16-17_Insectenmeel:16-17 14-02-11 15:06 Pagina 16
Insectenmeel, reali t Diervoeding
[Marleen Vrij*]
Alternatieve eiwitbronnen zijn gewild nu de vraag naar plantaardige en dierlijke eiwitten wereldwijd groeit. Insecten staan als potentiële eiwitbron voor voer en voeding volop in de belangstelling. Vooral de hoge gehaltes aan eiwit en vet in insectenmeel zijn interessant voor gebruik in pluimvee, varkens en visvoeders. De diervoederindustrie toont belangstelling voor insectenmeel, maar de nieuwe grondstof ontwikkelt zich niet vanzelf. Momenteel is sprake van een ‘kip- eiprobleem’; afnemer en leverancier wachten op elkaar om als eerste in actie te komen. Een van de oorzaken van deze afwachtende houding is het feit dat er nog veel onbekend is over deze potentiële grondstof. Zo ontbreken
Van meelworm tot insectenmeel.
gegevens over de nutritionele waarden van insectenmelen en voederconversies voor landbouwhuisdieren. Ook is onduidelijk of insectenmeel wettelijk is toegestaan als veevoedergrondstof. Onderzoek Veel insectensoorten zijn eetbaar, bijvoorbeeld de meelworm, soldatenvlieg, huisvlieg en fruitvlieg. Kweken van deze
soorten kan mogelijk op substraat of reststromen als GFT-afval of mest. De nutritionele waarden van insecten kunnen enigszins worden gestuurd door substraatkeuze. Insectenlarven gevoed met visslachtafval zullen een hoger gehalte hebben aan omega-3-vetzuren dan larven op mest. Dit geeft mogelijkheden voor specifieke toepassingen. De indicatieve voederconversies in tabel 2 geven aan dat insecten samen met een aantal andere diersoorten hun voer efficiënt kunnen omzetten. Er is nog weinig onderzoek gedaan naar de inzetbaarheid van verschillende Insectenmeel.
16-17_Insectenmeel:16-17 14-02-11 15:06 Pagina 17
i teit of utopie?
Grondsto
ffen
Nieuwe eiwitbron binnen handbereik
insecten in diervoeders. Het beschikbare onderzoek komt vooral uit Azië, Mexico en Afrika. Zo zijn in India proeven gedaan met zijderupsenmeel. Zijderupsen zijn een restproduct van de zijde-industrie. Uit die proeven blijkt dat deze insecten prima kunnen worden gebruikt in pluimveerantsoenen. In Mexicaans onderzoek werd 10 procent van een sorghum-soja rantsoen vervangen door insectenmeel in vleeskuikenvoer. In Nigeria werd al het vismeel succesvol vervangen door madenmeel van de huisvlieg. Capaciteit Om een idee te krijgen van een mogelijke productiecapaciteit van een insectenkwekerij is een schatting gemaakt op basis van meelwormgegevens. Een generatie meelwormen kweken duurt ongeveer vier maanden. Uitgaande van een bak meelwormen van 0,6 m lang, 0,4 m breed en 0,2 m hoog en een gewicht van 5 kg meelwormen, levert dit 63 kg/m2 per jaar. Bij stapeling van bijvoorbeeld acht bakken wordt de opbrengst 500 kg/m2 per jaar. Een insectenkwekerij met een kweekoppervlak van 100 vierkante meter zou op basis van die berekening 50 ton vers materiaal per jaar produceren. Na droging is dat 22,8 ton insectenmeel met
een vochtgehalte van 12 procent. Als 1 procent van de Nederlandse agrarische bedrijven, ongeveer 900 kwekerijen, deze productie zou halen, dan levert dat 20.520 ton insectenmeel per jaar op. Bij een inclusie van 15 procent in diervoeder komt dit overeen met 136.500 ton voer, ongeveer 1 procent van de Nederlandse voerproductie. Hoewel dit nog bescheiden hoeveelheden zijn en bij lange na niet toereikend om de gehele sector van een alternatieve eiwitbron te voorzien, laat het voorbeeld wel zien dat de mogelijkheden reëel zijn. Prijs Niet alleen de haalbaarheid van de productie is belangrijk, ook de prijs is van doorslaggevende betekenis. Pas als de prijs van insectenmeel vergelijkbaar wordt met soja of vismeel wordt de grondstof opgenomen in optimalisatieprogramma’s van de diervoederindustrie. In tabel 4 is een berekening gemaakt voor de verkoopprijs (inclusief droogkosten, exclusief investeringskosten). Om uit te komen op een verkoopprijs van € 200 per 100 kg (huidige vismeelprijs), moet de inkoopprijs dalen tot € 87 per 100 kg vers materiaal. Voordat insectenmeel een kans krijgt, moet de kostprijs drastisch dalen. Als insecten kunnen worden gekweekt op
Tabel 1. Nutritionele waarden voor enkele insectenmelen en gangbare eiwitgrondstoffen.
Soort
Krekel
Vocht
Eiwit
Vet
g/100g
g/100g
g/100g g/100g
8.2
63.3
17.8
8.2
39.3
40.5
2.7
1
9.0
58.7
27.7
4.5
2
Soldatenvlieg
7.9
42.1
34.8
14.6
3
Huisvlieglarven 7.3
47.1
25.3
6.3
4
Diermeel
6.0
58.3
14.0
17.9
5
Sojabonen
11.7
35.6
18.9
5.2
5
Vismeel RE
8.2
62.4
9.4
17.6
580-630 (1) Grubco (2) Omosoto (3) BioPod (4) Aniebo (5) CVB-tabel
goedkoop uitgangsmateriaal is er zeker potentie. Zeker wanneer ook de bijproducten van insectenproductie tot waarde worden gebracht. Mogelijkheden zijn bijvoorbeeld chitine als bron voor het bindmiddel chitosan en insectenmest als organische meststof. Het Praktijknetwerk ‘Kweek en toepassing van wormen en insecten’ en de Venik (Vereniging van insectenkwekers) werken hard aan imagoverbetering van de insectensector. Beide organisaties gaan ervan uit dat het kweken van insecten de komende jaren zal toenemen.
-
Wageningen. Een lijst met literatuurreferenties voor dit artikel is opvraagbaar bij de redactie.
Tabel 2. Voederconversie van voer naar vlees
Huidige meelwormen prijs
900 a)
2000
Kg voer
Kg dier
Prijsniveau van vismeel
87
200 b)
Prijsniveau van soja
15,50
38 c)
1 3 6 7
Vis, konijn, kip, insecten Varkens Schapen Rundvee
-
2 5 7 8
a) Dierenspeciaalzaakprijs b) Vismeel prijs 2010 (International Monetarry Fund) c) Commodity prices 2010 (IMF) (Fin, 2008)
16
17
1
Meelwormen
* Marleen Vrij is werkzaam bij Zetadec in
Inkoopprijs vers (nat) Verkoopprijs (gedroogd) (60% vocht) (12% vocht) product €/100kg € /100kg
6.4
Ref.
Moriowormen
Tabel 3. Inkoopprijzen van verse insecten en verkoopprijzen van gedroogd meel.
Prijsniveau van insecten
As
D e M o l e n a a r n r. 3 2 5 f e b r u a r i 2 0 1 1