طؤظار َيكى رؤشنبيريي سياسي طشتيية 145
ئةلب َيرت ئةينشتاين Albert Einstein ثي دراوه .رةهةندي ()١٩٥٥-١٨٧٩ةوه ثةرةيان َ س َييةميان لؤجيكي ه َيماطةرايي symbolic و شيكردنةوةي لؤجيكيي س��ةب��ارةت به زمان بوون ،كه له اليةن فر َيخةو ئةلفر َيد وايته َيدAlfred North Whitehead َ راس��لBertrand ()١٩٤٧-١٨٦و ب َيرتراند )١٩٧٠-١٨٧٢( Russellو لؤدظيط ظيتطنشتاين -١٨٨٩( Ludwig Wittgenstein ث��ي دراوه ،كه له )١٩٥١ةوه بايةخيان َ ئيمرؤدا ث َيي دةطوتر َيت ئةزموونطةرايي ِ لؤجيكي .ئامانجي ئةم ئةزموونطةرايي لؤجيكييةش له رووي لؤجيكةوه بايةخدانه به ر َيبازي زانستيو شيكردنةوةي زمان .له رووي ئةزموونطةراييشةوه بايةخدانه بةو بؤضوونةي ،كه بنةماي راستييو نا ِراستيي زانين له بارةي هةر ضةمك َيكةوه ثةيوةنديي به بنةماي راستيو نا ِراستيي ئةزموونةوه هةيه. سةير لةوةدايه ،كه زؤربةي فةيلةسووفةكاني ثؤزيتيظيزمي لؤجيكي ئةَلماني بوون ،كه هةره بةناوبانطترينيان (كارناث)ه ،كه مامؤستاي فةلسةفه بووه ،له زانكؤكاني ظيةنناو ثراطو شيكاطؤ .لةبةر ئةوه ،ئةم فةيلةسووف به سةرؤكي قوتابخانةي ثؤزيتيظيزمي لؤجيكي دادةنر َيت .جطه له (كارناث)( ،هانز رايشنباخ) ناوبانطي دةركردووه ،كه مامؤستاي فةلسةفه بووه له زانكؤكاني بةرلينو ئيستامبولو لؤس ئةنجلس .بةلاَ م (رايشنباخ) هةر ضةند يةك َيك بووه له دامةزر َينةراني طرووثي ظيةنناو يةك َيكيش ب��ووه له نووسةراني َ لةطةل ئةوةشدا لةو طؤظاري زانين ،بةلاَ م
دابراوه ،كه بوون به ئةندامانه جيابؤتةوةو ِ َ راديكال له ن َيو بزووتنةوةي ثؤزيتيظيزمي دابراوه، لؤجيكيدا .هةروةها لةو كةسانةش ِ كه له دةرةوةي ئةَلمانيا بوون ،به تايبةتي ئةو كةسانةي ،كه سةر به فةلسةفةي ثؤزيتيظيزمي نوي بوون له ئينطلتةراو له فة ِرةنسادا. َ له ثاش ماوةيةك ثؤزيتيظيزمي لؤجيكي ناويتري هةَلطرتووه ،لةوانه :ئةزموونطةرايي زانستي ،هةروةها ثؤزيتيظيزمي زانستيي جيهاني ،ئةمه ثاش طواستنةوةي بؤ ئةمريكا له ئةنجامي ئ��ةوةي زؤرب��ةي ئةنداماني دامةزر َينةري طرووثي ظيةننا له بندةستي نازييةكان هةلاَ توون بؤ ئةمريكا ،به تايبةتي ئ��ةوان��ةي ،كة وا جوولةكة ب��وون .بةلاَ م له منداَلداني ثؤزيتيظيزمي لؤجيكييةوه فةلسةفةيةكي تر له دايك بوو ،كه ئةويش فةلسةفةي شيكارييه ،كه ئامانجي ضارةسةري ك َيشةي تيؤري زانين (ئ َيثستيمؤلؤجي) بوو. ضةمكي لؤجيكيي ثؤزيتيظيزم Logical Causes of Positivism كرؤكي فةلسةفةي ثؤزيتيظيزمي لؤجيكي ئةوه بووه ،كه باوة ِري هةبووه ،كه ضةمكي لؤجيك تةنها دوو جؤري هةيه ،يان ئةوةتا شيكاري analyticب َيت ،ياخود ئاو َيتةيي syntheticب َيت .ه��ةر ضةمك َيكيتر، ئةطةر شيكاري نةب َيت ،ياخود ئاو َيتةيي نةب َيت ،قسةي بةتاَلةو هيض شت َيكو هيض واتايةك نابةخش َيت .واته هيض بنةمايةكي نييه .بؤ نموونه رةنطه رستةيةك ،ياخود دةستةواذةيةكي زمانةواني ببينين ،يان بيبيستين كؤمةَل َيك وشةنو ريز كراونو له