Applying Public Art For Developing Public Spaces, With the Emphasis on Murals

‫وزارت ﻋﻠﻮم ‪ ،‬ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت و ﻓﻨﺎوري‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫ﭘﺎﻳﺎن ﻧﺎﻣﻪ ﺗﺤﺼﻴﻠﻲ ﺟﻬﺖ اﺧﺬ درﺟﻪ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ‬ ‫رﺷﺘﻪ ﺷﻬﺮﺳﺎزي‬

‫ﻋﻨﻮان‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ‬ ‫ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮردي ‪ :‬خ وﻟﻴﻌﺼﺮ‪ ،‬ﺣﺪ ﻓﺎﺻﻞ ﭼﻬﺎرراه وﻟﻴﻌﺼﺮ ﺗﺎ ﻣﻴﺪان ﺗﺠﺮﻳﺶ‬

‫اﺳﺘﺎد راﻫﻨﻤﺎ ‪:‬‬ ‫آﻗﺎي ﻣﻬﻨﺪس ﺳﺎﺳﺎن ﺻﺎﻟﺤﻲ ﻣﻴﻼﻧﻲ‬

‫ﻧﮕﺎرش و ﺗﺤﻘﻴﻖ ‪:‬‬ ‫ﻣﻬﺴﺎ ﻣﺸﺮف‬ ‫ﻛﻴﺎ ﻣﺴﻌﻮدي‬ ‫‪ ‬ﺷﻬﺮﻳﻮر ﻣﺎه ‪1389‬‬

‫ﭼﻜﻴﺪه ‪:‬‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﻳﻜﻲ از ﻛﻢ ﺧﺮج ﺗﺮﻳﻦ ‪ ،‬ﺳﻬﻞ اﻟﻮﺻﻮل ﺗﺮﻳﻦ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻣﺆﺛﺮﺗﺮﻳﻦ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑـﻪ‬ ‫ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺳﺮزﻧﺪه ي ﺷﻬﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻫﻨﺮﻫﺎ ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ از ﻧﺎﻣﺸﺎن ﺑﺮ ﻣﻲ آﻳﺪ از دل ﻛﻮﭼﻪ و ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻫﺎي ﺷـﻬﺮ‬ ‫رﺷﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻠﻮغ ﻣﻲ رﺳﻨﺪ و ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﻲ ﮔﺬارﻧﺪ‪ .‬در ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺸﻮرﻫﺎي دﻧﻴﺎ اﻫﻤﻴﺖ ﻫﻨﺮﻫـﺎي‬ ‫ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺣﺪي اﺛﺒﺎت ﺷﺪه ‪ ،‬ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮﻻن ﺷﻬﺮي ﺟﺪا از ﻃﺮح ﺟﺎﻣﻊ ﺷﻬﺮي ﻫﺮ ﺷـﻬﺮ ‪ ،‬ﻃـﺮح ﺟـﺎﻣﻊ وﻳـﮋه اي را‬ ‫ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان "ﻃﺮح ﺟﺎﻣﻊ ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ" ﺑﺎ ﭼﺸﻢ اﻧﺪازي ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﺑﺮاي آن ﺷﻬﺮ ﺗﺪارك ﻣﻲ ﺑﻴﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ در ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ از ﺟﻨﺒﻪ ﺳﻔﺎرﺷﻲ و زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺻﺮف ﻓﺎﺻـﻠﻪ ﮔﺮﻓﺘـﻪ و‬ ‫ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژي ﻫﺎ و ﻃﺮز ﺗﻔﻜﺮ ﻣﻠﺖ و ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻗﺸﺮ روﺷﻨﻔﻜﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻬﺮي اﺳـﺖ و وﺳـﻴﻠﻪ اي ﺑـﺮاي اﻧﺘﻘـﺎل‬ ‫ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و ﻣﻌﺎﻧﻲ ﺷﻤﺮده ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫دﻳﻮارﻧﮕﺎره ﻫﺎ در اﻳﻦ ﺑﻴﻦ ﻳﻜﻲ از ﭘﺮرﻧﮓ ﺗﺮﻳﻦ و ﻣﻠﻤﻮس ﺗﺮﻳﻦ اﻧـﻮاع ﻫﻨﺮﻫـﺎي ﺧﻴﺎﺑـﺎﻧﻲ را ﺷـﺎﻣﻞ ﻣـﻲ ﺷـﻮﻧﺪ ﻛـﻪ‬ ‫ﺑﺼﻮرت ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ‪ ،‬ﭼﻪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و ﭼﻪ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ‪ ،‬ﭼﻪ ﺣﺮﻓﻪ اي و ﭼﻪ ﺑﻲ ﺿﺎﺑﻄﻪ ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﻠﻨﺪ ﻣـﺪت و ﭼـﻪ ﻛﻮﺗـﺎه‬ ‫ﻣﺪت ﺑﺮ دﻳﻮارﻫﺎي ﺷﻬﺮ ﻧﻘﺶ ﻣﻲ ﺑﻨﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﺟﺎﻣﻊ ﺑﻪ ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ‪ ،‬و ﺑﻪ ﻃﻮر اﺧﺺ ﺑﻪ دﻳﻮارﻧﮕﺎره ﻫـﺎ ﺑﺼـﻮرت ﺗﻔﺼـﻴﻠﻲ ﭘﺮداﺧﺘـﻪ‬ ‫ﺷﺪه و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺳﻌﻲ ﺷﺪه راﻫﻜﺎرﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﭘﻴﺪا ﻛﺮدن راﻫﻲ ﺑﺮاي ﭘﺮ ﻛـﺮدن ﺟـﺎي ﺧـﺎﻟﻲ آن در ﺧﻴﺎﺑـﺎن ﻫـﺎي‬ ‫ﺷﻬﺮﻫﺎي ﻛﺸﻮرﻣﺎن ﭘﻴﺪا ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ ‬‬ ‫ﻛﻠﻤﺎت ﻛﻠﻴﺪي ‪ :‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ‪ -‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ‪ -‬دﻳﻮارﻧﮕﺎري ‪ -‬ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري – ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫ﮔﺎم اول ‪ :‬ﻛﻠﻴﺎت ﺗﺤﻘﻴﻖ ‪ ‬‬ ‫ﻓﺼﻞ اول ‪ :‬ﻃﺮح ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ‪ ‬‬

‫ﮔﺎم دوم ‪ :‬ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻧﻈﺮي‬ ‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮارﻧﮕﺎري ‪ ‬‬

‫ﮔﺎم ﺳﻮم ‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ و ﺗﺤﻠﻴﻞ‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم ‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺤﺪوده ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ )ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ(‬ ‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ‪ :‬ﺗﺪوﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻃﻼﻋﺎت ‪ ‬‬

‫ﮔﺎم ﭼﻬﺎرم ‪ :‬اراﺋﻪ راﻫﺒﺮدﻫﺎ و ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي‬ ‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ ‪ :‬راﻫﺒﺮدﻫﺎ‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻄﺎﻟﺐ‬ ‫ﻓﺼﻞ اول ‪ :‬ﻃﺮح ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ‪ ‬‬ ‫‪ 1-1‬ﻃﺮح ﻣﺴﺌﻠﻪ ‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ 2-1‬روش ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ 3-1‬اﻫﺪاف و ﭘﺮﺳﺶ ﻫﺎي اوﻟﻴﻪ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ 4-1‬ﺧﻼﺻﻪ ﻣﺮاﺣﻞ اﻧﺠﺎم ﻃﺮح‬ ‫‪ ‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ‪ ‬‬

‫‪ ‬‬

‫‪ 1‬‬ ‫‪ 2‬‬ ‫‪ 3‬‬ ‫‪ 6‬‬ ‫‪ ‬‬

‫‪1-2‬‬

‫ﻣﻘﺪﻣﻪ ‪ ‬‬

‫‪ 8‬‬

‫‪2-2‬‬

‫ﺗﻌﺎرﻳﻒ ‪ ‬‬

‫‪ 9‬‬

‫‪ -1-2-2‬ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ‬ ‫‪ -2-2-2‬اﺛﺮ ﻫﻨﺮي‬ ‫‪ -3-2-2‬ﻗﻠﻤﺮوي ﻋﻤﻮﻣﻲ‬ ‫‪ -4-2-2‬ﻫﻨﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬

‫‪ 9‬‬ ‫‪ 10‬‬ ‫‪ 10‬‬ ‫‪ 10‬‬

‫‪ ‬‬

‫‪3-2‬‬

‫دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي ﻛﻠﻲ ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ‪ ‬‬ ‫‪ -1-3-2‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ‬ ‫‪ -2-3-2‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﻣﺤﻴﻄﻲ‬ ‫‪ -3-3-2‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﻣﻨﻔﺮد‬

‫‪ 11‬‬ ‫‪ 11‬‬ ‫‪ 13‬‬ ‫‪ 13‬‬

‫‪ ‬‬

‫‪4-2‬‬

‫ﻣﺼﺎدﻳﻖ ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ‪ ‬‬

‫‪ 14‬‬

‫‪ -1-4-2‬ﻳﺎدﻣﺎن ﻫﺎ‬ ‫‪ -2-4-2‬ﻣﺠﺴﻤﻪ ﻫﺎ‬ ‫‪ -3-4-2‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﻧﻤﺎﻳﺸﻲ‬ ‫‪ -4-4-2‬ﻣﺤﺴﻤﻪ ﻫﺎي زﻧﺪه‬ ‫‪ -5-4-2‬آﺑﻨﻤﺎﻫﺎ‬ ‫‪-6-4-2‬دﻳﻮار ﻧﮕﺎري ﻫﺎ و ﭘﻮﺳﺘﺮﻫﺎ‬ ‫‪ -5-4-2‬ﺑﻨﺎﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎري‬ ‫‪ ‬‬

‫‪14‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪19‬‬ ‫‪19‬‬ ‫‪ 21‬‬

‫‪5-2‬‬

‫ﻣﺼﺎدﻳﻘﻲ از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﻃﻬﺮان ﻗﺪﻳﻢ ‪ ‬‬ ‫‪ -1-5-2‬ﻋﺰاداري ﻣﺤﺮم‬ ‫‪ -2-5-2‬ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ ﺳﻮري‬ ‫‪ -3-5-2‬ﺣﺎﺟﻲ ﻓﻴﺮوز‬ ‫‪ -4-5-2‬ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻫﺎ‬ ‫‪ -5-5-2‬ﻣﻄﺮب ﻫﺎي دوره اي و ﻋﻨﺘﺮي ﻫﺎ‬ ‫‪ -6-5-2‬ﻣﻌﺮﻛﻪ ﮔﻴﺮي ‪ ‬‬

‫‪ 23‬‬ ‫‪23‬‬ ‫‪26‬‬ ‫‪27‬‬ ‫‪27‬‬ ‫‪28‬‬ ‫‪28‬‬ ‫‪ ‬‬

‫‪ 6-2‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮردي اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در اﻳﺮان ‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ 7-2‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮردي اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﻏﺮب ‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ 8-2‬اﺻﻮل ﻣﺘﺮﺗﺐ ﺑﺮ ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ 9-2‬آﺛﺎر ﻫﻨﺮي ﻓﺎﻗﺪ ﺷﺮاﻳﻂ ﻻزم ‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ 10-2‬ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎب ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان ‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ 11-2‬ﻣﻜﺎن ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ 12-2‬ﭼﺎﻟﺶﻫﺎي ﭘﻴﺸﺎروي ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ 13-2‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي ‪ ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪29‬‬ ‫‪ 31‬‬ ‫‪ 33‬‬ ‫‪ 34‬‬ ‫‪ 35‬‬ ‫‪ 36‬‬ ‫‪ 40‬‬ ‫‪43‬‬ ‫‪ ‬‬

‫‪ -1-3‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬

‫‪ 44‬‬

‫‪ -2-3‬ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 45‬‬

‫‪ -1-2-3‬ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ دﻳﻮار ﻧﮕﺎري در ﺟﻬﺎن‬ ‫‪ -2-2-3‬ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ دﻳﻮار ﻧﮕﺎري در اﻳﺮان‬

‫‪45‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ 47‬‬ ‫‪ ‬‬

‫‪ -3-3‬ﺗﻌﺎرﻳﻒ دﻳﻮار ﻧﮕﺎري‬

‫‪ 48‬‬

‫‪ -4-3‬ﺗﻔﺎوت دﻳﻮار ﻧﮕﺎري ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺳﻪ ﭘﺎﻳﻪ‬

‫‪ 48‬‬

‫‪ ‬‬

‫‪ -5-3‬دﻳﻮار ﻧﮕﺎري و ارﺗﺒﺎط آن ﺑﺎ ﻓﻀﺎ و ﻣﻌﻤﺎري‬

‫‪ 49‬‬

‫‪ -6-3‬ﻛﻴﻔﻴﺖ دﻳﻮار‬

‫‪ 50‬‬

‫‪ -7-3‬دﻳﻮار ﺑﻪ ﺟﺎي ﺑﻮم‬

‫‪ 51‬‬

‫‪ -8-3‬روش ﻫﺎي اﺟﺮاي دﻳﻮار ﻧﮕﺎري‬

‫‪ 52‬‬

‫‪ -1-8-3‬روش ﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬ ‫‪ -2-8-3‬روش ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‬

‫‪52‬‬ ‫‪ 52‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ -9-3‬ﺗﻜﻨﻴﻚ ﻫﺎي اﺟﺮاي دﻳﻮار ﻧﮕﺎري‬ ‫‪ -1-9-3‬روش ﻫﺎي ﺧﺸﻚ‬ ‫‪ -2-9-3‬روش ﻫﺎي ﺧﻴﺲ‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ -10-3‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺮب دﻳﻮار ﻧﮕﺎري‬ ‫‪ -1-10-3‬آﻟﻮدﮔﻲ ﻫﺎي ﺟﻮي‬ ‫‪ -2-10-3‬ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻣﺎ‬ ‫‪ -3-10-3‬ﻣﻴﻜﺮو ارﮔﺎﻧﻴﺰم ﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ‬ ‫‪ -4-10-3‬ﺑﺎد‬ ‫‪ -5-10-3‬اﺷﻌﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ‬ ‫‪ -6-10-3‬رﺳﻮﺑﺎت‬ ‫‪ -7-10-3‬ﺗﻜﻴﻪ ﮔﺎه‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬

‫‪ 52‬‬ ‫‪52‬‬ ‫‪ 52‬‬

‫‪ 53‬‬ ‫‪53‬‬ ‫‪54‬‬ ‫‪54‬‬ ‫‪54‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪ 55‬‬

‫‪ -11-3‬اﻧﻮاع دﻳﻮار ﻧﮕﺎري از ﻟﺤﺎظ ﻣﺤﺘﻮا ‪ ‬‬ ‫‪ -1-11-3‬دﻳﻮار ﻧﮕﺎري رﺳﻤﻲ‬ ‫‪ -1-1-11-3‬ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺑﺎ ﻧﻮر‬ ‫‪ -2-1-11-3‬ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺑﺪون ﺿﺎﺑﻄﻪ‬ ‫‪ -3-1-11-3‬ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي ﺳﻪ ﺑﻌﺪي‬ ‫‪ -4-1-11-3‬ﻧﻘﺎﺷﻲ از ﭼﻬﺮه ﺷﻬﻴﺪان‬ ‫‪ -5-1-11-3‬دﻳﻮارﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎ‬ ‫‪ -6-1-11-3‬ﻗﺮآن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎ‬

‫‪ 56‬‬ ‫‪56‬‬ ‫‪56‬‬ ‫‪56‬‬ ‫‪57‬‬ ‫‪58‬‬ ‫‪59‬‬ ‫‪ 59‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ -2-11-3‬دﻳﻮار ﻧﮕﺎري ﻏﻴﺮ رﺳﻤﻲ ‪ ‬‬ ‫‪ -1-2-11-3‬ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ‬ ‫‪ -2-2-11-3‬ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ‬ ‫‪ -3-2-11-3‬ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻣﺪرن ‪ ‬‬ ‫‪ -4-2-11-3‬ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﻴﻮه ﺑﻴﺎن رادﻳﻜﺎل و ﺳﻴﺎﺳﻲ ‪ ‬‬ ‫‪ -5-2-11-3‬ﮔﺴﺘﺮش ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ در اﻳﺮان و ﺧﺎورﻣﻴﺎﻧﻪ‬ ‫‪ -6-2-11-3‬دﻻﻳﻞ ﻋﺪم ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮي ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ در اﻳﺮان ‪ ‬‬ ‫‪ -7-2-11-3‬ﻧﺤﻮه ﺑﺮﺧﻮرد ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻫﺎ ﺑﺎ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ‪ ‬‬ ‫‪ -8-2-11-3‬ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻣﺘﺪاول ﺟﺮم ﺳﺘﻴﺰي و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ‬ ‫‪ ‬‬

‫‪ -3-11-3‬دﻳﻮار ﻧﮕﺎري ﭘﻮﺷﺎﻧﻨﺪه‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ -12-3‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺳﺒﻚ ﻫﺎي ﻋﻤﺪه ﻫﻨﺮي در دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 60‬‬ ‫‪60‬‬ ‫‪61‬‬ ‫‪62‬‬ ‫‪64‬‬ ‫‪67‬‬ ‫‪68‬‬ ‫‪68‬‬ ‫‪ 73‬‬

‫‪ 75‬‬ ‫‪ 76‬‬

‫‪ -1-12-3‬ﻧﺎﺗﻮراﻟﻴﺴﻢ‬ ‫‪ -2-12-3‬رﺋﺎﻟﻴﺴﻢ‬ ‫‪ -3-12-3‬اﻛﺴﭙﺮﺳﻴﻮﻧﻴﺴﻢ‬ ‫‪ -4-12-3‬آﺑﺴﺘﺮه‬ ‫‪ -5-12-3‬ﺳﻨﺖ ﮔﺮاﻳﻲ‬

‫‪76‬‬ ‫‪77‬‬ ‫‪78‬‬ ‫‪80‬‬ ‫‪ 81‬‬

‫‪ -13-3‬ﺳﻴﺮ ﻫﻨﺮ دﻳﻮار ﻧﮕﺎري در اﻳﺮان‬

‫‪ 83‬‬

‫‪ -1-13-3‬ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب‬ ‫‪ -2-13-3‬ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب‬

‫‪83‬‬ ‫‪ 84‬‬

‫‪ 14-3‬ﺳﺎزﻣﺎن زﻳﺒﺎﺳﺎزي‬

‫‪ 87‬‬

‫‪ -15-3‬اداره دﻳﻮار ﻧﮕﺎري و ﮔﺮاﻓﻴﻚ ﺷﻬﺮي‬

‫‪ 87‬‬

‫‪ -1-15-3‬وﻇﺎﻳﻒ‬ ‫‪ -2-15-3‬ﭘﺮوژه ﻫﺎ‬

‫‪ -16-3‬ﺟﻤﻊ ﺑﻨﺪي‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم ‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺤﺪوده ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ )ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ(‬

‫‪88‬‬ ‫‪ 88‬‬

‫‪ 89‬‬ ‫‪ ‬‬

‫‪ -1-4‬وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي ﺷﺎﺧﺺ ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ‬

‫‪ 90‬‬

‫‪ -2-4‬ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ‬

‫‪93‬‬

‫‪ -3-4‬ﺟﺎﻧﻤﺎﻳﻲ ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ‬

‫‪ 97‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ‪ :‬ﺗﺪوﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪ ‬‬

‫‪ 102‬‬

‫‪ -1-5‬روﻧﺪ ﺗﺤﻠﻴﻞ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ -2-5‬ﺗﺪوﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ‬

‫‪ 102‬‬

‫‪ -3-5‬ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪ 107‬‬

‫‪ -1-3-5‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﺮم اﻓﺰار ‪SPSS‬‬ ‫‪ -2-3-5‬ﻧﺤﻮه اﺳﺘﺨﺮاج اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﮔﺰارش ﮔﻴﺮي از ‪SPSS‬‬

‫‪ -4-5‬ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ‬ ‫‪ -1-4-5‬ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت اﺟﻤﺎﻟﻲ ﻛﻠﻴﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ‬ ‫‪ -2-4-5‬ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ ﻧﺘﺎﻳﺞ‬

‫‪107‬‬ ‫‪107‬‬ ‫‪ ‬‬

‫‪110‬‬ ‫‪110‬‬ ‫‪ 111‬‬

‫‪ ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ ‪ :‬راﻫﺒﺮدﻫﺎ‬ ‫‪ -1-6‬ﺗﺪﻗﻴﻖ ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز ‪ ‬‬ ‫‪ -1-1-6 ‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﺪل اورﮔﻮن‬ ‫‪ -2-1-6 ‬اﻛﻨﻮن ﻛﺠﺎ ﻫﺴﺘﻴﻢ؟‬ ‫‪ -3-1-6 ‬ﺑﻪ ﻛﺠﺎ ﻣﻲ روﻳﻢ؟‬ ‫‪ -4-1-6 ‬ﻛﺠﺎ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﺎﺷﻴﻢ؟‬ ‫‪ -5-1-6 ‬ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز ‪ ‬‬

‫‪ ‬‬

‫‪ 127‬‬ ‫‪127‬‬ ‫‪128‬‬ ‫‪129‬‬ ‫‪129‬‬ ‫‪ 130‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬

‫‪ -2-6‬ﻫﺪف ﻛﻼن و اﻫﺪاف ﺧﺮد‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ -3-6‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎ ﺟﻬﺖ اراﺋﻪ راﻫﺒﺮد‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ -4-6‬راﻫﺒﺮدﻫﺎ‬ ‫‪ ‬‬

‫‪ 130‬‬ ‫‪ 131‬‬ ‫‪ 131‬‬ ‫‪ ‬‬

‫‪ ‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺗﺼﺎوﻳﺮ‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 1‬ﻧﻤﻮﻧﻪ دﻳﻮار ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 2‬ﻧﻤﻮﻧﻪ دﻳﻮار ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 3‬ﻧﺮده ﻛﺸﻲ ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 4‬ﻧﺮده ﻛﺸﻲ ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 5‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻛﻔﺴﺎزي ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ ‪ ،‬اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 6‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻛﻔﺴﺎزي ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ ‪ ،‬اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 7‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﻨﺮﻫﺎي ﻣﺤﻴﻄﻲ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 8‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﻨﺮﻫﺎي ﻣﺤﻴﻄﻲ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 9‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﻨﺮﻫﺎي ﻣﻨﻔﺮد ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 10‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﻨﺮﻫﺎي ﻣﻨﻔﺮد ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 11‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺷﻬﺮداري ‪ ،‬ﻟﻴﻮرﭘﻮل ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 12‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺷﻬﺮداري ‪ ،‬ﺳﻴﺪﻧﻲ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 13‬ﻳﻚ ﻣﺠﺴﻤﻪ اﻧﺘﺰاﻋﻲ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 14‬ﻳﻚ ﻣﺠﺴﻤﻪ اﻧﺘﺰاﻋﻲ ‪ ،‬وﻧﻜﻮور ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 15‬ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ‪ ،‬ﺑﺮوﻛﻠﻴﻦ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 16‬ﻛﺎرﻧﺎوال ﺳﺎل ﻧﻮ‪ ،‬ﻟﻨﺪن ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 17‬ﻧﻮازﻧﺪه ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ‪ ،‬آﻟﻤﺎن ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 18‬ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ‪،‬ﻛﻤﺒﺮﻳﺞ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 19‬ﻣﺠﺴﻤﻪ زﻧﺪه ‪ ،‬ﺳﻴﭙﻮرت وﻳﻠﺞ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 20‬ﻣﺠﺴﻤﻪ زﻧﺪه ‪ ،‬ﻟﻨﺪن ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 21‬ﻣﺠﺴﻤﻪ زﻧﺪه ‪ ،‬ﻣﻮﻧﻴﺦ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 22‬ﻧﻤﻮﻧﻪ اي از آﺑﻨﻤﺎﻫﺎ در آﻣﺮﻳﻜﺎ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 23‬دﻳﻮارﻧﮕﺎره دﻳﻮار ﺑﺮﻟﻴﻦ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 24‬ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ اﺛﺮ ﺑﻨﻜﺴﻲ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 25‬ﻳﻚ ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري ‪ ،‬ﻧﻴﻮﻳﻮرك ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 26‬ﺑﻨﺎﻳﻲ ﺑﻲ ﻧﻈﻴﺮ ‪ ،‬وﻧﻜﻮور ﻛﺎﻧﺎدا ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 27‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺟﻨﮕﻞ اﺳﭙﻴﺮال ‪ ،‬دارﻣﺸﺘﺎت آﻟﻤﺎن ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 28‬ﺑﻨﺎي "ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن رﻗﺼﻨﺪه" ‪ ،‬ﭘﺮاگ‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 29‬ﺑﻨﺎي "ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ" ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺗﻞ آﻣﺮﻳﻜﺎ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 30‬ﻋﺰاداري ﻣﺤﺮم ‪ ،‬ﺗﻬﺮان ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 31‬ﻋﺰاداري ﻣﺤﺮم ‪ ،‬ﻫﻤﺪان ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 32‬دﺳﺘﻪ ﻫﺎي ﺳﻴﻨﻪ زﻧﻲ ‪ ،‬ﺑﻮﺷﻬﺮ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 33‬دﺳﺘﻪ ﻫﺎي ﻗﻤﻪ زﻧﻲ ‪ ،‬ﻋﺮاق ‪ ‬‬

‫‪ 12‬‬ ‫‪ 12‬‬ ‫‪ 12‬‬ ‫‪ 12‬‬ ‫‪ 12‬‬ ‫‪ 12‬‬ ‫‪ 13‬‬ ‫‪ 13‬‬ ‫‪ 13‬‬ ‫‪ 13‬‬ ‫‪ 14‬‬ ‫‪ 14‬‬ ‫‪ 15‬‬ ‫‪ 15‬‬ ‫‪ 16‬‬ ‫‪ 16‬‬ ‫‪ 16‬‬ ‫‪ 17‬‬ ‫‪ 18‬‬ ‫‪ 18‬‬ ‫‪ 18‬‬ ‫‪ 19‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪ 21‬‬ ‫‪ 21‬‬ ‫‪ 22‬‬ ‫‪ 22‬‬ ‫‪ 22‬‬ ‫‪ 23‬‬ ‫‪ 23‬‬ ‫‪ 23‬‬ ‫‪ 24‬‬ ‫‪ 25‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 34‬دﺳﺘﻪ ﻫﺎي ﻗﻤﻪ زﻧﻲ ‪ ،‬ﻋﺮاق ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 35‬ﻣﺮاﺳﻢ ﺑﺘﻪ ﺳﻮزاﻧﻲ و ﭘﺮﻳﺪن از آﺗﺶ ‪ ،‬ﺗﻬﺮان ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 36‬ﻣﺮاﺳﻢ ﺑﺘﻪ ﺳﻮزاﻧﻲ و ﭘﺮﻳﺪن از آﺗﺶ ‪ ،‬ﺗﻬﺮان ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 37‬ﺣﺎﺟﻲ ﻓﻴﺮوز دوره ﮔﺮد ‪ ،‬ﺗﻬﺮان ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 38‬ﻣﻌﺮﻛﻪ ﮔﻴﺮي ‪ ،‬ري ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 39‬ﻣﻌﺮﻛﻪ ﮔﻴﺮي ‪ ،‬ري ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 40‬ﻣﺮاﺳﻢ ﭘﻴﺮ ﺷﺎﻟﻴﺎر در روﺳﺘﺎي اوراﻣﺎن‪ ،‬ﺳﻨﻨﺪج ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 41‬ﻣﺮاﺳﻢ ﭘﻴﺮ ﺷﺎﻟﻴﺎر در روﺳﺘﺎي اوراﻣﺎن‪ ،‬ﺳﻨﻨﺪج ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 42‬ﻣﺮاﺳﻢ ﭘﻴﺮ ﺷﺎﻟﻴﺎر در روﺳﺘﺎي اوراﻣﺎن‪ ،‬ﺳﻨﻨﺪج ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 43‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺗﺰﺋﻴﻦ ﺷﺪه در ﻣﺮاﺳﻢ ﻟﻮﭼﻲ دي آرﺗﻴﺴﺘﺎ‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 44‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺗﺰﺋﻴﻦ ﺷﺪه در ﻣﺮاﺳﻢ ﻟﻮﭼﻲ دي آرﺗﻴﺴﺘﺎ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 45‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺗﺰﺋﻴﻦ ﺷﺪه در ﻣﺮاﺳﻢ ﻟﻮﭼﻲ دي آرﺗﻴﺴﺘﺎ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 46‬درﮔﺎه ﻫﺎ و ﻧﻘﺎط ورودي ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 47‬درﮔﺎه ﻫﺎ و ﻧﻘﺎط ورودي ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 48‬ﻣﺮﻛﺰ ﺷﻬﺮ ﻻس وﮔﺎس ‪ ،‬آﻣﺮﻳﻜﺎ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 49‬ﻧﻤﻮﻧﻪ اي از ﻣﺮاﻛﺰ ﺷﻬﺮﻫﺎ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 50‬ﻧﻮرﭘﺮدازي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎ و ﺑﻨﺎﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎري ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 51‬ﻧﻮرﭘﺮدازي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎ و ﺑﻨﺎﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎري ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 52‬ﭘﺎرك ﻫﺎ و ﻓﻀﺎي ﺳﺒﺰ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 53‬ﭘﺎرك ﻫﺎ و ﻓﻀﺎي ﺳﺒﺰ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 54‬ﻧﻘﺎﺷﻲ روي ﻣﺪارس و ﺳﺎﻳﺮ ﺑﻨﺎﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 55‬ﻧﻘﺎﺷﻲ روي ﻣﺪارس و ﺳﺎﻳﺮ ﺑﻨﺎﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 56‬ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮري روي ﺑﻨﺎﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 57‬ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن در اﻳﺴﺘﮕﺎه ﻣﺘﺮو ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 58‬ﺑﻴﻠﺒﻮرد اﻳﺴﺘﮕﺎه ﻣﺘﺮوي ﻣﻮﻧﻴﺦ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 59‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﻨﺮ ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 60‬ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري روي دﻳﻮارﻫﺎي ﻏﺎر ﻻﺳﻜﻮ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 61‬ﻧﻤﻮﻧﻪ اي از ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺑﻲ ﺿﺎﺑﻄﻪ در اروﭘﺎ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 62‬ﻧﻤﻮﻧﻪ اي از ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺳﻪ ﺑﻌﺪي روي زﻣﻴﻦ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 63‬ﻧﻤﻮﻧﻪ اي از ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺳﻪ ﺑﻌﺪي روي زﻣﻴﻦ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 64‬ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري از ﺷﻬﺪا در ﺗﻬﺮان ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 65‬ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ ﺷﻬﺪاي وﻳﺘﻨﺎم ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 66‬دﻳﻮار ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﺬﻫﺒﻲ در ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 67‬دﻳﻮار ﻧﻮﺷﺘﻪ اﻋﺘﻘﺎدي در ﺗﻬﺮان ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 68‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻗﺮآن ﻧﻮﺷﺘﻪ در ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ ﺗﻬﺮان ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 69‬ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري اﻋﺘﺮاﺿﻲ اﺛﺮ ﺑﻨﻜﺴﻲ ‪ ‬‬

‫‪ ‬‬

‫‪ 25‬‬ ‫‪ 26‬‬ ‫‪ 26‬‬ ‫‪ 27‬‬ ‫‪ 28‬‬ ‫‪ 28‬‬ ‫‪ 29‬‬ ‫‪ 29‬‬ ‫‪ 29‬‬ ‫‪ 32‬‬ ‫‪ 32‬‬ ‫‪ 33‬‬ ‫‪ 36‬‬ ‫‪ 36‬‬ ‫‪ 37‬‬ ‫‪ 37‬‬ ‫‪ 38‬‬ ‫‪ 38‬‬ ‫‪ 38‬‬ ‫‪ 38‬‬ ‫‪ 39‬‬ ‫‪ 39‬‬ ‫‪ 39‬‬ ‫‪ 40‬‬ ‫‪ 40‬‬ ‫‪ 40‬‬ ‫‪46‬‬ ‫‪ 56‬‬ ‫‪ 57‬‬ ‫‪ 57‬‬ ‫‪ 58‬‬ ‫‪ 58‬‬ ‫‪ 59‬‬ ‫‪ 59‬‬ ‫‪ 59‬‬ ‫‪ 60‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 70‬ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ اﻧﺘﻘﺎدي ﺑﻨﻜﺴﻲ از ﺷﺒﻜﻪ ‪ cctv‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 71‬ﻧﻘﺎﺷﻲ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﺑﻨﻜﺴﻲ روي دﻳﻮار ﺑﻴﺖ اﻟﻠﺤﻢ ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 72‬ﻳﻚ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ اﻋﺘﺮاﺿﻲ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 73‬ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎدي از ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎي دوﻟﺖ ﺑﻮش در آﻣﺮﻳﻜﺎ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 74‬ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎدي از ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎي دوﻟﺖ ﺑﻮش در آﻣﺮﻳﻜﺎ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 75‬دو ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ در اﻛﺒﺎﺗﺎن ﺗﻬﺮان ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 76‬دو ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ در اﻛﺒﺎﺗﺎن ﺗﻬﺮان ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 77‬ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﺑﻨﻜﺴﻲ در اﻧﺘﻘﺎد از ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎي ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﺿﺪ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ در آﻣﺮﻳﻜﺎ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 78‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري ﭘﻮﺷﺎﻧﻨﺪه ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 79‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻧﺎﺗﻮرال ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪: 80‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻧﺎﺗﻮرال ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 81‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ رﺋﺎل ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 82‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ رﺋﺎل ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 83‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ اﻛﺴﭙﺮﺳﻴﻮن ‪ ‬‬

‫‪ 65‬‬ ‫‪ 66‬‬ ‫‪ 67‬‬ ‫‪ 67‬‬ ‫‪ 67‬‬ ‫‪ 67‬‬ ‫‪70‬‬ ‫‪ 76‬‬ ‫‪ 77‬‬ ‫‪ 77‬‬ ‫‪ 78‬‬ ‫‪ 78‬‬ ‫‪ 79‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 84‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ اﻛﺴﭙﺮﺳﻴﻮن ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 85‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ اﻛﺴﭙﺮﺳﻴﻮن ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 86‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ اﻛﺴﭙﺮﺳﻴﻮن ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 87‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ آﺑﺴﺘﺮه ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 88‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ آﺑﺴﺘﺮه ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 89‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺧﻂ ﻧﻘﺎﺷﻲ از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ اﻳﺮان ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 90‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺳﻨﺘﻲ ﻛﻠﻴﺴﺎﻳﻲ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 91‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻗﻬﻮه ﺧﺎﻧﻪ اي)ﺳﻨﺘﻲ اﻳﺮان( ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 92‬ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ در دوره ﭘﻬﻠﻮي )ﺧﻴﺎﺑﺎن ﭘﻬﻠﻮي ﺳﺎﺑﻖ( ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 93‬ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ در دوره ﭘﻬﻠﻮي )ﺧﻴﺎﺑﺎن ﭘﻬﻠﻮي ﺳﺎﺑﻖ( ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ : 94 ‬ﻧﻘﺎﺷﻲ روي دﻳﻮارﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ – خ وﻟﻴﻌﺼﺮ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ : 95 ‬ﻧﻘﺎﺷﻲ زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﺎ ﺗﻢ ﻣﺬﻫﺒﻲ – خ وﻟﻴﻌﺼﺮ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ : 96 ‬دﻳﻮارﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﺬﻫﺒﻲ – خ وﻟﻴﻌﺼﺮ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ : 97 ‬دﻳﻮارﻧﻮﺷﺘﻪ – خ وﻟﻴﻌﺼﺮ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ : 98 ‬ﻧﻘﺎﺷﻲ زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ – خ وﻟﻴﻌﺼﺮ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ : 99 ‬ﻧﻘﺎﺷﻲ زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ روي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ – خ وﻟﻴﻌﺼﺮ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ : 100 ‬ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري آﺑﺴﺘﺮه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺎﺷﻲ – ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ : 101 ‬ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري آﺑﺴﺘﺮه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻛﺎﺷﻲ – ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ : 102 ‬ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري ﻧﺎﺗﻮرال روي دﻳﻮاره ﭘﻠﻪ ﻫﺎ – ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ : 103 ‬ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري ﻧﺎﺗﻮرال روي دﻳﻮاره ﭘﻠﻪ ﻫﺎ – ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ : 104 ‬ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري ﺳﻨﺘﻲ روي دﻳﻮاره ﭘﻠﻪ ﻫﺎ – ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ : 105 ‬ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ – ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ ‪ ‬‬

‫‪ 79‬‬ ‫‪ 80‬‬ ‫‪ 80‬‬ ‫‪ 81‬‬ ‫‪ 81‬‬ ‫‪ 82‬‬ ‫‪ 83‬‬ ‫‪ 83‬‬ ‫‪ 95‬‬ ‫‪ 96‬‬ ‫‪98‬‬ ‫‪ 98‬‬ ‫‪ 98‬‬ ‫‪ 98‬‬ ‫‪ 98‬‬ ‫‪ 98‬‬ ‫‪ 99‬‬ ‫‪ 99‬‬ ‫‪ 99‬‬ ‫‪ 99‬‬ ‫‪ 100‬‬ ‫‪ 100‬‬

‫‪ 63‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ : 106 ‬ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري روي ﺑﻨﺎﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ– ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ : 107 ‬ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري آﺑﺴﺘﺮه زﻳﺮ ﭘﻞ ﻫﺎ – ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ : 108 ‬ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري آﺑﺴﺘﺮه زﻳﺮ ﭘﻞ ﻫﺎ – ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ : 109 ‬ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري رﺋﺎل در ﻣﻴﺎدﻳﻦ – ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ : 110 ‬ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري رﺋﺎل)ﺳﻨﺘﻲ( روي دﻳﻮاره ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎ – ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ : 111 ‬ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري ﺳﻨﺘﻲ روي دﻳﻮاره ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻫﺎ – ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ :112 ‬ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺳﻨﺘﻲ روي دﻳﻮاره ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻫﺎ – ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ : 113 ‬ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري ﺳﻨﺘﻲ)ﺧﻂ ﻧﻘﺎﺷﻲ( روي دﻳﻮاره ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻫﺎ – ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ : 114 ‬ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري ﺳﻨﺘﻲ)ﺧﻂ ﻧﻘﺎﺷﻲ( روي دﻳﻮاره ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻫﺎ – ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 115‬ﻧﻤﺎي ﺻﻔﺤﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه در ‪ SPSS‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 116‬ﻧﻤﺎي ﺻﻔﺤﻪ اﻃﻼﻋﺎت وارد ﺷﺪه در ‪ SPSS‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 117‬ﻧﻤﺎي ﺻﻔﺤﻪ اﻃﻼﻋﺎت وارد ﺷﺪه در ‪ SPSS‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 118‬ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز ﺳﺎزي اورﮔﻮن ‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬

‫‪100‬‬ ‫‪ 100‬‬ ‫‪ 100‬‬ ‫‪ 101‬‬ ‫‪101‬‬ ‫‪ 101‬‬ ‫‪101‬‬ ‫‪ 101‬‬ ‫‪ 101‬‬ ‫‪ 108‬‬ ‫‪109‬‬ ‫‪ 109‬‬ ‫‪ 128‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻧﻤﻮدارﻫﺎ‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 1‬ﻧﻤﻮدار ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﺤﻘﻴﻖ‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 2‬ﻧﻤﻮدار ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺗﺮاﻛﻢ ﺑﺎﻻي ﺷﻬﺮي ‪ ‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 3‬ﻧﻤﻮدار روﻧﺪ ﺗﺤﻠﻴﻞ داده ﻫﺎ ‪ ‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 4‬ﻧﻤﻮدار ﺗﻌﺪاد زن و ﻣﺮد ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻨﺪه ‪ ‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 5‬ﻧﻤﻮدار ﻣﻴﺰان ﺗﺤﺼﻴﻼت ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻨﺪﮔﺎن ‪ ‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 6‬ﻧﻤﻮدار ﺳﻨﻲ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻨﺪﮔﺎن ‪ ‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 7‬ﻧﻤﻮدار ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﻄﺢ ﺷﻬﺮ – ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ‪ ‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 8‬ﻧﻤﻮدار ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﻄﺢ ﺷﻬﺮ – ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم ‪ ‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 9‬ﻧﻤﻮدار ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﺑﺎ ﻃﺮح ﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺷﻬﺮداري ﺑﺮاي دﻳﻮارﻫﺎي ﺷﻬﺮ ‪ -‬ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ‪ ‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 10‬ﻧﻤﻮدار ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﺑﺎ ﻃﺮح ﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺷﻬﺮداري ﺑﺮاي دﻳﻮارﻫﺎي ﺷﻬﺮ ‪ -‬ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم ‪ ‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 11‬ﻧﻤﻮدار ﻧﻬﺎد ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﻧﺪه ﺑﺮاي دﻳﻮارﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﻫﺎ – ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ‪ ‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 12‬ﻧﻤﻮدار ﻧﻬﺎد ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﻧﺪه ﺑﺮاي دﻳﻮار ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﻫﺎ – ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم ‪ ‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 13‬ﻧﻤﻮدار ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري ﺑﺮ زﻧﺪﮔﻲ و ﺳﺒﻚ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮدم – ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم ‪ ‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 14‬ﻧﻤﻮدار ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري ﺑﺮ زﻧﺪﮔﻲ و ﺳﺒﻚ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮدم – ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ‪ ‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 15‬ﻧﻤﻮدار ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري – ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم ‪ ‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 16‬ﻧﻤﻮدار ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري – ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ‪ ‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 17‬ﻧﻤﻮدار ﻋﻴﺐ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري ﻣﻮﺟﻮد – ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم ‪ ‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 18‬ﻧﻤﻮدار ﻋﻴﺐ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري ﻣﻮﺟﻮد – ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ‪ ‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 19‬ﻧﻤﻮدار وﻇﻴﻔﻪ اﺻﻠﻲ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري – ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم ‪ ‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 20‬ﻧﻤﻮدار وﻇﻴﻔﻪ اﺻﻠﻲ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري – ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ‪ ‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 21‬ﻧﻤﻮدار ﻧﻘﺶ اﺻﻠﻲ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري ﻣﻮﺟﻮد در ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان – ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم ‪ ‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 22‬ﻧﻤﻮدار ﻧﻘﺶ اﺻﻠﻲ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري ﻣﻮﺟﻮد در ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان – ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ‪ ‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 23‬ﻧﻤﻮدار ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻧﻮع ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري – ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم ‪ ‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 24‬ﻧﻤﻮدار ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻧﻮع ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري – ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ‪ ‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 25‬ﻧﻤﻮدار ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻮرد ﭘﺴﻨﺪ ﺑﻮدن ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري – ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم ‪ ‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 26‬ﻧﻤﻮدار ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻮرد ﭘﺴﻨﺪ ﺑﻮدن ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري – ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ‪ ‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 27‬ﻧﻤﻮدار اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﺗﻨﻮع در ﺳﺒﻚ و رﻧﮓ در ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري – ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم ‪ ‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 28‬ﻧﻤﻮدار اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﺗﻨﻮع در ﺳﺒﻚ و رﻧﮓ در ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري – ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 29‬ﻧﻤﻮدار ﺗﺮﺟﻴﺢ ﺳﺒﻚ ﻫﻨﺮي ﺑﺮاي ﻧﻘﺎﺷﻲ در اﻳﺮان – ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم ‪ ‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 30‬ﻧﻤﻮدار ﺗﺮﺟﻴﺢ ﺳﺒﻚ ﻫﻨﺮي ﺑﺮاي ﻧﻘﺎﺷﻲ در اﻳﺮان – ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ‪ ‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 31‬ﻧﻤﻮدار ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺑﺮاي ﻛﺎر روي ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري – ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم ‪ ‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 32‬ﻧﻤﻮدار ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺑﺮاي ﻛﺎر روي ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري – ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ‪ ‬‬

‫‪ 7‬‬ ‫‪ 42‬‬ ‫‪ 106‬‬ ‫‪ 111‬‬ ‫‪ 111‬‬ ‫‪ 111‬‬ ‫‪ 112‬‬ ‫‪ 112‬‬ ‫‪ 113‬‬ ‫‪ 113‬‬ ‫‪ 114‬‬ ‫‪ 114‬‬ ‫‪ 115‬‬ ‫‪ 115‬‬ ‫‪ 116‬‬ ‫‪ 116‬‬ ‫‪ 117‬‬ ‫‪ 117‬‬ ‫‪ 118‬‬ ‫‪ 118‬‬ ‫‪ 119‬‬ ‫‪ 119‬‬ ‫‪120‬‬ ‫‪ 120‬‬ ‫‪ 121‬‬ ‫‪ 121‬‬ ‫‪ 122‬‬ ‫‪ 122‬‬ ‫‪ 124‬‬ ‫‪ 124‬‬ ‫‪ 125‬‬ ‫‪ 125‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﺟﺪاول‬ ‫ﺟﺪول ‪ : 1‬ﺟﺪول ﻣﻌﻨﺎداري ﺳﻮاﻻت ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ‬

‫‪110‬‬

‫ﺟﺪول ‪ : 2‬ﺟﺪول ﻣﻌﻨﺎداري ﺳﻮال ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻧﻮع ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري ‪ ‬‬

‫‪123‬‬

‫ﺟﺪول ‪ : 3‬ﺟﺪول ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ رﺗﺒﻪ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺳﻮال ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻧﻮع ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري ‪ ‬‬

‫‪123‬‬

‫ﺟﺪول ‪ : 4‬ﺟﺪول ﻣﻌﻨﺎداري ﺳﻮال ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻜﺎن ﻫﺎي ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري ‪ ‬‬

‫‪126‬‬

‫ﺟﺪول ‪ : 5‬ﺟﺪول ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ رﺗﺒﻪ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺳﻮال ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻜﺎن ﻫﺎي ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري ‪ ‬‬

‫‪126‬‬

‫ﺟﺪول ‪ : 6‬ﺟﺪول راﻫﺒﺮد ﺑﺮاي ﻫﺪف "ﺧﻠﻖ دﻳﻮارﻧﮕﺎري ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎﻻي اﺟﺮاﻳﻲ" ‪ ‬‬

‫‪132‬‬

‫ﺟﺪول ‪ : 7‬ﺟﺪول راﻫﺒﺮد ﺑﺮاي ﻫﺪف "ﻫﻮﻳﺖ و ﺗﺸﺨﺺ ﺑﺨﺸﻲ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻫﺎي وﻳﮋه و ﻓﻀﺎﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺧﺎص ﺑﺎ روﻳﻜﺮد دﻳﻮارﻧﮕﺎري" ‪ ‬‬

‫‪133‬‬

‫ﺟﺪول ‪ : 8‬ﺟﺪول راﻫﺒﺮد ﺑﺮاي ﻫﺪف "ارﺗﻘﺎء ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺼﺮي و ﺗﺠﺴﻤﻲ ﺻﺤﻴﺢ در ﺷﻬﺮوﻧﺪان" ‪ ‬‬

‫‪134‬‬

‫ﺟﺪول ‪ : 9‬ﺟﺪول راﻫﺒﺮد ﺑﺮاي ﻫﺪف "اﻳﺠﺎد آراﻣﺶ و ﺗﻠﻄﻴﻒ ﻓﻀﺎ ﺑﺎ آﺛﺎر دﻳﻮارﻧﮕﺎري" ‪ ‬‬

‫‪135‬‬

‫ﺟﺪول ‪ : 10‬ﺟﺪول راﻫﺒﺮد ﺑﺮاي ﻫﺪف "ﺗﺮوﻳﺞ ﻫﻨﺮ ﻣﻠﻲ اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ و آﺷﻜﺎر ﻛﺮدن ارزش ﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺨﻲ و اﻋﺘﻘﺎدي" ‪ ‬‬

‫‪136‬‬

‫ﺟﺪول ‪ : 11‬ﺟﺪول راﻫﺒﺮد ﺑﺮاي ﻫﺪف "اﻳﺠﺎد ﺳﺮزﻧﺪﮔﻲ و اﻟﻘﺎي ﺣﺲ ﻣﻜﺎن و ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﻛﻴﻔﻴﺖ زﻧﺪﮔﻲ ﺷﻬﺮي" ‪ ‬‬

‫‪137‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻧﻘﺸﻪ ﻫﺎ‬ ‫ﻧﻘﺸﻪ ‪ : 1‬ﻧﻘﺸﻪ ﺟﺎﻧﻤﺎﻳﻲ ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ در ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان‬

‫‪ 90‬‬

‫ﻧﻘﺸﻪ ‪ : 2‬ﻧﻘﺸﻪ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮداري ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ ‪ ‬‬

‫‪ 91‬‬

‫ﻧﻘﺸﻪ ‪ : 3‬ﻧﻘﺸﻪ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ ‪ ‬‬

‫‪ 92‬‬

‫ﻧﻘﺸﻪ ‪ : 4‬ﻧﻘﺸﻪ ﻛﺎرﺑﺮي ﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ ‪ ‬‬

‫‪ 1-92‬‬

‫ﻧﻘﺸﻪ ‪ : 5‬ﻧﻘﺸﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي ﻣﺤﺪوده اي ﻛﺎرﺑﺮي ﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ ‪ ‬‬

‫‪ 2-92‬‬

‫ﻧﻘﺸﻪ ‪ : 6‬ﻧﻘﺸﻪ ﺟﺎﻧﻤﺎﻳﻲ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري ﻣﻮﺟﻮد در ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ ‪ ‬‬

‫‪ 97‬‬

‫ﻧﻘﺸﻪ ‪ : 7‬ﻧﻘﺸﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺮاي ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري – ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم ‪ ‬‬

‫‪ 1 -126‬‬

‫ﻧﻘﺸﻪ ‪ : 8‬ﻧﻘﺸﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺮاي ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري – ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ‪ ‬‬

‫‪ 2 -126‬‬

‫ﻧﻘﺸﻪ ‪ : 9‬ﻧﻘﺸﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺮاي ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري – ﺑﺮآﻳﻨﺪ ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم و ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ‪ ‬‬

‫‪ 3 -126‬‬

‫ﻧﻘﺸﻪ ‪ : 10‬ﻧﻘﺸﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺳﺒﻚ ﺑﺮاي ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري – ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم ‪ ‬‬

‫‪ 4 -126‬‬

‫ﻧﻘﺸﻪ ‪ : 11‬ﻧﻘﺸﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺳﺒﻚ ﺑﺮاي ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري– ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ‪ ‬‬

‫‪ 5 -126‬‬

‫ﻧﻘﺸﻪ ‪ : 12‬ﻧﻘﺸﻪ اﻧﺘﺨﺎب ﺳﺒﻚ ﺑﺮاي ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري – ﺑﺮآﻳﻨﺪ ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم و ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ‪ ‬‬

‫‪ 6 -126‬‬

‫ﻧﻘﺸﻪ ‪ : 13‬ﻧﻘﺸﻪ اﻧﺘﺨﺎب زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎري ﺑﺮاي ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري – ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم ‪ ‬‬

‫‪ 7 -126‬‬

‫ﻧﻘﺸﻪ ‪ : 14‬ﻧﻘﺸﻪ اﻧﺘﺨﺎب زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎري ﺑﺮاي ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري – ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ‪ ‬‬

‫‪ 8 -126‬‬

‫ﻧﻘﺸﻪ ‪ : 15‬ﻧﻘﺸﻪ اﻧﺘﺨﺎب زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎري ﺑﺮاي ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري – ﺑﺮآﻳﻨﺪ ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم و ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ‪ ‬‬

‫‪ 9 -126‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول ‪ :‬ﻃﺮح ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ‪ ‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول ‪ :‬ﻃﺮح ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي‬ ‫‪ 1-1‬ﻃﺮح ﻣﺴﺌﻠﻪ‬ ‫در زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺎﺷﻴﻨﻲ اﻣﺮوز ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺷﻬﺮوﻧﺪان دﻳﮕﺮ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ اﻃﺮاف ﺧﻮد ﻧﺪارﻧﺪ و ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺟﺴﻢ ﻫﺎي‬ ‫ﻣﺘﺤﺮك ﺑﻲ روﺣﻲ از ﺳﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﺷﻬﺮ در ﺷﺘﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﭼﻨﻴﻦ روﺣﻴﻪ ي ﻣﺎﺷﻴﻨﻲ و ﺑﻲ روﺣﻲ‪ ،‬زﻧﺪﮔﻲ ﺷﻬﺮي‬ ‫را ﻫﺮروز ﺧﺴﺘﻪ ﻛﻨﻨﺪه ﺗﺮ و دورﺗﺮ از اﺗﻮﭘﻴﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﺳﺎزد ﻛﻪ ﺑﺸﺮ ﻫﻤﻮاره ﺳﻌﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﻪ آن ﺑﺮﺳﺪ‪ .‬روﻧﺪ و ﺗﻤﺎﻳﻼت‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺟﺪاﺳﺎزي ﻓﻀﺎﻫﺎﺳﺖ ‪ ، ‬ﺑﻪ ﺳﻮي ﺧﺼﻮﺻﻲ ﻛﺮدن و ﺣﺼﺎر ﻛﺸﻴﺪن دور ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‬ ‫ﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﻮي ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي ﻓﺮم ﻫﺎي ﺷﻬﺮي و ﺑﻪ ﺳﻮي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﻫﺮ ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺧﺎرج از ﻛﺎدر و ﻣﺮز ﻋﺮﻓﻲ‬ ‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .1‬در اﻳﻨﺠﺎ ﭼﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﻬﺮوﻧﺪ و ﭼﻪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻛﺎرﺷﻨﺎس ﺷﻬﺮي‪ ، ‬وﻇﻴﻔﻪ ﻣﺎ ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ‬ ‫روﻧﺪ ﻫﺎ و ﺗﻤﺎﻳﻼت اﺳﺖ‪ .‬ﻫﺪف ﻣﺎ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ ﺳﺎزي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ 2‬اﺳﺖ و ﻧﻪ ﻓﺮﻣﻴﻚ و ﻛﻢ ﻛﺮدن ﻓﺎﺻﻠﻪ ﻫﺎ‪.‬‬ ‫ﻫﻨﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‪ 3‬ﻳﻜﻲ از ﻛﻢ ﺧﺮج ﺗﺮﻳﻦ و ﺳﻬﻞ اﻟﻮﺻﻮل ﺗﺮﻳﻦ و در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻣﺆﺛﺮﺗﺮﻳﻦ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ‪ 4‬ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ‬ ‫ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺳﺮزﻧﺪه ي ﺷﻬﺮي اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻋﻼوه ﺑﺮ اﻳﻦ‪ ،‬در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﭘﻴﺸﺮو در زﻣﻴﻨﻪ ي ﻫﻨﺮ ‪ ،‬ﻫﻨﺮﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺗﻨﻬﺎ اراﺋﻪ ي ﻳﻚ اﺛﺮ ﻫﻨﺮي ﺑﺮاي ﮔﺬران اوﻗﺎت‬ ‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺳﺒﻚ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﻨﺮي ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ اﻳﺪﺋﻮﻟﻮژي و ﻃﺮز ﺗﻔﻜﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻗﺸﺮ روﺷﻨﻔﻜﺮ در ﻏﺎﻟﺐ‬ ‫آﺛﺎر ﻫﻨﺮي ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺮ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻣﻨﺘﻘﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﻘﺶ زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﻫﻢ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ اﻧﻜﺎر‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل در ﻛﺸﻮرﻫﺎي آﻣﺮﻳﻜﺎي ﻻﺗﻴﻦ و اﺳﭙﺎﻧﻴﻮﻟﻲ در ﮔﻮﺷﻪ و ﻛﻨﺎر ﻫﺮ ﻣﺤﻠﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎﻳﻲ از ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان‬ ‫ﺻﺎﺣﺐ ﺳﺒﻚ وﺟﻮددارد ﻛﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﺑﻴﻨﺶ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺧﺎص را ﺑﻪ ﺳﺎﻛﻨﻴﻦ اﻟﻘﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻳﺎ ﺻﺪاي ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺳﻨﺘﻲ و‬ ‫ﺑﻮﻣﻲ در ﻫﺮ ﮔﻮﺷﻪ و ﻛﻨﺎر ﺷﻬﺮ ﺣﺲ زﻧﺪﮔﻲ و ﻧﮕﺮش ﺧﺎص ﻣﺮدم ﻣﻨﻄﻘﻪ را ﺟﻠﻮه ﮔﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻼﺗﻲ ﻛﻪ ﮔﺎﻫﻲ در ﻣﻮرد ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ )ﺷﻠﻮغ ﺷﺪن ﺧﻴﺎﺑﺎن و ﺗﺮاﻓﻴﻚ و ‪ (...‬ذﻛﺮ ﻣﻲ‬ ‫ﺷﻮد‪ ،‬ﺳﺎﺧﺖ ﻓﻀﺎﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻋﻤﻠﻜﺮد و ﻓﺮم ﺑﺎ ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺳﺎزﮔﺎري داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ اﻣﺮي ﻣﻬﻢ و ﺣﻴﺎﺗﻲ در‬ ‫ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﻬﺮي ﺟﻠﻮه ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪١‬‬

‫‪ Environmental and Social Segregation ‬‬ ‫‪ Social Integration ‬‬ ‫‪ Public Art‬‬ ‫‪ Alternatives ‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‪ ‬‬

‫‪٢‬‬ ‫‪٣‬‬ ‫‪٤‬‬

‫‪ 1 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول ‪ :‬ﻃﺮح ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ‪ ‬‬

‫‪ 2-1‬روش ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ‬

‫‪5‬‬

‫ﻣﺮور ﻣﺘﻮن و ﻣﻨﺎﺑﻊ ﻣﻮﺟﻮد‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه‬

‫‪6‬‬

‫‪7‬‬

‫ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﺑﺎ اﻓﺮاد ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻈﺮ‬

‫‪8‬‬

‫ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ‪ 9‬و ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﻲ‪ 10‬از ﺷﻬﺮوﻧﺪان و ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن‬ ‫اﺳﻨﺎد ﺗﺼﻮﻳﺮي ) ﻋﻜﺴﺒﺮداري (‬

‫‪11‬‬

‫)ﻣﺤﻤﻮدي‪(1382 ،‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ Methodology ‬‬ ‫‪ Literature Review ‬‬ ‫‪ Observation Method ‬‬ ‫‪ Interview ‬‬ ‫‪ Questionnaire ‬‬

‫‪٥‬‬ ‫‪٦‬‬ ‫‪٧‬‬ ‫‪٨‬‬ ‫‪٩‬‬

‫‪١٠‬‬

‫‪ Enquiry ‬‬

‫‪١١‬‬

‫‪ Photo Documentation ‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‪ ‬‬

‫‪ 2 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول ‪ :‬ﻃﺮح ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ‪ ‬‬

‫‪ 3-1‬اﻫﺪاف و ﭘﺮﺳﺶ ﻫﺎي اوﻟﻴﻪ‬

‫‪12‬‬

‫ﺑﺮﺧﻲ از ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻈﺮان اﻋﺘﻘﺎد دارﻧﺪ ﺣﻤﺎﻳﺖ از ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‪ 13‬راﻫﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺎرآﻣﺪ و ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ رﺿﺎﻳﺖ‬ ‫ﻗﺸﺮ ﻣﺤﺮوم ﺗﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ اﻓﺮاد ﻣﺘﻤﻮل ﺗﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮدن ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ‬ ‫و ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان ﻛﺎرآزﻣﻮده ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ اﺷﺘﻬﺎي ﻣﺮدﻣﻲ را ﻛﻪ ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮدن اﺟﺮاي‬ ‫زﻧﺪه ﻫﻨﺮي دارﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ درآﻣﺪ ﻛﻢ آﻧﻬﺎ ﻣﺎﻧﻊ از آن ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ارﺿﺎ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻗﺸﺮ ﻛﻢ درآﻣﺪﺗﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ‬ ‫ﻟﺬت ﺑﺮدن از ﻳﻚ اﺟﺮاي ﻋﻤﻮﻣﻲ آزاد ﻫﻨﺮي ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻓﺮاد ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮﻳﺎت ﺟﻴﻦ ﺟﻴﻜﻮﺑﺰ‪ 14‬ﻛﻪ ﻣﺸﻜﻼت ﺟﻮاﻣﻊ ﺷﻬﺮي اﻣﺮوز را در ﺗﺮاﻛﻢ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﭘﻴﺎده و ﺗﺮاﻛﻢ ﺑﺎﻻي‬ ‫اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻫﺎ ﻣﻲ داﻧﺪ‪ ،‬ﭼﻨﻴﻦ ﺑﺮداﺷﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﺣﻀﻮر ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ و ﺑﺎﻻرﻓﺘﻦ ﺗﺮاﻛﻢ در ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي‬ ‫ﭘﻴﺎده‪ ، 15‬ﺗﺮس ﺧﻄﺮات ﺟﺮاﻳﻢ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻲ رﺳﺪ‪ .‬ﺣﻀﻮر ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮدم در ﻗﻠﻤﺮوي ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ 16‬اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻪ ﺷﻬﺮ ﺳﺮزﻧﺪﮔﻲ و زﻳﺴﺖ ﭘﺬﻳﺮي‪ 17‬ﻣﻲ دﻫﺪ و ﺑﺎﻻ رﻓﺘﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ زﻧﺪﮔﻲ ﺷﻬﺮي‪ 18‬را در ﭘﻲ دارد‪.‬‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺟﻠﻮه ي ﺑﺼﺮي ﺧﺎﺻﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﺤﻼت و ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺨﺸﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻜﺎﻧﻲ‬

‫‪19‬‬

‫ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﺮ ﺧﻮاﻧﺎﻳﻲ‪ 20‬آن ﻫﺎ ﻣﻲ اﻓﺰاﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻮاﻧﺎﻳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮ و ﺣﺲ ﻣﻜﺎن‪ 21‬ﺑﺎﻋﺚ ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ‬ ‫ادراك ﻣﺤﻴﻄﻲ‪ 22‬ﺷﻬﺮوﻧﺪان از ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻛﻪ در آن ﻫﺮ روز رﻓﺖ و آﻣﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺎ اﻳﺠﺎد‬

‫‪ ‬‬ ‫‪١٢‬‬

‫‪ Goals and Questions ‬‬

‫‪١٣‬‬

‫‪ Street Performers ‬‬

‫‪١٤‬‬

‫‪ Jane Jacobs ‬‬

‫‪١٥‬‬

‫‪ High Pedestrian Density ‬‬

‫‪١٦‬‬

‫‪ Public Realm ‬‬

‫‪١٧‬‬

‫‪ Livability ‬‬

‫‪١٨‬‬

‫‪ Quality of Life ‬‬

‫‪١٩‬‬

‫‪ Place Identity ‬‬

‫‪٢٠‬‬

‫‪ Legibility ‬‬

‫‪٢١‬‬

‫‪ Sense of Place ‬‬

‫‪٢٢‬‬

‫‪ Environmental Perception ‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‪ ‬‬

‫‪ 3 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول ‪ :‬ﻃﺮح ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ‪ ‬‬

‫ﻓﻀﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺟﻠﻮه ي ﻫﻨﺮي ﺧﺎص و ﻳﮕﺎﻧﻪ و ﺑﺎ ﺣﻀﻮر ﭘﺮرﻧﮓ ﻣﺮدم در اﻳﻦ ﻓﻀﺎ ﻣﻲ ﺗﻮان اﻳﻦ اﻧﺘﻈﺎر را داﺷﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﻓﻀﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻨﻈﺮ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ 23‬ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد و ﺷﻬﺮﺗﻲ ﻓﺮاﺗﺮ از ﺳﻄﺢ ﻣﺤﻠﻪ و ﺷﻬﺮ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ اﻫﺪاف زﻳﺮ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮاي ﻫﻨﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ذﻛﺮ ﻛﺮد‪:‬‬ ‫اﻳﺠﺎد ﺣﺲ ﻣﻜﺎن‬

‫‪24‬‬

‫اﻳﺠﺎد ﺣﺲ زﻧﺪﮔﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻣﺮدﻣﻲ‬

‫‪25‬‬

‫اﻳﺠﺎد ﺳﺮزﻧﺪﮔﻲ و ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﻛﻴﻔﻴﺖ زﻧﺪﮔﻲ ﺷﻬﺮي‬ ‫ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﺣﺲ ﻫﻮﻳﺖ ﺑﺮاي ﺷﻬﺮوﻧﺪان‬

‫‪26‬‬

‫‪27‬‬

‫آﺷﻜﺎر ﻛﺮدن ارزش ﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺨﻲ و ﺧﻼﻗﻴﺖ‬ ‫اﻳﺠﺎد ﻓﺮﺻﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻗﺘﺼﺎدي ) ﺗﻮرﻳﺴﻢ (‬ ‫اﻳﺠﺎد ﺗﻨﻮع‬

‫‪28‬‬

‫‪29‬‬

‫‪30‬‬

‫ﻧﻮآوري و اﺑﺘﻜﺎر‬

‫‪31‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪٢٣‬‬

‫‪ Cultural Landscape ‬‬

‫‪٢٤‬‬

‫‪ Sense of Place ‬‬

‫‪٢٥‬‬

‫‪ Sense of Community and Collaboration ‬‬

‫‪٢٦‬‬

‫‪ Livability and Quality of Life ‬‬

‫‪٢٧‬‬

‫‪ Place identity and Civic Pride ‬‬

‫‪٢٨‬‬

‫‪ Value of Culture, Heritage and Creativity ‬‬

‫‪٢٩‬‬

‫‪ Opportunities for Economic Development, including Tourism ‬‬

‫‪٣٠‬‬

‫‪ Distinctiveness and Diversity ‬‬

‫‪٣١‬‬

‫‪ Imagination and Innovation ‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‪ ‬‬

‫‪ 4 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول ‪ :‬ﻃﺮح ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ‪ ‬‬

‫ﭘﺮﺳﺶ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در اﻳﻨﺠﺎ ﻣﻄﺮح ﻣﻲ ﺷﻮد اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ‪:‬‬ ‫• دﻳﺪﮔﺎه و ﻧﻮع ﺑﺮﺧﻮرد ﻣﺮدم از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻬﺮان ﭼﮕﻮﻧﻪ اﺳﺖ و آﻳﺎ ﭘﺬﻳﺮاي ﭼﻨﻴﻦ روﻳﻜﺮدي‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ؟‬ ‫• ﭼﻪ ﻫﻨﺮﻫﺎﻳﻲ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اراﺋﻪ در ﻓﻀﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ ﺗﻬﺮان را دارﻧﺪ؟‬ ‫• ﻛﺪام ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎﻳﻲ از ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪن ﺑﻪ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اراﺋﻪ ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺑﻪ‬ ‫ﻃﻮر اﻋﻢ و دﻳﻮارﻧﮕﺎري ﺑﻪ ﻃﻮر اﺧﺺ را دارﻧﺪ؟‬ ‫• ﭼﻪ ﻓﺎﻛﺘﻮرﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﻀﺎﻳﻲ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﻨﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري ﻻزم اﺳﺖ؟ ‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‪ ‬‬

‫‪ 5 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول ‪ :‬ﻃﺮح ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ‪ ‬‬

‫‪ 4-1‬ﺧﻼﺻﻪ ﻣﺮاﺣﻞ اﻧﺠﺎم ﻃﺮح‬

‫‪32‬‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻧﻈﺮي ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ و دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬ ‫• ﺗﻌﺎرﻳﻒ و ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ‪ ‬‬ ‫• ﻣﺼﺎدﻳﻖ ‪ ‬‬ ‫• ﻣﻜﺎن ﻫﺎ ‪ ‬‬ ‫• ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﻮردي ‪ ‬‬ ‫• اﺻﻮل و راﻫﺒﺮدﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻃﻮر اﻋﻢ و دﻳﻮارﻧﮕﺎري ﺑﻪ ﻃﻮر اﺧﺺ ‪ ‬‬

‫ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺳﺎﻳﺖ ) ﻣﺤﻮر وﻟﻴﻌﺼﺮ (‬ ‫• ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺤﻮر وﻟﻴﻌﺼﺮ ‪ ‬‬ ‫• ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻫﺎ و ﭼﺎﻟﺶ ﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻫﻨﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﻣﺤﻮر وﻟﻴﻌﺼﺮ ‪ ‬‬ ‫• ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻟﻜﻪ ﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺑﺎﻻي اﺟﺮاي ﻫﻨﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري در ﻣﺤﻮر وﻟﻴﻌﺼﺮ‬ ‫‪ ‬‬ ‫ﺗﺪوﻳﻦ ﭼﺎرﭼﻮب ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺤﻠﻲ ﻫﻨﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ و دﻳﻮارﻧﮕﺎري ‪ ‬‬ ‫• ﺗﺪﻗﻴﻖ اﻫﺪاف و ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎي ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺤﻠﻲ ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ‪ ‬‬ ‫• اوﻟﻮﻳﺖ ﺑﻨﺪي ﻣﻜﺎن ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺟﻬﺖ ﺗﻮﺳﻌﻪ دﻳﻮارﻧﮕﺎري ‪ ‬‬ ‫• ﺗﺪوﻳﻦ ﭼﺎرﭼﻮب ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﺤﻠﻲ دﻳﻮارﻧﮕﺎري ‪ ‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪٣٢‬‬

‫‪ Research Structure ‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‪ ‬‬

‫‪ 6 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ اول ‪ :‬ﻃﺮح ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي ‪ ‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 1‬ﻧﻤﻮدار ﭘﻴﺸﺮﻓﺖ ﺗﺤﻘﻴﻖ ‪ ‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‪ ‬‬

‫‪ 7 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬

‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ‪ ‬‬ ‫‪ -1-2‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬ ‫ﻫﻨﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻧﻮع اﺛﺮ ﻫﻨﺮي ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪي اﺟﺮا ﺷﺪه و در ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻗﺮار داده‬ ‫ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺛﺮ ﻫﻨﺮي ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻳﻚ ﺑﺮج ﺑﻠﻨﺪ ﻣﺮﺗﺒﻪ ﺑﺎ ﻃﺮح ﻫﺎي ﻫﻨﺮي ﺑﺎﺷﺪ و ﻳﺎ ﻛﻔﭙﻮش ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﻫﺮ روز از آن ﻋﺒﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻗﺎﻟﺐ ﮔﻴﺮي ﺷﺪه‪ ،‬ﻛﻨﺪه ﻛﺎري ﺷﺪه‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺐ‬ ‫ﺷﺪه‪ ،‬اﺟﺮا ﺷﺪه ﻳﺎ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺷﺪه ﻫﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻣﻬﻢ اﺳﺖ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻨﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺷﻜﻠﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﺷﺪ‬ ‫ﺑﺎﻳﺪ در ﻓﻀﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺟﻠﺐ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﻫﻨﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺧﻮب ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ‪:‬‬ ‫ آﮔﺎﻫﻲ ﺷﻬﺮوﻧﺪان را ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮد‪.‬‬‫ ﻓﺮﺿﻴﺎت ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ در ﺟﺎﻣﻌﻪ را زﻳﺮ ﺳﺆال ﺑﺒﺮد‪.‬‬‫ ﻳﻚ ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز را دﮔﺮﮔﻮن و ﻣﺘﺤﻮل ﺳﺎزد‪.‬‬‫ ارزﺷﻬﺎي ﻳﻚ ﺟﺎﻣﻌﻪ را ﺑﻴﺎن ﻛﻨﺪ‪.‬‬‫و ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻻﻳﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻨﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ اﻳﻦ ﻗﺪرت را دارد ﻛﻪ در ﻃﻮل زﻣﺎن ﻫﺎي ﻣﺘﻤﺎدي ﺗﺼﺎوﻳﺮ و ارزﺷﻬﺎي ﻳﻚ‬ ‫ﺷﻬﺮ را دﮔﺮﮔﻮن ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻫﻨﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻫﻮﻳﺖ ﺑﺨﺸﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺗﺼﻮﻳﺮي ﻳﮕﺎﻧﻪ‪ 1‬از ﺷﺨﺼﻴﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻛﻤﻚ‬ ‫ﺷﺎﻳﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﺒﺎرت " ﻫﻨﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ " و ﻳﺎ ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﻲ " ﻫﻨﺮ در اﻣﺎﻛﻦ ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ " 2‬ﺑﺮاي ﺷﺮح ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎﻳﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ‬ ‫وراي آﻧﭽﻪ در ﻣﻮزه ﻫﺎ و ﮔﺎﻟﺮي ﻫﺎ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ‪ ،‬دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻫﻨﺮ در اﻣﺎﻛﻦ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻪ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﻨﺮي‬ ‫اﺷﺎره ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﻘﺼﻮدي ﺧﺎص در ﻗﻠﻤﺮوﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﺑﻴﺮون از ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎي ﺑﺴﺘﻪ و ﻗﺎﺑﻞ‬ ‫دﺳﺘﺮس ﺑﺮاي ﻫﻤﻪ ﻃﺮاﺣﻲ و اﺟﺮا ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎ و ﻗﻠﻤﺮوي ﻋﻤﻮﻣﻲ را ﺑﺎﻻ ﻣﻲ ﺑﺮد و ﻳﻚ ﻧﻘﺶ اﺻﻠﻲ در ﻓﺮآﻳﻨﺪ‬ ‫ﺗﻮﺳﻌﻪ اﻳﻔﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ آن اﻫﻤﻴﺖ زﻳﺎدي داده و ﻣﻮرد ﺗﺸﻮﻳﻖ واﻗﻊ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ Unique ‬‬ ‫‪ Art in Public Places ‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 8‬‬

‫‪١‬‬ ‫‪٢‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬

‫ﺑﻪ ﻋﻼوه ﻣﻲ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻫﻨﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﻧﺘﻴﺠﻪ ي ﻫﻤﻜﺎري و اﺗﻔﺎق ﻧﻈﺮ ﺑﻴﻦ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎران‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎران ﻣﻨﻈﺮ‪،‬‬ ‫ﻣﻬﻨﺪﺳﺎن‪ ،‬ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰان و ﻃﺮاﺣﺎن ﺷﻬﺮي و ﻋﻤﻮم ﻣﺮدم اﺳﺖ‪ .‬در ﻫﻨﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﻫﺮ روﻳﻜﺮدي ﻛﻪ اﺗﺨﺎذ ﺷﻮد‪ ،‬ﻫﺪف‬ ‫ﺗﻮﻟﻴﺪ آﺛﺎر ﻫﻨﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺲ ﻫﻮﻳﺖ و ﺣﺲ ﻣﻜﺎن ﺑﻪ ﻓﺮد ﺑﺪﻫﺪ و ارزش ﻣﺤﻴﻂ را ﺗﻤﺎﻣﺎً ﺑﺎﻻ ﺑﺒﺮد‪.‬‬ ‫راه ﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﻫﻨﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ وﺟﻮد دارد‪ ،‬اﻣﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﻌﻴﺎر اﺳﺎﺳﻲ ذﻛﺮ ﺷﺪه ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫• ﺗﻮﺳﻂ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان ﻣﺠﺮب ﺑﻪ اﻧﺠﺎم رﺳﻴﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫• ﺑﺮاي ﻋﻤﻮم ﻣﺮدم آﺷﻜﺎر و ﻗﺎﺑﻞ رؤﻳﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫• در ﻗﻠﻤﺮوي ﻋﻤﻮﻣﻲ واﻗﻊ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ )ﻣﺜﻞ ﭘﺎرك و ﺧﻴﺎﺑﺎن( ﻳﺎ اﻳﻨﻜﻪ از ﺗﻠﻔﻴﻖ ﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﻓﻀﺎ ﺗﻜﻮﻳﻦ‬ ‫ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ ﻫﻨﺮي در ﻃﺮح اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪(Public Art SPG No.19 , 2007) .‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪ :‬ﻣﺠﺴﻤﻪ ﺳﺎزي‪ ،‬دﻳﻮار ﻧﮕﺎري‪ ،‬ﻣﻮزاﺋﻴﻚ ﻛﺎري‪ ،‬ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت آب و ﺷﻴﺸﻪ‪،‬‬ ‫ﻣﻨﻈﺮه ﺳﺎزي‪ ،‬ﺳﻨﮕﻔﺮش ﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه‪ ،‬ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﺻﻮﺗﻲ ﺗﺼﻮﻳﺮي‪ ،‬اﺗﻔﺎﻗﺎت ﺷﻬﺮي‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻫﺎ و ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎه‬ ‫ﻫﺎي ﻣﻮﻗﺘﻲ‪ ،‬ﻳﺎدﻣﺎن ﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻫﺎي ﻣﻠﻲ و ﻣﺤﻠﻲ‪ ،‬ﺟﺰﺋﻴﺎت وﻳﮋه ي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ‪....‬‬

‫‪ -2-2‬ﺗﻌﺎرﻳﻒ ‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ -1-2-2‬ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ‬

‫‪3‬‬

‫ﺑﻪ ﺷﺨﺼﻲ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺣﺮﻓﻪ اي‪ 4‬در ﻃﺮاﺣﻲ ﻳﺎ اﻳﺠﺎد اﺛﺮ ﻫﻨﺮي ﺑﺎ ﻫﺪف زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﻣﻬﺎرت‬ ‫و ﺗﺠﺮﺑﻪ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺣﺮﻓﻪ اﺻﻠﻲ اش ﻫﻢ ﻫﻤﻴﻦ ﻛﺎر ﺑﺎﺷﺪ و در رﺷﺘﻪ و ﺗﺨﺼﺺ ﺧﻮد رﺗﺒﻪ و ﺷﺄن ﺑﺎﻻﻳﻲ داﺷﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ ﺳﺎﺑﻘﻪ ﺧﻮد را ﻗﺒﻼً در ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎه ﻫﺎ و ‪ ...‬ﺛﺎﺑﺖ ﻛﺮده ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪٣‬‬ ‫‪ Artist ‬‬

‫‪ Professional ‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 9‬‬

‫‪٤‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬

‫‪ -2-2-2‬اﺛﺮ ﻫﻨﺮي‬

‫‪5‬‬

‫ﻳﻚ اﺛﺮ ﻣﻠﻤﻮس و ﺷﺎﺧﺺ‪ ،‬ﭼﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻳﻚ ﺗﻚ ﺷﺊ ﺑﺎﺷﺪ ﭼﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻃﺮاﺣﻲ ﻳﻚ ﻣﺤﻴﻂ‪ ،‬ﻳﺎ ﻳﻚ ﻣﻨﻈﺮه‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫اﺛﺮ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻛﻤﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ اي از ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ Public Art Master Plan ).‬‬ ‫‪(For City of Stockton, 2009‬‬

‫‪ -3-2-2‬ﻗﻠﻤﺮوي ﻋﻤﻮﻣﻲ‬

‫‪6‬‬

‫ﻗﻠﻤﺮوي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان زﻣﻴﻨﻪ و ﻣﺤﻠﻲ ﺑﺮاي زﻧﺪﮔﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺳﺖ و ﺗﻤﺎم ﻓﻀﺎﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻋﻤﻮم ﻣﺮدم ﻗﺎﺑﻞ‬ ‫دﺳﺘﺮس اﺳﺖ را در ﺑﺮﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻫﺎ‪ ،‬ﭘﻴﺎده راه ﻫﺎ و ﭘﻴﺎده روﻫﺎ‪ ،‬اﻳﺴﺘﮕﺎه ﻫﺎي اﺗﻮﺑﻮس‪ ،‬ﭘﺎرك ﻫﺎ‪،‬‬ ‫ﺑﺎغ ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﻴﺪان ﻫﺎ و ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ و ‪ ...‬ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫‪ -4-2-2‬ﻫﻨﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬ ‫ادﻏﺎم اﻳﺪه ﻫﺎ و ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﻫﻨﺮﻣﻨﺪاﻧﻪ ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂ ﻃﺒﻴﻌﻲ و ﻣﺼﻨﻮع ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان اﺟﺮا ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﻣﻮارد ﺑﺎﺷﺪ‪ :‬ﻣﺠﺴﻤﻪ ﺳﺎزي‪ ،‬ﻣﻮزاﺋﻴﻚ ﻛﺎري‪ ،‬ﻛﻔﺴﺎزي‪ ،‬ﺷﻴﺸﻪ ﻫﺎي رﻧﮕﻲ و ﻳﺎ ﺣﻜﺎﻛﻲ ﺷﺪه‪ ،‬دﻳﻮارﻫﺎي ﺑﺎ‬ ‫ﻧﻘﺶ ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ‪ ،‬ﻧﺮده ﻛﺎري و ﻃﺮاﺣﻲ ورودي )‪(Public Art Master Plan For City of Croydon, 2006‬‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺖ و ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن ﻣﻌﻤﺎري و ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺼﻨﻮع‪ 7‬ﺗﻌﺮﻳﻒ دﻳﮕﺮي از ﻫﻨﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ اراﺋﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ ‪ :‬‬ ‫ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﻫﻨﺮي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ داﺋﻢ ﻳﺎ ﻣﻮﻗﺘﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻋﻤﻮم ﻣﺮدم ﻗﺎﺑﻞ روﻳﺖ و آﺷﻜﺎر ﺑﺎﺷﺪ ؛ ﺧﻮاه ﺑﺨﺸﻲ از ﻳﻚ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺧﻮاه ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﺴﺘﻘﻞ در ﻓﻀﺎي ﺷﻬﺮي؛ و ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮاردي ﻫﻤﭽﻮن ﻣﺠﺴﻤﻪ ﺳﺎزي‪،‬‬ ‫ﻧﻮرﭘﺮدازي‪ ،‬ﻣﺒﻠﻤﺎن ﺧﻴﺎﺑﺎن‪ ،‬ﺳﻨﮕﻔﺮش‪ ،‬ﻓﻨﺲ ﻛﺸﻲ و ﺗﺎﺑﻠﻮ ﻫﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪Urban Design in the Planning ) .‬‬ ‫‪ (System: Towards Better Practice,2000‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ Artwork ‬‬ ‫‪ Public Domain ‬‬ ‫‪ The Government and Commission for Architecture and the Built Environment ‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 10‬‬

‫‪٥‬‬ ‫‪٦‬‬ ‫‪٧‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬

‫‪ -3-2‬دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي ﻛﻠﻲ ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ‪:‬‬ ‫ﻫﻨﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﻫﻨﺮي و در ﻫﺮ رﺳﺎﻧﻪ اي اﻃﻼق ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻋﻤﻮم ﺗﻔﻜﺮات ﻣﺮدﻣﻲ ﻗﺎﺑﻞ رؤﻳﺖ و‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ اﻛﺜﺮاً ﻫﻨﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ را در ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺑﻴﺮوﻧﻲ و آزاد ﻣﻄﺮح ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ وﻟﻲ ﻫﻨﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﻓﻀﺎي‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ و داﺧﻞ ﻓﻀﺎﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺣﻖ ورودي ﺑﺮاي دﻳﺪن آﺛﺎر ﻫﻨﺮي درﻳﺎﻓﺖ ﻧﺸﻮد ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ وﺟﻮد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎل ﻫﻨﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﻓﻀﺎي ﺑﺎز و ﻣﻤﻠﻮ از ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮوز ﭘﻴﺪا ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫در ﻳﻚ دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي ﻛﻠﻲ‪ ،‬ﻫﻨﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ را ﺑﻪ ﺳﻪ زﻳﺮﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ‬

‫‪8‬‬

‫‪ .2‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﻣﺤﻴﻄﻲ‬ ‫‪ .3‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﻣﻨﻔﺮد‬

‫‪9‬‬

‫‪10‬‬

‫)‪(Grede and Borgia, 2009‬‬

‫‪ -1-3-2‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ‬ ‫ﻧﻮﻋﻲ از ﻫﻨﺮ ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﺑﻨﺎﻫﺎ ﻳﺎ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻫﺎ اﻟﺼﺎق ﻣﻲ ﺷﻮد ﻳﺎ از اﺑﺘﺪا وﺟﻮد دارد و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻧﻤﺎي آن‬ ‫ﺑﻨﺎ ﻳﺎ زﻳﺮﺳﺎﺧﺖ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ دﻳﻮارﻫﺎي ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ‪ ،11‬ﻧﺮده ﻛﺸﻲ ﻫﺎي ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ‪ 12‬و‬ ‫ﻛﻔﺴﺎزي ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ‪ 13‬اﺷﺎره ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ Integral Art ‬‬ ‫‪ Environmental Art ‬‬

‫‪٨‬‬ ‫‪٩‬‬

‫‪١٠‬‬

‫‪ Stand Alone Art ‬‬

‫‪١١‬‬

‫‪ Integral Walls ‬‬

‫‪١٢‬‬

‫‪ Integral fencing / rails ‬‬

‫‪١٣‬‬

‫‪ Integral Paving ‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 11‬‬

‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬ ‫ي‬ ‫ﻞ دوم ‪:‬‬ ‫ﻓﺼﻞ‬

‫ﺗﺼﻮﻳﻳﺮ ‪ 1‬و ‪ : 2‬ﻧﻤﻮﻧﻪ دﻳﻮﻮار ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ‬

‫ﻛﺸﻲ ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ 3‬و ‪ : 4‬ﻧﺮده ﻲ‬

‫ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ ‪ ،‬اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ‬ ‫ﻲ‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 5‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻮﻧﻪ ﻛﻔﺴﺎزي‬

‫ﺼﻮﻳﺮ ‪ : 6‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻛﻛﻔﺴﺎزي ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ ‪ ،‬اﻳﺘﺘﺎﻟﻴﺎ‬ ‫ﺗﺼ‬

‫ي‬ ‫دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ‬ ‫ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺪ‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷ‬ ‫ي‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﻴﺮي از‬

‫‪ 12‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬

‫‪ -2-3-2‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﻣﺤﻴﻄﻲ‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﻣﺤﻴﻄﻲ ﺑﺮ رواﺑﻂ دو ﺳﻮﻳﻪ ﺑﻴﻦ اﻧﺴﺎن و ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ ﺗﺄﻛﻴﺪ دارد و ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن و رﺳﺎﻧﻴﺪن‬ ‫ﻣﻘﺼﻮد ﻃﺮاح‪ ،‬از ﻣﻮاد ﻃﺒﻴﻌﻲ و ﭼﺸﻢ اﻧﺪازﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ در ﻃﺮح اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻣﻲ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺪ اﻛﻮﺳﻴﺴﺘﻢ آﺳﻴﺐ دﻳﺪه ﺷﻬﺮﻫﺎ را اﺣﻴﺎ ﻛﻨﺪ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﺳﺎدﮔﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻃﻼﻋﺎت ﺗﺎرﻳﺨﻲ‪ ،‬اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻣﺤﻴﻄﻲ‬ ‫ﺗﻌﺒﻴﺮ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ 7‬و ‪ : 8‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﻨﺮﻫﺎي ﻣﺤﻴﻄﻲ‬

‫‪ -3-3-2‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﻣﻨﻔﺮد‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻻً از آﺛﺎر ﻫﻨﺮي ﻣﺠﺴﻤﻪ اي ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﻛﻪ در ﺑﻴﻦ راه ﻫﺎ‪ ،‬ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻓﻀﺎي ﻛﺎﻓﻲ وﺟﻮد دارد و ﻣﺰاﺣﻤﺘﻲ‬ ‫ﺑﺮاي رﻓﺖ و آﻣﺪ اﻳﺠﺎد ﻧﺸﻮد ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪.‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ 9‬و ‪ : 10‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﻨﺮﻫﺎي ﻣﻨﻔﺮد‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 13‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬

‫‪ -4-2‬ﻣﺼﺎدﻳﻖ ﻫﻨﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬ ‫‪ -1-4-2‬ﻳﺎدﻣﺎن ﻫﺎ )ﺑﻨﺎﻫﺎ و ﻣﺠﺴﻤﻪ ﻫﺎي ﻳﺎدﺑﻮد(‬ ‫ﻳﺎدﻣﺎن ﻫﺎ ﻧﻮﻋﻲ از ﻫﻨﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ ﺣﻀﻮر ﭘﺮرﻧﮓ ﺗﺮي از ﺳﺎﻳﺮ اﻧﻮاع دارﻧﺪ‪ .‬از ﻳﺎدﻣﺎن ﻫﺎي‬ ‫ﺑﺰرگ و ﻏﻮل ﭘﻴﻜﺮ )ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻳﺎدﻣﺎن واﺷﻨﮕﺘﻦ و ﻳﺎدواره ﻟﻴﻨﻜﻠﻦ( ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﻣﺠﺴﻤﻪ ﻫﺎ و ﻧﻴﻢ ﺗﻨﻪ ﻫﺎي ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﻛﻪ‬ ‫ﻳﺎدواره ﻗﻬﺮﻣﺎن ﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ ﺗﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻳﺎدﻣﺎن ﻫﺎ در ﻫﻤﻪ ﺟﺎ از ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺑﺰرگ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﺟﻮاﻣﻊ روﺳﺘﺎﻳﻲ ﻛﻮﭼﻚ‬ ‫وﺟﻮد دارﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 11‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺷﻬﺮداري ‪ ،‬ﻟﻴﻮرﭘﻮل‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 12‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺷﻬﺮداري ‪ ،‬ﺳﻴﺪﻧﻲ‬

‫‪ -2-4-2‬ﻣﺠﺴﻤﻪ‬ ‫ﻣﺠﺴﻤﻪ ﻫﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻳﺎدواره ﻫﺎ در ﻣﻘﺎم دوم ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ و اﺳﺘﻔﺎده ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺠﺴﻤﻪ ﻫﺎي ﻓﻀﺎﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﻲ‬ ‫ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل از ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻋﻈﻴﻢ ﺣﻜﺎﻛﻲ ﺷﺪه روي اﺛﺮ ﻣﻮﻧﺖ راﺷﻤﻮر‪ 14‬ﺗﺎ ﺗﻨﺪﻳﺲ ﻫﺎي ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﺗﺰﺋﻴﻨﻲ ﻛﻪ در‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪١٤‬‬

‫‪ Mount Rushmore‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 14‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬

‫ﻻﺑﻲ ﻫﺎي ﺷﺮﻛﺖ ﻫﺎ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬در ﺧﻴﻠﻲ از ﺷﻬﺮﻫﺎ ﻣﺠﺴﻤﻪ ﻫﺎ ﺑﻌﻨﻮان ﻋﻨﺼﺮي ﺗﺠﺴﻤﻲ در ﻛﻨﺎر‬ ‫ﻋﻨﺎﺻﺮ و ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﺗﺠﺴﻤﻲ ﺑﺮاي ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﻛﻴﻔﻴﺖ ﭘﺎرك ﻫﺎ و ﻓﻀﺎﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع از‬ ‫ﻫﻨﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮاد ﺑﺎ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎري ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎﻻ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺎ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮات آب و ﻫﻮاﻳﻲ‬ ‫ﻣﺎﻧﺪﮔﺎري و ﻣﻘﺎوﻣﺖ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 13‬ﻳﻚ ﻣﺠﺴﻤﻪ اﻧﺘﺰاﻋﻲ‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 14‬ﻳﻚ ﻣﺠﺴﻤﻪ اﻧﺘﺰاﻋﻲ ‪ ،‬وﻧﻜﻮور‬

‫‪ -3-4-2‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﻧﻤﺎﻳﺸﻲ‬ ‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻫﺎي روﺣﻮﺿﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺮﻛﻪ ﮔﻴﺮي و ‪ ...‬در ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻫﺎ‪ ،‬ﻣﺘﺮوﻫﺎ‪ ،‬اﻳﺴﺘﮕﺎه ﻫﺎ و ﻣﻴﺎدﻳﻦ ﻣﺜﺎل‬ ‫ﻫﺎﻳﻲ از ﻧﻮﻋﻲ از ﻫﻨﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﺠﻤﻮﻋﺎً ﻫﻨﺮﻫﺎي ﻧﻤﺎﻳﺸﻲ ﻧﺎم دارﻧﺪ‪ .‬ﻧﻮع دﻳﮕﺮ آن اﺟﺮاﻫﺎي ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ و‬ ‫ﺗﺌﺎﺗﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﺻﺤﻨﻪ و در ﻓﻀﺎي ﺑﺴﺘﻪ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺎزدﻳﺪ از آن ﺑﺮاي ﻋﻤﻮم آزاد اﺳﺖ‪ .‬در‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﻧﻤﺎﻳﺸﻲ‪ ،‬ﺑﺎزدﻳﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﻛﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ در ﻣﺴﻴﺮ ﺧﻮد ﺑﺮاي ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﺗﻮﻗﻒ ﻣﻲ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻧﻈﺎره ﻣﻲ ﻧﺸﻴﻨﻨﺪ و دوﺑﺎره ﺑﻪ راه ﺧﻮد اداﻣﻪ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 15‬‬

‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬ ‫ي‬ ‫ﻞ دوم ‪:‬‬ ‫ﻓﺼﻞ‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 155‬ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﺧﻴﺎﺑﺎﺎﻧﻲ ‪ ،‬ﺑﺮوﻛﻠﻴﻦ‬

‫ﺳﺎل ﻧﻮ‪ ،‬ﻟﻨﺪن‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﻳﺮ ‪ : 16‬ﻛﺎرﻧﺎوال ل‬

‫ﺗﺼﻮﻳﻳﺮ ‪ : 17‬ﻧﻮازﻧﺪه ﺧﻴﺎﺑﺎﺎﻧﻲ‪ ،‬آﻟﻤﺎن‬

‫ي‬ ‫دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ‬ ‫ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺪ‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷ‬

‫‪ 16‬‬

‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬ ‫ي‬ ‫ﻞ دوم ‪:‬‬ ‫ﻓﺼﻞ‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 188‬ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن ﺧﻴﺎﺑﺑﺎﻧﻲ ‪،‬ﻛﻤﺒﺮﻳﺞ‬

‫‪ -4-4-2‬ﻣﺠﺴﻤﻪ ﻫﺎي زﻧﺪه‬ ‫ﻲ‬ ‫ﻣﺠﺴﻤﻤﻪ ﻫﺎي زﻧﺪه ﻧﻮﻮﻋﻲ ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺗ‪Ĥ‬ﺛﻴﻴﺮﮔﺬار از ﻫﻨﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻧﻮع از ﻫﻨﺮ‬ ‫ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻇﺎﻫﻫﺮ ﺧـﻮد را‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ اﻳﺴـﺘﺪ و ﺑـﺎ ﺑـﺎزﺧﻮرددي ﻛـﻪ از‬ ‫ﺖ‬ ‫ﺳﺎﻋﺖ ﻫﺎ ﺑﻲ‬ ‫ﻳﻚ رﻧﮓ( و ﺖ‬ ‫ﺷﺒﻴﻪ ﻳﻳﻚ ﻣﺠﺴﻤﻪ ﻣﻣﻲ ﻛﻨﺪ )ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺳﺮ ﺗﺎ ﭘﺎ ﻚ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬از آﻧﺠـﺎ‬ ‫ﺴﻴﺎر ﻫﻤﺮاه ﺖ‬ ‫رﻋﺎﻳﺖ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﺴ‬ ‫ﺧﺸﻚ و ﻣﺠﺴﻤﻤﻪ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻣﻲ ﻛﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺖ‬ ‫ﻣﺮدم ﻣﻣﻲ ﮔﻴﺮد ﮔﻬﮕﺎﺎﻫﻲ ﺣﺮﻛﺎت ﺧ‬ ‫ﺖ‪ ،‬اﻳـﻦ ﻣﺠﺴ‬ ‫ﺴﻤﻪ ﻫﺎي واﻗﻌﻌﻲ ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‬ ‫اﻳﻦ اﻓﺮاد از ﻣﺠﺴ‬ ‫ﻲ‪ ،‬ﺗﺸﺨﻴﺺ ﻦ‬ ‫ﻛﻪ در دوران اﻳﺴﺘﺎﻳﻲ‬ ‫ﺴـﻤﻪ ﻫـﺎي‬ ‫ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ ﻏﺎﻓﻠﮕﻴﺮ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﮔﻬﻬﮕـﺎه ﻣـﻲ‬ ‫ﻧﺪارﻧﺪ ﺑﺎ ﺣﺮﻛﺖ ﮔ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﻣﺨﺎﻃﺒﺎن و ﺑﺎزددﻳﺪﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ارا ﻛﻪ ذﻫﻨﻴﺖ و آﻣﺎدﮔﻲ‬ ‫زﻧﺪه ﻣﺨ‬ ‫ﺗﺮﺳﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺪ‬

‫ي‬ ‫دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ‬ ‫ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺪ‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷ‬ ‫ي‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﻴﺮي از‬

‫‪ 17‬‬

‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬ ‫ي‬ ‫ﻞ دوم ‪:‬‬ ‫ﻓﺼﻞ‬

‫ﺳﻴﭙﻮرت وﻳﻠﺞ‬ ‫ت‬ ‫ﺴﻤﻪ زﻧﺪه ‪،‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 19‬ﻣﺠﺴ‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 20‬ﻣﺠﺴﻤﻪ زﻧﺪه ‪ ،‬ﻟﻨﺪﺪن‬

‫ﺗﺼﻮﻳﻳﺮ ‪ : 21‬ﻣﺠﺴﻤﻪ زﻧﺪﺪه ‪ ،‬ﻣﻮﻧﻴﺦ‬

‫ي‬ ‫دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ‬ ‫ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺪ‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷ‬ ‫ي‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﻴﺮي از‬

‫‪ 18‬‬

‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬ ‫ي‬ ‫ﻞ دوم ‪:‬‬ ‫ﻓﺼﻞ‬

‫‪ -5-4-2‬آﺑﻨﻤﺎ ﻫﺎ‬ ‫آﺑﺸﺎرﻫﺎ ﻣﺠﻬﺰ ﺑﻪ‬ ‫ﺎ‬ ‫ﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ‬ ‫ﻫﻨﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﻧﻈ‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ از ﺮ‬ ‫ﺑﻌﻀﻲ از آﺑﺸﺎرﻫﺎي ﻣﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﻪ‬ ‫دﻳﮕﺮ از آﻧﻬﺎ ﺑﺎ ﺳﻴﺴ‬ ‫ﻣﻮﺗﻮرﻫﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻛﻪ ﺟﻠﻮه ﻫﺎي رﻗﺺ آب را ﻣﻤﻤﻜﻦ ﻣﻲ ﺳﺎزﻧﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﺮ‬ ‫ﻴﺴﺘﻢ ﻛﻨﺘﺮل اﻟﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻜﻲ‬ ‫ﺸﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻴﺰ ﻣﻪ ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ ﺑﻪ آن ﺟﻠﻮه وﻳﻳﮋه اي ﻣﻲ ﺑﺨﺸ‬ ‫ﻧﻮرﭘﺮدازي ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﮔﻬﮕﺎﻫﻲ ﺰ‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 22‬ﻧﻤﻮﻧﻪ اي از آﺑﻨﻨﻤﺎﻫﺎ‪ ،‬آﻣﺮﻳﻜﺎ‬

‫ﺳﺘﺮﻫﺎ‬ ‫‪ -6-4-2‬دﻳﻮار ﻧﮕﺎﺎري ﻫﺎ و ﭘﻮﺳ‬ ‫ﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﻮﺳﺘﺮﻫﺎ ﻫﻫﻢ ﻃﻴﻒ وﺳﻴﻴﻌﻲ از ﭘﻮﺳﺘﺮﻫﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر‬ ‫ﺷﻚ ﺟﺰﺋﻲ از ﻫﻨﻨﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﻣﺤ‬ ‫ﭘﻮﺳﺘﺮﻫﻫﺎ ﻫﻢ ﺑﻲ ﻚ‬ ‫ﻫﺎي ﺳﻴﻨﻤﺎﻳﻲ( ﮔﺮﺮﻓﺘﻪ ﺗﺎ ﭘﻮﺳﺘﺮﻫﻫﺎي دﺳﺖ ﺳﺎز ﻛﻪ ﺑﺮاي‬ ‫ﺑﺰرگ و ﺑﺎ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﮔﮔﺮاﻓﻴﻜﻲ ﺑﺎﻻ )ﻣﻣﺜﻞ ﭘﻮﺳﺘﺮ ﺗﺒﻠﻠﻴﻎ ﻓﻴﻠﻢ ي‬ ‫ﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري از ﺳ‬ ‫ﺗﻮاﻧﻨﺪ در ﻣﻜﺎن ي‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﻮﺳﺘﺘﺮﻫﺎ ﻣﻲ ﺪ‬ ‫ﻳﻚ ﻛﻨﻨﺴﺮت ﻣﺤﻠﻲ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﻨﺪ را ﺷﺎﻣﻞ ﻲ‬ ‫ﺳﺎﻟﻦ ﻫﺎي‬ ‫ﭘﺸﺖ وﻳﺘﺮﻳﻦ ﻣﻐﺎﺎزه ﻫﺎ ﻧﺼﺐ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﭘﻮﺳﺘﺮﻫﻫﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﻛﻮﺗﺎه ﻋﻤﺮﺗﺮﻳﻦ‬ ‫دﻳﻮارﻫﺎي ﺷﻬﺮ و ﺖ‬ ‫ي‬ ‫ﺳﻴﻨﻤﺎ و ﺗﺌﺎﺗﺮ ﮔﺮﻓﺘﺘﻪ ﺗﺎ‬ ‫ي‬ ‫دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ‬ ‫ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺪ‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷ‬ ‫ي‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﻴﺮي از‬

‫‪ 19‬‬

‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬ ‫ي‬ ‫ﻞ دوم ‪:‬‬ ‫ﻓﺼﻞ‬

‫آب و ﻫﻮاﻳﻲ ﻣﻘﻘﺎوم ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻌﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮاي‬ ‫ﺤﺴﻮب ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬ﭼﺮاﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮات ب‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﻣﺤ‬ ‫ي‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻮﺳﺘﺮﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪﺗﺮ ﺟﺎﻳﮕﮕﺰﻳﻦ ﻣﻲ ﺪ‬ ‫ي‬ ‫ﺳﻂ‬ ‫ﻧﺼﺐ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺑﻌﻌﺪاً دوﺑﺎره ﺗﻮﺳ‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ ﻫﺎي وﻳﮋه ﻃﻃﺮاﺣﻲ و ﺐ‬ ‫ﺖ‬ ‫ﺨﺶ رﺳﻤﻲ و ﻏﻴﺮرﺳﻤﻲ ﺗﻘﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ‬ ‫ﺑﺨﺸﻲ از ﻫﻨﺮﻫﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻌﻌﻤﻮﻻً ﺑﻪ دو ﺑﺨ‬ ‫دﻳﻮارﻧﮕﮕﺎري ﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﺨ‬ ‫ﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﺳﻔﺎرش آﻧﻬﺎ ﺻﻮرت‬ ‫ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻫﺎ و ﻲ‬ ‫ﺖ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺨﺶ رﺳﻤﻲ آن دﺳﺘﻪ از ددﻳﻮارﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺑﺎ اﺟﺎزه‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ‪ ،‬اراﺋﺋﻪ ي ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و زﻳﺒﺎﺳﺎزي ﺷﻬﻬﺮي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻲ ﮔﻴﻴﺮد و ﻗﺼﺪ ﺎ‬ ‫ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان ﮔﺮاﻓﻴﻴﺘﻲ از آﻧﻬﺎ د‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﻣﻤﻨﻮﻮع اﺳﺖ و ﺖ‬ ‫ي‬ ‫دﻳﻮارﻧﮕﮕﺎري ﻫﺎي ﻏﻴﺮﺮرﺳﻤﻲ ﻛﻪ در اﻛﺜﺮ‬ ‫ﻳﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‬ ‫ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت زﻳﺮﺮزﻣﻴﻨﻲ و ﻣﺨﻔﻔﻴﺎﻧﻪ اﻧﺠﺎم‬ ‫ﻢ‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺪون اﺟﺎزه ي ﻣﻘﺎﻣﺎت ﺣﻜﻜﻮﻣﺘﻲ و ﺑﺎ اﻫﺪﺪاف اﻋﺘﺮاﺿﻲ و ﺑﻴﺎن‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﺷﻬﺮوﻧﺪي ﻣﺤﺴﻮب ﻲ‬ ‫ي‬ ‫ﺴﻴﺎري از ﻛﺸﻮﻮرﻫﺎ دارﻧﺪ و ﻧﻮﻮﻋﻲ ﺷﻴﻮه ي ﺑﻴﺎن‬ ‫ﺟﺎﻳﮕﺎه وﻳﮋه اي در ﺑﺴ‬ ‫ه‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮﻮﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ‬ ‫در اداﻣﻣﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ آﻧﻬﻬﺎ ﻣﻲ ﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﻳﺮ ‪ :23‬دﻳﻮارﻧﮕﺎره دﻳﻳﻮار ﺑﺮﻟﻴﻦ‬

‫ي‬ ‫دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ‬ ‫ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺪ‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷ‬ ‫ي‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﻴﺮي از‬

‫‪ 20‬‬

‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬ ‫ي‬ ‫ﻞ دوم ‪:‬‬ ‫ﻓﺼﻞ‬

‫اﺛﺮ ﺑﻨﻜﺴﻲ‬ ‫ﺗﺼﻮﻮﻳﺮ ‪ :24‬ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﺮ‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 255‬ﻳﻚ ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮااري‪ ،‬ﻧﻴﻮﻳﻮرك‬

‫‪ -7-4-2‬ﺑﻨﺎﻫﺎي ﻣﻣﻌﻤﺎري‬ ‫اﻛﺜﺮ ﺑﻨﺎﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎرري را ﻧﻤﻲ‬ ‫رؤﻳﺖ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﻫﺎي ﻫﻨﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺑﻨﺎﻫﺎي ﻣﻌﻤﻤﺎري اﻧﺪ‪ .‬ﺮ‬ ‫ﺗﺮﻳﻦ و ﻗﺎﺑﻞ ﺖ‬ ‫اﺣﺘﻤﺎﻻ ﻣﻠﻤﻮس ﻦ‬ ‫ًﻻ‬ ‫ﺷﻜﻮﻫﻤﻨﺪي ﻣﺜﺜﻞ ﭘﻞ ﮔﻠﺪن ﮔﻴﺖ‪ 15‬و‬ ‫در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬اﻣﺎ در اﻳﻦ ﻣﻴﻴﺎن ﺑﻨﺎﻫﺎي ﺷ‬ ‫ﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ اﺛﺮ ﻫﻨﺮي ر‬

‫‪ ‬‬ ‫‪١٥‬‬

‫‪ Golden G‬‬ ‫‪Gate Bridge ‬‬

‫ي‬ ‫دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ‬ ‫ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺪ‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷ‬ ‫ي‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﻴﺮي از‬

‫‪ 21‬‬

‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬ ‫ي‬ ‫ﻞ دوم ‪:‬‬ ‫ﻓﺼﻞ‬

‫ﺼﻮﻳﺮ ذﻫﻨﻲ‬ ‫ﺣﻔﻆ ﺧﺎﻃﺮه ﺟﻤﻌﻌﻲ و اﻳﺠﺎد ﺗﺼ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻤﻤﺎن ﻛﺮاﻳﺴﻠﺮ‪ 16‬آﺛﺎر ﻫﻨﺮي و ﺑﻪ ﻳﺎدﻣﺎﻧﺪﻧﻲ ﻣﻣﻌﻤﺎري ﻫﺴﺘﻨﻨﺪ ﻛﻪ در ﻆ‬ ‫ﻫﻮﻳﺖ ﺑﺨﺶ ﻓﻀﺎ ددر ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻬﺮوﻧﺪﺪان ﻛﻤﻚ ﺷﺎﻳﻳﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺖ‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 26‬ﺑﻨﺎﻳﻲ ﺑﻲ ﻧﻈﺒﺮ‪ ،‬وﻧﻜﻜﻮور ﻛﺎﻧﺎدا‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 27‬ﺳﺎﺧﺘﻤﻤﺎن ﺟﻨﮕﻞ اﺳﭙﻴﺮال‪ ،‬دارﻣﺸﺘﺎت آﻟﻤﺎن‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 28‬ﺑﻨﺎي "ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ررﻗﺼﻨﺪه" ‪ ،‬ﭘﺮاگ‬

‫‪ ‬‬ ‫‪١٦‬‬

‫‪ Chrysler‬‬

‫ي‬ ‫دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ‬ ‫ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺪ‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷ‬ ‫ي‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﻴﺮي از‬

‫‪ 22‬‬

‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬ ‫ي‬ ‫ﻞ دوم ‪:‬‬ ‫ﻓﺼﻞ‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 29‬ﺑﺑﻨﺎي "ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻣﻮﺳﻴﻘﻘﻲ" ‪ ،‬ﺳﻴﺎﺗﻞ آﻣﺮﻳﻜﺎ‬

‫‪ -5-2‬ﻣﺼﺎدﻳﻖ ﻫﻫﻨﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﻃﻬﺮان ﻗﺪﻳﻢ‬ ‫ﺸﺘﺮ ﻫﻨﺮﻫﺎي ﻧﻤﻤﺎﻳﺸﻲ ﻣﺮﺳﻮم ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺮررﺳﻲ ﭼﻨﺪ ﻣﻮرد آن ﻣﻲ ﭘﺮداززﻳﻢ‪:‬‬ ‫ﻃﻮر اﺧﺺ در ﻃﻬﻬﺮان ﻗﺪﻳﻢ ﺑﻴﺸﺘ‬ ‫ﺑﻪ ر‬ ‫‪ -1-5-2‬ﻋﺰاداري ﻣﺤﺮم‬ ‫ﺷﻜﻮه آن اﻓﺰوده ﻲ‬ ‫ه‬ ‫ﻋﺰاداري ﻣﺤﺮم در ﺗﻬﻬﺮان از ﻗﺮون ﻣﻣﺘﻤﺎدي ﻣﺮﺳﻮم ﺑﻮده و ﻫﻤﻪ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﺮ‬ ‫ي‬ ‫ﻣﻲ ﺷﺪ‪ .‬از ده ﭘﺎﻧﺰدﻫﻢ ﻣﺎه‬ ‫ﻪ‬ ‫ﺳﺮ دﺳﺖ‬ ‫ﺑﺮ ﺳﺮ ﭼﻮﺑﻬﺎ ﻛﺮﺮده‪ ،‬ﻋﻼﻣﺖ ﻫﺎي ﺣﻠﺒﻲ ﺑﺮ ﺳ‬ ‫ﺤﺠﻪ ﻛﻪ ﺑﭽﻪ ﻫﻫﺎ ﭘﺎرﭼﻪ ﻫﺎي ﺳﺒﺰ و ﺳﻴﺎه ﺮ‬ ‫ذي اﻟﺤ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻪ در ﻛﻮﭼﻪ‬ ‫ﻋﺰاداري اﻣﺎده ﻣﻲ ﻛﺮددﻧﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﭼﺎددرﻫﺎ و ﺧﻴﻤﻪ ﻫﻫﺎي روﺿﻪ‬ ‫ي‬ ‫ﺣﺴﻴﻨﻴﻪ ﻫﺎ و ﺗﻜﺎﻳﺎ را ﺑﺮاي‬ ‫ﻪ‬ ‫ﻫﺎ ﺑﻪ رراه اﻓﺘﺎده‪ ،‬ﻣﺴﺎﺎﺟﺪ و‬ ‫ﺧﻮاﻧﻲ و روﺿﻪ ﺧﻮﻮاﻧﻲ را ﺷﺮوع ﻣﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬‬ ‫ﺗﻌﺰﻳﻪ ﺑﺮ ﺳﺮ ﭘﺎ ﻛﺮدده‪ ،‬ﻣﺮﺛﻴﻪ ﻲ‬ ‫و ﻪ‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 30‬ﻋﺰاداري ﻣﺤﺮم ‪ ،‬ﺗﻬﻬﺮان‬

‫ي‬ ‫دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ‬ ‫ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺪ‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷ‬ ‫ي‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﻴﺮي از‬

‫ﻋﺰاداري ﻣﺤﺮم‪ ،‬ﻫﻤﺪان‬ ‫ي‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪:31‬‬

‫‪ ‬‬

‫‪ 23‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬

‫• دﺳﺘﻪ ﻫﺎي ﺳﻴﻨﻪ زﻧﻲ‬ ‫ﻧﻮع دﻳﮕﺮي از ﻋﺰاداري ﺑﻪ راه اﻧﺪاﺧﺘﻦ دﺳﺘﻪ و ﺳﻴﻨﻪ زدن و ﻋﺰاداري ﺳﻴﺎر ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻫﺮ ﻣﺤﻞ دﺳﺘﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﺟﻬﺖ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺶ و ﺣﺮﻛﺖ ﺑﻪ دور ﻛﻮﭼﻪ ﺑﺎزارﻫﺎ ﺑﻪ راه ﻣﻲ اﻓﺘﺎدﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ دﺳﺘﻪ ﻫﺎ ﻫﺮ ﻳﻚ از ﻣﺤﻠﻪ و ﺗﻜﻴﻪ اي ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪو ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺑﺎزار رﺳﺎﻧﺪه‪ ،‬دو ﺳﺮ ﻣﺴﺠﺪ واﻗﻊ در ﺑﺎزار را‬ ‫دور زده ﻣﺮاﺟﻌﺖ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪﻛﻪ در واﻗﻊ ﺑﺎزار ﻣﺮﻛﺰ اﺻﻠﻲ ﻫﻨﺮﻧﻤﺎﻳﻲ ﺷﺎن ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲ آﻣﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻋﺰاداري ﻫﺎ اﻋﻢ از ﺛﺎﺑﺖ و ﺳﻴﺎر‪ ،‬ﺳﻮﮔﻮاري و ﻣﺮﺛﻴﻪ ﺳﺮاﻳﻲ ﺷﺎن ﺗﻤﺎﻣﺎً ﺑﺎ زﺑﺎن ﺷﻌﺮ اﺟﺮا ﻣﻲ ﺷﺪ و دﺳﺘﻪ ﻫﺎي‬ ‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ اﺷﻌﺎر را در دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎ و ﻣﻘﺎﻣﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻫﻤﺮاﻫﻲ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ و در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﻋﺎﻟﻲ‬ ‫ﺗﺮﻳﻦ و ﻛﺎﻣﻞ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ رﺳﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 32‬دﺳﺘﻪ ﻫﺎي ﺳﻴﻨﻪ زﻧﻲ ‪ ،‬ﺑﻮﺷﻬﺮ‬

‫• دﺳﺘﻪ ﻫﺎي ﺷﺎه ﺣﺴﻴﻨﻲ‬ ‫ﻋﻼوه ﺑﺮ دﺳﺘﻪ ﻫﺎي روز‪ ،‬دﺳﺘﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﺮاي ﺷﺐ ﻫﺎي دﻫﻪ اول ﻣﺤﺮم ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺮاي ﺗﻴﻎ زدن و ﻗﻤﻪ زدن ﻛﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﻫﻤﺪردي ﺗﻴﻎ و ﺷﻤﺸﻴﺮ و ﻧﻴﺰه ﻫﺎﻳﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺪن اﻣﺎم ﺣﺴﻴﻦ و ﺑﺎران او رﺳﻴﺪه ﺑﻮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻤﺎﻳﺶ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺸﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻴﺐ اﻣﺎ ﺑﺎ ﻧﻈﻢ و ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺧﺎص و ﺗﺠﻬﻴﺰاﺗﻲ ﺑﺴﻴﺎر دﻳﺪﻧﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﺮ ﺑﻴﻨﻨﺪه را‬ ‫ﻣﺠﺬوب ﺧﻮد ﻣﻲ ﻛﺮد و از ﺗﻤﺎﺷﺎﻳﻲ ﺗﺮﻳﻦ دﺳﺘﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ در اﻳﻦ اﻳﺎم ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﺮد‪ ،‬ﻫﻢ از آن ﺟﻬﺖ ﻛﻪ در‬ ‫ﺷﺒﺎﻧﮕﺎه ﺑﻪ راه اﻓﺘﺎده‪ ،‬ﭼﺮاغ ﻫﺎ و ﻣﺸﻌﻞ ﻫﺎي آﻧﻬﺎ ﺟﻠﻮه ﮔﺮي ﻣﻲ ﻧﻤﻮد و ﻫﻢ از ﺟﻬﺖ ﺣﺮﻛﺎت ﻫﻮﻟﻨﺎك ﺷﺎه ﺣﺴﻴﻨﻲ‬ ‫ﻫﺎ ﻛﻪ ﻳﻜﻨﻮاﺧﺖ و ﺑﺎ ﻫﻢ ﭘﺎ ﺑﻪ ﺟﺎي ﭘﺎ ﻛﻮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺣﺮﺑﻪ ﻫﺎي ﺑﺮاق ﺧﻮد را ﻛﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻧﻮر ﭼﺮاغ ﻫﺎ ﻣﻲ درﺧﺸﻴﺪﻧﺪ از‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 24‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬

‫ﺟﻠﻮي ﺻﻮرت ﺑﺎﻻ ﺑﺮده و ﭘﺎﻳﻴﻦ آورده و ﻓﺮﻳﺎد ﻣﻬﻴﺐ ﻛﻪ از ان ﺑﻮي ﺧﻮن ﺑﻪ ﻣﺸﺎم ﻣﻲ رﺳﻴﺪ ﺳﺮ ﻣﻲ دادﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻢ‬ ‫ﺟﻠﺐ ﻧﻈﺮ ﻛﺮده و ﻫﻢ ﻣﻮﺟﺐ ﻫﺮاس ﻣﻲ ﮔﺸﺖ‪ .‬‬ ‫• ﻗﻤﻪ زﻧﻲ‬ ‫دﺳﺘﻪ ﻫﺎي ﻗﻤﻪ زن ﺷﺐ ﻫﺎي ﻫﻔﺘﻢ و ﻫﺸﺘﻢ و ﻧﻬﻢ و دﻫﻢ ﺑﺎ ﺗﺸﻜﻴﻼت ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ و ﺗﻈﺎﻫﺮ ﺑﺮآﻣﺪه دور ﻛﻮﭼﻪ ﻣﺤﻠﻪ‬ ‫ﻫﺎ ﺑﻪ راه ﻣﻲ اﻓﺘﺎدﻧﺪ و ﺳﺤﺮ روز ﻋﺎﺷﻮرا ﻛﻔﻦ ﺑﻪ ﺗﻦ ﺑﺎ ﻫﻴﺒﺘﻲ ﺻﺪﭼﻨﺪان اﻣﺎ ﺧﺎﻟﻲ از ﺗﻤﺎم ﻇﻮاﻫﺮ ﺷﺒﺎﻧﻪ‪ ،‬ﺗﺸﻜﻴﻞ‬ ‫دﺳﺘﻪ ﻫﺎ و ﮔﺮوه ﻫﺎ داده و آﻣﺎده ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻛﻪ در دو ﺻﻒ ﻣﻘﺎﺑﻞ ﻫﻢ در ﺣﺎل ﺣﺮﻛﺖ اﻧﺪ و‬ ‫ﺑﻪ ﺗﻬﻴﻴﺞ ﻧﻮﺣﻪ ﺧﻮان ﻫﺎ و ﺳﺮدﺳﺘﻪ ﻫﺎﻳﺸﺎن ﻛﻪ وﺳﻂ ﺻﻒ در ﺣﺮﻛﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻛﻪ اول ﻗﻤﻪ را ﺳﺮدﺳﺘﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﺷﺎن زده‬ ‫ﻛﻪ ﻛﻔﻦ ﻏﺮق ﺧﻮن ﺷﻮد و ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﺎر ﭼﻨﻴﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻫﺮ »ﻳﺎ ﺣﺴﻴﻦ« ﺳﺮدﺳﺘﻪ‪ ،‬ﻳﻚ ﭘﺎ ﺑﻪ ﺟﻠﻮ ﻧﻬﺎده ﻗﻤﻪ را ﺑﻪ ﺳﺮ‬ ‫ﻛﻮﺑﻴﺪه ﺑﻪ ﻋﻘﺐ ﺑﺮﮔﺸﺘﻪ‪ ،‬ﻫﻤﻴﻦ ﻃﻮر اداﻣﻪ دارد ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺳﺮدﺳﺘﻪ اﻋﻼم ﺧﺘﻢ آن ﻧﻤﻮده‪ ،‬ﻳﺎ از ﭘﺎ درآﻣﺪه وي‬ ‫را ﺑﻪ ﺧﺎﻧﻪ ﻳﺎ ﺟﺮاح ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ .‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ 33‬و ‪ : 34‬دﺳﺘﻪ ﻫﺎي ﻗﻤﻪ زﻧﻲ ‪ ،‬ﻋﺮاق‬

‫• دﺳﺘﻪ ﺳﻨﮓ زن ﻫﺎ‬ ‫ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از دﺳﺘﻪ ﻫﺎ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺳﻴﻨﻪ و زﻧﺠﻴﺮ زدن‪ ،‬ﻫﺮ ﻳﻚ دو ﻗﻠﻮه ﺳﻨﮓ ﺑﻪ دﺳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺎ ﻧﻮاي ﻧﻮﺣﻪ ﺧﻮان‬ ‫و ﺻﺪاي ﺳﻨﺞ ﺑﻪ ﻫﻢ ﻣﻲ زدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻛﻪ ﻫﺮ زدن آﻧﻬﺎ ﺳﻪ ﺿﺮﺑﻪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﺳﻨﮓ زن ﻫﺎ دو ﺻﻒ دراز‬ ‫روﺑﺮوي ﻫﻢ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ دادﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺧﻢ و راﺳﺖ ﺷﺪن ﻳﻜﻲ را ﻧﺰدﻳﻚ زﻣﻴﻦ و ﻳﻜﻲ را ﺟﻠﻮي ﺷﻜﻢ و ﻳﻜﻲ را ﺑﺎﻻي‬ ‫ﺳﺮ ﻣﻲ ﻛﻮﻓﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻛﻪ روز ﻋﺎﺷﻮرا از ﺟﺎﻧﺐ اﺷﻘﻴﺎ ﭼﻨﻴﻦ ﺳﻨﮓ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮ ﺳﺮ و ﭘﺎ و ﺳﻴﻨﻪ و ﺑﺪن اﻣﺎم و‬ ‫ﻳﺎراﻧﺶ ﺧﻮرده ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 25‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬

‫‪ -2-5-2‬ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ ﺳﻮري‬ ‫• ﺑﻮﺗﻪ ﺳﻮزاﻧﻲ‬ ‫از اﻋﻤﺎل ﺷﺐ ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ ﺳﻮري اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎم ﻏﺮوب ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺎ را در ﺻﺤﻦ ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ و درازاي ﻛﻮﭼﻪ ﻫﺎ در ﻫﻔﺖ‬ ‫ﻛﭙﻪ و ﺧﻂ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ردﻳﻒ ﻛﺮده‪ ،‬ﻳﻚ ﻧﻔﺮ ﻛﺒﺮﻳﺖ را ﺑﻪ اوﻟﻴﻦ ﺑﻮﺗﻪ ﻛﺸﻴﺪه از ﺷﻌﻠﻪ آن دوﻣﻲ و از آن ﺳﻮﻣﻲ ﺗﺎ‬ ‫آﺧﺮﻳﻦ ﺑﻮﺗﻪ را آﺗﺶ زده‪ ،‬دﻳﮕﺮان ﻛﻪ در ﭘﺸﺖ ﺑﻮﺗﻪ ي اول اﻳﺴﺘﺎده اﻧﺪ ﺷﺮوع ﺑﻪ دوﻳﺪن و ﭘﺮﻳﺪن ﻧﻤﻮده ﺗﺎ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﺷﻌﻠﻪ ي ﺑﻮﺗﻪ ﻫﺎ ﻓﺮوﻛﺶ ﻧﻤﻮده رو ﺑﻪ زوال ﺑﺮود‪ .‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ 35‬و ‪ : 36‬ﻣﺮاﺳﻢ ﺑﺘﻪ ﺳﻮزاﻧﻲ و ﭘﺮﻳﺪن از آﺗﺶ ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‬

‫• ﻗﺎﺷﻖ زﻧﻲ‬ ‫از دﻳﮕﺮ اﻋﻤﺎل ﺷﺐ ﭼﻬﺎرﺷﻨﺒﻪ ﺳﻮري ﻗﺎﺷﻖ زﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از دو ﺳﻪ ﺳﺎﻋﺖ از ﺷﺐ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﺗﺮدد در ﻣﻌﺎﺑﺮ ﻛﻢ‬ ‫ﺷﺪه ﺷﺮوع ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻛﻪ زن ﻫﺎ و دﺧﺘﺮﻫﺎ ﭼﺎدر ﺑﻪ ﺳﺮ ﻛﺮده ﻫﻤﺮاه ﭘﻴﺎﻟﻪ ي ﻣﺴﻲ و ﻗﺎﺷﻖ ﭼﻮﺑﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﺻﺪاي ﺑﻢ ﻟﻄﻴﻔﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺸﺖ در ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ رﻓﺘﻪ ﺑﻪ زدن ﻗﺎﺷﻖ ﻫﺎ ﺑﻪ ﻟﺐ ﭘﻴﺎﻟﻪ ﻫﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻪ و ﻣﻨﺘﻈﺮ ﻣﻲ‬ ‫ﻣﺎﻧﺪﻧﺪ ﺗﺎ از ﻃﺮف ﺳﺎﻛﻨﺎن ﻣﻨﺎزل ﭼﻴﺰي در ﭘﻴﺎﻟﻪ ﻫﺎي آﻧﻬﺎ اﻓﻜﻨﺪه ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ اﺷﻴﺎء درﻳﺎﻓﺘﻲ ﺧﻮد را در‬ ‫ﻧﻴﺎت ﻛﺎﻣﺮوا ﻳﺎ ﻧﺎﻛﺎم ﻣﻲ اﻧﮕﺎﺷﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 26‬‬

‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬ ‫ي‬ ‫ﻞ دوم ‪:‬‬ ‫ﻓﺼﻞ‬

‫‪ -3-5-2‬ﺣﺎﺟﻲ ﻓﻴﻴﺮوز‬ ‫ﺑﻮدﻧﺪو ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ اﻳﻨﻜﻜﻪ ﺻﻮرﺗﻲ‬ ‫و‬ ‫ﻧﻮﻛﺮي ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ آزاد ﻳﺎ راﻧﺪﺪه ﺷﺪه‬ ‫ﮔﺮوﻫﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ از دوران ارﺑﺎب ﻧﻮ‬ ‫ﻲ‬ ‫ﺳﻴﺎه داﺷﺘﻪ و ﺑﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﻧﺪاﺷﺘﺘﻦ ﺑﻌﻀﻲ از ﻣﻣﺨﺮج ﻫﺎي ﺣﺮﺮوف ﻣﻮرد‬ ‫رﻳﺶ و ﺳﺒﻴﻞ و ﻋﺎري از ﻣﻮ و ﭼﻬﺮه اي ﺳ‬ ‫ﺑﻲ ﺶ‬ ‫آﻧﻬﺎ ﭘﻲ ﺑﺮده‪،‬‬ ‫ﺑﻪ ﺟﺬاﺑﻴﺖ و ﭘﭘﻮل ﺳﺎزي ﺎ‬ ‫ﺳﭙﺲ ﻣﻄﺮب ﻫﺎ ﻪ‬ ‫ﺗﻤﺴﺨﺮ ﻣﺮدم ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﺗﺎ اﻳﻨﻜﻪ اﺑﺘﺪا ﻟﻮﻃﻃﻲ ﻫﺎ و ﺲ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﭼﻬﺮه و ﭘﻮﺷﺎﻧﻴﺪن ﻟﺒﺎس ﺳﺮخ و ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪن‬ ‫ه‬ ‫ﺨﺮﮔﻲ وا ﻣﻲ دداﺷﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﺳﻴﻴﺎه ﻛﺮدن‬ ‫ﺸﺎن داده آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﺴﺨ‬ ‫آﻣﻮزﺷﺸ‬ ‫روز ﺳﻴﺰدﻫﻢ‬ ‫ﭼﻪ ﺑﺎزار راه اﻓﺘﺘﺎده ﺗﺎ آﺧﺮ ز‬ ‫ﺣﺎﺟﻲ ﻓﻴﺮوز ﻣﻣﻘﻠﺪﺷﺎن ﮔﺸﺘﻨﻨﺪ و از روز دووم ﻋﻴﺪ ﺑﻪ ﻛﻮﭼ‬ ‫زﺑﺎن‪ ،‬ﺑﺑﺎ ﻧﺎم ﺳﻴﺎه و ﺣ‬ ‫ﺸﺎن ﺑﻪ ﭘﺎﻳﺎن ﻣﻣﻲ رﺳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺸﺸ‬

‫‪ : 37‬ﺣﺎﺟﻲ ﻓﻴﺮوز دورره ﮔﺮد ‪ ،‬ﺗﻬﺮان‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪3‬‬

‫‪ -4-5-2‬ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻫﻫﺎ‬ ‫ﻳﻚ ﺑﻪ ﻳﻚ ﻣﻨﺎﺳﺒﺒﺖ ﺑﺮﮔﺰار ﻲ‬ ‫ﻫﺮ ﻚ‬ ‫ﻣﻲ ﺷﺪ ﻛﻪ از آن ﺟﻤﻠﻪ اﻧﺪ‪:‬‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺸﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از ﻣﺸﺮوﻃﻪ و ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪم ﻋﺪﻟﻴﻪ ﺑﺮﮔﺰار ﻣﻲ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻲ‬ ‫ﻣﻮﻛﻞ ‪ :‬اﻳﻦ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺶ وﻛﻴﻞ و ﻞ‬ ‫ﺶ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺸﻲ ﺑﻮد از ﻳﻚ ﻫﻫﻴﺰم ﺷﻜﻦ‬ ‫ﻲ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻫﻴﺰم ﺷﻜﻦ ‪ :‬ﻫﻴﺰم ﺷﻜﻨﻲ از ﺷﻐﻞ ﻫﺎي ﻣﺨﺼﻮص ﻣﺎزﻧﺪراﻧﻲ ﻫﺎ ﺑﻮد و اﻳﻦ‬ ‫ﺶ‬ ‫رﺳﺎﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺣﺮﻓﻲ ﻣﺎزﻧﺪراﻧﻲ ﻫﻫﺎ را ﻣﻲ ﺪ‬ ‫ﻛﻢ ﻛﺎري و ﭘﺮ ﺗﻮﻮﻓﻌﻲ و ﭘﺮ ﻓﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻢ‬

‫ي‬ ‫دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ‬ ‫ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺪ‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷ‬ ‫ي‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﻴﺮي از‬

‫‪ 27‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬

‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺷﺎل ﻗﺪرت ‪ :‬ﻧﻤﺎﻳﺸﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ اﻧﺘﻘﺎدي ﻛﻪ در ﺗﻜﺬﻳﺐ وﻋﺪه وﻋﻴﺪﻫﺎي دوﻟﺖ و ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﺎرﻫﺎي ﻧﻜﺮده و در‬ ‫دﺳﺖ اﻗﺪام ﻫﺎي ﻫﺮﮔﺰ ﺑﻪ ﺛﻤﺮ ﻧﺮﺳﻴﺪه ﺑﺮ روي ﺻﺤﻨﻪ ﻣﻲ آﻣﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻋﺮوس ﻛﺎﺷﻲ ﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺳﻠﻤﺎﻧﻲ‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻏﻴﺮت ﺳﻴﺎه‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺶ ﺷﺠﺎﻋﺖ و ‪....‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ -5-5-2‬ﻣﻄﺮب ﻫﺎي دوره اي و ﻋﻨﺘﺮي ﻫﺎ‬ ‫ﻟﻮﻃﻲ ﻋﻨﺘﺮي ﻫﺎ ﮔﺮوﻫﻲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻣﻴﻤﻮن و ﺳﺎﻳﺮ ﺣﻴﻮاﻧﺎت ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺷﺪه ﻧﻈﻴﺮ ﺧﺮس و ﺑﺰ‬ ‫ﻣﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -6-5-2‬ﻣﻌﺮﻛﻪ ﮔﻴﺮي‬ ‫ﻣﻌﺮﻛﻪ ﮔﻴﺮان و ﺷﻌﺒﺪه ﺑﺎزان در روزﻫﺎي ﺗﻌﻄﻴﻞ‪ ،‬ﺑﺎزار ﭘﺮ روﻧﻘﻲ داﺷﺘﻨﺪ و ﺑﺎ ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﭘﺎره ﻛﺮدن ﺳﻴﻨﻲ‬ ‫ﻣﺴﻲ‪ ،‬ﺧﻮاﺑﻴﺪن روي ﺗﺨﺖ ﻣﻴﺨﺪار و ‪ ...‬ﻣﺮدم را ﺳﺮﮔﺮم ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪) .‬ﺷﻬﺮي ‪(1371،‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ 38‬و ‪ : 39‬ﻣﻌﺮﻛﻪ ﮔﻴﺮي ‪ ،‬ري‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 28‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬

‫‪ -6-2‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮردي اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در اﻳﺮان‬

‫• ﺑﺎدﺑﺎدك ﺑﺎزي و ﭼﺮاﻏﺎﻧﻲ آﺳﻤﺎن در ﺷﺐ‬ ‫ﺑﻌﺪ از اﻳﻨﻜﻪ ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﻫﺎ ﻃﻴﺎره را ﺑﻪ اﻳﺮان آوردﻧﺪ‪ ،‬اﻳﺮاﻧﻲ ﻫﺎ ﺑﺮ ﺳﺮ ﻏﻴﺮت آﻣﺪه و ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑﺎدﺑﺎدك را ﺷﺮوع ﻣﻲ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ و ﻫﺮ روز ﺑﻪ ﺗﻜﻤﻴﻞ آن ﻣﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ روز ﺑﻪ روز ﺑﺎدﺑﺎدك ﻫﺎﻳﻲ ﻳﻜﻲ از ﻳﻜﻲ ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲ ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ و‬ ‫ﺑﻪ آﺳﻤﺎن ﻣﻲ ﻓﺮﺳﺘﺎدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎدﺑﺎدك ﺑﺎزي در آن روزﻫﺎ در زﻣﺮه ﻋﺸﻖ ﻫﺎﻳﻲ درآﻣﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻛﻮدﻛﺎن ﺑﻠﻜﻪ‬ ‫ﺑﺰرﮔﺴﺎﻻن را ﻫﻢ ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﺸﻐﻮل ﻛﺮده ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺟﻨﺒﻪ ي ﭼﺸﻢ و ﻫﻢ ﭼﺸﻤﻲ و رﻗﺎﺑﺖ و ﺷﺮط و ﺷﺮط‬ ‫ﺑﻨﺪي ﮔﺮﻓﺘﻪ از ﺟﻤﻠﻪ ﺳﺮﮔﺮﻣﻲ ﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬از اواﻳﻞ ﺑﻬﺎر ﺗﺎ اواﺧﺮ ﭘﺎﻳﻴﺰ ﻛﺎر ﺑﭽﻪ ﻫﺎ ﻫﻮا ﻛﺮدن ﺑﺎدﺑﺎدك ﻫﺎ‬ ‫و ﻛﺎر ﺑﺰرﮔﺘﺮﻫﺎ ﺳﺎﺧﺘﻦ ﺑﺎدﺑﺎدك در اﻧﻮاع ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﻮد و ﺑﺮاي ﻫﺮ ﻳﻚ ﺑﻪ ﺻﻮرﺗﻲ دﻧﺒﺎﻟﻪ و ﻓﺎﻧﻮس و ﻛﺒﻮﺗﺮ و ﭼﺸﻢ و‬ ‫اﺑﺮو و ﻏﻴﺮه ﺗﻌﺒﻴﻪ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬از اول ﻏﺮوب ﻓﺎﻧﻮﺳﺪارﻫﺎي آن را ﭘﺮواز ﻣﻲ دادﻧﺪ و اﻳﻦ از دﻳﺪﻧﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﻣﻨﺎﻇﺮي ﺑﻮد‬ ‫ﻛﻪ در ﺷﺒﻬﺎ‪ ،‬آﺳﻤﺎن ﺗﻬﺮان ﺷﺎﻫﺪ آن ﻣﻲ ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺨﺼﻮﺻﺎً ﺑﺮاي آﻧﺎﻧﻜﻪ ﺑﺴﺎط ﺷﺎم و ﭼﺎي و ﻗﻠﻴﺎن ﺧﻮد را ﺑﻪ ﭘﺸﺖ‬ ‫ﺑﺎم ﻫﺎ ﻣﻲ ﺑﺮدﻧﺪ‪ .‬آﺳﻤﺎﻧﻲ ﻛﻪ در ﻧﻮر ﻓﺎﻧﻮس ﻫﺎي روﺷﻦ ﺑﺎدﺑﺎدك ﻫﺎ ﮔﻮﻳﻲ آن را ﭼﺮاﻏﺎﻧﻲ ﻛﺮده اﻧﺪ‪) .‬ﺷﻬﺮي ‪،‬‬ ‫‪(1371‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 29‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬

‫• ﭘﻴﺮ ﺷﺎﻟﻴﺎر ‪ ‬‬ ‫ﻣﺮاﺳﻢ ﭘﻴﺮ ﺷﺎﻟﻴﺎر‪ ،‬ﻋﺮوﺳﻲ ﻣﺒﻠﻐﻲ زرﺗﺸﺘﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در روﺳﺘﺎي اوراﻣﺎن ﺗﺨﺖ‪ ،‬ﻣﻨﻄﻘﻪ اوراﻣﺎن ﺳﻨﻨﺪج ﺑﺮﮔﺰار‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻣﺮاﺳﻢ در دو ﻓﺼﻞ از ﺳﺎل از زﻣﺴﺘﺎن ﺗﺎ ﺑﻬﺎر اﻧﺠﺎم ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﻣﺮدم اﻳﻦ روﺳﺘﺎ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﭘﻴﺮ ﺷﺎﻟﻴﺎر‬ ‫ﻣﺒﻠﻎ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻣﻜﺎن ﺛﺒﺖ اﻳﻦ اﺛﺮ در ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻴﺮاث ﻣﻌﻨﻮي ﻳﻮﻧﺴﻜﻮ وﺟﻮد دارد‪) .‬ﺳﺎﻳﺖ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﻴﺮاث‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ (CHN ،‬‬

‫‪ ‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ 40‬و ‪ 41‬و ‪ : 42‬ﻣﺮاﺳﻢ ﭘﻴﺮ ﺷﺎﻟﻴﺎر در روﺳﺘﺎي اوراﻣﺎن‪ ،‬ﺳﻨﻨﺪج‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 30‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬

‫‪ -7-2‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮردي اﺳﺘﻔﺎده از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﻏﺮب‬ ‫• ﭘﺮوژه ﻟﻮﭼﻲ دي آرﺗﻴﺴﺘﺎ‪ 17‬در اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ‪:‬‬ ‫در ﺳﺎل ‪ 1998‬ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر‪ ،‬ﺷﻬﺮ ﺗﻮرﻳﻦ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ ‪ 14‬ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﻣﺸﻬﻮر اﻳﻦ ﺷﻬﺮ را ﺑﺮاي ﭼﺮاﻏﺎﻧﻲ ﻛﺮدن ﮔﺬرﮔﺎه‬ ‫ﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ و اﺻﻠﻲ ﺷﻬﺮ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬از آن ﺳﺎل ﺑﻪ ﺑﻌﺪ ﻫﺮ ﺳﺎﻟﻪ در اﻳﺎم ﻛﺮﻳﺴﻤﺲ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪاﻧﻲ از ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﺟﻬﺎن‬ ‫ﺑﺮاي ﭼﺮاﻏﺎﻧﻲ ﻛﺮدن ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻫﺎي ﺗﻮرﻳﻦ ﮔﺮدﻫﻢ ﻣﻲ آﻳﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﭘﺮوژه و اﺗﻔﺎﻗﺎﺗﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻮازات آن در ﺷﻬﺮ رخ ﻣﻲ‬ ‫دﻫﺪ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﺳﻴﺎﺳﺖ ﺑﺎزآﻓﺮﻳﻨﻲ ﺷﻬﺮي ﺟﺎري ﺗﻮرﻳﻦ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد ﺗﺎ اﻳﻦ ﺷﻬﺮ را ﺑﻪ ﻳﻚ‬ ‫ﻣﺮﻛﺰ ﺑﺰرگ ﻫﻨﺮﻫﺎي ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺑﺎ ﺷﻬﺮت ﺟﻬﺎﻧﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻴﻦ ﺷﺮوع ﻣﺎه ﻧﻮاﻣﺒﺮ ﺗﺎ ﭘﺎﻳﺎن ژاﻧﻮﻳﻪ ﻫﺮﺳﺎل‪ ،‬ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻫﺎ و ﻣﻴﺎدﻳﻦ ﺷﻬﺮ ﺗﻮرﻳﻦ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻮراي ﺷﻬﺮ ﺑﺎ ﻧﻮرﭘﺮدازي‬ ‫ﺗﺰﺋﻴﻦ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮرﭘﺮدازي ﻫﺎ ﻳﻚ ﻋﺮف و ﻗﺮارداد ﻣﺘﺪاول در ﻛﺮﻳﺴﻤﺲ ﻧﻴﺴﺖ و ﻧﻮﻋﻲ اﺛﺮ ﻫﻨﺮي ﻣﻌﺎﺻﺮ در‬ ‫ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫در ﺳﺎل ‪ 1998‬ﭼﻬﺎرده ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﻳﻲ ﺑﺮاي آذﻳﻦ ﺑﻨﺪي و ﻧﺼﺐ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻧﻮرﭘﺮدازي ﺷﻬﺮ ﺗﻮرﻳﻦ اﺳﺘﺨﺪام‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬اﺛﺮ ﻫﻨﺮي آﻧﻬﺎ ﻫﻨﻮز ﻫﺴﺘﻪ ي اوﻟﻴﻪ ي ﺷﻬﺮ را ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﺳﺘﺎرﮔﺎن ﺻﻮرت ﻫﺎي ﻓﻠﻜﻲ‪،‬‬ ‫ﻣﻨﻈﻮﻣﻪ ﺷﻤﺴﻲ‪ ،‬ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻧﺌﻮﻧﻲ و رﻧﮕﻲ‪ ،‬ﭘﺮﻧﺪه ﻫﺎي ﻣﻜﺎﻧﻴﻜﻲ ﻧﺌﻮﻧﻲ‪ ،‬ﻓﻴﮕﻮرﻫﺎي اﻧﺴﺎﻧﻲ و ﺳﺎﻳﺮ ﻓﺮم ﻫﺎي دﻳﮕﺮ‬ ‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﻀﺎً از ﺷﻴﺸﻪ ﻫﺎي ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﺑﺎزﻳﺎﻓﺖ ﺗﻬﻴﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﻫﺮ ﺳﺎل ﻳﻚ ﻳﺎ دو ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺟﻤﻊ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان اﻓﺰوده ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺗﻌﺪادي از ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان ﻧﻴﺰ ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ دﻳﮕﺮان‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ در آذﻳﻦ ﺑﻨﺪي ﻫﺎ ﺻﻮرت ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 2006‬ﻛﻪ ﺗﻮرﻳﻦ ﻣﻴﺰﺑﺎن اﻟﻤﭙﻴﻚ زﻣﺴﺘﺎﻧﻲ ﺑﻮد‬ ‫اﻳﻦ ﭼﺮاﻏﺎﻧﻲ ﻫﺎ در ﺷﻬﺮﻫﺎي ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ و روﺳﺘﺎﻫﺎي اﻃﺮاف ﻧﻴﺰ ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺖ‪.‬‬ ‫از ﺳﺎل ‪ 2001‬ﭘﺮوژه ﻟﻮﺳﻲ دي آرﺗﻴﺴﺘﺎ ﺑﻪ ﻣﻮازات ﺧﻮد ﺑﺎ ﭘﺮوژه ي ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ي دﻳﮕﺮي ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺎﻧﻴﻔﺴﺖ‪ 18‬در‬ ‫ارﺗﺒﺎط ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ ﺳﺮي ‪ 50-40‬ﺗﺎﻳﻲ از ﭘﻮﺳﺘﺮﻫﺎي ﻻرج ﻓﺮﻣﺖ )‪ 3‬در ‪ 6‬ﻣﺘﺮ( اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان‬ ‫ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻃﺮاﺣﻲ و اﺟﺮا ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و ﻫﺰﻳﻨﻪ ي آن ﺗﻮﺳﻂ ﻣﻮزه ي ﻫﻨﺮﻫﺎي ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺗﻮرﻳﻦ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﭘﻮﺳﺘﺮﻫﺎ در ﺑﻴﻠﺒﻮردﻫﺎي ﻏﻴﺮﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺷﻬﺮ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ در ﻣﻲ آﻳﻨﺪ‪ .‬ﭘﺮوژه ي ﻣﺎﻧﻴﻔﺴﺖ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﺮوژه ي‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪١٧‬‬

‫‪ Luci d’Artista‬‬

‫‪١٨‬‬

‫‪ ManifesTO ‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 31‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬

‫ﻟﻮﺳﻲ دي آرﺗﻴﺴﺘﺎ ﻫﺮ ﺳﺎﻟﻪ ﺑﺎز آﻓﺮﻳﻨﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻫﻨﺮﻣﻨﺪاﻧﻲ از ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن در اﻳﻦ ﭘﺮوژه ﺷﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در‬ ‫ﺳﺎل ‪ 2005‬اﻳﻦ ﭘﻮﺳﺘﺮﻫﺎ در ﺳﺎﻳﺘﻲ وﺳﻴﻊ روﺑﺮوي ﺑﺮج ﭘﻴﺰا ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ در آﻣﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ﭘﺮوژه ي ﻟﻮﺳﻲ دي آرﺗﻴﺴﺘﺎ در ﺳﺎل ﺟﺎري ﭼﻴﺰي ﺣﺪود ﻳﻚ ﻣﻴﻠﻴﻮن و ‪ 200‬ﻫﺰار ﻳﻮرو ﺑﻮد )ﺑﻪ ﻋﻼوه ي‬ ‫ﻫﺰﻳﻨﻪ ارﺗﺒﺎﻃﺎت( ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻮراي ﺷﻬﺮ ﺗﻮرﻳﻦ و ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻣﺆﺳﺴﻪ ي دوﻟﺘﻲ و ﺧﺼﻮﺻﻲ دﻳﮕﺮ ﺗﺄﻣﻴﻦ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻫﺪاف اﺻﻠﻲ ﭘﺮوژه ي ﻟﻮﺳﻲ دي آرﺗﻴﺴﺘﺎ ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از‪:‬‬ ‫• ﻓﺮاﻫﻢ آوردن ﻓﺮﺻﺘﻲ ﺑﺮاي اﻳﻨﻜﻪ ﻋﻤﻮم ﻣﺮدم ﺑﺎ ﻫﻨﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ و آﺛﺎر ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان از ﻧﺰدﻳﻚ آﺷﻨﺎ ﺷﻮﻧﺪ ‪:‬‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﺎر آﺷﻨﺎي آذﻳﻦ ﺑﻨﺪي ﻛﺮﻳﺴﻤﺲ‪ ،‬وﺳﻴﻠﻪ اي ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮاي ﭘﺮورش اﻫﺪاف اﺻﻠﻲ ﭘﺮوژﻫﺎ ﻳﻌﻨﻲ "اﻳﺠﺎد‬ ‫راﺑﻄﻪ ﺑﻴﻦ ﻫﻨﺮ ﻣﻌﺎﺻﺮ و ﻋﻤﻮم ﻣﺮدم" را ﻓﺮاﻫﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬‬ ‫• اﻫﺪا ﻛﺮدن ﻋﻨﻮان ﻣﺮﻛﺰ ﻫﻨﺮﻫﺎي ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺷﻬﺮ ﺗﻮرﻳﻦ در ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻫﺎي ﺷﻬﺮ‪:‬‬ ‫در ﺳﺪه ي اﺧﻴﺮ ﺷﻬﺮ ﺗﻮرﻳﻦ ﺷﻬﺮت ﺧﻮد را در ﺗﻮﻟﻴﺪ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ و ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺳﻨﮕﻴﻦ در ﺟﻬﺎن ﺑﺎﻻ ﺑﺮده و ﺣﻔﻆ‬ ‫ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ ﮔﻼﺳﻜﻮ و ﻟﻴﻮرﭘﻮل ﻫﻢ در ﺻﺪد اﻳﻦ ﻛﺎر ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺷﻬﺮ ﺗﻮرﻳﻦ ﻧﻴﺰ در ﺻﺪد ﺗﺒﺪﻳﻞ‬ ‫ﺷﺪن ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺧﻼق و ﺗﻮرﻳﺴﻢ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻃﻲ ﻗﺮن ‪ 20‬اﻳﻦ ﺷﻬﺮ ﻣﺮﻛﺰ ﻣﻬﻤﻲ ﺑﺮاي ﻫﻨﺮﻫﺎي‬ ‫اﺟﺮاﻳﻲ و ﻃﺮاﺣﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ و در ﺣﺎل ﺣﺎﺿﺮ در ﺗﻼش ﺑﺮاي ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪن ﺑﻪ ﻣﺮﻛﺰ ﻫﻨﺮﻫﺎي ﻣﻌﺎﺻﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫)ﺳﺎﻳﺖ ﺷﻬﺮداري ﺷﻬﺮ ﺗﻮرﻳﻦ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎ(‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ 43‬و ‪ : 44‬دو ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺗﺰﺋﻴﻦ ﺷﺪه در ﻣﺮاﺳﻢ ﻟﻮﭼﻲ دي آرﺗﻴﺴﺘﺎ‪ ،‬ﺗﻮرﻳﻦ‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ ‬‬

‫‪ 32‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 45‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺗﺰﺋﻴﻦ ﺷﺪه در ﻣﺮاﺳﻢ ﻟﻮﭼﻲ دي آرﺗﻴﺴﺘﺎ‪ ،‬ﺗﻮرﻳﻦ‬

‫‪ -8-2‬اﺻﻮل ﻣﺘﺮﺗﺐ ﺑﺮ ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ‪ ‬‬ ‫• زﻣﻴﻨﻪ اي ﺑﺮاي ﻣﻘﺎﺻﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ : 19‬ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن رواﺑﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﻪ ﺳﻼﻣﺖ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬‬ ‫• دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ 20‬‬ ‫ ﻗﺮار ﮔﻴﺮي در ﻣﻜﺎن ﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ‪ ‬‬‫ دﺳﺘﺮﺳﻲ راﺣﺖ ﺑﻪ ﻣﺤﺘﻮﻳﺎت اﺛﺮ ‪ ‬‬‫ ﻗﺮار داﺷﺘﻦ در دﻳﺪ ﻋﻤﻮم ‪ ‬‬‫• ﺗﻌﻬﺪ ﺑﻪ ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ ﻫﻨﺮي‪ 21‬از ﻃﺮﻳﻖ اﻧﺘﺨﺎب ﻋﺎدﻻﻧﻪ آﺛﺎر ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ ‪ ،‬ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان و ﻣﻜﺎن ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ‪ ‬‬ ‫• ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻣﺮدﻣﻲ‪ 22‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪١٩‬‬

‫‪ Context of Social Purpose‬‬

‫‪٢٠‬‬

‫‪ Accesibility ‬‬

‫‪٢١‬‬

‫‪ Artistic Merit ‬‬

‫‪٢٢‬‬

‫‪ Community Engagement ‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 33‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬

‫• ﻫﻤﮕﻨﻲ‪ 23‬و ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ ﺑﺎ ﺳﺒﻚ ﻣﻌﻤﺎري ﺷﻬﺮ‪ ،‬ادﻏﺎم ﺷﺪن در ﺷﺎﻟﻮده ﺷﻬﺮ و ﺟﺪاﻧﺒﻮدن از ﺑﺎﻓﺖ ﺷﻬﺮي ‪ ‬‬ ‫• ﺗﻨﻮع‪ 24‬در اﻧﺘﺨﺎب ‪ :‬‬ ‫ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان ‪ ‬‬‫ رﺳﺎﻧﻪ ﻫﺎ ‪ ‬‬‫ اﺑﻌﺎد و ﺳﺒﻚ ﻫﺎي آﺛﺎر ‪ ‬‬‫ رﺳﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ و ﻓﺮم ﻫﺎي ﺗﺠﺮﺑﻲ ‪ ‬‬‫• ﺗﻌﺎدل‪ 25‬ﻣﻴﺎن آﺛﺎر ﻣﺎژور و ﺑﺰرگ ﻣﻘﻴﺎس در ﺳﻄﺢ ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺷﻬﺮي و آﺛﺎري در ﻣﻘﻴﺎس ﻣﺤﻠﻲ ‪ ‬‬ ‫• ﺗﻮزﻳﻊ‪ 26‬ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻨﺎﺳﺐ در ﺳﻄﺢ ﺷﻬﺮ ‪ ‬‬ ‫)‪(City of Burlington‐Ontario Public Art Master Plan, 2009‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪27‬‬

‫‪ -9-2‬آﺛﺎر ﻫﻨﺮي ﻓﺎﻗﺪ ﺷﺮاﻳﻂ‬

‫‪ .1‬اﺷﻴﺎء ﻫﻨﺮي ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﻟﻴﺪ اﻧﺒﻮه رﺳﻴﺪه ﺑﺎﺷﻨﺪ و در ﭘﺎرﻛﻬﺎ و زﻣﻴﻦ ﻫﺎي ﺑﺎزي و ﺗﺠﻬﻴﺰات آن اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫زﻳﺎدي داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﻧﺴﺨﻪ ﺑﺮداري از ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻗﺒﻼ اﻧﺠﺎم ﺷﺪه و ﻣﻌﺮوف ﺑﺎﺷﻨﺪ ﻣﮕﺮ در ﺻﻮرﺗﻴﻜﻪ در ﻧﺴﺨﻪ ﺑﺮداري اﻳﺪه‬ ‫ﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺑﻪ ﺳﺮﺷﺖ ﻛﺎر وارد ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ .3‬ﻋﻨﺎﺻﺮ دﻛﻮراﺗﻴﻮ‪ ،‬ﺗﺰﺋﻴﻨﻲ ﻳﺎ ﻛﺎرﻛﺮدي در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎ ﻣﮕﺮ اﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ‬ ‫ﻣﺠﺮب ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪(City of Stockton Public Art Master Plan, 2007) .‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪٢٣‬‬

‫‪ Intgration ‬‬

‫‪٢٤‬‬

‫‪ Diversity ‬‬

‫‪٢٥‬‬

‫‪ Balance ‬‬

‫‪٢٦‬‬

‫‪ Distribution ‬‬

‫‪٢٧‬‬

‫‪ Ineligible Artworks ‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 34‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬

‫‪ -10-2‬ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎب ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان‬

‫‪28‬‬

‫اﻧﺘﺨﺎب ﻳﻚ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﺑﺮاي اراﺋﻪ و اﺟﺮاي آﺛﺎر ﻫﻨﺮي ﻃﺒﻖ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎﻳﻲ ﺻﻮرت ﺧﻮاﻫﺪ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮارد زﻳﺮ‬ ‫اﺳﺖ‪:‬‬ ‫‪ .1‬اﺳﺘﺤﻘﺎق و ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ ﻫﻨﺮي و ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻛﺎرﻫﺎي ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ‬ ‫‪ .2‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﺎرﻫﺎي ﮔﺮوﻫﻲ ﻫﻨﺮي‬ ‫‪ .3‬ﻣﻨﺎﺳﺒﺖ و ﺷﺎﻳﺴﺘﮕﻲ ﺑﺮاي ﭘﺮوژه ﺟﺎري‬ ‫‪ .4‬ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻧﮕﻬﺪاري‪ 29‬و اﻣﻜﺎن ﭘﺬﻳﺮي ﻓﻨﻲ‬ ‫‪ .5‬ﺳﺎزﮔﺎري ﻃﺮح و ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﺎ ﺑﻮدﺟﻪ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه و زﻣﺎن ﺑﻨﺪي ﻃﺮح‬ ‫‪ .6‬ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﺗﻨﻮع ﻣﻴﺎن ﻓﺮم ﻫﺎ و ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬ ‫)‪ (City of Greater Dandenong Public Art Strategy, 2008‬‬ ‫‪ ‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪٢٨‬‬ ‫‪ Criteria for selection of Artists ‬‬

‫‪٢٩‬‬

‫‪ Maintenance ‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 35‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬

‫‪ -11-2‬ﻣﻜﺎن ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ‪ 30‬ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬ ‫‪ (1‬درﮔﺎه ﻫﺎ و ﻧﻘﺎط ورودي ‪ :‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اوﻟﻴﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ‪ 31‬ﻳﻚ ﻓﻀﺎ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻘﺎط ﺣﺎﺋﺰ اﻫﻤﻴﺖ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ دروازه‬ ‫ورودي ﺷﻬﺮ‪ ،‬ﻣﺴﻴﺮﻫﺎي ﻛﻠﻴﺪي‪ ،‬ﻣﺮﻛﺰ ﺷﻬﺮ‪ ،‬اﻳﺴﺘﮕﺎه ﻫﺎ و ﭘﻞ ﻫﺎي راه آﻫﻦ‪.‬‬ ‫‪ (2‬ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎ و ﮔﺮه ﻫﺎ ‪) :‬ﻣﺤﻞ ﻫﺎي ﺗﻘﺎﻃﻊ( ﻣﻜﺎن ﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻨﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ ﺑﺨﺸﻲ‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ‬ ‫ﺑﺨﺸﻲ و اﻳﺠﺎد ﺣﺲ ﻣﻜﺎن در اﻳﻦ ﻓﻀﺎﻫﺎ ﻛﻤﻚ ﺑﺴﻴﺎري ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻋﻤﻮدي ﺑﻠﻨﺪﻣﺮﺗﺒﻪ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺑﺮج ﻫﺎ در ﺷﻬﺮﻫﺎ ﭼﺸﻤﮕﻴﺮ و ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺷﻬﺮت و‬ ‫اﻫﻤﻴﺖ ﻣﻲ ﺑﺨﺸﻨﺪ‪ .‬ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﻌﻤﺎري ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻃﺎق ﻫﺎ‪ ،‬ورودي ﻫﺎ و ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎ ﻫﻢ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻧﻘﻄﻪ ﺗﻤﺮﻛﺰ ﻫﻨﺮ‬ ‫ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ 46‬و ‪ : 47‬درﮔﺎه ﻫﺎ و ﻧﻘﺎط ورودي‬

‫‪ (3‬ﻣﺮﻛﺰ ﻣﺤﻼت و ﺷﻬﺮﻫﺎ ‪ :‬اﻳﻦ ﻣﻜﺎن ﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻗﺪﻣﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮي دارﻧﺪ و ﺗﺤﺖ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎي اﺣﻴﺎ و‬ ‫ﺑﺎزﺳﺎزي ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ و ﻣﻜﺎن ﻫﺎﻳﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي ﺧﺮده ﻓﺮوﺷﻲ در آن وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻜﺎن ﻫﺎ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﻗﺮارﮔﻴﺮي ﻫﻨﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪٣٠‬‬ ‫‪ Key Location ‬‬

‫‪٣١‬‬

‫‪ First Impression ‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 36‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 48‬ﻣﺮﻛﺰ ﺷﻬﺮ ﻻس وﮔﺎس در آﻣﺮﻳﻜﺎ‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ :49‬ﻧﻤﻮﻧﻪ اي از ﻣﺮاﻛﺰ ﺷﻬﺮﻫﺎ‬

‫‪ (4‬ﻧﻮرﭘﺮدازي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎ و ﺑﻨﺎﻳﺎي ﻣﻌﻤﺎري ‪ :‬ﻳﺎ اﻧﺪاﺧﺘﻦ ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﺗﻮﺳﻂ ﭘﺮوژﻛﺘﻮر و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻧﺼﺐ‬ ‫اﻟﺤﺎﻗﺎت ﺑﻪ ﺑﻨﺎﻫﺎ ﺑﻪ ﺑﻌﺪﺑﺨﺸﻲ و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺷﻜﻞ دادن آﻧﻬﺎ ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻧﻮﻋﻲ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه از ﻫﻨﺮ‬ ‫ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري ﻫﻢ در اﻳﻦ زﻳﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 37‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ 50‬و ‪ : 51‬ﻧﻮرﭘﺮدازي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎ و ﺑﻨﺎﻫﺎي ﻣﻌﻤﺎري‬

‫‪ (5‬ﭘﺎرك ﻫﺎ‪/‬ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺑﺎز ‪ :‬اﻳﻦ ﻓﻀﺎﻫﺎ ﻣﻜﺎن ﻫﺎي ﻋﺎﻟﻲ ﺑﺮاي ﻟﺬت ﺑﺮدن و ﺗﺄﻣﻞ ﻛﺮدن در ﻛﺎرﻫﺎي ﻫﻨﺮي‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ 52‬و ‪ : 53‬ﭘﺎرك ﻫﺎ و ﻓﻀﺎي ﺳﺒﺰ‬

‫‪ (6‬ﻣﺪارس و ﺳﺎﻳﺮ ﺑﻨﺎﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ‪ :‬ﻣﺮاﻛﺰ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎﻳﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻮاردي ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ از‬ ‫ﻫﻨﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 38‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ 54‬و ‪ : 55‬ﻧﻘﺎﺷﻲ روي ﻣﺪارس و ﺳﺎﻳﺮ ﺑﻨﺎﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 56‬ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮري روي ﺑﻨﺎﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ‬

‫‪ (7‬ﭘﺮوژه ﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ‪ :‬ﭘﺮوژه ﻫﺎي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻣﻌﺎﺑﺮ‪ ،‬اوﻟﻮﻳﺖ ﺑﺨﺸﻲ ﺑﻪ ﺷﺒﻜﻪ‬ ‫دوﭼﺮﺧﻪ‪ /‬اﺗﻮﺑﻮس و ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ ﻋﻤﻮﻣﻲ اﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ را اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺗﺎ ﻋﺎﻣﻞ ﺧﻼﻗﻴﺖ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬ ‫ﻳﻚ ﻋﻨﺼﺮ وﺣﺪت ﺑﺨﺶ ﺑﻴﻦ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺷﻬﺮي ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ و ﻳﮕﺎﻧﮕﻲ و ﺣﺲ ﺗﻌﻠﻖ ﺑﻪ ﻓﻀﺎ را ارﺗﻘﺎ دﻫﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 39‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 58‬ﺑﻴﻠﺒﻮرد اﻳﺴﺘﮕﺎه ﻣﺘﺮوي ﻣﻮﻧﻴﺦ‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 57‬ﻧﻮازﻧﺪﮔﺎن در اﻳﺴﺘﮕﺎه ﻣﺘﺮو‬

‫‪ (8‬ﻛﺎرﻫﺎي ﻫﻨﺮي ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ )ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ(‪ :32‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻗﺴﻤﺘﻲ ﺟﺪاﻳﻲ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ از ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎ و‬ ‫ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺗﺎزه ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ و ﺷﺎﻣﻞ ﻃﺮاﺣﻲ داﺧﻠﻲ ﻳﺎ ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﻨﺎ ﺷﻮﻧﺪ ﻣﺜﻞ ﻛﺎرﻫﺎي‬ ‫ﻫﻨﺮي در ﻣﺤﻞ ورودي ﻫﺎ ‪ ،‬ﺳﻨﮓ ﻓﺮش ‪ ،‬ﭘﻨﺠﺮه ‪ ،‬ﺳﻘﻒ و ﻋﻼﺋﻢ اﻟﺤﺎﻗﻲ‪.‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 59‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﻨﺮ ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ ﻳﻜﭙﺎرﭼﻪ‬

‫‪ ‬‬

‫‪ -12-2‬ﭼﺎﻟﺶ ﻫﺎي ﭘﻴﺸﺎروي ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬ ‫ﺑﺤﺚ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ و اﺟﺮاﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ اﻋﺘﺮاﺿﺎﺗﻲ را در ﭘﻲ داﺷﺘﻪ ﻛﻪ در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از آن ﺷﺪه و در اداﻣﻪ‬ ‫واﻛﻨﺶ ﻫﺎي ﻓﻌﺎﻻن ﺷﻬﺮي را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل داﺷﺘﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺷﺎره ﻣﻲ ﺷﻮد ‪:‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪٣٢‬‬

‫‪ Integrated Artworks ‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 40‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬

‫‪ .1‬رﻗﺎﺑﺖ ﻏﻴﺮ ﻋﺎدﻻﻧﻪ ﺑﻴﻦ اﺟﺮا ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺑﺎ اﺟﺮا ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن رﺳﻤﻲ ‪ :‬اﻳﻦ ﻋﺪه اﻋﺘﻘﺎد دارﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻨﺮﻫﺎي‬ ‫ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺑﺎﻋﺚ ﻛﻢ ﺷﺪن رﻏﺒﺖ ﻣﺮدم ﺑﺮاي دﻳﺪن ﻫﻨﺮﻫﺎي رﺳﻤﻲ در ﺳﺎﻟﻦ ﻫﺎ و ﺻﺤﻨﻪ ﻫﺎي رﺳﻤﻲ و رﻛﻮد‬ ‫ﺑﺎزار آﻧﻬﺎ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬‬ ‫‪ .2‬ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﺟﺬب ﺟﻤﻌﻴﺖ و ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً ﻛﻨﺪي ﺟﺮﻳﺎن ﺗﺮاﻓﻴﻚ در ﭘﻴﺎده رو ﻫﺎ و ﺧﻴﺎﺑﺎن‬ ‫ﻫﺎ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ در ﻛﺸﻮر ﻣﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻋﺮﻓﻲ و ﻣﺬﻫﺒﻲ را ﻫﻢ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﻋﺘﺮاﺿﺎت ﻣﻄﺮح ﺷﺪه در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬اﻣﺎ در‬ ‫اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻪ ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻫﺎي ﺟﻬﺎﻧﻲ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﺴﻨﺪه ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫دﻛﺘﺮ اﻟﻦ اﺷﻨﺎﻳﺒﺮگ‪ ،33‬اﺳﺘﺎد ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺷﻬﺮي اﻋﺘﻘﺎد دارد ﻛﻪ ﺑﺎزار اﺟﺮاﻫﺎي رﺳﻤﻲ و ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ‪ ،‬ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺴﺘﻘﻞ‬ ‫و ﺟﺪا از ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬او اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت را در دو ﻣﻮرد ﻣﻲ ﺑﻴﻨﺪ‪:‬‬ ‫‪.1.1‬‬

‫ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﻴﺎن ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻘﺪار ﻛﻤﻲ را ﺑﺮاي اﺟﺮاﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﭘﺮداﺧﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ در واﻗﻊ‬ ‫ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﺎًﺛﻴﺮي را در ﺗﻮان ﻣﺎﻟﻲ ﻳﺎ ﻣﻴﻞ و رﻏﺒﺖ آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻠﻴﺖ ﻛﻨﺴﺮت ﻫﺎ و اﺟﺮاﻫﺎي رﺳﻤﻲ )ﺑﺎ‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ راﺣﺘﻲ و اﺣﺴﺎس اﻣﻨﻴﺖ اﻳﻦ ﻧﻮع اﺟﺮا ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ اﺟﺮاﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﻧﻴﺴﺖ( ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫داﺷﺖ‪ .‬‬

‫‪.2.1‬‬

‫اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﺷﺎﭼﻴﺎن ﻏﻴﺮ ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪ و ﻓﻘﻴﺮﺗﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﻴﺰ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻫﻴﭻ ﻣﺒﻠﻐﻲ را ﺑﺮاي‬ ‫اﺟﺮاي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﻧﻈﺮ ﻧﮕﻴﺮﻧﺪ ﻳﺎ اﻳﻦ ﻣﺒﻠﻎ ﭼﻨﺎن ﻛﻢ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺧﺮﻳﺪ ﺑﻠﻴﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮي روي آﻧﻬﺎ ﻧﮕﺬارد‪ .‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻲ دﻳﮕﺮ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺟﺮاﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ دو ﮔﺮوه ﻫﺮﮔﺰ ﺑﺮ ﺗﻤﺎﻳﻞ و ذاﺋﻘﻪ ي اﻳﻦ‬ ‫اﻓﺮاد ﺑﺮاي اﺟﺮاﻫﺎي رﺳﻤﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮي ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﮔﺬاﺷﺖ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﺮﻋﻜﺲ‪ ،‬ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻛﺮدن ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ و ﻧﻤﺎﻳﺶ ﻫﺎي‬ ‫ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺗﻮﺳﻂ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان ﻛﺎرآزﻣﻮده ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ اﺷﺘﻬﺎي ﻣﺮدﻣﻲ را ﻛﻪ ﻋﻼﻗﻪ ﺑﻪ اﺟﺮاي زﻧﺪه ي ﻫﻨﺮي دارﻧﺪ‪،‬‬ ‫اﻣﺎ درآﻣﺪ ﻛﻢ آﻧﻬﺎ ﻣﺎﻧﻊ آن ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬را ارﺿﺎ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻗﺸﺮ ﻛﻢ درآﻣﺪﺗﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻗﺎدر ﺑﻪ ﻟﺬت ﺑﺮدن‬ ‫از ﻳﻚ اﺟﺮاي ﻋﻤﻮﻣﻲ آزاد ﻫﻨﺮي ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻓﺮاد ﺛﺮوﺗﻤﻨﺪﺗﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد و اﻳﻦ‬ ‫ﻧﻮﻋﻲ ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ و ﻛﻢ ﺷﺪن ﻓﻮاﺻﻞ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺳﺖ‪ .‬‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از اﺟﺮاﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﻛﻨﺎر اﻳﺴﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻞ اﺻﻠﻲ ﺷﻜﻞ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ ،‬ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﺎﻓﺮان‬ ‫ﺷﻬﺮي ﮔﺮدﻫﻢ ﻣﻲ آﻳﻨﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﮔﺮه ﻫﺎي ﺣﻤﻞ و ﻧﻘﻠﻲ ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻣﻜﺎن ﺣﺪاﻛﺜﺮ ﺗﻌﺎﻣﻼت ﺑﻴﻦ ﻣﺴﺎﻓﺮان‬ ‫ﺷﻬﺮﻫﺎ و ﺣﻮﻣﻪ ﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬اﻳﻦ ﻧﻮع اﺟﺮا در اﻳﻦ ﻣﻜﺎن ﻫﺎ ﺑﺮاي اﻓﺮاد از ﻗﺸﺮﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﻴﺰ ﻗﺎﺑﻞ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪٣٣‬‬

‫‪ Alen Schneiberg ‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 41‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬

‫دﺳﺘﺮﺳﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬‬ ‫دﻛﺘﺮ اﺷﻨﺎﻳﺒﺮگ ﻧﻬﺎﻳﺘﺎً اذﻋﺎن ﻣﻲ دارد ‪ :‬ﺗﻤﺎم ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﺷﺨﺼﻲ ﻣﻦ در ﻗﺎﻟﺐ اﻣﻮر اﻗﺘﺼﺎدي و ﻫﻨﺮي ﺟﺎﻣﻌﻪ‬ ‫و ﻣﺮدم ﺣﺎﻛﻲ از آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﻤﺎﻳﺖ اﺟﺮا ﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ‪ ،‬راﻫﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻛﺎرآﻣﺪ و ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮاي ﺗﺄﻣﻴﻦ‬ ‫رﺿﺎﻳﺖ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻗﺸﺮ ﻣﺤﺮوم ﺗﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ ‪ ،‬ﺗﻮﺳﻂ ﻫﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﭘﺮداﺧﺖ ﺷﺪه ﺗﻮﺳﻂ اﻓﺮاد ﻣﺘﻤﻮل ﺗﺮ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬‬ ‫‪.1.2‬‬

‫و در ﺑﺎره ي ﻣﺴﺌﻠﻪ ي اﺟﺮاﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ و اﻓﺮاﻳﺶ ﺗﺮاﻛﻢ‪ ،‬اﻧﺪﻳﺸﻪ ﻫﺎي ﻋﻤﻴﻖ ﺧﺎﻧﻢ ﺟﻴﻦ ﺟﻴﻜﻮﺑﺰ‪ ‬ﺣﺎﻛﻲ از‬ ‫آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺸﻜﻼت ﺑﻐﺮﻧﺞ و اﺻﻠﻲ ﺟﻮاﻣﻊ ﺷﻬﺮي اﻣﺮوزي‪ ،‬ﻧﺸﺌﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ از ﺗﺮاﻛﻢ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﭘﻴﺎده ﻫﺎ و ﺗﺮاﻛﻢ‬ ‫ﺑﺎﻻي اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻫﺎﺳﺖ‪ .‬ﺗﺮاﻛﻢ ﭘﺎﻳﻴﻦ ﭘﻴﺎده‪ ،‬ﺣﻀﻮر ﻛﻢ ﺷﻬﺮوﻧﺪان در ﻋﺮﺻﻪ ﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه دارد‬ ‫ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺘﻬﻲ ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻄﺮ ﺟﺮاﻳﻢ ﺷﻬﺮي ﺷﻮد‪ .‬ﺣﻀﻮر اﺟﺮاﻛﻨﻨﺪﮔﺎن ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺗﺮاﻛﻢ زﻳﺎد ﭘﻴﺎده‬ ‫ﻫﺎ را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺧﻮاﻫﺪ داﺷﺖ ﻛﻪ ﻓﺎرغ از زﻳﺒﺎﻳﻲ و ﺟﺬاﺑﻴﺖ ﻫﺎي آن‪ ،‬ﺗﺮس ﺧﻄﺮات ﺟﺮاﻳﻢ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ را ﻧﻴﺰ‬ ‫ﺑﻪ ﺣﺪاﻗﻞ ﻣﻲ رﺳﺎﻧﺪ‪ .‬‬ ‫در ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺧﻮدﻣﺎن ﻫﻢ ﻫﺮﮔﺎه ﺧﺒﺮ از ﻣﻌﺮﻛﻪ ﮔﻴﺮﻫﺎ ﺑﻮده ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺧﻴﻞ ﻋﻈﻴﻤﻲ از ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺑﻪ آﻧﺠﺎ‬ ‫ﺳﺮازﻳﺮ ﺑﻮده ﻛﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﺐ از ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﺑﺎﻻي ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻫﺮﺷﻜﻞ ﺑﺮاي ﺟﺬب ﺟﻤﻌﻴﺖ و‬ ‫ﺳﺮزﻧﺪﮔﻲ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺣﻜﺎﻳﺖ دارد‪ .‬‬ ‫ﺟﻴﻜﻮﺑﺰ ﻧﻤﻮدار ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺗﺮاﻛﻢ ﺑﺎﻻي ﺷﻬﺮي را در ﻗﺎﻟﺐ ﻧﻤﻮدار زﻳﺮ ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪ :‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 2‬ﻧﻤﻮدارﺗﺎﺛﻴﺮات ﺗﺮاﻛﻢ ﺑﺎﻻي ﺷﻬﺮي‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 42‬‬

‫ﻓﺼﻞ دوم ‪ :‬ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ -13-2‬ﻧﺘﻴﺠﻪ ﮔﻴﺮي‬ ‫در ﻫﻨﺮ ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ‪ ،‬ﻓﻦ و ﻣﻬﺎرﺗﺶ را ﺑﻪ ﺟﺎﻣﻌﻪ اراﺋﻪ ﻣﻲدﻫﺪ و ﻣﻘﺎﻣﻲ ﻫﻢ در ﺟﺎﻣﻌﻪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺗﻮﻟﻴﺪﻛﻨﻨﺪه و‬ ‫ﺳﺎزﻧﺪه ﻛﺴﺐ ﻣﻲﻛﻨﺪ‪ .‬در اﻳﻨﺠﺎ‪ ،‬اﺣﺘﻴﺎﺟﺎت اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻋﻤﻮم‪ ،‬از ﻫﻨﺮ و ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﭘﺸﺘﻴﺒﺎﻧﻲ ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻫﻨﺮ‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻓﻘﻂ ﻳﻚ ﺧﻼﻗﻴﺖ ﻫﻨﺮي ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از درون اﺣﺘﻴﺎﺟﺎت ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﻨﺸﺄ ﻣﻲﮔﻴﺮد‪ .‬اﺷﺨﺎص ﺑﺴﻴﺎري ﻋﻼوه ﺑﺮ ﺷﺨﺺ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ‪ ،‬در ﺗﻮﻟﻴﺪ ﻫﻨﺮ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺷﺮﻳﻚ و‬ ‫ﻣﺴﺌﻮﻟﻨﺪ ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﮔﺮ ﻓﻘﻂ ﺷﺨﺺ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ را ﺳﺰاوار اﻓﺘﺨﺎر و ﭘﺎداش ﺑﺪاﻧﻴﻢ‪ ،‬ﻧﺎدرﺳﺖ ﮔﻔﺘﻪ و ﺑﻪ ﮔﻤﺮاﻫﻲ‬ ‫رﻓﺘﻪاﻳﻢ‪ .‬ﻫﻨﺮ ﻋﻤﻮﻣﻲ واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ راﺑﻄﻪ ﻣﺘﻘﺎﺑﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻋﻤﻮم ﻣﺮدم دارد‪ ،‬راﺑﻄﻪ اي ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻓﺮﺿﻴﺎت ﻣﺸﺘﺮك‬ ‫ﻣﻴﺎن ﻣﺮدم‪ .‬ﻫﻨﺮ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻋﻤﻮم ﻣﺮدم را ﺗﺤﻘﻴﺮ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺣﻤﻠﻪ ﻗﺮار دﻫﺪ ﻳﺎ ﺑﺨﻮاﻫﺪ ﻛﻨﺘﺮل ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻠﻜﻪ ﻫﻨﺮ‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺑﺎﻳﺪ در ﻣﻘﺎم ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ ي دﻳﻮار ﺑﻪ دﻳﻮار ﻋﻤﻮم ﻗﺮار ﺑﮕﻴﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﻣﻲ ﺗﻮان از ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻫﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻨﺎﺑﻊ ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺷﻬﺮﻫﺎ ﻧﺎم ﺑﺮد ﻛﻪ اﮔﺮ ﺧﺎﻟﻲ و ﻣﺘﺮوك ﺑﻤﺎﻧﻨﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم از‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻫﺮاس ﺧﻮاﻫﻨﺪ داﺷﺖ و ﺑﻪ ﺿﻌﻒ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و اﮔﺮ در آﻧﻬﺎ ﺟﻨﺐ و ﺟﻮش و ﺣﻴﺎت ﺷﻬﺮي وﺟﻮد‬

‫داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺳﻮي آﻧﻬﺎ ﺟﺬب ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و آﻧﻬﺎ را ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ ﺛﺮوت ﺷﻬﺮﻫﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬‬ ‫‪ ‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 43‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮار ﻧﮕﺎري‬ ‫‪ 1-3‬ﻣﻘﺪﻣﻪ‬ ‫وﻗﺘﻲ در ﻣﺤﻴﻂ ﺷﻬﺮي زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ اﻳﻦ دﻳﻮار ﻫـﺎ ﻫﺴـﺘﻨﺪ ﻛـﻪ ﺑﻴﺸـﺘﺮﻳﻦ ﻧﻘـﺶ را در ‪ ‬ﺗﻌﺮﻳـﻒ‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺎ دارﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﻴﻦ دﻳﻮار ﻫﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ‪ ‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻛﻨﻨﺪه ي ﺣﺪود ﻫﺎ و رواﺑﻂ ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﻗﺒﻞ از اﻳﻨﻜﻪ دﻳﻮار‬ ‫ﻫﺎ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﺮﻛﺘﻲ‪ ‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﻮﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺻﻔﺤﻪ ي ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺳﻔﻴﺪ و ﭘﺎﻛﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ از اﻳﻦ‪ ‬ﺗﻮان‬ ‫ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺑﺮﺧﻮردارﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺎﻛﻨﻴﻦ آراﻳﺶ ﻳﺎﺑﻨﺪ‪ .‬ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻳﺎ ‪ ‬ﻣﻔﻬﻮم ﺑﺼﺮي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺮ آﻧﻬﺎ ﻧﺼﺐ ﻣـﻲ‬ ‫ﺷﻮد‪ ،‬دﺳﺖ ﻛﻢ ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻌﻀﻲ اﻓﺮادي ﻛﻪ از ﺟﻠﻮي آن ‪ ‬ﻋﺒﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ دﻗﻴﻘﺎً ﻫﻤـﺎن‬ ‫ﻛﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ي ﻣﺎ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ‪ ‬در داﺧﻞ ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ و ﻓﻀﺎ ﻫﺎي ﺷﺨﺼﻲ ﻣﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻴﻢ‪ .‬در ﺣﻘﻴﻘﺖ اوﻟﻴﻦ ‪ ‬‬ ‫ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﻳﻚ ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎه ﻫﻨﺮ ﻫﺎي ﺑﺼﺮي ﺑﻪ آن واﺑﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﮔﺴﺘﺮدﮔﻲ ﻓﻀﺎ و دﻳﻮار ﻫﺎ ﺳﺖ‪ .‬ﻣﺎﺳﻌﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ‬ ‫ﺗﺼﺎوﻳﺮ را ﺑﻪ ﺑﻬﺘﺮﻳﻦ ﺗﺮﻛﻴﺐ در ﻛﻨﺎر ﻫﻢ ﻧﻤﺎﻳﺶ داده و ﻣﻔﻬﻮم ﻳﺎ ﺣﺲ ‪ ‬ﻣﻮرد ﻧﻈﺮﻣﺎن را ﺑﻪ ﺑﻴﻨﻨﺪﮔﺎن دﻳﮕـﺮ ﻣﻨﺘﻘـﻞ‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻣﺎ در ﻣﺤﻴﻂ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ از اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻨﻊ ‪ ‬ﺷﺪه اﻳﻢ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ اﻧﺴﺎن اﻣﺮوزي ﻣﻮﺟﻮدي اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻴﺸـﺘﺮ‬ ‫در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﻣﻲ ﻳﺎﺑﺪ ﺗﺎ در داﺧﻞ ﻣﺤﻴﻂ ﺷﺨﺼﻲ‪ ،‬ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ ﺳﻌﻲ در از ﻣﻴﺎن ﺑﺮدن ﻫﺮ آﻧﭽـﻪ ﻛـﻪ ﻣـﺎ را از‬ ‫ﺷﺮﻳﻚ ﺷﺪن در اﻳﻦ ارﺗﺒﺎط اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﺑﺮﺣﺬر ﻣﻲ دارد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪.‬‬ ‫دﻳﻮار ﻧﮕﺎري ﻋﺎم ﺗﺮﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺮدﻣﻲ ﺗﺮﻳﻦ و ﺻﻤﻴﻤﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﻫﻨﺮﻫﺎ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲ ‪ ‬رود‪ .‬ﻫﻨﺮي ﻛﻪ در ﻃـﻮل ﺷـﺒﺎﻧﻪ روز و ﻳـﺎ‬ ‫ﻣﺎه ﻫﺎ و ﺳﺎل ﻫﺎ در ﻣﻌﺮض دﻳﺪ و ﻧﻘﺪ و ﺑﺮرﺳﻲ ‪ ‬ﻋﺎﻣﻪ ي ﻣﺮدم ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬اﮔﺮ ﺑﺰرگ ﺑﻴﻨﻲ ﻧﺒﺎﺷﺪ ﻫﺮ روز‬ ‫ﺑﻴﺶ از ﭘﻴﺶ ﭼﻪ از ﻟﺤﺎظ‪ ‬ﺗﻜﺎﻣﻞ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ و ﭼﻪ از ﻟﺤﺎظ ﺗﻜﺎﻣﻞ ﺧﻮد ﻫﻨﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري رو ﺑﻪ ﺗﻜﺎﻣﻞ و ﺗﺮﻗﻲ ﻣﻲ‪ ‬رود‪.‬‬ ‫ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي روي دﻳﻮار ﺷﻬﺮ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ در ﺷﻬﺮوﻧﺪان دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ‪ ‬ﺧﺎﻃﺮه ﻫﺎي ﺟﺪﻳـﺪي را ﺑـﺮاي‬ ‫ﺳﺎﻛﻨﺎن ﺷﻬﺮ از دﻧﻴﺎي ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪه دﻫﻪ ﻫﺎي ﮔﺬﺷﺘﻪ رﻗﻢ ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎرﻛﺮد اﺟﺘﻤـﺎﻋﻲ دﻳـﻮار ﻧﮕـﺎري ﺷـﺎﻳﺪ ﻣﻬـﻢ‬ ‫ﺗﺮﻳﻦ ﻛﺎرﻛﺮد آن ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻗﻄﻌﺎً ﺗﺄﺛﻴﺮات آن‪ ‬در درازﻣﺪت ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوزه دﻳﻮار ﻧﮕﺎري از ﻧﻈﺮ اﻳﺠﺎد ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ ﺑﺼﺮي و ‪ ‬آﻓﺮﻳﻨﺶ زﻳﺒﺎﻳﻲ و ﻫﻤـﺎﻫﻨﮕﻲ در ﻓـﺮم و رﻳـﺘﻢ ﺟﺎﻳﮕـﺎه‬ ‫ارزﺷﻤﻨﺪي در زﻳﺒﺎﺳﺎزي ﺷﻬﺮي ﺑﺮاي ﺧﻮد ‪ ‬دﺳﺖ و ﭘﺎ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ رﺷﺘﻪ ﻫﻨﺮي اﮔﺮ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد و ﺑﻪ‬ ‫درﺳﺘﻲ ﺑﻪ اﺟﺮا درآﻳﺪ ‪ ‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي زﻳﺒﺎ و ﺑﺎﺷﻜﻮﻫﻲ ﻛﻪ ﺧﻠﻖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻧﻘﺶ ﺑﺴـﺰاﻳﻲ در ﺗﻠﻄﻴـﻒ ‪ ‬‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ رواﻧﻲ ﺷﻬﺮوﻧﺪان و ﻓﺮاﺗﺮ از آن آراﻣﺶ ﻓﻀﺎي ﺷﻬﺮي اﻳﻔﺎﻛﻨﺪ‪ .‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 44 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ -2-3‬ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ دﻳﻮار ﻧﮕﺎري‬ ‫‪ -1-2-3‬ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ دﻳﻮار ﻧﮕﺎري در ﺟﻬﺎن‬ ‫ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از اﺷﻜﺎل ﻫﻨﺮي در ﻃﻮل ﺗﺎرﻳﺦ ﻫﻤﻮاره از اﻫﻤﻴﺖ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﻮده‪ ،‬ﺗﺄﺛﻴﺮ آن ﺑﺮ‬ ‫زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺴﺎن از دﻳﺮﺑﺎز ﺗﺎﻛﻨﻮن آن ﭼﻨﺎن ﭘﺎﻳﺪار و ﻣﺎﻧﺪﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻤﺘﺮ رﺷﺘﻪ ي ﻫﻨﺮي ﭼﻨﻴﻦ‬ ‫ﺗﺄﺛﻴﺮي را داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﻛﻪ ﺧﻴﻠﻲ از رﺷﺘﻪﻫﺎي ﻫﻨﺮي در ﻣﻘﺎﻃﻌﻲ از ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺿﺮورت و ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﺮاﻳﻂ‬ ‫ﺧﺎﺻﻲ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺘﻪ و در ﻣﻘﺎﻃﻌﻲ دﻳﮕﺮ از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ ﻳﺎ ﻛﺎرﺑﺮد ﺧﻮد را از دﺳﺖ دادهاﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري را‬ ‫ﻣﻲﺗﻮان اوﻟﻴﻦ زاﻳﺶ راﺳﺘﻴﻦ ﻫﻨﺮي اﻧﺴﺎن در ﺳﭙﻴﺪه دم ﺗﺎرﻳﺦ ﻫﻨﺮ داﻧﺴﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﺗﺎﻛﻨﻮن ﺗﺪاوم و ﺗﺄﺛﻴﺮ‬ ‫ﺧﻮد را در ﺑﻄﻦ زﻧﺪﮔﻲ ﺟﻮاﻣﻊ ﺑﺸﺮي ﺣﻔﻆ ﻛﺮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﺗﺒﻴﻴﻦ دﺳﺘﺎورد ﺑﺰرگ اﻧﺴﺎن ﻋﺼﺮ ﺳﻨﮓ‪ ،‬ﻛﻪ ﺟﻬﺎن را ﺑﺎ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﺠﺴﻢ ﻣﻲﺳﺎﺧﺖ ﺗﺎ ﺑﺮ آن ﺗﺴﻠﻂ ﻳﺎﺑﺪ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ از‬ ‫ﻳﺎد ﺑﺒﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﻫﻨﺮ وي‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ واﻗﻌﻲ واژه‪ ،‬ﻫﻨﺮ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬آﻧﭽﻪ اﻫﻤﻴﺖ دارد اﻳﻦ ﻧﻴﺴﺖ ﻛﻪ او ﺗﺼﻮﻳﺮآﻓﺮﻳﻨﻲ‬ ‫ﻣﻲﻛﺮد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣﺰﺑﻮر را ﻣﺎﻫﺮاﻧﻪ و زﻳﺒﺎ ﻣﻲآﻓﺮﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﻫﺰاران ﺳﺎل ﭘﻴﺶ‪ ،‬اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺣﻴﻮاﻧﺎﺗﻲ را ﻛﻪ ﺑﺮاي اﺣﺘﻴﺎﺟﺎت ﺧﻮد ﺷﻜﺎر ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮ دﻳﻮاره ي‬ ‫ﻣﺤﻞ ﺳﻜﻮﻧﺖ ﺧﻮد‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ در اﻧﺘﻬﺎي ﻏﺎرﻫﺎ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ‪) .‬ﮔﺎﻣﺒﺮﻳﺞ ‪(1909 ،‬‬ ‫در اﻳﻦ ﺑﺎره »ﻫﻞ ﮔﺎردﻧﺮ« ﻣﺤﻘﻖ و ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻮﻳﺲ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﭼﻨﻴﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬اﻧﺴﺎن ﺷﻜﺎرﮔﺮ و ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ‪ ،‬در اﻋﻤﺎق اﻳﻦ‬ ‫ﻏﺎرﻫﺎ و ﻧﻘﺎﻃﻲ ﺑﺲ دورﺗﺮ از دﻫﺎﻧﻪ ﻫﺎي آﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺳﻜﻮﻧﺘﺶ ﺑﺮﻣﻲ ﮔﺰﻳﺪ‪ ،‬ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﺟﺎﻧﻮراﻧﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﮔﺎو وﺣﺸﻲ‬ ‫و ﮔﺮگ را ﺑﺮ روي دﻳﻮارﻫﺎ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻳﺎ ﺣﻜﺎﻛﻲ ﻣﻲ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﺮاي روﺷﻨﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺣﺘﻤﺎً از ﭼﺮاغ ﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ ﺳﻨﮕﻲ ﭘﺮ از‬ ‫اﺳﺘﺨﻮان ﻳﺎ ﭼﺮﺑﻲ‪ ،‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﺎ ﻓﺘﻴﻠﻪ اي از ﺧﺰه اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ از ﺗﻜﻪ ﻫﺎي اﺧﺮاي زرد ﻳﺎ‬ ‫ﻗﺮﻣﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﺮد و ﺑﺮاي رﻧﮓ آﻣﻴﺰي ﻫﻤﻴﻦ اﺧﺮاﻫﺎ را ﻣﻲ ﺳﺎﺑﻴﺪ و ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺧﺎﻛﻪ اي ﻧﺮم درﻣﻲ آورد و آن را‬ ‫ﻓﻮت ﻛﻨﺎن ﺑﻪ روي دﻳﻮارﻫﺎ ﻣﻲ ﭘﺎﺷﻴﺪ ﻳﺎ ﭘﻴﺶ از رﻧﮓ آﻣﻴﺰي ﻧﻬﺎﻳﻲ آن را ﺑﺎ ﻣﺎده اي دﻳﮕﺮ اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﺎ ﭼﺮﺑﻲ‬ ‫ﺣﻴﻮاﻧﻲ ﻣﺨﻠﻮط ﻣﻲ ﻛﺮد‪ .‬اﺣﺘﻤﺎﻻً ﺑﻪ ﺟﺎي ﺗﺨﺘﻪ رﻧﮓ از ﻳﻚ ﺗﻜﻪ اﺳﺘﺨﻮان ﭘﻬﻦ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬از اﻧﻮاع ﻧﻲ‬ ‫ﻳﺎ ﻣﻮﻫﺎي زﺑﺮ ﺟﺎﻧﻮران ﻗﻠﻢ ﻣﻮ ﻣﻲ ﺳﺎﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﻳﻚ ﻧﻴﭽﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﺧﻄﻮط ﻛﻨﺎره ﻫﺎي ﭘﻴﻜﺮه‬ ‫ﻫﺎ را ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻛﻨﺪ و رﻧﮕﺪاﻧﻪ ﻫﺎ را ﺑﻪ ﺳﻄﻮح دور از دﺳﺘﺮس ﺧﻮﻳﺶ ﺑﭙﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺻﺎف و آﻣﺎده ﻛﺮدن دﻳﻮارﻫﺎ از‬ ‫ﻟﻴﺴﻪ ﻫﺎي ﺳﻨﮕﻲ و ﺑﺮاي ﻛﻨﺪه ﻛﺎري از ﺳﻨﮓ ﭼﺨﻤﺎق ﻧﻮك ﺗﻴﺰ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬‬ ‫ﺷﻜﺎرﮔﺮ‪ -‬ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ آن روزﮔﺎر‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎً از ﺳﻄﻮح ﻧﺎﻣﻨﻈﻢ و ﻃﺒﻴﻌﻲ دﻳﻮارﻫﺎي ﻏﺎر‪ ،‬ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﻲﻫﺎ‪ ،‬ﻓﺮو رﻓﺘﮕﻲﻫﺎ‪،‬‬ ‫ﺷﻜﺎفﻫﺎ و ﻟﺒﻪﻫﺎي ﺗﻴﺰ آنﻫﺎ ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺣﻀﻮر واﻗﻌﻲ ﺷﻜﻞﻫﺎي ﺧﻮد در آﻧﺠﺎ ﺑﻪ ﻃﺮز ﻣﺎﻫﺮاﻧﻪاي اﺳﺘﻔﺎده‬ ‫ﻣﻲﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ اﺑﺰارﻫﺎ ﺑﺎ آﻧﻜﻪ ﺧﺎم ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي آﻓﺮﻳﻨﺶ ﻫﻨﺮي ﻛﻪ اﻣﺮوزه ﺑﺎﻋﺚ ﺷﮕﻔﺘﻲ ﻣﺎ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻛﻔﺎﻳﺖ ﻣﻲ‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 45 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﻏﺎرﻧﺸﻴﻦ اوﻟﻴﻪ ﺑﻪ ﻛﺸﻒ اﻳﻦ ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻧﺎﺋﻞ آﻣﺪ ﻛﻪ آﻣﻴﺰهاي از ﻣﻮادي ﭼﻮن ﺗﻨﻪ و ﺷﺎﺧﻪﻫﺎي ﺳﻮﺧﺘﻪ‬ ‫درﺧﺘﺎن‪ ،‬ﺷﻴﺮه ﮔﻴﺎﻫﺎن‪ ،‬ﭼﺮﺑﻲﻫﺎي ﺣﻴﻮاﻧﻲ‪ ،‬ﺧﺎك رس و آب ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ رﻧﮓﻫﺎﻳﻲ ﭘﺪﻳﺪ آورد ﻛﻪ ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﭘﺎﻳﺪار و ﺑﺎ‬ ‫دوام ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان اوﻟﻴﻪ ﺑﺎ ﭼﻨﻴﻦ اﺑﺰار و ﻣﻮادي در ﺟﻬﺖ ﺑﺮآوردن ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻣﻌﻨﻮي ﺧﻮد اﻳﻦ ﻧﻘﻮش ﺣﻴﻮاﻧﻲ و‬ ‫زﻳﺒﺎ را ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ درآوردﻧﺪ‪.‬‬ ‫از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ آﺛﺎر‪ ،‬ﻧﻪ ﻓﺮدي ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر دﺳﺘﻪﺟﻤﻌﻲ ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﻏﺎرﻧﺸﻴﻦ اوﻟﻴﻪ ﺧﻠﻖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺮ‬ ‫روي ﻫﻴﭻ ﻛﺪام از اﻳﻦ آﺛﺎر ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﺎﻧﺪه‪ ،‬اﺛﺮي از اﻣﻀﺎء ﻳﺎ ﻧﺸﺎﻧﻲ از ﻫﻮﻳﺖ ﻓﺮدي ﻫﻴﭻ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪي دﻳﺪه ﻧﻤﻲﺷﻮد‪.‬‬ ‫اﻟﺒﺘﻪ ﺑﻪ ﺟﺰ ﻣﻮارد اﺳﺘﺜﻨﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺜﻼً اﺛﺮي از ﭘﻨﺠﻪ ي دﺳﺖ ﺑﺮ دﻳﻮار ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺷﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه ﻛﻪ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان آن‬ ‫را از ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﺳﺎﺣﺮ آن دﺳﺘﻪ از ﻏﺎرﻧﺸﻴﻨﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﺰﺋﻲ از اداي آﻳﻴﻦﺷﺎن داﻧﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﻗﺪﻳﻤﻲﺗﺮﻳﻦ ﻧﻘﺎﺷﻲﻫﺎي دﻳﻮاري ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دوره ﭘﺎرﻳﻨﻪ ﺳﻨﮕﻲ ﺑﺎ ﻗﺪﻣﺘﻲ ﺣﺪود ‪ 30‬ﻫﺰار ﺳﺎل ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻏﺎرﻫﺎي‬ ‫آﻟﺘﺎﻣﻴﺮا )واﻗﻊ در ﺷﻤﺎل اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ( و ﻏﺎرﻫﺎي ﻻﺳﻜﻮ )واﻗﻊ در ﺟﻨﻮب ﻓﺮاﻧﺴﻪ( اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺗﻔﻨﻦ ﻛﺎران و ﺑﻪ ﻃﻮر‬ ‫ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﻛﺸﻒ ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮﺧﻮرد ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﺑﺎ ﭘﻴﻜﺮه ﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎن ﻛﻪ در ﻏﺎرﻫﺎي ﻻﺳﻜﻮ و ﻏﺎرﻫﺎي دﻳﮕﺮ دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺮﺧﻮردي‬ ‫ﻧﺎﺗﻮراﻟﻴﺴﺘﻲ اﺳﺖ‪ .‬او ﻣﻲ ﻛﻮﺷﺪ ﺗﺎ آﻧﺠﺎ ﻛﻪ از دﺳﺘﺶ ﺑﺮ ﻣﻲ آﻳﺪ رﻓﺘﺎر و ﻛﺮداري ﻣﺘﻘﺎﻋﺪ ﻛﻨﻨﺪه داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮ‬ ‫ﻧﻘﺎﺷﻲ‪ ،‬ﺑﺎزﺗﺎﺑﻲ از ﻣﺸﺎﻫﺪه ي ﻛﻨﺠﻜﺎواﻧﻪ و ﺣﺎﻓﻈﻪ ي ﺧﺎرق اﻟﻌﺎده ي اﻳﻦ ﺷﻜﺎرﮔﺮ و ﻫﻨﺮﻣﻨﺪي اﺳﺖ ﻛﻪ دﻗﺘﺶ در‬ ‫ﺿﺒﻂ ﺣﺎﻟﺖ ﻫﺎي ﮔﺬرا و ﻟﺤﻈﻪ اي‪ ،‬ﺑﻪ ﺳﺨﺘﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﭼﻴﺰي از دورﺑﻴﻦ ﻫﺎي ﻋﻜﺎﺳﻲ اﻣﺮوز ﻛﻤﺘﺮ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫وﻟﻲ اﻳﻦ ﻣﺸﺎﻫﺪه از ﻧﻮع ﻣﺸﺎﻫﺪه ي ﮔﺰﻳﻨﺸﻲ ﺑﻮده‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﻓﻘﻂ آن ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎﻳﻲ را ﻣﻲ دﻳﺪ و ﺿﺒﻂ ﻣﻲ ﻛﺮد‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻇﺎﻫﺮ و ﺑﺎﻃﻦ ﺟﺎﻧﻮر )زﻳﺒﺎﻳﻲ و زﺷﺘﻲ‪ ،‬ﭼﺎﺑﻜﻲ‪ ،‬وﻗﺎر ﻳﺎ درﻧﺪﮔﻲ آن( ﺿﺮورت داﺷﺘﻨﺪ‪ .‬ﻛﺎر او ﭼﻨﺎن‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺘﻪ اﺳﺖ ﺟﺎﻧﻮران را ﺑﺎ داﺳﺘﺎﻧﻲ ﻣﺼﻮر ﺗﻮﺻﻴﻒ و ﺳﺮﺷﺖ اﺻﻠﻲ آﻧﻬﺎ را در ﺗﺼﻮﻳﺮ ﺿﺒﻂ ﻛﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 60‬ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري روي دﻳﻮارﻫﺎي ﻏﺎر ﻻﺳﻜﻮ‬

‫اﻣﺮوزه ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري از ﻧﻈﺮ اﻳﺠﺎد ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻗﻮي ﺑﺼﺮي و آﻓﺮﻳﻨﺶ زﻳﺒﺎﻳﻲ و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﻓﺮم و رﻳﺘﻢ‪ ،‬ﻧﻘﺶ‬ ‫ارزﺷﻤﻨﺪي در آﺛﺎر ﻣﻌﻤﺎري و زﻳﺒﺎﺳﺎزي ﺷﻬﺮي دارد‪ .‬اﻳﻦ رﺷﺘﻪ ﻫﻨﺮي اﮔﺮ ﺑﻪ درﺳﺘﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﻮد و ﺑﻪ درﺳﺘﻲ ﺑﻪ‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 46 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫اﺟﺮا درآﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي زﻳﺒﺎ و ﺑﺎﺷﻜﻮﻫﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲآورد ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻫﻨﺮ ﻣﻌﻤﺎري ﺗﻠﻔﻴﻖ ﺷﻮد‪،‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﻳﻦ ﺗﻮان و اﻫﻤﻴﺖ را در ﺧﻮد دارد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﻫﻨﺮ ﻫﺮ ﻣﻠﺘﻲ در آﻣﻴﺨﺘﻪ و ﺑﻪ آن ارزش و اﻋﺘﺒﺎر‬ ‫واﻻﻳﻲ دﻫﺪ‪) .‬ﮔﺎردﻧﺮ ‪(1986 ،‬‬ ‫‪ -2-2-3‬ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ دﻳﻮارﻧﮕﺎري در اﻳﺮان‬ ‫ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري از ﺳﺎل ﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر دور در اﻳﺮان ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪه و ﺳﺎﺑﻘﻪ اي ﺗﺎرﻳﺨﻲ دارد‪ .‬ﻗﺪﻳﻤﻲﺗﺮﻳﻦ آﺛﺎر ﻧﻘﺎﺷﻲ‬ ‫ﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪه در اﻳﺮان ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دوران ﻧﻮﺳﻨﮕﻲ )ﺣﺪود ﻫﺸﺖ ﻫﺰار ﺳﺎل ﻗﺒﻞ از ﻣﻴﻼد( ﺑﻮده ﻛﻪ ﺑﺮ ﺻﺨﺮهﻫﺎي ﻏﺎر‬ ‫دوﺷﻪ و در دره ﻣﻴﺮﻣﻼي در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻛﻮﻫﺪﺷﺖ ﻟﺮﺳﺘﺎن ﺗﺮﺳﻴﻢ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻘﺎﺷﻲﻫﺎ ﺻﺤﻨﻪﻫﺎي رزم و ﺷﻜﺎر ﺑﺎ‬ ‫ﺗﻴﺮوﻛﻤﺎن و ﺣﻴﻮاﻧﺎﺗﻲ ﭼﻮن اﺳﺐ‪ ،‬ﺑﺰ ﻛﻮﻫﻲ و ﺳﮓ را ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺷﻴﻮهاي ﺳﺎده و اﺑﺘﺪاﻳﻲ و ﺑﺎ ﺗﺮﻛﻴﺒﺎت‬ ‫ﻣﻮاد رﻧﮕﻲ ﻗﺮﻣﺰ اﺧﺮاﻳﻲ‪ ،‬ﺳﻴﺎه و اﻧﺪﻛﻲ زرد ﺗﻮﺳﻂ اﻧﺴﺎنﻫﺎي ﻏﺎرﻧﺸﻴﻦ ﺧﻠﻖ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﭘﺮﻓﺴﻮر ﮔﺮﻳﺸﻤﻦ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻧﻘﺎﺷﻲﻫﺎي ﻣﺰﺑﻮر ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﺳﺎﻛﻨﻴﻦ ﻟﺮﺳﺘﺎن در دوراﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﺸﺮ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ ﮔﺮد آورﻧﺪه‬ ‫ي آذوﻗﻪ ﻣﻲزﻳﺴﺘﻪ اﺳﺖ ﺗﺮﺳﻴﻢ ﺷﺪه‪ ،‬و اﻳﻦ دوران ﻣﺮﺑﻮط اﺳﺖ ﺑﻪ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻫﺰار ﺳﺎل ﭘﻴﺶ از آن ﻛﻪ درهﻫﺎ ﺧﺸﻚ‬ ‫ﺷﻮد و اﻧﺴﺎن ﺑﺘﻮاﻧﺪ از ﻛﻮه ﭘﺎﻳﻴﻦ آﻣﺪه و ﺑﻴﺮون از ﻛﻮﻫﺴﺘﺎن زﻧﺪﮔﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ از اﻇﻬﺎر ﻧﻈﺮ ﭘﺮوﻓﺴﻮر ﮔﺮﻳﺸﻤﻦ‪ ،‬ﻫﻴﺄﺗﻲ ﻣﺮﻛﺐ از ﺑﺎﺳﺘﺎنﺷﻨﺎﺳﺎن ﺧﺎرﺟﻲ و اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻟﺮﺳﺘﺎن اﻋﺰام‬ ‫ﺷﺪﻧﺪ و اﻋﻼم ﻛﺮدﻧﺪ‪ :‬ﻧﻘﻮش روي ﺻﺨﺮهﻫﺎي ﻟﺮﺳﺘﺎن ﺷﺒﻴﻪ ﻧﻘﻮش ﻣﻜﺸﻮﻓﻪ در ﺷﺮق اﺳﭙﺎﻧﻴﺎ در دورهﻫﺎي اﺧﻴﺮ و‬ ‫ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دوره ي ﻣﺎ ﻗﺒﻞ ﺗﺎرﻳﺦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮ روي ﺻﺨﺮهﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد و ﻋﻤﺪﺗﺎً در زﻳﺮ ﺻﺨﺮهﻫﺎي ﻋﻈﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺣﺎﻟﺖ‬ ‫ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ‪ ،‬ﺑﺮ دﻳﻮار ﻏﺎر ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪاﻧﺪ ﻧﻘﺶ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺧﺮده ﺳﻔﺎلﻫﺎي ﭘﻴﺪا ﺷﺪه در آﻧﺠﺎ دﻻﻟﺖ ﺑﺮ ﺳﻜﻮﻧﺖ در ﺟﻮار‬ ‫اﻳﻦ ﺑﺮﺟﺴﺘﮕﻲﻫﺎ در ﻏﺎر دارد‪.‬‬ ‫ﺳﺒﻚ اﻳﻦ ﻧﻘﻮش ﺑﻴﺸﺘﺮ ذﻫﻨﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺻﺮاﺣﺖ اﻏﺮاقآﻣﻴﺰ در ﻧﺸﺎن دادن ﭘﻴﻜﺮﻫﺎ و ﺣﺮﻛﺎت آنﻫﺎ در ﻋﻴﻦ‬ ‫ﺳﺎدﮔﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن روﺷﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻛﻪ ﺟﻨﮓ و ﮔﺮﻳﺰ ﺷﻜﺎرﭼﻴﺎن ﺑﺎ ﺣﻴﻮاﻧﺎت اﺳﺖ‪ ،‬ﻳﺎري رﺳﺎﻧﻴﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﮔﺬر ﺗﺎرﻳﺦ‪ ،‬ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري ﻏﺎرﻫﺎ اﻳﻨﻚ ﺑﺪل ﺑﻪ ﻃﺮاﺣﻲﻫﺎي ﻣﻌﻨﻮي و اﻧﻘﻼﺑﻲ روي دﻳﻮار ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺷﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﺗﺮﺗﻴﺐ اﮔﺮ در دوران ﻏﺎرﻧﺸﻴﻨﻲ ﻧﻘﺎﺷﻲﻫﺎي دﻳﻮاري ﺑﺎزﺗﺎب ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪيﻫﺎي اوﻟﻴﻪ زﻧﺪﮔﻲ اﻧﺴﺎن ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻨﻚ‬ ‫ﻃﺮحﻫﺎي ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺘﻪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻓﻄﺮي و ﻣﻌﻨﻮي ﺟﺎﻣﻌﻪ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲدﻫﻨﺪ‪) .‬ﭘﺮوﻳﺰزاده ‪(1380 ،‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 47 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ -3-3‬ﺗﻌﺎرﻳﻒ دﻳﻮار ﻧﮕﺎري‬ ‫واژه ي دﻳﻮار ﻧﮕﺎري ﻛﻪ در ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ از ﺟﻤﻠﻪ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﻳﻲ ‪ ، MURAL PITTORA :‬اﻧﮕﻠﻴﺴﻲ ‪WALL :‬‬ ‫‪ PAINTING‬و ﻓﺮاﻧﺴﻮي‪ PEINTURE MURA : ‬ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬اﻳﻦ ﻃﻮر ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪:‬‬ ‫ﻫﺮ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺮ روي دﻳﻮار ﺗﺮﺳﻴﻢ ﺷﻮد و ﻳﺎ در ﺟﺎي دﻳﮕﺮي ﻛﺎر ﮔﺮدد و ﺳﭙﺲ روي دﻳﻮار ﻧﺼﺐ ﺷﻮد را‬ ‫دﻳﻮار ﻧﮕﺎري ﮔﻮﻳﻨﺪ و ﺗﻔﺎوت ﻋﻤﺪه ي اﻳﻦ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺳﻪ ﭘﺎﻳﻪ اي در اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ دﻳﻮار ﻧﮕﺎري در ﺗﻨﺎﺳﺐ ﻳﺎ‬ ‫ﻣﻌﻤﺎري و ﻓﻀﺎي اﻃﺮاف ﺧﻮد رﺑﻂ ﭘﻴﺪا ﻛﺮده و ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻫﻨﺮ ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻫﻨﺮي اﺳﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻛﻪ در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻓﻀﺎ‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎري و ﺷﻬﺮوﻧﺪ‬ ‫ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﻨﺪ و ﺧﺎﻃﺮه ﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪي را ﺑﺮاي ﺳﺎﻛﻨﺎن از‬ ‫دﻧﻴﺎي ﻓﺮاﻣﻮش ﺷﺪه در ﭘﺲ ﻫﻤﻪ ي ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻫﺎ رﻗﻢ ﺑﺰﻧﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﺎرﻛﺮد اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري ﺷﺎﻳﺪ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ‬ ‫ﻛﺎرﻛﺮد آن ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ ﻗﻄﻌﺎً ﺗﺄﺛﻴﺮات آن در درازﻣﺪت ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻋﻨﻮان دﻳﻮار ﻧﮕﺎري ﺑﻪ ﭼﻴﺰي ﺑﻴﺶ از ﺧﻠﻖ اﺛﺮ ﻫﻨﺮي در اﺑﻌﺎد ﺑﺰرگ‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺎي ﺑﻮم ﻳﺎ ﺳﻄﺢ ﭼﻮﺑﻲ و اﻳﻨﻜﻪ ﺻﺮﻓﺎً ﺑﺮ‬ ‫دﻳﻮار اﻧﺠﺎم ﺷﺪه‪ ،‬دﻻﻟﺖ دارد‪ .‬اﻳﻦ ﻋﻨﻮان در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﺑﻪ ﺧﺼﻠﺘﻲ وﻳﮋه ﻳﺎ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﮕﻮﻳﻴﻢ ﺑﻪ ﺣﺴﻲ ﺧﺎص ﻛﻪ ﺿﺮورت‬ ‫ﻫﺎﻳﻲ ﻓﻨﻲ و زﻳﺒﺎﺷﻨﺎﺳﺎﻧﻪ اي را ﻃﺮح ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ ﻧﻴﺰ اﺷﺎره دارد‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﻣﻜﺎن داﺋﻤﻲ اﺛﺮ‪ ،‬ﭘﺎره اي ﺟﺪاﻧﺎﭘﺬﻳﺮ و‬ ‫ﺑﻨﻴﺎدﻳﻦ از ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﻣﻮارد ﻓﻨﻲ ﻛﻪ در دﻳﻮار ﻧﮕﺎري ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪ ،‬از ﺟﻬﺎﺗﻲ ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺳﻪ ﭘﺎﻳﻪ‬ ‫ﺷﺒﻴﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻟﻴﻜﻦ در ﺑﺮﺧﻲ زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎ ﺗﻔﺎوت ﻫﺎﻳﻲ اﺻﻮﻟﻲ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲ ﺧﻮرد‪) .‬ﺣﺴﺎﻣﻲ ‪ (1388 ،‬‬

‫‪ -4-3‬ﺗﻔﺎوت دﻳﻮار ﻧﮕﺎري ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺳﻪ ﭘﺎﻳﻪ‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ از ﻧﺎم دﻳﻮار ﻧﮕﺎري ﭘﻴﺪاﺳﺖ ﺑﻨﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﺻﻴﺖ و ﻛﺎرﺑﺮدش ﺑﺎ ﻓﻀﺎ‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎري و ﺷﻬﺮوﻧﺪ ارﺗﺒﺎط وﻳﮋه اي‬ ‫دارد‪ ،‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺳﻪ ﭘﺎﻳﻪ اي از اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﻫﻮﻳﺖ ﻣﺴﺘﻘﻠﻲ دارد‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ از ﻳﻚ دﻳﻮار ﻧﮕﺎري اﻧﺘﻈﺎر‬ ‫ﻣﻲ رود ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﻓﻀﺎي ﭘﻴﺮاﻣﻮن ﺗﻨﺎﺳﺐ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻃﺮح و اﺟﺮا ﮔﺮدد ﻛﻪ ﮔﻮﻳﻲ ﻗﺮار اﺳﺖ‬ ‫ﺟﺎوداﻧﻪ ﺑﻤﺎﻧﺪ و ﻣﺎداﻣﻲ ﻛﻪ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﭘﺎﺑﺮﺟﺎ اﺳﺖ‪ ،‬اﺛﺮ دﻳﻮاري ﻧﻴﺰ دوام ﻣﻄﻠﻮب را داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺎﻳﺪ در‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﻮﺟﻮد ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﺣﻴﺎت ﺧﻮد اداﻣﻪ دﻫﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﺗﻤﻴﺰ ﻛﺮدن ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﺮ ﻳﺎ زود ﺿﺮورت ﺧﻮاﻫﺪ‬ ‫ﻳﺎﻓﺖ‪ ،‬وﻟﻲ اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﺮاي ﻫﺮ دﻳﻮار‪ ،‬ﻧﻘﺶ ﺷﺪه ﻳﺎ ﺳﺎده‪ ،‬ﺑﺎ ﮔﺬﺷﺖ زﻣﺎن اﺟﺘﻨﺎب ﭘﺬﻳﺮ اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻓﻨﻲ‬ ‫ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺑﺮاي ﭼﻨﻴﻦ ﻧﻈﺎﻓﺖ ﻛﺎري ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﺑﻪ اﺛﺮ دﻳﻮاري از زاوﻳﻪ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻧﮕﺮﻳﺴﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺮ اﻳﻦ ﻣﺒﻨﺎ‪ ،‬داﺷﺘﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺎت و ﻋﺪم‬ ‫اﻧﻌﻜﺎس ﻧﻮر در ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺟﻬﺖ ﻫﺎ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ در ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺳﻪ ﭘﺎﻳﻪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﺎﺑﻠﻮي رﻧﮓ و روﻏﻦ اﻧﺠﺎم‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 48 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫ﺷﺪه روي ﺑﻮم ﻫﻤﻮاره در زاوﻳﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻣﺸﺨﺺ‪ ،‬ﻧﻮر را ﻣﻨﻌﻜﺲ ﻣﻲ ﺳﺎزد و در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﺸﺎﻫﺪه ي اﺛﺮ ﻏﻴﺮ ﻣﻤﻜﻦ‬ ‫ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ ﻳﻚ دﻳﻮار ﻧﮕﺎري را ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان از ﺟﻬﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺪون اﺧﺘﻼل ﻧﺎﺷﻲ از اﻧﻌﻜﺎس ﻧﻮر‪،‬‬ ‫آن ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً در ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺳﻪ ﭘﺎﻳﻪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺤﺪودﻳﺖ زاوﻳﻪ ي ﻧﮕﺎه ﺑﻪ اﺛﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﻪ آﺳﺎﻧﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﻪ‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻮر ﭘﺮدازي آﺛﺎر ﻫﻨﺮي اراﺋﻪ ﺷﺪه در ﻧﻤﺎﻳﺸﮕﺎه ﻫﺎ داراي اﻫﻤﻴﺘﻲ اﺳﺎﺳﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻧﻜﺘﻪ ي ﻓﻮق‬ ‫در ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري ﺑﺎﻳﺪ از ﻫﻨﮕﺎم ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد و ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻧﺤﻮ ﺑﺎﻳﺪ از وﺿﻮح اﺛﺮ ﺧﻮﻳﺶ و‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ ﻣﻄﻠﻮب آن ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ي ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻣﻄﻤﺌﻦ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﻧﻜﺘﻪ ي ﻣﻬﻢ دﻳﮕﺮ در دﻳﻮار ﻧﮕﺎري‪ ،‬در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ وﺿﻌﻴﺖ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﻨﻨﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﺑﻴﻨﻨﺪه ي اﺛﺮ ﻏﺎﻟﺒﺎً در‬ ‫ﺣﺎل ﺣﺮﻛﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻮارد ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻃﺮح و ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺑﻨﺪي اﺛﺮ‬ ‫را ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ دﻳﻮار ﻧﮕﺎري ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺳﻪ ﭘﺎﻳﻪ ﻛﻪ ﺑﻴﻨﻨﺪه ﻫﻤﻮاره ﻓﺮﺻﺖ‬ ‫اﻳﺴﺘﺎدن ﻛﺎﻓﻲ در ﻣﻘﺎﺑﻞ آن و درك ﻃﻮﻻﻧﻲ ﻣﺪت و اﺧﺘﻴﺎري را دارد ﻛﺎﻣﻼً ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺳﻪ ﭘﺎﻳﻪ اي ﻧﻘﺎش ﺑﺮ اﺳﺎس ﺑﻴﺎن اﻧﺪﻳﺸﻪ و اﺣﺴﺎس ﺧﻮد و رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻣﺤﺘﻮاي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در ﻛﺎرش ﺑﻪ‬ ‫ﻫﺮ ﻧﻮع ﻛﺎوش ﺳﺎﺧﺘﺎري دﺳﺖ ﻣﻲ زﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در دﻳﻮار ﻧﮕﺎري ﺗﺎ ﺣﺪودي از اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻫﺎي ﺧﺎﺻﻲ دارد‪.‬‬ ‫ﻣﺤﺪودﻳﺖ ﻋﻤﺪه ﺑﺮﻣﻲ ﮔﺮدد ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺐ و ﺑﻴﻨﻨﺪه‪ .‬زﻳﺮا ﺑﻴﻨﻨﺪﮔﺎن در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﺛﺮ ﻛﺎر ﺷﺪه ﺑﻪ ﺻﻮرت دﻳﻮار ﻧﮕﺎري‪،‬‬ ‫در ﺳﻄﺢ ﻫﺎي آﮔﺎﻫﻲ ﺑﺼﺮي ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ درﻳﺎﻓﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺼﺮي ﺷﺎن ﺑﺮداﺷﺖ و‬ ‫ﺗﻮﻗﻌﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ از آن اﺛﺮ دارﻧﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺳﻪ ﭘﺎﻳﻪ اي‪ ،‬ﻣﺨﺎﻃﺐ ﺧﻮد را از ﻃﺮﻳﻖ ﮔﺎﻟﺮي ﻫﺎ‪ ،‬آﻛﺎدﻣﻲ ﻫﺎ‪،‬‬ ‫ﻣﻮزه ﻫﺎ و ﻛﻠﻜﺴﻴﻮﻧﺮﻫﺎ و ﻏﻴﺮه دارد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ ﻣﻮرد ﺑﺴﺘﮕﻲ ﺑﻪ ﻣﻜﺎن و ﻣﻮﻗﻌﻴﺖ اﺟﺮاﻳﻲ دﻳﻮار ﻧﮕﺎري ﻧﻴﺰ دارد‪.‬‬ ‫)ﻫﻤﺎن ‪ (1388 ،‬‬

‫‪ -5-3‬دﻳﻮار ﻧﮕﺎري و ارﺗﺒﺎط آن ﺑﺎ ﻓﻀﺎ و ﻣﻌﻤﺎري‬ ‫ﻣﻮارد ﻣﻬﻤﻲ ﻛﻪ ﻧﻘﺎش دﻳﻮار ﻧﮕﺎر ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻛﻪ دﻳﻮار ﻧﮕﺎري ﺗﻌﻠﻘﺶ در آﻧﺠﺎﺳﺖ ﻣﻲ ﺑﺎﻳﺴﺖ ﻣﺪﻧﻈﺮ داﺷﺘﻪ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪:‬‬ ‫‪-1‬‬ ‫‪-2‬‬ ‫‪-3‬‬ ‫‪-4‬‬ ‫‪-5‬‬

‫ﻣﺎﻫﻴﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﻧﻮع ﻛﺎرﺑﺮي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ ﻛﻪ دﻳﻮار ﻧﮕﺎري ﺑﺮاي آﻧﺠﺎ ﺗﻬﻴﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺳﺒﻚ و ﻣﻌﻤﺎري ﺣﺎﻛﻢ و آﺷﻜﺎر ﺑﻨﺎ ‪ ‬‬ ‫رﻧﮓ دﻳﻮار و ﻣﺼﺎﻟﺢ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه در ﺑﻨﺎ ‪ ‬‬ ‫اﺑﻌﺎد و ﻣﻜﺎن دﻳﻮار ﻧﮕﺎري و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﻮاﺻﻞ ﻧﺴﺒﻲ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺑﻴﻨﻨﺪﮔﺎن ﺗﺎ دﻳﻮار ‪ ‬‬ ‫ﺟﻬﺖ و ﻣﻘﺪار ﻧﻮر و ﻧﺴﺒﺖ آن ﺑﺎ رﻧﮓ ﻫﺎي ﻧﻘﺎﺷﻲ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻧﻮر از ﻧﻈﺮ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻳﺎ ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ‬ ‫ﺑﻮدن‪ .‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 49 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫ﺑﺎﻳﺪ اذﻋﺎن داﺷﺖ ﻛﻪ ﻳﻚ اﺛﺮ دﻳﻮاري را ﺑﺪون در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ وﻳﮋﮔﻲ ﻣﺤﻞ اﺟﺮا ﻫﺮﮔﺰ ﻧﻤﻲ ﺗﻮان اﺟﺮا ﻧﻤﻮد‪ .‬ﻣﺜﻼً اﮔﺮ‬ ‫ﻗﺮار ﺑﺎﺷﺪ اﺛﺮي در ﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﺑﻪ اﺗﻤﺎم رﺳﻴﺪه اﻧﺠﺎم ﺷﻮد‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻃﺮاﺣﻲ ﮔﺮدد ﻛﻪ ﺑﺎ ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﻀﺎي‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﺑﺎﺷﺪ و اﻳﻦ ﺗﺼﻮر ﭘﺪﻳﺪ ﻧﻴﺎﻳﺪ ﻛﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺑﺪون ﻫﺪف ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬در ﻧﻈﺮ‬ ‫ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻮارد ﻓﻮق ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺑﺴﻴﺎري ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت دﻳﮕﺮ اﻣﻜﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ دﻳﻮار ﻧﮕﺎري داراي ﻧﻮع ﺧﺎﺻﻲ از ﻣﺴﺎﺋﻞ و‬ ‫ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي زﻳﺒﺎﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺗﻠﻘﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل در ﻳﻚ ﻣﻜﺎن ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻛﻪ ﺳﺒﻚ ﻣﻌﻤﺎري آن ﮔﻮﺗﻴﻚ ﻳﺎ ﺑﻴﺰاﻧﺲ اﺳﺖ‪ ،‬دﻳﻮار ﻧﮕﺎري در آﻧﺠﺎ ﺑﻬﺘﺮ اﺳﺖ‬ ‫ﺣﺎوي ﻓﺮم ﻫﺎ و رﻧﮓ ﻫﺎي ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ آن ﺳﺒﻚ ﻫﺎ ﺑﻮده و واﺟﺪ وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑﻨﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬و ﻳﺎ ﻃﺮﺣﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي‬ ‫دﻳﻮاره ي ﻳﻚ ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ﻛﻪ ﻓﻀﺎي آرام ﺑﺨﺸﻲ اﺳﺖ‪ ،‬اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌﺘﺎً ﺑﺮاي دﻳﻮاره ي ﻳﻚ ورزﺷﮕﺎه ﻛﻪ‬ ‫ﺗﺤﺮك و ﺟﻨﺒﺶ در آن زﻳﺎد اﺳﺖ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﻧﺨﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬ ‫در واﻗﻊ ﻧﻘﺎش ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ وﺟﻮه ﻣﺸﺘﺮك ﻃﺮح ﺧﻮد را در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﻓﻀﺎ و ﻣﻜﺎن دﻳﻮار ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ در ﻣﻮﺿﻮع ﻣﻲ ﻛﺎود‪،‬‬ ‫ﺑﻠﻜﻪ اﺳﺎس ﻛﺎر ﺧﻮد را در ﻃﺮح و ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺑﻨﺪي اش‪ ،‬ﺑﺮ ﺧﺼﻠﺖ ﻫﺎي اﻧﺘﺰاﻋﻲ آن در ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺑﺎ ﻓﻀﺎ و ﻣﻜﺎن‪،‬‬ ‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ‪ (Granger, 1934) .‬‬

‫‪ -6-3‬ﻛﻴﻔﻴﺖ دﻳﻮار‬ ‫دﻳﻮار ﻧﮕﺎري ﺑﺎﻳﺪ داراي ﻛﻴﻔﻴﺖ دﻳﻮاري ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻫﺮﭼﻨﺪ وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪ ،‬ﻣﺸﺨﺺ و ﻣﺪون ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻟﻴﻜﻦ ﻧﻮﻋﻲ‬ ‫ﺧﺼﻠﺖ ﺟﺪاﻳﻲ ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﻣﻄﻠﻮب اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻳﻚ ﺳﻮ درﺻﺪي از ﺗﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﻌﻤﺎري و ﻛﺎرﺑﺮي ﻓﻀﺎي داﺧﻠﻲ و ﺧﺎرﺟﻲ‬ ‫را ﺿﺮوري ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ در ﻣﻮاردي ﻛﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ در ﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮد‪ ،‬اﻳﻦ‬ ‫اﺣﺴﺎس ﺑﻪ اﻧﺴﺎن دﺳﺖ ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﺳﻄﺢ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺷﺪه ﺻﺮﻓﺎً ﺟﻨﺒﻪ ي زﻳﻨﺘﻲ‪ ،‬آن ﻫﻢ از ﻧﻮع ﺗﺤﻤﻴﻠﻲ دارد‪ .‬ﻧﻮﻋﻲ‬ ‫ﺑﺮداﺷﺖ راﻳﺞ ﻣﻲ ﮔﻮﻳﺪ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻮاره ﺣﺎﻟﺖ دوﺑﻌﺪي و ﺗﺰﺋﻴﻨﻲ دﻳﻮار ﻧﮕﺎري را ﺣﻔﻆ ﻧﻤﻮد و از ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﮔﺴﺘﺮه‬ ‫ﻣﺴﻄﺢ دﻳﻮار ﻏﺎﻓﻞ ﻧﺸﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﻣﻮﺿﻮع ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬واﻗﻊ ﮔﺮا‪ ،‬ﺗﺰﺋﻴﻨﻲ ﻳﺎ اﻧﺘﺰاﻋﻲ‪ ،‬آﻧﭽﻪ ﻫﺮﮔﺰ‬ ‫ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻓﺮاﻣﻮش ﻛﺮد آن اﺳﺖ ﻛﻪ در دﻳﻮار ﺑﻪ اﺻﻄﻼح ﺳﻮراخ )ﺣﻔﺮه( اﻳﺠﺎد ﻧﺸﻮد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ اﻋﺘﺮاف ﻛﺮد ﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﺑﺮﺧﻲ‬ ‫از ﻧﻘﺎﺷﺎن ﻣﻮﻓﻖ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﻛﻢ ﺗﻮﺟﻬﻲ ﻧﻤﻮده اﻧﺪ و ﺣﺎﺻﻞ ﻛﺎرﺷﺎن ﺑﺎﻋﺚ ﻧﻮﻋﻲ اﺧﺘﻼل دﻳﺪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﺳﻔﺎرﺷﻲ ﻛﻪ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﺑﺮاي ﻳﻚ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮد‪ ،‬ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﻲ‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ در ﭼﻨﻴﻦ ﺷﺮاﻳﻄﻲ‪ ،‬ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ ﺧﺎص اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﻧﺘﺨﺎب روش اﺟﺮاي ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺑﻪ‬ ‫ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ واﮔﺬار ﻧﺸﻮد و او ﻣﺠﺒﻮر ﺑﺎﺷﺪ از ﺧﻮاﺳﺖ ﺳﻔﺎرش دﻫﻨﺪه ﭘﻴﺮوي ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد‪ ،‬ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن‬ ‫ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻘﺎش ﻧﺎﭼﺎر ﺑﻪ ﺗﻠﻔﻴﻖ ﭼﻨﺪ روش ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و ﺑﻪ اﺻﻄﻼح اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻧﻮآوراﻧﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫اﮔﺮ ﺑﺨﻮاﻫﻴﻢ وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي دﻳﻮار ﻧﮕﺎري را ﺑﺎ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺳﻪ ﭘﺎﻳﻪ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺧﻮاﻫﻴﻢ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﻧﻘﺎش‬ ‫دﻳﻮاري ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺗﻔﻨﻦ و ﻟﺬت ﺧﻮﻳﺶ دﺳﺖ ﺑﻪ ﻗﻠﻢ ﺑﺒﺮد و از ﻫﻨﮕﺎم درﻳﺎﻓﺖ ﺳﻔﺎرش ﻛﻪ اﻧﮕﻴﺰه ي اﺻﻠﻲ ﻛﺎر‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 50 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫وي اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻮاره در اﺧﺘﻴﺎر ﺷﺮاﻳﻂ و ﺑﻪ ﺗﻌﺒﻴﺮ دﻳﮕﺮ ﻛﺎﻣﻼً اﻧﻌﻄﺎف ﭘﺬﻳﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان‬ ‫اﻧﺘﻈﺎر داﺷﺖ ﻛﺎري ﺷﺎﻳﺴﺘﻪ و راﺿﻲ ﻛﻨﻨﺪه اﻧﺠﺎم ﮔﺮدد‪) .‬ﺣﺴﺎﻣﻲ ‪ (1388 ،‬‬

‫‪ -7-3‬دﻳﻮار ﺑﻪ ﺟﺎي ﺑﻮم‬ ‫ﺑﺮاي اﺟﺮاي اﺻﻮﻟﻲ ﻳﻚ دﻳﻮار ﻧﮕﺎري‪ ،‬ﺑﻪ ﺟﺰ ﻣﻮاردي ﻛﻪ اﺷﺎره ﺷﺪ )ﻣﻮارد ﭘﻨﺠﮕﺎﻧﻪ و ﻛﻴﻔﻴﺖ دﻳﻮاري(‪ ،‬ﻗﺒﻞ از ﻫﺮ‬ ‫ﭼﻴﺰ ﻳﻚ دﻳﻮار ﻛﻪ از ﻫﺮ ﻧﻈﺮ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻴﺎزﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻘﺎش دﻳﻮارﻧﮕﺎر ﺑﺎﺗﺠﺮﺑﻪ ﻗﺒﻞ از اﻧﺠﺎم ﻫﺮ ﻛﺎري‬ ‫ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ دﻳﻮار‪ ،‬اﻳﻦ ‪ 3‬ﻣﻮرد اﺻﻠﻲ را در ﻧﻈﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد ‪:‬‬ ‫‪ -1‬دﻳﻮار ﺳﺎﻟﻢ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬‬ ‫‪ -2‬دﻳﻮار ﺧﺸﻚ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬‬ ‫‪ -3‬ﺳﻄﺢ دﻳﻮار زﺑﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫داﺷﺘﻦ اﻃﻼﻋﺎت ﻛﺎﻓﻲ از وﺿﻌﻴﺖ دﻳﻮار ﭘﻴﺶ از ﻫﺮ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺿﺮوري اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ اﮔﺮ ﻣﺤﻞ ﻛﺎر داراي رﻃﻮﺑﺖ ﺑﻴﺶ‬ ‫از ﺣﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻧﻤﻲ ﺗﻮان روﺷﻲ ﺑﺮﮔﺰﻳﺪ ﻛﻪ از اﻳﻦ ﺣﻴﺚ ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﺮ ﻧﻮع ﻃﺮﺣﻲ را ﺑﺎ ﻫﺮ روﺷﻲ‬ ‫ﻧﻤﻲ ﺗﻮان اﺟﺮا ﻧﻤﻮد‪ .‬در ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﻣﺮاﺣﻞ ﻛﺎر ﺑﻪ ﻃﻮر زﻧﺠﻴﺮوار ﺑﻪ ﻫﻢ ارﺗﺒﺎط دارد‪ .‬در ﻫﺮ ﺣﺎل ﺧﺸﻚ ﺑﻮدن‬ ‫زﻣﻴﻨﻪ اﻫﻤﻴﺖ اﺳﺎﺳﻲ دارد‪ .‬رﻃﻮﺑﺖ ﺑﻪ ﻫﺮ دﻟﻴﻞ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻧﻮ ﺑﻮدن ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻳﺎ ﻧﺸﺖ آب از ﻟﻮﻟﻪ ﻫﺎ ﻳﺎ اﻧﺘﻘﺎل ﻧﻢ از‬ ‫زﻣﻴﻦ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﻣﻬﺎر ﺷﻮد‪ .‬ﻻزم ﺑﻪ ذﻛﺮ اﺳﺖ ﺳﻔﻴﺪك روي دﻳﻮار ﻳﻜﻲ از ﻧﺸﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﻧﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﺎ ﻛﻪ‬ ‫ﺣﺘﻲ ﺷﺴﺘﻦ اﻳﻦ ﻧﻤﻚ ﻫﺎي ﺷﻮره اي ﺑﺎ ﺑﺮس ﻧﻤﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺤﻮ ﻋﺎﻣﻞ اﺻﻠﻲ ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪن آﻧﻬﺎ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪،‬‬ ‫ﻧﻘﺎش ﻛﻪ ﻣﺴﺌﻮل اﺟﺮاي ﻛﺎر ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺗﺎ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ دﻟﻴﻞ رﻃﻮﺑﺖ ﻣﻌﻠﻮم و رﻓﻊ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﻘﺎﺷﻲ‬ ‫اش را در ﻣﻌﺮض ﺧﻄﺮ ﻗﺮار دﻫﺪ‪.‬‬ ‫در روش ﻫﺎﻳﻲ از ﺟﻤﻠﻪ ﺗﻜﻪ ﭼﺴﺒﺎﻧﻲ و ﻳﺎ اﺗﺼﺎل ﻗﻄﻌﺎﺗﻲ ﺑﺮش ﺧﻮرده از ﻓﻠﺰ ﻳﺎ ﻓﺎﻳﺒﺮﮔﻼس ﻳﺎ ﭼﻮب و ﻏﻴﺮه ﺑﺮ‬ ‫دﻳﻮار‪ ،‬ﻟﺰوﻣﻲ ﻧﺪارد ﻛﻪ ﺳﻄﺢ دﻳﻮار زﺑﺮ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺜﺎل ﺑﺮ روي دﻳﻮاري ﻛﻪ ﺳﻄﺢ آن از ﮔﺮاﻧﻴﺖ ﭘﻮﺷﻴﺪه‬ ‫ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺗﻮان اﻳﻦ ﻋﻤﻠﻴﺎت را اﻧﺠﺎم داد‪) .‬ﻫﻤﺎن ‪ (1388 ،‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 51 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ -8-3‬روش ﻫﺎي اﺟﺮاي دﻳﻮار ﻧﮕﺎري‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ ﺗﻜﻨﻴﻚ ﻫﺎي دﻳﻮار ﻧﮕﺎري را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺗﺤﺖ دو دﺳﺘﻪ ي ﻛﻠﻲ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻛﺮد‪:‬‬ ‫‪ -1-8-3‬روش ﻫﺎي ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ‪ ‬‬ ‫در روش ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﻧﻘﺎش ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ روي دﻳﻮار ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‪ ،‬ﺑﻌﺪ از زﻳﺮﺳﺎزي ﻫﺎي ﻻزم‪ ،‬ﻻﻳﻪ ﻫﺎي‬ ‫رﻧﮕﻲ و ﻣﻮاد ﺗﻜﻤﻴﻠﻲ را ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺑﻪ اﺟﺮا در ﻣﻲ آورد‪ .‬ﻧﻘﺎﺷﺎن دوران رﻧﺴﺎﻧﺲ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﺎ اﻳﻦ روش‬ ‫ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫‪ -2-8-2‬روش ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ‪ ‬‬ ‫در روش ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ‪ ،‬ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ واﺣﺪﻫﺎ ﻳﺎ ﻗﻄﻌﻪ ﻫﺎﻳﻲ از ﻛﻞ ﻧﻘﺎﺷﻲ را ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪ ﻣﻲ ﺳﺎزد و ﺳﭙﺲ آﻧﻬﺎ را‬ ‫ﭘﺲ از ﻋﻤﻠﻴﺎت ﺧﺎﺻﻲ از ﺟﻤﻠﻪ ﺷﻤﺎره ﮔﺬاري ﻗﻄﻌﺎت ﻃﺒﻖ روش ﺧﺎﺻﻲ روي دﻳﻮار ﻧﺼﺐ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬‬ ‫)‪(Hamilton, 1994‬‬

‫‪ -9-3‬ﺗﻜﻨﻴﻚ ﻫﺎي اﺟﺮاي دﻳﻮار ﻧﮕﺎري ‪ ‬‬ ‫‪ -1-9-3‬روش ﻫﺎي ﺧﺸﻚ ‪ ‬‬ ‫اﻳﻦ روش ﻫﺎ را ﺑﺎﻳﺪ روي ﺳﻄﻮح ﻛﺎﻣﻼً ﺧﺸﻚ اﻧﺠﺎم داد و ﻏﺎﻟﺒﺎً داراي ﻃﺒﻴﻌﺘﻲ ﺣﺴﺎس و ﺗﺄﺛﻴﺮﭘﺬﻳﺮ در‬ ‫ﻣﻘﺎﺑﻞ ﺷﺮاﻳﻂ ﺟﻮي اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ (1-1‬ﺗﻜﻨﻴﻚ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺑﺎ رﻧﮓ ﻫﺎي ﻣﺎده ﭘﻨﻴﺮي ‪ ‬‬ ‫‪ (2-1‬ﺗﻜﻨﻴﻚ رﻧﮓ و روﻏﻦ ‪ ‬‬ ‫‪ (3-1‬ﺗﻜﻨﻴﻚ ﺗﻤﭙﺮا ‪ ‬‬ ‫‪ (4-1‬ﺗﻜﻨﻴﻚ ﺳﻴﻠﻴﻜﺎت ‪ ‬‬ ‫‪ (5-1‬ﺗﻜﻨﻴﻚ اﺳﻜﺎﻟﻴﻮﻻ ‪ ‬‬ ‫‪ (6-1‬ﺗﻜﻨﻴﻚ ﻣﻮزاﺋﻴﻚ ﻛﺎري ‪ ‬‬ ‫‪ (7-1‬ﺗﻜﻨﻴﻚ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺑﺎ ﻟﻌﺎب ﭼﻴﻨﻲ ‪ ‬‬ ‫‪ -2-9-3‬روش ﻫﺎي ﺧﻴﺲ ‪ ‬‬ ‫‪ (1-2‬ﺗﻜﻨﻴﻚ ﻓﺮﺳﻚ ‪ ‬‬ ‫ﻓﺮﺳﻚ ﻧﺎﻣﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺳﺮ ﻧﺎآﮔﺎﻫﻲ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻧﻮع ﻧﻘﺎﺷﻲ در اﺑﻌﺎد ﺑﺰرگ اﻃﻼق ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﻓﺮﺳﻚ از ﻳﻚ واژه ي ﻻﺗﻴﻦ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ ﻧﻘﺎﺷﻲ روي آﻫﻚ ﺗﺎزه ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ .‬از ﻧﮕﺎه ﺗﺎرﻳﺨﻲ اﻳﻦ‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 52 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫روش داراي ﻗﺪﻣﺘﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻃﻮﻻﻧﻲ اﺳﺖ و در ﻳﻮﻧﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎن و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در اﻣﭙﺮاﻃﻮري روم ﺑﻪ ﻓﺮاواﻧﻲ اﺟﺮا‬ ‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ (2-2‬ﺗﻜﻨﻴﻚ دﻳﻮار ﺧﺮاﺷﻲ ‪ ‬‬ ‫‪ (3-2‬ﺗﻜﻨﻴﻚ ﺣﺠﺮه اي ‪ ‬‬ ‫)‪(Nordmark, 1987‬‬

‫‪ -10-3‬ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺮب دﻳﻮار ﻧﮕﺎري‬ ‫‪ -1-10-3‬آﻟﻮدﮔﻲ ﻫﺎي ﺟﻮي‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﻋﻮارض را ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺻﺪﻣﻪ ﺑﻪ آﺛﺎر دﻳﻮاري ﻳﺎ ﻏﻴﺮ از آن ﮔﺮدد‪ ،‬ﺑﻪ دو دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﻃﺒﻴﻌﻲ‪ ،‬ﻫﺮﭼﻨﺪ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻋﺠﻴﺐ ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﺑﺮﺳﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﮔﺮوﻫﻲ از ﻣﻮاد ﻣﻮﺟﻮد در ﻫﻮا ﺑﻪ ﻃﻮر ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﻲ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي آﺛﺎر ﻫﻨﺮي ﻣﺸﻜﻞ اﻳﺠﺎد ﻛﻨﺪ‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ي اﻳﻦ ﻣﻮاد دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در اﺛﺮ ﺗﻨﻔﺲ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮدات زﻧﺪه در ﻣﻜﺎن ﻫﺎي ﺑﺪون ﺗﻬﻮﻳﻪ ﻫﻤﭽﻮن ﻏﺎرﻫﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ‪ ،‬ذرات ﻣﻌﻠﻘﻲ در‬ ‫ﻫﻮا وﺟﻮد دارد ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً از ﺳﻴﻠﻴﻜﺎت ﻫﺎ ﻳﺎ ﻛﺮﺑﻨﺎت ﻛﻠﺴﻴﻢ ﻛﻪ از ﺧﺎك ﻧﺎﺷﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬ﻳﺎ ﻛﻠﺮﻳﺪﻫﺎ ﻳﺎ‬ ‫ﺳﻮﻟﻔﺎت ﻓﻠﺰات ﻗﻠﻴﺎﻳﻲ ﻛﻪ از درﻳﺎ ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ اذﻋﺎن داﺷﺖ اﻳﻦ ذرات رﻳﺰ و ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺒﻚ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي‬ ‫ﭘﺎﻳﺪار ﻫﻤﻮاره در ﻫﻮا ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬‬ ‫‪ .2‬ﻧﻮع دﻳﮕﺮ آﻟﻮدﮔﻲ ﺟﻮي ﻣﺼﻨﻮﻋﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻏﻠﺐ ﻣﻨﺸﺄ اﻧﺴﺎﻧﻲ دارد‪ .‬اﺳﻴﺪ ﺳﻮﻟﻔﻮرﻳﻚ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه رﻃﻮﺑﺖ‬ ‫ﻣﻮﺟﻮد در ﻫﻮا ﺑﺮاي ﻣﻮاد داراي آﻫﻚ ﻫﻤﭽﻮن ﺳﻨﮓ ﻣﺮﻣﺮ و ﺳﻨﮓ آﻫﻚ زﻳﺎن ﺑﺎر اﺳﺖ‪ .‬اﺳﻴﺪ ﺳﻮﻟﻔﻮرﻳﻚ‬ ‫در ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺑﺎ ﻣﻮاد آﻫﻜﻲ ﺑﻪ ﺳﻮﻟﻔﺎت ﻛﻠﺴﻴﻢ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد و روي ﺳﻄﺢ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري ﻫﻤﭽﻮن‬ ‫ﻓﺮﺳﻚ رﺳﻮب ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺟﺰ اﻳﻦ ﻣﺎده ي آﻻﻳﻨﺪه‪ ،‬ﺑﻪ ذرات رﻳﺰ ﻧﺎﺷﻲ از ﺳﻮﺧﺘﻦ ﻣﻮاد ﻧﻔﺘﻲ ﻫﻤﭽﻮن‬ ‫ﺳﻮﺧﺖ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ و ﺗﻮﻟﻴﺪات ﺻﻨﻌﺘﻲ ﻛﺎرﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮي ﻛﻪ ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد رﺳﻮب ﻫﺎي آﻻﻳﻨﺪه‬ ‫روي ﺳﻄﻮح ﻣﻲ ﮔﺮدد ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻳﺪ اﺷﺎره ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﺗﺤﻘﻴﻘﺎت اﻧﺠﺎم ﮔﺮﻓﺘﻪ درﺑﺎره ي ﻣﻴﺰان ﺗﺄﺛﻴﺮ آﻟﻮدﮔﻲ ﻫﻮا در ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺑﺰرگ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﻋﻮاﻗﺐ ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب‬ ‫آﻟﻮدﮔﻲ ﻫﺎ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﺑﺮ ﺳﻼﻣﺘﻲ اﻧﺴﺎن ﻋﻮارض ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب دارد‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺳﻨﮓ و ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ در ﻳﻚ ﺑﻨﺎ و ﻧﻴﺰ‬ ‫ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري ﻣﻮﺟﻮد را ﻧﻴﺰ ﻣﺘﺄﺛﺮ ﻣﻲ ﺳﺎزد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﮔﺎزﻫﺎي ﻣﺘﺼﺎﻋﺪ ﺷﺪه از دودﻛﺶ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎ و ﻳﺎ‬ ‫ﻣﺤﻠﻮل ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪه از ﻛﺮﺑﻨﺎت ﻛﻠﺴﻴﻢ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه اﺳﻴﺪ ﻛﺮﺑﻨﻴﻚ ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪه ﺑﺎ رﻃﻮﺑﺖ و دي اﻛﺴﻴﺪ ﻛﺮﺑﻦ ﻣﻮﺟﻮد در‬ ‫ﻫﻮا‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﺗﺨﺮﻳﺒﻲ ﺑﺎﻻﻳﻲ را ﺑﻪ وﺟﻮد آورد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺧﻄﺮﻧﺎك ﺗﺮﻳﻦ ﺧﺴﺎرت‪ ،‬ﻧﺎﺷﻲ از ﻏﺒﺎر و داﻧﻪ ﻫﺎي رﻳﺰ‬ ‫ﺣﺎوي ﻣﻮاد ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ اﻳﻦ ذرات ﺑﺴﻴﺎر رﻳﺰ ﺑﺮ ﻫﺮ ﺳﻄﺤﻲ ﻣﻲ ﻧﺸﻴﻨﺪ و ﺑﺎران ﺑﻪ ﺟﺎي ﺷﺴﺘﻦ و‬ ‫ﭘﺎك ﻛﺮدن اﻳﻦ ﻏﺒﺎر‪ ،‬ﻣﺎده ي ﻗﺎﺑﻞ ﺣﻞ آن را ﺟﺎ ﺑﻪ ﺟﺎ ﻛﺮده و ﺑﺮ ﺳﻄﺢ ﭘﺨﺶ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﻣﻤﻜﻦ‬ ‫اﺳﺖ ﺟﺬب ﺷﺪه و ﺻﺪﻣﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮي ﭘﺪﻳﺪ آورد‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 53 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ -2-10-3‬ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻣﺎ‬ ‫ﻧﻮﺳﺎن دﻣﺎ در ﺑﺮوز ﺻﺪﻣﺎت وارده ﺑﻪ آﺛﺎر ﻫﻨﺮي ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻬﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ وﻳﮋه در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ اﺟﺰاي ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻫﻨﺪه ي‬ ‫اﺛﺮ ﺣﺎوي ﻣﻮاد ﺳﻨﮕﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﺳﺮﻣﺎ‪ ،‬ﻳﺨﺒﻨﺪان و ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺎﮔﻬﺎﻧﻲ دﻣﺎ ﺑﻪ وﻳﮋه ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ رﻃﻮﺑﺖ‬ ‫ﻫﻤﺮاه ﺷﻮد‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﻓﺮوﭘﺎﺷﻲ ﺳﻄﻮح ﮔﺮدد‪ .‬ﻳﻜﻲ از راه ﻫﺎي ﭘﺎﻳﻴﻦ آوردن ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻣﺨﺮب ﻧﺎﺷﻲ از ﺗﻐﻴﻴﺮ‬ ‫ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ ي دﻣﺎ‪ ،‬ﻋﺎﻳﻖ ﺑﻨﺪي اﺛﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺧﻮد ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﭘﺎﻳﻴﻦ آوردن ﺗﻐﻴﻴﺮات دﻣﺎي ﺳﻄﺢ ﮔﺮدد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ از‬ ‫ﺗﻔﺎوت دﻣﺎ و ﻟﺬا ﻧﻮﺳﺎﻧﺎت ﺣﺠﻢ ﻣﻮاد ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻲ روﺷﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺗﺨﺘﻪ ﺑﻨﺪي وﺟﻮد‬ ‫داﺷﺖ‪ .‬در اﻳﻦ روش ﻧﻮﻋﻲ ﻓﻀﺎ در ﻗﺴﻤﺖ زﻳﺮ ﻣﻼط اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ ﺗﺎ در ﻋﻴﻦ ﺣﻔﻆ اﺳﺘﺤﻜﺎم ﻻﻳﻪ ي ﻧﻘﺎﺷﻲ در‬ ‫زﻳﺮ آن و ﻣﺎﺑﻴﻦ ﻣﻼط و ﺳﻄﺢ زﻳﺮﻳﻦ ﻛﻪ ﻣﻌﻤﻮﻻً آﺟﺮي ﺑﻮده‪ ،‬ﺣﺎﻟﺘﻲ ﭘﻴﺶ آﻳﺪ ﻛﻪ در ﺻﻮرت ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻣﺎ و اﻳﺠﺎد‬ ‫ﺣﺎﻟﺖ اﻧﺒﺴﺎط از ﺑﺮوز ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﮕﻲ ﻫﺎﻳﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﺗﺮك ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از رﺳﻴﺪن‬ ‫رﻃﻮﺑﺖ ﺑﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻧﻴﺰ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ -3-10-3‬ﻣﻴﻜﺮو ارﮔﺎﻧﻴﺰم ﻫﺎي ﻃﺒﻴﻌﻲ‬ ‫از ﻣﻴﺎن ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﻬﻢ ﺻﺪﻣﻪ رﺳﺎن ﺑﻪ آﺛﺎر ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﻣﻮﺟﻮداﺗﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﻗﺎرچ‪ ،‬ﺟﻠﺒﻚ‪ ،‬ﮔﻠﺴﻨﮓ و ﻣﺎﻧﻨﺪ آن اﺷﺎره ﻛﺮد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺨﺮب ﺑﻴﻮﻟﻮژﻳﻜﻲ در ارﺗﺒﺎط ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺑﺎ رﻃﻮﺑﺖ ﻣﻮﺟﻮد در ﻫﻮا ﻋﻤﻞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ‬ ‫ﻫﺮﭼﻪ رﻃﻮﺑﺖ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬رﺷﺪ اﻳﻦ ﻋﺎﻣﻞ ﻧﻴﺰ ﺳﺮﻳﻊ ﺗﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻟﻜﻪ ﻳﺎ ﻧﻘﻄﻪ ﻫﺎي رﻳﺰ رﻧﮕﺎرﻧﮓ روي‬ ‫ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻟﻜﻪ ﻫﺎي رﻳﺰ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮداﺷﺖ‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪن ﺑﺮﺧﻲ از آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ‬ ‫ﭘﻴﺪاﻳﺶ ﺣﻔﺮه ﻫﺎي رﻳﺰ ﺗﺮﻣﻴﻢ ﻧﺸﺪﻧﻲ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﻮد و در ﺻﻮرت ﻋﺪم رﺳﻴﺪﮔﻲ ﺳﺮﻳﻊ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺗﻤﺎﻣﻲ ﺳﻄﺢ اﺛﺮ‬ ‫ﻧﺎﺑﻮد ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﺑﺮوز ﺻﺪﻣﺎت ﺟﺒﺮان ﻧﺎﭘﺬﻳﺮ ﺑﻪ اﺛﺮ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻮاره رﻃﻮﺑﺖ و ﻣﻨﺸﺄ ﭘﺪﻳﺪ آوردﻧﺪه‬ ‫آن را در ﻧﻈﺮ داﺷﺖ و در ﺻﻮرت ﻧﻴﺎز ﻣﻬﺎر ﻛﺮد‪.‬‬ ‫‪ -4-10-3‬ﺑﺎد‬ ‫ﺳﺎﻳﺶ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ي ﺑﺎد ﺻﻮرت ﻣﻲ ﭘﺬﻳﺮد‪ .‬وزش ﺑﺎد ﺑﺎﻋﺚ اﻓﺰاﻳﺶ ﺗﻤﺎس ﮔﺮد و ﺧﺎك و‬ ‫آﻟﻮدﮔﻲ ﻣﻮﺟﻮد در ﻫﻮا ﺑﺎ ﺳﻄﺢ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ وزش ﺑﺎد ﺑﻪ دﻟﻴﻞ وﺿﻌﻴﺖ ﻣﻜﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫ﺻﻮرت ﺧﺎص و ﻣﺜﻼً در ﻳﻚ ﻣﺠﺮاي ﺧﺎص اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ در ﭼﻨﻴﻦ ﺣﺎﻟﺘﻲ‪ ،‬ﻗﺴﻤﺖ ﻫﺎﻳﻲ از ﻧﻘﺎﺷﻲ دﭼﺎر‬ ‫ﺻﺪﻣﺎت ﻣﻀﺎﻋﻒ ﻣﻲ ﮔﺮدد‪ .‬ﻗﺮار دادن ﻣﺎﻧﻊ ﻳﺎ ﻣﻮاﻧﻌﻲ در ﻣﺴﻴﺮ ﻛﻮران ﺑﺎد ﻫﻤﭽﻮن ﮔﻴﺎﻫﺎن ﺛﺎﺑﺖ ﻳﺎ ﮔﻠﺪان‪ ،‬ﻗﺮار‬ ‫دادن ﺑﺎدﺷﻜﻦ ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ ﻣﺴﻴﺮ ﺟﺮﻳﺎن ﻫﻮا‪ ،‬ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﭘﻮﺷﺎﻧﺪن ﺳﻄﺢ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺻﻔﺤﻪ ﻫﺎي ﺷﻔﺎف‪ ،‬از‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ راه ﻫﺎي ﻣﻬﺎر وزش ﺑﺎد ﺑﻪ اﺛﺮ ﻧﻘﺎﺷﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺪﻳﻬﻲ اﺳﺖ ﻫﺮ ﻛﺪام از اﻳﻦ راه ﻫﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻋﻮارض دﻳﮕﺮي را‬ ‫ﭘﺪﻳﺪ آورد ﻛﻪ ﺳﺎده ﺗﺮﻳﻦ اﻳﻦ ﻋﻮارض ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻟﻄﻤﻪ زدن ﺑﻪ زﻳﺒﺎﻳﻲ و ﻧﻤﺎي ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 54 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ -5-10-3‬اﺷﻌﻪ ﺧﻮرﺷﻴﺪ‬ ‫ﻧﻮر آﻓﺘﺎب ﺑﻪ دﻟﻴﻞ دارا ﺑﻮدن اﺟﺰاي ﻣﺎدون ﻗﺮﻣﺰ و ﻓﺮاﺑﻨﻔﺶ و در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد ﺑﺎ اﻓﺰاﻳﺶ ﺣﺮارت ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ‬ ‫ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺻﺪﻣﻪ ﺑﺰﻧﺪ‪ .‬آﺳﻴﺒﻲ ﻛﻪ در اﻳﻦ ﺣﺎﻟﺖ ﺑﻪ اﺛﺮ وارد ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﻪ واﺳﻄﻪ ي ﺑﺮوز اﻧﺒﺴﺎط در ﻣﻮاد ﺑﺴﺘﻨﺪه ي‬ ‫رﻧﮓ و ﻣﻼﻃﻲ ﻛﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻤﻮاره اﺳﺘﺤﻜﺎم ﺧﻮد را ﺣﻔﻆ ﻛﻨﺪ‪ ،‬اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺎﺻﻞ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﻻﻳﻪ ﻫﺎي رﻧﮕﻲ دﭼﺎر ﺗﺮك‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﭘﻮﺳﺘﻪ ﻣﻲ ﮔﺮدد و در ﻣﻌﺮض رﻳﺨﺘﮕﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﻧﻮﻋﻲ رﻧﮓ‬ ‫ﭘﺮﻳﺪﮔﻲ در رﻧﮕﻲ ﻛﻪ از ﻧﻈﺮ دوام و ﻣﻘﺎوﻣﺖ در ﺑﺮاﺑﺮ اﺷﻌﻪ ي آﻓﺘﺎب ﺿﻌﻴﻒ اﺳﺖ ﭘﺪﻳﺪ آﻳﺪ ﻛﻪ در ﻫﺮ دو ﺻﻮرت‬ ‫ﺑﺎﻋﺚ ﺟﺪا ﺷﺪن رﻧﮓ از ﺳﻄﺢ ﻛﺎر ﻣﻲ ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫‪ -6-10-3‬رﺳﻮﺑﺎت‬ ‫اﻳﻦ ﻧﻮع ﻣﻮاد ﺣﺎﻟﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ دارﻧﺪ و از ﻣﻨﺸﺄﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻧﺸﺌﺖ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ رﺳﻮﺑﺎت ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ ﮔﺮد و ﺧﺎك‪ ،‬دود‪ ،‬ﻓﻀﻮﻻت ﺣﺸﺮات ﻫﻤﭽﻮن زﻧﺒﻮر و ﺑﺮﺧﻲ ﺟﺎﻧﻮران ﺑﺰرگ ﺗﺮ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺧﻔﺎش و ﻏﻴﺮه ﮔﺮدد‪ .‬ﺑﻪ‬ ‫دﻟﻴﻞ ﺗﺄﺛﻴﺮات ﻗﻠﻴﺎﻳﻲ ﻳﺎ اﺳﻴﺪي ﻧﺎﺷﻲ از رﺳﻮﺑﺎت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﻳﺪ اﻧﺘﻈﺎر ﺗﻐﻴﻴﺮ رﻧﮓ ﻣﻮﻗﺖ ﻳﺎ ﺣﺘﻲ داﺋﻤﻲ اﺛﺮ را داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ رﻫﺎﻳﻲ از ﺷﺮ اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ آﻟﻮدﮔﻲ ﻫﺎ از اوﻟﻮﻳﺖ ﻫﺎي ﻛﺎر ﺣﻔﺎﻇﺖ از ﻳﻚ اﺛﺮ ﻫﻨﺮي اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ -7-10-3‬ﺗﻜﻴﻪ ﮔﺎه‬ ‫ﺗﻜﻴﻪ ﮔﺎه ﻳﺎ ﻧﮕﻬﺪارﻧﺪه ﻣﺤﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﺑﻴﻨﻨﺪه ﻣﻲ رﺳﺪ‪ .‬ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ درﺑﺎره ي ﺗﻜﻴﻪ ﮔﺎه آن‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﺳﻄﺢ ﺑﺎﻳﺪ از اﺳﺘﺤﻜﺎم ﻛﺎﻓﻲ ﺑﺮاي ﻧﮕﻬﺪاري اﺛﺮ ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺻﻮرﺗﻲ ﻛﻪ ﺗﻜﻴﻪ ﮔﺎه ﻧﺘﻮاﻧﺪ ﺑﻪ‬ ‫ﻣﺪت ﻃﻮﻻﻧﻲ در ﺑﺮاﺑﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﺟﻮي ﻣﻘﺎوﻣﺖ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ ،‬اﻣﻜﺎن ﺑﺮوز ﻣﺸﻜﻼت ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻛﻪ در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد ﻧﻴﺰ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺮﻣﺖ‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﭘﺪﻳﺪ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬ﻣﺜﻼً اﮔﺮ دﻳﻮاري داراي ﻧﻤﻚ ﻫﺎي ﻣﺤﻠﻮل ﺑﺎﺷﺪ ﻳﺎ از ﻣﻮاد ﻧﺎﺧﺎﻟﺺ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﭘﺪﻳﺪ‬ ‫آﻣﺪن ﭼﻨﺪﮔﺎﻧﮕﻲ رﻧﮕﻲ روي ﺳﻄﺢ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺤﺘﻤﻞ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪ .‬از ﺳﻮي دﻳﮕﺮ ﺗﺸﻜﻴﻞ دﻳﻮار از ﺳﻄﻮح ﻣﺨﺘﻠﻒ‬ ‫ﻫﻤﭽﻮن ﻧﻴﻤﻲ آﺟﺮ و ﻧﻴﻤﻲ ﺳﻨﮓ از ﻟﺤﺎظ ﻫﺪاﻳﺖ ﮔﺮﻣﺎ و ﺗﻔﺎوت از ﻧﻈﺮ ﻋﺎﻳﻖ ﺣﺮارﺗﻲ ﺑﻮدن ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﺑﺮوز‬ ‫واﻛﻨﺶ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﺒﺨﻴﺮ رﻃﻮﺑﺖ ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﻄﺢ ﮔﺮدد و اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﺑﺮاي اﺛﺮ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺻﺪﻣﺎﺗﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪) .‬ﺣﺴﺎﻣﻲ ‪،‬‬ ‫‪ (1388‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 55 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ -11-3‬اﻧﻮاع دﻳﻮار ﻧﮕﺎري از ﻟﺤﺎظ ﻣﺤﺘﻮا ‪ ‬‬ ‫ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري ﻣﻮﺟﻮد را ﻣﻲ ﺗﻮان در ﻳﻚ دﺳﺘﻪ ﺑﻨﺪي ﻛﻠﻲ ﺑﻪ ‪ 3‬دﺳﺘﻪ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﻛﺮد ‪:‬‬ ‫‪ (1‬دﻳﻮار ﻧﮕﺎري رﺳﻤﻲ‬

‫‪ (2‬دﻳﻮار ﻧﮕﺎري ﻏﻴﺮ رﺳﻤﻲ‬

‫‪ (3‬دﻳﻮار ﻧﮕﺎري ﭘﻮﺷﺎﻧﻨﺪه‬

‫‪ -1-11-3‬دﻳﻮار ﻧﮕﺎري رﺳﻤﻲ‬ ‫دﺳﺘﻪ ي اول دﻳﻮار ﻧﮕﺎري ﻫﺎي رﺳﻤﻲ ﻳﺎ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﺑﺎ ﺿﺎﺑﻄﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﻮﺿﻴﺢ اﻧﻮاع آن ﻣﻲ‬ ‫ﭘﺮدازﻳﻢ ‪:‬‬ ‫‪ -1-1-11-3‬ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺑﺎ ﻧﻮر ‪ :‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﻧﻘﺎﺷﻲ را ﻓﻘﻂ ﺷﺐ ‪ ‬ﻫﺎ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺗﻤﺎﺷﺎ ﻛﺮد‪ .‬ﭼﺮا ﻛﻪ در ﺗﺎرﻳﻜﻲ ﺗﺎزه ﺟﺎن‬ ‫ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﺑﺎ ﺷﺮوع ﺻﺒﺢ آرام آرام ‪ ‬ﻣﺤﻮ ﻣﻲ ﺷﻮد ‪.‬اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻮر در زﻳﺒﺎﺳﺎزي ﺳﺎزه ﻫﺎي ﺷﻬﺮي‪ ،‬آﻟﻮدﮔﻲ ﺑﺼﺮي‬ ‫ﻛﻤﺘﺮي اﻳﺠﺎد‪ ‬ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و از آﻧﺠﺎ ﻛﻪ ﺗﺸﻜﻴﻼت آن ﺛﺎﺑﺖ ﻧﻴﺴﺖ و ﻣﻲ ﺗﻮان ﺗﻨﻮع زﻳﺎدي درآن اﻳﺠﺎد ﻛﺮد‪ ،‬ﻫﺮﮔﺰ ﻛﻬﻨﻪ‬ ‫ﻧﻤﻲ ﺷﻮد و ﭼﺸﻢ ﻫﺎ ﺑﻪ آن ﻋﺎدت ﻧﻤﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬از آن ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻧﻮر ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺧﺸﻦ و‪ ‬ﻧﺎﻣﺘﺠﺎﻧﺲ ﺳﺎزه ﻫﺎ را ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﺑﻪ‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻧﻮﻋﻲ ﺷﻜﻮه و اﺑﻬﺖ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫‪ -2-1-11-3‬ﻧﻘﺎﺷﻲ‪ ‬ﻫﺎي ﺑﺪون ﺿﺎﺑﻄﻪ ‪ :‬ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي ﻣﻤﻨﻮﻋﻪ ﻛﻪ ﺑﺪون‪ ‬ﺿﺎﺑﻄﻪ روي دﻳﻮارﻫﺎ ﻛﺸﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪،‬‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﻳﺎ ﺣﺮف و ﺣﺪﻳﺚ و ﻣﺸﻜﻠﻲ در ﺧﻮد دارﻧﺪ و ﻳﺎ ‪ ‬ﻓﻘﻂ ﻧﺸﺎﻧﻪ دﻫﻦ ﻛﺠﻲ ﻧﻘﺎﺷﺎن ﻏﻴﺮﺣﺮﻓﻪ اي ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ‬ ‫ﻗﻠﻢ ﻣﻮ و اﺳﭙﺮي ﺑﻪ روي دﻳﻮارﻫﺎ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﻛﺎﻓﻲ اﺳﺖ ﮔﺸﺘﻲ در ﻣﺤﻠﻪ ﻫﺎ ﺑﺰﻧﻴﺪ و ﺑﺒﻴﻨﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎري از اﻳﻦ‬ ‫ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎ‪ ‬اﺗﻔﺎﻗﺎً ﻗﺎﺑﻞ ﺗﺄﻣﻞ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪ .‬ﺑﻌﻀﻲ ﻫﺎ ﻫﻢ ﻓﻘﻂ ﺟﺎي ﻛﻤﺒﻮد رﻧﮓ و ﺗﻨﻮع در ﺷﻬﺮك ﻫﺎ را ﭘﺮ‪ ‬ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬ﻛﻤﺘﺮ‬ ‫ﻛﺴﻲ‪ ‬اﻳﻦ ﻧﻮع ﻛﺎر را ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻫﻨﺮ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 61‬ﻧﻤﻮﻧﻪ اي از ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺑﻲ ﺿﺎﺑﻄﻪ در اروﭘﺎ‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 56 ‬‬

‫ﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮاررﻧﮕﺎري‬ ‫ﻓﺼ‬

‫اﻣﺮوزه ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري ﺳﻪ ﺑﻌﻌﺪي ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ و ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار‬ ‫ه‬ ‫ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي ﺳﻪ ﺑﺑﻌﺪي ‪:‬‬ ‫ﻲ‬ ‫‪-3-1-11-3‬‬ ‫ﻣﻌﻤﻮﻻً ﺑﺮ روي‬ ‫ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎ ﻛﻪ ﻮ‬ ‫ﻲ‬ ‫ﺗﺮﻳﻦ ﻋﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﺰﺋﻴﻨﻲ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮﺮي در ﻛﺸﻮرﻫﺎﺎي ﻏﺮﺑﻲ ﺗﺒﺪﻳﻳﻞ ﺷﺪه اﻧﺪ‪ .‬اﻳﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ‬ ‫ﺻﻄﻼح "ﻣﻨﻈﺮﺮﻳﻦ" اﺟﺮا‬ ‫ﺨﺖ و ﻓﺎﻗﺪ ﻃﻃﺮاﺣﻲ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎﺎن ﻫﺎ و اﻟﺒﺘﻪ واﻗﻊ در ﻧﻘﺎط ﻛﺎﻧﻮﻧﻲ و ﺑﻪ اﺻ‬ ‫ﺑﺪﻧﻪ ﻫﻫﺎي وﺳﻴﻊ و ﺗﺨ‬ ‫ﻫﺎي ﺳﺎده و ﺑﺪﻣﻨﻨﻈﺮ ﺳﺒﺐ اﻳﺠ‬ ‫ﻧﺎﻣﻄﻠﻮب دﻳﻮاره ي‬ ‫ب‬ ‫ﺑﺮ از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن اﺛﺮات‬ ‫ﻣﻲ ﮔﺮﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﻋﻼوه ﺮ‬ ‫ﺠﺎد ﺟﺬاﺑﻴﺖ در ﻓﻀﺎﻫﺎي‬ ‫ﺷﮕﺮان ﮔﺮدﻳﺪه اﻧﺪ‪ .‬‬ ‫ﺟﻬﺖ ﺟﺬب ﮔﺮدﺷ‬ ‫ﺷﻬﺮي و ﻋﺎﻣﻠﻲ ﺖ‬ ‫ي‬

‫ﺳﻪ ﺑﻌﺪي روي زﻣﻴﻦ‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 62‬ﻧﻤﻤﻮﻧﻪ اي از ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺳ‬

‫ﺳﻪ ﺑﻌﺪي روي زﻣﻴﻦ‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 63‬ﻧﻤﻤﻮﻧﻪ اي از ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺳ‬

‫ي‬ ‫دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺪ‬ ‫ي‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﮔﻴﺮي از‬

‫‪ 57 ‬‬

‫ﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮاررﻧﮕﺎري‬ ‫ﻓﺼ‬

‫ﺧﻠﻲ و ﻧﻴﺰ‬ ‫ﺟﻨﮓ ﻫﺎي داﺧ‬ ‫ﺷﻬﻴﺪان ‪ :‬ﻣﻜﻜﺰﻳﻜﻲ ﻫﺎ ﺑﺎ ﻛﻛﺸﻴﺪن ﺗﺼﺎوﻳﻳﺮ ﻗﻬﺮﻣﺎﻧﺎن ﺟ‬ ‫ﻧﻘﺎﺷﻲ از ﭼﻬﺮه ﺷ‬ ‫ﻲ‬ ‫‪-4-1-11-3‬‬ ‫ﺠﺎد ﺳﺒﻜﻲ‬ ‫زﻧﺪه ﻧﮕﻪ ﻣﻲ داﺷﺘﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ اﻳﺠ‬ ‫ﺳﻠﺴﻠﻪ ﺟﻨﮓ ﻫﺎي آزادي ﺧﻮد ﺑﺮ روي دﻳﻮارﻫﺎ ﻳﻳﺎد آﻧﻬﺎ را ه‬ ‫ﻪ‬ ‫ارﺗﺒﺎﻃﺶ ﺑﺎ ﺗﻮدة ﻣﺮددم ﻣﺤﻤﻠﻲ‬ ‫ﺶ‬ ‫ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري ﺑﻪ ‪ ‬ﻟﺤﺎظ‬ ‫ﻲ‬ ‫ﺟﺪﻳﺪ در ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺑﺎ ﻧﻧﺎم ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮﻮاري ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺳﺐ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﻨﻨﻴﻢ ﺗﺎ اﺛﺮ‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﺷﻮد ﻛﻪ از ﺗﺗﻜﻨﻴﻚ ﻫﺎ و ﻃﻃﺮح ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳ‬ ‫ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﻧﻘﺎﺷﻲ اﻧﻘﻼب اﺳﺖ‪.‬ااﻟﺒﺘﻪ ﺑﺎﻳﺪ ﻪ‬ ‫ﺐ‬ ‫ﻣﻨﻔﻲ ﻧﮕﺬارد‪ .‬‬

‫‪ : 64‬ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري از ﺷﻬﺪا در ﺗﻬﺮان‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪6‬‬

‫ﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري ﺑﺰرﮔﺪاﺷﺖ ﺷﻬﺪاي وﻳﺘﻨﺎم‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 65‬ﻧﻘﺎ‬

‫ي‬ ‫دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺪ‬ ‫ي‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﮔﻴﺮي از‬

‫‪ 58 ‬‬

‫ﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮاررﻧﮕﺎري‬ ‫ﻓﺼ‬

‫ﺴﺎن ﺧﻄﻮر‬ ‫ﺧﻂ وﺳﻴﻠﻪ اي ﺑﺑﺮاي ﻓﻬﻤﺎﻧﺪن ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻐﺰ اﻧﺴ‬ ‫‪ -5-1-11-3‬دﻳﻮاررﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎ ‪ :‬ددر ﺗﻤﺎم دﻧﻴﺎ ﻂ‬ ‫ﺷﺘﻪ ﻫﻨﺮي ﺑﺴﻴﻴﺎر زﻳﺒﺎ در‬ ‫ﺻﻮرت ﻳﻚ رﺷ‬ ‫ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﺧﻂ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺻ‬ ‫‪،‬‬ ‫ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬در ﻛﺸﻮر ﻣﻣﺎ ﻛﻪ ﻫﻤﻪ ﭼﻴﻴﺰ را ﺑﺎ ﻫﻨﺮ ﻫﻤﻤﺮاه ﻣﻲ‬ ‫ﺳﺖ‪ .‬‬ ‫آﻣﺪه اﺳ‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 66‬دﻳﻮار ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻣﺬﺬﻫﺒﻲ در ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻴﻌﺼﺮ‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 67‬دﻳﻮار ﻧﻮﺷﺘﻪ اﻋﺘﻘﺎددي در ﺗﻬﺮان‬

‫ﻗﺮآن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎ ‪ :‬ﻗﻗﺮآن ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺎ‬ ‫‪ -6-1-11-3‬ن‬ ‫ﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺷﻌﻌﺎر ﻫﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺎﺷﻨﺪ ﻛﻪ ﻗﺼﺪ ﭘﻨﺪ آﻣﻮزي و ﺑﻴﺎن ﻧﻜﺘﻪ‬ ‫ﭘﺲ زﻣﻴﻨﻪ ي ﻲ‬ ‫ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان ﺑﺎ ﺲ‬ ‫ﺟﺎي ﺟﺎي ﺮ‬ ‫ﺑﻪ ﺗﺎزﮔﻲ در ﺟ‬ ‫دارﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﻗﺮآن ﻧﻮﺷﺘﺘﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻪ‬ ‫آﺑﻲ ﺗﻴﺮه دﻳﺪه ﻣﻣﻲ ﺷﻮد و‬ ‫ﻧﺎﻣﻨﺎﺳﺐ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ در ﻧﻬﺎﻳﺖ‬ ‫ﺐ‬ ‫ﻣﻜﺎن ﻫﺎي‬ ‫ﻓﺮﻣﺖ ﺑﺪ و در ن‬ ‫اﻛﺜﺮاً ددر راﺑﻄﻪ ﺑﺎ رﻳﺎ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ و ﺎﺑﺎ رﻧﮓ و ﺖ‬ ‫اﺛﺮ ﺧﻮﺑﻲ از ﺧﻮد ﺑﻪ ﺟﺎي ﻧﮕﺬارد‪.‬‬

‫ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ ن‬ ‫ﺗﻬﺮان‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 68‬ﻧﻤﻮﻮﻧﻪ ﻗﺮآن ﻧﻮﺷﺘﻪ در ﺧ‬

‫ي‬ ‫دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺪ‬ ‫ي‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﮔﻴﺮي از‬

‫‪ 59 ‬‬

‫ﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮاررﻧﮕﺎري‬ ‫ﻓﺼ‬

‫ﻏﻴﺮ رﺳﻤﻲ‬ ‫‪ -2-11‬دﻳﻮار ﻧﮕﺎري ﺮ‬ ‫‪1 -3‬‬ ‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ‬ ‫ﻒ‬ ‫‪-1-2-11-3‬‬ ‫ﻄﻲ اﺳﺖ و‬ ‫اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ اﺛﺮ ﮔﺬاري ﺳﺮﺮﻳﻊ ﻳﺎ ﺧﻂ ﺧﻄ‬ ‫ﺸﺘﻖ ﺷﺪه ﺖ‬ ‫زﺑﺎن اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﻳﻲ ﻣﺸ‬ ‫ﻟﻐﺖ ﮔﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ از واژه ﮔﺮاﻓﻴﻮ در ن‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻦ ﺑﺎ ﻗﻠﻢ ﻓﻠﺰي( در ﻻﺗﻴﻦ ﻋﺎﻣﻴﻴﺎﻧﻪ ﺑﺎز ﮔﺮدد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ واژه ﺑﻪ " ﮔﺮﺮاﻓﺎﻳﺮ" ) ﻦ‬ ‫ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ اﺻﻞ ﻦ‬ ‫ﻣﻲآﻳﺪ‪ .‬ﻣﻨﻈﻮر ن‬ ‫ﻫﺎپ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻲ‬ ‫ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ و ﻧﻴﺰ از ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺻﻠﻲ ﻓﺮﻫﻨﻨﮓ ﻫﻴﭗ پ‬ ‫ﻲ‬ ‫ﻲ ﺑﺨﺸﻲ از ﻫﻫﻨﺮﻫﺎي‬ ‫ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ‬ ‫آن ﺑﺨﺶ از‬ ‫ﭽﻪاي ﺑﺴﻴﺎر ﻛﻬﻬﻦ دارد و‬ ‫در ﻛﻮﭼﻪ و ﺧﻴﺎﺑﺎﺑﺎن و ﺳﻄﺢ ﺷﻬﻬﺮ ﺑﺎ آن ﺑﺮﺧﻮررد ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪ .‬اﻳﻳﻦ ﻫﻨﺮ ﺗﺎرﻳﺨﭽ‬ ‫ﮔﺮاﻓﻴﻚ اﺳﺖ ﻛﻪ ر‬ ‫ﻚ‬ ‫ﻣﺎن ﺑﺎ ﺟﻨﮓ‬ ‫ﺷﺘﻪﻫﺎي ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻏﺎرﻫﺎ و ﻛﺘﻴﺒﻪﻫﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ ددارد‪ .‬در ﺳﺪه ي ﺑﻴﺴﺘﻢ و ﻛﻤﻤﺎﺑﻴﺶ ﻫﻤﺰ ن‬ ‫رﻳﺸﻪ ددر ﺳﻨﮓﻧﻮ ﻪ‬ ‫ﺷﺪ‪ .‬در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮاﻗﻊ اﻳﻦ‬ ‫ﻣﺸﺎﻫﺪه ي درج ﻧﺎم و ﻧﺸﺎن ﮔﺮوهﻫﻫﺎ ﺑﺮ روي دﻳﻮارﻫﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺑﻪ اﻣﺮي ﻋﺎدي ﺷ‬ ‫ه‬ ‫ﺟﻬﺎﻧﻲ دوم‪،‬‬ ‫ﻲ‬ ‫ﻣﺘﻌﺪدي ﺑﻪ ﺧﻮد ﻣﻲﮔﻴﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از اﻳﻦ آﺛﺎر‬ ‫ي‬ ‫ﺳﺒﻚﻫﺎي‬ ‫ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ و ﻚ‬ ‫دﻳﻮارﻧﻮﻮﻳﺴﻲﻫﺎ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﺎ دﻗﺖ و ﻫﻨﺮﺮﻣﻨﺪاﻧﻪ اﺟﺮا ﻲ‬ ‫ﻣﻲﻛﺸﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻤﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺣﺎوي ﻳﻚ ﭘﻴﺎم اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻳﺎ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻛﻪ ﺣﺘﻲ ﺑﺎ‬ ‫ﺑﺎر ﻣﻌﻨﻨﺎﻳﻲ ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﺑﻪ دوش ﻲ‬ ‫ﻄﺎرﻫﺎ رﺳﻢ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺜﺎل دﻳﻮار ﺑﺮﻟﻴﻦ ﻟﺒﺮﻳﺰ از‬ ‫روي دﻳﻮارﻫﺎ‪ ،‬ﺳﺎﺎﺧﺘﻤﺎﻧﻬﺎ و ﻗﻄ‬ ‫ﻫﺎي رﻧﮕﻲ ﺑﺮ ي‬ ‫اﺳﺘﻔﺎدده از اﻓﺸﺎﻧﻪ ي‬ ‫‪(Graffitto, Oxford English Dicctionary , 2‬‬ ‫اﻳﻦ آﺛﺎﺎر ﺑﻮد‪2006) .‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 69‬ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري اﻋﺘﺮﺮاﺿﻲ اﺛﺮ ﺑﻨﻜﺴﻲ‬

‫ﻛﺎر ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً در‬ ‫ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ر‬ ‫ﺼﻲ روي در و دﻳﻮار ﺷﻬﺮ ﻫﺎ و اﻣﺎﻛﻦ ﻋﻤﻮﻣﻣﻲ ﻛﺸﻴﺪه ﻲ‬ ‫ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻫﺎ اﻏﻠﺐ ﺑﺎ اﻧﮕﻴﺰهاي ﺷﺨﺼ‬ ‫ﻲ‬ ‫ﻣﻮاﺟﻪ اﺳﺖ‪ .‬در اداﻣﻪ ﺑﻪ ﻧﺤﻮه ي ﺑﺮﺧﻮرد ﺣﻜﻮﻣﻣﺖ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻠﻒ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﻨﺮ زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ‬ ‫ﻪ‬ ‫ﻣﻨﻊ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‬ ‫ﺟﺎي دﻧﻴﺎ ﺑﺎ ﻊ‬ ‫ﻫﻤﻪ ﺟ‬ ‫ﻣﻲ ﭘﺮددازﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻫﺎي روي دﻳﻮار ﻣﺘﻔﺎوت ﺑﻮده و ﻧﻴﺰ ﻣﺨﺘﺺ ﺳﻦ ﻳﺎ ﻃﺒﻘﻪ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و‬ ‫ﻫﺎي ﺳﺮ دﺳﺘﻲ و ﻳﺎدﮔﺎري ي‬ ‫ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﺑﺎ ﻧﻮﺷﺘﻪ ي‬ ‫ﻲ‬ ‫اﻗﺘﺼﺎددي ﺧﺎﺻﻲ ﻧﻴﺴ‬ ‫ﺴﺖ‪ .‬اﻣﺮوزه ﮔﺮﺮاﻓﻴﺘﻲ ﺑﻴﺶ زاز ﻫﺮ ﻫﻨﺮ دﻳﮕﺮﺮي ﻣﻮرد ﺑﺪ ﻓﻬﻬﻤﻲ و اﺳﺘﻔﺎدده ي ﻧﺎ ﺑﻪ ﺟﺎ واﻗﻊ ﺷﺪه‬ ‫ﺻﻮرت دﻳﻮار ﻧﻮﻮﺷﺘﻪﻫﺎﻳﻲ‬ ‫دﺳﺖ داده و ﺑﻪ ﺻ‬ ‫اﺳﺖ و در ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺸﻮر ﻫﺎ ﺟﻨﻨﺒﻪ ﺗﺄﺛﻴﺮﮔﺬار و ﺑﻴﺎن ﮔﺮاي ﺧﻮد را از ﺖ‬ ‫ي‬ ‫دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺪ‬ ‫ي‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﮔﻴﺮي از‬

‫‪ 60 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫رﻧﮕﺎرﻧﮓ و ﭘﺮﭘﻴﭻ و ﺗﺎب ) ﻛﻪ آن ﻫﻢ ﺧﺎﻟﻲ از ارزش ﻧﻴﺴﺖ ( ﻣﺒﺪل ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎدهﻫﺎي ﻧﺎﺑﺠﺎ و ﻳﻚ ﺟﺎﻧﺒﻪ از‬ ‫ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻫﺎي ﻧﻮﺷﺘﺎري در ﻛﻠﻴﭗ ﻫﺎي وﻳﺪﺋﻮﻳﻲ و ﺗﺒﻠﻴﻎ ﺑﻴﺶ از ﺣﺪ اﻳﻦ رﺳﺎﻧﻪﻫﺎ در ﻣﻨﺴﻮب ﻛﺮدن آن ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ‬ ‫ﻣﻌﺘﺮض ﺳﻴﺎﻫﺎن ﻧﻴﺰ از دﻻﻳﻞ اﺻﻠﻲ اﻳﻦ ﻋﺪم ﺗﻮﺟﻪ و دﺳﺖ ﻛﻢ ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺳﺖ ‪Wikipedia Website, ) .‬‬ ‫‪(2010‬‬

‫‪ -2-2-11-3 ‬ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ‬ ‫اوﻟﻴﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ ي ﻣﺪرن ﮔﻮﻧﻪ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ از ﺷﻬﺮ ﻳﻮﻧﺎن ﻗﺪﻳﻢ اﻓﺴﻴﻮس‪) 1‬واﻗﻊ در ﺗﺮﻛﻴﻪ ﻛﻨﻮﻧﻲ( ﺑﻪ ﺟﺎي ﻣﺎﻧﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫راﻫﻨﻤﺎﻳﺎن ﻣﺤﻠﻲ اﻋﺘﻘﺎد دارﻧﺪ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻳﻚ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﺑﺮاي روﺳﭙﻲ ﮔﺮي ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻤﻮﻧﻪ‪ ،‬روي زﻣﻴﻦ‬ ‫ﻣﻮزاﻳﻴﻜﻲ و ﺳﻨﮕﻲ ﭘﻴﺎده رو ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻳﻚ ﻗﻠﺐ و ﺟﺎي ﭘﺎ ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻳﻚ ﻋﺪد ﺣﻚ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ اﻳﻦ ﺑﻮده ﻛﻪ ﻓﺎﺣﺸﻪ ﺧﺎﻧﻪ اي در ﻧﺰدﻳﻜﻲ وﺟﻮد دارد و ﻋﺪد ﻣﺮﺑﻮط ﻧﻴﺰ ﻧﻤﺎد ﭘﻮل ﭘﺮداﺧﺘﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در رم ﺑﺎﺳﺘﺎن ﻧﻴﺰ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎﻳﻲ از اﻳﻦ ﻗﺒﻴﻞ روي دﻳﻮارﻫﺎ و ﻳﺎدﻣﺎن ﻫﺎ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲ ﺧﻮرد‪ .‬ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ در زﻣﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎن‬ ‫ﻣﻌﻨﺎي ﺿﻤﻨﻲ ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﺑﺎ آﻧﭽﻪ در دﻧﻴﺎي اﻣﺮوز دارﻳﻢ داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻫﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎن‪ ،‬ﻋﺒﺎرات در وﺻﻒ ﻋﺸﻖ‪،‬‬ ‫ﺟﻤﻼت ﻗﺼﺎر ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬و ﻋﺒﺎرات و ﺟﻤﻼت ﺳﺎده ﻓﻬﻢ و ﺳﺎده اﻧﮕﺎراﻧﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻘﺎﺑﻞ ﭘﻴﺎم ﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ‬ ‫ﻣﺮدﻣﻲ اﻣﺮوز اﻳﻦ ﻫﻨﺮ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻓﺮم ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻫﺎي ﺛﺒﺖ ﺷﺪه از زﻣﺎن ﺑﺎﺳﺘﺎن ﻛﻤﻚ زﻳﺎدي ﺑﻪ درك ﺳﺒﻚ زﻧﺪﮔﻲ و ﺗﻔﻜﺮات ﻣﺮدم آن‬ ‫دوران ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻏﻠﻂ ﻫﺎي اﻣﻼﻳﻲ و ﮔﺮاﻣﺮي ﻣﻮﺟﻮد در اﻳﻦ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻫﺎ ﺑﻪ درﺟﻪ ﻓﻬﻢ و ادﺑﻴﺎت ﻣﻮﺟﻮد در آن زﻣﺎن‬ ‫ﺑﺮ ﻣﻲ ﮔﺮدد و ﮔﺎﻫﻲ ﻧﻴﺰ ردﭘﺎﻳﻲ از ﻛﻠﻤﺎت ﻻﺗﻴﻦ در آﻧﻬﺎ ﻳﺎﻓﺖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬در واﻗﻊ ‪ 83‬ﻗﻄﻌﻪ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻳﺎﻓﺖ ﺷﺪه در‬ ‫ﻳﻮﻧﺎن ﻗﺪﻳﻢ ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻛﻨﻨﺪه ي ﺳﻄﺤﻲ از ادﺑﻴﺎت و داﻧﺶ در ﺳﻄﺤﻲ از ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺘﻈﺎري ﻛﻤﺘﺮ از آن ﻣﻲ رود‪.‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﺑﺴﻴﺎري در اﻫﺮام ﺛﻼﺛﻪ ﻣﺼﺮ ﻧﻴﺰ ﻣﻮﺟﻮد اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺧﻮد ﻓﺮﻋﻮن ﻫﺎ و ﻛﺎرﮔﺮان آﻧﺠﺎ ﺛﺒﺖ‬ ‫ﺷﺪه اﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺟﺎﻟﺐ دﻳﮕﺮي در ﭘﻤﭙﻲ ﺑﺮ روي دﻳﻮار ﻳﻚ ﻣﻴﺨﺎﻧﻪ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺘﻪ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﻳﻚ ﻣﺸﺘﺮي ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺷﺪه و ﺑﺮ‬ ‫ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺷﺮاب آﻧﺠﺎ دﻻﻟﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ‪:‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ Ephesus ‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪١‬‬

‫‪ 61 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬ ‫‪2‬‬

‫ﺻﺎﺣﺐ‪ ،‬از دروغ ﻫﺎﻳﺖ ﺷﻜﺎﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﻢ‬ ‫و ﻣﻬﺮ ﺧﺮاﺑﻲ )ﺑﺪﻛﺎري( ﺑﺮ ﭘﻴﺸﺎﻧﻲ ات ﻣﻲ زﻧﻢ‬ ‫ﺗﻮ ﺧﻮدت ﺷﺮاب ﻧﺎب و ﺧﺎﻟﺺ ﻣﻲ ﺧﻮري‬ ‫ﺑﻪ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎﻧﺖ اﻣﺎ‪ ،‬ﺷﺮاب آﺑﻜﻲ ﻣﻲ دﻫﻲ‬ ‫در زﻣﺎن رﻧﺴﺎﻧﺲ ﻧﻴﺰ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪاﻧﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﭘﻴﻨﺘﻮرﻳﭽﻴﻮ‪ ،‬راﻓﺎﺋﻞ ‪ ،‬ﻣﻴﻜﻼﻧﮋ و ﻓﻴﻠﻴﭙﻴﻨﻮ ﻟﻴﭙﻲ ﺑﺮ ﺧﺮاﺑﻪ ﻫﺎي ﻣﻌﺎﺑﺪ ﻧﺮو‬ ‫اﻣﭙﺮاﻃﻮر روم‪ ،‬اﺳﺎﻣﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎﻳﻲ روي دﻳﻮار ﺣﻜﺎﻛﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺳﺮﺑﺎزان ﻓﺮاﻧﺴﻮي اﺳﺎﻣﻲ ﺧﻮد را ﺑﺮ روي ﻳﺎدﻣﺎن ﻫﺎﻳﻲ در دوران ﺟﻨﮓ ﻧﺎﭘﻠﺌﻮن ﺑﺎ ﻣﺼﺮ در دﻫﻪ ‪1790‬‬ ‫ﺣﻜﺎﻛﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪(Stowers, 2009) .‬‬ ‫‪ -3-2-11-3‬ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻣﺪرن‬ ‫ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ اﻣﺮوز اﻏﻠﺐ ﺑﺎ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﻴﭗ ﻫﺎپ و ﺑﺴﻴﺎري از ﺧﺮده ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻛﻪ از ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ زﻳﺮزﻣﻴﻨﻲ‬ ‫ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﻧﺸﺌﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻋﺠﻴﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻣﺎ ﺑﻪ ﻫﺮﺣﺎل ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻓﺮاوان ﻗﺎﺑﻞ ﺳﺘﺎﻳﺶ دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﺧﺎرج از اﻳﻦ‬ ‫ﻓﺮم‪ 3‬در ﻗﺮن ﺣﺎﺿﺮ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺪت ﻫﺎﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻫﻨﺮ را ﻣﻲ ﺗﻮان روي واﮔﻦ ﻫﺎي رﻳﻠﻲ و در و دﻳﻮار‬ ‫ﻣﺘﺮو و راه آﻫﻦ ﻫﺎي زﻳﺮ زﻣﻴﻨﻲ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻛﺮد‪ .‬ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺗﺮﻳﻦ اﻳﻦ ﻧﻮع درﺳﺎل ‪ 1920‬وﺟﻮد داﺷﺘﻪ و ﺗﺎﻛﻨﻮن اداﻣﻪ‬ ‫دارد‪ .‬در ﺟﺮﻳﺎن ﺟﻨﮓ ﺟﻬﺎﻧﻲ دوم و ﺗﺎ ﭼﻨﺪ دﻫﻪ ﺑﻌﺪ از آن‪ ،‬ﻋﺒﺎرت "ﻛﻴﻠﺮوي اﻳﻨﺠﺎ ﺑﻮد" ﺑﺎ ﻳﻚ ﺷﻜﻞ ﺑﻪ ﺻﻮرت‬ ‫ﻧﻤﺎد آن ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﮔﺴﺘﺮده اي ﺑﺮ در و دﻳﻮار ﺷﻬﺮﻫﺎ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺳﺮﺑﺎزان آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ و ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺟﺎﻣﻌﻪ‬ ‫آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﮔﺮﻓﺘﻪ از آن ﺷﻜﻞ ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪت ﻛﻮﺗﺎﻫﻲ ﺑﻌﺪ از ﻣﺮگ "ﭼﺎرﻟﻲ ﭘﺎرﻛﺮ" )ﺑﺎ ﻧﺎم ﻣﺴﺘﻌﺎر ﭘﺮﻧﺪه‪ 4‬ﻳﺎ‬ ‫ﭘﺮﻧﺪه ﺣﻴﺎط‪ 5‬ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺎ ﻋﺒﺎرت "ﭘﺮﻧﺪه زﻧﺪﮔﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ"‪ ٦‬در اﻃﺮاف ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮي ﻛﺮد‪.‬‬ ‫اﻋﺘﺮاﺿﺎت ﮔﺴﺘﺮده ي داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﭘﺎرﻳﺲ در ﻣﻲ ‪ 1968‬ﺧﻮد را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻋﺒﺎرات اﻧﻘﻼﺑﻲ ‪ ،‬آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ‬ ‫)دﻟﺰدﮔﻲ و ﻣﻼﻟﺖ ﺿﺪ اﻧﻘﻼﺑﻲ اﺳﺖ( در ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻫﺎ‪ ،‬ﭘﻮﺳﺘﺮﻫﺎ و اﺳﻨﺴﻴﻞ ﺑﺮوز داد‪ .‬در آﻣﺮﻳﻜﺎ در زﻣﺎن ﻧﻴﻜﺴﻮن ﻧﻴﺰ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪٢‬‬ ‫‪ Landlord, may your lies malign ‬‬ ‫‪Bring destruction on your head! ‬‬ ‫‪You yourself drink unmixed wine, ‬‬ ‫‪Water sell your guests instead. ‬‬ ‫‪ Style‬‬ ‫‪ Bird ‬‬ ‫‪ YardBird ‬‬ ‫‪ Bird Lives ‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪٣‬‬ ‫‪٤‬‬ ‫‪٥‬‬ ‫‪٦‬‬

‫‪ 62 ‬‬

‫ﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮاررﻧﮕﺎري‬ ‫ﻓﺼ‬

‫ﻧﺸﺎن دادن ﻧﻔﺮت آآﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﻫﺎ زاز وي ﺑﺮ دﻳﻮارﻫﻫﺎ ﺑﺎ ﻋﻨﻮان‬ ‫ﺷﻜﻞ ﮔﺮاﻓﻴﻜﻲ آن ﺑﺮاي ن‬ ‫دﻳﮕﺮي ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه ﺷ‬ ‫ي‬ ‫ﻋﺒﺎرت ﻣﻌﺮوف‬ ‫‪7‬‬ ‫ﺴﻮن را ﺑﻜﻮﺑﻴﺪ ﻗﺒﻞ از آﻧﻜﻪ واو ﺷﻤﺎ را ﺑﻜﻮﺑﺪ" ﻧﻘﺶ ﺖ‬ ‫"دﻳﻜﺴ‬ ‫ﺑﺴﺖ‪(Mike Von Joeel, 2006) .‬‬

‫ﺴﻲ از ﺷﺒﻜﻪ ‪cctv‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 70‬ﮔﺮﺮاﻓﻴﺘﻲ اﻧﺘﻘﺎدي ﺑﻨﻜﺴ‬

‫ﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﻳﻚ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻣﻌﺮوف ﻗﺮن ‪ 20‬ﻛﻪ ﺑﺮ‬ ‫اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﻣﺤﺴ‬ ‫ﻣﻮﺳﻴﻘﻘﻲ راك اﻧﺪ ررول ﻧﻴﺰ ﻳﻚ ژژاﻧﺮ ﻣﻬﻢ در ﻦ‬ ‫ﺳﺒﻚ اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻋﺒﺎرت ﺑﻪ ز‬ ‫ﻣﺘﺮوي ﻟﻨﺪن ﺑﺎ ﻋﺒﺎررت "ﻛﻼﭘﺘﻮن ﺧﺪاﺳﺖ " از ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي ﻣﻌﻌﺮوف اﻳﻦ ﻚ‬ ‫ي‬ ‫ﻃﺮز ﮔﺮاﻓﻴﻜﻲ‬ ‫ﺴﺖ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﮔﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﺑﺎ‬ ‫ﺳﭙﺮي ﺑﺮ روي ددﻳﻮار ﻣﺘﺮوي اﻳﻳﺴﻠﻴﻨﮕﺘﻮن ﻟﻨﺪﺪن در ﭘﺎﻳﻴﺰ ‪ 19677‬ﻧﻘﺶ ﺑﺴ‬ ‫ﺧﺎص و زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺑﺎ اﺳ‬ ‫اواﻳﻞ دﻫﻪ ‪ 1970‬ﻓﺮم ﺧﺎص دﻳﮕﮕﺮي ﺑﻪ ﺧﻮد ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﮔﺮوه ﻫﻫﺎي ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻣﺜﻞ ﺑﻠﻚ‬ ‫ﺟﻨﺒﺶ ﻧﻮﭘﺎي ﭘﺎﻧﻚ راك در ﻞ‬ ‫ﺶ‬ ‫‪9‬‬ ‫ه‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر‬ ‫ﻓﻠﮓ‪ 8‬و ﻛﺮاس و ﻫﻫﻮاداران آﻧﻬﺎ ﻪ‬ ‫ﮔﺴﺘﺮده اي اﺳﺎﻣﻲ اﻳﻳﻦ ﮔﺮوه ﻫﺎ و اﻋﻀﺎي آﻧﻬﺎ ررا ﺑﺮ روي دﻳﻮار ﻫﺎ ﻧﻘﺶ‬ ‫ﺷﻬﺮت دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ت‬ ‫ﺷﺘﻪ ﻫﺎي ﻗﺪﻳﻤﻤﻲ آﻧﻬﺎ‬ ‫ﺨﺎﻃﺮ دﻳﻮار ﻧﻮﺷ‬ ‫ﻛﻠﻮب ﻫﺎي ﺷﺒﺎﻧﻪ ﭘﺎﻧﻚ اﻣﺮوزه ﺑﺨ‬ ‫ﺑﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﺑﺮﺧﻲ از ب‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ Dick Nickkson Before He‬‬ ‫‪e Dicks You ‬‬ ‫‪ Black Flagg ‬‬ ‫‪ Crass ‬‬

‫ي‬ ‫دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺪ‬ ‫ي‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﮔﻴﺮي از‬

‫‪٧‬‬ ‫‪٨‬‬ ‫‪٩‬‬

‫‪ 63 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫در اﻳﻦ ﻣﻴﺎن ﻋﺒﺎرت "ﻓﺮودو زﻧﺪه اﺳﺖ"‪ 10‬ﻧﻴﺰ از ﻛﺘﺎب ﻣﻌﺮوف ارﺑﺎب ﺣﻠﻘﻪ ﻫﺎ ﺑﺮ دﻳﻮار ﺷﻬﺮﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻫﻤﭽﻨﺎن‬ ‫ﺧﻮدي ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ‪(Wikipedia Website, 2010) .‬‬ ‫‪ -4-2-11-3‬ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﻴﻮه ﺑﻴﺎن رادﻳﻜﺎل و ﺳﻴﺎﺳﻲ‬ ‫ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻘﺎﺷﻲ از ﺳﺮ ﺑﻴﻬﻮدﮔﻲ ﻳﺎ ﺑﻴﻜﺎري ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺷﻴﻮه ﺑﻴﺎن رادﻳﻜﺎل و ﺳﻴﺎﺳﻲ‬ ‫در ﺟﺎﻣﻌﻪ ﻧﻘﺶ اﻳﻔﺎء ﻛﻨﺪ‪ .‬از دﻳﮕﺮ ﺳﻮ‪ ،‬ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺑﺰاري ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن اﻋﺘﺮاض ﺧﺮده ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻫﺎ‬ ‫ﻋﻠﻴﻪ اﻗﺘﺪار ﺣﺎﻛﻢ ﻧﻴﺰ ﻋﻤﻞ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل‪ ،‬ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻳﻜﺴﺎﻧﻲ ﻧﺪارﻧﺪ و ﻣﺎ ﺑﺎ ﻃﻴﻔﻲ از‬ ‫ﻧﮕﺮش ﻫﺎ در اﻳﻦ ﻣﻮرد ﻣﻮاﺟﻪ ﻫﺴﺘﻴﻢ‪ .‬از ﻧﻈﺮ ﻋﺪه اي ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻧﺒﺎﻳﺪ اﺑﺰاري ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن ﻣﻘﺎﺻﺪ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻣﺎ‪،‬‬ ‫ﻋﺪه اي از ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﺑﺮ آن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ اﺑﺰاري ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن ﻋﻘﺎﻳﺪ و ﺳﻠﻮك ﺳﻴﺎﺳﻲ اﻓﺮاد‬ ‫و ﮔﺮوه ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﻳﻜﻲ از ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي اوﻟﻴﻪ آن را ﻣﻲ ﺗﻮان در ﮔﺮوه آﻧﺎرﻛﻮ‪ -‬ﭘﺎﻧﻚ ﻛﺮس )ﺻﻠﻴﺐ( دﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﮔﺮوه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺳﺘﻨﺴﻴﻞ ﻛﺮدن ﭘﻴﺎم ﻫﺎي ﺿﺪ ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﭘﻴﺎم ﻫﺎي آﻧﺎرﺷﻴﺴﺘﻲ‪ ،‬ﻓﻤﻴﻨﻴﺴﺘﻲ و ﺿﺪ ﻛﻤﻮﻧﻴﺴﺘﻲ در‬ ‫ﮔﻮﺷﻪ و ﻛﻨﺎر ﻣﺘﺮوي ﻟﻨﺪن ﻃﻲ ﺳﺎل ﻫﺎي اواﻳﻞ دﻫﻪ ‪ 70‬و ﺳﺎل ﻫﺎي اوﻟﻴﻪ دﻫﻪ ‪ ،80‬ﻛﻤﭙﻴﻦ ﮔﺴﺘﺮده اي را ﺑﻪ راه‬ ‫اﻧﺪاﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺴﻂ و ﮔﺴﺘﺮش ﻫﻨﺮ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﺰﻣﺎن در ﮔﺎﻟﺮي ﻫﺎ و ﻛﺎﻟﺞ ﻫﺎي ﻫﻨﺮي و ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﻧﺤﻮ در »ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻫﺎ« ﻳﺎ‬ ‫»ﻣﺘﺮوﻫﺎ« ﺑﻪ ﭼﺸﻢ ﻣﻲ ﺧﻮرد‪ ،‬ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﻛﻪ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺷﻜﻞ ﻫﻨﺮي آﺷﻜﺎرا ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺷﺪه در ﺑﺮاﻧﺪازي‬ ‫و اﻧﺴﺪاد ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺟﻨﺒﺶ ﻫﺎي ﺗﺎﻛﺘﻴﻜﻲ رﺳﺎﻧﻪ اي ﺗﻠﻘﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ در اﻳﻦ ﺟﻨﺒﻪ ﺑﺴﻴﺎر‬ ‫ﮔﺴﺘﺮده اﺳﺖ و ﻣﻲ ﺗﻮان ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان ﻳﺎ اﻧﻮاع ﺳﺒﻚ ﻫﺎي ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر رﻓﺘﻪ را ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻣﻀﻤﻮن اﻳﻦ آﺛﺎر ﻳﺎ زﻣﻴﻨﻪ‬ ‫اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻛﺮد‪ .‬از دﻳﮕﺮ ﺳﻮ‪ ،‬ﻧﺒﺎﻳﺪ از ﻳﺎد ﺑﺮد ﻛﻪ در ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺸﻮرﻫﺎ‪ ،‬ﺑﻪ وﻳﮋه‬ ‫ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻫﺎي ﻣﺴﺘﺒﺪ و اﻗﺘﺪارﮔﺮا‪ ،‬ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻛﺎﻣﻼ ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد و از اﻳﻦ رو ﺟﺎﻳﻲ در‬ ‫ﻣﺤﺎﻓﻞ رﺳﻤﻲ ﻳﺎ ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻧﺪارد‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ‪ ،‬ﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ زﻣﻴﻨﻪ ﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﮔﺮاﻳﺶ ﻫﺎي‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺘﻨﻮع و ﻣﺘﻌﺎرض از ﺧﻮد ﻧﺸﺎن داده اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ از اﻓﺮاد ﻧﻈﻴﺮ اﻟﻜﺴﺎﻧﺪر ﺑﺮه ﻧﺮ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ را رﺳﺎﻧﻪ اي‬ ‫ﺑﺮاي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﺮدن ﺳﺎﻳﺮ اﺷﻜﺎل ﻫﻨﺮي ﻣﻲ داﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮه ﻧﺮ از ﻋﺒﺎراﺗﻲ ﻛﻪ در زﻧﺪان ﺑﻪ آﻧﺎن ﮔﻔﺘﻪ ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬ ‫دﺳﺘﻤﺎﻳﻪ اي ﺑﺮاي ﺳﺎﺧﺘﻦ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ و اﺑﺰاري ﺑﻪ اﻋﺘﺮاض ﺑﻴﺸﺘﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮد‪) .‬ﻛﻮﺛﺮي ‪(1387 ،‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪١٠‬‬ ‫‪ Frodo is Alive ‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 64 ‬‬

‫ﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮاررﻧﮕﺎري‬ ‫ﻓﺼ‬

‫ﺤﻢ ﻓﻠﺴﻄﻴﻦ‬ ‫ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﺑﻨﻜﺴﻲ روي دﻳﻮار ﺑﻴﺖ اﻟﻠﺤ‬ ‫ﻲ‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ : 71‬ﻧﻘﺎﺷﻲ‬ ‫ﺮ‬

‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻫﻨﺮﻣﻨﻨﺪاﻧﻲ وﺟﻮد دارﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﺴﻴﺎري ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﻳﮕﺮ دارﻧﺪ‪ .‬ي‬ ‫آﺛﺎر ﮔﺮﺮاﻓﻴﺘﻲ ﮔﺮوه ﻫﻫﺎ و اﻓﺮاد ﮔﻤﻨﺎم ﻧﻴﺰ ﺗﻔﺎوت ﺑﺴ‬ ‫ﻫﻴﭻ ووﺟﻪ ﺗﻮاﻓﻘﻲ ﺑﺎ ﻳﻜﺪﻳﮕﺮ ﺑﺮ ﺳ‬ ‫ﺳﺮ ﻧﺤﻮه اﺳﺘﻔﺎدده از ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻧﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﮔﺮوه ﻫﻫﻨﺮي ﺿﺪ ﺳﺮﻣﻣﺎﻳﻪ داري‬ ‫ﺻﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ‬ ‫ﻧﺸﺎن داد ﻛﻪ ددر آﺛﺎر وي ﺗﻌﺎرض ﺑﻴﻦ ﻋﻨﺎﺻ‬ ‫‪ 2004‬ﺑﺎ ﺑﺮرﺳﻲ آﺛﺎﺛﺎر ﺑﻨﻜﺴﻲ‪ 12‬ﺸ‬ ‫‪2‬‬ ‫اﺳﭙﻴﺲ ﻫﺎﻳﺠﻜﺮز‪ 11‬در ﺳﺎل‬ ‫ﺲ‬ ‫ﺳﺎل ‪1999‬‬ ‫داري و ﻣﺨﺎﻟﻔﺖ ﺳﻴﺎﺎﺳﻲ ﻫﺮ دو دﻳﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﮔﺮوه اﺳﭙﻴﺲ ﻫﺎﻳﺠﻜﺮز ﮔﺮووﻫﻲ ﻣﺘﻌﺮض اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺳ‬ ‫ﻋﻤﻮم ﻣﺮدم را از ﻓﻀ‬ ‫اﺻﻠﻲ آن اﻳﻦ ﺑﻮد ﻛﻪ درك م‬ ‫ﮔﺮﻓﺖ و ﻫﺪف ﻲ‬ ‫در ﻟﻨﺪﺪن ﺷﻜﻞ ﺖ‬ ‫ﻀﺎ ﺗﻐﻴﻴﺮ دﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺮوه ﺑﺮ آآن ﺑﻮد ﻛﻪ‬ ‫ﺳﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ و ﮔﺮوه ﻫﺎي ﻗﻗﺪرﺗﻤﻨﺪ و ﺑﻪ ووﻳﮋه ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دااران ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﺳﺘﻔﺎده را‬ ‫اﺳﺘﻔﺎدده از ﻓﻀﺎ ﺑﻴﺶ از ﭘﻴﺶ ﺳﻴﺎﺳ‬ ‫ﺑﺮ آن ﺑﻮد ﻛﻪ اﺳﺘﻔﺎده اي »ﻏﻏﻴﺮ ﻣﻌﻤﻮل« از ﻓﻀﺎﻫﺎي‬ ‫اﺳﭙﻴﺲ ﻫﺎﻳﺠﻜﺮز ﺮ‬ ‫ﺲ‬ ‫ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﮔﺮوه‬ ‫از ﻓﻀﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ ﺷﻬﻬﺮﻫﺎ ﻣﻲ ﺪ‬ ‫ﺨﺸﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ اﻳﻦ ﮔﺮوه ﻲ‬ ‫ﺸﺎن دﻫﺪ و از اﻳﻦ ﻃﺮﻳﻖ دررك آﻧﺎن را زاز ﻓﻀﺎ ارﺗﻘﺎ ﺑﺨ‬ ‫ﺷﻬﺮ ررا ﺑﻪ ﻣﺮدم ﻧﺸ‬ ‫ﺣﺘﻲ در آﺛﺎر‬ ‫ﺻﺮ ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ دارري و اﻋﺘﺮاض ﺳﻴﺎﺳﻲ دﻳﺪه ﻣﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻨﻜﺴﻲ ﻧﻴﺰ ﻧﻮﻋﻲ ﺗﻌﻌﺎرض ﺑﻴﻦ ﻋﻨﺎﺻ‬ ‫ﻲ‬ ‫اي ﻧﻈﻴﺮ‬ ‫ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﺪان ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ي‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪١١‬‬

‫‪ Spice Hijjackers ‬‬

‫‪١٢‬‬

‫‪ Banksy ‬‬

‫ي‬ ‫دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺪ‬ ‫ي‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﮔﻴﺮي از‬

‫‪ 65 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫در ﺻﺪر ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﺟﻨﺒﺶ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ اﻓﺮاد ﻳﺎ ﮔﺮوه ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﻮرد‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮان از اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان اﺑﺰاري ﺑﺮاي ﺑﺴﻂ و ﮔﺴﺘﺮش دﻳﺪﮔﺎه ﻫﺎﻳﺸﺎن ﻳﺎد‬ ‫ﻛﺮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ‪ ،‬ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﻮدن اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﺳﺒﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﺴﻴﺎري از ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻣﻮرد ﻋﻼﻗﻪ‬ ‫ﮔﺮوه ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ از ﺟﺮﻳﺎن ﻏﺎﻟﺐ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺣﺬف ﺷﺪه اﻧﺪ )ﺑﺮاي ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﺮوه ﻫﺎي ﭼﭗ اﻓﺮاﻃﻲ و راﺳﺖ اﻓﺮاﻃﻲ(‬ ‫ﻛﻪ در ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎ وﺟﻮد دارﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﺑﺮاي ﮔﺮوه ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭘﻮﻟﻲ ﻧﺪارﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺎﺑﺖ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‬ ‫ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺧﻮد ﺑﭙﺮدازﻧﺪ ﻳﺎ در اﺳﺎس ﺗﻤﺎﻳﻠﻲ ﻧﺪارﻧﺪ ﺗﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎﻳﺸﺎن از ﻣﺠﺎري ﻣﺮﺳﻮم ﺳﻴﺎﺳﻲ و رﺳﺎﻧﻪ اي واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﺳﺮﻣﺎﻳﻪ داري ﻳﺎ ﻗﺪرت ﻫﺎي ﺣﺎﻛﻢ ﻛﻪ ﺟﺮﻳﺎن اﺻﻠﻲ رﺳﺎﻧﻪ اي را ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺳﻴﺴﺘﻤﺎﺗﻴﻚ ﻛﻨﺘﺮل و دﻳﺪﮔﺎه ﻫﺎي‬ ‫رادﻳﻜﺎل‪ /‬آﻟﺘﺮﻧﺎﺗﻴﻮ را ﺣﺬف ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬راﻳﺞ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﺑﺮﺧﻲ از ﺣﺎﻣﻴﺎن ﻓﺎﺷﻴﺴﻢ و ﻧﺎزﻳﺴﻢ از ﺻﻠﻴﺐ ﺷﻜﺴﺘﻪ‬ ‫و ﺳﺎﻳﺮ ﻧﺸﺎن ﻫﺎي ﻧﺎزي در ﻛﺎرﻫﺎي ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 72‬ﻳﻚ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ اﻋﺘﺮاﺿﻲ‬

‫از دﻳﮕﺮ ﺳﻮ‪ ،‬اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ از ﺳﻮي ﻫﺮ دو ﻃﺮف ﻣﻨﺎزﻋﻪ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬ﻫﺮ دو‬ ‫ﻃﺮف ﻣﻨﺎزﻋﻪ در اﻳﺮﻟﻨﺪ ﺷﻤﺎﻟﻲ از ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ اﻳﺮﻟﻨﺪ ﺷﻤﺎﻟﻲ‪،‬‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﺷﻌﺎرﻫﺎي ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺷﺎن‪ ،‬ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري ﺑﺰرﮔﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ دﻳﻮارﻧﮕﺎره )ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري(ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲ‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬در اﻳﺮﻟﻨﺪ ﺷﻤﺎﻟﻲ ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺑﺮاﻓﺮاﺷﺘﻦ ﭘﺮﭼﻢ ﻫﺎ و ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻛﺮدن ﺳﺘﻮن ﻫﺎي ﺑﺰرگ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎ از‬ ‫دﻳﻮارﻧﮕﺎره ﻫﺎ ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان وﺳﻴﻠﻪ اي ﺑﺮاي ﺑﻴﺎن ادﻋﺎﻫﺎي ﺳﺮزﻣﻴﻨﻲ ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان‬ ‫دﻳﻮارﻫﺎﻳﻲ را ﻛﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺑﺮ روي ﻣﻌﺎﺑﺮ ﻣﺮزي ﻳﺎ ﺧﻄﻮط ﺻﻠﺢ اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻳﺎ دﻳﻮارﻫﺎي ﺑﻠﻨﺪي ﻛﻪ اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت‬ ‫ﻣﺨﺘﻠﻒ را از ﻫﻢ ﺟﺪا ﻣﻲ ﻛﺮد‪ ،‬ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 66 ‬‬

‫ﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮاررﻧﮕﺎري‬ ‫ﻓﺼ‬

‫ﺳﺒﻚ ﻣﺸﺨﺼﻲ را ﭘﻴﺪا ﻛﺮده‬ ‫ﺿﻤﻦ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻚ‬ ‫ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺑﺴﻂ و ﮔﺴﺘﺮﺮش ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ و ﺗﻘﺮﻳﺒﺎ ﻦ‬ ‫ﻲ‬ ‫ﻳﻚ دوره‬ ‫دﻳﻮارﻧﮕﮕﺎره ﻫﺎ در ﻚ‬ ‫‪13‬‬ ‫ﭘﺮﺳﺘﺎن اﻳﺮﻟﻨﺪي‬ ‫ن‬ ‫دﻳﻮارﻧﮕﺎره ﻫﺎي ﻣﻴﻬﻦ‬ ‫ﺤﺘﻮاﻳﻲ ﻗﻮﻳﺎ ﻧﻧﻤﺎدﻳﻦ ﻳﺎ ﺷﻤﻤﺎﻳﻞ ﻧﮕﺎراﻧﻪ )آآﻳﻜﻮﻧﻮﮔﺮاﻓﻴﻚ( دارﻧﺪ‪ .‬ﻮ‬ ‫اﻧﺪ‪ ،‬ﻣﺤ‬ ‫ﺴﺖ ﻫﺎ(‪ 14‬ﻏﺎﻟﺒﺒﺎ ﺑﻪ ﺣﻮادث ﺗﺗﺎرﻳﺨﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺟﻨﮓ ﺑﻴﻦ ﺟﻴﻴﻤﺰ دوم و وﻳﻠﻴﻴﺎم ﺳﻮم در اوواﺧﺮ ﻗﺮن ﻫﻔﺪﻫﻫﻢ ﺑﺎز ﻣﻲ‬ ‫)ﻟﻮﻳﺎﻟﻴﺴ‬ ‫ﺷﺎره دارد‪.‬‬ ‫ﺧﻴﺮﺗﺮ اﻳﺮﻟﻨﺪ اﺷ‬ ‫ﻫﺎي ﺟﻤﻬﻮري ﺧﻮﻮاﻫﺎن ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ ﻣﺸﻜﻼت اﺧ‬ ‫ﮔﺮدد‪ ،‬اﺷﺎره دارﻧﺪ ‪ .‬ﺣﺎل آن ﻛﻪ د ﻳﻮارﻧﮕﺎره ي‬ ‫ﻫﻤﺎن ‪(1387 ،‬‬ ‫) ن‬

‫ﺑﻮش در آﻣﺮﻳﻜﺎ‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ 733‬و ‪ : 74‬ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻫﺎي اﻧﺘﻘﺎدي از ﺳﻴﺎﺎﺳﺖ ﻫﺎي دوﻟﺖ ش‬

‫ﺧﺎور ﻣﻴﺎﻧﻪ‬ ‫ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ در اﻳﺮان و ﺧ‬ ‫ﻲ‬ ‫ﺘﺮش‬ ‫‪ -5-2-11-3‬ﮔﺴﺘﺮ‬ ‫ﻧﻘﺎﺷﻲ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ را ﻣﻲ ﺗﻮان‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬دﻫﻬﺎ ﻲ‬ ‫ﺟﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺧﻮد ﺖ‬ ‫ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ در ﺧﺎور ﻣﻴﺎﺎﻧﻪ ﻛﻢ ﻛﻢ در ﺣﺎل دﺳﺖ و ﭘﭘﺎ ﻛﺮدن ﻲ‬ ‫ﻲ‬ ‫ﭼﺎپ دو ﻣﻘﺎﻟﻪ در رروزﻧﺎﻣﻪ ﻫﻤﺸﻬﺮﺮي ﻣﺒﻨﻲ ﺑﺮ ﻧﮕﮕﺎرﻧﺪﮔﺎن ﻏﻴﺮﻗﻗﺎﻧﻮﻧﻲ‬ ‫ﺑﺮ دﻳﻮاارﻫﺎي اﻣﺎرات ﻣﻣﺘﺤﺪه ﻋﺮﺑﻲ ﭘﭘﻴﺪا ﻛﺮد‪ .‬پ‬ ‫ﺷﻬﺮ ﻛﻛﻪ ﺑﺎ ﭼﺎپ آﺛﺎر ﻫﻨﺮﻣﻨﺪي ﺑﺎ ﻧﺎﻧﺎم اﺳﺘﻌﺎري "اای وان وان"‪ ١٥‬ﺑﺮ روي دﻳﻮﻮارﻫﺎي ﺷﻬﺮ ﻫﻤﻤﺮاه ﺑﻮد ﮔﻮاه ﺑﺑﺮ اﻳﻦ‬ ‫ﻫﺎﺳﺖ ﺗﺎ‬ ‫اﺳﺮاﺋﻴﻞ ﻧﻴﺰ اﻳﻦ روزﻫﻫﺎ ﻣﻜﺎن ﻣﺤﺒﻮﻮﺑﻲ ﺑﺮاي ﮔﺮاﻓﻴﻴﺘﻲ ﻛﺎر ﺖ‬ ‫ﻞ‬ ‫ﻣﺪﻋﺎ ددر اﻳﺮان اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺼﺎر ﻛﺮاﻧﻪ ﺑﺑﺎﺧﺘﺮي‬ ‫ﺣﺼﺎر ﻧﻘﺶ ﺑﺒﻨﻨﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﺎﻃﺮه دﻳﻮار ﺑﺮﻟﻴﻦ ررا ﺑﺮ روي اﻳﻦ ﺣ‬ ‫ه‬

‫‪ ‬‬ ‫‪١٣‬‬

‫‪ Iconograaphic ‬‬

‫‪١٤‬‬

‫‪ Loyalistss ‬‬

‫‪١٥‬‬

‫‪ A1One ‬‬

‫ي‬ ‫دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺪ‬ ‫ي‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﮔﻴﺮي از‬

‫‪ 67 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ 75‬و ‪ : 76‬دو ﻧﻤﻮﻧﻪ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ در اﻛﺒﺎﺗﺎن ﺗﻬﺮان‬

‫‪ -6-2-11-3‬دﻻﻳﻞ ﻋﺪم ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮي ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ در اﻳﺮان‬ ‫اﻳﻦ ﻛﻪ ﭼﺮا ﻓﺮم ﻏﻴﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ و ﻫﻨﺠﺎر ﺷﻜﻨﺎﻧﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻞ ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﻫﻴﭻ ﮔﺎه ﻗﺒﻞ و‬ ‫ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب در اﻳﺮان ﺷﻜﻞ ﻧﮕﺮﻓﺖ ﺟﺎي ﺑﺤﺚ دارد‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺷﺠﺎﻋﺖ اﻧﺠﺎم ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ و اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎي اﻋﺘﺮاﺿﻲ رﻳﺸﻪ در ﻃﺮﻓﺪاران ﻓﻮﺗﺒﺎل و ﮔﺮوه ﻫﺎي راك و ﻣﺘﺎل دارد ﻛﻪ ﻧﺎم ﺧﻮاﻧﻨﺪه ‪ ،‬ﺗﻴﻢ‪ ،‬ﺑﺎزﻳﻜﻦ ﻳﺎ ﺷﻌﺎر‬ ‫ﺧﺎﺻﻲ را ﺑﺮ روي دﻳﻮار ﻫﺎي ﻫﻤﺴﺎﻳﻪ ﺑﺎ ﻓﺮم ﺧﺎﺻﻲ ﺷﻜﻞ ﻣﻲ دادﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮاي ﺧﺎﻟﻲ ﺑﻮدن ﺟﺎي ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ در ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﻗﺒﻞ و ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮان دﻻﻳﻞ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ذﻛﺮ ﻛﺮد‪:‬‬ ‫‪ .1‬ﺑﻲ ﺛﺒﺎﺗﻲ زﻧﺪﮔﻲ ﻣﺮدم در دوران ﺟﻨﮓ و ﺑﻌﺪ از آن ‪ ،‬و ﺣﺘﻲ ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان‪.‬‬ ‫‪ .2‬ﻓﺸﺎر ﭼﻴﺮه ﺑﺮ ﺟﻮاﻧﺎن و ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎي آن و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺧﻄﺮ و رﻳﺴﻚ ﺑﺎﻻي ارﺗﻜﺎب ﺟﺮم دﻳﻮارﻧﻮﻳﺴﻲ )در اﻳﺮان‬ ‫ﻫﻴﭻ ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺸﺨﺼﻲ درﺑﺎره ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ وﺟﻮد ﻧﺪارد و ﻫﻤﻴﻦ ﺑﻲ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ رﻳﺴﻚ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ(‬ ‫‪ .3‬ﺑﻲ ﺛﺒﺎﺗﻲ اﻗﺘﺼﺎدي در ﺟﺎﻣﻌﻪ و ﻧﻮع ﻧﮕﺎه ﻣﺮدم ﺑﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ‬ ‫‪ .4‬ﺧﺎﻟﻲ ﺑﻮدن ﺟﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﻣﻮﺛﺮ و ﺗﺎﺛﻴﺮﮔﺬار ﻣﺘﻔﺎوت »آﻧﭽﻪ در ﻏﺮب ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻴﻢ« ﺗﺎ دﻫﻪ ‪.70‬‬ ‫‪ .5‬ﻓﻀﺎي ﻫﻨﺮ ﻧﻮﭘﺎي اﻳﺮان ﻛﻪ از اﻳﺪه ﻫﺎي ﻏﻴﺮ اﻟﻬﺎم ﺑﺨﺶ ﺗﺸﻜﻴﻞ ﺷﺪه ﺑﻮد و ﺑﺪون ﺗﻔﻜﺮ ﻋﻤﻴﻖ و ﺑﺎ اﻳﺪه‬ ‫ﻫﺎي ﺳﻄﺤﻲ ‪ ،‬ﮔﺎﻫﻲ ﻧﻴﺰ ﻛﭙﻲ ﻧﺎﺷﻴﺎﻧﻪ اﻳﺪه ﻫﺎي ﺣﺮﻓﻪ اي ﺑﻮد‪.‬‬ ‫ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ ﺗﺎ اواﺧﺮ دﻫﻪ ‪ ،70‬ﺗﻬﺮان و ﺳﺎﻳﺮ ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺑﺰرگ اﻳﺮان‪ ،‬ﺑﺮﺧﻼف ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ﻫﺎ و ﺳﺎﻳﺮ ﺷﻬﺮﻫﺎي‬ ‫دﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺧﻴﻠﻲ ﺧﻮش ﺷﺎﻧﺲ ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ زﻳﺮ ﺑﻤﺒﺎران ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ و ﭘﺮوﭘﺎﮔﺎﻧﺪا ﻗﺮار ﻧﮕﺮﻓﺘﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ در اواﻳﻞ دﻫﻪ ‪ 80‬اﻳﺮان‬ ‫اﺗﻔﺎق اﻓﺘﺎد ﻛﻪ ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺑﺰرگ و ﺷﻬﺮﻫﺎي ﻛﻮﭼﻚ اﻃﺮاﻓﺸﺎن ﻣﻮرد ﻫﺠﻮم ﺑﻴﻠﺒﻮردﻫﺎ و رﺳﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﺗﺒﻠﻴﻐﺎﺗﻲ دﻳﮕﺮ‬ ‫ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ‪(Reshad, 2006) .‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 68 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ -7-2-11-3‬ﻧﺤﻮه ﺑﺮﺧﻮرد ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻫﺎ ﺑﻪ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ‬ ‫اﻳﺎﻻت ﻣﺘﺤﺪه‬ ‫در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ادﻋﺎي ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ روﺷﻲ ﺑﺮاي اﺻﻼح ﻋﺮﺻﻪ ﻋﻤﻮﻣﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ آن را ﻧﻮﻋﻲ‬ ‫ﻣﺰاﺣﻤﺖ و دردﺳﺮ ﻧﺎﺧﻮاﺳﺘﻪ‪ ،‬ﻳﺎ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻧﻮع وﻧﺪاﻟﻴﺴﻢ ﭘﺮﻫﺰﻳﻨﻪ ﻛﻪ ﻣﺴﺘﻠﺰم ﺗﻌﻤﻴﺮ اﻣﻮال ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺷﺪه اﺳﺖ‪،‬‬ ‫ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬از اﻳﻦ ﻣﻨﻈﺮ‪ ،‬ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺴﺄﻟﻪ ي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ زﻧﺪﮔﻲ در ﺷﻬﺮﻫﺎ‬ ‫داﻧﺴﺖ‪ .‬زﻳﺮا ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ از ﻧﻈﺮ ﻋﺪه ي ﺑﺴﻴﺎري ﭼﻬﺮه ي ﺷﻬﺮﻫﺎ را زﺷﺖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و از اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ زﻧﺪﮔﻲ در‬ ‫ﻣﺤﻼت زﻳﺒﺎ را از ﺑﻴﻦ ﻣﻲ ﺑﺮد‪ .‬ﺑﻪ ﻧﻈﺮ ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺣﻀﻮر ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﺑﺮ در و دﻳﻮار ﺷﻬﺮﻫﺎ ﻧﻮﻋﻲ ﺣﺲ ادﺑﺎر و‬ ‫ﻧﻜﺒﺖ را ﺑﺮ ﻣﻲ اﻧﮕﻴﺰد و اﺣﺴﺎس ﺗﺮس از ﺟﺮم را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫ﻓﻴﻼدﻟﻔﻴﺎ‬ ‫در ﺳﺎل ‪ 1984‬ﺷﺒﻜﻪ ﺿﺪ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻓﻴﻼدﻟﻔﻴﺎ )ﭘﻲ اي ﺟﻲ ان( اﻳﺠﺎد ﺷﺪ ﺗﺎ ﻋﻠﻴﻪ ﻋﻼﻗﻪ ي رو ﺑﻪ رﺷﺪ ﻣﺮدم ﻧﺴﺒﺖ‬ ‫ﺑﻪ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ دﺳﺘﻪ ﻫﺎي ﺧﻼﻓﻜﺎر ﻣﺒﺎرزه ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﻼش ﻫﺎي اﻳﻦ ﮔﺮوه ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﻳﻚ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ي ﻫﻨﺮي ﺑﺮاي‬ ‫دﻳﻮارﻧﮕﺎري ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪ ﻛﻪ در آن ﺑﻪ ﺟﺎي ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻫﺎي ﻗﺒﻠﻲ ﺑﺎ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اي ﻣﺪون ﺑﺮاي اﻳﺠﺎد ﺗﺼﺎوﻳﺮ دﻗﻴﻖ و‬ ‫ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه روي دﻳﻮار ﻫﺎ اﻗﺪام ﻣﻲ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺮوه در ﭘﻲ آن ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺟﺮﻳﻤﻪ ﻫﺎ و ﻣﺤﻜﻮﻣﻴﺖ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي‬ ‫ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺗﺨﺮﻳﺐ دﻳﻮار ﻣﻨﺎزل‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ و ﭘﻞ ﻫﺎ و ﻣﻌﺎﺑﺮ دﺳﺖ ﻣﻲ زﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺗﻌﻴﻴﻦ ﺷﻮد‪ .‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ‬ ‫ﺗﻨﺒﻴﻬﺎت ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻣﺨﺘﻠﻔﻲ ﻛﻪ در ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﺟﻬﺎن ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﻧﻮﻋﻲ از ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻛﺎﻣﭙﻴﻮﺗﺮي ﺑﻪ‬ ‫وﺟﻮد آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻀﺎﻣﻴﻦ ﺿﺪ ﭘﻠﻴﺲ دارد‪ .‬اﻳﻦ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻫﺎ ﻧﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻪ اﺳﺘﻔﺎده از ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﺑﺮاي‬ ‫اﻋﺘﺮاض اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺗﺮس از دﺳﺘﮕﻴﺮي و ﺟﺮﻳﻤﻪ ﺷﺪن ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻠﻴﺲ را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ آﺷﻜﺎر ﻣﻲ ﺳﺎزد‪ .‬در ﻫﺮ ﺣﺎل‪،‬‬ ‫اﻳﻦ ﺷﻜﻞ از ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﺣﺎﻛﻲ از اﻳﻦ ﻋﻘﻴﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻨﻮز از ﻧﻈﺮ ﻋﺪه اي اﻳﻦ ﺷﻜﻞ از ﻫﻨﺮ ارزش ﺧﻄﺮ ﻛﺮدن را‬ ‫دارد‪.‬‬ ‫ﻧﻴﻮﻳﻮرك‬ ‫ﺣﺎﻣﻴﺎن ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﻨﺠﺮه ﺷﻜﺴﺘﻪ‪ 16‬ﺑﺮ آن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺣﺲ ادﺑﺎر و ﺑﺪﺑﺨﺘﻲ ﻛﻪ از ﺣﻀﻮر ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻫﺎ ﺑﺮ در و دﻳﻮار ﺷﻬﺮ‬ ‫ﻧﺎﺷﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ ،‬وﻧﺪاﻟﻴﺴﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮي را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻣﺤﻴﻄﻲ را ﺗﺮوﻳﺞ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺮات ﺟﺪي ﺗﺮي‬ ‫ﻣﻨﺠﺮ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﺷﺪ‪ .‬ﺣﻤﻠﻪ ﺟﺪي ﺷﻬﺮدار ﺳﺎﺑﻖ ﻧﻴﻮﻳﻮرك اد ﻛﻮچ ﺑﻪ ﻧﻈﺮﻳﻪ ﭘﻨﺠﺮه ﺷﻜﺴﺘﻪ ﻛﻤﭙﻴﻨﻲ ﺧﺸﻤﮕﻴﻦ را‬ ‫ﻋﻠﻴﻪ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ در ﺷﻬﺮ ﻧﻴﻮﻳﻮرك در اواﻳﻞ ﺳﺎل ﻫﺎي دﻫﻪ ‪ 80‬ﻣﻴﻼدي ﺑﻪ راه اﻧﺪاﺧﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻛﻤﭙﻴﻦ ﺑﻪ ﭘﺎك ﻛﺮدن و‬ ‫ﺷﺴﺘﻦ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻫﺎي روي ﺑﺪﻧﻪ ﻗﻄﺎرﻫﺎ ﺑﺎ ﻣﻮاد ﺷﻴﻤﻴﺎﻳﻲ و ﺑﺮق اﻧﺪاﺧﺘﻦ آﻧﻬﺎ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪ‪ .‬ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﺷﻬﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪١٦‬‬

‫‪ Broken Windows Theory ‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 69 ‬‬

‫ﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮاررﻧﮕﺎري‬ ‫ﻓﺼ‬

‫ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﺑﻪ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺤﻤﻞ و ﺗﺴﺎﻫﻞ را ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮔﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ از ﺧﻮﻮد ﻧﺸﺎن داده ااﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﻫﻤﻪ‪ ،‬در‬ ‫ﻛﻨﻮن ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﺗﺤ‬ ‫ﺗﺎ ن‬ ‫دﻟﻴﻞ ﺑﺎر ﺳﻴﺎﺳﻲ ﮔﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻣﺨﺎﻟﻔﻔﺖ ﺷﺪه و‬ ‫وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺑﻪ ﻞ‬ ‫وﻳﮋه در ﻛﺸﻮرﻫﺎﻳﻲ ﻛﻛﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻫﺎﺎي ﻣﺴﺘﺒﺪ ﻳﺎ ااﻗﺘﺪارﮔﺮا د‬ ‫ﺗﻠﻘﻲ ﻛﺮده اﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺟﺮﻣﻲ ﻣﺰاﺣﻢ ﻲ‬ ‫آن را ﺑﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻲ‬

‫در اﻧﺘﻘﺎد از ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﻫﺎي ﺣﻜﻮﻣﺘﻲ ﺿﺪ ﮔﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ در آﻣﺮﻳﻜﺎ‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 77‬ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﺑﻨﻜﺴﻲ ر‬

‫ﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي‬ ‫ﻴﺎﻧﻲ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ را ﮔﺬراﻧﺪ ﻛﻪ دﻋﻋﻮﺗﻲ ﭼﻨﺪﺟﺎﻧﺒﺒﻪ از ﻫﻤﻪ دﺳ‬ ‫ل ‪ 1995‬ﺷﻬﺮﺮدار ﻧﻴﻮﻳﻮرك رودوﻟﻒ ﺟﻮﻟﻴﺎ‬ ‫در ﺳﺎل‬ ‫ﺟﻨﮕﻲ ﻫﻤﻪ‬ ‫ﺨﺮﻳﺒﮕﺮان( ﮔﺮاﻓﻓﻴﺘﻲ در ﺷﻬﺮ ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﺑﻮد‪ .‬اﻳﻦ اﻣﺮ ﺑﻪ ﺟ‬ ‫دوﻟﺘﻲ ﺑﺮاي ﺟﻨﮓ ﻋﻋﻠﻴﻪ ﻣﻌﻀﻞ وﻧﻧﺪال ﻫﺎي )ﺗﺨ‬ ‫ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲ ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪ‪ .‬در ﻫﻤﺎن ﺳﺎل ﻣﺎﺎده ‪-117‬‬ ‫ه‬ ‫ﺟﺎﻧﺒﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﺟﺮاﻳﻤﻲ ﻛﻪ »ﺟﺮاﻳﻢ ﻋﻋﻠﻴﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ززﻧﺪﮔﻲ«‬ ‫‪ 18‬ﺳﺎل ﻣﻤﻨﻮع اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺐ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻓﺮووش اﺳﭙﺮي ﻫﻫﺎي رﻧﮓ ﺑﻪ ﻛﻮﻮدﻛﺎن زﻳﺮ ‪1‬‬ ‫ﺐ‬ ‫‪ 10‬ﻗﻮﻮاﻧﻴﻦ اﻳﺎﻟﺘﻲ ﻧﻴﻴﻮﻳﻮرك‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﻗﻔﻞ ﻛﺮدن ﺑﮕﺬارﻧﺪ ﻳﺎ ﻗﻮﻮﻃﻲ ﻫﺎي‬ ‫ﺳﭙﺮي را در ﻣﻣﺤﻞ ﻫﺎي ﻞ‬ ‫ﺷﻨﺪﮔﺎن را ﻣﻠﻠﺰم ﻛﺮد ﻛﻪ اﺳ‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﺮوﺷ‬ ‫ﺗﺨﻄﻲ از ﻗﺎﻧﻮن‬ ‫ﻲ‬ ‫ﺳﻮﭘﺮﻣﺎرﻛﺖ ﻫﺎ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺘﺮس دزدان ﺳ‬ ‫ﺷﻤﺎرش و دور از دﺳ‬ ‫ش‬ ‫اﺳﭙﺮي را ﻃﻮري ﻧﮕﻬﻬﺪاري ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻛﻪ ﻗﺎﺑﻞ‬ ‫ي‬ ‫ﻧﻔﺮ داﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺿﺪ ﮔﺮﺮاﻓﻴﺘﻲ ﺟﺮﻳﻤﻪ ﻧﻘﺪي ‪ 350‬دﻻر ﺑﺮ ﺣﺴﺐ ﻧﻔ‬ ‫ﺷﺖ‪ .‬در ‪ 1‬ژاﻧﻮﻮﻳﻪ ‪2006‬‬ ‫ﺸﻬﻮر ﺷﻬﺮ ﻧﻴﻮﻳﻳﻮرك ﺑﻪ ﻧﺎم زﻓﻓﻴﺮ ﻣﻄﻠﺒﻲ ﻧﻘﺎﺎداﻧﻪ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻧﻮﺷ‬ ‫ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻣﺸ‬ ‫ﺪ‬ ‫در ﺷﻬﻬﺮ ﻧﻴﻮﻳﻮرك ﻗﻮﻮاﻧﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﺗﻮﺳ‬ ‫ﺳﻂ ﻋﻀﻮ ﺷﻮراي ﺷﻬﺮ ﭘﻴﺘﺮ واﻟﻮن ﭘﺴﺮ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ رﺳﻴﺪﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﺗﻼش ﻛﺮد ﺗﺎ در‬ ‫ﻣﻤﻨﻮن اﻋﻼم ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻗﺎﺎﻧﻮن ﻣﺰﺑﻮر‬ ‫ن‬ ‫ﺑﺮاي اﻓﺮاد زﻳﺮ ‪ 21‬ﺳﺎل‬ ‫ﻫﺎي ﺧﺎص را ي‬ ‫اﺳﭙﺮي ﻫﺎي رﻧﮓ و ﻳﺎ ﻣﺎژﻳﻚ ي‬ ‫ي‬ ‫اﺧﺘﻴﺎر داﺷﺘﻦ‬ ‫ي‬ ‫دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺪ‬ ‫ي‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﮔﻴﺮي از‬

‫‪ 70 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫ﻛﻲ از ﻣﻐﻮل ﻫﺎي رﺳﺎﻧﻪ اي و ﻣﺪ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺎرك اﻛﻮ را ﺑﺮ آﺷﻔﺖ و ﺳﺒﺐ ﺷﺪ ﻛﻪ وي ﺷﻬﺮدار ﺷﻬﺮ ﻣﺎﻳﻜﻞ ﺑﻼﻣﺒﺮگ و‬ ‫ﻋﻀﻮ ﺷﻮراي ﺷﻬﺮ واﻟﻮن را از ﻃﺮف داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻫﻨﺮ و ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان ﮔﺮﻓﻴﺘﻲ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺷﻬﺮ ﺳﻮ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ‪ 1‬ﻣﻲ ‪2006‬‬ ‫ﻗﺎﺿﻲ ﺟﻮرج ﺑﻲ داﻧﻴﻠﺰ ﻋﻠﻴﻪ اﻗﺪاﻣﺎت ﻏﻴﺮﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺤﺪود ﻛﺮدن ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ در ﺷﻬﺮ ﺑﻪ وﻳﮋه ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻠﻴﺲ اﻗﺎﻣﻪ‬ ‫دﻋﻮا ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ اﻗﺪاﻣﺎت در ‪ 4‬ﻣﻲ ﻫﻤﺎن ﺳﺎل ﻣﻤﻨﻮع ﺷﺪ‪ .‬ﻻﻳﺤﻪ ﻣﺸﺎﺑﻬﻲ در آورﻳﻞ ‪ 2006‬در ﻧﻴﻮ ﻛﺴﺘﻞ ﻛﺎﻧﺘﻲ‬ ‫اﻳﺎﻟﺖ دﻳﻠﻴﻮر ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد و در ﻣﻲ ‪ 2006‬ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻗﺎﻧﻮن ﻻزم اﻻﺟﺮاي اﻳﺎﻟﺖ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ رﺳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻴﻜﺎﮔﻮ‬ ‫ﺷﻬﺮدار ﺷﻴﻜﺎﮔﻮ رﻳﭽﺎرد ام دﻳﻠﻲ ﺑﺎ ﺑﻪ وﺟﻮد آوردن دﻓﺘﺮي ﺑﻪ ﻧﺎم ﻧﺎﺑﻮدﮔﺮان ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻛﻮﺷﻴﺪ ﺗﺎ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ و‬ ‫وﻧﺪاﻟﻴﺴﻢ ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ دﺳﺘﻪ ﻫﺎي ﺧﻼﻓﻜﺎر را روﺷﻦ ﺳﺎزد‪ .‬اﻳﻦ اداره ﺑﻪ ﺗﺒﻠﻴﻎ در ﺑﺎره ﭘﺎك ﺳﺎزي ﻣﺠﺎﻧﻲ در و دﻳﻮار‬ ‫ﺷﻬﺮ ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪ 24‬ﺳﺎﻋﺘﻪ ﺑﺎ ﻳﻚ ﺗﻔﻦ ﻣﻲ ﭘﺮداﺧﺖ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1992‬در ﺷﻴﻜﺎﮔﻮ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﻓﺮوش‬ ‫و ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ اﺳﭙﺮي رﻧﮓ و ﺑﺮﺧﻲ اﻧﻮاع ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻛﻠﻴﺸﻪ ﺳﺎزي و ﻣﺎژﻳﻚ را ﻣﻤﻨﻮع ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن در ﻓﺼﻞ ‪8-4‬‬ ‫ﻗﻮاﻧﻴﻦ ﺷﻴﻜﺎﮔﻮ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺻﻠﺢ و رﻓﺎه ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺑﺨﺶ ‪ 100‬ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮن ﺧﺎص )‪ ()8-14-130‬ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ را از‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ ﺧﻼف ﻫﺎﻳﻲ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲ ﻛﺮد ﻛﻪ از ﺑﺎده ﮔﺴﺎري در ﻣﺠﺎﻣﻊ ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﺧﺮده ﻓﺮوﺷﻲ ﻣﻮاد ﻣﺨﺪر ﻳﺎ ﺣﺘﻲ ﻣﺨﺘﻞ‬ ‫ك ردن ﻳﻚ ﻣﺮاﺳﻢ دﻳﻨﻲ ﻫﻢ ﭘﻴﺸﻲ ﻣﻲ ﮔﻴﺮد و ﺟﺮﻳﻤﻪ آن ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 500‬دﻻر در ﻫﺮ ﺑﺎر ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬ ‫اروﭘﺎ‬ ‫در اروﭘﺎ ﺟﻮﺧﻪ ﻫﺎي ﭘﺎك ﻛﻨﻨﺪه اﺟﺘﻤﺎﻋﺎت )ﻣﺤﻠﻪ ﻫﺎ( ﺑﻪ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ واﻛﻨﺶ ﻧﺸﺎن دادﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل‪ ،‬در ﺳﺎل ‪1992‬‬ ‫در ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﻛﻪ ﮔﺮوه ﺟﻮاﻧﺎن ﭘﺮوﺗﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﻧﺎم روﺷﻨﮕﺮان ﻓﺮاﻧﺴﻪ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﭘﺎك ﻛﻨﻨﺪه ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ را ﻏﺎر ﻣﻴﺮﻳﺮﻧﺰدﻳﻚ‬ ‫ﺑﻪ ﻳﻚ روﺳﺘﺎي ﻓﺮاﻧﺴﻮي ﺑﻪ ﻧﺎم ﺑﺮوﻧﻴﻜﻞ در ﻣﻨﻄﻘﻪ ﺗﺎرن و ﮔﺮون ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ آن ﺷﺪ ﻛﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ‬ ‫ﻫﺎي ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻲ را از روي دﻳﻮارﻫﺎ ﺑﺪﻗﺖ ﭘﺎك ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺟﺎﻳﺰه ﻧﻮﺑﻞ در ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﺸﻨﺎﺳﻲ را ﺑﺮاي آﻧﺎن در ﺳﺎل‬ ‫‪ 1992‬ﺑﻪ ﻫﻤﺮاه آورد‪ .‬در ﺳﭙﺘﺎﻣﺒﺮ ‪ 2006‬ﭘﺎرﻟﻤﺎن اروﭘﺎ ﻛﻤﻴﺴﻴﻮن اروﭘﺎﻳﻲ را ﻣﻮﻇﻒ ﺳﺎﺧﺖ ﺗﺎ ﺳﻴﺎﺳﺖ ﻫﺎﻳﻲ در‬ ‫ﺑﺎره ﻣﺤﻴﻂ ﺷﻬﺮ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از آﻟﻮدﮔﻲ آﻧﻬﺎ و ﭘﺎك ﺳﺎزي ﻣﺤﻴﻂ ﺷﻬﺮﻫﺎ از ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻫﺎي ﻛﺜﻴﻒ و ﻣﺒﺘﺬل‪،‬‬ ‫ﻓﻀﻠﻪ ﺣﻴﻮاﻧﺎت و ﺳﺮ و ﺻﺪاي زﻳﺎد ﻧﺎﺷﻲ از دﺳﺘﮕﺎه ﻫﺎي ﭘﺨﺶ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻣﻨﺎزل و اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻫﺎ‪ ،‬ﻫﻤﺮاه ﺑﺎ ﻣﺴﺎﺋﻞ‬ ‫دﻳﮕﺮي ﻛﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ زﻧﺪﮔﻲ در ﺷﻬﺮﻫﺎ را ﭘﺎﻳﻴﻦ ﻣﻲ آورد‪ ،‬ﺗﺪوﻳﻦ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﻗﺎﻧﻮن رﻓﺘﺎر ﺿﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ آﺧﺮﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮﻧﮕﺬاري‬ ‫ﻋﻠﻴﻪ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﺑﻮد‪ .‬در آﮔﻮﺳﺖ ‪ 2004‬ﻛﻤﭙﻴﻦ »ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ را ﭘﺎﻛﻴﺰه ﻧﮕﻪ دارﻳﻢ« ﺑﻪ ﻳﻚ ﻓﺮاﺧﻮن ﮔﺴﺘﺮده ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ‬ ‫ﻣﻨﺠﺮ ﺷﺪ ﻛﻪ در آن اﻋﻼم ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ از ﻫﺮ ﻧﻮﻋﻲ ﻃﺮح ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدي در ﺑﺎره ﻋﺪم ﻫﺮ ﮔﻮﻧﻪ ﺗﺴﺎﻫﻞ ﻧﺴﺐ ﺑﻪ‬ ‫ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ‪ ،‬ﺟﺮﻳﻤﻪ ﺧﺎﻃﻴﺎن و ﻣﻤﻨﻮع ﻛﺮدن ﻓﺮوش اﺳﭙﺮي ﻫﺎي رﻧﮓ ﺑﻪ ﻧﻮﺟﻮاﻧﺎن را ﺣﻤﺎﻳﺖ ﻣﻲ ﻛﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻓﺮاﺧﻮان‬ ‫ﻣﻄﺒﻮﻋﺎﺗﻲ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ در ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت و وﻳﺪﺋﻮ ﻛﻠﻴﭗ ﻫﺎي ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ را ﺑﺎ اﻳﻦ اﺳﺘﺪﻻل ﻛﻪ‬ ‫ﺗﺠﺮﺑﻪ ﺟﻬﺎن واﻗﻌﻲ از ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﭼﻴﺰي ﻣﺘﻔﺎوت از ﺗﺼﻮﻳﺮي اﺳﺖ ﻛﻪ از آن ﻫﺎ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻳﺶ در ﻣﻲ آﻳﺪ‪ ،‬ﻣﺤﻜﻮم ﻣﻲ‬ ‫ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 71 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫در ﻛﻤﭙﻴﻦ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ‪ 123‬ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻣﺠﻠﺲ )از ﺟﻤﻠﻪ ﻧﺨﺴﺖ وزﻳﺮ ﺗﻮﻧﻲ ﺑﻠﺮ( ﻣﻨﺸﻮري را اﻣﻀﺎء ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺎن ﻣﻲ‬ ‫داﺷﺖ »ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻫﻨﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺟﺮم اﺳﺖ‪ .‬از ﻃﺮف ﻣﻮﻛﻼﻧﻢ‪ ،‬ﻫﺮ ﻛﺎري ﺑﺘﻮاﻧﻢ اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻢ ﺗﺎ اﺟﺘﻤﺎﻋﻢ را از ﺷﺮ اﻳﻦ‬ ‫ﻣﺴﺎﻟﻪ ﺧﻼص ﻛﻨﻢ‪ «.‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﻫﻤﻪ‪ ،‬در ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﺻﺤﻨﻪ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ ﺑﺎ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪاﻧﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﺑﻨﻜﺴﻲ ﻛﻪ ﺧﻮد‬ ‫را »ﺗﺮورﻳﺴﺖ ﻫﻨﺮي« ﻧﺎﻣﻴﺪﻧﺪ‪ ،‬ﻫﻢ از ﻧﻈﺮ ﺳﺒﻚ )ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺳﺘﻨﺴﻴﻞ ﺑﺮاي ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ( و ﻫﻢ از‬ ‫ﻧﻈﺮ ﻣﺤﺘﻮا )ﻫﺰل آﻣﻴﺰ ﺑﻮدن آﺛﺎر ﺑﻨﻜﺴﻲ و اﻧﺘﻘﺎد از وﺿﻊ ﺟﺎﻣﻌﻪ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺷﻬﺮﻫﺎ‪ ،‬ﻳﺎ اﻗﻠﻴﻢ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﺟﻨﮓ‪ ،‬ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺑﺎ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﻴﻤﻮن و ﻣﻮش ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﻮﺗﻴﻒ ﻫﺎي زﻧﺪﮔﻲ( دﮔﺮﮔﻮن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﺑﺮﻳﺘﺎﻧﻴﺎ‪ ،‬ﺷﻮراﻫﺎي ﺷﻬﺮ ﻗﺪرت دارﻧﺪ ﺗﺎ اﻗﺪاﻣﺎﺗﻲ را ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺎﻟﻜﺎن اﻣﻮاﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺮ اﺳﺎس ﻗﺎﻧﻮن رﻓﺘﺎر ﺿﺪ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬ ‫‪ 2003‬ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺷﺪه اﻧﺪ )ﭼﻨﺎن ﻛﻪ در ﻗﺎﻧﻮن ﻣﺤﻠﻪ ﻫﺎ و ﻣﺤﻴﻂ ﭘﺎك در ﺳﺎل ‪ 2005‬ﻣﻮرد ﺗﺠﺪﻳﺪ ﻧﻈﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ(‬ ‫ﻳﺎ در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﻮارد ﺑﺮ اﺳﺎس ﻗﺎﻧﻮن ﺑﺰرﮔﺮاه ﻫﺎ‪ ،‬اﻧﺠﺎم دﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻗﺎﻧﻮن ﻏﺎﻟﺒﺎ ﻋﻠﻴﻪ ﻣﺎﻟﻜﺎﻧﻲ ﺑﻪ ﻛﺎر ﻣﻲ رود ﻛﻪ ﻣﻠﻚ‬ ‫ﺧﻮد را رﺿﺎﻳﺘﻤﻨﺪاﻧﻪ در اﺧﺘﻴﺎر ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻗﺮار داده اﻧﺪ ﻛﻪ از ﻃﺮﻳﻖ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ و دﻳﮕﺮ اﺷﻜﺎل ﺗﺨﺮﻳﺐ اﻣﻮال ﻋﻤﻮﻣﻲ آﻧﻬﺎ‬ ‫را از ﺑﻴﻦ ﺑﺮده اﻧﺪ‪.‬‬ ‫اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ‬ ‫در اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ ﺑﺮاي ﻛﺎﻫﺶ ﺗﺨﺮﻳﺐ اﻣﻮال ﻋﻤﻮﻣﻲ )وﻧﺪاﻟﻴﺴﻢ( در ﺑﺴﻴﺎري از ﺷﻬﺮﻫﺎي دﻳﻮارﻫﺎ ﻳﺎ ﻣﻨﺎﻃﻘﻲ را ﻃﺮاﺣﻲ‬ ‫ﻛﺮده اﻧﺪ ﻛﻪ اﺧﺘﺼﺎﺻﺎ ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ از اﻳﻦ ﻣﻜﺎن ﻫﺎ »ﺗﻮﻧﻞ‬ ‫ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ« اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺤﻞ آن در ﻛﻤﭗ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن ﻛﻤﭙﺮداون داﻧﺸﮕﺎه ﺳﻴﺪﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ از ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻋﻠﻢ ﺗﺎ ﺧﻴﺎﺑﺎن‬ ‫ﻣﻨﻴﻨﮓ اداﻣﻪ دارد و ﺑﺮاي اﺳﺘﻔﺎده ﺗﻮﺳﻂ داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن داﻧﺸﮕﺎه ﺳﻴﺪﻧﻲ ﺑﺮاي ﺗﮓ ﻛﺮدن )ﻧﺎم ﻧﮕﺎري(‪ ،‬ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت‪،‬‬ ‫ﭘﻮﺳﺘﺮ و آﻓﺮﻳﻨﺶ ﻫﻨﺮي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻃﺮﻓﺪاران اﻳﻦ اﻳﺪه ﺑﺮ آن ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻃﺮاﺣﻲ اﻳﻦ دﻳﻮارﻫﺎ‬ ‫ﺟﻠﻮي وﻧﺪاﻟﻴﺴﻢ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺧﻮاﻫﺪ ﺷﺪ ﺗﺎ اﻳﻦ ﻛﻪ وﻧﺪاﻟﻴﺴﻢ را ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻛﻨﺪ‪ .‬از دﻳﮕﺮ ﺳﻮ‪ ،‬اﻳﻦ ﻣﻜﺎن ﻫﺎ ﺑﻪ اﻓﺮاد اﻳﻦ‬ ‫ﻓﺮﺻﺖ را ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﺧﻼﻗﻴﺖ ﺧﻮد را ﺻﺮف ﺗﻮﻟﻴﺪ آﺛﺎر ﻫﻨﺮي ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺪون آن ﻛﻪ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ وﻧﺪاﻟﻴﺴﻢ ﻳﺎ ورود ﻏﻴﺮ‬ ‫ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﻪ ﻣﻠﻚ دﻳﮕﺮان ﻧﮕﺮان دﺳﺘﮕﻴﺮي ﺗﻮﺳﻂ ﭘﻠﻴﺲ و دﻳﮕﺮ ﻣﺮاﺟﻊ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﻣﺨﺎﻟﻔﺎن ﺑﺎ اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﻣﻮاﻓﻖ‬ ‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ زﻳﺮا وﺟﻮد اﻳﻦ ﻣﻜﺎن ﻫﺎي ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﺑﺮاي ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﺑﻪ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻏﻴﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ را ﻧﺤﻮ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﻼﺣﻈﻪ اي در ﻣﻜﺎن‬ ‫ﻫﺎي دﻳﮕﺮ ﻛﺎﻫﺶ ﻧﻤﻲ دﻫﺪ‪ .‬در ﺑﺮﺧﻲ از ﻣﻨﺎﻃﻖ اﺳﺘﺮاﻟﻴﺎ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ ﺟﻮﺧﻪ ﻫﺎي ﺿﺪ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ را ﺷﻜﻞ‬ ‫داده اﻧﺪ ﺗﺎ ﭘﺎك ﺳﺎزي در و دﻳﻮار ﺷﻬﺮ ﺑﭙﺮدازﻧﺪ‪ .‬ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻫﺎي ﻣﺤﻠﻲ در ﺑﺴﻴﺎري از اﻳﺎﻻت ﻓﺮوش ﻳﺎ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ‬ ‫اﺳﭙﺮي ﻫﺎي رﻧﮓ را ﺑﺮاي ﻛﺴﺎﻧﻲ ﻛﻪ زﻳﺮ ‪ 18‬ﺳﺎل ﺳﻦ )ﻳﻌﻨﻲ ﺳﻦ اﻛﺜﺮﻳﺖ( دارﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻤﻨﻮع ﻛﺮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫آﺳﻴﺎ‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 72 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﻨﺒﻴﻬﺎت ﺷﺪﻳﺪ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ ﻋﻠﻴﻪ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ‪ ،‬ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ در آﺳﻴﺎ ﻛﻤﺘﺮ دﻳﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد‪ ،‬ﻳﻚ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ‬ ‫ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﺑﺎ ﻧﺎم »ﭘﻴﻮر« ﺑﺮ روي ﺑﻴﺸﺘﺮ دﻳﻮارﻫﺎي ﻛﺸﻮرﻫﺎي ﻋﺮﺑﻲ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺮاﺟﻊ دوﻟﺘﻲ ﻣﻲ‬ ‫ﮔﻮﻳﻨﺪ ﻛﻪ او ﻳﻚ ﻓﻠﺴﻄﻴﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺑﻴﺖ اﻟﻠﺤﻢ ﺑﻪ دﻧﻴﺎ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫در ﺳﺎل‪ 1993‬در ﺳﻨﮕﺎﭘﻮر‪ ،‬ﺑﻪ دﻟﻴﻞ رﻧﮓ ﺷﺪن ﺗﻌﺪاد زﻳﺎدي اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﺑﺎ اﺳﭙﺮي ﻫﺎي رﻧﮓ‪ ،‬ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع داغ‬ ‫اﺧﺒﺎر ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﻠﻴﺲ داﻧﺸﺠﻮﻳﻲ ﺑﻪ ﻧﺎم ﻣﺎﻳﻜﻞ ﭘﻲ ﻓﻲ را ﻛﻪ در ﻣﺪرﺳﻪ آﻣﺮﻳﻜﺎﻳﻲ ﺳﻨﮕﺎﭘﻮر درس ﻣﻲ ﺧﻮاﻧﺪ‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫ﺟﺮم وﻧﺪاﻟﻴﺴﻢ دﺳﺘﮕﻴﺮ و ﺟﺮﻳﻤﻪ ﻛﺮد‪ .‬ﻓﻲ ﺑﺮاي ﺗﺨﺮﻳﺐ اﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻫﺎ و دزدﻳﺪن ﻋﻼﺋﻢ راﻫﻨﻤﺎﻳﻲ و راﻧﻨﺪﮔﻲ ﻣﻘﺼﺮ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﻗﺎﻧﻮن ‪ 1966‬وﻧﺪاﻟﻴﺴﻢ ﻛﻪ در اﺻﻞ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﮔﺴﺘﺮش ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ در ﺳﻨﮕﺎﭘﻮر ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺐ‬ ‫رﺳﻴﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻗﺎﺿﻲ او را ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﻣﺎه زﻧﺪان‪ 3500 ،‬دﻻر ﺳﻨﮕﺎﭘﻮر ﺟﺮﻳﻤﻪ ﻧﻘﺪي و ﻳﻚ ﺗﻨﺒﻴﻪ ﺑﺪﻧﻲ ﺟﺮﻳﻤﻪ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﻧﻴﻮرﻳﻮرك ﺗﺎﻳﻤﺰ ﭼﻨﺪ ﺳﺮﻣﻘﺎﻟﻪ و ﻣﻄﻠﺐ اﻋﺘﺮاض آﻣﻴﺰ ﺑﺮاي ﻣﺤﻜﻮم ﻛﺮدن اﻳﻦ ﻋﻤﻞ و ﻓﺮاﺧﻮان ﻣﺮدم آﻣﺮﻳﻜﺎ ﺑﺮاي‬ ‫اﻋﺘﺮاض و ﻓﺸﺎر ﺑﺮ ﺳﻔﺎرت آﻣﺮﻳﻜﺎ در ﺳﻨﮕﺎﭘﻮر ﻧﻮﺷﺖ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﺳﻨﮕﺎﭘﻮر ﺗﻠﻔﻦ ﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎري ﺑﺮاي ﻋﻔﻮ ﻓﻲ‬ ‫درﻳﺎﻓﺖ ﻛﺮد‪ ،‬ﺗﻨﺒﻴﻪ ﺑﺪﻧﻲ ﻓﻲ در ‪ 5‬ﻣﻲ ‪ 1994‬اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬ﻓﻲ ﺑﻪ ﺷﺶ ﺿﺮﺑﻪ ﺷﻼق ﻣﺤﻜﻮم ﺷﺪه ﺑﻮد ﻛﻪ اون ﺗﻨﮓ‬ ‫ﭼﻮﻧﮓ ﺑﻪ ﺑﻌﺪﻫﺎ رﺋﻴﺲ ﺟﻤﻬﻮر ﺳﻨﮕﺎﭘﻮر ﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﻛﺮد ﻛﻪ ﺿﺮﺑﺎت ﺷﻼق ﺑﻪ ﭼﻬﺎر ﺿﺮﺑﻪ ﻛﺎﻫﺶ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫)ﻛﻮﺛﺮي ‪(1387 ،‬‬

‫‪ -8-2-11-3‬ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻣﺘﺪاول ﺟﺮم ﺳﺘﻴﺰي و ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ‬ ‫ﻫﻤﺎﻧﻄﻮر ﻛﻪ اﺷﺎره ﺷﺪ‪ ،‬ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ اﺻﻮﻻً در اﻛﺜﺮ ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﺑﻪ ﺧﺎﻃﺮ ﻟﺤﻦ ﺗﻨﺪ و اﻋﺘﺮاﺿﻲ اش ﺗﻮﺳﻂ ﺣﻜﻮﻣﺖ ﻫﺎ‬ ‫ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه ﻧﻴﺴﺖ و ﻋﺪه اي ﻧﻴﺰ آن را ﻣﺨﺎﻟﻒ اﺻﻮل اﺧﻼﻗﻲ ﻣﻲ ﭘﻨﺪارﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻬﺖ ﻣﻌﻴﺎر ﻫﺎي ﻃﺮاﺣﻲ‬ ‫ﺷﻬﺮي ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﺷﺪن دﻳﻮارﻫﺎي ﺷﻬﺮ ﺗﺪوﻳﻦ ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺟﺮم ﺳﺘﻴﺰي در روﻧﺪ ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺤﻴﻄﻲ )‪ 17(CPTED‬روﺷﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ اﺻﻮل ﺟﺮم ﺳﺘﻴﺰي را در ﻃﺮاﺣﻲ ﻓﻀﺎﻫﺎي‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻣﻲ دﻫﺪ ﺗﺎ اﺣﺘﻤﺎل ﺑﺮوز ﺟﺮاﻳﻢ دﻳﻮار ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﻲ )ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ( را ﻛﺎﻫﺶ دﻫﺪ‪.‬‬ ‫اﮔﺮﭼﻪ اﻳﻦ ﻣﺘﻮد اﻏﻠﺐ در ﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﻴﻪ و ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ ،‬اﻣﺎ ﮔﺎﻫﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﺮاي ﺗﻐﻴﻴﺮ وﺿﻌﻴﺖ‬ ‫ﻣﻜﺎن ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﻧﻴﺰ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع روﻳﻜﺮد در ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﻬﺮي اﺳﺘﻔﺎده زﻳﺎدي دارد‪.‬‬ ‫اﺻﻮل اﺳﺎﺳﻲ ﻃﺮاﺣﻲ در اﻳﻦ روش در زﻳﺮ آورده ﺷﺪه اﻧﺪ ‪:‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ Crime Prevention Through Environmental Design ‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪17‬‬

‫‪ 73 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫ﺑﺎزﺑﻴﻨﻲ و ﻧﻈﺎرت‪ : 18‬ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎﻳﻲ از ﻃﺮاﺣﻲ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻫﺎ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻧﻈﺎرت ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻋﻤﻮﻣﻲ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﻣﺮدم در ﻣﺤﻴﻂ را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ و ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ رﻳﺴﻚ ﺟﺮم ﻛﺮدن در ﭼﻨﻴﻦ ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﻳﻲ را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ‬ ‫دﻫﺪ‪ .‬وﺟﻮد ﻧﻮر ﻛﺎﻓﻲ در ﻣﺤﻴﻂ رﻏﺒﺖ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺒﺎﻧﻪ از ﻣﻜﺎن را اﻓﺰاﻳﺶ داده و اﺟﺎزه ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﺘﺨﻠﻔﻴﻦ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ را‬ ‫ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺗﺮس از ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪن و دﺳﺘﮕﻴﺮ ﺷﺪن ﻧﻤﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺷﺎخ و ﺑﺮگ ﮔﻴﺎﻫﺎن و ﻣﻮاﻧﻊ دﻳﮕﺮ ﻧﺒﺎﻳﺪ ﺑﮕﻮﻧﻪ اي‬ ‫ﺟﻠﻮي ﻧﻮر را ﺑﮕﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﻣﻜﺎن ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮاي ﺗﺨﻠﻒ اﻳﺠﺎد ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻛﻨﺘﺮل دﺳﺘﺮﺳﻲ‪ : 19‬ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎﻳﻲ از ﻃﺮاﺣﻲ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻣﺘﺨﻠﻔﻴﻦ ﺑﻪ ﻫﺪﻓﺸﺎن را ﻏﻴﺮﻣﻤﻜﻦ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻪ و راه ﻫﺎي ﻓﺮار او را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ در ﺣﺎﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻣﺮدم ﻋﺎدي ﺑﻪ ﺳﺎﻳﺖ ﻧﻴﺰ ﻣﺨﺘﻞ‬ ‫ﻧﮕﺮدد‪ .‬ﻣﻮاﻧﻊ ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ )ﻣﺜﻞ درﻫﺎ ‪ ،‬دروازه ﻫﺎ‪ ،‬ﮔﻴﺖ ﻫﺎ‪ ،‬رﻳﻞ ﻫﺎ و ﻓﻨﺲ ﻛﺸﻲ ﻫﺎ( ﻳﺎ ﻣﻮاﻧﻊ ﺳﻤﺒﻠﻲ ) ﺗﻐﻴﻴﺮات در‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎ ﻣﺜﻞ ﺗﻐﻴﻴﺮ در ارﺗﻔﺎع ﺳﻄﺢ زﻣﻴﻦ و ﻧﻮع ﻛﻔﺴﺎزي( ﻣﺘﺨﻠﻔﻴﻦ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ را ﭘﺲ ﻣﻲ زﻧﺪ در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺑﺮاي‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮان ﻋﻤﻮﻣﻲ ﻣﻄﻠﻮب ﺗﺮ ﻫﻢ ارزﻳﺎﺑﻲ ﻣﻲ ﺷﻮد و آﻧﻬﺎ را در اﺳﺘﻔﺎده از ﻣﺤﻴﻂ ﺗﺮﻏﻴﺐ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ‬ ‫ﻓﻨﺲ ﺑﻠﻨﺪ ﺑﺮاي ﻛﺴﻲ ﻛﻪ در اﻧﺘﻬﺎي ﻣﺤﻴﻂ ﮔﺮدش ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﺣﺲ اﻣﻨﻴﺖ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻳﻚ ﻣﺘﺨﻠﻒ ﻳﻚ‬ ‫ﺗﻬﺪﻳﺪ ﺟﺪي ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺣﺲ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻗﻠﻤﺮوﻳﻲ‪ : 20‬ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ را ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ ﻓﻀﺎﻫﺎ را ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﻲ‬ ‫ﻛﺸﻨﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻣﺮدم ﺑﻔﻬﻤﺎﻧﺪ ﭼﻪ ﭼﻴﺰي "ﺑﺮاي آﻧﻬﺎ" اﺳﺖ‪ .‬ﺣﺲ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﺮاﻗﺒﺖ از ﭼﻴﺰي ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺷﻤﺎﺳﺖ ﺑﻪ‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻣﺰاﺣﻤﻴﻦ در ﻣﺤﻴﻂ ﻛﻤﻚ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻛﻪ ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﺷﺪه و داراي ﻣﺎﻟﻚ ﺑﺎﺷﺪ ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻮرد رﻏﺒﺖ‬ ‫ﺑﺮاي ارﺗﻜﺎب ﺟﺮم اﺳﺖ‪ .‬اﺳﺘﻔﺎده از اﻓﺮاد ﺟﻮان در ﻫﻨﮕﺎم ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺤﻴﻂ )ﺑﺨﺼﻮص ﻣﺤﻴﻂ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم در آن‬ ‫ﮔﺮدﻫﻢ ﻣﻲ آﻳﻨﺪ ﻣﺜﻞ ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺠﺎري‪ ،‬ﭘﺎرك ﻫﺎ و ﮔﺮه ﻫﺎي ﺗﺮاﻓﻴﻜﻲ( ﺑﻪ اﻳﺠﺎد ﺣﺲ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ در ﻓﻀﺎ ﻛﻤﻚ ﻛﺮده و از‬ ‫رﻓﺘﺎرﻫﺎي ﺗﺠﺎوزﮔﻮﻧﻪ ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺨﺖ ﻛﺮدن ﻫﺪف ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ‪ :21‬ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﻓﻴﺰﻳﻜﻲ را ﺑﺮاي ﻣﺤﺎﻓﻈﺖ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎ و ﻣﻜﺎن ﻫﺎ از دﺳﺘﺮﺳﻲ‬ ‫ﻣﺘﺨﻠﻔﻴﻦ ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻗﻔﻞ ﻫﺎ ‪ ،‬ﻣﻴﻠﻪ ﻫﺎ‪ ،‬دورﺑﻴﻦ ﻫﺎي ﻣﺪار ﺑﺴﺘﻪ و ﻓﻨﺲ ﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪١٨‬‬

‫‪ Surveillance ‬‬

‫‪١٩‬‬

‫‪ Access Control ‬‬

‫‪٢٠‬‬

‫‪ Territorial Reinforcement ‬‬

‫‪٢١‬‬

‫‪ Target Hardning ‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 74 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از اﻳﻦ وﺳﺎﻳﻞ اﻣﻨﻴﺘﻲ ﺑﺎﻳﺪ ﻫﻮﺷﻤﻨﺪاﻧﻪ ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد ﭼﺮا ﻛﻪ اﺳﺘﻔﺎده ﻏﻴﺮ ﻣﻨﻄﻘﻲ و ﻓﻜﺮ ﻧﺸﺪه از‬ ‫آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ اﻓﺰاﻳﺶ ﺟﺮم ﺧﻴﺰي ﻣﺤﻴﻂ و ﭘﺎﻳﻴﻦ آﻣﺪن اﻣﻨﻴﺖ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ‪ : 22‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻳﻚ ﻓﻀﺎ ﺣﺲ ﻣﺎﻟﻜﻴﺖ آن را اﻓﺰاﻳﺶ داده و اﻣﻨﻴﺖ ﻣﺤﻴﻂ را ﺗﻀﻤﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ‬ ‫اﺳﺘﻔﺎده ﺳﺎﻟﻢ از آن را اﻓﺰاﻳﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬در ﺣﺎﻟﻴﻜﻪ رﻏﺒﺖ ﺑﻪ رﻓﺘﺎر ﻫﺎي ﺟﺮم ﮔﻮﻧﻪ را ﻛﺎﻫﺶ ﻣﻲ دﻫﺪ‪ .‬ﺗﺌﻮري‬ ‫ﭘﻨﺠﺮه ﻫﺎي ﺷﻜﺴﺘﻪ‪ 23‬ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ اﺷﺎره ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﻫﻨﮕﺎﻣﻲ ﻛﻪ ﻳﻚ ﻓﻀﺎ ﺑﻪ ﺧﻮﺑﻲ ﻧﮕﻬﺪاري‪ 24‬ﻧﺸﻮد اﻳﻦ ذﻫﻨﻴﺖ‬ ‫را اﻳﺠﺎد ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ ﭘﻠﻴﺲ‪ ،‬ﻧﻴﺮوﻫﺎي اﻣﻨﻴﺘﻲ و ﺷﻬﺮوﻧﺪان‪ ،‬ﻛﻨﺘﺮﻟﻲ ﺑﺮ ﻣﺤﻴﻂ ﻣﺬﻛﻮر ﻧﺪارﻧﺪ و ﻳﺎ ﺑﻪ آن اﻫﻤﻴﺘﻲ ﻧﻤﻲ‬ ‫دﻫﻨﺪ‪ .‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ ﺷﺎﻣﻞ ﻓﺮاﻫﻢ ﻛﺮدن ﻧﻮر ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي ﻣﺤﻴﻂ‪ ،‬ﭘﺎك ﻛﺮدن ﺳﺮﻳﻊ ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ‬ ‫ﻫﺎي ﻏﻴﺮ ﻣﺠﺎز و از ﺑﻴﻦ ﺑﺮدن ﮔﻴﺎﻫﺎن زاﺋﺪ ﺑﺎﺷﺪ‪(The Australia Department of Justice, 2010) .‬‬

‫‪ -3-11-3‬دﻳﻮار ﻧﮕﺎري ﭘﻮﺷﺎﻧﻨﺪه‬

‫‪25‬‬

‫ﻛﻠﻲ ﺷﺮﻣﻦ‪ 26‬ﻧﻮع دﻳﮕﺮي از دﻳﻮار ﻧﮕﺎري را ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان دﻳﻮار ﻧﮕﺎري ﭘﻮﺷﺎﻧﻨﺪه ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪:‬‬ ‫در ﻫﺮ ﺷﻬﺮي ﺷﻐﻞ ﻋﺪه اي از ﻣﺮدم ﭘﺎك ﻛﺮدن ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺪون ﻛﺴﺐ ﻣﺠﻮز روي دﻳﻮارﻫﺎ ﻧﻘﺶ‬ ‫ﺑﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﭘﺎك ﻛﺮدن اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎ ﮔﺎﻫﻲ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺨﺖ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺷﻮراي ﺷﻬﺮ ﻋﺪه اي‬ ‫را ﺑﺎ ﺗﺠﻬﻴﺰات ﻣﺨﺘﻠﻒ ﻣﺴﺌﻮل اﻳﻦ ﻛﺎر ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﺗﺎ دﻳﻮار را ﺑﻪ ﺷﻜﻞ اﺻﻠﻲ ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪ‪ .‬اﻣﺎ ﺧﻴﻠﻲ اوﻗﺎت ﺗﻼش ﺑﺮاي‬ ‫ﭘﺎك ﻛﺮدن ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻫﺎ ﺧﻮد ﺑﻪ ﺑﻪ وﺟﻮد آﻣﺪن ﻧﻮع دﻳﮕﺮي از ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺑﺮ روي دﻳﻮار ﻣﻲ اﻧﺠﺎﻣﺪ ﻛﻪ دﻳﻮار ﻧﮕﺎري‬ ‫ﭘﻮﺷﺎﻧﻨﺪه ﻧﺎم ﮔﺬاري ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ و در ﺗﻤﺎم ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺑﻪ راﺣﺘﻲ ﻗﺎﺑﻞ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪٢٢‬‬

‫‪ Management ‬‬

‫‪٢٣‬‬

‫‪ Broken Windows Theory ‬‬

‫‪٢٤‬‬

‫‪ Maintain ‬‬

‫‪٢٥‬‬

‫‪ Covered‐Ups ‬‬

‫‪٢٦‬‬

‫‪ Kelly Sherman ‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 75 ‬‬

‫ﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮاررﻧﮕﺎري‬ ‫ﻓﺼ‬

‫ه‬ ‫ﭘﻮﺷﺎﻧﻨﺪه‬ ‫ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎﺎي دﻳﻮاري‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 78‬ﻚ‬

‫ﻛﺮدن ﮔﺮاﻓﻴﺘﻲ ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد روي دﻳﻮار ﭘﺪﺪﻳﺪ آﻣﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﮔﺎﻫﻲ اﻳﻦ‬ ‫ﺗﻼش ﺑﺮاي ﭘﺎك ﻛﺮ‬ ‫اﻳﻦ ﺑﻠﻮﻮك ﻫﺎي رﻧﮕﺎﺎرﻧﮓ از ش‬ ‫ﻳﻚ اﺛﺮ ﻫﻨﺮي ﻛﺎﺎﻣﻼً ﺟﺪﻳﺪ‬ ‫ﺷﻜﻞ ﻗﺒﻞ آن‪ ،‬اﻣﺎ ﮔﺎﻫﻲ ﻧﻴﺰ ﻚ‬ ‫ﺧﻮﺑﻲ اﺳﺖ ﺑﺮااي ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪن دﻳﻮار ﺑﻪ ﻞ‬ ‫ﻨﺪه ﻫﺎ ﻛﻤﻚ ﺧ‬ ‫ﭘﻮﺷﺎﻧﻨﺪ‬ ‫ﺧﻠﻖ ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫رﻧﮓ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ در اﻳﻦ ﺣﻴﻦ ﺧ‬ ‫ﺑﺎ ﮓ‬ ‫ﺪه ﻫﻨﺮي در ددﻳﻮارﻧﮕﺎري‬ ‫‪ -12‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺳﺒﺒﻚ ﻫﺎي ﻋﻤﺪ‬ ‫‪1 -3‬‬ ‫ﺴﻢ‬ ‫‪ -1-12‬ﻧﺎﺗﻮراﻟﻴﺴ‬ ‫‪1 -3‬‬

‫‪27‬‬

‫اﺻﻄﻼﺣﻲ اﺳﺖ در‬ ‫ﻲ‬ ‫ﺳﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﮔﻮش ﻣﻲ رﺳ‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﺖ ﮔﺮاﻳﻲ ﻛﻪ زﻣﻣﺰﻣﻪ ﻫﺎي آن در ﻧﻴﻤﻪ دوم ﻗﻗﺮن ﻧﻮزدﻫﻢ ﻪ‬ ‫ﺖ‬ ‫ﻧﺎﺗﻮراﻟﻴﻴﺴﻢ ﻳﺎ‬ ‫ﻈﺮ ﻣﻲ آﻳﺪ‪ ،‬ﺑﺎززﻧﻤﺎﻳﻲ ﻣﻲ‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻒ ﺳﻨﺨﻲ از ﻫﻫﻨﺮ ﻛﻪ در آن‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﺪان ﮔﻮﻧﻪ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻈ‬ ‫ﻒ‬ ‫ﺗﺎرﻳﺦ ﻫﻫﻨﺮ و ﻧﻘﺪ ﻫﻨﺮﺮي ﺑﺮاي‬ ‫دارد‪ -‬ﻃﺒﻴﻌﺖ ﮔﺮﺮاﻳﻲ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﻣﻣﺘﻀﺎد ﺑﺎ ﭼﻜﻴﺪﺪه ﻧﮕﺎري‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬ددر اﻳﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻛﻪ‪ -‬ﺑﻴﺸﺘﺮ زاز ﺟﻨﺒﻪ ي ﺻﻮرري اﻋﺘﺒﺎر د‬ ‫ﺳﻴﻚ ﻳﻮﻧﺎن را ﺟﻠﻮه ﻛﺎﻣﻞ ﻃﻃﺒﻴﻌﺖ ﮔﺮاﻳﻲ ﺗﻠﻘﻲ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﻨﺪ و ﻫﻨﺮ رﻧﺴﺎﺎﻧﺲ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﻳﻲ را ﺗﺠﺪﻳﺪ‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﻫﻨﺮ ﻛﻼﺳ‬ ‫ﻨﻴﻦ اﺳﺘﺪﻻﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻫﻫﻨﺮﻫﺎي ﻧﺎﻣﺒﺮدده‪ ،‬اﺛﺮ ﻫﻨﺮي ﻫﻫﻤﺎﻧﻨﺪ آﻳﻴﻨﻪ اي زﻳﺒﺎﻳﻲ‬ ‫ﺣﻴﺎت آن ﻣﻲ داﻧﻨﺪ‪ ،‬ﺑﺮ اﺳﺎس ﭼﻨﻴ‬ ‫ﻧﺎﺗﻮراﻟﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﻣﺜﺎﺑﻪ‬ ‫ﻢ‬ ‫ﻼح‬ ‫ﺗﻨﺎﻗﻀﻲ ﻧﺪارد‪ .‬اﺻﻄﻼ‬ ‫ﻲ‬ ‫ﺗﺎﺑﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﻣﻌﻨﻨﺎ‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌﺖ ﮔﺮﺮاﻳﻲ ﺑﺎ آرﻣﺎن ﮔﺮاﻳﻲ‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﻲ را ﺑﺎزﻣﻲ ﺪ‬ ‫ﻲ‬ ‫زﻋﻢ او اﻳﻨﺎن‬ ‫ﺷﻲ‪ ،‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر ﺗﻮﺳﻂ ﺑﻠﻮرري در ﺑﺎره ي ﭘﻴﺮوان "ﻛﺎرواﺟﻮ" ﺑﻪ ﻛﺎر ﺑﺮﺮده ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻢ‬ ‫ﻣﻜﺘﺒﻲ ﺧﺎص در ﻧﻘﺎﺷ‬ ‫ﻲ‬ ‫ﺎري ‪ -‬ﻣﻨﺘﻘﺪ ﻓﻓﺮاﻧﺴﻮي ‪-‬‬ ‫ﺧﻮاه زﻳﺒﺎ( ﻣﻲ ﭘﺮدداﺧﺘﻨﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻨﻴﻦ ﻛﺎﺳﺘﺎﻧﻴ ي‬ ‫ﺑﻪ ﺗﻘﻠﻴﻴﺪ وﻓﺎداراﻧﻪ زاز ﻃﺒﻴﻌﺖ )ﺧﻮااه زﺷﺖ‪ ،‬ه‬

‫‪ ‬‬ ‫‪٢٧‬‬

‫‪ Naturalissm ‬‬

‫ي‬ ‫دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺪ‬ ‫ي‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﮔﻴﺮي از‬

‫‪ 76 ‬‬

‫ﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮاررﻧﮕﺎري‬ ‫ﻓﺼ‬

‫ﻛﻴﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮي‬ ‫ﻋﻠﻮم ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺗﺄ ﺪ‬ ‫ﭘﮋواﻛﻬﺎي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ م‬ ‫ي‬ ‫ﮔﺮاﻳﻲ و‬ ‫اﺻﻄﻼح ﻧﺎﺗﻮراﻟﻴﺴﻢ را ﺟﺎﻳﮕﺰﻳﻦ رﺋﺋﺎﻟﻴﺴﻢ ﻛﺮد‪ ،‬ﺎﺗﺎ ﺑﺮ ﻋﻴﻦ ﻲ‬ ‫ح‬ ‫ﺑﮕﺬارد‪.‬‬ ‫د‬ ‫ﺷﺎن ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ي ﺳﺒﻚ ﻧﺎﺗﻮراﻟﻟﻴﺴﻢ ﻣﻲ ﺗﻮان اﻳﻮان ﺷﻴﺸﮕﻴﻴﻦ را ﻧﺎم ﺑﺮد‪.‬‬ ‫از ﻧﻘﺎﺷ‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ 799‬و ‪ : 80‬دو ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﻧﻘﺎﺷﻲ ﻧﺎﺗﻮرال‬

‫ﻢ‬ ‫رﺋﺎﻟﻴﺴﻢ‬ ‫‪-2-12‬‬ ‫‪1 -3‬‬ ‫ﻼت و اﻣﻮر ﻧﺎﻣﻤﻤﻜﻦ و ﻏﻴﺮ‬ ‫ﺖ‪ ،‬واﻗﻌﻴﺖ و ووﺟﻮد ﻣﺴﻠﻢ و ﻧﻴﺰ ﻧﻔﻲ ﺗﺨﻴﻼ‬ ‫ﺟﺎﻣﻊ و ﻛﻠﻲ ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﺣﻘﻴﻘﺖ‬ ‫رﺋﺎﻟﻴﺴﻢ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﺟ‬ ‫ﻢ‬ ‫روزاﻧﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪،‬‬ ‫ﻪ‬ ‫در زﻧﺪﮔﻲ‬ ‫ﺷﻜﻠﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ر‬ ‫ﭼﻴﺰﻫﺎ ﺑﻪ ﻲ‬ ‫رﺋﺎﻟﻴﺴﻢ در ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺗﺗﺼﻮﻳﺮي و ادﺑﻴﻴﺎت‪ ،‬ﻧﻤﺎﻳﺶ ﭼ‬ ‫ﻢ‬ ‫ﻋﻤﻠﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﺖ )ﻃﺒﻴﻌﺖ ﺑﺪﺪون اﻧﺴﺎن‬ ‫ﺖ‬ ‫ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﺑﺎﻳﺪ در ﻧﻤﺎﻳﺶ‬ ‫اﻓﺰون‪ .‬در اﻳﻦ ﺷﻴﻮﻮه از ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﻨ‬ ‫آراﻳﺶ ﻳﺎ ﺗﻌﺒﻴﺮ ن‬ ‫ﺑﺪون ﻫﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺶ‬ ‫ﺴﺎن( ازﻫﺮﮔﻮﻧﻪ اﺣﺴﺎﺳﺎﺗﻲ ﮔﺮﺮي ﺧﻮدداري ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫و ﺑﺎ اﻧﺴ‬ ‫اي ﻛﻪ ﻧﻘﺎش‬ ‫ﺖ‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ ي‬ ‫ﺻﻮرت ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺖ‬ ‫ت‬ ‫ﺿﻮﻋﺎت ﺑﻪ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺶ اﺷﻴﺎ و ﻣﻮﺿ‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎي ﺶ‬ ‫ﺷﻲ‪ ،‬رﺋﺎﻟﻴﺴﻢ ﻪ‬ ‫واﻗﻊ در ﻫﻨﺮ ﻧﻘﺎﺷ‬ ‫در ﻊ‬ ‫ﻧﺪﻫﺪ و ﻫﺮ ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ ﻫﻤﺎن ﮔﻮﻮﻧﻪ ﻛﻪ در‬ ‫ﻣﻮﺿﻮع دﺧﺎﻟﺖ ﺪ‬ ‫ع‬ ‫ﺤﻮه ﭘﻴﺎده ﻛﺮددن آن‬ ‫ﺗﺨﻴﻞ و اﺑﺘﻜﺎر ﻋﻤﻞ ﺧﻮد را در ﻧﺤ‬ ‫ﺷﻲ در اواﺳﻂ ﻗﺮن ﻧﻮزدﻫﻢ ددر ﻓﺮاﻧﺴﻪ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺶ در ﻣﻲ آﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺳﺒﻚ ﻧﻘﺎﺷ‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮد در ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺑﻪ ﺶ‬ ‫دﻧﻴﺎي ﺧﺎرج دﻳﺪه ﻲ‬ ‫ﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺖ‬ ‫ﺳﻴﺰم‪ 28‬ﺑﻮد ﻛﻪ ﺑﺎ اﻳﻦ اﻳﺪه ﻛﻪ ﻲ‬ ‫ﺣﻘﻴﻘﺖ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺷﺎﺧﻪ اي ﻓﺮﺮﻋﻲ از ﺳﺒﻚ روﻣﺎﻧﺘﻲ م‬ ‫رواج ﭘﻴﻴﺪا ﻛﺮد‪ .‬در ﺣ‬ ‫در ﻫﻨﺮ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺑﺪﺪل ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻳﻚ ﺳﺒﻚ‪ 29‬ر‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺶ دﻗﻴﻘﻲ از زﻧﺪﺪﮔﻲ روزﻣﺮه را ﻧﻤﺎﻳﺶ دﻫﺪ‪ ،‬از آن ﺟﺪا ﺷﺪﺪه و ﺧﻮد ﺑﻪ ﻚ‬ ‫ﺶ‬

‫‪ ‬‬ ‫‪٢٨‬‬

‫‪ Romantiicism ‬‬

‫‪٢٩‬‬

‫‪ Movemeent ‬‬

‫ي‬ ‫دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺪ‬ ‫ي‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﮔﻴﺮي از‬

‫‪ 77 ‬‬

‫ﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮاررﻧﮕﺎري‬ ‫ﻓﺼ‬

‫ﻼﺣﻲ در ﺗﺎرﻳﺦ ﻫﻨﻨﺮ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﻪ ﺑﺎزﻧﻤﺎﻳﻲ واﻗﻌﻴﻴﺖ ﻣﻮرد ﺗﺠﺮﺮﺑﻪ ي اﻧﺴﺎﻧﻬﺎ ددر زﻣﺎن و‬ ‫ﺧﻮد‪ ،‬اﺻﻄ ﻲ‬ ‫رﺋﺎﻟﻴﺴﻢ در ﻛﻠﻴﺖ ﺧ‬ ‫ﻢ‬ ‫ﻣﻜﺎن ﻣﻌﻴﻦ اﺷﺎره ددارد‪ .‬در اﻳﻦ ﺗﻌﻌﺮﻳﻒ ﻋﺎم‪ ،‬رﺋﺎﻟﻟﻴﺴﻢ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﻣﺘﻀﺎد ﺑﺎ آرﻣﺎﺎﻧﮕﺮاﻳﻲ‪ ،‬اﻧﺘﺰاﻋﻋﮕﺮاﻳﻲ‪ ،‬ﭼﻜﻴﺪه ﻧﮕﺎري و‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬از ﺟﻨﺒﻪ ي ﺻﻮري‪ ،‬رﺋﺎﻟﻴﺴ‬ ‫ﻢ‪ ،‬ﻣﺘﺮادف اﻧﮕﮕﺎﺷﺘﻪ ﻣﻲ د‬ ‫ﺴﻢ اﺳﺖ و از اﻳﻦ رو ﺑﺎ ﻣﻌﻨﻨﺎي ﻧﺎﺗﻮراﻟﻴﺴﻢ‬ ‫رﻣﺎﻧﺘﻴﺴ‬ ‫ﺴﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﭼﻮن اﺳﺎس‬ ‫ﻛﻪ ﺑﺮ "ﻋﺎم در ﺧﺎص" ﺗﺄﻛﻴﺪ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ )ﻧﺎﺗﻮرراﻟﻴﺴﻢ ﺻﺮﻓﺎ " ﺧﺎص" را ﭼ‬ ‫دﻟﻴﻞ ﺑﺑﺎ ﻧﺎﺗﻮراﻟﻴﺴﻢ ﻣﻣﺘﻤﺎﻳﺰ اﺳﺖ ﻪ‬ ‫ﺑﻪ اﺛﺒﺎﺗﮕﺮاﻳﻲ و ﻓﻠﺴﻔﻪ ي‬ ‫ﺖ‪ ،‬زﻳﺮا ﻟﺰوﻣﺎ ﻪ‬ ‫ﺴﻢ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‬ ‫رﺋﺎﻟﻴﺴﻢ ﺑﺎ ﻧﺎﺗﻮراﻟﻴ ﻢ‬ ‫ﻢ‬ ‫ﺤﺘﻮا ﻧﻴﺰ‬ ‫ﻛﻨﺪ(‪ ،‬از ﻧﻈﺮ ﻣﺤﺘ‬ ‫واﻗﻌﻴﺖ اراﺋﻪ ﻣﻲ ﺪ‬ ‫ﺖ‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﺘﮕﮕﺮاﻧﻪ درﺑﺎره ي زﻧﺪﮔﻲ ﻲ‬ ‫ﻧﻤﻲ ﭘﺮدازد‪ .‬ﮔﺎه وواﻗﻊ ﮔﺮاﻳﻲ را در ﻣﻌﻨﺎي "واﻗﻊ ﻧﻤﺎﻳﻲ" ﺑﻜﻜﺎر ﻣﻲ ﺑﺮﻧﺪ‪ .‬ﻛﻛﻪ در اﻳﻦ‬ ‫ﻧﺎﻣﻨﺪ‪ .‬و آن را‬ ‫ﺼﺮي" ﻣﻲ ﻨﺪ‬ ‫ﺳﺎزي واﻗﻌﻴﺖ را "واﻗﻌﮕﺮاﻳﻲ ﺑﺼ‬ ‫ﻀﺎد ﺑﺎ ﻛﮋﻧﻤﺎﻳﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﻧﻴﺰ ﺷﺒﻴﻪ ي‬ ‫ﺻﻮرت ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﻣﺘﻀ‬ ‫ت‬ ‫ﻢ‬ ‫ﻧﻘﺎﺷﺎن ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ي ﺳﺒﻚ‬ ‫ن‬ ‫ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﺟﺪا ﻣﻲ ﻛﻨﻨﻨﺪ‪ .‬از‬ ‫ﻲ‬ ‫از واﻗﻌﻌﮕﺮاﻳﻲ‬ ‫رﺋﺎﻟﻴﺴﻢ ﻣﻲ ﺗﻮان ﮔﻮﻮﺳﺘﺎوﻛﻮرﺑﻪ‪ ،‬اﻣﻣﻴﻞ ﻧﻮﻟﺪه‪،‬‬ ‫ﺷﻴﺸﮕﻴﻦ را ﻧﺎم ﺑﺮد‪.‬‬ ‫اوﻧﻮره دوﻣﻴﻪ‪ ،‬اﻳﻠﻴﺎ رﭘﭘﻴﻦ و اﻳﻮان ﺷﻴ‬

‫ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ رﺋﺎل‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ 81‬و ‪ : 82‬دو ﻪ‬

‫‪ -3-12‬اﻛﺴﭙﺮﺳ‬ ‫‪1 -3‬‬ ‫ﺳﻴﻮﻧﻴﺴﻢ‬ ‫ﺑﺮاي اﻟﻘﺎي ﻫﻴﺠﺎﻧﺎت ﺷﺪﻳﺪ‬ ‫ﺗﺠﺴﻤﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در آآن ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ي‬ ‫ﻲ‬ ‫ﺷﻴﻮهاي ﻧﻮﻳﻦ زاز ﺑﻴﺎن‬ ‫ﺳﻴﻮﻧﻴﺴﻢ ﻳﺎ ﻫﻴﻴﺠﺎنﻧﻤﺎﻳﻲ ﺷ‬ ‫اﻛﺴﭙﺮﺳ‬ ‫زﻣﺨﺖ ﺑﻬﺮه ﻣﻲﮔﻴﺮﺮد‪.‬‬ ‫َﺠﻮ‪‬ش )ﻣﻌﻮج( و ﺧﻄﻮط ﺖ‬ ‫ﺗﻨﺪ و اﺷﻜﺎل ﻛ ﻮ‬ ‫ﺧﻮد زاز رﻧﮓﻫﺎي ﺪ‬ ‫اﺳﺖ و ﻧﻜﺎت‬ ‫ﺳﺒﻚ ﭘﺴﺖ‪ -‬اﻣﭙﺮﺮﺳﻴﻮﻧﻴﺴﻢ وﻧﮕﮕﻮك ﺑﻮده ﺖ‬ ‫در ﺣﻘﻴﻘﺖ ﻚ‬ ‫ﻣﺪن ﺳﺒﻚ اﻛﺴﭙﭙﺮﺳﻴﻮﻧﻴﺴﻢ ر‬ ‫ﻣﺮﺟﻊ ﺑﻪ وﺟﻮد آ ن‬ ‫ﺴﻢ دارد‪.‬‬ ‫ﺷﺘﺮاك زﻳﺎدي ﺑﺎ اﻣﭙﺮﺳﻴﻮﻧﻴﺴ‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ اﺷ‬

‫ي‬ ‫دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺪ‬ ‫ي‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﮔﻴﺮي از‬

‫‪ 78 ‬‬

‫ﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮاررﻧﮕﺎري‬ ‫ﻓﺼ‬

‫ﺠﺎن زده ي‬ ‫ﺿﺮﺑﺎت ﻣﻜﺮر و ﻫﻴﺠ‬ ‫ت‬ ‫رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻫﺪاف ﺧﻮﻮد رﻧﮓﻫﺎي ﺗﻨﻨﺪ و ﺗﺸﻮﻳﺶ اﻧﮕﻴﺰ و‬ ‫ن‬ ‫ﺳﺒﻚ ﺑﺮاي‬ ‫ﻫﻨﺮﻣﻨﺪﺪان اﻳﻦ ﻚ‬ ‫ﺳﺎﻣﺎن اﻳﺠﺎد ﻣﻲﻛﺮدﻧﺪ و‬ ‫ﻣﻮ و ﺷﻜﻞﻫﺎي اﻋﻮﺟﺎج ﻳﺎﻓﺘﻪ و ﺧﺎرج از ﭼﺎﺎرﭼﻮب را ﺑﺎ ژررﻓﺎ ﻧﻤﺎﻳﻲ ﺑﻪ ددور از ﻗﺮار و ﺳ‬ ‫ﻗﻠﻢ ﻮ‬ ‫ﻧﻮاز و ﻣﺘﻌﺎدل د‬ ‫ﺑﺨﺶ و ﭼﺸﻢ ز‬ ‫ﻫﺮآﻧﭽﻪ آراﻣﺶ ﺶ‬ ‫ﻪ‬ ‫ﺑﻮد از ﺻﺤﻨﻪ ي ﻛﺎر ﺧﻮد ﺑﻴﺮوون ﻣﻲﮔﺬاﺷﺘﻨﻨﺪ‪ .‬آﻧﻬﺎ ﺑﺮاي ﺑﻴﻴﺎن ﻛﺮدن‬ ‫ﻋﺎدي و آﺷﻨﺎ ﺑﺎ‬ ‫ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ و ﻓﻓﺮم ﻫﺎي ي‬ ‫ﻢ‬ ‫ﺷﺪه اي‬ ‫ﺻﻮرت اﻏﺮاق آﻣﻣﻴﺰ و ﺗﺤﺮﻳﻒ ﺷ‬ ‫ﺳﺎﺳﺘﺸﺎن ﺑﺪن اﻧﺴﺎن را ﺑﻪ ﺻ‬ ‫اﺣﺴﺎﺳ‬ ‫ذﻫﻦ ررا ﻣﻲ ﺷﻜﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻲ ﺗﻮان ﻛﻮﻛﻮﺷﻜﻜﺎ‪ ،‬اﻣﻴﻞ ﻧﻮﻟﺪه‪ ،‬ﻛﺮﺷﻨﺮ‪ ،‬ﺟﻴﻤﻤﺰ اﻧﺴﻮر‪ ،‬ادوارد ﻣﻮﻧﻚ‪ ،‬ژرژ رروﺋﻮ و ﻛﺘﻪ‬ ‫از ﻫﻨﺮﻣﻣﻨﺪان ﻣﻄﺮح اﻳﻦ ﺳﺒﻚ ﻲ‬ ‫ﻧﺎم ﺑﺮد‪.‬‬ ‫اﺷﻤﻴﺖ ﻛﻠﻮﻳﺘﺰ را م‬ ‫ﺖ‬

‫ﻧﻘﺎﺷﻲ اﻛﺴﭙﺮﺳﻴﻮن‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 83‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻲ‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 84‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻲ‬ ‫ﻧﻘﺎﺷﻲ اﻛﺴﭙﺮﺳﻴﻮن‬

‫ي‬ ‫دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺪ‬ ‫ي‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﮔﻴﺮي از‬

‫‪ 79 ‬‬

‫ﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮاررﻧﮕﺎري‬ ‫ﻓﺼ‬

‫ﺷﻲ اﻛﺴﭙﺮﺳﻴﻮن‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ 85‬و ‪ : 86‬دو ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﻘﺎﺷ‬

‫ه‬ ‫آﺑﺴﺘﺮه‬ ‫‪-4-12‬‬ ‫‪1 -3‬‬ ‫ﺷﻮد ﻛﻪ در آن ﻫﻫﻴﭻ ﺻﻮرت ﻳﺎ ﺷﻜﻞ ﻃﺒﻴﻌﻲ در ﺟﻬﺎن‬ ‫ﺠﺮد‪ ،‬ﻳﺎ ﻫﻨﺮ اﻧﻧﺘﺰاﻋﻲ )آﺑﺴﺘﺮﺮه( ﺑﻪ ﻫﻨﺮي اﻃﻃﻼق ﻣﻲ د‬ ‫ﻫﻨﺮ ﻣﺠ‬ ‫ﺑﻴﺎن ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ د‬ ‫ﻓﻘﻂ از رﻧﮓ و ﻓﻓﺮم ﻫﺎي ﺗﻤﺜﻴﻠﻠﻲ و ﻏﻴﺮ ﻃﺒﻴﻴﻌﻲ ﺑﺮاي ن‬ ‫ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﻧﻴﺴﺖ و ﻂ‬ ‫ﻲ‬ ‫واﻗﻌﻲ ﻗﺎﺑﻞ‬ ‫ﺧﻮد ﺑﻬﺮه ﻣﻲ‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﺷﻨﺎﺧﺖ‬ ‫ﮔﻴﺮد‪ .‬اﻳﻦ اﺻﻄﻼح ددر ﻣﻌﻨﺎي وﺳﻴﻴﻌﺶ ﻣﻲﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﻧﻮع ﻫﻨﺮﺮي اﻃﻼق ﺷﻮﻮد ﻛﻪ اﺷﻴﺎ و ررﺧﺪادﻫﺎي ﻞ‬ ‫ﻫﺎي ﻫﻨﺮ ﻣﺪرن اﻃﻼق ﻣﻲﮔﺮددد ﻛﻪ از ﻫﺮ ﮔﮔﻮﻧﻪ ﺗﻘﻠﻴﺪ‬ ‫را ﺑﺎزﻧﻤﻤﺎﻳﻲ ﻧﻤﻲﻛﻨﻨﺪﺪ‪ ،‬وﻟﻲ ﻋﻤﻮﻣﺎً ﺑﻪ آن ﮔﻮﻧﻪ ااز آﻓﺮﻳﻨﺶ ي‬ ‫ﻲ‪ ،‬روي ﻣﻲﮔﺮدداﻧﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺎزي آن‪ ،‬ﺑﻪ ﻣﻔﻬﻮﻮم ﻣﺮﺳﻮم آن در ﻫﻨﺮ اروﭘﺎﻳﻲ‬ ‫ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻳﺎ ﺷﺒﻴﻪ ي‬ ‫ﺖ‬ ‫ﭼﺮا ﻛﻪ در‬ ‫ﭼﻮن ﻛﻮﺑﻴﺴﻢ و ﻓﻓﻮﺗﻮرﻳﺴﻢ ﺑﻪ ﻛﻛﺎر ﻣﻲ رﻓﺖ‪ ،‬ﭼ‬ ‫ﺸﺘﺮ ﺑﺮاي ﻣﻜﺎﺗﺗﺐ ﻫﻨﺮي ن‬ ‫در اﺑﺘﺪﺪاي ﻗﺮن ﺑﻴﺴﺘﺘﻢ اﻳﻦ واژه ﺑﻴﺸ‬ ‫ﺗﺼﻮري از ﻣﻮﺿﻮع ﻃﻃﺒﻴﻌﻲ اﺻﻠﻲ ‪ -‬ﺑﻴﺎن ﻣﻲ‬ ‫ي‬ ‫ﺻﻮرت ﻫﺎي ﺳﺎده ﻳﻳﺎ ﻣﺒﺎﻟﻐﻪ ﺷﺪه ‪ -‬ﺗﻨﻬﺎ‬ ‫ت‬ ‫ﺒﻴﻌﺖ در‬ ‫اﻳﻦ ﮔﻮﻮﻧﻪ ﻣﻜﺎﺗﺐ ﻃﺒﻴ‬ ‫ﺳﺒﻚ ﻫﺎ ﻫﺪف ﻋﻤﻤﻮﻣﺎً ﺿﺒﻂ و ررواﻳﺖ ﺣﻘﻴﻘﺖ اﺷﻴﺎء ﺑﻮد ﻧﻪ ﻟﺰوﻣﺎً ﺷﻜﻞ ﻇﺎﺎﻫﺮي آﻧﻬﺎ‪.‬‬ ‫در ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي اﻳﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻚ‬ ‫ﺷﺪ‪ .‬ر‬ ‫ﺑﻪ ﮔﻔﺘﺘﻪ ي ﻣﻮرﺧﺎن ﻫﻨﺮ ﻣﺪرن‪ ،‬ﻛﻛﺎﻧﺪﻳﻨﺴﻜﻲ ﻧﺨ‬ ‫ﺨﺴﺘﻴﻦ ﻧﻘﺎﺷﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺪوود ﺳﺎل ‪ 1910‬ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﻧﻘﺎﺎﺷﻲ ﻛﺎﻣﻼً‬ ‫ﻫﻨﺮي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬ ‫ﺑﺴﻴﺎري از ﺟﻨﺒﺶﻫﺎ و ﻣﻜﺎﺗﺐ ي‬ ‫ي‬ ‫ﻏﻴﺮ ﺑﺎززﻧﻤﺎ را ﻋﺮﺿﻪ ﻛﻛﺮده اﺳﺖ‪ ،‬و از آن ﭘﺲ‪ ،‬ﻫﻨﻨﺮ اﻧﺘﺰاﻋﻲ ﻣﺪررن در‬ ‫ﭘﺮوراﻧﺪﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ي‬ ‫دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺪ‬ ‫ي‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﮔﻴﺮي از‬

‫‪ 80 ‬‬

‫ﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮاررﻧﮕﺎري‬ ‫ﻓﺼ‬

‫واﺳﻴﻠﻲ ﻛﺎﻧﺪﻳﻨﺴﻜﻲ ﻣﻄﺮح ﺷﺪ‪ .‬در اﻳﻦ ﺟﻨﺒﺶ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از‬ ‫ﻲ‬ ‫اﻳﻦ ﺟﻨﻨﺒﺶ در ‪ 19910‬در روﺳﻴﻪ ﺗﻮﺳﻂ‬ ‫ﺧﻂ و رﻧﮓ( و ﺑﺎ ﺧﻼﺻﻪ ﻧﻤﻮﻮدن ﻣﻀﺎﻣﻴﻦ و ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ‬ ‫ﻋﺪم ﺑﺎﺎزﻧﻤﺎﻳﻲ ﻋﻴﻨﻲ و ﺑﻴﺎن ﺗﺠﺴﻤﻤﻲ ﻧﻮﻳﻦ ) ﻂ‬ ‫ﺑﻨﻴﺎدﻳﻦ ﭼﻮن ﺧﻂ و ﺳﻄﺢ ﺑﺮاي ﺑﻴﻴﺎن ﻛﻠﻴﺖ و ﻛﻠﻠﻲ ﮔﻮﻳﻲ ﺳﻮد ﻣﻲ ﺟﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻲ‪ ،‬ﭘﻴﺖ ﻣﻮﻧﺪررﻳﺎن‪ ،‬ﻛﻮﭘﻜﺎ‪ ،‬ﭘﻴﻴﻜﺎﺑﻴﺎ‪ ،‬ﻓﺮﻧﺎن ﻟﻟﮋه‪ ،‬ﻫﻨﺮي‬ ‫ﺑﺮﺟﺴﺘﻪ ي آﺑﺴﺘﺮه ﻣﻣﻲ ﺗﻮان واﺳﻴﻠﻠﻲ ﻛﺎﻧﺪﻳﻨﺴﻜﻲ‬ ‫ﻪ‬ ‫از ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان‬ ‫ﻣﻮر‪ ،‬ﻛﻛﻨﺴﺘﺎﻧﺘﻴﻦ ﺑﺮاﻧﻜﻜﻮزي‪ ،‬ﻫﭙﻮرت‪ ،‬اﻟﻜﺴﺎﻧﺪرﻛﺎﻟﺪﺪر را ﻧﺎم ﺑﺮد‪.‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ 877‬و ‪ : 88‬دو ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﻧﻘﺎﺷﻲ آﺑﺴﺘﺮه‬

‫‪ -5-12‬ﺳﻨﺖ ﮔﮔﺮاﻳﻲ‬ ‫‪1 -3‬‬ ‫ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬آﻧﭽﻪ ﺳﻨﺖ‬ ‫آن ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻒ‬ ‫رﺳﻮم ﻣﺨﺼﻮص ن‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻫﺮ ﺷﻬﺮ و ﻛﺸﻮري و ﺑﺎ آداب و م‬ ‫ﺳﻨﺖ ﮔﺮاﻳﻲ ﺑﺎ ﻪ‬ ‫ﺖ‬ ‫ﺳﺒﻚ ﻫﺎي آﺛﺎر ﮔﺬﺬﺷﺘﮕﺎن‬ ‫ﻟﺤﺎظ ﺳﺒﻚ ﻣﻲ ﺗﻮﻮان ﺗﻜﺮار ﻚ‬ ‫ﮔﺮاﻳﺎن اﻧﺠﺎم ﻣﻲ دﻫﻫﻨﺪ را از ظ‬ ‫ن‬ ‫داﻧﺴﺖ‪ .‬در واﻗﻊ ﺳﻨﻨﺖ ﮔﺮاﻳﻲ‬ ‫ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻧﻘﺶ ﻏﺎﻟﺐ دداﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺳﻨﻨﺖ ﮔﺮاﻳﻲ‬ ‫ﻪ‬ ‫ﺳﺒﻚ ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺗﻜﻜﺮاري اﺳﺖ زاز ﺳﺒﻚ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻛﻪ در ﮔﺬﺷﺘﻪ ي ﻳﻚ‬ ‫ﻣﺮدم اﺳﺖ )و از اﻳﻦ ﺑﺎب ﻣﻲ ﺗﻮﻮاﻧﺪ ﮔﺎﻫﻲ‬ ‫ﻏﺎﻟﺒﺎً ﭼﻮن ﻣﻮرد ﻓﻓﻬﻢ ﻋﺎﻣﻪ م‬ ‫اﻳﺪه و ﺧﻼﻗﻴﺖ ﻧﻴﻴﺴﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺒ‬ ‫ﻫﻤﻴﺸﻪ ﺧﺎﻟﻲ از ه‬ ‫ﻪ‬ ‫ﺷﻮد( ﻧﻤﻲ ﺪ‬ ‫ﺴﺘﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷ‬ ‫ﭘﻮﭘﻮﻟﻴﺴ‬ ‫ﺗﻮاﻧﺪ ﺧﻴﻠﻲ ﭘﻴﭽﻴﺪﺪﮔﻲ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ و ﻓﺮﻣﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﻧﻮﻋﻲ ﺳﻨﺖ ﺑﺎﺷﺪ و ﻧﺘﻮان آن را ﺗﻘﻠﻴﺪي از ﺳﺒﺒﻚ ﻫﺎي راﻳﺞ ﻏﺮﺑﻲ داﻧﺴﺖ‪ ،‬و در ﻋﻴﻦ‬ ‫ﻲ‪ ،‬آﻧﭽﻪ ﺑﻪ ﻲ‬ ‫درﻣﻮرد ﻧﻘﺎﺷﻲ اﻳﺮاﻧﻲ‬ ‫د‬ ‫ﻲ‬ ‫آن ﻧﻬﺎد‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮﻮان ﺑﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻗﻬﻮه ﺧﺎﻧﻪ اي و ﺧﻂ‬ ‫ﺣﺎل ﺑﺘﺘﻮان ﭘﻴﺸﻮﻧﺪ "ﻫﻨﺮ" را ﺑﺮ ن‬ ‫ﻧﻘﺎﺷﻲ اﺷﺎره ﻛﺮد ﻛﻛﻪ ﻋﺪه اي‬ ‫ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل در ﻣﻴﺎن ﻓﺎرﺳﻲ زﺑﺎﻧﺎن ﺟﺎﻳﮕﺎه وﻳﮋه اي در ددوران ﻫﺎي‬ ‫ﻋﺮب دارﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻪ‬ ‫اي ﺗﺮك ﻳﺎ ب‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد دارﻧﺪ رﻳﺸﻪ ي‬ ‫ﺧﺎص داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫ي‬ ‫دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺪ‬ ‫ي‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﮔﻴﺮي از‬

‫‪ 81 ‬‬

‫ﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮاررﻧﮕﺎري‬ ‫ﻓﺼ‬

‫ﺣﺎوي ﻣﻀﺎﻣﻴﻦ‬ ‫ﻣﻲ ﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ي‬ ‫ﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎي ﻗﺪﻳﻳﻤﻲ ﺷﻜﻞ ﻲ‬ ‫ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ و ﭼﺎﻳﺨ‬ ‫ﺑﺮ دﻳﻮار ﻗﻬﻮه ﺧ‬ ‫اي ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺮ‬ ‫ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻗﻬﻮه ﺧﺎﻧﻪ ي‬ ‫ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ روواﻳﺖ ﻳﻚ داﺳﺘﺘﺎن ﻫﺴﺘﻨﺪ و ﻣﻣﻌﻤﻮﻻً ﺷﺨﺼﻴﻴﺖ ﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎرري در آﻧﻬﺎ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﺣﻤﺎﺳﻲ اﻓﺴﺎﻧﻪ ﻫﺎي اﻳﺮاﻧﻲ‬ ‫ﻲ‬ ‫وﺟﻮد دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺷﻜﺴﺘﻪ و ‪ ...‬ﺎﺑﺎ ﻓﺮم ﻫﺎي‬ ‫ﻛﻮﻓﻲ ‪ ،‬ﻧﺴﺘﻌﻠﻴﻖ‪ ،‬ﺷ‬ ‫ﺳﻨﺘﻲ ﻗﺪﻳﻤﻲ از ﻗﺒﻴﻞ ﻲ‬ ‫ﺧﻂ ﻧﻘﻘﺎﺷﻲ ‪ ،‬ﻛﻪ اﺳﺘﺘﻔﺎده ﺟﺪﻳﺪﺗﺮ از ﺧﻂ ﻫﺎي ﺳ‬ ‫ﻣﻀﺎﻣﻴﻦ ﻣﺬﻫﺒﻲ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي اﻳﺮاﻧﻲ اﺻﻮﻻً‬ ‫ﻲ‬ ‫ﺧﺎص اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ زﻳﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻋﻪ ﻫﻨﺮ ﺗﺎﻳﭙﻮﮔﮔﺮاﻓﻲ ﻗﺮار ﮔﻴﺮﺮد‪ .‬ﺧﻂ‬ ‫ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع‬ ‫ﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ د‬ ‫ﺷﺎﻋﺮان ﻧﺎﻣﻲ اﺳ‬ ‫ﭽﻨﻴﻦ اﺷﻌﺎر ﺎ‬ ‫دارﻧﺪ و در ﻧﮕﺎرش آﻧﻧﻬﺎ از آﻳﺎت ﻗﺮآآن و اﺣﺎدﻳﺚ ﺑﺰرﮔﺎن و ﻫﻤﭽ‬ ‫ﻧﻘﺎﺷﻲ در ﺣﺎل ﺣﺎﺿ‬ ‫ﺿﺮ در ﻛﺸﻮرﻣﺎﺎن ﻣﺤﺒﻮﺑﻴﺖ ﺑﺑﻴﺸﺘﺮي از ﻧﻘﺎﺎﺷﻲ ﻗﻬﻮه ﺧﺎﻧﻧﻪ اي دارد‪) .‬ﺑﻴﺑﻴﻨﻴﻮن ﻟﺮﻧﺲ و دﻳﮕﺮان‪،‬‬ ‫‪(1378‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 89‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺧﻂ ﻧﻘﺎﺷﻲ زاز ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺳﻨﺘﻲ اﻳﺮﺮان‬

‫ي‬ ‫دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺪ‬ ‫ي‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﮔﻴﺮي از‬

‫‪ 82 ‬‬

‫ﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮاررﻧﮕﺎري‬ ‫ﻓﺼ‬

‫ﺳﻨﺘﻲ ﻛﻠﻴﺴﺎﻳﻲ‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 90‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻲ‬

‫اﻳﺮان(‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 91‬ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻗﻬﻮه ﺧﺎﻧﻪ اي)ﺳﻨﺘﻲ ن‬

‫اﻳﺮان ‪ ‬‬ ‫ﻫﻨﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎرري در ن‬ ‫‪ -13-3‬ﺳﻴﺮ ﺮ‬ ‫‪ -1-13‬ﻗﺒﻞ از ااﻧﻘﻼب‬ ‫‪1 -3‬‬ ‫ﺨﺘﻠﻒ ﻣﺴﻴﺮ ﺧ‬ ‫در زﻣﺎﻧﻬﺎﻳﻲ ﻛﻪ دﻳﻮار ﻧﮕﺎري ددر ﺟﻮاﻣﻊ ﻏﺮﺑﻲ ﻣﺘﺄﺛﺮ از ﻣﻜﺎﺎﺗﺐ ﻫﻨﺮي ﻣﺨ‬ ‫ﺑﻌﺪ از رﻧﺴﺎﻧﺲ و ر‬ ‫ﺧﻮد را ﻃﻲ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺖ‬ ‫اﻳﺮان ﺗﺤﻮﻻت ﭼﺸﻤﻤﮕﻴﺮي‬ ‫ﻣﻲ ﻛﺮﺮد‪ ،‬اﻳﻦ رﺷﺘﻪ ﻫﻫﻨﺮي در ن‬ ‫ﺳﺎﺳﺎﻧﻴﺎن واﻗﻊ در ﭘﻨﻨﺠﻴﻜﻨﺖ و ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﺑﺎرز ﺗﺮﺮي ﺑﻌﺪ از‬ ‫ن‬ ‫ﻫﺎي اواﺧﺮ ﺳﻠﺴﻠﻠﻪ ي‬ ‫اﻳﻦ رﻛﻛﻮد ﺑﻌﺪ از دﻳﻳﻮار ﻧﮕﺎره ي‬ ‫ﺟﺎي ﺑﺎرزﺗﺮي‬ ‫ﺳﻠﺠﻮﻗﻗﻴﺎن ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪﺪه و ﺗﺎ اواﺳﻂ دوره ﺻﻔﻮﻳﻪ ادداﻣﻪ داﺷﺖ‪ .‬اﮔﮔﺮ در اﻳﻦ دورران ﻃﻮﻻﻧﻲ دﻳﻮﻮار ﻧﮕﺎري ي‬ ‫ﺷﻲ ﺑﺎ ادﺑﻴﺎت و اﺧﺘﺼﺎص ﻳﺎﻓﻓﺘﻦ آن ﺑﻪ‬ ‫ﻧﺪاﺷﺘﻪ‪ ،‬دﻟﻴﻞ ﻋﻋﻤﺪه ي آن ارا ﻣﻲ ﺑﺎﻳﺴﺖ در ﻫﻤﮕﺎﻣﻲ ﻧﻘﺎﺷ‬ ‫اﻳﻦ آب و ﺧﺎك ﻧﺪ‬ ‫در ﻦ‬ ‫ﺳﺎزي در ﻋﺮﺻﻪ ي ﻛﺘﺎب آراﻳﻲ دااﻧﺴﺖ‪.‬‬ ‫ﺻﻮرت ﺗﺼﻮﻳﺮ ي‬ ‫ت‬ ‫ﻣﺘﻮن اادﺑﻲ ﺑﻪ‬ ‫ﻈﺎم زﻳﺒﺎﻳﻲ‬ ‫ﻛﺘﺎب آراﻳﻲ ﻛﻪ ﻧﻈ‬ ‫ﻧﻘﺎﺷﻲ اﻳﺮاﻧﻲ در ﻋﺮﺮﺻﻪ ي ب‬ ‫ﻲ‬ ‫ﻢ و اﻧﺴﺠﺎم ﻳﻳﺎﻓﺘﻪ ي‬ ‫ﺑﻌﺪ از ﻋﺼﺮ ﺻﻔﻮﻳﻪ‪ ،‬ﺳﺎﺧﺘﺎر ﻣﺤﻜﻢ‬ ‫ﻄﺎط ﺗﺎ اواﺧﺮ ددوره زﻧﺪﻳﻪ و ااﻓﺸﺎرﻳﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﺗﻜﻮﻳﻦ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ ،‬ﺑﺑﻪ ﺳﺴﺘﻲ ﮔﺮاﻳﻳﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﻧﺤﻄ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﺘﻲ آن ﻃﻲ ﭼﻨﻨﺪ ﺳﺪه‬ ‫ﻃﻮل اﻧﻧﺠﺎﻣﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺿﻌﻴﻔﻲ از دﻳﻮار‬ ‫ﻲ‬ ‫ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮي‬ ‫ﺟﻮد آﻣﺪه ﺑﻮد‪ ،‬ﻣﻨﺠﺮ ﺑﻪ ﻞ‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻛﻪ در دوره ي ﻗﺎﺟﺎر ﺑﻪ وﺟ‬ ‫ﻲ‬ ‫ﻣﺠﻤﻮﻋﻋﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﻴﺎﺳﻲ و‬ ‫ﻮﻣﻲ و ﻣﺮدﻣﻲ‬ ‫ﻗﻬﻮه ﺧﺎﻧﻪ اي در اﻣﺎﻛﻦ ﻋﻤ ﻲ‬ ‫ﻧﻘﺎﺷﻲ ﭘﺮده اي ه‬ ‫ﻲ‬ ‫ﺳﺮان ﻗﺎﺟﺎر‪ ،‬ﻫﻤﻤﭽﻨﻴﻦ‬ ‫ﻧﮕﺎري در ﻓﻀﺎﻫﺎ و اﻣﻣﺎﻛﻦ ﻣﺠﻠﻞ ﺳ‬ ‫ﻣﻲ ﮔﺮﺮدﻳﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﻴﻜﺮﻫﺎ و اﺷﻴﺎ ﻣﻣﺘﺄﺛﺮ از ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻫﺎي ﺻﺮﻓﺎً‬ ‫ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻪ ﺣﺠﻢ ﻧﻤﺎﻳﻳﻲ از ﻃﺮﻳﻖ ﻧﻮﻮر و ﺳﺎﻳﻪ‪ ،‬وﻓﺎداري ﺑﻪ ﻃﺒﻴﻌﻌﺖ ﻋﻴﻨﻲ در ﭘﻴ‬ ‫ﺶ‬ ‫ﻫﺎي آﺛﺎر اﻳﻦ دورره ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ از وﻳﮋﮔﻲ ي‬ ‫ﻲ‬ ‫ﺻﻮري از ﻧﻘﺎﺷﻴﻬﺎي اروﭘﺎﻳﻲ‪ ،‬ﺑﺎر روواﻳﻲ و‬ ‫ي‬ ‫ي‬ ‫دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺪ‬ ‫ي‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﮔﻴﺮي از‬

‫‪ 83 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان ﻧﻘﺎﺷﻲ ﭘﺮده اي ﻗﻬﻮه ﺧﺎﻧﻪ اي را ﺑﻪ ﻋﻠﺖ ﺟﻨﺒﻪ ي رواﻳﻲ و ﻛﺎرﺑﺮد ﻣﺮدﻣﻲ آن در ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺑﺎز و ﻣﻌﺎﺑﺮ‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻳﻜﻲ از ﻣﺸﺘﻘﺎت ﻫﻨﺮ دﻳﻮار ﻧﮕﺎري داﻧﺴﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎ آﻛﻨﺪه از آﻣﺎل و ﻋﻼﻳﻖ ﻣﻠﻲ و اﻋﺘﻘﺎدات ﻣﺬﻫﺒﻲ‬ ‫ﻻﻳﻪ ﻫﺎي ﻣﻴﺎﻧﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ ي ﺷﻬﺮي ﺑﻮد ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ داﺳﺘﺎن ﻫﺎي ﺣﻤﺎﺳﻲ ﻣﺬﻫﺒﻲ از ﺟﻤﻠﻪ ﺷﺎﻫﻨﺎﻣﻪ ي ﻓﺮدوﺳﻲ و‬ ‫ﻏﻴﺮه ﺧﻮد را ﺑﻴﺎن ﻣﻲ ﻛﺮد‪ .‬ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻀﺎﻣﻴﻦ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﭘﺮده اي ﻗﻬﻮه ﺧﺎﻧﻪ را ﺑﺮ دﻳﻮار ﻧﮕﺎري ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﺑﺎ ﺗﻜﻨﻴﻚ‬ ‫ﻛﺎﺷﻲ ﻫﻔﺖ رﻧﮓ در دوره ﻗﺎﺟﺎر اﻧﺠﺎم ﻣﻲ ﺷﺪ ﺑﻪ وﻓﻮر ﻣﻲ ﺗﻮان دﻳﺪ‪.‬‬ ‫اﻧﺤﻄﺎط ﻧﻘﺎﺷﻲ ﭘﺮده اي ﻗﻬﻮه ﺧﺎﻧﻪ اي‪ ،‬ﻧﺎﺷﻲ از ﭘﻲ آﻣﺪﻫﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ ي ﺻﻨﻌﺘﻲ زده و روﻧﺪ ﻧﻮﺳﺎزي ﻋﺼﺮ ﭘﻬﻠﻮي از‬ ‫ﺟﻤﻠﻪ وﺳﺎﻳﻞ ارﺗﺒﺎط ﺟﻤﻌﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ رادﻳﻮ‪ ،‬ﺗﻠﻮﻳﺰﻳﻮن و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ آﮔﺎﻫﻲ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪ ﻧﻘﺎش اﻳﺮاﻧﻲ از ﺗﺤﻮﻻت ﻧﻘﺎﺷﻲ‬ ‫اروﭘﺎﻳﻲ و از ﻃﺮﻓﻲ ﺗﻐﻴﻴﺮاﺗﻲ ﻛﻪ در ﻣﻌﻤﺎري و ﺑﺎﻓﺖ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺷﻬﺮي در ﺷﺮف ﺗﻜﻮﻳﻦ ﺑﻮد‪ ،‬زﻣﻴﻨﻪ را ﺑﺮاي‬ ‫ﺷﺮوع دﻳﻮار ﻧﮕﺎري ﺑﺎ دﻳﺪي ﮔﺴﺘﺮده ﺗﺮ ﻓﺮاﻫﻢ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺎزﺗﺎب اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﺮ دﻳﻮار ﻧﮕﺎري ﻗﺒﻞ از اﻧﻘﻼب در آﺛﺎر‬ ‫ﻫﻨﺮﻣﻨﺪاﻧﻲ ﭼﻮن ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻴﺪل‪ ،‬ﭼﻨﮕﻴﺰ ﺷﻬﻮق‪ ،‬آذر رﺳﻤﻲ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ رﺿﺎ وﻛﻴﻠﻲ‪ ،‬ﻣﺴﻌﻮد ﻋﺮﺑﺸﺎﻫﻲ و ﻣﻨﺼﻮر‬ ‫دوﻟﻮ ﺑﻲ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﺒﻮد و دراﻳﻦ ﻣﻴﺎن آﺛﺎر دﻳﻮاري ﻣﺤﻤﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﺷﻴﺪل و ﻣﺴﻌﻮد ﻋﺮﺑﺸﺎﻫﻲ از ﻧﻜﺎت ارزﺷﻤﻨﺪي‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردار ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪) .‬ﺣﻴﺪرزاده ‪(1380 ،‬‬ ‫‪ -2-13-3‬ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب‬ ‫ﺷﺮاﻳﻂ ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺬﻫﺒﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻛﻪ در ﺳﺎﻟﻬﺎي اول اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ اﻳﺮان اﻳﺠﺎد ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬ﺷﻮر و ﺷﻮﻗﻲ‬ ‫را در ﺑﻴﻦ ﻧﻘﺎﺷﺎن ﺑﺮاي ﻃﺮاﺣﻲ دﻳﻮار ﻧﮕﺎري در اﻣﺎﻛﻦ و ﺑﻪ وﻳﮋه ﻣﻌﺎﺑﺮ ﻋﻤﻮﻣﻲ و ﭘﺮ از ازدﺣﺎم ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع‬ ‫ﻫﺎي روز اﻧﻘﻼب ﺑﻪ وﺟﻮد آورد‪ .‬ﻣﻮج ﺷﺘﺎﺑﺰده ي ﺳﻴﺎﺳﻲ‪ ،‬ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺟﺎﻣﻌﻪ ي ﻫﻨﺮي ﺑﻪ ﺷﺮح ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮي اﺻﻮﻟﻲ اﻳﻦ‬ ‫ﺣﺮﻛﺖ ﻛﻤﻚ ﻛﺮد‪ .‬ﻛﻠﻴﻪ ي اﻳﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﭘﺬﻳﺮي ﻫﺎي دﻗﻴﻖ و ﺳﻄﺤﻲ از ﻣﻜﺘﺐ دﻳﻮار ﻧﮕﺎري اﻧﻘﻼﺑﻲ‬ ‫ﻣﻜﺰﻳﻚ و اﻟﮕﻮ ﺑﺮداري از ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﺻﺮﻓﺎً ﺻﻮري آﺛﺎر آﻧﺎن ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬ﻋﻤﺪه ﺗﺮﻳﻦ ﺿﻌﻒ آﺛﺎر دﻳﻮارﻧﮕﺎره ﻫﺎي اواﻳﻞ‬ ‫اﻧﻘﻼب را ﻣﻲ ﺑﺎﻳﺴﺖ در ﻋﺪم ﺷﻨﺎﺧﺖ و دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ "زﺑﺎن ﻧﻮ" در ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻣﻌﺎﺻﺮ و ﻛﺎرﺑﺮد آن در ﻣﻀﺎﻣﻴﻦ‬ ‫و ﻣﺤﺘﻮاي آﺛﺎرﺷﺎن داﻧﺴﺖ‪ .‬ﺑﺎ روﻧﺪ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻧﻮﮔﺮاي اﻳﺮان از آﻏﺎز ﻣﺸﺮوﻃﻴﺖ ﺑﺎ ﻇﻬﻮر اﻧﺪﻳﺸﻪ ي ﺗﺠﺪدﮔﺮاﻳﻲ و ﺗﺎ‬ ‫اﻧﻘﻼب ‪ 57‬ﺑﺎ ﻫﻤﻪ ي ﻧﺘﺎﻳﺞ ارزﺷﻤﻨﺪ ﺧﻮد‪ ،‬در ﻛﻞ ﻋﺎري از ﻳﻚ ﺳﺒﻚ و ﺳﻴﺎق ﻣﻨﺴﺠﻢ ﺑﻮده و در آن زﻣﺎن ﻫﻨﻮز‬ ‫دﭼﺎر ﺑﺤﺮان ﺳﺎﺧﺘﺎري ﺑﻮد‪ .‬ﻳﻜﻲ از اﻧﮕﻴﺰه ﻫﺎي ﺣﺮﻛﺖ در زﻣﻴﻨﻪ ي دﻳﻮار ﻧﮕﺎري در ﺑﻴﻦ ﺑﻌﻀﻲ از ﻧﻘﺎﺷﺎن اﻳﺮاﻧﻲ‬ ‫اواﻳﻞ اﻧﻘﻼب‪ ،‬ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ي ﺗﺠﺮﺑﻪ ي ﻧﻘﺎﺷﺎن ﻣﻌﺎﺻﺮ ﻣﻜﺰﻳﻚ ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﻛﻪ ﻣﻜﺘﺐ دﻳﻮار ﻧﮕﺎري در ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان‬ ‫ﻣﻜﺰﻳﻜﻲ ﻳﻪ ﺧﺼﻮص ﺳﺮدﻣﺪاران آﻧﻬﺎ ‪ 3‬ﻋﻨﺼﺮ ﻣﻬﻢ را در ﺑﻄﻦ ﺧﻮد داﺷﺖ ‪:‬‬ ‫اول آﻧﻜﻪ ﻗﺒﻞ از ﻫﺮ ﭼﻴﺰ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻧﻮ در ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻣﺘﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ روح دﮔﺮﮔﻮﻧﻲ ﻫﺎي زﻣﺎﻧﻪ ي ﺧﻮﻳﺶ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬ ‫دوم آﻧﻜﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎي ﻏﻨﻲ و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺑﻮﻣﻲ و ﻧﻴﺰ اﺳﻄﻮره ﻫﺎي ﻗﻮﻣﻲ ﺧﻮد ﺗﻮﺟﻪ ﻧﺸﺎن داده و ﺗﻮاﻧﺴﺘﻨﺪ از آن ﻣﺎﻳﻪ‬ ‫ﻫﺎ ﺑﺎ زﺑﺎن ﺟﺪﻳﺪ در ﻧﻘﺎﺷﻲ زﻣﺎن ﺧﻮﻳﺶ ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ ﻫﻤﮕﻦ از ﻧﻈﺮ ﺳﺎﺧﺘﺎري ﺑﻪ وﺟﻮد آورﻧﺪ و ﺳﻮم آﻧﻜﻪ آﻧﺎن ﺗﻜﻨﻴﻚ‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 84 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫ﻫﺎي دﻳﻮار ﻧﮕﺎري ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﻓﺮﺳﻚ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﻳﻲ را در ﺟﺮﻳﺎن ﻛﺎر ﺧﻮد ﺗﺠﺮﺑﻪ ﻧﻤﻮدﻧﺪ و ﺗﻜﻨﻴﻚ ﻫﺎي ﻓﺮﺳﻚ ﻋﺼﺮ‬ ‫رﻧﺴﺎﻧﺲ را ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻗﺮار دادﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل ﻧﻘﺎﺷﺎﻧﻲ در ﺳﺎﻟﻬﺎي اول اﻧﻘﻼب ﺑﻪ ﻃﺮاﺣﻲ و ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮارﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻣﻀﻤﻮن ﻫﺎي اﻧﻘﻼﺑﻲ و ﻣﺬﻫﺒﻲ ﺑﻲ‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﻜﻨﻴﻚ ﻫﺎي ﭘﺎﻳﺪار و ﻣﺮﺳﻮم آن دﺳﺖ زدﻧﺪ‪ .‬ﻫﺎﻳﻨﺒﺎل اﻟﺨﺎص ﺑﺎ ﺗﻌﺪادي از ﺷﺎﮔﺮداﻧﺶ ﺷﺮوع ﻛﻨﻨﺪه ي‬ ‫اﻳﻦ ﺟﺮﻳﺎن زودﮔﺬر ﺑﻮدﻧﺪ ﻛﻪ دﻳﻮارﻫﺎﻳﻲ را در ﻻﻧﻪ ي ﺟﺎﺳﻮﺳﻲ آﻣﺮﻳﻜﺎ و ﺗﺮﻣﻴﻨﺎل ﺟﻨﻮب ﺧﺰاﻧﻪ ي ﺗﻬﺮان ﺑﺎ ﻣﻮﺿﻮع‬ ‫ﻫﺎي ﺿﺪ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴﺘﻲ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻛﺸﻴﺪﻧﺪ‪ .‬در اﻳﻦ راﺑﻄﻪ ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﻲ ﺗﻮان از ﻧﻘﺎﺷﺎﻧﻲ ﭼﻮن ﻣﺴﻌﻮد ﺳﻌﺪ اﻟﺪﻳﻦ ‪،‬‬ ‫ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ ﻣﻨﻮرزاده ‪ ،‬ﻧﻴﻠﻮﻓﺮ ﻗﺎدري ﻧﮋاد‪ ،‬ﺑﻬﺰاد دﺑﻴﺮي ‪ ،‬اﻣﻴﺮ زرﻗﺎم و رﺿﺎ دوﺳﺖ ﻧﺎم ﺑﺮد‪.‬‬ ‫در ﺳﺎل ﻫﺎي ﺑﻌﺪ از اﻧﻘﻼب در ﮔﻮﺷﻪ و ﻛﻨﺎر ﺷﻬﺮ ﻧﻘﺎﺷﻲ اﺳﺘﺎدان و ﻫﻨﺮﻣﻨﺪاﻧﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﻫﺎﻧﻴﺒﺎل اﻟﺨﺎص‪ ،‬ﺑﻬﺮام‬ ‫دﺑﻴﺮي‪ ،‬ﻣﺴﻌﻮد ﻋﺮﺑﺸﺎﻫﻲ و اﻳﺮج اﺳﻜﻨﺪري دﻳﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ آرام آرام ﺑﺮ ﭼﻬﺮه ﺷﻬﺮ اﻓﺰوده ﻣﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﺑﻌﺪ از‬ ‫اﻧﻘﻼب ﺣﺮﻛﺖ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان آرام ﺷﺪ و در ﻓﺎﺻﻠﻪ ي ﻛﻮﺗﺎه ﺑﺎﻗﻲ ﻣﺎﻧﺪه ﺗﺎ آﻏﺎز ﺟﻨﮓ اﻳﺮان و ﻋﺮاق آﺛﺎري ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﻴﺮ‬ ‫اﻧﻘﻼب ﻫﺎي ﻣﺮدﻣﻲ ﺟﻬﺎن ﻣﺜﻞ اﻧﻘﻼب روﺳﻴﻪ ﻳﺎ ﻣﻜﺰﻳﻚ‪ ،‬روي دﻳﻮارﻫﺎي ﺷﻬﺮ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺖ‪ .‬اﮔﺮ ﭼﻪ اﻣﺮوز در‬ ‫ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﭘﺮ ﺳﺮ و ﺻﺪاي رﺳﺎﻧﻪ ﻫﺎ و ﺳﻴﺎﺳﺖ ورزان و ﺻﻠﺢ ﻃﻠﺒﺎن دﻧﻴﺎ اﻳﻦ ﺑﺮﻫﻪ از ﺗﺎرﻳﺦ ﻫﻴﭻ ﺟﺎﻳﻲ ﻧﺪارد و اﻧﮕﺎر‬ ‫ﻫﻴﭻ ﻛﺲ ﻟﺤﻈﻪ اي از ﺗﺎرﻳﺦ ﻫﺸﺖ ﺳﺎﻟﻪ را ﻧﺪﻳﺪه اﺳﺖ‪ ،‬اﻣﺎ ﺑﺮاي اﻳﺮان روزﻫﺎﻳﻲ ﻓﺮاﻣﻮش ﻧﺸﺪﻧﻲ اﺳﺖ‪ .‬روزﻫﺎﻳﻲ‬ ‫ﻛﻪ ﻋﺰﻳﺰان زﻳﺎدي را از دﺳﺖ دادﻳﻢ و ﺑﻪ اﻳﻦ ﻓﻜﺮ اﻓﺘﺎدﻳﻢ ﻳﺎد اﻳﻦ ﻋﺰﻳﺰان را ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﻛﻨﻴﻢ و ﻫﻤﻴﻦ ﺗﻌﻬﺪ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ‬ ‫ﺗﺎ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان اﻳﺮاﻧﻲ ﺑﻪ وﻳﮋه آﻧﻬﺎ ﻛﻪ در ﺣﻮزه ﻫﻨﺮي ﮔﺮد ﻫﻢ آﻣﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬در ﻃﻮل ﻫﺸﺖ ﺳﺎل دﻓﺎع ﻣﻘﺪس‬ ‫دﻳﻮارﻫﺎﻳﻲ را ﺑﻪ ﺟﺎي ﺧﺎﻟﻲ دوﺳﺘﺎن ﺧﻮد اﺧﺘﺼﺎص دﻫﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ روﻧﺪ ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ 1368‬اداﻣﻪ داﺷﺖ‪ ،‬ﭘﺲ از آن ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري ﻛﻢ ﻛﻢ ﻣﺤﻮ ﺷﺪ و ﻣﻌﺪود ﻛﺎرﻫﺎﻳﻲ ﻫﻢ ﻛﻪ اﻧﺠﺎم‬ ‫ﺷﺪ ﺑﺪون رﻋﺎﻳﺖ ﻗﺎﻧﻮن و زﻳﺮ ﺳﺎﺧﺖ ﻫﺎي ﻻزم اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ .‬از ﻃﺮﻓﻲ ارﮔﺎن ﻳﺎ واﺣﺪ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮاي ﻧﻬﺎدﻳﻨﻪ ﻛﺮدن‬ ‫ﻗﺎﻧﻮن ﻫﺎ و ﺗﺼﻮﻳﺐ و ﻧﻈﺎرت ﺑﺮ ﻃﺮح ﻫﺎ وﺟﻮد ﻧﺪاﺷﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﺪ از اﺗﻤﺎم ﺟﻨﮓ ﺗﺤﻤﻴﻠﻲ زﻣﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﺷﻬﺮدار ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﺮد‪ ،‬ﺷﻬﺮداري ﺑﺎ ﺳﺮﻋﺖ ﺷﺮوع ﺑﻪ ﺗﻐﻴﻴﺮ دادن‬ ‫ﭼﻬﺮه ي ﺷﻬﺮ ﻛﺮد و اﻳﻦ ﺳﺮﻋﺖ ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪ ﻣﺘﻮﻟﻴﺎن اﺟﺮاي ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري ﺷﻬﺪا در ﻫﺮ ﺟﺎ ﻛﻪ ﺻﻼح دﻳﺪﻧﺪ و‬ ‫ﺑﺎ ﻫﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﻤﻜﻦ در ﻇﺮف ﭼﻨﺪ روز ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺷﺪه‪ ،‬اﺿﺎﻓﻪ ﻛﻨﻨﺪ‪ .‬ﺗﺼﺎوﻳﺮ اﻳﻦ دﻳﻮارﻫﺎ ﺑﻴﺸﺘﺮ‬ ‫ﺑﺎر ﺗﺰﺋﻴﻨﻲ داﺷﺘﻪ و ﺣﺎوي ﭘﻴﺎم ﻫﺎي ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﺣﻔﻆ ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ ﺑﺎ ﻧﻘﺶ ﻣﺎﻳﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﭼﻮن ﮔﻞ و ﻣﺮغ‪ ،‬ﻃﺒﻴﻌﺖ و‬ ‫ﻣﻨﻈﺮه ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺳﭙﺎه و ﺑﻨﻴﺎد ﺣﻔﻆ آﺛﺎر و ارزش ﻫﺎي اﻣﺎم ﺧﻤﻴﻨﻲ و ﺑﻨﻴﺎد ﻣﺴﺘﻀﻌﻔﺎن و ﺟﺎﻧﺒﺎزان ﻧﻴﺰ وارد اﻳﻦ‬ ‫ﻣﻴﺪان ﺷﺪﻧﺪ‪ ،‬اﻳﻦ روﻧﺪ ﺗﺎ ﺳﺎل ‪ 70‬اداﻣﻪ داﺷﺖ‪ ،‬در ﻫﻤﻴﻦ زﻣﺎن ﺑﺨﺸﻨﺎﻣﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮاي ﺟﻠﻮﮔﻴﺮي از اﺟﺮاي آﺛﺎر ﻏﻴﺮ‬ ‫ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﺻﺎدر ﺷﺪ و ﻓﻴﻠﺘﺮ ﮔﺬاري ﻫﺎﻳﻲ اﻧﺠﺎم ﺷﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻛﺎر ﻫﻤﭽﻨﺎن اداﻣﻪ داﺷﺖ‪) .‬ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﻓﺮﻫﻨﮓ‬ ‫اﻳﺜﺎر و ﺷﻬﺎدت(‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 85 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫در ﺳﺎل ‪ 1377‬ﺑﺎ راه اﻧﺪازي ﻗﻄﺎر ﺷﻬﺮي ﺗﻬﺮان و ﺣﻮﻣﻪ )ﻣﺘﺮو( آﺛﺎر دﻳﻮاري ﻓﺮاواﻧﻲ ﺑﺮ دﻳﻮاره ﻫﺎي اﻳﺴﺘﮕﺎه ﻫﺎ‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان ﻧﻘﺎش‪ ،‬ﺳﻔﺎﻟﮕﺮ و ﻣﺠﺴﻤﻪ ﺳﺎز اﻳﺠﺎد ﮔﺮدﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺣﺮﻛﺖ ﺗﻮﺟﻪ واﻓﺮ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان و ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﻪ‬ ‫اﻫﻤﻴﺖ ﻫﻨﺮ دﻳﻮار ﻧﮕﺎري و ﺗﺄﺛﻴﺮ ﮔﺴﺘﺮده ي آن ﺑﺮ زﻧﺪﮔﻲ ﺷﻬﺮي را ﺑﻪ دﻧﺒﺎل داﺷﺖ‪ .‬اﮔﺮﭼﻪ در ﺳﺎل ﻫﺎي اول‪ ،‬آﺛﺎر‬ ‫ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺗﺮي ﺑﻪ وﻳﮋه از ﻧﻈﺮ ﻃﺮح و ﺗﺮﻛﻴﺐ ﺑﻨﺪي ﺑﺮ دﻳﻮاره ﻫﺎي اﻳﺴﺘﮕﺎه ﻫﺎ اﻳﺠﺎد ﮔﺮدﻳﺪ‪ ،‬اﻣﺎ در ﻣﺠﻤﻮع آﺛﺎر‬ ‫دﻳﻮاري ﻣﺘﺮو از ﻧﻈﺮ ﺗﻨﻮع ﺗﻜﻨﻴﻜﻲ ﺑﻪ وﻳﮋه ﻛﺎرﺑﺴﺖ ﻣﻮاد و ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻪ ﻃﻮر ﻛﻠﻲ روﻧﺪ ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮي دﻳﻮار ﻧﮕﺎري در اﻳﺮان در ﺳﺪه ي ﻛﻨﻮﻧﻲ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻮن دﻳﮕﺮ روﻧﺪﻫﺎي ﺣﻮزه ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ‬ ‫ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﺳﻴﺎﺳﻲ ﻣﻮزون ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬در ﺑﻌﻀﻲ ﻣﻘﺎﻃﻊ ﺗﺤﺖ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﺷﺮاﻳﻂ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﻪ ﻳﻜﺒﺎره ﺣﺮﻛﺘﻲ اﻳﺠﺎد ﻣﻲ‬ ‫ﺷﺪه و ﺑﻌﺪ از ﻣﺪﺗﻲ ﻛﻮﺗﺎه ﻣﺤﻮ ﮔﺸﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼً در ﺳﺎل ﻫﺎي اﺧﻴﺮ ﺗﻌﺪادي ﻧﻘﺎش ﺑﻪ ﺳﺮﭘﺮﺳﺘﻲ ﺟﻤﺸﻴﺪ ﺣﻘﻴﻘﺖ‬ ‫ﺷﻨﺎس در ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺮاي ارﺳﺒﺎران دﺳﺖ ﺑﻪ ﻃﺮاﺣﻲ و ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮارﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻫﺎ و زﻳﺮﮔﺬرﻫﺎي ﻣﺤﻠﻪ ﻫﺎي اﻃﺮاف‬ ‫آن ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺮا زدﻧﺪ ﻛﻪ اداﻣﻪ ﻧﻴﺎﻓﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻨﻜﻪ اﻳﻦ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎ از زﻳﺮﺳﺎزي ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺒﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﻧﺒﻮده و ﺑﺎ رﻧﮓ ﻫﺎ و‬ ‫ﻣﻮاد ﺑﺎ ﺛﺒﺎت ﺧﺎص دﻳﻮاري ﻛﺎر ﻧﺸﺪه ﺑﻮدﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ ﻧﻮع ﻃﺮاﺣﻲ ﻫﺎي آزاد و روان در ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺑﺎ رﻧﮕﺒﻨﺪي ﻫﺎي‬ ‫ﻣﺴﻄﺢ ﺗﻮأم ﺑﺎ ﺗﻘﺴﻴﻢ ﺑﻨﺪي ﻫﺎي ﻫﻨﺪﺳﻲ از ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت ﻣﻔﻴﺪ اﻳﻦ آﺛﺎر ﺑﻮد‪.‬‬ ‫در ﺳﺎل ﻫﺎي اﺧﻴﺮ در ﻋﺮﺻﻪ ي دﻳﻮار ﻧﮕﺎري ﺷﺎﻫﺪ ﺑﺮوز اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎي ﻧﻮ ﻣﺎﻳﻪ اي ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ و ﻟﺰوم‬ ‫ﺷﻜﻞ ﮔﻴﺮي ﺟﺪي ﺗﺮ و آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﺗﺮ دﻳﻮار ﻧﮕﺎري و ﺗﻮﺳﻌﻪ ي آن در ﺟﺎﻣﻌﻪ ي ﻛﻨﻮﻧﻲ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬ﻣﻬﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ‬ ‫ﻛﻪ اﻳﻦ دﺳﺘﻪ از ﻧﻘﺎﺷﺎن‪ ،‬ﻫﻢ ﺷﻨﺎﺧﺖ وﺳﻴﻊ ﺗﺮي از ﺗﻜﻨﻴﻜﻬﺎي اﺻﻮﻟﻲ و ﭘﺎﻳﺪار ﮔﺬﺷﺘﻪ و اﻣﺮوز دﻳﻮار ﻧﮕﺎري ﺑﻪ‬ ‫دﺳﺖ آورده اﻧﺪ و ﻫﻢ اﻳﻨﻜﻪ از دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﺑﺎارزش ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺟﻬﺎن ﻏﺎﻓﻞ ﻧﻤﺎﻧﺪه و ﻧﻴﺰ ﺑﻲ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ارزش ﻫﺎي‬ ‫ﺑﻨﻴﺎﻧﻲ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻗﺪﻳﻢ اﻳﺮاﻧﻲ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺎ اﻳﻦ وﺻﻒ‪ ،‬دﻳﻮار ﻧﮕﺎري ﻣﻌﺎﺻﺮ اﻳﺮان ‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﺗﻼش ﻫﺎي ﻧﺎﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ي ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان و دﺳﺖ اﻧﺪرﻛﺎران اﻳﻦ رﺷﺘﻪ ي‬ ‫ﻫﻨﺮي‪ ،‬در ﻣﺠﻤﻮع ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﺒﻚ و ﺷﻴﻮه ي ﻣﻨﺴﺠﻢ ﻛﻪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ روح و اﻧﺪﻳﺸﻪ ي اﻳﺮاﻧﻲ در ﭼﻬﺎرﭼﻮب ادراك ﻣﻌﺎﺻﺮ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺮﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اداره ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري و ﮔﺮاﻓﻴﻚ ﺷﻬﺮي در ﺳﺎل ‪ 1380‬راه اﻧﺪازي ﺷﺪ‪ ،‬ﺗﺎ ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮاﻧﺪ ﺑﺎ ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻛﺮدن ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ‬ ‫ﻫﺎي ﻫﻨﺮي ﭼﻬﺮه ﺷﻬﺮ را ﻳﻚ دﺳﺖ و ﻫﻤﺎﻫﻨﮓ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﭘﺲ از ﺗﺄﺳﻴﺲ اﻳﻦ اداره‪ ،‬ﻓﺮاﺧﻮان ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺮﮔﺰار و از‬ ‫داﻧﺸﺠﻮﻳﺎن و اﺳﺘﺎدان دﻋﻮت ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﺎ اراﺋﻪ ي ﻃﺮح ﻫﺎ و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎدﻫﺎي ﺧﻮد در زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺷﻬﺮ ﺧﻮد و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺣﻔﻆ‬ ‫ﻳﺎد و ﺧﺎﻃﺮه ﺷﻬﻴﺪان ﻋﺰﻳﺰ ﺳﻬﻴﻢ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 86 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ -14-3‬ﺳﺎزﻣﺎن زﻳﺒﺎﺳﺎزي‬ ‫ﺳﺎزﻣﺎن زﻳﺒﺎﺳﺎزي ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان ﺳﺎزﻣﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻋﻤﻮﻣﻲ و واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ ﺷﻬﺮداري ﺗﻬﺮان و از ﻧﻈﺮ ﻣﺎﻟﻲ و اداري ﻣﺴﺘﻘﻞ‪،‬‬ ‫ﻛﻪ در ﺣﻮزه زﻳﺒﺎﺳﺎزي و ارﺗﻘﺎي ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺤﻴﻂ ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﺗﺨﺼﺼﻲ ﻣﻲ ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬در اﻳﻦ راﺳﺘﺎ ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎري و‬ ‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﺷﻬﺮداري ﻫﺎي ﻣﻨﺎﻃﻖ و وزارﺗﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎ و ﺳﺎﻳﺮ ارﮔﺎن ﻫﺎي ذﻳﺮﺑﻂ ﺑﻪ ﻓﻌﺎﻟﻴﺖ ﻣﻲ ﭘﺮدازد‪.‬‬ ‫زﻳﺒﺎﺳﺎزي ﺷﻬﺮ ﻫﻤﻮاره در ﺑﻴﻦ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﻣﺴﺎﺋﻞ ﺷﻬﺮي از دو ﺑﻌﺪ ﻛﺎرﻛﺮدي و ﺑﺼﺮي ﻣﻮرد ﺑﺤﺚ و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﺪ ﻛﺎرﻛﺮدي ﺑﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﻋﻨﺎﺻﺮ ﻣﺤﻴﻂ و ﺑﻌﺪ ﺑﺼﺮي ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﻫﺎي رﻧﮓ‪ ،‬ﻓﺮم و ﺗﺮﻛﻴﺐ ﻓﻀﺎ و‬ ‫ﻣﺤﻴﻂ ﻣﻲ ﭘﺮدازد‪ .‬ﺑﻌﺪ ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﻋﻨﺎﺻﺮ‪ ،‬اﻟﻤﺎن‪ ،‬ﻣﺒﻠﻤﺎن و ﻃﺮاﺣﻲ ﻫﺎي ﻣﻨﻈﺮ ﺷﻬﺮي ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎ ﺟﺴﻢ ﺷﻬﺮوﻧﺪان‬ ‫ﻣﺮﺗﺒﻂ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي ﺑﺼﺮي زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﺮ روان و ﺧﻠﻖ و ﺧﻮي ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺗﺄﺛﻴﺮ ﮔﺬار‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﺤﻴﻄﻲ زﻳﺒﺎ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻧﺴﺎن در آن ﻫﻢ از ﻧﻈﺮ ﺟﺴﻤﻲ و ﻫﻢ از ﻧﻈﺮ رواﻧﻲ اﺣﺴﺎس آراﻣﺶ و راﺣﺘﻲ‬ ‫ﻧﻤﺎﻳﺪ‪ .‬اﻳﻦ زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺑﻪ ﻋﻮاﻣﻞ و ﻋﻨﺎﺻﺮي ﻣﺜﻞ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﻬﺮي‪ ،‬ﻃﺮاﺣﻲ ﻣﺒﻠﻤﺎن ﺷﻬﺮي‪ ،‬ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺑﻜﺎر‬ ‫رﻓﺘﻪ در ﺑﻨﺎ‪ ،‬رﻧﮓ‪ ،‬ﻓﺮم‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎري ﻧﻮر‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎري ﺷﺐ ﻧﻤﺎ‪ ،‬ﺿﻮاﺑﻂ ﻣﻌﻤﺎري ﻧﻤﺎ‪ ،‬ﺧﻂ آﺳﻤﺎن‪ ،‬ﻛﻴﻔﻴﺖ و ﻛﻤﻴﺖ ﻓﻀﺎي‬ ‫ﺳﺒﺰ‪ ،‬اﻟﻤﺎﻧﻬﺎ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﻨﺎﺳﺐ اﺣﺠﺎم ﺑﺎ ﻣﺤﻴﻂ‪ ،‬ﺳﻴﺴﺘﻢ ﻫﺎي ﻓﺎﺿﻼب‪ ،‬ﺟﻤﻊ آوري زﺑﺎﻟﻪ‪ ،‬ﺗﺮاﻓﻴﻚ‪ ،‬ﻛﻴﻔﻴﺖ‬ ‫ﺗﺄﺳﻴﺴﺎت ﺷﻬﺮي‪ ،‬ﺟﺪاره ﻫﺎي ﺷﻬﺮي‪ ،‬ﻛﻴﻔﻴﺖ و ﻛﻤﻴﺖ ﺗﺒﻠﻴﻐﺎت ﺷﻬﺮي و ‪ ...‬ﺑﺴﺘﮕﻲ دارد‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﻮارد ﻓﻮق‬ ‫ﺳﺮ ﻓﺼﻞ ﻫﺎي ﻛﻠﻲ اﻗﺪاﻣﺎت ﺳﺎزﻣﺎن زﻳﺒﺎﺳﺎزي ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬ ‫‪ (1‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺳﻴﻤﺎ و ﻣﻨﻈﺮ ﺷﻬﺮي‬ ‫‪ (2‬ﮔﺮاﻓﻴﻚ ﺷﻬﺮي و دﻳﻮار ﻧﮕﺎري‬ ‫‪ (3‬ﻃﺮاﺣﻲ ﺣﺠﻢ و ﻣﺠﺴﻤﻪ ﺷﻬﺮي‬ ‫‪ (4‬ﺗﺰﺋﻴﻨﺎت و آذﻳﻦ ﺑﻨﺪي ﺷﻬﺮي‬ ‫‪ (5‬ﻣﺒﻠﻤﺎن ﺷﻬﺮي‬ ‫‪ (6‬ﻣﻌﻤﺎري ﻧﻮر‬ ‫‪ (7‬اﻣﻮر ﻣﻨﺎﻃﻖ‬

‫‪ -15-3‬ادارة ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري و ﮔﺮاﻓﻴﻚ ﺷﻬﺮي‬ ‫اداره ي دﻳﻮار ﻧﮕﺎري و ﮔﺮاﻓﻴﻚ ﺷﻬﺮي از ﺳﺎل ‪ 1380‬رﺳﻤﺎً ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ اداره ي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ در زﻣﻴﻨﻪ ي‬ ‫ﺳﺎﻣﺎﻧﺪﻫﻲ وﺿﻌﻴﺖ دﻳﻮار ﻧﮕﺎري در ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان آﻏﺎز ﺑﻪ ﻛﺎر ﻧﻤﻮد‪ .‬اﻳﻦ اداره ﺑﺎ ﻫﺪف دﺳﺘﻴﺎﺑﻲ ﺑﻪ ﺳﻴﻤﺎي آرام و‬ ‫ﻣﺘﻴﻦ ﺑﺼﺮي در ﺷﻬﺮ ﻇﺮﻓﻴﺖ ﻫﺎي ﺗﺨﺼﺼﻲ دﻳﻮار ﻧﮕﺎري و ﮔﺮاﻓﻴﻚ ﺷﻬﺮي را ﺗﺪوﻳﻦ‪ ،‬ﻣﻨﻀﺒﻂ و اﺟﺮاﻳﻲ ﻧﻤﻮد‪ .‬ﺑﺎ‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﺗﻮاﻧﻤﻨﺪي ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺟﺎﻣﻌﻪ ي ﻫﻨﺮي و ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ي زﻳﺮ ﺳﺎﺧﺘﻲ اﺻﻮل ﻓﻨﻲ‪ ،‬آﺛﺎر ﺑﺪﻳﻌﻲ در دﻳﻮار‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 87 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫ﻧﮕﺎري ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺖ ﻛﻪ ﺿﻤﻦ دارا ﺑﻮدن ﻃﺒﻘﻪ ﺑﻨﺪي ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﺴﻴﺎري از اﻫﺪاف ﺗﺨﺼﺼﻲ ﻣﻮﺿﻮع را‬ ‫ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻧﻤﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ -1-15-3‬وﻇﺎﻳﻒ‬ ‫‪ -1‬ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ و ﻧﻈﺎرت ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﺮ ﻛﻠﻴﻪ ي ﻓﻌﺎﻟﻴﺖﻫﺎي ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري از ﻃﺮح ﺗﺎ اﺟﺮا و ﺳﻴﺎﺳﺘﮕﺰاري‪.‬‬ ‫‪ -2‬ﺻﺪور ﻣﺠﻮز ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﺮاي ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري در ﺳﻄﺢ ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان‪.‬‬ ‫‪ -2-15-3‬ﭘﺮوژه ﻫﺎ‬ ‫از ﭘﺮوژهﻫﺎي ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري اﻳﻦ اداره ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻮارد ذﻳﻞ اﺷﺎره ﻧﻤﻮد‪:‬‬ ‫‪ (1‬ﺳﺎﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري ﺷﻬﺪا‬

‫از ﭼﻨﺪ ﺳﺎل ﮔﺬﺷﺘﻪ ﻛﻪ درﺧﺼﻮص ﻣﻮﺿﻮع ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﭼﺎﻟﺶﻫﺎي ﻓﺮاواﻧﻲ ﭘﺸﺖ ﺳﺮﮔﺬاﺷﺘﻪ ﺷﺪه‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺿﻤﻦ‬ ‫اﺟﺮا ﺑﺮ ﻧﻈﺎرت ﺗﺨﺼﺼﻲ ﺑﺮ روﻧﺪ اﻳﻦ ﺳﺎﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺗﻌﺎﻣﻼت ﻻزم ﺑﺎ ﺳﺎزﻣﺎن اﺻﻠﻲ ﻣﺘﻮﻟﻲ ﮔﺮاﻣﻴﺪاﺷﺖ ﺷﻬﺪا ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻨﻴﺎد‬ ‫ﺷﻬﺪا را ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آورده ﻛﻪ ﻣﻘﺮر اﺳﺖ در ﻓﺎزﻫﺎي ﺟﺪاﮔﺎﻧﻪاي ﺿﻤﻦ ﮔﺮاﻣﻴﺪاﺷﺖ ﻣﻘﺎم ‪ 40‬ﺷﻬﻴﺪ ﺷﺎﺧﺺ آﺛﺎر‬ ‫دﻳﮕﺮي ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮم ﻛﻠﻲ اﻳﺜﺎر و ﺷﻬﺎدت ﻧﻴﺰ ﺑﺎ ﻫﻤﻜﺎري ﺑﻨﻴﺎد ﺷﻬﻴﺪ ﻣﻨﻘﻮش ﺑﺮ دﻳﻮارﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﻬﺮ ﺷﻮد‪.‬‬ ‫‪ (2‬ﺑﻬﺮهﺑﺮداري از ﭘﺮوژه ‪ 12‬ﺑﺨﺸﻲ »راﻫﻲ ﺑﻪ آﺳﻤﺎن«‬

‫اﻳﻦ ﭘﺮوژه ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺸﺘﺮك‪ ،‬ﮔﺸﻮدن ﻧﮕﺎﻫﻲ در ﻧﻤﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﻪ آﺳﻤﺎن آﺛﺎري ﭼﻨﺪ ﻣﻨﻈﻮره در ﺗﻨﺎﺳﺒﺎت‬ ‫ﺷﻬﺮي‪ ،‬ﻫﻨﺮي و ﻣﻌﻨﻮي را ﺷﻜﻞ ﻣﻲدﻫﺪ‪ .‬اﻳﻦ آﺛﺎر ﺑﺎ ﺷﻜﻞﮔﻴﺮي در ﭘﻨﺞ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻣﺨﺘﻠﻒ ﺷﻬﺮ )ﺟﻨﺖآﺑﺎد ـ ﺑﺮج‬ ‫ﻃﻮﺑﻲ‪ /‬آزادي ـ ﻧﺒﺶ آذرﺑﺎﻳﺠﺎن‪ /‬ﻧﻮاب ـ ﭘﻞ ﻛﻤﻴﻞ و ﺑﻮﺳﺘﺎن ﻛﻤﻴﻞ‪ /‬ﭼﻬﺎرراه ﭘﺎﺳﺪاران‪ /‬ﺿﻠﻊ ﺟﻨﻮب ﺷﺮﻗﻲ ﻣﻴﺪان‬ ‫وﻧﻚ‪ /‬ﺗﻬﺮاﻧﺴﺮﺑﻠﻮار ﻻﻟﻪ ـ ﻧﺒﺶ ﻧﻔﺖ و ‪ (...‬ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ اﺳﺖ‪ .‬ﻓﻀﺎﻫﺎﻳﻲ را رﻗﻢ زده اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺗﺠﺮﺑﻪﻫﺎي‬ ‫ﻣﻨﻄﺒﻖ ﺑﺎ اﺳﺘﺎﻧﺪارد ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﺗﻜﻨﻴﻜﻲ و ﻫﻨﺮي ﺑﻴﻦاﻟﻤﻠﻠﻲ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫‪ (3‬ﺟﺪﻳﺪﺗﺮﻳﻦ اﺛﺮ دﻳﻮاري‬

‫»ﻃﺒﻴﻌﺖ« ﺷﺎﻣﻞ ﻗﺴﻤﺖ اول و دوم زﻳﺮ ﭘﻞ ﭘﺮﺳﺘﻮ ـ ﻣﻴﺪان ﻛﺘﺎﺑﻲ از آﺛﺎر ﻣﺎﻧﺪﮔﺎري اﺳﺖ ﻛﻪ اﺧﻴﺮاً ﺗﻮﺳﻂ اداره‬ ‫ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺑﻪ اﻧﺠﺎم و ﺑﻬﺮهﺑﺮداري رﺳﻴﺪ‪ .‬اﻳﻦ اﺛﺮ ﻛﻪ ﺑﺎ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻣﺎﻧﺪﮔﺎر ﺳﺮاﻣﻴﻚ و ﺑﺎ رﻋﺎﻳﺖ اﺻﻮل ﻋﻠﻤﻲ ﺗﻜﻨﻴﻚ‬ ‫ﻣﻮزاﺋﻴﻚ و ﻣﻌﺮق ﺳﻨﺘﻲ اﻧﺠﺎم ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ داراي ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺎد و ﻓﺎﺧﺮ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ ﻛﻪ از ﻏﻨﺎي رﻧﮓ و ﻃﺮح وﻳﮋهاي‬ ‫ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ و ﻣﺒﺘﻨﻲ ﺑﺮ اﻳﺠﺎد ﺷﺎداﺑﻲ و ﻧﺸﺎط در ﻓﻀﺎي ﺑﺼﺮي زﻳﺮ ﭘﻞ ﻣﻲﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 88 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺳﻮم ‪ :‬دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ -16-3‬ﺟﻤﻊ ﺑﻨﺪي‬ ‫ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري ﺷﺎﺧﻪ اي از ﻧﻘﺎﺷﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺨﺎﻃﺒﺶ ﻋﺎم اﺳﺖ و ﺷﺎﻣﻞ ﻫﺮ ﻓﺮﻫﻨـﮓ و ﻗﺸـﺮي ﻣـﻲ ﺷـﻮد‪ .‬راﺿـﻲ‬ ‫ﻛــﺮدن ﻫﻤــﻪ آﻧﻬــﺎ ﺑــﺎ ﺗﻮﺟــﻪ ﺑــﻪ ﻣﺤــﺪودﻳﺖ ﻫــﺎ ﺑﺴــﻴﺎر ﻣﺸــﻜﻞ و ﻳــﺎ ﮔــﺎﻫﻲ ﻏﻴــﺮ ﻣﻤﻜــﻦ ﺧﻮاﻫــﺪ ﺑــﻮد‪ .‬‬ ‫در اﻳﺠﺎد ﻃﺮح ﺑﺎﻳﺪ دﻳﻮار ‪ ،‬ﻧﺴﺒﺖ ‪ ،‬ﻓﺮم ‪ ،‬ﻣﻌﻤﺎري ‪ ،‬ﻣﺨﺎﻃﺐ ‪ ،‬ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎ ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮓ در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓـﺖ و ﺳـﭙﺲ ﻃـﺮح را‬ ‫اراﺋﻪ ﻛﺮد‪.‬‬ ‫اﻣﺮوزه دﻳﻮارﻧﮕﺎري ﺑﺎ ‪ ‬رﻧﮓ و ﻗﻠﻢ ﻣﻮ و ﺳﻄﻮح وﺳﻴﻊ ﺳﻴﻤﺎﻧﻲ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﻲ ﺷﻮد و ﺿﻤﻨﺎً ﻃﺮح ﻫﺎ ﻫﻢ دﻳﮕﺮ آن دﻳﻮار‪ ‬‬ ‫ﻧﻮﺷﺘﻪ ﻫﺎي ﺳﺎده ﭘﻴﺸﻴﻦ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ ﻃﺮح ﻫﺎ و ﺗﺼﻮﻳﺮﻫﺎي اﻧﺘﺰاﻋﻲ ﺧﺎص دوران ﻣﻌﺎﺻﺮ‪ ‬ﺑﺪل ﺷﺪه اﻧﺪ و ﺣﻀﻮر‬ ‫و ﺗﻨﻮع رﻧﮓ در آﻧﻬﺎ ﻧﻴﺰ ﻣﺆﻟﻔﻪ اي اﺳﺎﺳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻫﺮ ﭼﻪ ﺷﺎداب‪ ‬ﺗﺮ ﻧﺸﺎن دادن ﻣﺤﻴﻂ و اﻳﺠﺎد ﻧﺸﺎط ﺑﺼﺮي‬ ‫در ذﻫﻦ رﻫﮕﺬران ﺗﺼﻮﻳﺮ ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻳﻦ ﻧﻮع از ﻧﻘﺎﺷﻲ‪ ،‬ﺿﻤﻦ آراﺳﺘﻦ ﻓﻀﺎي ﺷﻬﺮي‪ ،‬ﺧﻸ ﻣﻮﺟﻮد ﻣﻴﺎن ﻋﻨﺎﺻﺮ‬ ‫دﻳﺪاري در‪ ‬ﻃﺒﻴﻌﺖ و ﺳﺎﺧﺘﻪ ﻫﺎي ﺑﺸﺮ را ﺗﻠﻄﻴﻒ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪.‬‬ ‫اﻣﺮوز دﻳﮕﺮ وﻗﺖ آن اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎزﺗﺮ ﺑﻴﺎﻧﺪﻳﺸﻴﻢ و راﻫﻲ ﺑﺮاي ﺗﺠﺮﺑﻪ ي ﻫﻨﺮ ﺷﻬﺮي ﻓﺮاروي ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان ﻗﺮار ﮔﻴﺮد‪ .‬ﻣﺎ‬ ‫ﻧﺒﺎﻳﺪ ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ را ﻧﻔﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪ ،‬ﭼﺮا ﻛﻪ ﻇﻬﻮر آﻧﻬﺎ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺨﺺ ﻇﻬﻮر دﻳﻮار ﻧﮕﺎري در ﻛﻼن ﺷﻬﺮي ﻣﺜﻞ‬ ‫ﺗﻬﺮان ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺒﻨﺎي ﻳﻚ ﺟﻨﺒﺶ ﭼﻨﺪ ﺳﻮﻳﻪ ﺑﺎﺷﺪ ﺗﺎ ﻣﺤﻴﻂ ﺷﻬﺮي ﺟﺪﻳﺪي را ﺑﻪ وﺟﻮد ﺑﻴﺎورد‪ .‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 89 ‬‬

‫‪ ‬ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم ‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺤﺪوده ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ )ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ(‬

‫ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم ‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺤﺪوده ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ )ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ(‬ ‫ﺟﻬﺖ ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺎي ﻣﻴﺪاﻧﻲ و ﻋﻤﻠﻴﺎﺗﻲ ﻧﻤﻮدن ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻣﻨﺪرج در ﺑﺨﺶ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻧﻈﺮي ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ ﺗﻬﺮان ﺣﺪ‬ ‫ﻓﺎﺻﻞ ﭼﻬﺎرراه وﻟﻴﻌﺼﺮ ﺗﺎ ﻣﻴﺪان ﺗﺠﺮﻳﺶ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺤﺪوده ي ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار ﻣﻲ ﮔﻴﺮد‪ .‬اﺑﺘﺪا ﺑﻪ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺖ اﺟﻤﺎﻟﻲ ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ ﻣﻲ ﭘﺮدازﻳﻢ‪.‬‬ ‫‪ -1-4‬وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي ﺷﺎﺧﺺ ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ‬ ‫ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ ﺑﺎ ﻃﻮل ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ‪ 18‬ﻛﻴﻠﻮﻣﺘﺮ ﻃﻮﻻﻧﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از‬ ‫ﻋﻨﺎﺻﺮ اﺻﻠﻲ اﺳﺘﺨﻮان ﺑﻨﺪي ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان در ﻣﺤﻮر ﺷﻤﺎﻟﻲ – ﺟﻨﻮﺑﻲ اﻳﻔﺎي ﻧﻘﺶ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ و ﻣﺤﻮر اﺗﺼﺎﻟﻲ دو ﮔﺮه‬ ‫ي ﻣﻬﻢ ﺷﻬﺮي ) ﻣﻴﺪان ﺗﺠﺮﻳﺶ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮔﺮه ي ﺷﻤﺎﻟﻲ و ﻣﻴﺪان راه آﻫﻦ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﮔﺮه ي ﺟﻨﻮﺑﻲ ( ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬‬

‫ﻧﻘﺸﻪ ﺷﻤﺎره ‪ : 1‬ﺟﺎﻧﻤﺎﻳﻲ ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ در ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان‬

‫اﻳﻦ ﺧﻴﺎﺑﺎن از ﭼﻨﺪ ﻣﻨﻄﻘﻪ ي ﺷﻬﺮي ﻋﺒﻮر ﻣﻲ ﻛﻨﺪ ﻛﻪ از ﻣﻨﺘﻬﺎي ﺷﻤﺎل ﺷﺎﻣﻞ ﻣﻨﺎﻃﻖ ‪ 11 ، 6 ، 3 ، 1‬اﻧﺘﻬﺎي‬ ‫ﺟﻨﻮﺑﻲ آن اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﻣﻨﺎﻃﻖ از ﻧﻈﺮ ﻧﻘﺶ و اﻫﻤﻴﺖ و ﺟﺎﻳﮕﺎه ﺧﻮد در ﺷﻬﺮ داراي وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫)ﻃﺮح ﺳﺎﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺑﺪﻧﻪ ﻫﺎي ﺷﻬﺮي ‪ ،‬ﺣﻮزه ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﺷﻬﺮي(‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‪ 90 ‬‬

‫‪ ‬ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم ‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺤﺪوده ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ )ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ(‬

‫ﻧﻘﺸﻪ ﺷﻤﺎره ‪ : 2‬ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮداري ﺗﺤﺖ ﭘﻮﺷﺶ ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ‬

‫اﻳﻦ ﺧﻴﺎﺑﺎن رﻳﺸﻪ در ﺗﺎرﻳﺦ ‪ 200‬ﺳﺎﻟﻪ ي ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان دارد و ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺴﺘﺮ ﺣﻮادث ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن ﻣﻄﺮح ﻣﻲ‬ ‫ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ در ﻋﻴﻦ داﺷﺘﻦ ﻗﺪﻣﺖ ﺗﺎرﻳﺨﻲ‪ ،‬داراي وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي ﺑﺴﻴﺎر دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﻫﺴﺖ ﻛﻪ از آن ﺟﻤﻠﻪ‬ ‫ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ ﻣﻮارد زﻳﺮ اﺷﺎره ﻛﺮد ‪:‬‬ ‫‬‫‬‫‬‫‬‫‬‫‬‫‬‫‪-‬‬

‫ﻣﺤﻞ ﻗﺮارﮔﻴﺮي آن ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻚ ﻣﺤﻮر ﻣﺮﻛﺰي ﻛﻪ ﺷﻬﺮ را ﺑﻪ دو ﻧﻴﻤﻪ ي ﻏﺮﺑﻲ و ﺷﺮﻗﻲ ﺗﻘﺴﻴﻢ‬ ‫ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﻪ اي ﺷﺎﺧﺺ و ﻋﻨﺼﺮي از ﺗﺼﻮﻳﺮ ذﻫﻨﻲ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺗﻬﺮاﻧﻲ ‪ ‬‬ ‫ارزش ﺗﻔﺮﺟﮕﺎﻫﻲ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺑﻪ دﻟﻴﻞ درﺑﺮداﺷﺘﻦ ﻓﻀﺎﻫﺎﻳﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﭘﺎرك ﺳﺎﻋﻲ‪ ،‬ﭘﺎرك ﻣﻠﺖ و ﺗﺌﺎﺗﺮ ﺷﻬﺮ ‪ ‬‬ ‫ﭘﻮﺷﺶ ﮔﻴﺎﻫﻲ ﻏﻨﻲ و ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺎ اﻗﻠﻴﻢ ‪ ‬‬ ‫ارزش ﺗﺮاﻓﻴﻜﻲ ﺧﻴﺎﺑﺎن و ﻧﻘﺶ آن در ﺟﺎﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ ﻣﺴﺎﻓﺮ ‪ ‬‬ ‫ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻮدن ﺑﺨﺶ ﻫﺎ و ﻓﻮاﺻﻞ ﺑﺴﻴﺎر زﻳﺎدي از ﻣﺴﻴﺮ ﺳﺮﺗﺎﺳﺮي ﺧﻴﺎﺑﺎن از ﻧﻈﺮ ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬ ‫ﻣﺤﻮرﻫﺎي ﻣﺠﻬﺰ ﺷﻬﺮي و ﻣﺮاﻛﺰ ﺗﺠﺎري و ﺧﺮﻳﺪ ﺷﻬﺮي ‪ ‬‬ ‫ﻧﺸﺎﻧﻪ ﺑﻮدن آن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻣﺒﺪأ آدرس دﻫﻲ در ﺷﻬﺮ و ﭼﺸﻢ اﻧﺪازﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮﻧﻲ ﻛﻪ ﺣﺎﺻﻞ دﻫﻪ ﻫﺎي‬ ‫ﻣﺘﻤﺎدي ﻧﻮﻳﻦ ﺷﻬﺮﺳﺎزي در ﻛﻼن ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان اﺳﺖ‪ .‬‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻮازات اﻫﻤﻴﺖ و ﺿﺮورت ﻧﻘﺶ ﺧﻴﺎﺑﺎن در ﺷﻬﺮﻫﺎ ﭘﻴﺎده رو ﻧﻴﺰ در اﻳﺠﺎد آراﻣﺶ رواﻧﻲ ﺑﺮاي ﻋﺎﺑﺮﻳﻦ و‬ ‫ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ اﺑﻌﺎد ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن دﻳﮕﺮ از ﺿﺮورﻳﺎت ﻓﻀﺎﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺷﻬﺮي ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲ آﻳﺪ و ﺧﻮﺷﺒﺨﺘﺎﻧﻪ ﺧﻴﺎﺑﺎن‬ ‫وﻟﻲ ﻋﺼﺮ ﺟﺰو ﻣﻌﺪود ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻫﺎﻳﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﺳﻄﺢ ﺗﻬﺮان از ﻣﻮﻫﺒﺖ اﻳﻦ ﺿﺮورت ﺑﺮﺧﻮردار اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‪ 91 ‬‬

‫‪ ‬ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم ‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺤﺪوده ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ )ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ(‬

‫ﻧﻘﺸﻪ ﺷﻤﺎره ‪ : 3‬دﺳﺘﺮﺳﻲ ﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ‬

‫‪ ‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‪ 92 ‬‬

‫‪ ‬ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم ‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺤﺪوده ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ )ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ(‬

‫‪ -2-4‬ﺗﺎرﻳﺨﭽﻪ ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ‬ ‫در ﻏﺮب ﺗﻬﺮان روزﻫﺎي ﻗﺎﺟﺎر و در ﻣﻴﺎن ﺑﺎغ ﻫﺎ و ﻣﺰارع ﺷﺎﻫﺰادﮔﺎن و درﺑﺎرﻳﺎن ﻗﺎﺟﺎري ﭼﻨﺪ ﺗﻜﻪ ﺧﻴﺎﺑﺎن در‬ ‫اﻣﺘﺪاد ﻫﻢ ﭘﺪﻳﺪ آﻣﺪ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ ﻫﺎ ﺗﻮﻟﺪ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺗﻬﺮان ﺑﻠﻜﻪ اﻳﺮان ﻳﻌﻨﻲ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﭘﻬﻠﻮي ﺳﺎﺑﻖ ﻳﺎ وﻟﻴﻌﺼﺮ‬ ‫اﻣﺮوز را ﻣﻮﺟﺐ ﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻫﺎ ﻋﺒﺎرت ﺑﻮدﻧﺪ از ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺑﺎغ ﺟﻨﺖ از ﭘﻞ اﻣﻴﺮ ﺑﻬﺎدر ﺗﺎ ﻣﻴﺪان ﻣﻨﻴﺮﻳﻪ ﻓﻌﻠﻲ‪،‬‬ ‫ﺧﻴﺎﺑﺎن اﻣﻴﺮﻳﻪ از ﻣﻴﺪان ﻣﻨﻴﺮﻳﻪ ﺗﺎ ﻣﻴﺪان ﺳﺮدرﺳﻨﮕﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﻛﺎخ ﻣﺮﻣﺮ‪ ،‬ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺑﺎغ اﻧﮕﻮري از ﻛﺎخ ﻣﺮﻣﺮ ﺗﺎ ﺟﻨﻮب‬ ‫ﭼﻬﺎرراه ﺷﺎه )ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺟﻤﻬﻮري( و ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺟﺪﻳﺪ ﺟﻨﺎب وزﻳﺮ ﻛﻪ در ﻣﻴﺎن اراﺿﻲ ﺑﺎﻳﺮ و ﺑﻴﺎﺑﺎﻧﻲ وزﻳﺮ از ﺟﻨﻮب‬ ‫ﭼﻬﺎرراه ﺷﺎه ﻓﻌﻠﻲ ﺗﺎ ﻣﺠﺎورت ﺿﻠﻊ ﺷﻤﺎﻟﻲ ﺣﺼﺎر ﻧﺎﺻﺮي‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ ﻫﺎ ﻛﺎﻓﻪ ﺑﻠﺪﻳﻪ )ﭼﻬﺎرراه ﭘﻬﻠﻮي =‬ ‫ﭼﻬﺎرراه اﻧﻘﻼب( ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺤﻞ ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺗﺌﺎﺗﺮ ﺷﻬﺮ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه ﺑﻮد‪.‬‬ ‫در اواﺧﺮ ﻋﺼﺮ ﻗﺎﺟﺎر اﻳﻦ اﻣﺘﺪاد ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺑﻪ وﻳﮋه در ﺣﻮزه ﻣﺮﻛﺰي و ﺟﻨﻮﺑﻲ اش ﻛﻪ ﺑﺎ ﺑﺮ ﺧﻮرد ﺑﻪ ﺑﺎغ ﺟﻨﺖ ﮔﻠﺸﻦ‬ ‫ﻛﻪ ﺑﻪ اﺣﺘﺸﺎم اﻟﺪوﻟﻪ ﺗﻌﻠﻖ داﺷﺖ ﺑﻦ ﺑﺴﺖ ﻣﻲ ﺷﺪ‪ ،‬اﻫﻤﻴﺖ زﻳﺎدي ﺑﻪ دﺳﺖ آورد و ﺑﺎ وﺟﻮد درﺧﺘﺎن ﻧﺎرون و زﺑﺎن‬ ‫ﮔﻨﺠﺸﻚ و ﭼﻨﺎر ﻛﻨﺎر ﻧﻬﺮﻫﺎي دو ﻃﺮﻓﺶ از زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺧﺎﺻﻲ ﺑﺮﺧﻮردار ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬ﺑﻪ ﻃﻮري ﻛﻪ ﺗﻜﻪ ي ﻣﻴﺎﻧﻲ اش‬ ‫ﻳﻌﻨﻲ ﺧﻴﺎﺑﺎن اﻣﻴﺮﻳﻪ ﺑﻪ ﮔﺮدﺷﮕﺎه ﺷﺎﻫﺰادﮔﺎن ﻗﺠﺮ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﮔﺮدﻳﺪ و ﺳﻄﺢ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺟﻮﻻﻧﮕﺎه ﻛﺎﻟﺴﻜﻪ ﻫﺎ و درﺷﻜﻪ‬ ‫ﻫﺎي زﻳﺒﺎي ﺳﺎﺧﺖ ﻓﺮﻧﮓ اﻳﺸﺎن و ﻋﺼﺮ ﻫﺎ ﭘﻴﺎده روي آن ﻣﺤﻞ ﻧﻤﺎﻳﺶ و ﺑﻪ رخ ﻛﺸﻲ ﻟﺒﺎس ﻫﺎي ﻓﺮﻧﮕﻲ آن‬ ‫ﺷﺎﻫﺰاده ﻫﺎ و رﺟﺎل ﺑﻮد‪.‬‬ ‫در آن ﻋﺼﺮ اﻃﺮاف اﻳﻦ ﺧﻴﺎﺑﺎن را ﺑﺎغ ﻫﺎي ﻧﺎﻣﺪاران ﻗﺠﺮي اﺣﺎﻃﻪ ﻛﺮده ﺑﻮد‪ .‬ﺑﺎغ ﻓﺮﻣﺎﻧﻔﺮﻣﺎ )ﻛﺎخ ﻣﺮﻣﺮ(‪ ،‬ﺑﺎغ اﻣﻴﺮﻳﻪ‬ ‫ﻛﺎﻣﺮان ﻣﻴﺮزا اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ ﭘﺴﺮ ﻧﺎﺻﺮاﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎه )داﻧﺸﻜﺪه اﻓﺴﺮي(‪ ،‬ﺑﺎغ اﻗﺒﺎل اﻟﺪوﻟﻪ )ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻧﺠﺎت(‪ ،‬ﺑﺎغ‬ ‫ﻣﻨﻴﺮاﻟﺴﻠﻄﻨﻪ ﻣﺎدر ﻛﺎﻣﺮان ﻣﻴﺮزا ‪ ،‬ﺑﺎغ ﻣﺴﺘﻮﻓﻲ‪ ،‬ﺳﺒﺰي ﻛﺎري ﻓﺮﻣﺎﻧﻔﺮﻣﺎ و ‪...‬‬ ‫ﺑﺎ ﺧﺎﺗﻤﻪ ي ﻛﺎر ﻗﺎﺟﺎرﻳﺎن در ﺻﺤﻨﻪ ي ﺳﻴﺎﺳﺖ اﻳﺮان و ﺑﻪ ﻗﺪرت رﺳﻴﺪن رﺿﺎ ﺧﺎن‪ ،‬وﺿﻊ اﻳﻦ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ‬ ‫دﮔﺮﮔﻮن ﺷﺪ‪ .‬در ﻫﻤﺎن اوان ﺑﻪ دﺳﺘﻮر ﺷﺎه‪ ،‬ﺑﻠﺪﻳﻪ ي ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺑﺎغ ﺟﻨﺖ ﮔﻠﺸﻦ را در ﺳﺮ ﭘﻞ اﻣﻴﺮ ﺑﻬﺎدر ﺧﺮاب ﻛﺮد‬ ‫و ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺑﺎغ ﺟﻨﺖ را ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﺟﻨﻮب ﺗﺎ ﺣﺼﺎر ﻧﺎﺻﺮي )ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺷﻮش ﻓﻌﻠﻲ( اﻣﺘﺪاد داد و ﺑﻌﺪ ﻫﺎ ﺑﺎ اﺣﺪاث‬ ‫اﻳﺴﺘﮕﺎه راه آﻫﻦ در اراﺿﻲ ﻣﺸﻬﻮر ﺑﻪ ﺳﺒﺰي ﻛﺎري وزﻳﺮ ‪ ،‬ﻣﻴﺪان راه آﻫﻦ ﻣﺘﻨﻬﻲ اﻟﻴﻪ ﺟﻨﻮﺑﻲ اﻳﻦ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺷﺪ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ اﻳﺎم ﺳﺮﺗﻴﭗ ﺑﻮذرﺟﻤﻬﺮي ﻛﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﻣﻮرد وﺛﻮق رﺿﺎ ﺷﺎه ﺑﻮد‪ ،‬رﻳﺎﺳﺖ ﺷﻬﺮداري ﺗﻬﺮان ﻳﻌﻨﻲ ﺑﻠﺪﻳﻪ ي آن‬ ‫روز را ﺑﻪ ﻋﻬﺪه داﺷﺖ‪ .‬ﺑﺎ اﺧﺘﻴﺎر ﺗﺎم و ﻗﺪرت ﻛﺎﻣﻞ و ﭼﺎﺷﻨﻲ ﻧﻈﺎﻣﻲ ﮔﺮي ﺑﻪ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه ﻫﺎي ﺣﺼﺎر ﻧﺎﺻﺮي‬ ‫و ﺧﺎﻧﻪ ﻫﺎ و ﺑﺎغ ﻫﺎ و اﻳﺠﺎد ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﭘﺮداﺧﺖ ﻛﻪ از آن ﺟﻤﻠﻪ اﺳﺖ ؛ اﻳﻦ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻛﻪ از ﺿﻠﻊ ﺷﻤﺎﻟﻲ‬ ‫)ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺷﺎه رﺿﺎ = اﻧﻘﻼب ﻓﻌﻠﻲ( ﺗﺎ ﺿﻠﻊ ﺟﻨﻮﺑﻲ ﺣﺼﺎر )ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺷﻮش( ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪه ﺑﻮد و در آن زﻣﺎن ﺑﻪ ﺟﺎي‬ ‫ﭼﻨﺪ ﻧﺎم )ﺑﺎغ ﺟﻨﺖ‪ ،‬اﻣﻴﺮﻳﻪ‪ ،‬ﺑﺎغ اﻧﮕﻮري و ﺟﻨﺎب وزﻳﺮ( ﻓﻘﻂ ﺑﺎ ﻧﺎم »ﭘﻬﻠﻮي« ﺧﻮاﻧﺪه ﺷﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﺧﻴﺎﺑﺎن‬ ‫ﭘﻬﻠﻮي از ﭼﻬﺎر راه اﻧﻘﻼب )ﻛﺎﻓﻪ ﺑﻠﺪﻳﻪ = ﺗﺌﺎﺗﺮ ﺷﻬﺮ( ﺗﺎ ﻣﻴﺪان راه آﻫﻦ ﺗﻮﻟﺪ ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻦ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ﺷﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪1307‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي ﺳﺮﺗﻴﭗ ﺑﻮذرﺟﻤﻬﺮي ﺑﺮاي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر‬ ‫ﺿﻮاﺑﻄﻲ را ﺟﻬﺖ اﺣﺪاث ﺑﻨﺎ در دو ﺳﻮي اﻳﻦ ﺧﻴﺎﺑﺎن اﻋﻼن و اﺟﺮا ﻧﻤﻮد ‪ .‬اﻳﻦ آﻳﻴﻦ ﻧﺎﻣﻪ ﺗﺎ ﺣﺪودي ﻧﻤﺎي‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‪ 93 ‬‬

‫‪ ‬ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم ‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺤﺪوده ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ )ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ(‬

‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن و ﻧﻮع ﻣﺼﺎﻟﺢ و ﺗﻌﺪاد ﻃﺒﻘﺎت و ﺷﻴﻮه ي ﻛﺎر را ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻣﻌﻤﺎري و ﺳﺎﺧﺖ ﺗﻌﻴﻴﻦ ﻣﻲ ﻛﺮد‪ .‬ﻣﻘﺮراﺗﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﺑﻌﺪﻫﺎ ﺷﺎﻟﻮده ي ﺿﻮاﺑﻂ ﺷﻬﺮداري ﺗﻬﺮان و دﻳﮕﺮ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺑﺮاي ﺻﺪور ﭘﺮواﻧﻪ ي ﺳﺎﺧﺖ و اﻳﺠﺎد ﺑﻨﺎ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻠﻴﻤﺎن ﺑﻬﺒﻮدي رﺋﻴﺲ دﻓﺘﺮ رﺿﺎﺷﺎه درﺑﺎره ي ﺧﻴﺎﺑﺎن ﭘﻬﻠﻮي در ﻛﺘﺎب »ﺧﺎﻃﺮات« ﺧﻮد درﺑﺎره ي اداﻣﻪ ي اﻳﻦ‬ ‫ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺑﻪ ﺳﻮي ﺷﻤﺎل ﻣﻲ ﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬ ‫»‪ ...‬آن روز ﺷﺎه دﺳﺘﻮر ﺑﺎزﻛﺮدن آن ﻗﺴﻤﺖ از ﺧﻨﺪق را ﻛﻪ در اﻣﺘﺪاد ﺧﻴﺎﺑﺎن ﭘﻬﻠﻮي ﺑﻮد ﺑﻪ ﺧﺎرج ﺷﻬﺮ ﺻﺎدر‬ ‫ﻛﺮدﻧﺪ و ﻓﺮﻣﻮدﻧﺪ اﻳﻨﺠﺎ را آﺑﺎد و ﮔﺮدﺷﮕﺎه ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﻛﺮد ‪« ...‬‬ ‫رﺿﺎ ﺷﺎه ﭘﺲ از ﺗﻤﻠﻚ اراﺿﻲ ﻓﺮﻣﺎﻧﻔﺮﻣﺎ در ﻣﺠﺎورت ﺧﻴﺎﺑﺎن ﭘﻬﻠﻮي‪ ،‬ﻛﺎخ ﻣﺮﻣﺮ را ﺑﺮاي ﺳﻜﻮﻧﺖ ﺧﻮد و ﻛﺎخ ﻫﺎي‬ ‫دﻳﮕﺮي ﺑﺮاي دﻳﮕﺮ اﻋﻀﺎي ﺧﺎﻧﺪان ﺧﻮد در آن اراﺿﻲ ﺳﺎﺧﺖ و ﺑﺪﻳﻦ ﺗﺮﺗﻴﺐ آن ﻣﺤﻠﻪ ﺑﻪ ﻣﻨﻄﻘﻪ اﻋﻴﺎن ﻧﺸﻴﻦ و‬ ‫ﮔﺮان ﻗﻴﻤﺖ آن روز ﺗﻬﺮان ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪ‪.‬‬ ‫ﺧﻴﺎﺑﺎن ﭘﻬﻠﻮي ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ي ﺑﻠﺪﻳﻪ ي ﺗﻬﺮان ﺳﻨﮕﻔﺮش ﺷﺪ و ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ورود آﺳﻔﺎﻟﺖ ﺑﻪ ﺻﺤﻨﻪ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺳﺎزي‬ ‫ﺷﻬﺮﻫﺎ در ﺳﺎل ‪ 1309‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي ﻧﺨﺴﺘﻴﻦ ﺑﺎر اﻳﻦ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻗﻴﺮ رﻳﺰي ﺷﺪ‪ .‬در ﺳﺎل ‪ 1310‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي ﭘﻴﺶ از‬ ‫ورود ﻣﻠﻚ ﻓﻴﺼﻞ ﭘﺎدﺷﺎه ﻋﺮﺑﺴﺘﺎن ﺑﻪ ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺧﻴﺎﺑﺎن اﻟﻤﺎﺳﻴﻪ )ﺑﺎب ﻫﻤﺎﻳﻮن( و ﻣﻴﺪان ﺗﻮﭘﺨﺎﻧﻪ و اواﻳﻞ ﺧﻴﺎﺑﺎن‬ ‫ﻻﻟﻪ زار ﺑﺮاي اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر آﺳﻔﺎﻟﺖ ﺷﺪ و ﻳﻚ ﺳﺎل ﺑﻌﺪ ﻳﻌﻨﻲ در ﺳﺎل ‪ 1311‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي‪ ،‬ﺧﻴﺎﺑﺎن ﭘﻬﻠﻮي ﻧﻴﺰ آﺳﻔﺎﻟﺖ‬ ‫ﺷﺪ‪.‬‬ ‫در ﺳﺎل ‪ 1311‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي‪ ،‬ﻫﺘﻞ ﺑﻠﺪﻳﻪ )ﻛﺎﻓﻪ ﺑﻠﺪﻳﻪ ﻳﺎ ﺑﻠﺪي( را در ﺟﻨﻮب ﺷﺮﻗﻲ ﭼﻬﺎرراه ﭘﻬﻠﻮي ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻣﺮوز‬ ‫ﭘﺎرك داﻧﺸﺠﻮ و ﺗﺌﺎﺗﺮ ﺷﻬﺮ ﻗﺮار دارد ﺳﺎﺧﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﭘﺲ از ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪن ﻛﺎخ ﺳﻌﺪآﺑﺎد و اﻧﺘﻘﺎل ﺳﻜﻮﻧﺖ ﺷﺎه از ﻛﺎخ ﻣﺮﻣﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻛﺎخ در ﺳﺎل ‪ 1318‬ﺧﻮرﺷﻴﺪي‪ ،‬ﺑﻪ‬ ‫ﻓﺮﻣﺎن او ﺟﺎده ي ﻗﺪﻳﻢ ﺷﻤﻴﺮان از ﺑﺎغ ﺳﻔﺎرت اﻧﮕﻠﻴﺲ در ﻗﻠﻬﻚ ﺗﺎ ﻣﻴﺪان ﺗﺠﺮﻳﺶ و ﺟﺎده ي ﺟﺪﻳﺪ ﺷﻤﻴﺮان‬ ‫)ﭘﻬﻠﻮي = وﻟﻲ ﻋﺼﺮ( از ﭼﻬﺎر راه ﭘﻬﻠﻮي )ﻛﺎﻓﻪ ﺑﻠﺪﻳﻪ( ﺗﺎ ﺳﺮ ﭘﻞ ﺗﺠﺮﻳﺶ ﻛﺸﻴﺪه ﺷﺪ‪.‬‬ ‫دو ﻃﺮف ﺟﺎده ﺟﺪﻳﺪ را ﭼﻨﺎر ﻛﺎﺷﺘﻨﺪ و ﺑﺮاي آﺑﻴﺎري آن ﻫﺎ در ﺳﻪ راه زﻋﻔﺮاﻧﻴﻪ دو ﺣﻠﻘﻪ ﭼﺎه ﺣﻔﺮ ﻛﺮدﻧﺪ و ﺑﻌﺪ ﻫﺎ‬ ‫ﺑﺎ اﺣﺪاث ﭘﺎرك ﻣﻠﺖ‪ ،‬آب درﻳﺎﭼﻪ آن را ﻫﻢ از ﻫﻤﻴﻦ ﭼﺎه ﺗﺄﻣﻴﻦ ﻛﺮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎﻳﺪ از ﻳﺎد ﻧﺒﺮﻳﻢ ﻛﻪ ﭼﻨﺎر ﺑﺎ آب و ﻫﻮاي‬ ‫ﺗﻬﺮان ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎزﮔﺎر اﺳﺖ و وﺟﻮد ﭼﻨﺎر ﻫﺎي اﻣﺎﻣﺰاده ﺻﺎﻟﺢ و اﻣﺎﻣﺰاده ﻳﺤﻴﻲ و ﭘﺎ ﭼﻨﺎر و ﻫﻔﺖ ﭼﻨﺎر و ‪ ...‬ﻫﻤﮕﻲ‬ ‫ﺷﺎﻫﺪي ﺑﺮ اﻳﻦ ادﻋﺎﺳﺖ‪) .‬ﺷﻬﺒﺎزي ‪(1388 ،‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‪ 94 ‬‬

‫‪ ‬ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم ‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺤﺪوده ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ )ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ(‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ : 92‬ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ در دوره ﭘﻬﻠﻮي )ﺧﻴﺎﺑﺎن ﭘﻬﻠﻮي ﺳﺎﺑﻖ(‬

‫ﭘﻴﺘﺮودﻻواﻟﻪ اﻳﺘﺎﻟﻴﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﻤﺮاه ﺷﺎه ﻋﺒﺎس ﺑﻪ ﺗﻬﺮان آﻣﺪه‪ ،‬از ﻓﺮاواﻧﻲ ﭼﻨﺎر در اﻳﻦ ﺷﻬﺮ‪ ،‬ﺗﻬﺮان را ﭼﻨﺎرﺳﺘﺎن ﻳﺎ‬ ‫ﺷﻬﺮ ﭼﻨﺎرﻫﺎ ﺧﻮاﻧﺪه اﺳﺖ‪ .‬وﺟﻮد ﭼﻨﺎرﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎن ﭘﻬﻠﻮي ﻛﻪ دﺳﺘﺮﻧﺞ ﺣﺪود ﻫﻔﺖ دﻫﻪ ﻓﺮزﻧﺪان اﻳﻦ ﺳﺮزﻣﻴﻦ‬ ‫اﺳﺖ‪ ،‬ﭼﻨﺎن زﻳﺒﺎﻳﻲ دﻟﭙﺬﻳﺮي ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﻴﺎﺑﺎن داده ﻛﻪ ﺑﻲ ﺷﻚ آن را ﺟﺰو زﻳﺒﺎ ﺗﺮﻳﻦ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻫﺎي ﺷﻬﺮﻫﺎي ﺟﻬﺎن‬ ‫در آورده اﺳﺖ‪ .‬اﻳﻦ ﭼﻨﺎر ﻫﺎ ﻛﻪ اﻛﻨﻮن ﺟﺰو ﻣﻴﺮاث ﻣﻠﻲ ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲ آﻳﺪ‪ ،‬ﺧﺎﻃﺮات دل اﻧﮕﻴﺰ ﭼﻨﺪﻳﻦ ﻧﺴﻞ از‬ ‫ﺗﻬﺮاﻧﻲ ﻫﺎ را در ﺣﺎﻓﻈﻪ ي ﺗﺎرﻳﺨﻲ اش دارﻧﺪ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﺳﺒﺐ ﺣﻔﻆ و ﻧﮕﻬﺪاري آن ﻫﺎ از وﻇﺎﻳﻒ ﻣﻠﻲ ﺗﻬﺮاﻧﻲ ﻫﺎ ﺑﻠﻜﻪ‬ ‫اﻳﺮاﻧﻴﺎن اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‪ 95 ‬‬

‫‪ ‬ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم ‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺤﺪوده ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ )ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ(‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ : 93‬ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ در دوران ﭘﻬﻠﻮي )ﺧﻴﺎﺑﺎن ﭘﻬﻠﻮي ﺳﺎﺑﻖ(‬

‫اﻳﻦ ﺧﻴﺎﺑﺎن در ﻋﺼﺮ ﭘﻬﻠﻮي از ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻫﺎ ﺑﻮد ﻛﻪ در ﻣﺠﺎورت و ﻳﺎ ﺣﻮزه ي آن ﺑﺴﻴﺎري از ﺑﻨﺎﻫﺎي ﻣﻬﻢ‬ ‫دوﻟﺘﻲ و ﻋﻤﻮﻣﻲ و ﺣﺘﻲ ﻋﻤﺎرات رﺟﺎل آن دوره و ﻛﺎخ ﻫﺎي ﺳﻠﻄﻨﺘﻲ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺑﻮد‪ .‬اﺑﻨﻴﻪ ﻣﺸﻬﻮري ﻧﻈﻴﺮ ﺑﺎغ‬ ‫ﻓﺮدوس )ﻗﺎﺟﺎري(‪ ،‬ﺑﺎغ وﺣﺶ‪ ،‬ﭘﺎرك ﻣﻠﺖ‪ ،‬ﭘﺎرك ﺳﺎﻋﻲ‪ ،‬ﺳﺎزﻣﺎن ﺻﺪا و ﺳﻴﻤﺎ‪ ،‬ﺳﻔﺎرﺗﺨﺎﻧﻪ ﻫﺎ‪ ،‬ﻛﺎخ ﻣﺮﻣﺮ‪ ،‬ﻛﺎخ‬ ‫ﺳﻌﺪآﺑﺎد‪ ،‬اﻳﺴﺘﮕﺎه راه آﻫﻦ‪ ،‬ﺗﺌﺎﺗﺮ ﺷﻬﺮ‪ ،‬داﻧﺸﻜﺪه ي اﻓﺴﺮي‪ ،‬ﺑﻴﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻫﺎ‪ ،‬رﺳﺘﻮران ﻫﺎ‪ ،‬ﻫﺘﻞ ﻫﺎ‪ ،‬ادارات دوﻟﺘﻲ و‬ ‫‪...‬ﭘﺲ از ﭘﻴﺮوزي اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ اﻳﻦ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻧﺨﺴﺖ ﺑﻪ »دﻛﺘﺮ ﻣﺼﺪق« و ﺳﭙﺲ ﺑﻪ »وﻟﻲ ﻋﺼﺮ« ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻧﺎم ﻳﺎﻓﺖ‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ دوران ﻧﻴﺰ اﻳﻦ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺷﺎﻫﺪ ﺣﻮادث ﻣﻬﻤﻲ از ﺗﻈﺎﻫﺮات ﻣﺮدﻣﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ از اواﺧﺮ ﻋﺼﺮ ﭘﻬﻠﻮي ﺷﺮوع ﺷﺪه‬ ‫ﺑﻮد‪ .‬اﻣﺮوز ﻫﻢ ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻲ ﻋﺼﺮ ﻣﻬﻢ ﺗﺮﻳﻦ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ در اﻳﺮان ﺑﻪ ﺷﻤﺎر ﻣﻲ آﻳﺪ‪.‬‬ ‫در ﻣﻘﺎم ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ دﻳﮕﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺳﺮﺗﺎﺳﺮي ﺷﺮﻗﻲ – ﻏﺮﺑﻲ ﻳﻌﻨﻲ ﻣﺤﻮر اﻧﻘﻼب – آزادي ﺑﺎﻳﺪ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ‬ ‫ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺗﻨﻬﺎ واﺟﺪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ارزش ﺟﺎﺑﻪ ﺟﺎﻳﻲ ﻣﺴﺎﻓﺮ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ وﻳﮋه اﻳﻨﻜﻪ دو ﭘﺎﻳﺎﻧﻪ ي اﺗﻮﺑﻮس ﻫﺎي ﺑﻴﻦ ﺷﻬﺮي‬ ‫ﺷﺮق و ﻏﺮب ﺗﻘﺮﻳﺒﺎً در دو اﻧﺘﻬﺎي اﻳﻦ ﻣﺤﻮر ﻗﺮار دارﻧﺪ و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ دو ﺷﺎﻫﺮاه اﺻﻠﻲ ﺗﺮاﺑﺮي ﻛﺸﻮر ﻳﻌﻨﻲ ﺟﺎده‬ ‫ﻛﺮج و ﺟﺎده دﻣﺎوﻧﺪ از دو اﻧﺘﻬﺎي اﻳﻦ ﺧﻴﺎﺑﺎن وارد ﺗﻬﺮان ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ اﻳﻦ وﺟﻮد اﻳﻦ ﺧﻴﺎﺑﺎن در ﻣﻘﺎم ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﻪ‬ ‫ﻫﻴﭻ وﺟﻪ واﺟﺪ ﻫﻤﻪ ي ﺧﺼﻮﺻﻴﺎت و ارزش ﻫﺎي اﻗﺘﺼﺎدي و ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ و اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻋﻤﻠﻜﺮدي ﺧﻴﺎﺑﺎن‬ ‫وﻟﻴﻌﺼﺮ ﻧﻴﺴﺖ‪ .‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‪ 96 ‬‬

‫‪ ‬ﻓﺼﻞ ﭼﻬﺎرم ‪ :‬ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺤﺪوده ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ )ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ(‬

‫ﻧﻘﺸﻪ ﺷﻤﺎره ‪ : 6‬ﻧﻘﺸﻪ ﺟﺎﻧﻤﺎﻳﻲ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري ﻣﻮﺟﻮد در ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ )ﺣﺪ ﻓﺎﺻﻞ ﭼﻬﺎرراه وﻟﻴﻌﺼﺮ ﺗﺎ ﻣﻴﺪان ﺗﺠﺮﻳﺶ(‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‪ 97 ‬‬

‫ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ )ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ(‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺤﺪوده د‬ ‫ﺖ‬ ‫ﭼﻬﺎرم ‪:‬‬ ‫‪ ‬ﻓﺼﻞ ﭼ‬

‫ﻲ‬ ‫ﺷﻲ زﻳﺒﺎﻳﻲ‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ : 95 ‬ﻧﻘﺎﺷ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺑﺎ ﺗﻢ ﻣﺬﻫﺒﻲ – خ وﻟﻴﻌﺼﺮ‬

‫ﺼﻮﻳﺮ‪ : 94 ‬ﻧﻘﺎﺷﻲ رووي دﻳﻮارﻫﺎي ﺳﺎﺧﺘﻤﻤﺎن ﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ – خ وﻟﻴﻌﺼﺮ‬ ‫ﺗﺼ‬

‫ﺼﻮﻳﺮ‪ : 97 ‬دﻳﻮارﻧﻮﺷﺘﺘﻪ – خ وﻟﻴﻌﺼﺮ ‪ ‬‬ ‫ﺗﺼ‬

‫ﻣﺬﻫﺒﻲ – خ وﻟﻴﻌﺼﺮ‬ ‫‪ : 96‬دﻳﻮارﻧﻮﺷﺘﻪ ﺒﻲ‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪9 ‬‬

‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ – خ وﻟﻴﻌﺼﺮ‬ ‫ﻲ‬ ‫ﺷﻲ زﻳﺒﺎﻳﻲ‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ : 98 ‬ﻧﻘﺎﺷ‬

‫ن‬ ‫ﺧﺘﻲ روي‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ : 99 ‬ﻧﻘﺎﺷﻲ زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺷﻨﺎﺧ‬ ‫ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ – خ وﻟﻴﻌﺼﺮ‬

‫‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬

‫دﻳﻮارﻧﮕﺎري‪ 98 ‬‬ ‫ي‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺪ‬ ‫ي‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﮔﻴﺮي از‬

‫ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ )ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ(‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺤﺪوده د‬ ‫ﺖ‬ ‫ﭼﻬﺎرم ‪:‬‬ ‫‪ ‬ﻓﺼﻞ ﭼ‬

‫‪ ‬‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ – 101 ‬ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري آﺑﺴﺘﺮه ﺑﺎ اﺳﺘﺘﻔﺎده از ﻛﺎﺷﻲ – ﺧﻴﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ‬

‫ن‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ – 100‬ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮارري آﺑﺴﺘﺮه ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎدده از ﻛﺎﺷﻲ –‬ ‫ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ‬

‫‪ ‬‬

‫دﻳﻮاري ﻧﺎﺗﻮرال روي دﻳﻮارره ﭘﻠﻪ ﻫﺎ – ﺧﻴﺎﺑﺎن ووﻟﻴﻌﺼﺮ‬ ‫ي‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ – 102 ‬ﻧﻘﺎﺷﻲ‬

‫روي دﻳﻮاره ﭘﻠﻪ ﻫﺎ – ﺧ‬ ‫ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري ﻧﺎﺗﻮرال ي‬ ‫ﺼﻮﻳﺮ‪ – 103 ‬ﻲ‬ ‫ﺗﺼ‬ ‫ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ‬

‫‪ ‬‬

‫دﻳﻮارﻧﮕﺎري‪ 99 ‬‬ ‫ي‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺪ‬ ‫ي‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﮔﻴﺮي از‬

‫ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ )ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ(‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺤﺪوده د‬ ‫ﺖ‬ ‫ﭼﻬﺎرم ‪:‬‬ ‫‪ ‬ﻓﺼﻞ ﭼ‬

‫روي دﻳﻮاره ﭘﻠﻪ ﻫﺎ – ﺧﻴﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ‬ ‫ﺼﻮﻳﺮ‪ – 104 ‬ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري ﺳﻨﺘﻲ ي‬ ‫ﺗﺼ‬

‫ﺗﺼﻮﻮﻳﺮ‪ – 106 ‬ﻧﻘﺎﺷﻲ ددﻳﻮاري روي ﺑﻨﺎﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ– ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻟﻴﻌﺼﺮ‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ – 105 ‬ﻧﻘﺎﺷ‬ ‫ﺷﻲ دﻳﻮاري زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ – ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ‬

‫ﺷﻲ دﻳﻮاري آﺑﺴﺘﺮه زﻳﺮ ﭘﻞ ﻫﺎ –‬ ‫ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ ‪ ‬‬ ‫ن‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ – 107 ‬ﻧﻘﺎﺷ‬

‫زﻳﺮ ﭘﻞ ﻫﺎ – ﺧﻴﺎﺑﺎن ووﻟﻴﻌﺼﺮ‬ ‫ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري آﺑﺴﺘﺮه ﺮ‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ – 108 ‬ﻲ‬ ‫ﺗﺼ‬

‫دﻳﻮارﻧﮕﺎري‪ 100 ‬‬ ‫ي‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺪ‬ ‫ي‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﮔﻴﺮي از‬

‫ﻣﻮرد ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ )ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ(‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻣﺤﺪوده د‬ ‫ﺖ‬ ‫ﭼﻬﺎرم ‪:‬‬ ‫‪ ‬ﻓﺼﻞ ﭼ‬

‫دﻳﻮاري رﺋﺎل در ﻣﻴﺎدﻳﻦ – ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ‬ ‫ي‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ – 109 ‬ﻧﻘﺎﺷﻲ‬

‫ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ ‪ ‬‬ ‫رﺋﺎل)ﺳﻨﺘﻲ( روي دﻳﻮارره ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎ – ﺧ‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ – 110 ‬ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري ل‬

‫ﺗﺼﻮﻳﻳﺮ‪ – 111 ‬ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻳﻮاري ﺳﻨﺘﻲ روي دﻳﻮاره ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻫﺎ – ﺧ‬ ‫ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ‬

‫ن‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ – 113 ‬ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮﻮاري ﺳﻨﺘﻲ روي دﻳﻳﻮاره ﺧﻴﺎﺑﺎن–‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ‬

‫ه‬ ‫ﻧﻘﺎﺷﻲ ﺳﻨﺘﻲ روي‬ ‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ –112 ‬ﻲ‬ ‫دﻳﻮاره ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻫﺎ – ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ – 114 ‬ﻧﻘﺎﺷﻲ ددﻳﻮاري ﺳﻨﺘﻲ روي دﻳﻮاره ﺧﻴﺎﺑﺎن– ﺧﻴﺎﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ‬

‫‪ ‬‬

‫دﻳﻮارﻧﮕﺎري‪ 101 ‬‬ ‫ي‬ ‫ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺪ‬ ‫ي‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﮔﻴﺮي از‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ‪ :‬ﺗﺪوﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ‪ :‬ﺗﺪوﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫‪ -1-5‬روﻧﺪ ﺗﺤﻠﻴﻞ‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 3‬ﻧﻤﻮدار روﻧﺪ ﺗﺤﻠﻴﻞ داده ﻫﺎ‬

‫‪ -2-5‬ﺗﺪوﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ‬ ‫ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ وﺿﻊ واﻗﻌﻲ ﻣﻮﺟﻮد و اﻳﻨﻜﻪ ﺑﺒﻴﻨﻴﻢ اﻛﻨﻮن در ﻛﺠﺎ ﻗﺮار دارﻳﻢ و اﻳﻨﻜﻪ روﻧﺪ ﺗﻤﺎﻳﻼت ﻣﻮﺟﻮد ﺑﻪ ﻛﺪام‬ ‫ﺳﻤﺖ و ﺳﻮ اﺳﺖ‪ ،‬ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ اي ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪ‪ .‬ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﻫﺎ از ‪ 91‬ﻧﻔﺮ ﺷﻬﺮوﻧﺪ ﻋﺎدي و ﺑﻪ ﺻﻮرت اﺗﻔﺎﻗﻲ‪ ،‬ﺑﻪ ﻋﻼوه‬ ‫‪ 12‬ﻧﻔﺮ ﻣﺘﺨﺼﺺ در زﻣﻴﻨﻪ ﺷﻬﺮﺳﺎزي و ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺗﺠﺴﻤﻲ ﭘﺮﺳﻴﺪه ﺷﺪﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﺆاﻻت اﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ در ‪ 5‬ﺑﺨﺶ ﺑﺎ ﻋﻨﺎوﻳﻦ زﻳﺮ‪ ،‬درﺑﺎره ﻫﻨﺮ دﻳﻮار ﻧﮕﺎري ﻃﺮاﺣﻲ ﺷﺪﻧﺪ ﺗﺎ ﻣﺮاﺣﻞ ﺗﺤﻠﻴﻞ راﺣﺖ‬ ‫ﺗﺮ ﻃﻲ ﺷﻮﻧﺪ ‪:‬‬ ‫‪ -1‬ﭘﺮﺳﺶ ﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ‬ ‫‪ -2‬ﭘﺮﺳﺶ ﻫﺎﻳﻲ در ﺑﺎره ﻣﻮﺿﻮع و ﻣﺤﺘﻮا‬ ‫‪ -3‬ﭘﺮﺳﺶ ﻫﺎﻳﻲ درﺑﺎره ﺳﺒﻚ و ﻃﺮح‬ ‫‪ -4‬ﭘﺮﺳﺶ ﻫﺎﻳﻲ درﺑﺎره ﻣﻜﺎن ﻗﺮارﮔﻴﺮي‬ ‫‪ -5‬ﭘﺮﺳﺶ ﻫﺎي ﺗﺮﻛﻴﺒﻲ‬ ‫در ﺑﺨﺶ اول ﺑﺎ ﭘﺮﺳﺶ ﻫﺎي ﻛﻮﺗﺎه و ﺗﻚ ﺟﻮاﺑﻲ ﺑﺎ ﻣﺤﻮرﻳﺖ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻧﻈﺮي اﻳﻦ ﺗﺤﻘﻴﻖ ﺗﻼش ﺷﺪ ﺗﺎ ذﻫﻨﻴﺖ ﭘﺮﺳﺶ‬ ‫ﺷﻮﻧﺪه ﺑﺮاي ورود ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﺑﺎ ﺳﺆال ﻫﺎي ﻣﺮﺗﺒﻂ ﺑﺎ ﺑﺨﺶ ﻫﺎي ﺑﻌﺪي آﻣﺎده ﺷﻮد‪ .‬ﺑﺨﺶ دوم درﺑﺎره ﻣﻮﺿﻮع و‬ ‫ﻣﺤﺘﻮاي دﻳﻮارﻧﮕﺎري ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد و ﻧﻈﺮ ﭘﺮﺳﺶ ﺷﻮﻧﺪه درﺑﺎره ي آﻧﻬﺎ و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺷﺨﺼﻲ وي ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬ﺑﺨﺶ ﺳﻮم‬ ‫ﺷﺎﻣﻞ ﺳﺆاﻻﺗﻲ درﺑﺎره ي ﺳﺒﻚ و ﻃﺮح ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در دﻳﻮارﻧﮕﺎري ﻫﺎي ﻛﺸﻮر و ﻧﻈﺮ ﭘﺮﺳﺶ ﺷﻮﻧﺪه در اﻳﻦ ﺑﺎره‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 102‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ‪ :‬ﺗﺪوﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬در ﺑﺨﺶ ﭼﻬﺎرم وارد اﻃﻼﻋﺎت ﺟﺰﺋﻲ ﺗﺮ ﺑﺮاي ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ ﺣﺪ ﻓﺎﺻﻞ ﭼﻬﺎرراه وﻟﻴﻌﺼﺮ ﺗﺎ ﻣﻴﺪان‬ ‫ﺗﺠﺮﻳﺶ ﺷﺪﻳﻢ و ﻧﻈﺮ ﭘﺮﺳﺶ ﺷﻮﻧﺪه در ﻣﻮرد ﻣﻜﺎن ﻫﺎي ﻣﻨﺎﺳﺐ و اوﻟﻮﻳﺖ ﻫﺎي وي ﺑﺮاي اﻳﻦ اﻣﺮ ﭘﺮﺳﻴﺪه ﺷﺪ‪ .‬و‬ ‫در ﻧﻬﺎﻳﺖ در ﺑﺨﺶ ﭘﺎﻳﺎﻧﻲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻟﻜﻪ ﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ )‪ 12‬ﻟﻜﻪ ﻣﻬﻢ ﺷﻨﺎﺳﺎﻳﻲ ﺷﺪه( ﺳﺆال ﻫﺎﻳﻲ‬ ‫درﺑﺎره ي ﻣﻮﺿﻮع و ﻣﺤﺘﻮا‪ ،‬ﺳﺒﻚ و ﻃﺮح و ﻣﺪت زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎري آﺛﺎر ﭘﺮﺳﻴﺪه ﺷﺪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ دﻗﻴﻘﻲ از ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ‬ ‫دﺳﺖ ﭘﻴﺪا ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫ﺑﻌﺒﺎرﺗﻲ دﻳﮕﺮ در اﺑﺘﺪا ﺑﺎ ﺳﻮﻻﺗﻲ راﺟﻊ ﺑﻪ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻧﻈﺮي ذﻫﻦ ﻣﺨﺎﻃﺐ آﻣﺎده ورود ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﺷﺪ ‪ ،‬ﺳﭙﺲ ذﻫﻨﻴﺖ وي‬ ‫ﺗﻮﺳﻂ ‪ 3‬ﺷﺎﺧﺺ)ﺳﺒﻚ و ﻃﺮح ‪ ،‬ﻣﻮﺿﻮع و ﻣﺤﺘﻮا ‪ ،‬ﻣﻜﺎن ﻗﺮارﮔﻴﺮي و زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎري( ﻣﻄﺮح ﺷﺪه ﻣﻬﻢ درﺑﺎره‬ ‫دﻳﻮارﻧﮕﺎري ﺑﺮاي ورود ﺑﻪ ﺟﺰﺋﻴﺎت ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻜﻞ ﮔﺮﻓﺖ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﺑﺤﺚ اﺻﻠﻲ ﻳﻌﻨﻲ دﻳﻮارﻧﮕﺎري در ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ‬ ‫ﺑﺎ ﻫﻤﺎن ‪ 3‬ﺷﺎﺧﺺ ﻣﻄﺮح ﮔﺮدﻳﺪ و ﺳﻮاﻻت ﻗﺒﻠﻲ ﺗﻮﺳﻂ اﻳﻦ ‪ 3‬ﺷﺎﺧﺺ ﺑﻪ ﻣﻜﺎن ﻫﺎي ﻟﻜﻪ ﮔﺬاري ﺷﺪه ﺧﻴﺎﺑﺎن‬ ‫وﻟﻴﻌﺼﺮ ﻟﻴﻨﻚ ﮔﺮدﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻳﻚ ﻧﻤﻮﻧﻪ از ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﻛﻪ در ‪ 3‬ﺻﻔﺤﻪ ﺗﻨﻈﻴﻢ ﺷﺪه ﺑﻮد را در اداﻣﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﻛﻨﻴﺪ ‪:‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 103‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ‪ :‬ﺗﺪوﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 104‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ‪ :‬ﺗﺪوﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 105‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ‪ :‬ﺗﺪوﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 106‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ‪ :‬ﺗﺪوﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪ -3-5‬ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪ -1-3-5‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻧﺮم اﻓﺰار ‪SPSS‬‬ ‫ﻧﺮم اﻓﺰار ‪ SPSS1‬ﻳﻜﻲ از ﻗﺪﻳﻤﻲ ﺗﺮﻳﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎي ﻛﺎرﺑﺮدي در زﻣﻴﻨﻪ ي ﺗﺠﺰﻳﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻫﺎي آﻣﺎري اﺳﺖ‪ .‬ﻧﺮم‬ ‫اﻓﺰاري آﻣﺎري ﺑﺎ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ ﻫﺎي اﻧﺠﺎم ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ زﻳﺒﺎ و ﮔﻮﻳﺎ از اﻃﻼﻋﺎت‪ ،‬ﺷﺎﻣﻞ رﺳﻢ ﻧﻤﻮدارﻫﺎ و ﭼﺎرت ﻫﺎي ﮔﻮﻧﺎﮔﻮن و‬ ‫ﻣﺤﺎﺳﺒﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ‪ ،‬اﻧﺤﺮاف ﻣﻌﻴﺎر وارﻳﺎﻧﺲ‪ ،‬ﻣﻴﺎﻧﻪ و ﻏﻴﺮه‪.‬‬ ‫ﻧﺮم اﻓﺰار ‪ SPSS‬ﻧﺮم اﻓﺰار آﻣﺎري ﺑﺮاي ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﻧﺮم اﻓﺰار ﻛﻪ ﻳﻜﻲ از ﻧﺮم اﻓﺰارﻫﺎي ﺗﺨﺼﺼﻲ‬ ‫آﻣﺎر اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﻪ ﺑﺤﺚ ﻫﺎي آﻣﺎري در ﺣﻴﻄﻪ ﻋﻠﻮم اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‪ ،‬رواﻧﺸﻨﺎﺳﻲ و ﻋﻠﻮم رﻓﺘﺎري و ﻏﻴﺮه ﻣﻲ ﭘﺮدازد‪.‬‬

‫‪ -2-3-5‬ﻧﺤﻮه اﺳﺘﺨﺮاج اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ‪ ،‬ﺗﺤﻠﻴﻞ و ﮔﺰارش ﮔﻴﺮي از ‪SPSS‬‬ ‫ﺗﻤﺎﻣﻲ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﻫﺎ ﺑﺼﻮرت دﺳﺘﻲ وارد ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ‪ SPSS‬ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي اﻳﻦ ﻛﺎر ﺑﺮاي ﺳﺆال ﻫﺎي ﺗﻚ ﺟﻮاﺑﻲ ﻳﻚ‬ ‫ﻣﺘﻐﻴﺮ‪ 2‬و ﺑﺮاي ﺳﺆال ﻫﺎي دو ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﺟﻮاﺑﻲ‪ ،‬دو ﻳﺎ ﭼﻨﺪ ﻣﺘﻐﻴﺮ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪﻧﺪ‪ .‬ﺑﺮاي ﺳﺆال ﻫﺎي اوﻟﻮﻳﺖ ﺑﻨﺪي‪ ،‬آزﻣﻮن‬ ‫ﻫﺎي ﻛﺮوﺳﻜﺎل واﻟﻴﺲ‪ 3‬و آزﻣﻮن ﻣﻌﻨﺎداري ﺟﺎﻧﺒﻲ ﺑﻌﻤﻞ آﻣﺪﻧﺪ‪ .‬در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻧﻴﺰ ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ رﺗﺒﻪ ﻫﺮ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻣﺸﺨﺺ ﺷﺪ‬ ‫ﻛﻪ ﻋﺪد ﭘﺎﻳﻴﻦ ﺗﺮ ﻧﺸﺎن از رﺗﺒﻪ ﺑﻬﺘﺮ و ﮔﺮاﻳﺶ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﺮدم دارد‪ .‬ﺷﺮح ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻫﺮ ﺳﻮال و ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﺑﺪﺳﺖ‬ ‫آﻣﺪه از آن را در اداﻣﻪ ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺧﻮاﻫﻴﺪ ﻛﺮد‪.‬‬

‫‪ ‬‬ ‫‪١‬‬

‫‪ Statistical Package for Social Science ‬‬ ‫‪ Variable ‬‬ ‫‪٣‬‬ ‫‪ Kruskal Wallis Test ‬‬ ‫‪٢‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 107‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ‪ :‬ﺗﺪوﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 115‬ﻧﻤﺎي ﺻﻔﺤﻪ ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎي ﺗﻌﺮﻳﻒ ﺷﺪه در ‪SPSS‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 108‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ‪ :‬ﺗﺪوﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ : 116‬ﻧﻤﺎي ﺻﻔﺤﻪ اﻃﻼﻋﺎت وارد ﺷﺪه در ‪SPSS‬‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ‪ : 117‬ﻧﻤﺎي ﺻﻔﺤﻪ اﻃﻼﻋﺎت وارد ﺷﺪه در ‪SPSS‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 109‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ‪ :‬ﺗﺪوﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪ 4-5‬ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻃﻼﻋﺎت ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ‬ ‫‪ 1-4-5‬ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت اﺟﻤﺎﻟﻲ ﻛﻠﻴﻪ ﻧﺘﺎﻳﺞ‬ ‫در ﺟﺪول ‪ ‬زﻳﺮ آﻣﺎره ﻫﺎي آزﻣﻮن در ﺳﺘﻮن ﺳﻄﺢ ﻣﻌﻨﻲ داري آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان در آن ﻧﺘﻴﺠﻪ آزﻣﻮن ﻫﺎ را‬ ‫دﻳﺪ‪ .‬ﭼﻨﺎﻧﭽﻪ اﻧﺪازه آن ﻛﻤﺘﺮ از ‪ 0/05‬ﺑﺎﺷﺪ ﻳﻌﻨﻲ ﺑﺎ ‪ %95‬اﻃﻤﻴﻨﺎن ﻣﻲ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﻲ دار ﺑﻴﻦ ﮔﺰﻳﻨﻪ‬ ‫ﻫﺎ وﺟﻮد دارد در ﻏﻴﺮ اﻳﻦ ﺻﻮرت ﻓﺮض وﺟﻮد اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﻲ دار رد ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬ﻣﺜﻼ ﺑﺮاي ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري‬ ‫ﺷﻬﺮ اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﻲ دار ﺑﻴﻦ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ وﺟﻮد دارد وﻟﻲ ﺑﺮاي وﻇﻴﻔﻪ اﺻﻠﻲ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري اﺧﺘﻼف ﻣﻌﻨﻲ دار در‬ ‫اﻧﺘﺨﺎب ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ وﺟﻮد ﻧﺪارد )ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻳﻦ ﻓﺮض ﻛﻪ ﻓﺮاواﻧﻲ ﭘﺎﺳﺦ ﻫﺎ ﺑﺮاي ﺗﻤﺎم ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ ﻳﻜﺴﺎن اﺳﺖ ﭘﺬﻳﺮﻓﺘﻪ‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮد(‪ .‬ﺑﺮاي ﺗﻌﻴﻴﻦ اﻳﻦ ﻛﻪ ﻛﺪام اﺧﺘﻼف ﻫﺎ ﻣﻌﻨﻲ داري ﺑﻴﺸﺘﺮي دارﻧﺪ ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ ﺟﺪاول ﻓﺮاواﻧﻲ ﻣﺮاﺟﻌﻪ ﻛﺮد و‬ ‫ﻣﻴﺰان ﻫﺎي ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر را ﺑﺎ ﻣﻴﺰان ﻫﺎي ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﻛﺮد و ﺑﻪ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻣﻴﺰان ﻣﻮﺟﻮد در ﺳﺘﻮن ﺑﺎﻗﻴﻤﺎﻧﺪه‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮد‪ .‬ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﺧﺘﻼف ﻫﺎ اوﻟﻮﻳﺖ ﺑﺎﻻﺗﺮي دارﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﺳﻄﺢ ﻣﻌﻨﻲ داري‬

‫‪6‬‬

‫درﺟﻪ آزادي‬

‫‪5‬‬

‫آﻣﺎره ﺧﻲ دو‬

‫‪4‬‬

‫ﻋﻨﻮان ﺳﻮال‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري ﺷﻬﺮ‬ ‫ﻣﻮاﻓﻘﺖ ﺑﺎ ﻃﺮح ﻫﺎي ﺟﺪﻳﺪ ﺷﻬﺮداري ﺑﺮاي دﻳﻮارﻫﺎي‬ ‫ﺷﻬﺮ‬ ‫ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري ﺑﺮ زﻧﺪﮔﻲ و ﺳﺒﻚ زﻧﺪﮔﻲ‬ ‫ﻣﺮدم‬

‫‪0/000‬‬

‫‪2‬‬

‫‪26/600‬‬

‫‪0/000‬‬

‫‪2‬‬

‫‪32/787‬‬

‫‪0/000‬‬

‫‪2‬‬

‫‪57/056‬‬

‫‪0/001‬‬

‫‪1‬‬

‫‪10/798‬‬

‫ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ اﺿﺎﻓﻪ ﺑﺮاي اﺟﺮاي ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري‬

‫‪0/000‬‬ ‫‪0/199‬‬

‫‪3‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪58/191‬‬ ‫‪3/326‬‬

‫ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻋﻴﺐ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري ﺷﻬﺮ‬ ‫وﻇﻴﻔﻪ اﺻﻠﻲ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري‬

‫‪0/000‬‬

‫‪3‬‬

‫‪46/494‬‬

‫ﻧﻘﺶ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري‬

‫‪0/000‬‬

‫‪5‬‬

‫‪46/000‬‬

‫ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻧﻮع ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري‬

‫‪0/594‬‬ ‫‪0/000‬‬

‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫‪0/409‬‬ ‫‪92/652‬‬

‫ﻋﺎﻣﻞ ﻣﻮرد ﭘﺴﻨﺪ ﺑﻮدن ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري‬ ‫اﻋﺘﻘﺎد ﺑﻪ ﺗﻨﻮع در ﺳﺒﻚ و رﻧﮓ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري‬

‫‪0/000‬‬ ‫‪0/005‬‬

‫‪4‬‬ ‫‪4‬‬

‫‪45/977‬‬ ‫‪15/048‬‬

‫ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺑﺮاي ﻛﺎر ﺑﺮ روي ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري‬ ‫ﺗﺮﺟﻴﺢ ﺳﺒﻚ ﻫﻨﺮي ﺑﺮاي ﻧﻘﺎﺷﻲ در اﻳﺮان‬

‫ﺟﺪول ‪ : 1‬ﺟﺪول ﻣﻌﻨﺎداري ﺳﻮاﻻت ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ‬ ‫‪٤‬‬

‫‪ ‬‬

‫‪ ‬درﻧﻈﺮﻳﻪ اﺣﺘﻤﺎﻻت و آﻣﺎر‪ ،‬ﺗﻮزﻳﻊ ﺧﻲ دو )ﻳﺎ ﻛﻲ دو ﻳﺎ ‪ (X2‬داراي ﻛﺎرﺑﺮد وﺳﻴﻌﻲ در آﻣﺎر اﺳﺘﻨﺒﺎﻃﻲ اﺳﺖ ﺑﻄﻮر ﻣﺜﺎل در آزﻣﻮن ﻣﻌﻨﺎداري آﻣﺎري‬ ‫‪5‬‬

‫‪ ‬در آﻣﺎر‪ ،‬درﺟﻪ آزادي ﻳﻌﻨﻲ ﺗﻌﺪاد ﻣﺘﻐﻴﺮﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻣﺤﺎﺳﺒﻪ ﻛﻤﻴﺖ ﻧﻬﺎﻳﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻨﺪ ﺗﻐﻴﻴﺮ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬ ‫‪6‬‬

‫‪ ‬ﻫﺮ ﮔﺎه اﺣﺘﻤﺎل وﻗﻮع اﺗﻔﺎﻗﻲ ﺑﺼﻮرت ﺗﺼﺎدﻓﻲ ﺑﺴﻴﺎراﻧﺪك ﺑﻮده ﺑﺎﺷﺪ و ﺑﻌﺒﺎرت دﻳﮕﺮ ﺑﻪ اﺣﺘﻤﺎل زﻳﺎد داراي دﻟﻴﻠﻲ ﻏﻴﺮ از ﺷـﺎﻧﺲ ﺑـﻮده اﺳـﺖ‪ ،‬آن را ﺑـﻪ ﻟﺤـﺎظ‬ ‫آﻣﺎري‪ ،‬ﻣﻌﻨﺎ دار ﻣﻲ ﮔﻮﻳﻨﺪ و ﺳﻄﺢ ﻣﻌﻨﻲ داري آن ﺑﻪ ﻋﺪد ﺻﻔﺮ ﻧﺰدﻳﻚ ﺗﺮ ﺧﻮاﻫﺪ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 110‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ‪ :‬ﺗﺪوﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪ 2-4-5‬ﺗﻮﺿﻴﺤﺎت ﺗﻔﺼﻴﻠﻲ ﻧﺘﺎﻳﺞ‬ ‫در اﻳﻦ ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﻲ ﺳﻌﻲ ﺷﺪه ﻛﻪ ﺗﻌﺪاد زن و ﻣﺮد ﻫﺎي اﻧﺘﺨﺎﺑﻲ ﺗﻔﺎوت ﭼﻨﺪاﻧﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪ .‬ﺳﻄﺢ ﺳﻮاد اﻛﺜﺮ‬ ‫ﭘﺮﺳﺶ ﺷﻮﻧﺪﮔﺎن ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺟﺪول رده ﺳﻨﻲ ﻧﻴﺰ در ﭘﺎﻳﻴﻦ آﻣﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ اﻛﺜﺮ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻨﺪﮔﺎن در رده‬ ‫ﺳﻨﻲ ﺟﻮان و ﻣﻴﺎﻧﺴﺎل ﺟﺎي ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 4‬ﻧﻤﻮدار ﺗﻌﺪاد زن و ﻣﺮد ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻨﺪه‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 5‬ﻧﻤﻮدار ﻣﻴﺰان ﺗﺤﺼﻴﻼت ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻨﺪﮔﺎن‬

‫‪ ‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 6‬ﻧﻤﻮدار ﺳﻨﻲ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻨﺪﮔﺎن‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 111‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ‪ :‬ﺗﺪوﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 7‬ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 8‬ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم‬

‫درﺻﺪ ﺑﺎﻻﻳﻲ از ﻣﺮدم و ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ﺑﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي روي دﻳﻮارﻫﺎي ﺷﻬﺮ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮده ﺑﻮدﻧﺪ اﻣﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﺣﺎل در ﺳﻮاﻟﻲ‬ ‫ﻛﻪ از آﻧﻬﺎ ﻣﻲ ﺧﻮاﺳﺖ ﺗﺎ ﻳﻚ ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري ﺧﺎﻃﺮه اﻧﮕﻴﺰ را ﻧﺎم ﺑﺒﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻋﺪه زﻳﺎدي ﻳﺎ ﻫﻴﭻ ﭼﻴﺰ ﺑﻪ ﻳﺎد ﻧﺪاﺷـﺘﻨﺪ ﻳـﺎ‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎﻳﻲ را ذﻛﺮ ﻣﻲ ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاﻳﺸﺎن ﺧﺎﻃﺮه ﺑﺪي داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 112‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ‪ :‬ﺗﺪوﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 9‬ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 10‬ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم‬

‫ﺷﻬﺮداري ﺗﻬﺮان ‪ ،‬اﺧﻴﺮاً ﻃﺮح ﺟﺪﻳﺪي را ﺑﺮاي ﺳﺎﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﻧﻤﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي )از ﻧﻮروز ‪ (89‬ﺑﻪ اﺟﺮا درآورد و ﻃﺮح ﻫﺎي‬ ‫ﺟﺪﻳﺪي روي دﻳﻮارﻫﺎي ﺷﻬﺮ ﻧﻘﺶ ﺑﺴﺘﻨﺪ‪ .‬در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﻳﻦ ﺳﻮال ﻛﻪ )آﻳﺎ ﺑﺎ اﻳﻦ ﻃﺮح ﻫﺎ ﻣﻮاﻓﻘﻴﺪ؟( ﻧﻈﺮات ﻣﺘﻔﺎوﺗﻲ‬ ‫ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ‪ .‬ﻋﺪه زﻳﺎدي ﮔﺰﻳﻨﻪ ﺗﺎ ﺣﺪودي را ﺑﺮﮔﺰﻳﺪﻧﺪ ﻳﻌﻨﻲ اﻳﻦ ﺗﻐﻴﻴﺮات ﺑﻪ ﻫﺮ ﺣﺎل ﻣﻄﻠﻮب ﺑﻮده اﻣـﺎ ﻫﻤﭽﻨـﺎن از‬ ‫ﺗﻔﻜﺮات آرﻣﺎﻧﻲ ﺑﻪ دور ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ و اﺷﻜﺎﻻﺗﻲ دارد‪ .‬ﻋﺪه دﻳﮕﺮي ﻧﻴﺰ ﻛﺎﻣﻼ ﻣﻮاﻓﻖ ﻳﺎ ﻣﺨﺎﻟﻒ ﺑﻮدﻧـﺪ ﻛـﻪ ﺑـﻪ ﻫﺮﺣـﺎل ‪،‬‬ ‫ﺗﺤﻠﻴﻞ ﺑﺎﻻ ﺑﺮاي ﻫﺮ دو دﺳﺘﻪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻌﻤﻴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 113‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ‪ :‬ﺗﺪوﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 11‬ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 12‬ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم‬

‫در ﭘﺎﺳﺦ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﭼﻪ ﻧﻬﺎدي ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺮاي دﻳﻮارﻧﮕﺎري ﻫﺎي ﺷﻬﺮ ﺗﺼﻤﻴﻢ ﮔﻴﺮﻧﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺣﺘﻲ ﻳﻚ ﻧﻔـﺮ ﻫـﻢ ﺑـﻪ دوﻟـﺖ‬ ‫ﻣﺮﻛﺰي اﺷﺎره اي ﻧﺪاﺷﺖ و اﻋﺘﻘﺎد اﻛﺜﺮﻳﺖ ﺑﻪ ﺗﻔﻮﻳﺾ اﺧﺘﻴـﺎرات ﺑـﻪ ﻳـﻚ ﻧﻬـﺎد ﺷـﻬﺮي ﻣﺴـﺘﻘﻞ ﻳـﺎ ﻛﻤﻴﺘـﻪ اي از‬ ‫ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان )ﻛﻪ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﺪ زﻳﺮ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻫﻤﻴﻦ ﻧﻬﺎد ﻣﺴﺘﻘﻞ ﺷﻬﺮي ﺑﺎﺷﺪ( ﺑﻮد‪ .‬ﻋﺪه اي ﻧﻴﺰ ﻣﺮدم را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮدﻧﺪ ﻛﻪ‬ ‫ﻣﻲ ﺗﻮان آن را در ﻗﺎﻟﺐ ﻧﻤﺎﻳﻨﺪه ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﻣﺮدم ‪ ،‬در ﻳﻚ ﻧﻬﺎد ﺷـﻬﺮي ﻳـﺎ ﻛﻤﻴﺘـﻪ اي از ﻫﻨﺮﻣﻨـﺪان ﻣﻨﺘﺨـﺐ ﻣـﺮدم‬ ‫اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻛﺮد‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 114‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ‪ :‬ﺗﺪوﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 13‬ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 14‬ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن‬

‫ﺣﺪود ‪ 67‬درﺻﺪ از ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻋﺎدي و ‪ 81‬درﺻﺪ از ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺑﺎ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳـﻮاري ﺑـﺮ ﺳـﺒﻚ و زﻧـﺪﮔﻲ‬ ‫ﻣﺮدم ﺗﺎ ﺣﺪ زﻳﺎدي ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﺑﻴﺎن دﻳﮕﺮ ﻣﻌﺘﻘﺪﻧﺪ ﻛﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري اﻳﻦ ﺗﻮاﻧﺎﻳﻲ را دارد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺴـﺘﻘﻴﻢ‬ ‫و ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻘﻴﻢ ﺗﺄﺛﻴﺮاﺗﻲ را ﺑﺮ ﺳﺒﻚ و زﻧﺪﮔﻲ ﺷﺎن داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 115‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ‪ :‬ﺗﺪوﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 15‬ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 16‬ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن‬

‫اﻛﺜﺮ ﭘﺎﺳﺦ دﻫﻨﺪﮔﺎن )‪ 68‬درﺻﺪ از ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻋﺎدي و ‪ 82‬درﺻﺪ از ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن( ﺑﺎ ﭘﺮداﺧﺖ ﻫﺰﻳﻨﻪ ي اﺿﺎﻓﻲ ﺑﺮاي‬ ‫اﺟﺮاي ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري ﻣﻮاﻓﻖ اﻧﺪ و اﻳﻦ ﺧﻮد ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻛﻤﺒﻮد ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري ﻣﻄﻠﻮب و اﺣﺴﺎس ﻧﻴﺎز‬ ‫ﺷﺪﻳﺪ ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﻪ ﺣﺪي رﺳﻴﺪه اﺳﺖ ﻛﻪ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن و ﺑﻪ ﺧﺼﻮص ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻋﺎدي ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻣﺎﻟﻲ در اﻳﻦ‬ ‫اﻣﺮ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 116‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ‪ :‬ﺗﺪوﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 17‬ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 18‬ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن‬

‫در ﺟﻮاب اﻳﻦ ﺳﺆال ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻋﻴﺐ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري ﻣﻮﺟﻮد را در ﭼﻪ ﻣﻲ ﺑﻴﻨﻴﺪ ‪ 58‬درﺻﺪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻋﺎدي‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮع و ‪ 24‬درﺻﺪ ﺑﻪ ﺳﺒﻚ اﺷﺎره ﻛﺮده اﻧﺪ و ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﻧﻴﺰ ﺑﻪ ﺳﺒﻚ و ﻣﻮﺿﻮع ﺑﻪ ﻳﻚ اﻧﺪازه )‪ 36‬درﺻﺪ(‬ ‫اﺷﺎره ﻛﺮده اﻧﺪ‪ .‬ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻋﺎدي ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻋﻴﺐ را در ﻣﻜﺎن ﻗﺮارﮔﻴﺮي ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎ ﻣﻲ داﻧﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫از ﻧﻈﺮ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻫﺮ ﻣﻜﺎﻧﻲ ﻗﺎﺑﻠﻴﺖ اﻳﻦ را دارد ﻛﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري ﻫﺎﻳﻲ را در ﺧﻮد ﺟﺎي دﻫﺪ‪ .‬و ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﻧﻴﺰ‬ ‫ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ ﻋﻴﺐ را در ﻣﺼﺎﻟﺢ اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه ﻣﻲ داﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 117‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ‪ :‬ﺗﺪوﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 19‬ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 20‬ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ‪ ‬‬

‫از ﻧﻈﺮ اﻛﺜﺮ ﺷﻬﺮوﻧﺪان وﻇﻴﻔﻪ اﺻﻠﻲ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري زﻳﺒﺎﺳﺎزي ﺷـﻬﺮ اﺳـﺖ و ﭘـﺲ از آن اﻳﺠـﺎد ﺗﻌﻠـﻖ ﺧـﺎﻃﺮ‬ ‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﺷﻬﺮي و اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ آﻣﺎر ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه از ﻧﻈﺮ ﻣﺘﺨﺼﺼـﺎن ﻣﺘﻔـﺎوت ﺑـﻮده و‬ ‫وﻇﻴﻔﻪ اﺻﻠﻲ را اﻳﺤﺎد ﺗﻌﻠﻖ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﺷﻬﺮي و ﭘﺲ از آن اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و در ﻧﻬﺎﻳﺖ زﻳﺒﺎﺳﺎزي ﺷـﻬﺮي ﻣـﻲ‬ ‫داﻧﻨﺪ و اﻳﻦ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع اﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻋﺎدي در ﻧﮕﺎه اول ﺑﻪ ﻳـﻚ اﺛـﺮ دﻳـﻮاري ﺟﻨﺒـﻪ ي زﻳﺒـﺎﻳﻲ‬ ‫ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ آن اﺛﺮ ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ اﻫﻤﻴﺖ را دارد‪ .‬ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ از آﻧﺠﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻛﺜـﺮ ﻧﻘﺎﺷـﻲ ﻫـﺎي دﻳـﻮاري ﻣﻮﺟـﻮد‬ ‫ﺗﺎﻛﻨﻮن ﻗﺎدر ﺑﻪ ﭘﺎﺳﺦ دادن ﺑﻪ ﻧﻴﺎز زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﻮده اﻧﺪ و ﻛﻤﺘﺮ ﺑﻪ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻫﻤﭽﻮن اﻳﺠﺎد ﺗﻌﻠـﻖ‬ ‫ﺧﺎﻃﺮ و اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﭘﺎﺳﺦ ﻣﻲ داده اﻧﺪ‪ ،‬اﻧﺘﻈﺎري ﻛﻪ آﻧﻬﺎ از وﻇﻴﻔﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري دارﻧﺪ را ذﻫﻨﻴﺖ وﺿﻊ ﻣﻮﺟـﻮد‬ ‫آﻧﻬﺎ ﺷﻜﻞ داده اﺳﺖ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺼﺮي و اﻳﺠﺎد ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻜـﺎﻧﻲ ﻣـﻮرد اﻧﺘﻈـﺎر‬ ‫ﺟﻨﺒﻪ ﻫﺎي دﻳﮕﺮ را ﻧﻴﺰ در ﻧﻈﺮ ﻣﻲ ﮔﻴﺮﻧﺪ ﻛﻪ ﻫﻤﺎن اﻳﺠﺎد ﺣﺲ ﺗﻌﻠﻖ و اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 118‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ‪ :‬ﺗﺪوﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻃﻼﻋﺎت‬

‫‪ ‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 21‬ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم ‪ ‬‬ ‫‪ ‬‬

‫‪ ‬‬ ‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 22‬ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن‬

‫ﻃﺒﻖ ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن‪ ،‬ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري ﻛﻨﻮﻧﻲ ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان ‪ ،‬ﺗﻨﻬﺎ ﻧﻘـﺶ زﻳﺒﺎﺳـﺎزي ﺷـﻬﺮي و‬ ‫اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ )ﻣﻔﺎﻫﻴﻤﻲ ﭼﻮن ﺷﻬﺎدت‪ ،‬ﻣﻔـﺎﻫﻴﻢ ﺿـﺪ اﻣﭙﺮﻳﺎﻟﻴﺴـﺘﻲ و ‪ (...‬را ﺑـﺎزي ﻣـﻲ ﻛﻨﻨـﺪ و در ﺗﻌﻠـﻖ ﺧـﺎﻃﺮ‬ ‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان و ﺗﺸﻮﻳﻖ ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان ﻧﻘﺸﻲ ﻧﺪارﻧﺪ ‪ ،‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻛﻤﺘﺮ در ﺧﺎﻃﺮات ﺟﻤﻌﻲ ﺑﺎﻗﻲ ﻣﻲ ﻣﺎﻧﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 119‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ‪ :‬ﺗﺪوﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 23‬ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم ‪ ‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 24‬ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن‬

‫در ﺟﻮاب اﻳﻦ ﺳﺆال ﻛﻪ ﻛﺪام ﻧﻮع از ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري را ﻣﻲ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪ اﻛﺜﺮ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻋﺎدي ﺑـﻪ ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎت ﻃﺒﻴﻌـﻲ و‬ ‫ﭘﺲ از آن ﺑﻪ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ اﺷﺎره ﻛﺮده اﻧﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ارﺟﺤﻴﺖ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺑﺮ‬ ‫ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ و ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ در درﺟﻪ اول و ﭘﺲ از آن ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻃﺒﻴﻌﻲ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 120‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ‪ :‬ﺗﺪوﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 25‬ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم ‪ ‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 26‬ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن‬

‫در ﺟﻮاب اﻳﻦ ﺳﺆال ﻛﻪ ﺷﻤﺎ ﭼﻪ ﻧﻮع ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري را ﻣﻲ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﺎ اﺧﺘﻼف ﻛﻤﻲ آن دﺳﺘﻪ از‬ ‫ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻧﮕﺎه اول درك ﺷﻮﻧﺪ را ﺑﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﺣﺘﻴﺎج ﺑﻪ ﺗﺄﻣﻞ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻨﺪ ﺗﺮﺟﻴﺢ داده اﻧﺪ‪ .‬ﺑﺎ‬ ‫ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﻲ ﻫﺎي ﺑﻪ ﻋﻤﻞ آﻣﺪه ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﺘﻴﺠﻪ رﺳﻴﺪ ﻛﻪ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل در اﺗﻮﺑﺎن ﻫﺎ و ﻣﻜﺎن ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ‬ ‫ﺳﺮﻋﺖ رﻓﺖ و آﻣﺪ در آﻧﻬﺎ ﺑﺎﻻ اﺳﺖ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﻧﮕﺎه اول درك ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﻣﻄﻠﻮب ﺗﺮ اﺳﺖ ﭼﻮن ﻣﺨﺎﻃﺐ‬ ‫ﻓﺮﺻﺘﻲ ﺑﺮاي ﻓﻜﺮ ﻛﺮدن ﻧﺪارد و در ﻣﻜﺎن ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻓﺮﺻﺖ ﺗﺄﻣﻞ ﻫﺴﺖ آن دﺳﺘﻪ ي دﻳﮕﺮ از ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎ ﻛﻪ ﻧﻴﺎز ﺑﻪ‬ ‫ﺗﺄﻣﻞ دارﻧﺪ ﻣﻄﻠﻮب ﺗﺮ اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 121‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ‪ :‬ﺗﺪوﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 27‬ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم ‪ ‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 28‬ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن ‪ ‬‬

‫درﺻﺪ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻬﻲ از ﺷﻬﺮوﻧﺪان و ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺑﺎ ﺗﻨﻮع در ﺳﺒﻚ و رﻧﮓ در ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري ﻣﻮاﻓﻖ ﺑﻮدﻧﺪ‪.‬‬

‫‪ ‬‬ ‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 122‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ‪ :‬ﺗﺪوﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻃﻼﻋﺎت‬ ‫)‪(a,b‬آزﻣﻮن ﻫﺎي آﻣﺎره‬ ‫ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻧﻘﺎﺷﻲ‬ ‫ﻫﺎ‬ ‫‪100/717‬‬

‫آﻣﺎره ﺧﻲ دو‬

‫‪4‬‬

‫درﺟﻪ آزادي‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ داري‬ ‫ﻣﺠﺎﻧﺒﻲ‬

‫‪/000‬‬

‫ﺟﺪول ‪ : 2‬ﺟﺪول ﻣﻌﻨﺎداري ﺳﻮال ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻧﻮع ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري‬ ‫‪7‬‬

‫در ﻣﻮرد ﺳﻮاﻟﻲ ﻛﻪ ﻛﺪام ﻧﻘﺎﺷﻲ از ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي زﻳﺮ را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻣﻲ ﭘﺴﻨﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻃﺒﻖ آزﻣﻮن ﻛﺮوﺳﻜﺎل واﻟﻴﺲ ‪) ‬آزﻣﻮن‬ ‫ﻧﺎﭘﺎراﻣﺘﺮي( ‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻌﻨﻲ داري ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻋﺪدي ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺻﻔﺮ اﺳﺖ و ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ‬ ‫ﺗﻔﺎوت ﻫﺎ در ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ زﻳﺎد ﺑﻮده و ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﮔﺰﻳﻨﻪ اي ﺧﺎص ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮي داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ رﺗﺒﻪ‬

‫ﺗﻌﺪاد‬

‫ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ‬

‫‪222/33‬‬

‫‪85‬‬

‫‪1‬‬

‫‪322/06‬‬

‫‪78‬‬

‫‪2‬‬

‫‪186/95‬‬

‫‪85‬‬

‫‪3‬‬

‫‪201/73‬‬

‫‪88‬‬

‫‪4‬‬

‫‪141/35‬‬

‫‪88‬‬

‫‪5‬‬

‫‪424‬‬

‫ﻛﻞ‬

‫ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎ‬

‫ﺟﺪول ‪ : 3‬ﺟﺪول ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ رﺗﺒﻪ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺳﻮال ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻧﻮع ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري‬

‫در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ اﻓﺮاد اوﻟﻮﻳﺖ ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ 5‬ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮدﻧﺪ ‪ ،‬ﻫﺮ اوﻟﻮﻳﺖ ارزش ﮔﺰاري ﺷـﺪ‬ ‫و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺟﺪول ﻓﻮق ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮدن ﺑﻪ ﺳﺘﻮن ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ رﺗﺒﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان درﻳﺎﻓـﺖ ﻛـﻪ اوﻟﻮﻳـﺖ‬ ‫ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ‪ 5‬ﺳﭙﺲ ‪ ، 3‬ﺳﭙﺲ ‪ ، 4‬ﺳﭙﺲ ‪ 1‬و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ‪ 2‬ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻤﺎﻳﻞ ﻣﺮدم ﺑﺮاي ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻋﻜﺴﻬﺎي ﺷﻬﺪا و ﭼﻬﺮه ﻫﺎي ﻣﻄﺮح ﭼﻨـﺎن ﻛـﻢ ﺑـﻮده اﺳـﺖ ﺟـﺎي ﺗﺄﻣـﻞ دارد و از‬ ‫ﻃﺮﻓﻲ ﻣﻲ ﺗﻮان درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ ﺗﻤﺎﻳﻞ اﻛﺜﺮﻳﺖ ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺳﻤﺖ و ﺳﻮي ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي ﻧﺎﺗﻮرال و ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻣﺤﻮر ﻣﻲ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫‪ Kruskal Wallis Test ‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪٧‬‬

‫‪ 123‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ‪ :‬ﺗﺪوﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 29‬ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم ‪ ‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 30‬ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن‬

‫آﻣﺎرﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﻲ دﻫﺪ ﻛﻪ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻋﺎدي ﺳﺒﻚ ﻧﺎﺗﻮرال در درﺟﻪ اول و ﭘﺲ از آن آﺑﺴﺘﺮه و رﺋﺎل راﺑﺮاي ﻛﺎر روي‬ ‫ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳﻮاري اﻳﺮان ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ‪ ،‬در ﺣﺎﻟﻲ ﻛﻪ ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺳﺒﻚ آﺑﺴـﺘﺮه را ﺑـﻪ ﺳـﺒﻚ ﻧـﺎﺗﻮرال و رﺋـﺎل‬ ‫ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻲ دﻫﻨﺪ و ﻛﻤﺘﺮﻳﻦ درﺻﺪ ﺑﺮاي ﺳﺒﻚ ﺳﻨﺘﻲ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 124‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ‪ :‬ﺗﺪوﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻃﻼﻋﺎت‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 31‬ﻧﻈﺮ ﻣﺮدم‬

‫‪ ‬‬

‫ﻧﻤﻮدار ‪ : 32‬ﻧﻈﺮ ﻛﺎرﺷﻨﺎﺳﺎن‬

‫اﻛﺜﺮ ﺷﻬﺮوﻧﺪان و ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن‪ ،‬ﻛﺎﺷﻲ و رﻧﮓ ﻫﺎي ﭘﻼﺳﺘﻴﻜﻲ را ﻣﺼﺎﻟﺢ ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮي ﺑـﺮاي اﺟـﺮاي ﻧﻘﺎﺷـﻲ دﻳـﻮاري‬ ‫داﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ‪ .‬درﺻﺪ ﭘﺎﻳﻴﻨﻲ ﻛﻪ ﮔﭻ را اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮده اﻧﺪ ﻧﺸﺎﻧﮕﺮ اﻋﺘﻘﺎد ﻧﺪاﺷﺘﻦ ﺑﻪ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي دﻳـﻮاري ﺑﺴـﻴﺎر ﻛﻮﺗـﺎه‬ ‫ﻣﺪت )در ﺣﺪ ﭼﻨﺪ روز( اﺳﺖ و اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺮدم ﺑﺎ اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﻫﻨﺮ آﺷﻨﺎ ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ و ﺑﺎ آن ارﺗﺒﺎﻃﻲ ﺑﺮﻗﺮار ﻧﻤﻲ ﻛﻨﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 125‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﭘﻨﺠﻢ ‪ :‬ﺗﺪوﻳﻦ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ و ﺗﺤﻠﻴﻞ اﻃﻼﻋﺎت‬

‫)‪(a,b‬آزﻣﻮن ﻫﺎي آﻣﺎره‬ ‫ﺗﺮﺟﻴﺢ‬ ‫ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎ‬ ‫‪102/746‬‬

‫آﻣﺎره ﺧﻲ دو‬

‫‪4‬‬

‫درﺟﻪ آزادي‬ ‫ﻣﻌﻨﻲ داري‬ ‫ﻣﺠﺎﻧﺒﻲ‬

‫‪/000‬‬

‫ﺟﺪول ‪ : 4‬ﺟﺪول ﻣﻌﻨﺎداري ﺳﻮال ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻜﺎن ﻫﺎي ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري‬

‫در ﻣﻮرد ﺳﻮاﻟﻲ ﻛﻪ ﻛﺪام ﻳﻚ از ﻣﻜﺎﻧﻬﺎ را ﺑﺮاي ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺗﺮ ﻣﻲ داﻧﻴﺪ ﻧﻴﺰ ‪ ،‬ﻃﺒـﻖ آزﻣـﻮن ﻛﺮوﺳـﻜﺎل‬ ‫واﻟﻴﺲ)آزﻣﻮن ﻧﺎﭘﺎراﻣﺘﺮي( ‪ ،‬ﻣﺸﺎﻫﺪه ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﻣﻌﻨﻲ داري ﺟﺎﻧﺒﻲ ﻋﺪدي ﺑﺴﻴﺎر ﻧﺰدﻳﻚ ﺑﻪ ﺻﻔﺮ اﺳـﺖ و ﻧﺸـﺎﻧﮕﺮ‬ ‫اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻔﺎوت ﻫﺎ در ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ زﻳﺎد ﺑﻮده و ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺳﻤﺖ ﮔﺰﻳﻨﻪ اي ﺧﺎص ﺗﻤﺎﻳﻞ ﺑﻴﺸﺘﺮي داﺷﺘﻪ اﻧﺪ‪.‬‬ ‫اوﻟﻮﻳﺖ ﻣﻜﺎﻧﻲ اﺟﺮاي‬

‫ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ رﺗﺒﻪ‬

‫ﺗﻌﺪاد‬

‫‪79/36‬‬

‫‪81‬‬

‫دﻳﻮاره ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻫﺎ‬

‫‪121/26‬‬

‫‪56‬‬

‫زﻳﺮ ﭘﻞ ﻫﺎ‬

‫‪166/18‬‬

‫‪52‬‬

‫ﻣﻴﺎدﻳﻦ‬

‫‪178/22‬‬

‫‪49‬‬

‫ﭘﺎرك ﻫﺎ‬

‫‪209/94‬‬

‫‪43‬‬

‫ﻣﺠﺎورت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎي‬ ‫ﺷﺎﺧﺺ‬

‫‪281‬‬

‫ﻛﻞ‬

‫ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري‬

‫ﺟﺪول ‪ : 5‬ﺟﺪول ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ رﺗﺒﻪ ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎي ﺳﻮال ﺗﺮﺟﻴﺢ ﻣﻜﺎن ﻫﺎي ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري‬

‫در اﻳﻨﺠﺎ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ اﻓﺮاد اوﻟﻮﻳﺖ ‪ 1‬ﺗﺎ ‪ 5‬ﺧﻮد را ﺑﺮاي ﮔﺰﻳﻨﻪ ﻫﺎ اﻧﺘﺨﺎب ﻛﺮدﻧﺪ ‪ ،‬ﻫﺮ اوﻟﻮﻳﺖ ارزش ﮔﺰاري ﺷﺪ‬ ‫و در ﻧﻬﺎﻳﺖ ﻧﺘﺎﻳﺞ ﺟﺪول ﻓﻮق ﺑﺪﺳﺖ آﻣﺪ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﻛﺮدن ﺑﻪ ﺳﺘﻮن ﻣﻴﺎﻧﮕﻴﻦ رﺗﺒﻪ ﻣﻲ ﺗﻮان درﻳﺎﻓﺖ ﻛﻪ اوﻟﻮﻳﺖ‬ ‫ﻣﺮدم ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ دﻳﻮاره ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻫﺎ‪ ،‬زﻳﺮ ﭘﻞ ﻫﺎ ‪ ،‬ﻣﻴﺎدﻳﻦ‪ ،‬ﭘﺎرك ﻫﺎ و دﺳﺖ آﺧﺮ در ﻣﺠﺎورت ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎي ﺷﺎﺧﺺ‬ ‫ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺻﺪا و ﺳﻴﻤﺎ و ﺷﻬﺮوﻧﺪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪.‬‬ ‫ﺷﺎﻳﺪ ﺑﺘﻮان اﻳﻨﮕﻮﻧﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻛﺮد ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑﺎ اﻳﻦ اﻧﺘﺨﺎﺑﺸﺎن ‪ ،‬دﻳﻮاره ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻫـﺎ را ﻛـﻪ ﺟﺰﺋـﻲ از ﻗﻠـﺐ ﺗﭙﻨـﺪه ﺷـﻬﺮ‬ ‫ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮد ‪ ،‬ﺑﺮ ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎي ﺷﺎﺧﺺ ﻛﻪ ﺑﻪ ﻧﻮﻋﻲ ﻧﻤﺎد ﻗﺪرت و آﺗﻮرﻳﺘﻪ دوﻟﺘﻲ ﻣﺤﺴﻮب ﻣﻲ ﺷﻮﻧﺪ ﺗﺮﺟﻴﺢ‬ ‫داده اﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ ﻋﺒﺎرﺗﻲ ﻣﻲ ﺗﻮاﻧﻴﻢ اﻳﻨﻄﻮر اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻛﻨﻴﻢ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري را ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺮآﻣﺪه از دل ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻫـﺎي‬ ‫ﺷﻬﺮ و زﻧﺪﮔﻲ ﺷﻬﺮي و ﻣﺮدم آن ﻣﻲ داﻧﻨﺪ ﺗﺎ ﻗﺪرت ﻫﺎي ﺑﺎﻻ دﺳﺖ و ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎي ﺳﻔﺎرﺷﻲ ‪.‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫‪ 126‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ ‪ :‬راﻫﺒﺮدﻫﺎ ‪ ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ ‪ :‬راﻫﺒﺮدﻫﺎ‬ ‫‪ -1-6‬ﺗﺪﻗﻴﻖ ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز‬ ‫ﺑﺮاي ﺗﺪﻗﻴﻖ ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ از ﻣﺪل اورﮔﻮن اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬ ‫‪ -1-1-6‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﻣﺪل اورﮔﻮن‬ ‫ﻣﺪل ﭼﺸﻢ اﻧﺪازﺳﺎزي اورﮔﻮن‪1‬ﻣﺪﻟﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺗﻮﺳﻂ ﺷﻌﺒﻪ "اﻧﺠﻤﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰان آﻣﺮﻳﻜﺎ" در اﻳﺎﻟﺖ اورﮔﻮن و ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺗـﺮوﻳﺞ‬ ‫و ﺣﻤﺎﻳﺖ از اﻣﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺷﻬﺮي ﺗﺪوﻳﻦ ﺷﺪه و ﺗﻮﺳﻂ اﺳﺘﻴﻮن اﻣﺲ‪ 2‬اراﺋﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬اﻫﺪاف ﻛﻠﻲ ﺳﺎزﻣﺎن ﻣﺮﺑﻮﻃﻪ ﺑﻪ ﺷﺮح‬ ‫زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫• آﺳﺎن ﻓﻬﻢ ﻧﻤﻮدن اﻣﺮ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳﺰي ﺑﺮاي آﻳﻨﺪه‪.‬‬ ‫• ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﺑﺨﺸﻴﺪن و درﮔﻴﺮ ﻧﻤﻮدن اﻓﺮاد در ﻛﺎر ﺑﻪ ﻧﺤﻮي ﻛﻪ آﻧﺎن ﺑﻪ ﺷﻜﻞ ﻣﺸﻬﻮدي ﻣﻘﺼﺪ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رﻳـﺰي‬ ‫و ﻧﻘﺶ ﺧﻮدﺷﺎن را در ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﻣﺰﺑﻮر درك ﻧﻤﺎﻳﻨﺪ‪.‬‬ ‫• اﻳﺠﺎد اﻧﮕﻴﺰش در اﻓﺮاد ﺑﺮاي ﻓﺮا ﮔﻴﺮي ﻫﺮﭼﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ در ﻣﻮرد ﺷﻬﺮ ﺧﻮد و ﺳﺮﻧﻮﺷﺖ آﻳﻨﺪه آن‪.‬‬ ‫ﭘﺎﻳﻪ ﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﻓﺮآﻳﻨﺪ ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز ﺳﺎزي اﻳﻦ ﻣﺪل ﺑﺮاﺳﺎس دو وﻳﮋﮔﻲ زﻳﺮ اﺳﺖ‪:‬‬ ‫• اﺗﻜﺎ ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز ﺑﺮ )ﺳﻨﺠﺶ ﺟﺎﻣﻊ وﺿﻌﻴﺖ(‬ ‫• ﻣﺸﺎرﻛﺘﻲ ﺑﻮدن )ﮔﻠﻜﺎر‪(1384 ،‬‬

‫‪Oregon‬‬ ‫‪Steven Ames‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‪127 ‬‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ ‪ :‬راﻫﺒﺮدﻫﺎ ‪ ‬‬

‫‪The Oregon Model‬‬ ‫‪A Comprehensive Community Visioning Process‬‬ ‫ﭼﮕﻮﻧﻪ آﻧﺠﺎ ﺑﺮﺳﻴﻢ؟‬

‫ﻛﺠﺎ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﺎﺷﻴﻢ؟‬

‫‪٤.‬‬ ‫‪Where do we‬‬ ‫?‪get there‬‬

‫‪٣.‬‬ ‫‪Where do we‬‬ ‫?‪want to be‬‬

‫ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ اﺟﺮاﻳﻲ‬

‫ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز‬

‫‪Action Plan‬‬

‫‪Vision‬‬ ‫‪Statement‬‬

‫اﻫﺪاف‪ ،‬راﻫﺒﺮدﻫﺎ‪ ،‬اﻗﺪاﻣﺎت‪،‬‬ ‫اوﻟﻮﻳﺘﻬﺎ و ﻣﻮﺳﺴﺄت اﺟﺮاﻛﻨﻨﺪه‬

‫"ﺳﻨﺎرﻳﻮﻫﺎي ﻣﻤﻜﻦ"‬ ‫ﺳﻨﺎرﻳﻮﻫﺎي ﻣﺮﺟﻊ‬ ‫ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز‬

‫ﺑﻪ ﻛﺠﺎ ﻣﻲ روﻳﻢ؟‬ ‫‪٢.‬‬ ‫‪Where are we‬‬ ‫?‪going‬‬

‫ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ روﻧﺪ‬ ‫‪Trend‬‬ ‫‪Statement‬‬

‫روﻧﺪﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد‬ ‫"ﺳﻨﺎرﻳﻮﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد"‬

‫اﻛﻨﻮن ﻛﺠﺎ ﻫﺴﺘﻴﻢ؟‬ ‫‪١.‬‬ ‫‪Where are we‬‬ ‫?‪now‬‬

‫ﻧﻴﻤﺮخ ﺷﻬﺮ‬ ‫‪Community‬‬ ‫‪Profile‬‬

‫اﻃﻼﻋﺎت ﺗﻮﺻﻴﻔﻲ‪،‬‬ ‫ارزﺷﻬﺎي اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬

‫ﺗﺼﻮﻳﺮ ‪ -118‬ﭼﺸﻢ اﻧﺪازﺳﺎزي اورﮔﻮن‬ ‫ﻣﻨﺒﻊ‪ :‬ﮔﻠﻜﺎر‪30 ،1384 ،‬‬

‫‪ -2-1-6‬اﻛﻨﻮن ﻛﺠﺎ ﻫﺴﺘﻴﻢ؟‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺗﺤﻠﻴﻞ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ از ﭘﺮﺳﺶ ﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎ ﺑﻪ دﺳﺖ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻲ ﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻪ ﻃﺮح ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد ﺑﺮ روي دﻳﻮارﻫﺎي‬ ‫ﺷﻬﺮ ﻧﺘﻮاﻧﺴﺘﻪ اﻧﺪ رﺿﺎﻳﺖ ﻣﻄﻠﻮب اﻛﺜﺮ ﺷﻬﺮوﻧﺪان را ﺑﺪﺳﺖ ﺑﻴﺎورﻧﺪ‪ .‬ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻫﺎي دﻳﻮار ﻧﮕﺎري در ﺗﻬﺮان ﺗﺎ ﺟﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺪان‬ ‫ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪ‪ ،‬اﻛﺜﺮاً اﺧﺘﺼﺎص دارد ﺑﻪ دﻳﻮارﻧﮕﺎري ﻫﺎي رﺋﺎل و ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻳﺎدﺑﻮد ﺷﻬﺪا ﻛﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎً ﻧﺎﺷﻴﺎﻧﻪ و ﺑﺪون ﺧﻼﻗﻴﺖ ﺑﻪ ﺗﺼﻮﻳﺮ‬ ‫درآﻣﺪه اﻧﺪ‪ .‬ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﻴﺸﺘﺮﻳﻦ ﻋﻴﺐ دﻳﻮارﻧﮕﺎري ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد را در ﻣﻮﺿﻮع و ﺳﺒﻚ ﻫﺎي ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه در ﻃﺮح ﻫﺎ ﻣﻲ‬ ‫داﻧﻨﺪ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ دﻳﻮارﻧﮕﺎري ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد اﻛﺜﺮاً ﺑﻪ زﻳﺒﺎﺳﺎزي ﺷﻬﺮ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺘﻪ اﻧﺪ و ﻛﻤﺘﺮ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﻫﺎﻳﻲ ﻫﻤﭽﻮن اﻧﺘﻘﺎل‬ ‫ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ و اﻳﺠﺎد ﺗﻌﻠﻖ ﺧﺎﻃﺮ در ﺷﻬﺮوﻧﺪان را ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار داده اﻧﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﻪ دﻧﺒﺎل راه ﺣﻠﻲ ﺑﺮاي ﺣﻞ اﻳﻦ ﻣﺸﻜﻞ ﺑﻮد‪.‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‪128 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ ‪ :‬راﻫﺒﺮدﻫﺎ ‪ ‬‬

‫‪ -3-1-6‬ﺑﻪ ﻛﺠﺎ ﻣﻲ روﻳﻢ؟‬ ‫ﻫﺮﭼﻨﺪ در ﺳﺎل ﻫﺎي اﺧﻴﺮ در ﻋﺮﺻﻪ ي دﻳﻮارﻧﮕﺎري ﺷﺎﻫﺪ ﺑﺮوز اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎي ﻧﻮﻣﺎﻳﻪ اي ﻫﺴﺘﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻪ اﻫﻤﻴﺖ و ﻟﺰوم ﺷﻜﻞ‬ ‫ﮔﻴﺮي ﺟﺪي ﺗﺮ و آﮔﺎﻫﺎﻧﻪ ﺗﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري و ﺗﻮﺳﻌﻪ ي آن در ﺟﺎﻣﻌﻪ ي ﻛﻨﻮﻧﻲ دﺳﺖ ﻳﺎﻓﺘﻪ اﻧﺪ‪ ،‬اﻣﺎ دﻳﻮارﻧﮕﺎري ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد در‬ ‫ﻛﻼﻧﺸﻬﺮ ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺑﺎ ﺗﻤﺎم ﺗﻼش ﻫﺎي ﻧﺎﭘﻴﻮﺳﺘﻪ ي ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان و دﺳﺖ اﻧﺪرﻛﺎران اﻳﻦ رﺷﺘﻪ ي ﻫﻨﺮي‪ ،‬در ﻣﺠﻤﻮع ﺑﻪ ﻳﻚ ﺳﺒﻚ‬ ‫و ﺷﻴﻮه ي ﻣﻨﺴﺠﻢ ﻛﻪ ﺑﻴﺎﻧﮕﺮ روح و اﻧﺪﻳﺸﻪ ي اﻳﺮاﻧﻲ در ﭼﻬﺎرﭼﻮب ادراك ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺑﺎﺷﺪ ﻧﺮﺳﻴﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ اﻳﻦ ﻧﻴﺎز ﺣﺲ‬ ‫ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻃﻮر دﻗﻴﻖ ﺗﺮ و ﺗﺨﺼﺼﻲ ﺗﺮ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻘﻮﻟﻪ از ﻫﻨﺮ ﺷﻬﺮي ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﻮد و در راﺑﻄﻪ ﺑﺎ ﺳﺒﻚ ﻫﺎ و ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت‬ ‫ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻫﺎ از ﻧﻈﺮ ﻧﻘﺎﺷﺎن و ﻣﺘﺨﺼﺼﺎن ﺑﻬﺮه ي ﻻزم را ﺑﺮد‪ .‬ﻣﻬﻢ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ اﻳﻦ دﺳﺘﻪ از ﻧﻘﺎﺷﺎن‪ ،‬ﻫﻢ ﺷﻨﺎﺧﺖ وﺳﻴﻊ ﺗﺮي از‬ ‫ﺗﻜﻨﻴﻜﻬﺎي اﺻﻮﻟﻲ و ﭘﺎﻳﺪار ﮔﺬﺷﺘﻪ و اﻣﺮوز دﻳﻮار ﻧﮕﺎري ﺑﻪ دﺳﺖ آورده اﻧﺪ و ﻫﻢ اﻳﻨﻜﻪ از دﺳﺘﺎوردﻫﺎي ﺑﺎارزش ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻣﻌﺎﺻﺮ‬ ‫ﺟﻬﺎن ﻏﺎﻓﻞ ﻧﻤﺎﻧﺪه و ﻧﻴﺰ ﺑﻲ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ارزش ﻫﺎي ﺑﻨﻴﺎﻧﻲ ﻧﻘﺎﺷﻲ ﻗﺪﻳﻢ اﻳﺮاﻧﻲ ﻧﻤﻲ ﺑﺎﺷﻨﺪ‪.‬‬

‫‪ -4-1-6‬ﻛﺠﺎ ﻣﻲ ﺧﻮاﻫﻴﻢ ﺑﺎﺷﻴﻢ؟‬ ‫ﻫﻨﺮ ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ و ﺑﻪ ﻃﻮر ﻣﺸﺨﺺ ﻫﻨﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري ﺗﻨﻬﺎ وﺳﻴﻠﻪ اي ﺑﺮاي ﭘﺮ ﻛﺮدن دﻳﻮارﻫﺎي ﺷﻬﺮ و زﻳﺒﺎﺳﺎزي ﻧﻤﺎﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد‬ ‫ﻧﻴﺴﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ وﺳﻴﻠﻪ اي ﺟﻬﺖ اﻳﺠﺎد ﺗﻌﻠﻖ ﺧﺎﻃﺮ ﺑﻪ ﻣﺤﻴﻂ ﺷﻬﺮي و اﻧﺘﻘﺎل ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﺗﻬﺮان ﺑﻪ ﻋﻨﻮان‬ ‫ﻛﻼﻧﺸﻬﺮ ﻣﻄﺮح ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ ﺑﺎﻳﺪ از وﻳﮋﮔﻲ ﻫﺎي ﻣﻨﺤﺼﺮ ﺑﻪ ﻓﺮدي در زﻣﻴﻨﻪ ي ﻫﻨﺮ و از ﺟﻤﻠﻪ دﻳﻮار ﻧﮕﺎري ﺑﺮﺧﻮردار ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺑﺎﻳﺪ ﺑﺎ‬ ‫ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪي از اﻳﻦ ﻫﻨﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﻣﻨﻈﺮ ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان را ارﺗﻘﺎ ﺑﺨﺸﻴﻢ‪ .‬ﺑﺮاي رﺳﻴﺪن ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻄﻠﻮب ﻻزم اﺳﺖ ﻛﻪ از ﭘﺘﺎﻧﺴﻴﻞ ﻫﺎي‬ ‫ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ ﻫﻤﭽﻮن ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده و ﺳﻌﻲ در ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺼﺮي و ﺑﻪ ﺗﺒﻊ آن اﻳﺠﺎد ﺗﻌﻠﻖ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﻬﺮوﻧﺪان‬ ‫ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻛﻪ ﻧﻘﺶ اﺳﺎﺳﻲ در اﺳﺘﺨﻮان ﺑﻨﺪي ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان دارد داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﻢ‪ .‬ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر در اداﻣﻪ ﺑﻪ ﺗﺪوﻳﻦ ﭼﺸﻢ اﻧﺪازي‬ ‫ﺑﺮاي ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ ﺣﺪ ﻓﺎﺻﻞ ﭼﻬﺎرراه وﻟﻴﻌﺼﺮ ﺗﺎ ﻣﻴﺪان ﺗﺠﺮﻳﺶ ﻛﻪ اﻫﻤﻴﺖ و ﺟﺎﻳﮕﺎه وﻳﮋه اي در ﻛﻼﻧﺸﻬﺮ ﺗﻬﺮان دارد‬ ‫ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﻳﻢ‪.‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‪129 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ ‪ :‬راﻫﺒﺮدﻫﺎ ‪ ‬‬

‫‪ -5-1-6‬ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز‬

‫ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻫﺎي اﺻﻠﻲ ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان اﺳﺖ ﻛﻪ ﻧﻘﺸﻲ اﺳﺎﺳﻲ را در اﺳﺘﺨﻮان ﺑﻨﺪي‬ ‫آن اﻳﻔﺎ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ‪ .‬اﻳﻦ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺑﻪ دﻟﻴﻞ ﺑﺮﺧﻮرداري از دﻳﻮارﻧﮕﺎري ﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮش از ﺟﻠﻮه ﺑﺼﺮي‬ ‫ﻣﺘﻤﺎﻳﺰ ﺑﻬﺮه ﻣﻨﺪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ دﻳﻮارﻧﮕﺎري ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد‪ ،‬ﺣﺲ زﻳﺒﺎﻳﻲ ﺷﻨﺎﺧﺘﻲ‬

‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﺮاﻧﮕﻴﺨﺘﻪ ﻣﻲ ﺷﻮد ﻛﻪ اﻳﻦ ﺧﻮد ﺑﺎﻋﺚ اﻳﺠﺎد ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻜﺎﻧﻲ و اﻓﺰاﻳﺶ ﺧﻮاﻧﺎﻳﻲ در اﻳﻦ ﻣﺤﻮر ﺷﺪه‬ ‫اﺳﺖ‪ .‬ارﺗﻘﺎي ﺧﻮاﻧﺎﻳﻲ و ﺣﺲ ﻣﻜﺎن ﺑﺎﻋﺚ ﺷﺪه ﺗﺎ ﺗﻌﻠﻖ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻣﻌﺒﺮ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺗﻬﺮان‬ ‫اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﺑﺪ‪ .‬ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﻣﺤﺘﻮاي دﻳﻮارﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﻫﺎ ﺑﺎﻋﺚ ﺣﻔﻆ و ﻧﮕﻬﺪاﺷﺖ ﺧﺎﻃﺮات ﺟﻤﻌﻲ و اﻓﺰاﻳﺶ‬

‫دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ ﺑﻴﻦ ﺷﻬﺮوﻧﺪان و ﻣﺤﻴﻂ زﻧﺪﮔﻲ ﺷﺎن ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬

‫‪ -2-6‬ﻫﺪف ﻛﻼن و اﻫﺪاف ﺧﺮد‬ ‫ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز ﺗﺪﻗﻴﻖ ﺷﺪه در ﺑﺎﻻ و ﻣﻄﺎﻟﺒﻲ ﻛﻪ در روﻧﺪ ﺗﺪﻗﻴﻖ ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز ﺑﻪ آﻧﻬﺎ اﺷﺎره ﺷﺪ ﻫﺪف ﻛﻼن ﻣـﻮرد اﻧﺘﻈـﺎر‬ ‫در اﻳﻦ ﺑﺤﺚ ﻋﺒﺎرت اﺳﺖ از ‪ " :‬ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺼﺮي ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ و اﻳﺠﺎد ﺗﻌﻠﻖ ﺧﺎﻃﺮ ﺷـﻬﺮوﻧﺪان ﺑـﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻫﺎي اﺻﻠﻲ و ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺷﻬﺮ ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ "‬

‫و ﺑﻪ ﺗﺒﻊ آن اﻫﺪاف ﺧﺮد زﻳﺮ را ﻣﻲ ﺗﻮان ﺑﺮﺷﻤﺮد‪:‬‬ ‫‪ -1‬ﺧﻠﻖ دﻳﻮارﻧﮕﺎري ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎﻻي ﺗﺨﺼﺺ واﺟﺮاﻳﻲ‬ ‫‪ -2‬ﻫﻮﻳﺖ و ﺗﺸﺨﺺ ﺑﺨﺸﻲ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻫﺎي وﻳﮋه و ﻓﻀﺎﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺧﺎص از ﻃﺮﻳﻖ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬ ‫‪ -3‬ارﺗﻘﺎء ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺼﺮي و ﺗﺠﺴﻤﻲ ﺻﺤﻴﺢ در ﺷﻬﺮوﻧﺪان‬ ‫‪ -4‬اﻳﺠﺎد آراﻣﺶ و ﺗﻠﻄﻴﻒ ﻓﻀﺎ از ﻃﺮﻳﻖ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬ ‫‪ -5‬ﺗﺮوﻳﺞ ﻫﻨﺮ ﻣﻠﻲ اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ و آﺷﻜﺎر ﻛﺮدن ارزش ﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺨﻲ و اﻋﺘﻘﺎدي‬ ‫‪ -6‬اﻳﺠﺎد ﺳﺮزﻧﺪﮔﻲ و اﻟﻘﺎي ﺣﺲ ﻣﻜﺎن و ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﻛﻴﻔﻴﺖ زﻧﺪﮔﻲ ﺷﻬﺮي‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‪130 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ ‪ :‬راﻫﺒﺮدﻫﺎ ‪ ‬‬

‫‪ -3-6‬ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎ ﺟﻬﺖ اراﺋﻪ ي راﻫﺒﺮدﻫﺎ‬ ‫در اداﻣﻪ از ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ در ﺑﺨﺶ ﻣﺒﺎﻧﻲ ﻧﻈﺮي ﺗﺤﺖ ﻋﻨﻮان "اﺻﻮل ﻣﺘﺮﺗﺐ ﺑﺮ ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ" ‪ ،‬ﺑﺮرﺳﻲ ﻧﻤﻮﻧـﻪ ﻫـﺎي‬ ‫ﻣﻮردي و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎي ﻣﻮرد اﺳﺘﻔﺎده در ﻧﻈﺮﺳﻨﺠﻲ ﻫﺎ ﺗﺸﺮﻳﺢ ﺷﺪ ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر اراﺋﻪ ي راﻫﺒﺮدﻫﺎ اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻲ ﺷﻮد‪ .‬اﻫﻢ‬ ‫ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎي ﻣﺬﻛﻮر ﻋﺒﺎرﺗﻨﺪ از ‪:‬‬ ‫• ﺗﻨﻮع‬ ‫• دﺳﺘﺮﺳﻲ‬ ‫• ﺗﻌﺎدل و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ‬ ‫• ﺗﻮزﻳﻊ‬ ‫• ﻣﻮﺿﻮع و ﻣﺤﺘﻮا‬ ‫• ﻃﺮح و ﺳﺒﻚ‬ ‫• ﻣﻜﺎن ﻗﺮارﮔﻴﺮي‬ ‫• زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎري‬ ‫• ﻣﺼﺎﻟﺢ‬ ‫• ﺗﻜﻨﻴﻚ اﺟﺮاﻳﻲ‬ ‫• ﺧﻼﻗﻴﺖ‬ ‫• رﻧﮓ‬ ‫• ﻣﺸﺎرﻛﺖ ﻣﺮدم‬

‫‪ -4-6‬راﻫﺒﺮدﻫﺎ‬ ‫ﭘﺲ از ﺗﺪوﻳﻦ ﺷﺎﺧﺺ ﻫﺎ‪ ،‬ﻧﻮﺑﺖ ﺑﻪ ﺗﺪوﻳﻦ راﻫﺒﺮدﻫﺎ ﻣﻲ رﺳﺪ‪ .‬در ﻫﺮ ﺑﺨﺶ ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز و ﻫﺪف ﻛﻼن ﭘـﮋوﻫﺶ‪ ،‬ﺑـﻪ‬ ‫ﺗﻔﻜﻴﻚ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎ‪ ،‬راﻫﺒﺮدﻫﺎ اراﺋﻪ ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪ .‬ﺟﺪاوﻟﻲ ﻛﻪ در اداﻣﻪ ﻣﻲآﻳﻨﺪ‪ ،‬ﺑﻴﺎنﮔﺮ اﻳﻦ ﻣﺴﺌﻠﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‪131 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ ‪ :‬راﻫﺒﺮدﻫﺎ ‪ ‬‬

‫ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز ﺑﺼﺮي ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ‬ ‫ﻫﺪف ﻛﻼن‬

‫اﻫﺪاف ﺧﺮد‬

‫ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺼﺮي ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ و اﻳﺠﺎد ﺗﻌﻠﻖ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻫﺎي اﺻﻠﻲ و ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺷﻬﺮ ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ‬

‫ﺷﺎﺧﺺ‬

‫راﻫﺒﺮد‬

‫ﻣﺼﺎﻟﺢ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده ي ﺑﻴﺸﺘﺮ از ﻣﺼﺎﻟﺢ ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ و ﺑﺎ دوام ﻫﻤﭽﻮن ﻣﻮزاﺋﻴـﻚ‬ ‫و ﻛﺎﺷﻲ در ﻣﻮاردي ﻛﻪ دﻳﻮارﻧﮕﺎري ﺑﻠﻨﺪﻣﺪت ﻣﺪ ﻧﻈﺮ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﺗﻜﻨﻴﻚ‬

‫ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﺗﻜﻨﻴﻚ ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺷﺮاﻳﻂ ﻣﺤﻴﻄـﻲ و ﻧـﻮع دﻳـﻮاري‬ ‫ﻛﻪ ﻗﺮار اﺳﺖ ﻃﺮح ﺑﺮ روي آن اﺟﺮا ﺷﻮد ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ داﺷـﺘﻪ ﺑﺎﺷـﺪ‪،‬‬ ‫ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﺗﻜﻨﻴﻚ ﻓﺮﺳﻚ ﺑﺮ روي دﻳﻮار ﺧﻴﺲ‬

‫ﺧﻠﻖ دﻳﻮارﻧﮕﺎري ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ‬ ‫ﺑﺎﻻي ﺗﺨﺼﺺ واﺟﺮاﻳﻲ‬

‫زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎري‬

‫ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﺗﻜﻨﻴﻚ ﻫﺎي اﺟﺮاﻳﻲ ﺻﺤﻴﺢ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣـﺪت زﻣـﺎن‬ ‫ﻣﺎﻧﺪﮔﺎري ﻣﻮرد اﻧﺘﻈﺎر از اﺛﺮ‪ ،‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل اﮔﺮ زﻣﺎن ﻣﺎﻧﺪﮔﺎري ﺑﻠﻨـﺪ‬ ‫ﻣﺪت ﻣﺪﻧﻈﺮ اﺳﺖ از ﺗﻜﻨﻴﻚ ﻣﻮزاﺋﻴﻚ ﻛﺎري اﺳﺘﻔﺎده ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﻃﺮح و ﺳﺒﻚ‬

‫اﺳﺘﻌﺎﻧﺖ از ﻫﻨﺮﻣﻨﺪان و ﻧﻘﺎﺷﺎن ﺑﺎﺗﺠﺮﺑﻪ در اﺟﺮا و ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﺳـﺒﻚ‬ ‫ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺑﺮاي ﻃﺮح‬

‫ﺗﻌﺎدل و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ‬

‫ﺗﻌﺎدل ﻣﻴﺎن ﻣﻘﻴﺎس اﺛﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري ﺑﺎ ﻣﻘﻴﺎس ﻣﻜﺎن اﺟﺮاي ﻃـﺮح‬ ‫در اﻣﺘﺪاد ﻣﺤﻮر ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ‬

‫ﺟﺪول ‪ : 6‬ﺟﺪول راﻫﺒﺮد ﺑﺮاي ﻫﺪف "ﺧﻠﻖ دﻳﻮارﻧﮕﺎري ﺑﺎ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺎﻻي اﺟﺮاﻳﻲ"‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‪132 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ ‪ :‬راﻫﺒﺮدﻫﺎ ‪ ‬‬

‫ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز ﺑﺼﺮي ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ‬ ‫ﻫﺪف ﻛﻼن‬

‫اﻫﺪاف ﺧﺮد‬

‫ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺼﺮي ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ و اﻳﺠﺎد ﺗﻌﻠﻖ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻫﺎي اﺻﻠﻲ و ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺷﻬﺮ ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ‬

‫ﻫﻮﻳﺖ و ﺗﺸﺨﺺ ﺑﺨﺸﻲ ﺑﻪ‬

‫ﺷﺎﺧﺺ‬

‫راﻫﺒﺮد‬

‫ﻣﻜﺎن‬

‫اﻧﺘﺨﺎب ﻧﻤﺎﻫﺎي ﺧﺎص و ﻓﻀﺎﻫﺎي وﻳﮋه و ﺟﻠﻮه ﺑﺨﺸﻴﺪن ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﺑﺎ‬ ‫آﺛﺎر دﻳﻮارﻧﮕﺎري ﻣﻄﻠﻮب ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻧﻤﺎي ﺳﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫﺎي اﺳـﻜﺎن‬ ‫و ﻳﺎ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﻫﻤﭽﻮن ﭘﺎرك ﺳﺎﻋﻲ و ﭘﺎرك ﺷﻬﺮ‪.‬‬

‫ﻣﻮﺿﻮع و ﻣﺤﺘﻮا‬

‫ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻲ در ﻃﺮح ﻫﺎ ﻛﻪ ﺑـﺎ ﻓﻀـﺎي ﻣـﻮرد ﻧﻈـﺮ و‬ ‫ﻛﺎرﺑﺮي اﻃﺮاﻓﺶ ﻫﻤﺨﻮاﻧﻲ داﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﺪ‪.‬‬

‫ﻧﻤﺎﻫﺎي وﻳﮋه و ﻓﻀﺎﻫﺎي‬ ‫ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺧﺎص ﺑﺎ روﻳﻜﺮد‬ ‫دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫ﺗﻌﺎدل و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ‬

‫در ﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻣﻘﻴﺎس ﻣﻨﺎﺳﺐ ﺑﺮاي اﺟﺮاي اﺛﺮ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻛـﻪ از‬ ‫ارزش ﺑﺼﺮي آن ﻛﻢ ﻧﺸﻮد و ﺗﺄﺛﻴﺮ ﻣﻄﻠﻮب را در ﻧﺎﻇﺮان ﺳﻮاره و‬ ‫ﭘﻴﺎده ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺳﺮﻋﺖ ﺣﺮﻛﺖ و ﻓﺎﺻﻠﻪ از اﺛﺮ ﺑﻪ ﺟﺎ ﺑﮕﺬارد‪.‬‬

‫ﺗﻌﺎدل و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ‬

‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ اﺛﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري ﺑﺎ ﺳﺒﻚ ﻣﻌﻤﺎري ﺑﻨﺎ و ﺳـﺎﺧﺘﻤﺎن ﻫـﺎي‬ ‫ﻣﺠﺎور‬

‫ﺟﺪول ‪ : 7‬ﺟﺪول راﻫﺒﺮد ﺑﺮاي ﻫﺪف "ﻫﻮﻳﺖ و ﺗﺸﺨﺺ ﺑﺨﺸﻲ ﺑﻪ ﻧﻤﺎﻫﺎي وﻳﮋه و ﻓﻀﺎﻫﺎي ﻋﻤﻮﻣﻲ ﺧﺎص ﺑﺎ روﻳﻜﺮد دﻳﻮارﻧﮕﺎري"‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‪133 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ ‪ :‬راﻫﺒﺮدﻫﺎ ‪ ‬‬

‫ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز ﺑﺼﺮي ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ‬ ‫ﻫﺪف ﻛﻼن‬

‫اﻫﺪاف ﺧﺮد‬

‫ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺼﺮي ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ و اﻳﺠﺎد ﺗﻌﻠﻖ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﻪ اﻳﻦ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺑﻪ‬ ‫ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻫﺎي اﺻﻠﻲ و ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺷﻬﺮ ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ‬

‫ارﺗﻘﺎء ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺼﺮي و‬ ‫ﺗﺠﺴﻤﻲ ﺻﺤﻴﺢ در‬

‫ﺷﺎﺧﺺ‬

‫راﻫﺒﺮد‬

‫ﺗﻨﻮع‬

‫وﺟﻮد ﺗﻨﻮع ﻛـﺎﻓﻲ در اﻧﺘﺨـﺎب ﻃـﺮح ﻫـﺎ و ﻣﻮﺿـﻮﻋﺎت در ﺟﻬـﺖ‬ ‫ﺑﺮآوردن ﻧﻴﺎزﻫﺎي ﻫﻤﻪ ﮔﺮوه ﻫﺎي ﻣﺮدم ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از ﻧﻈـﺮ آﻧﻬـﺎ‬ ‫ﺑﺮآﻣﺪه از ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪ ﻫﺎ و ﻣﺼﺎﺣﺒﻪ ﻫﺎ‬

‫ﻣﻮﺿﻮع و ﻣﺤﺘﻮا‬

‫ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ در ﻃﺮح ﻫﺎ در ﻣﻜﺎن ﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ‬ ‫ﻓﺮﺻﺖ ﺗﻔﻜﺮ وﺟﻮد دارد‪ ،‬ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪ اي ﻛﻪ ذﻫﻦ ﺷﻬﺮوﻧﺪان را درﮔﻴﺮ‬ ‫درك ﻣﻄﺎﻟﺐ از ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻛﻨﺪ‪ .‬ﻣﺎﻧﻨﺪ روﺑﺮوي ﺗﺌﺎﺗﺮ ﺷﻬﺮ‪ ،‬ﭘﺎرك ﻫﺎي‬ ‫ﻣﻠﺖ و ﺳﺎﻋﻲ‪ ،‬ﻓﺮﻫﻨﮕﺴﺮاي ﺻﺒﺎ و ﺑﺎغ ﻓﺮدوس ﻛﻪ ﻧﻘﺎط ﻣﻜﺚ ﺑـﻪ‬ ‫ﺣﺴﺎب ﻣﻲ آﻳﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺧﻼﻗﻴﺖ‬

‫ﺗﻘﻮﻳﺖ ﺧﻼﻗﻴﺖ و ﻧﻮﮔﺮاﻳﻲ در ﻃﺮح ﻫﺎ و ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت و اﻫﺘﻤـﺎم در‬ ‫ﻛﺸﻒ اﺳﺘﻌﺪادﻫﺎ از ﻃﺮﻳﻖ ﻓﺮاﺧﻮان ﻃﺮاﺣﻲ و ﻣﺴﺎﺑﻘﻪ‬

‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان‬

‫دﺳﺘﺮﺳﻲ‬

‫ﻣﻜﺎن اﺟﺮاي اﺛﺮ ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري ﺑـﻪ ﮔﻮﻧـﻪ اي ﺑﺎﺷـﺪ ﻛـﻪ در دﻳـﺪ‬ ‫ﻋﻤﻮم ﺑﺎﺷﺪ و ﻫﻤﮕﺎن ﺑﺘﻮاﻧﻨﺪ ﻣﺤﺘﻮﻳﺎت اﺛﺮ را ﺑﻨﮕﺮﻧﺪ‪ .‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‬ ‫در ﻣﻴﺪان وﻧﻚ و ﻳﺎ ﻣﻴﺪان ﺗﺠﺮﻳﺶ ﻛـﻪ اﻣﻜـﺎن دﻳـﺪ ﻣﻄﻠـﻮب از‬ ‫آﻛﺲ ﻫﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ وﺣﻮد دارد‪.‬‬

‫ﺗﻮزﻳﻊ‬

‫ﺗﻮزﻳﻊ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻣﻨﺎﺳﺐ و ﭘﺮاﻛﻨﺪه در ﺳﺮﺗﺎﺳﺮ ﻣﺤﻮر ﺑﻪ ﮔﻮﻧـﻪ اي‬ ‫ﻛﻪ ﺟﺎﻳﻲ ﺧﻼء آن اﺣﺴﺎس ﻧﺸﻮد‪.‬‬

‫ﺗﻮزﻳﻊ‬

‫ﺗﻮزﻳﻊ در ﻓﺎﺻﻠﻪ ﮔﺮهﻫﺎي ﻣﻬﻢ ﺷﻬﺮي ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻣﻴﺪان وﻟﻴﻌﺼـﺮ‪،‬‬ ‫ﭘﻞ ﭘﺎرك وي‪ ،‬ﻣﻴﺪان وﻧﻚ و ﻣﻴﺪان ﺗﺠﺮﻳﺶ‬

‫ﺟﺪول ‪ : 8‬ﺟﺪول راﻫﺒﺮد ﺑﺮاي ﻫﺪف "ارﺗﻘﺎء ﻓﺮﻫﻨﮓ ﺑﺼﺮي و ﺗﺠﺴﻤﻲ ﺻﺤﻴﺢ در ﺷﻬﺮوﻧﺪان"‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‪134 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ ‪ :‬راﻫﺒﺮدﻫﺎ ‪ ‬‬

‫ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز ﺑﺼﺮي ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ‬ ‫ﻫﺪف ﻛﻼن‬

‫اﻫﺪاف ﺧﺮد‬

‫ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺼﺮي ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ و اﻳﺠﺎد ﺗﻌﻠﻖ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻫﺎي اﺻﻠﻲ و ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺷﻬﺮ ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ‬

‫ﺷﺎﺧﺺ‬

‫راﻫﺒﺮد‬

‫ﻣﻜﺎن ‪ /‬ﻣﻮﺿﻮع‬

‫ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت و ﻃﺮح ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻫﺪف آرام ﺳـﺎزي ﻣﺤـﻴﻂ‬ ‫در ﻣﻜﺎن ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ اﻏﺘﺸﺎﺷـﺎت ﺑﺼـﺮي زﻳـﺎد اﺳـﺖ‪ ،‬ﺑـﺮاي ﻣﺜـﺎل‬ ‫ﻣﻴﺪان وﻟﻴﻌﺼﺮ و ﻳﺎ ﻣﻴﺪان ﺗﺠﺮﻳﺶ‪.‬‬

‫ﻣﻜﺎن ‪ /‬ﻣﻮﺿﻮع‬

‫ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت و ﻃﺮح ﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ ﻫﺪف زﻳﺒﺎﺳﺎزي در ﻣﻜﺎن‬ ‫ﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻓﺎﻗﺪ ﺟﺬاﺑﻴﺖ ﺑﺼﺮي ﻫﺴﺘﻨﺪ‪.‬‬

‫ﺗﻌﺎدل و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ‬

‫ﻫﻤﮕﻨﻲ و ﻳﻜﭙﺎرﭼﮕﻲ ﻣﻮﺿﻮع و ﺳﺒﻚ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه در اﺛﺮ ﺑﺎ‬ ‫ﻣﻜﺎن اﺟﺮاي اﺛﺮ‪ .‬ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل در ﭘﺎرك ﺳﺎﻋﻲ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻃﺒﻴﻌﻲ و‬ ‫در ﭘﺎرك داﻧﺸﺠﻮ ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﭘﺒﺸﻨﻬﺎد ﻣﻲ ﺷﻮد‪.‬‬

‫ﺗﻌﺎدل و ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ‬

‫ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ ﻣﻮﺿﻮع و ﺳﺒﻚ ﺑﻪ ﻛﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺷﺪه در آﺛﺎر ﻣﺠﺎور ﻫﻢ و‬ ‫ﻋﺪم ﺗﻀﺎد ﺑﺼﺮي در آﻧﻬﺎ‬

‫ﻣﻜﺎن ‪ /‬رﻧﮓ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از رﻧﮓ ﻫﺎي آراﻣﺶ ﺑﺨﺶ )ﻫﻤﭽﻮن رﻧﮓﻫﺎﻳﻲ ﺑﺎ درﺟـﻪ‬ ‫اﺷﺒﺎع و ﺗﻀﺎد ﭘﺎﻳﻴﻦ( در ﻃﺮاﺣﻲ ﻫﺎ و ﻣﻜﺎن ﻫـﺎﻳﻲ ﻛـﻪ ﺑـﻪ دﻟﻴـﻞ‬ ‫ازدﺣﺎم ﺟﻤﻌﻴﺖ و ﻳﺎ ﺗﺮاﻓﻴﻚ اﻏﺘﺸﺎش وﺟﻮد دارد‪.‬‬

‫اﻳﺠﺎد آراﻣﺶ و ﺗﻠﻄﻴﻒ ﻓﻀﺎ‬ ‫ﺑﺎ آﺛﺎر دﻳﻮارﻧﮕﺎري‬

‫ﺟﺪول ‪ : 9‬ﺟﺪول راﻫﺒﺮد ﺑﺮاي ﻫﺪف "اﻳﺠﺎد آراﻣﺶ و ﺗﻠﻄﻴﻒ ﻓﻀﺎ ﺑﺎ آﺛﺎر دﻳﻮارﻧﮕﺎري"‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‪135 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ ‪ :‬راﻫﺒﺮدﻫﺎ ‪ ‬‬

‫ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز ﺑﺼﺮي ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ‬ ‫ﻫﺪف ﻛﻼن‬

‫اﻫﺪاف ﺧﺮد‬

‫ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺼﺮي ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ و اﻳﺠﺎد ﺗﻌﻠﻖ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻫﺎي اﺻﻠﻲ و ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺷﻬﺮ ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ‬

‫ﺷﺎﺧﺺ‬

‫راﻫﺒﺮد‬

‫ﻣﻮﺿﻮع و ﻣﺤﺘﻮا‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﺑﻪ ﺟﺎي ﺗﺼﺎوﻳﺮ ﭘﺮﺗﺮه رﺋـﺎل از ﺷـﻬﺪا‬ ‫ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر رﻳﺸﻪدار ﺳﺎﺧﺘﻦ ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﺑﻨﻴـﺎدﻳﻦ و ارزﺷـﻲ ﺷـﻬﺎدت و‬ ‫ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺗﺄﺛﻴﺮ ﺑﻬﺘﺮ ﺑﺮ ﻣﺨﺎﻃﺐ‬

‫ﺗﺮوﻳﺞ ﻫﻨﺮ ﻣﻠﻲ اﻳﺮان‬ ‫اﺳﻼﻣﻲ و آﺷﻜﺎر ﻛﺮدن‬

‫ﻃﺮح وﺳﺒﻚ‬

‫ارزش ﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪،‬‬

‫ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺑﻨﻴﺎدي آﺛﺎر دﻳﻮارﻧﮕﺎري ﺑـﺎ ﺳـﺒﻚ ﺳـﻨﺘﻲ ﺑـﻪ ﻟﺤـﺎظ ﻃـﺮح‪،‬‬ ‫ﻣﻔــﺎﻫﻴﻢ و ﺗﻜﻨﻴــﻚ ﻫــﺎي اﺟﺮاﻳــﻲ ﺑــﻪ ﻣﻨﻈــﻮر ﻛﺴــﺐ رﺿــﺎﻳﺖ‬ ‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان‬

‫ﺗﺎرﻳﺨﻲ و اﻋﺘﻘﺎدي‬

‫ﻣﻮﺿﻮع و ﻣﺤﺘﻮا‬

‫ﺳﻌﻲ در وارد ﻛﺮدن ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻲ در ﻃﺮاﺣﻲ ﻫﺎ ﻛﻪ ﺗﺎ ﺑﻪ ﺣﺎل ﻛﻤﺘﺮ‬ ‫ﺑﻪ آﻧﻬﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺮاي ﻣﺜﺎل ﻃﺒﻴﻌﺖ و ﻳـﺎ آﺛـﺎر ﺗـﺎرﻳﺨﻲ‬ ‫ﻣﻄﺮح اﻳﺮان‬

‫ﺟﺪول ‪ : 10‬ﺟﺪول راﻫﺒﺮد ﺑﺮاي ﻫﺪف "ﺗﺮوﻳﺞ ﻫﻨﺮ ﻣﻠﻲ اﻳﺮان اﺳﻼﻣﻲ و آﺷﻜﺎر ﻛﺮدن ارزش ﻫﺎي ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺨﻲ و اﻋﺘﻘﺎدي"‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‪136 ‬‬

‫ﻓﺼﻞ ﺷﺸﻢ ‪ :‬راﻫﺒﺮدﻫﺎ ‪ ‬‬

‫ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز ﺑﺼﺮي ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ‬ ‫ﻫﺪف ﻛﻼن‬

‫اﻫﺪاف ﺧﺮد‬

‫ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺑﺼﺮي ﺧﻴﺎﺑﺎن وﻟﻴﻌﺼﺮ و اﻳﺠﺎد ﺗﻌﻠﻖ ﺧﺎﻃﺮ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﺑﻪ‬ ‫اﻳﻦ ﺧﻴﺎﺑﺎن ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﻳﻜﻲ از ﺧﻴﺎﺑﺎن ﻫﺎي اﺻﻠﻲ و ﺗﺎرﻳﺨﻲ ﺷﻬﺮ ﭘﺎﻳﺘﺨﺖ‬

‫ﺷﺎﺧﺺ‬

‫راﻫﺒﺮد‬

‫ﻣﻮﺿﻮع و ﻣﺤﺘﻮا‬

‫ﺑﻪ ﻛﺎرﮔﻴﺮي ﻣﻮﺿﻮﻋﺎﺗﻲ در ﻃﺮح ﻫﺎ ﺑﺎ ﻫﺪف اﻳﺠﺎد ﻫﻮﻳﺖ ﻣﻜـﺎﻧﻲ‬ ‫ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ ﺣﻔﻆ و ﻧﮕﻬﺪاﺷﺖ ﺧﺎﻃﺮه ﺟﻤﻌﻲ‬

‫ﻣﺸﺎرﻛﺖ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده از ﻧﻈﺮات ﺷﻬﺮوﻧﺪان و ﺗﺄﻛﻴـﺪ ﺑـﺮ دﻳـﺪﮔﺎه ﻫـﺎي آﻧﻬـﺎ در‬ ‫ﻃﺮاﺣــﻲ ﻫــﺎ ﺑــﻪ ﻣﻨﻈــﻮر اﻓــﺰاﻳﺶ دﻟﺒﺴــﺘﮕﻲ آﻧﻬــﺎ ﺑــﻪ ﻣﺤــﻴﻂ و‬ ‫دﻳﻮارﻧﮕﺎري ﻫﺎي ﻣﻮﺟﻮد‬

‫اﻳﺠﺎد ﺳﺮزﻧﺪﮔﻲ و اﻟﻘﺎي‬ ‫ﺣﺲ ﻣﻜﺎن و ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن‬

‫ﻣﺸﺎرﻛﺖ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده اﺑﺰاري از دﻳﻮارﻧﮕﺎري ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺴﺘﺮي ﺑﺮاي اﺑﺮاز ﻋﻘﺎﻳﺪ و‬ ‫ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎي ﺟﺎﻣﻌﻪ‬

‫ﻛﻴﻔﻴﺖ زﻧﺪﮔﻲ ﺷﻬﺮي‬

‫ﻣﺸﺎرﻛﺖ‬

‫اﺳﺘﻔﺎده اﺑﺰاري از دﻳﻮارﻧﮕﺎري ﺑﻪ ﻋﻨﻮان ﺑﺴـﺘﺮي ﺑـﺮاي ﻣﺸـﺎرﻛﺖ‬ ‫ﻣﺮدم در ﻣﺤﻴﻂ و ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن دﻟﺒﺴﺘﮕﻲ اﺟﺘﻤﺎﻋﻲ‬

‫ﺗﻨﻮع‬

‫ﺣﺼﻮل اﻃﻤﻴﻨﺎن از وﺟﻮد ﺗﻨﻮع ﻛﺎﻓﻲ در اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻮﺿﻮﻋﺎت و ﻃﺮح‬ ‫ﻫــﺎ ﺑــﺮاي ﭘﻮﺷــﺶ دادن ﺑــﻪ ﺳــﻠﻴﻘﻪ ﻫــﺎ و ذاﺋﻘــﻪ ﻫــﺎي ﻣﺨﺘﻠــﻒ‬ ‫ﺷﻬﺮوﻧﺪان‬

‫ﺟﺪول ‪ : 11‬ﺟﺪول راﻫﺒﺮد ﺑﺮاي ﻫﺪف "اﻳﺠﺎد ﺳﺮزﻧﺪﮔﻲ و اﻟﻘﺎي ﺣﺲ ﻣﻜﺎن و ﺑﺎﻻ ﺑﺮدن ﻛﻴﻔﻴﺖ زﻧﺪﮔﻲ ﺷﻬﺮي"‬

‫ﺑﻬﺮه ﮔﻴﺮي از ﻫﻨﺮﻫﺎي ﺧﻴﺎﺑﺎﻧﻲ در ﺗﻮﺳﻌﻪ ﻓﻀﺎﻫﺎي ﺷﻬﺮي ﺑﺎ ﺗﺄﻛﻴﺪ ﺑﺮ دﻳﻮارﻧﮕﺎري‪137 ‬‬

‫ﻓﻬﺮﺳﺖ ﻣﻨﺎﺑﻊ‬ ‫‪ .1‬ﻣﺤﻤﻮدي‪ ،‬ﺳﻴﺪ اﻣﻴﺮﺳﻌﻴﺪ ‪ » :‬ﻣﺮوري ﺑﺮ ﻣﻘﻮﻟﻪ ﺗﺤﻘﻴﻖ و روش ﻫﺎي ﻣﺘﺪاول آن در ﻣﻌﻤﺎري « ﻣﺠﻠﻪ آﺑﺎدي‪ ،‬ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ‬ ‫ﺷﻬﺮﺳﺎزي و ﻣﻌﻤﺎري‪ ،‬ﺳﺎل ﺳﻴﺰدﻫﻢ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،39‬ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن ‪82‬‬ ‫‪ .2‬ﺷﻬﺮي‪ ،‬ﺟﻌﻔﺮ‪" ،‬ﻃﻬﺮان ﻗﺪﻳﻢ" ‪ .‬ﺗﻬﺮان ‪ :‬ﻧﺸﺮ ﻣﻌﻴﻦ‪ .‬ﭼﺎپ ﺳﻮم‪ 4 ، 1381 ،‬ﻣﺠﻠﺪ‬ ‫‪ .3‬ﮔﺎﻣﺒﺮﻳﺞ‪ ،‬ارﻧﺴﺖ‪" ،‬ﺗﺎرﻳﺦ ﻫﻨﺮ" ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ‪ :‬ﻋﻠﻲ راﻣﻴﻦ‪ .‬ﺗﻬﺮان ‪ :‬ﻧﺸﺮ ﻧﻲ‪ .‬ﭼﺎپ ﺷﺸﻢ‪1388 ،‬‬ ‫‪ .4‬ﮔﺎردﻧﺮ‪ ،‬ﻫﻠﻦ‪" ،‬ﻫﻨﺮ در ﮔﺬر زﻣﺎن" ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ ‪ :‬ﻣﺤﻤﺪﺗﻘﻲ ﻓﺮاﻣﺮزي‪ .‬ﺗﻬﺮان ‪ :‬ﻧﺸﺮ آﮔﺎه‪ .‬ﭼﺎپ اول‪1365 ،‬‬ ‫‪ .5‬ﺣﻴﺪرزاده‪ ،‬ﭘﺮوﻳﺰ‪" ،‬ﺳﻴﺮي در ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري اﻳﺮان و ﺟﻬﺎن" ‪ .‬ﺗﻬﺮان ‪ :‬اﻧﺘﺸﺎرات داﻧﺸﻜﺪه ﻫﻨﺮ و ﻣﻌﻤﺎري‪1380 ،‬‬ ‫‪ .6‬ﺣﺴﺎﻣﻲ‪ ،‬ﻣﻨﺼﻮر‪" ،‬ﻧﻘﺎﺷﻲ دﻳﻮاري از ﻃﺮح ﺗﺎ ﻣﺮﻣﺖ" ‪ .‬ﺗﻬﺮان ‪ :‬ﻧﺸﺮ ﺳﻤﺖ‪ .‬ﭼﺎپ اول‪ 1388 ،‬‬ ‫‪ .7‬ﻛﻮﺛﺮي‪ ،‬ﻣﺴﻌﻮد ‪" ،‬درآﻣﺪي ﺑﺮ ﻣﻮﺳﻴﻘﻲ ﻋﺎﻣﻪ ﭘﺴﻨﺪ"‪ . ‬ﺗﻬﺮان ‪ :‬ﻧﺸﺮ ﻃﺮح آﻳﻨﺪه ‪1388 ،‬‬ ‫‪ .8‬ﺑﻬﺰاد ﻓﺮ‪ ،‬ﻣﺼﻄﻔﻲ‪" ،‬ﻫﻮﻳﺖ ﺷﻬﺮ"‪ .‬ﺗﻬﺮان ‪ :‬ﻧﺸﺮ ﺷﻬﺮ‪ .‬ﭼﺎپ دوم‪1387 ،‬‬ ‫‪ .9‬ﺣﺒﻴﺒﻲ‪ ،‬ﻣﺤﺴﻦ‪ " ،‬اﺳﺘﺨﻮان ﺑﻨﺪي ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان" ‪ .‬ﺗﻬﺮان ‪ :‬ﺷﻬﺮداري ﺗﻬﺮان‪ ، 1376 .‬ﻣﺠﻠﺪ ‪ 2‬‬ ‫‪ .10‬ﺑﻴﻨﻴﻮن‪ ،‬ﻟﺮﻧﺲ و دﻳﮕﺮان ‪" ،‬ﺳﻴﺮ ﺗﺎرﻳﺦ ﻧﻘﺎﺷﻲ اﻳﺮاﻧﻲ" ‪ ،‬ﺗﺮﺟﻤﻪ‪ :‬ﻣﺤﻤﺪ اﻳﺮاﻧﻤﻨﺶ‪ .‬ﺗﻬﺮان ‪ :‬ﻧﺸﺮ اﻣﻴﺮﻛﺒﻴﺮ‪1378 ،‬‬ ‫‪ .11‬ﻃﺮح ﺳﺎﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺑﺪﻧﻪ ﻫﺎي ﺷﻬﺮي – ﻃﺮح اﻟﮕﻮﻳﻲ ﺳﺎﻣﺎﻧﺪﻫﻲ ﺟﺪاره ﻫﺎ‪ ،‬ﺣﻮزه ﻣﻌﺎوﻧﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﺷﻬﺮي‪ ،‬دﻓﺘﺮ ﺗﺤﻘﻴﻖ و‬ ‫ﭘﮋوﻫﺶ ‪ ‬‬ ‫‪ .12‬ﮔﻠﻜﺎر‪ ،‬ﻛﻮرش ‪ » :‬ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز ﺷﻬﺮ‪ /‬ﻣﺤﻠﻪ‪ ،‬ﭘﻴﺸﻨﻬﺎد ﻳﻚ ﭼﺎرﭼﻮب ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﺑﺮاي ﺻﻮرت ﺑﻨﺪي ﺑﻴﺎﻧﻴﻪ ﭼﺸﻢ اﻧﺪاز « ﻣﺠﻠﻪ‬ ‫ﻫﻨﺮﻫﺎي زﻳﺒﺎ‪ ،‬ﻧﺸﺮﻳﻪ ﻋﻠﻤﻲ – ﭘﮋوﻫﺸﻲ‪ ،‬ﺷﻤﺎره ‪ ،24‬زﻣﺴﺘﺎن ‪ 84‬‬ ‫‪ .13‬ﻣﺘﻦ ﺳﺨﻨﺮاﻧﻲ ﺳﻴﺎوش ارﻣﺠﺎﻧﻲ در زﻣﻴﻨﻪ ﻫﻨﺮ ﻋﻤﻮﻣﻲ در ﻣﻮزه ﻫﻨﺮﻫﺎي ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺗﻬﺮان‪ ،‬ﺳﺎل ‪ 83‬‬ ‫‪ .14‬ﺳﺎﻳﺖ ﺳﺎزﻣﺎن زﻳﺒﺎﺳﺎزي ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان‪ www.zibasazi.tehran.ir ‬‬ ‫‪ .15‬ﭘﺎﻳﮕﺎه اﻃﻼع رﺳﺎﻧﻲ ﻓﺮﻫﻨﮓ اﻳﺜﺎر و ﺷﻬﺎدت ‪www.navideshahed.com ‬‬

16. Granger, Frank , “Virtuvius on Architecture” 2 Vol, New York ; G. P. Putnam’s Sons. 1934 17. Hamilton, Jackson.F , “Mural Painting, London” Sands and Company, 1994 18. Nordmark, Olle , “Fresco Painting” New York: American Artists Group, 19987 19. Oxford English Dictionary , 2006 20. Public Art Master Plan For City of Stockton, 2009 21. Public Art Master Plan For City of Croydon, 2006 22. Public Art SPG No.19 , 2007 23. Urban Design in the Planning System: Towards Better Practice,2000 24. City of Burlington‐Ontario Public Art Master Plan, 2009 25. City of Stockton Public Art Master Plan, 2007 26. City of Greater Dandenong Public Art Strategy, 2008 27. The Australia Department of Justice, 2010 , www.justice.vic.gov.au 28. Borgia,Nina & Grede,Stephan ; “Public Art Masterplan” : July 2009 29. Stowers, George C. (1 March 2009). "Graffiti Art: An Essay Concerning The Recognition of Some Forms of Graffiti As Art." 30. Mike Von Joel. "Urbane Guerrillas". www.state‐of‐art.org” 31. Reshad,Karan ; „Urban Art” : Kolah Studio , 2006 32. Stephen Baird , www.buskersadvocates.org 33. www.Wikipedia.com , 2010 34. www.comune.torino.it/artecultura/luciartista

Ministry of Science, Research & Technology

Thesis Title:

Applying Public Art For Developing Public Spaces, With the Emphasis on Murals Case Study : Tehran‐Vali’asr Street (Between Vali’asr Crossroads & Tajrish Square)

Adviser : Mr.Sasan Salehi Milani

A Thesis Submitted to Graduate Studies Office in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Bachelor of Arts in Urban Planning

By: Mahsa Mosharraf Kia Massoudi September 2010

Abstract : Public Arts are one of the cheapest and most accessible alternatives for achieving the alive urban places. This kind of arts, as well as they can be understood from its name, is born, grown and get mature from byways corners of a city and its living streets. In most European countries, the importance of Public Arts has been proved so obviously that in such countries, they consider a complete separate Planning Acts from Master Plans for Public Arts, usually called “Public Art Master Plan”, with a long term vision and also practical strategies.

Further more, in so much countries, Public Art has not been considered in a just an aesthetic aspect with official purposes, but also as a mean for transmitting the societies ideologies and attitudes, specially the societies intellectuals.

Murals in this category are one of the most colorable and effective types of Public Arts that can be executed on cities walls in different ways: Official or Graffiti, Professional or Amateur, Long term or Short Term, etc.

In this research, we have tried to pay more attention on Public Arts generally, and Murals particularly and make a unique collection of valid and updated information on this subject. At the end, we have offered some solutions and local strategies for making our countries streets a better place to live practically, with the help of Public Arts and Murals.

Keywords : Public Art – Street Art – Murals – Wall Paintings ‐ Graffiti