سوررئالیست های اوایل دهه ‪ 1910‬مورد چالش قرار گرفته اند‪ .‬در معماری‪،‬‬ ‫آلدو روسی پیشگام توجه و به کارگیری سوررئالیسم است که کسانی دیگر که در دهه های ‪ 1970‬و ‪ 1980‬ظهور یافتند‪ ،‬از جمله برنارد چومی‪ ،‬رم کولهاس‪ ،‬الیزابت دیلر و‬ ‫ریکاردو اسکوفیدیو آن را پی گرفتند‪.‬‬

‫درونمایه دوم‪ :‬معنا‬ ‫مسئله اصلی بحث پسامدرن درباره معنا‪ ،‬تعیین گوهر معماری است که‬ ‫درباره آن اتفاق نظر وجود ندارد‪ .‬ما اغلب با سه عنصر مواجهیم که نمی‬ ‫توان آن ها را از معماری جدا کرد‪ :‬گونه ‪ ،‬عملکرد و فن‪-‬ساخت‪.‬‬ ‫گونه اغلب با دو اصطالح دیگر مرتبط است؛ با عملکرد به واسطه گونه هایی‬ ‫که کاربردی اند و با فن‪-‬ساخت به واسطه گزینه هایی که مبتنی بر سیستم‬ ‫های سازه ای هستند‪ .‬همچنین می تواند مجموعه راه حل هایی عمومی‬ ‫برای مسائل مربوط به نوع آرایش و چیدمان معماری که اغلب به صورت‬ ‫شکل و نمودار بیان می شوند‪ ،‬ارائه دهد‪.‬تبادل معنا به علت فزونی فرم های‬ ‫ممکنی که حاصل تکرار فرم های پایه یا عناصر ثابت اند‪ ،‬بخشی از گونه را‬ ‫تشکیل می دهد‪ .‬گونه‪ ،‬آگاهانه یا ناآگاهانه‪ ،‬با تاریخ که به بنایا و شهرهای‬ ‫درون یک فرهنگ خوانایی می بخشد‪ ،‬رابطه دارد‪.‬‬ ‫در جنبش مدرن‪ ،‬انتقال و بیان عملکرد‪ ،‬مسئله ای اساسی و مهم است‪.‬‬ ‫به عملکرد به صورت عقالیی و عملی نگریسته می شود‪ ،‬و نه بدون دلیل و‬ ‫صرفا به لحاظ زیبایی شناختی‪ .‬اولویتی که به عملکرد در مقام محتوا داده‬ ‫می شود؛ نشان می دهد که عملکرد اساس معماری مدرن است‪.‬‬ ‫پسامدرنیسم برای فرم‪ ،‬ارزش بیشتری قائل است تا عملکرد و به گونه ای‬ ‫مدرنیستی «فرم تابع عملکرد است» را واژگون می سازد‪.‬‬ ‫آگاهانه‪ ،‬اصل‬ ‫ِ‬ ‫دیدگاه فرمالیستی مدعی است که فرم خود جوهر یا محتوای معماری‬ ‫است‪ .‬این تاکید بر فرم به مثابه معنا‪ ،‬مباحث گسترده زیبایی شناختی را‬ ‫در ساختارگرایی و پساساختارگرایی به همراه دارد‪ .‬در معماری پسامدرن‪،‬‬ ‫به کارگیری سبک های تاریخی یا اجزای قابل شناخت سبک های خاص‪،‬‬ ‫مفهوم و مقصودی مشابه دارد‪ :‬خلق فرم با در نظرگرفتن پیوستگی ها و‬ ‫رابطه ها‪ ،‬تا حد ساختن یک روایت‪.‬‬ ‫برخی از نظریه پردازان معتقدند هر اثر ساخته شده می تواند معماری به‬ ‫شمار آید‪ ،‬در حالی که دیگران صرف حضور فیزیکی را ضامن این امر نمی‬ ‫دانند‪ .‬اما اگر قرار باشد طرحی ساخته شود‪ ،‬در آن صورت ناگزیر‪ ،‬با مسائل‬ ‫فن‪-‬ساختی ای مواجه می شویم که مؤید تمایز میان ساختمان و معماری‬ ‫است‪ .‬تاکید بر فن ساختمان بخش مهمی از نقد پسامدرن به مدرنیسم‬ ‫عقیم و دون پایه و همچنین تاریخ گرایی سطحی پسامدرن است‪.‬‬

‫درونمایه اول‪ :‬تاریخ و تاریخ گرایی‬ ‫دیدگاه های پسامدرن در صورتی که فاقد تاریخی نظام مند باشند‪ ،‬نیازمند‬ ‫آن خود ساختن‪ ،‬روشی ستیزه جویانه در‬ ‫تجدیدنظر خواهند بود‪ .‬آز ِ‬ ‫پرداخت به گذشته است‪ .‬روش دیگر‪ ،‬توجه به خودآگاهی حال‪ ،‬به مثابه‬ ‫یک لحظه شخصی تاریخی است که به «دوران بندی» می انجامد؛ یعنی‬ ‫جداسازی آثار و رویدادها در قالب مقوالت گاه شناختی و سبکی‪.‬دوران‬ ‫بندی نوعی نگاه تاریخ گرایانه به تاریخ و تالش برای بیان روح دوران است‬ ‫و روح دوران برای زمان کنونی موردی است منحصر به فرد و نیازمند بسط‬ ‫و توسعه یک سبک ویژه و خاص‪.‬‬ ‫دو تعریف تاریخ گرایی در بحث معماری پسامدرن مطرح اند‪)1 :‬رویکردی‬ ‫که متوجه سنت های گذشته است و ‪)2‬کنش هنری کاربرد فرم های‬ ‫تاریخی‪.‬‬ ‫دوران تاریخ گرای پسامدرن‪ ،‬عناصر کالسیک یا دیگر سبک های گذشته‬ ‫را در اعمال هنرمندانه ای چون کالژ‪ ،‬تقلید التقاطی و سبکی‪ ،‬یا بازسازی‬ ‫اصیل و واقعی به کار می برند و این امر آشکارا نشان می دهد که به اعتقاد‬ ‫آن ها فرم ها به علت تداعی ها و معانی که واجد آن اند‪ ،‬برای افراد معاصر‬ ‫ارجمند و با ارزش اند‪.‬‬ ‫یکی از مهم ترین رویدادهای تاریخ معماری جدید‪ ،‬ارزیابی مجدد آثار‪،‬‬ ‫بدون دنباله روی یا محدود شدن به مکاتب متداول جنبش مدرن است‪.‬‬ ‫شاید گمراه کننده ترین وجه نظریه پسامدرن تنوع اصطالحاتی است که‬ ‫در شرح دیدگاه های مختلفی به کار می رود که در ارتباط با وضعیت مدرن‬ ‫اتخاذ می شود‪ .‬دو گرایش اصلی پسامدرن می تواند تحت عناوین ضد‬ ‫مدرن و موافق مدرن دسته بندی شود‪.‬‬ ‫ نظریه های ضد مدرن در پی «گسست ریشه ای» با مدرنیته اند و بدیل‬‫هایی را مطرح می سازند که آینده نگر یا واپس نگر هستند‪ .‬در حالی که‬ ‫می توان بدیل اول را نو آوانگاردهایی دانست که در تالش اند تا از دوران‬ ‫پسامدرن بیانی جدید ارائه دهند‪ ،‬نظریه واپس نگر شامل طرح هایی واپس‬ ‫نگر است که بر آن اند تا مدرنیته را نادیده بگیرند‪ ،‬از آن برگذرند و به‬ ‫موقعیت پیشامدرن و پیشاصنعتی بازگردند‪.‬‬ ‫ رویکرد موافق مدرنی که در مقابل رویکرد قبلی است‪ ،‬دیدگاه ترقی‬‫خواهی است که خواهان تداوم یا تکمیل سنت فرهنگی مدرن است‪.‬‬

‫‪71‬‬

1

‫او در همان حال که رؤیاهای پیشروان و طرح های آن ها برای تغییرات اجتماعی را‬ ‫پرنقص و ساده لوحانه می داند‪ ،‬تعهد خوش بینانه و پرحرارت معماران مدرن نسبت‬ ‫به مسائل اجتماعی‪ ،‬سیاسی و اقتصادی را می ستاید‪ .‬ودقیقا همین تعهد است که وی‬ ‫فقدان آن را در معماری پسامدرن در هنر نوع سبکی آن مشاهده می کند‪ .‬او نتیجه می‬ ‫گیرد که «ما تنها زمانی به جوهر و ماهیت معماری دست خواهیم‬ ‫یافت که معماران‪ ،‬منتقدان و تاریخ نویسان مسئولیت ساختمان‬ ‫را – در تمام شاخه های مربوط به آن‪ -‬بپذیرند‪».‬‬ ‫درونمایه ششم‪ :‬کالبد‬ ‫ارائه‬ ‫را‬ ‫نوظهوری‬ ‫جنبش «معماری سبز» دستورالعمل سیاسی‬ ‫مدرنیسم با کالبد و طبیعت که هردو ساختاری اندام وارند‪ ،‬رابطه ای ستیزه جویانه داشته است‪ .‬در‬ ‫می دهد که نیاز به اخالق محیطی در امر ساخت و ساز را مطرح‬ ‫میان مدرنیست ها‪ ،‬لوکوربوزیه تقریبا تنها کسی بود که به جست و جوی یک نظام تناسباتی انسان‪-‬‬ ‫می کند‪ .‬این نظریه متأخر در صدد است تا با ایجاد توسعه های‬ ‫محور‪ ،‬یعنی مدوالر پراخت‪ .‬معماران عملکردگرا در اغلب موارد‪ ،‬از رابطه میان کالبد و معماری غفلت‬ ‫پرتراکم و استفاده از مصالح تجدید پذیر‪ ،‬غیرآالینده و قابل‬ ‫کرده اند و تنها سازگاری عمل گرایانه اندام انسانی در محیط یک سرپناه برایشان مطرح بوده است‪.‬‬ ‫بازیافت در مقابل رشد بی رویه مقاومت کند و رابطه خصمانه با‬ ‫یکی از وجوه دیگر احیا گرایانه پسامدرن معماری‪ ،‬تمرکز و تأکید بر کالبد انسانی به مثابه مکان و‬ ‫طبیعت را به حداقل برساند‪ .‬جنبش «پایداری» مورد حمایت این‬ ‫محل معماری است‪.‬‬ ‫ایده پدیدارشناختی است که ارتباط با طبیعت در خودشکوفایی‬ ‫در میان چالش های موجود در قبال جهان بینی کالسیک و انسان گونه انگار‪ ،‬و در مقابل ساخت‬ ‫تمام و کمال انسان روی این سیاره ضروری است‪.‬‬ ‫سوژه انسانی آن‪ ،‬می توان به دیدگاه اگزیستانسیالیستی اشاره کرد که اثبات وجود انسان بر مبنای‬ ‫جهان مادی و وابسته به آن است‪.‬‬ ‫از زمان نابودی سنت کالسیک‪ ،‬نوعی پسروی مداوم در مورد حضور کالبد در ساختمان مشاهده می‬ ‫شود‪ .‬این فرایند که به «از دست رفتن کالبد چونان بنیادی مقتدر و توانا برای معماری» منجر می‬ ‫شود‪ ،‬از طریق سه وضعیت کامال انتزاعی ای که متضمن برون فکنی کالبدی است‪ ،‬مشخص می شود‬ ‫‪ :‬ساختمان یک کالبد است؛ ساختمان حاالت کالبد یا ذهن را می نمایاند یا «تجسد می بخشد»؛‬ ‫محیط خصوصیاتی کالبدی یا اندام وار دارد‪ .‬این رویکرد فاصله انداز در طول مدت مدرنیسم معلول‬ ‫چرخشی آشکار از تمثیل و تصویر پردازی به سمت نتزاع نیز هست که به یقین تحت تأثیر صنعتی‬ ‫ساختن ساختمان بوده است‪.‬واکنش های پسامدرن بسیارمتفاوتی در قبال رفتار مدرن کالبد وجود‬ ‫آرمان انسان‬ ‫دارد‪ .‬نخست آن که‪ ،‬اثر تاریخ گرای گریوز به شرح از دست دادن معنا که نتیجه خاتمه‬ ‫ِ‬ ‫محوری است‪ ،‬می پردازد‪ .‬وی معتقد است که انسان در فضای پیوسته مدرنیسم احساس مرکزیت و‬ ‫تمرکز را از دست می دهد‪.‬‬ ‫نقش زبان شاعرانه معماری ایجاد جهت یابی در محیط است‪ .‬در غیاب آن‪« ،‬نتیجه فزاینده معماری‬ ‫غیرتمثیلی‪ ،‬متالشی ساختن زبان فرهنگی سابق معماری است‪ ».‬معماری گریوز قصد دارد تا انسان‬ ‫گونه انگاری را از طریق به کارگیری ابزارهای معنادار کالسیک که رابطه انسان را با طبیعت و کیهان‬ ‫بنیان می نهد و نمادینه می سازد‪ ،‬باز شناساند‪.‬‬ ‫چومی نیز به غیاب کالبد نظر دارد‪ .‬اجتناب و حتی سرکوب کالبد وجهی از منزه طلبی ای است که‬ ‫او در معماری مدرن هم مشاهده کرده است‪ .‬چومی به جای تقلیل‪« ،‬افراط» دیونیزوسی و فرارفتن‬ ‫از مرزهای عقلی را در آشکارکردن بی فایدگی‪ ،‬غیرکاربردی بودن و کام گرایی مفرط فضا مطرح می‬ ‫سازد‪ .‬مقاله «لذت معماری» او لحنی پدیدارشناختی دارد‪ :‬او جهت گیری کالبد را در موقعیت های‬ ‫متفاوت فضایی اعم از مسطح و ناصاف‪ ،‬خیابان و اتاق نشیمن شرح می دهد و می پذیرد که «لذت از‬ ‫فضا در نهایت به شاعرانگی ضمیر ناخودآگاه تمایل دارد‪».‬‬

‫نظریه پسامدرن انتقادی‪ ،‬خوش بینانه و اندیشمندانه است‪،‬‬ ‫ظرفیت و توانایی ذهن را به چالش می خواند و به آن ارج می‬ ‫نهد و نمونه هایی از تفکر انتقادی و اخالقی را ارائه می کند‪.‬‬ ‫مقوالت پسامدرن به واسطه پیوستگی موجود در درونمایه ها‪،‬‬ ‫از جمله معنای معماری و رابطه اش با طبیعت‪ ،‬شهر‪ ،‬فناوری و‬ ‫پیشینه تاریخی به سنت وسیع تری از نظریه معماری وابسته اند‪.‬‬ ‫ماحصل این نظریه غیرقابل پیش بینی و متنوع است‪ .‬سمت و‬ ‫سوی انتقادی غالب این برنامه جدید {پسامدرنیسم} حاصل حال‬ ‫و هوا و ج ّو اجتماعی زمان است که دربرگیرنده کنشی سیاسی‬ ‫برای حقوق گسترش یافته زنان‪ ،‬سیاهان‪ ،‬همجنس گرایان و‬ ‫حتی گروه های در معرض خطر است‪ .‬مقاومت در برابر همه‬ ‫ساختارهای تمامیت خواه‪ ،‬نهادها‪ ،‬و شیوه های تفکر فریاد اعتراض آمیز دهه ‪ 1960‬و ‪ 1970‬بود‪ .‬با وجود این که به نظر‬ ‫می رسید در دهه ‪ 1980‬دامنه و گستره ی انگیزه ها‪ ،‬آرمان ها و مقاصد مورد حمایت تقلیل یابد‪ ،‬اما انگیزه انتقادی‬ ‫تداوم یافت‪.‬‬

‫منابع‬ ‫ نسبیت‪ ،‬کیت‪ ،‬کتاب «نظریه های پسامدرن در معماری»‪ ،‬ترجمه‪ :‬شیرازی‪ ،‬محمدرضا‪ ،‬نشرنی‪1387 ،‬‬‫‪ -‬ان‪.‬پاول‪ ،‬جیمز‪ ،‬پست مدرنیسم‪ ،‬ترجمه نوذری‪ ،‬حسینعلی‪ ،‬نشر نظر‪1389 ،‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪73‬‬

‫درونمایه چهارم‪ :‬نظریه شهری‬ ‫در دهه ‪ ،1960‬بازسازی شهری و مداخالت حاد مدرن‪ ،‬بافت شهری را شکافته و غیر قابل شناخت کرده‬ ‫بود‪ .‬به واقع‪ ،‬ساختمان ها در یک «فضای باز» نامحدود و نامتمایز مدرن پراکنده بودند‪ .‬در قرن بیستم‪ ،‬از‬ ‫بسط و توسعه محوطه ساختمان ها به صورت منظر یا باغ غفلت شده بود و در تحوالت مداوم چهارصد ساله‬ ‫ی سنت معماری منظر‪ ،‬وقفه ایجاد کرده بود‪.‬‬ ‫نقد شهر مدرن در دهه ‪ 1960‬آغاز شد و مشتمل بود بر طرح های اتوپیایی‪ ،‬بازسازی های بزرگ مقیاس‪،‬‬ ‫نظریه های مربوط به منظر و قوانین طراحی شهری‪ ،‬و دفاع از موضوعات شهری تحقق نیافته مدرن‪.‬‬ ‫در این میان‪ ،‬دیدگاه های مختلفی شکل گرفت‪ ،‬از جمله زمینه گرایی‪ ،‬که رو‪ ،‬کوتر و توماس شوماخر مطرح‬ ‫کرده اند؛ توده گرایی یا «امریکن میل استریت» مورد نظر ونتوری‪ ،‬اسکات براون و استیون آیزنور و الگوی‬ ‫«شهر معاصر» جهانی‪ ،‬که کولهاس مطرح کرده است‪.‬‬

‫درونمایه سوم‪ :‬مکان‬ ‫در تفکر غربی طبیعت در مقابل فرهنگ به مثابه‬ ‫«دیگری» مطرح بوده و این امر قرن ها موضوعی‬ ‫ثابت و پایدار بشمار آمده است‪ .‬از زمان انقالب‬ ‫صنعتی‪ ،‬فناوری پیشرفته ضرورت این کشمکش‬ ‫حیاتی را کاهش داده است‪.‬‬ ‫در واقع شالوده شکن ها معتقدند که تقابل دیرینه‬ ‫طبیعت‪/‬فرهنگ‪ ،‬همچون تمام دوگانگی های دیگر‪،‬‬ ‫جابه جایی صورت گرفته و نامناسب قلمداد شده‬ ‫است‪ .‬بعضی ها معتقدند که با غلبه بر طبیعت‪ ،‬اکنون‬ ‫چالش با فرهنگ از نقطه مقابل آن رخ می نماید‪:‬‬ ‫یعنی از دانش و آگاهی بشر و شکل ابزاری شده آن‪،‬‬ ‫یعنی تکنولوژی‪.‬‬ ‫آلبرت انشتین‪ ،‬مکان را به صورت «یک جز کوچک از سطح زمین که‬ ‫می تواند با نام شناخته شود‪...‬یک نوع نظم اشیا مادی و نه چیز دیگر»‬ ‫تعریف می کند‪.‬‬ ‫بسیاری از معماران و نظریه پردازان معاصر همچون گرگوتی‪ ،‬تادائو آندو و‬ ‫نوربرگ‪-‬شولتز دیدگاه هایدگر را مبنی بر اینکه رابطه با طبیعت در غنای‬ ‫تجربه انسانی امری حیاتی است‪ ،‬مورد استفاده قرار داده اند‪ .‬نوربرگ‪-‬‬ ‫شولتز معتقد است که مسئولیت معمار کشف روح مکان و طراحی به‬ ‫شیوه ای است که بیانگر این حضور یگانه باشد‪.‬‬ ‫آندو بر نقش اساسی معماری خود در منظور کردن حضور طبیعت در‬ ‫زندگی شهری مدرن تاکید می ورزد‪ .‬وی پیشنهاد می کند که «معماری‬ ‫تبدیل به یک مکان شود‪ ،‬جایی که فرد و طبیعت تحت یک حس پایدار‬ ‫تنش که حساسیت های روحانی و معنوی نهفته در انسان معاصر را بیدار‬ ‫خواهد کرد‪ ،‬به مقابله و مواجهه با هم در می آیند‪».‬‬ ‫همه نظریه پردازان در مورد ارزش مکان هم عقیده نیستند‪ .‬این احتمال‬ ‫را که مکان پدیدارشناختی‪ ،‬مکانی نوستالژیک و منسوخ باشد‪ ،‬را نظریه‬ ‫پردازان فرهنگ پساصنعتی مطرح کرده اند‪ .‬در اینجاست که رویکرد ما‬ ‫به مکان محدود می شود و جایگزینی یک پارادایم مجازی تجربه‪ ،‬به جای‬ ‫تجربه فضایی و ظریف کالبد‪ ،‬آن را تحت تاثیر قرار می دهد‪ .‬این انتقادها‬ ‫دال بر مسائلی است که در حوزه نظریه معماری در حال ظهورند‪ :‬تغییر‬ ‫تعاریف واقعیت‪ .‬زمانی که معماران پسامدرن شهر را به مثابه بستری‬ ‫برای فعالیت معمارانه در سطوح بی شمار اجتماعی‪ -‬اقتصادی‪ ،‬سیاسی‪،‬‬ ‫تاریخی‪ ،‬صوری‪ ،‬ادبی و هنری باز نیافتند‪ ،‬طیفی از نظریه های شهری‬ ‫مطرح شدند‪.‬‬

‫درونمایه پنجم‪ :‬برنامه های سیاسی و اخالقی‬ ‫توجهات و مالحظاتی که نظریه پردازان معماری به سواالت متنوع سیاسی و اخالقی‬ ‫داشته اند‪ ،‬در نقد شهری پسامدرن بازتاب داشته است‪ .‬در دل چنین بحثی‪ ،‬این موضوع‬ ‫نهفته است که معماری به عنوان یک رشته و نظام باید چه نقشی را در جامعه ایفا کند‪.‬‬ ‫چهار نقش احتمالی بی درنگ به ذهن متبادر می شود‪)1 :‬معماری می تواند در قبال‬ ‫مسائل اجتماعی و نمود و بازنمودشان بی تفاوت باشد؛ یا ‪)2‬معماری می تواند عاملی‬ ‫مثبت باشد که وضعیت موجود و شرایط فعلی پذیرفته شده را حمایت می کند؛ یا ‪)3‬‬ ‫معماری می تواند به ارامی جامعه را به سمت و سویی نوین راهنما باشد؛ یا ‪)4‬معماری‬ ‫می تواند به گونه ای ریشه ای از اجتماع انتقاد کند و آن را بازسازد‪.‬‬ ‫نقش اجتماعی معماری اغلب بر حسب امکانات و اخالقیاتی که یک دیدگاه مستقل‬ ‫واجد آن است‪ ،‬شکل می بندد‪ .‬استقالل را که درونمایه ای فراگیر در نوشته های‬ ‫این دوره است‪ ،‬هم ارز با مفاهیمی می دانند چون بی طرف بودن‪ ،‬و نیز انتقادی یا‬ ‫ارتجاعی بودن‪ .‬استقالل در معماری معموال با خلق فرم از طریق یک گفتمان درونی و‬ ‫خود‪-‬ارجاع مالزم است‪ .‬اینگونه استقالل را به سختی می توان با فرمالیسم که متضمن‬ ‫توجه بیش از حد به مسئله فرم تا حد طرد مسائل اجتماعی‪-‬فرهنگی‪ ،‬تاریخی یا حتی‬ ‫مصالح و ساخت است‪ ،‬هم ردیف و هم معنا دانست‪ .‬سازنده یک کار‪ ،‬بیننده و یا تأویل‬ ‫گر آن می تواند چنین موضع مستقلی را اتخاذ کند‪ .‬ابژه ای که محصول معماری است‪،‬‬ ‫اغلب موردی انتزاعی و غیر بازنمودی است‪ .‬نظریه پسامدرن معماری به منظور عرضه‬ ‫یک موضع مستقل در تالش است تا معین سازد که عوامل و عناصر درونی یا منحصر‬ ‫به فرد این گفتمان کدام اند‪ :‬آیا فرم‪ ،‬عملکرد‪ ،‬مادیت و جنسیت‪ ،‬و گونه امری اساسی‬ ‫و ذاتی است؟ آیا معماری می تواند رابطه کاملی با اجتماع برقرار کند؟ آیا می تواند‬ ‫انتقادی باشد؟‬ ‫نوشته های اخیر گیراردو‪ ،‬مثل «معماری و فریب»‪ ،‬مسائل بحث برانگیزی را در مورد‬ ‫این که آیا نقش اولیه معماری هنر است و یا خدمت‪ ،‬مطرح می سازد‪ .‬الگوی گیراردو در‬ ‫مورد تعهد سیاسی و اخالقی بدیلی قانع کننده را در قبال رهیافت های «تاریخی هنر‬ ‫سنتی» که تنها توجهات صوری را برجسته می کنند و موضوع را تا حد مباحثه ای در‬ ‫باب سبک تنزل می دهند‪ ،‬ارائه می دهد‪ .‬گیراردو نسبت به استفاده ناآگاهانه منتقدان‬ ‫از ایدئولوژی‪ ،‬و تالش های ارتجاعی ای که در صدد بدنام کردن آرمانشهرگرایی پیشروان‬ ‫معماری قرن بیستم است‪ ،‬نیز بدبین است‪.‬‬

‫‪72‬‬

‫معرفــــــی کتــاب‬ ‫محمدحسین صیادی نژاد‬

‫عنوان کتاب ‪:‬‬

‫تاریخ شهر و شهرنشینی در اروپا ‪ :‬از آغاز تا انقالب صنعتی‬ ‫مولف ‪ :‬دکتر جهانشاه پاکزاد ( دکترای طراحی شهری )‬ ‫همکار پژوهش ‪ :‬الهام سوری ( دانشجوی کارشناسی ارشد طراحی شهری )‬ ‫ناشر ‪ :‬آرمانشهر‬ ‫چاپ اول ‪ :‬سال ‪1389‬‬ ‫قیمت ‪ 98000 :‬ریال‬ ‫این کتاب در پنج فصل تدوین شده است که در هر فصل به شرایط طبیعی‪ ،‬جغرافیایی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬سیاسی‪ ،‬اقتصادی‪ ،‬فکری‬ ‫ اعتقادی و ویژگی های کالبدیِ تمدن های یونان و روم و دوره های تاریخی قرون وسطی‪ ،‬رنسانس و باروک پرداخته شده‬‫مهم سیاسی ‪ -‬اجتماعی و علمی – فرهنگی ‪ -‬هنری و کالبدی – فضایی‬ ‫است‪ .‬همچنین در ابتدای هر فصل به رویدادهای ِ‬ ‫اشاره شده و در انتهای فصل نمونه های موردی از شهرهای آن تمدن ها و دوران معرفی شده است‪.‬‬

‫عنوان کتاب ‪:‬‬

‫مقررات شهرسازی و معماری و طرح های توسعه و عمران مصوب شورای عالی شهرسازی و معماری ایران (از‬ ‫تاریخ تاسیس تا پایان شهریور ‪ )1388‬و قوانین و آیین نامه های شهرسازی و معماری مورد عمل‬ ‫گردآوری و تنظیم ‪ :‬دبیرخانه شورای عالی شهرسازی و معماری ایران‬ ‫ناشر ‪ :‬توسعه ایران‬ ‫چاپ اول ‪1388 :‬‬ ‫قیمت ‪ 38000 :‬ریال‬ ‫شورای عالی شهرسازی و معماری ایران مرجع تصویب اکثر طرح های توسعه ای مانند طرح های کالبدی ملی و منطقه ای و‬ ‫ناحیه ای ‪ ،‬مجموعه شهری و جامع شهری و سایر می باشد‪ .‬همچنین تصویب معیارها و ضوابط و آیین نامه های شهرسازی‬ ‫از وظایف اصلی این شورا می باشد‪.‬‬ ‫این کتاب در سه بخش تنظیم شده است‪ .‬بخش اول با عنوان «دستورالعمل ها‪ ،‬ضوابط و مقررات مربوط به حوزه شهرها‪،‬‬ ‫نواحی و مناطق کشور و لیست طرح های مصوب شورای عالی» ‪ ،‬بخش دوم با عنوان «پیوستها» که شامل دستورالعمل‬ ‫هاست و بخش سوم « تعدادی از قوانین و آئین نامه های مرتبط» می باشد‪.‬‬

‫عنوان کتاب ‪:‬‬

‫مرفولوژی شهری ‪ :‬جغرافیا ‪ ،‬آمایش و معماری شهر‬ ‫مولف ‪ :‬رمی آلن‬ ‫مترجم ‪ :‬دکتر علی اشرفی‬ ‫ناشر ‪ :‬دانشگاه هنر‬ ‫چاپ اول ‪1388 :‬‬ ‫قیمت ‪ 55000 :‬ریال‬ ‫مورفولوژی به معنای ریخت شناسی می باشد‪ .‬بررسی مورفولوژیک در واقع کلید درک منظره ی شهری است‪ .‬این اثر به‬ ‫شکلی ساده و جذاب‪ ،‬مجموعه ای از کلیدهای قرائت‪ ،‬واژگان و مبانی فرم های شهری را در مقیاس های مختلف پیش‬ ‫بینی می کند و با تصاویر فراوان و گویایش برای دانشجویان و همه آن هایی که به شهر می اندیشند و نگران آن هستند‬ ‫سودمند است‪( .‬علی اشرفی)‬ ‫این کتاب در ‪ 10‬بخش تدوین شده است‪ .‬که در آن به مقوالت فرم های شهری و مناظر شهری ‪ ،‬اقتصاد و خیال پردازی‪:‬‬ ‫عوامل بیانگر فرم شهری‪ ،‬ماکروفرم ‪ :‬پیدایش فرم و کنترل ‪ ،‬پالن و چشمه بندی ‪ :‬نقشه خیابان ها ‪ ،‬از چشمه تا قطعه‪ ،‬حجم‬ ‫پیوسته ‪ ،‬شهر عمودی ‪ ،‬گسترش شهر‬ ‫شهری و بافت ساختمانی‪ ،‬خیابان ها و پارک ها و میادین ‪ :‬فضاهای همگانی در بافت ‪1‬‬ ‫‪ :‬عرصه ناپیوسته‪ ،‬پویایی سامانه های تشکیل شده ‪ :‬نوسازی شهری ‪ ،‬پرداخته شده است‪.‬‬ ‫‪74‬‬