Metropol 24 shtator 2013

»20-21

Problemet dhe sulmet e qëllimshme

Shekulli i 21 dhe fati i dialekteve të gjuhës shqipe E martë

24 shtator 2013 Viti IX, Nr. 3088 Tel: 04 2 233 991 Fax: 04 2 233 998 Çmimi: 30 lekë • € 1.5

gazetametropol.com

Marrëveshjet

Bulevardi i ri, hiqen Viti 1913, si u sakrifikua shtyllat e tensionit Gjakova e Dibra për të Aksioni për heqjen e kabujve ajrorë në të gjithë zonat e kryeqytetit. Zgjatja e rrugës do të »4 nisë me shpronësimet

mbajtur Shkodrën

»9

Zbrazet Rrugorja Universitetet

Fakultetet private dhe degët e njohura dhe akredituara

Disa nga emrat e hequr nga ministri Tahiri. Pas vendimit dhe ndjekje penale

Lista e plotë e universiteteve që kanë marrë aprovimin nga MASH. Ministri i ri vendos rregulla: Do të rikryhet procesi i akreditimeve

»16

Fotot e kryeministrisë

Rikonstruksioni pa faturë.

Rama: Janë vullnetare Kryeministri dhe Berisha garë me foto për të mbrojtur zhvillimet. Batutat e palëve në faqet e facebook »2

Opinion Nga Luan Kurti

Bashkimi Europian ose »11 Thanas shtrëngo rripin Nga Nebil Çika

Barbarët

»11

Ndryshohet 80% e oficerëve dhe policëve të shërbimit »7

»3

Prova e Korçës

Më 3 nëntor, PD-PS masin ndryshimin e elektoratit

Diplomacia

Shkurtohen ambasadat, bisedimet me Greqinë prekin çdo problem Ministri Bushati flet për ndryshimin e strategjisë së aleancave. Prioritetet e Shqipërisë për vitin 2013 »2

Rekomandimi

Shezai Rrokaj: Gjuha shqipe të jetë provim i detyruar për maturantët Studentët e rinj me rezultate të ulëta të njohjes së gjuhës.

Nuk njohin rregullat dhe bëjnë gabime të pafalshme »4

Tregu në Durrës

Prodhimet turke e kineze zëvendësohen nga mallrat firmato “Made in Gabi”

»8

02

« POLITIKË

E martë 24 shtator 2013 •

SERIALI PËR KRYEMINISTRINË, VIJON PËRPLASJA MES DEMOKRATËVE DHE RAMËS

Kryeministri poston serinë e tretë të fotove PD listë të gjatë me pyetje sqaruese për transparencën mbi rikonstruksionin

T

elenovela “Kryeministria siç nuk e keni parë” anonçoi dje pjesën e tretë të fotove mbi këtë godinë. Por bashkë me publikimin e setit të ri prej shtatë fotosh erdhi dhe kundërpërgjigjja e kampit kundërshtar, tashmë në opozitë. Replikat vazhdojnë të jenë në distancë, ku Kryeministri zbardh realitetin, sipas tij, në rrjetin social “Facebook”, ndërsa demokratët dalin në konferenca për shtyp duke kërkuar sqarime se deri në ç’masë është respektuar ligji për rikosntruksionin e godinës, e lidhur kjo me shumën dhe firmën që ka marrë për sipër atë.

Prezantimi Janë jo të pakta fotot që ka publikuar Kryeministri Rama në profilin e tij në “Facebook” për godinën e Kryeministrisë.

Në to, duke pasqyruar një realitet që u kundërshtua nga paraardhësi i tij, kreu i qeverisë së re anonçoi dhe pritshmëritë për fytyrën e re të godinës. Por konkretisht në shtatë fotot e djeshme Rama u ndal në disa mobilie të vjetra, me të cilat shigjetoi ashpër ish-kryeministrin Berisha. “Mobilie origjinale të fillimit të viteve ‘40, prodhuar enkas në Itali për godinën e Kryeministrisë, që kalben në depo bashkë me vlerën e tyre të rrallë estetike e historike.

Këto e të tjera vlera të shkatërruara plotësisht apo të zhdukura pa gjurmë janë zëvendësuar me gjithfarë sendesh të blera në pazarin e vulgariteteve”, shkrun Rama në “Facebook”.

Por ajo që ka irrituar më së shumti demokratët lidhej me postimin e mëhershëm të Kryeministrit Rama, sipas të cilit punimet në Kryeministri do të kushtojnë zero lekë nga buxheti i shtetit, pasi ato do të bëhen me kontribut vullnetar. Kryeministri Edi Rama ka sqaruar në faqen e tij në rrjetin social “Facebook” se do të zbatohet plani origjinal italian i vitit 1940.

Dyshemeja do të jetë prej një tjetër mermeri, ndërsa salloni ku do të priten delegacionet do të marrë një tjetër pamje.

Mes skulptorëve që kanë punuar në basorelievin e godinës është edhe Kristaq Rama, babai i Kryeministrit. Lufta çlirimtare, ndërtimi i socializmit dhe puna për ndërtimin e vendit, simbolika që përcjelle basorelievi i ndërtuar në vitin 1974 në pjesën ballore, vepër e skulptoreve Muntaz Dhrami, Shaban Haderi, Hektor Dule dhe Kristaq Rama, do të vazhdojë të jetë pjesë e godinës së qeverisë.

Deklarata Për demokratët qëndrimet e Ramës e shfaqin atë si një kryeministër antiligj, që ka marrë në dorë shtetin. Deputeti i PD-së Oerd Bylykbashi, njëherësh ish-shefi i kabinetit

Ministri Ditmir Bushati

Rishikim i shërbimit diplomatik shqiptar me ndihmën e Ashton

të ish-kryeministrit Berisha, vlerësoi faktin se Rama pasi publikoi fotot e Kryeministrisë në “Facebook” ra menjëherë në kurth dhe duke synuar të dalë prej tij tha se shpenzimet për punimet në Kryeministri po bëhen me kontribut vullnetar. Deputeti demokrat i kujtoi kryetarit të ri të qeverisë se kontributi vullnetar është dhurim, çka gjithashtu rregullohet me ligjet e vendit. “Nëse është dhurim, a ka një propozim për dhurim?

Nga kush është bërë, ku dhe kur është protokolluar? Një dhurim duhet pranuar me ak-

tmarrëveshje. Kur është bërë ky akt? A janë përcaktuar në të gjitha specifikimet e mallrave dhe shërbimeve që po i dhurohen. Cili akt i Kryeministrit si titullar institucioni ka autorizuar kryerjen e punimeve, blerjen e mallrave dhe shërbimeve? Me cilin akt janë nxjerrë jashtë përdorimit sendet e Kryeministrisë që po zëvendësohen? Për këtë ka procedurë. Vetëm pas kësaj mund të fillojnë procedurat e mëtejshme”, - vuri në dukje Bylykbashi. Por pyetjeve për një sqarim nga ana e Kryeministrit demokratët i shtojnë dhe

rëndësinë e transparencës me publikun. “Ta zëmë se Edi Rama nuk e ka për hall të vetë, por që të duket bukur si kryeministër.

Transparenca për donatorët është e padiskutueshme, që më pas të dinë qytetarët a po marrin ndonjë tender apo koncesion këta donatorë? Sepse, nëse po, a ka ushtruar Kryeministri influencë të paligjshme për t’u shlyer atyre borxhin moral apo politik? Nëse i jep këto favore, kjo nuk është me donacion, por konflikt interesi, favorizim në tendera e shkelje të tjera të ligjeve edhe atij penal”, - veçoi deputeti demokrat.

VIZITA E KRYEMINISTRI NË NJU-JORK

Rama bisedë me Blerin dhe Jong Kim Prioritetet e Shqipërisë dhe ngritja e një njësie speciale për to në Kryeministri ishin temë e bisedës në takimin e zhvilluar mes presidentit të Bankës Botërore Jim Jong Kim, Kryeministrit të Shqipërisë Edi Rama dhe ish-kryeministrit britanik Toni Bler. Bëhet e ditur se bashkëbiseduesit diskutuan mbi sfidat dhe prioritetet e qeverisë së re. Pas këtij takimi Kryeministri Rama u shpreh se shumë shpejt do të ngrihet një strukturë e posaçme për prioritetet e qeverisë shqiptare. “Është shumë domethënëse që presidenti i Bankës Botërore është drejtpërdrejtë i interesuar për të mbështetur Shqipërinë falë programit dhe axhendës së qeverisë sonë dhe që së bashku me ish-kryeministrin Bler ne do

të vëmë në jetë shumë shpejt një strukturë të posaçme të arritjes së rezultateve dhe të kalimit të çdo pjesë të programit në procesin e realizimit dhe të përkthimit në rezultate.

Ky është një moment i rëndësishëm për Bankën Botërore, që me një grup liderësh rreth e rrotull planetit po përpiqet të fusë këtë eksperiencë të re, që do të jetë dhe eksperienca e qeverisë së re shqiptare”, - u shpreh Kryeministri Rama.

Nga ana e tij ish-kryeministri Toni Bler, pasi e cilësoi të shkëlqyer takimin, theksoi se qeverinë e presin sfida të mëdha. “Patëm një takim të shkëlqyer sot me Kryeministrin Rama dhe me Bankën Botërore për të parë se si mund ta ndihmojmë qeverinë e re shqiptare për të sjellë

ndryshimin që duan të shohin njerëzit në Shqipëri. Vendin e presin sfida të mëdha dhe ka shumë punë për të bërë.

Kryeministri ka një program shumë energjik e të vendosur, por mendoj se fakti që presidenti i Bankës Botërore ka ardhur për ta takuar atë dhe për t’i thënë se kemi për t’i dhënë mbështetjen tonë të plotë Shqipërisë na jep shpr esë dhe diçka me të cilën mund të punojmë në të ardhmen.

Mendoj se takimi ishte i shkëlqyer, konstruktiv, shumë i rëndësishëm”, vuri në dukje Bler gjatë fjalës së tij.

SHBA- Ministri i Jashtëm, Ditmir Bushati, gjatë një interviste për “Zërin e Amerikës” shpalosi projektin e qeverisë shqiptare për ristrukturimin e shërbimit ndërkombëtar me jashtë me mbështetjen e baroneshës Ashton. “Shkurtimi i numrit të ambasadave do të ishte meny e thjeshtësuar për të racionalizuar shërbimin e ambasadave. I gjithë shërbimi me jashtë duhet të ristrukturohet me ndihmën e baroneshës Ashton.

Racionalizimi i prezencës sonë në botë duhet të shihet me sy sa më gjakftohtë”, - theksoi Bushati.

Bushati vlerësoi se, edhe pse na ndajnë pak javë nga dhjetori, integrimi është objektiv i realizueshëm. Hapi konkret, sipas ministrit Bushati, do të jetë fillimi i bisedimeve për anëtarësim. “Ky është objektiv i realizueshëm, pavarësisht faktit se dhjetori është pranë nesh. Arritja e statusit të vendit kandidat përbën objektiv madhor për qeverinë ku bëj pjesë. Është çështje e mundshme dhe do të dedikoj të gjitha kapacitet për ta përmbushur si objektiv. Objektivi konkret është fillimi i bisedimeve për anëtarësim. Rekomandimi i KE-së për fillimin e bisedimeve me Shqipërinë dhe ne do të punojmë për të afruar sa më shumë këtë datë”, - tha Bushati. Ministri siguroi hapjen e një ure të re bashkëpunimi sa u takon marrëdhënieve me Greqinë, teksa rikujtoi politikën e qeverisë së re: zero probleme me fqinjët. Duke iu referuar marrëveshjes së kufirit detar me Greqinë, Bushati sqaroi: “Për fat të keq, me Greqinë kjo periudhë është konsideruar nga një menaxhim krizash. Ne duam që ta ngremë ambicien edhe në raport me Greqinë dhe të hapim një kapitull të ri. Kjo qeveri do të jetë shumë e qartë për të përmirësuar marrëdhëniet me fqinjët.

Një nga motot e politikës sonë të jashtme është: zero probleme me fqinjët. Qeveria jonë në raport me Greqinë ka disa terma që janë mbartur me vite apo me dekada. Të gjithë këto çështje do të bëhen pjesë e një diskutimi serioz, që mban në vëmendje të drejtën ndërkombëtare, politikën e fqinjësisë së mirë dhe të ardhmen tonë në BE. Ka një gatishmëri të plotë për të hapur një kapitull të ri me Greqinë duke respektuar parimet e së drejtës ndërkombëtare.” Ministri i Jashtëm tha se u ka kërkuar zyrtarisht ekspertizë Shteteve të Bashkuara që “të kemi një asistencë të vazhdueshme, që do të na ndihmojë jo vetëm për të pasur një bashkëpunim strategjik, teknika të reja të diplomacisë publike, por edhe një projektim sa më të mirë të shqiptarëve në rajon”, duke theksuar edhe luhatjet në marrëdhëniet mes Shqipërisë dhe SHBA-ve për shkak të rritjes së retorikave nacionaliste kohët e fundit.

Shkurtim i numrit të ambasadave “Shkurtimi i numrit të ambasadave do të ishte meny e thjeshtësuar për të racionalizuar shërbimin e ambasadave.

I gjithë shërbimi me jashtë duhet të ristrukturohet me ndihmën e baroneshës Ashton. Racionalizimi i prezencës sonë në botë duhet të shihet me sy sa më gjakftohtë”, - me një frazë të tillë ministri i Jashtëm, Ditmir Bushati, zgjodhi të bëjë publike pritshmëritë për diplomacinë shqiptare. Gjatë një interviste për “Zërin e Amerikës” Bushati shpalosi projektin e qeverisë shqiptare për ristrukturimin e shërbimit ndërkombëtar me jashtë me mbështetjen e baroneshës Ashton. Ndalur në procesin e integrimit, e konkretisht në marrjen e statusit të vendit kandidat, për Bushatin është i realizueshëm. “Ky është objektiv i realizueshëm, pavarësisht faktit se dhjetori është pranë nesh. Arritja e statusit të vendit kandidat përbën objektiv madhor për qeverinë ku bëj pjesë. Është çështje e mundshme dhe do të dedikoj të gjitha kapacitet për të përmbushur si objektiv. Objektivi konkret është fillimi i bisedimeve për anëtarësim. Rekomandimi i KE-së për fillimin e bisedimeve me Shqipërinë dhe ne do të punojmë për të afruar sa më shumë këtë datë”, - deklaroi Bushati.

Gjithashtu shefi i diplomacisë shqiptare siguroi hapjen e një ure të re bashkëpunimi sa u takon marrëdhënieve me Greqinë. Kjo qeveri do të jetë shumë e qartë për të përmirësuar marrëdhëniet me fqinjët. “Një nga motot e politikës sonë të jashtme është: zero probleme me fqinjët. Qeveria jonë në raport me Greqinë ka disa terma që janë mbartur me vite apo me dekada. Të gjitha këto çështje do të bëhen pjesë e një diskutimi serioz, që mban në vëmendje të drejtën ndërkombëtare, politikën e fqinjësisë së mirë dhe të ardhmen tonë në BE. Ka një gatishmëri të plotë për të hapur një kapitull të ri me Greqinë duke respektuar parimet e së drejtës ndërkombëtare”, - garantoi Bushati lidhur me një çështje të tillë.

POLITIKË • E martë 24 shtator 2013

KQZ MIRATON DATËN 3 NËNTOR PËR ZHVILLIMIN E ZGJEDHJEVE PËR BASHKINË E KORÇËS

Korçarët drejt votimit më 3 nëntor Vendimi pas dekretit të Presidentit, palët drejt një gare të fortë elektorale Ervin Koçi Korçarët do t’u drejtohen kutive të votimit më datën 3 nëntor për të zgjedhur kryetarin e Bashkisë së Korçës. Komisioni Qendror i Zgjedhjeve miratoi dje vendimin për të zhvilluar zgjedhjet e pjesshme për këtë njësi vendore, pasi ish-kryetari Niko Peleshi dha dorëheqjen nga ky post për shkak se u bë zëvendëskryeministër në kabinetin qeveritarë “Rama”.

Zgjedhjet Zgjedhjet në këtë njësi vendore do të jenë më shumë sesa vendimtare për të dyja forcat kryesore politike në vend.

Konkretisht PS-ja ka dalë me një qëndrim zyrtar, duke përcaktuar edhe kandidatin e saj, Sotiraq Fillon, ish-nënkryetar i Bashkisë së Korçës. Socialistët përcaktuan këtë kandidaturë pasi që prej vitit 2011 Fillo ka qenë më se aktiv në administrimin e punës për këtë njësi vendore dhe për rrjedhojë ata janë të mendimit se gara është më se e lehtë.

Në kampin tjetër, atë demokrat, zgjedhjet për Bashkinë e Korçës janë edhe më të rëndësishme. Në këtë proces elektoral, që do të mbahet pas rreth një muaji, kryetari i Partisë Demokratike, Lulzim Basha, synon që të shfaqë forcën e tij në krye të kësaj force politike pas marrjes së drejtimit të PD-së. Veç kësaj Basha synon të marrë drejtimin e Bashkisë së Korçës, pasi që prej dy mandatesh ajo drejtohej nga ish-kryetari Niko Peleshi dhe i ka mundur dy herë radhazi demokratët në këtë njësi vendore. Në këtë mënyrë, Basha kërkon që të dalë fitimtarë nga zgjedhjet e pjesshme për të treguar se është më se i fuqishëm në krye të PD-së.

Koalicionet Koalicioni i majtë, PSLSI, pritet të dalë së bashku në zgjedhjet e pjesshme në Bashkinë e Korçës, kjo për arsye se këto dy forca politike janë me një marrëveshje që prej muajt prill të këtij viti.

Bashkimi i këtyre dy partive nën një sigël në zgjedhjet për Bashkinë e Korçës bën që koalicioni i majtë të jetë edhe më i fuqishëm në këtë proces elektoral, pasi Korça njihet si një bastion e majtë ku bashkinë e qytetit e kanë qeverisur më shumë kryetarë socialiste. Veç kësaj duke u bashkuar PSja me LSI-në bëhet edhe një maksimizim i votave të majta, pasi ata synojnë të marrin një fitore bindëse për të vijuar me mentalitetin e fituesit edhe për zgjedhjet vendore të vitit 2015.

Koalicioni i djathë pritet që të mos dalë kaq solid sa i majti. Edhe pse aleatët kryesorë të PD-së, Partia Republikane, LZHK-ja etj., janë në krah të

Bashës në këtë proces elektoral, një tjetër forcë e djathtë ka dalë më vete në këto zgjedhje.

Konkretisht FRD-ja ka prezantuar kandidaten e saj, duke dëshmuar se do të hyjë në këto zgjedhje më vete dhe jo së bashku me PD-në. Kjo gjë do të bëjë që tek e djathta të ketë një rrjedhje votash, pasi FRD-ja në zgjedhjet e përgjithshme parlamentare të 23 qer-

shorit arriti të marrë një numër të konsiderueshëm votash, pavarësisht se nuk arriti të nxjerrë një deputet në këtë qark.

Kësisoj, kryetari i PD-së, Lulzim Basha, do të duhet të caktojë një kandidaturë shumë të fortë në zgjedhjet e pjesshme për Bashkinë e Korçës në mënyrë që të minimizojë sa më shumë rrjedhjen e votave të djathta në këtë njësi vendore.

KQZ Komisioni Qendror i Zgjedhjeve ka filluar punën për të bërë të mundur realizimin e zgjedhjeve për Bashkinë e Korçës. Që në mbledhjen e parë të institucionit për këtë çështje anëtarët e KQZ-së miratuan një sërë aktesh që përshpejtojnë hapat për zhvillimin e zgjedhjeve në këtë qark. Konkretisht KQZ miratoi vendime të tilla, si: përcaktimi i vulës së anëtarëve të KZAZ-ve, miratimin e materialeve zgjedhore për këto zgjedhje si dhe caktimin e partive politike që kanë të drejtë të paraqesin komisioner për zgjedhjet në Bashkinë e Korçës.

BASHA PRET AMBASADORIN GREK. ROKANAS FALËNDERON PD-NË PËR TAP-in

“Avancim i marrëdhënieve Shqipëri-Greqi” Kreu i PD-së uron kancelaren gjermane për fitimin e mandatit të tretë Kryetari i Partisë Demokratike, Lulzim Basha, priti sot në një takim ambasadorin e Greqisë Leonidas Rokanas. Në takimin e mbajtur në selinë e Partisë Demokratike u shkëmbyen pikëpamje mbi marrëdhëniet dypalëshe, rajonin dhe procesin e integrimit europian të Shqipërisë. Ambasadori i Greqisë vlerësoi dhe falënderoi Partinë Demokratike për rolin që qeveria e saj luajti në suksesin e projektit më të rëndësishëm ekonomik të rajonit - atë të gazsjellësit transadriatik, TAP. Ai vlerësoi në veçanti punën dhe lobimin e ish-kryeministrit Berisha për suksesin e këtij projekti, që do të shndërrojë në mënyrë rrënjësore ekonomitë e vendeve tona. Në takim u diskutua gjithashtu mbi rolin e Partisë Demokratike gjatë qeverisjes së saj në konsolidimin dhe avancimin e marrëdhënieve mes dy vendeve, si dhe bashkëpunimin edhe në të ardhmen në kuadër të forcimit të mëtejshëm të mar-

rëdhënieve mes dy vendeve tona. Basha shprehu bindjen se Bashkimi Europian do të miratojë statusin e vendit kandidat për Shqipërinë brenda vitit si rezultat i punës dhe përpjekjeve të jashtëzakonshme të qeverisjes së Partisë Demokra-

tike. Ai e siguroi ambasadorin Rokanas se Partia Demokratike do të vazhdojë të luajë një rol të rëndësishëm dhe konstruktiv në procesin e integrimit Europian të Shqipërisë dhe kërkoi mbështetjen e plotë të shtetit fqinj në këtë proces.

Krahas takimit me diplomatin grek kryetari i Partisë Demokratike i dërgoi një letër urimi kancelares gjermane Angela Merkel për fitimin e zgjedhjeve të përgjithshme në Gjermani. Sipas tij, kjo fitore konfirmoi faktin se njerëzit kanë besim tek e djathta, si alternativa më e mirë për qeverisje. “Kjo fitore mbresëlënëse është një mesazh domethënës dhe nxitës se platforma politike e qendrës së djathtë mbetet zgjidhja më e mirë për zhvillimin e mëtejshëm dhe modernizimin e të gjithë vendeve tona dhe për një të ardhme më të mirë për qytetarët tanë. Për këtë qellim është dëshira ime e madhe, por edhe e çdo qytetari shqiptar, t’ju mirëpresë në Tiranë në një kohë të përshtatshme për ju, si një mike e madhe e vendit dhe e kombit tonë dhe si një avokate e vendosur në mbështetje të projektit tonë të kombëtar të integrimit në Bashkimin Europian”, - thuhet në letrën e Bashës.

»

03

KUVENDI

Meta i jep zyrë të veçantë Topallit Kryeparlamentari Ilir Meta ka vendosur që t’i japë një zyrë të posaçme paraardhëses së tij Jozefina Topalli. Zyra i është dhënë Topallit me kërkesë të kësaj të fundit. Bëhet fjalë për një nga zyrat e katit të tretë, ku para vitit 2005 ka qëndruar grupi parlamentar socialist dhe të cilën ish-kryeparlamentarja Topalli ditët e fundit të mandatit të saj e ktheu në një ambient pune për veten për periudhën që do të ishte në opozitë.

Meta premtoi se do të kishte një trajtim tjetër për opozitën në Kuvend dhe duket se këtë gjë e ka nisur nga Jozefina Topalli. Plotësimi i kësaj kërkese nga ana e Metës për ish-paraardhësen e tij Topalli duket si një shenjë e zbutjes së gjakrave ndërmjet tyre, pasi në çastin që Meta u zgjodh Kryetar i Kuvendit Topalli nuk pranoi as ta përshëndeste atë për postin e ri. Por me miratimin e kërkesës së Topallit duket se Meta i ka ulur gjakrat me ish-kryetaren e Kuvendit duke i dhënë asaj një zyrë të veçantë në institucionin ligjvënës.

Berisha uron Merkelin në “Facebook” Ish-kryeministri Sali Berisha ka uruar kancelaren gjermane Angela Merkel për fitimin e mandatit të tretë qeverisës në Gjermani.

Nëpërmjet një postimi në faqen e tij në rrjetin social “Facebook” Berisha thekson se kjo është një arritje e madhe për kancelaren gjermane, që ka korrur një sukses historik me rifitimin për herë të tretë të zgjedhjeve në Gjermani. “Fitore historike e kancelares Angela Merkel! Të dashur miq, dje qytetarët e Gjermanisë me një votë historike votuan për veten, por dhe për mbarë Europën. Ata i dhanë një mandat të tretë kancelares Angela Merkel për udhëheqjen e saj të vendosur dhe mbajtjen e Gjermanisë jashtë krizës, si dhe kontributin e jashtëzakonshëm për nxjerrjen e Europës nga kriza. Gjermanët hodhën poshtë premtimet antiglobaliste, votuan programin e bazuar në vlerat e lirisë, programin e qendrës së djathtë, si program shpëtimtar për vendin e tyre dhe mbarë Europën.

Urime!” - shkruan Berisha.

04

« SOCIALE

E martë 24 shtator 2013 •

NDESHEN PROBLEME NË PËRDORIM DHE NË ADMINISTRATË

Rrokaj: Gjuha shqipe të jetë provim i detyruar për maturantët Erta Bode

G

juha shqipe duhet të jetë provim i detyruar për çdo maturant që do të mbarojë shkollën e mesme. Gjuhëtarët thonë se të rinjtë shqiptarë gjithnjë e më shumë kanë probleme me drejtshkrimin e gjuhës shqipe. Të rinjtë janë brezi që duhet ta përvetësojnë më mirë gjuhën, por po ndodh e kundërta. Aktualisht, sipas Shezai Rrokajt, dekanit të fakultetit të Histori-Filologji, shkrirja e Veriut me Jugun tashmë është më se e dukshme dhe teknologjia si dhe rrjetet sociale duhet të vijnë në ndihmë të të gjithë popullsisë për të përdorur gjuhën standarde. Por po ndodh e kundërta, reduktimi i fjalëve si dhe i orëve të mësimit të gjuhës nëpër shkolla po i bën të rinjtë t’i largohen akoma më shumë gjuhës standarde, ndaj është e domosdoshme që kontrolli sa e njohin të rinjtë gjuhën duhet të vijë që nga bankat e shkollës së mesme. “Provimi i gjuhës shqipe duhet të bëhet që në maturën shtetërore. Kjo procedurë ndiqet në të gjitha vendet e botës dhe i ka të gjitha mundësitë për t’u ndjekur edhe te ne, s’kemi arsye pse ta evitojmë. Madje, me gabimet që shikojmë sot duhet

të këmbëngulim për vendosjen e këtij provimi. Nuk duhet të jetë vetëm provim për maturën shtetërore, por të jetë një provim ku maturantët të kualifikohen sipas aftësive njohëse të gjuhës së tyre”, - tha Rrokaj. Problemet me gjuhën shqipe janë vënë re jo vetëm në të folurin e përditshmen nga të rinjtë, nxënësit e shkollave, por dhe në radhët e administratës shtetërore. Kjo për dekanin Rrokaj është një arsye për t’u shqetësuar.”Nuk

mund të themi se gjuha shqipe po tjetërsohet, siç dëgjomë në ndonjë rast, sepse gjithsesi gjuha shqipe funksionon brenda një shteti dhe brenda shumë institucioneve shkollore, shkencore e kështu me radhë, por ka nevojë të shqetësohemi për ta shkruar atë thjesht dhe bukur.

Administrata duhet të pajiset me një korrektorë gjuhësor”, - u shpreh dekani. Kështu, gabimet duhet të fillojnë të minimizohen nga bankat e shkollës,

KËSHILLI I MINISTRAVE MIRATON STRUKTURËN E ARSIMIT TË LARTË

nga hyrja në fakultet, që në kohët e mëvonshme administrata jonë të jetë e plotësuar në këtë fushë. Për të shmangur degradimin e mëtejshëm të gjuhës shqipe Universiteti i Tiranës, i pari nga institucionet e arsimit të lartë, vendosi që ta fuste dhe si lëndë fakultative gjuhën shqipe në të 8-të fakultetet e tij.

Por interesimi i studentëve ka qenë tepër i ulët, madje në shumë fakultete gjuha shqipe nuk është futur fare si lëndë.

Ndërtimet për bulevardin e ri

Hiqen shtyllat e tensionit, probleme me shpronësimet Bashkia e Tiranës ditën e djeshme ka nisur zhvendosjen e shtyllave në bulevardin ‘Zogu i Parë”. Kjo ka ardhur si pasojë e zhvendosjes së linjës së tensionit të lartë nga ajrore në nëntokësore.

Për shkak të punimeve për heqjen e tyre nga ora 18:00 e datës 23.09.2013 deri në orën 5:00 të datës 24.09.2013 do të bllokohet qarkullimi në bulevardin ‘’Zogu i Parë’’. Transporti publik linja uzina “Dinamo”-Sharrë dhe e Tufinës do të zhvendoset në Rrugën e Barrikadave. Linja e re ka një gjatësi prej 2.3 km, është ndërtuar me parametra bashkëkohorë dhe i përgjigjet zhvillimit perspektiv të rrjetit të rajonit. Ndërkohë për ndërtimin e bulevardit të ri vazhdon të jetë problematike situata e shpronësimeve. Aktualisht panorama e mëparshme e stacionit të trenit ka ndryshuar plotësisht. Ndërtesa pranë këtij stacioni është prishur, shinat janë zhvendosur dhe e gjithë zona është kthyer në një hapësirë të lirë, nga ku do të nisë zgjatimi verior i bulevardit. Punonjësit e firmës kontraktore po punojnë me kohë të plotë, çka do të thotë se është një fillim i mbarë për zbatimin e një prej projekteve më të mëdha dhe më me impakt në kryeqytet.

Megjithatë, fondi i kompensimit prej 1.7 miliard lekësh, ku janë parashikuar rreth 912 milionë lekë për sipërfaqen truall dhe 844 milionë lekë për objektet që do të shemben, i miratuar nga qeveria “Berisha” në mbledhjen e fundit të saj, duket se do të jetë pengesë për ecurinë e punimeve. Kjo pasi një ditë pas miratimit të fondit pronarët e banesave që preken nga punimet protestuan, duke e konsideruar atë të pamjaftueshëm. Vendimi i qeverisë parashikon shpronësimin e më shumë se 38 mijë metrave katrorë tokë truall dhe 204 objekteve në rrezen ku do të realizohet zgjatimi i bulevardit kryesor në kryeqytet. Pritet që kreu i Bashkisë të kërkojë një shtesë fondi nga qeveria e re, në mënyrë që më pas t’i hapet drita jeshile zbatimit të punimeve edhe në ato zona ku ka banesa.

DISA FAKULTETE PO E PËRFUNDOJNË, DISA S’E KANË NISUR

Ja ç’do të bëhet në vitin akademik ‘13-’14 Regjistrimi për master i pakoordinuar Degë të reja në Universitetin Politeknik të Tiranës Këshilli i Ministrave ka miratuar strukturën e mbarëvajtjes së vitit të ri akademik 2013-2014 për shkollat e larta. Ky vit akademik do të ulë për herë të parë në auditorët e fakulteteve studentët e çdo dege më datën 7 tetor 2013.

Ndërkohë mbyllja e këtij viti do të jetë 30 shtatori i vitit 2014.

Këtu përfshihet gjithë viti shkollor me të dyja sezonet e tij, procesi i diplomimit për ata që janë në vitin e fundit presin të diplomohen si dhe sezoni i vjeshtës për të gjithë ata që nuk kanë shlyer dot detyrimet gjatë një viti shkollor. Ndërkohë të njëjtat data korrespondojnë edhe me fillimin e ciklit të dytë të arsimit të lartë për të dyja kategoritë, edhe master shkencor, edhe për atë profesional. Ndërkohë studentët e part-time e nisin vitin akademik më 21 tetor 2013 dhe e përfundojnë më 30 shtator 2014. Institucionet publike të arsimit të lartë në përfundim të regjistrimit të kandidatëve fitues duhet të dërgojnë në drejtorinë e konvikteve listën e studentëve të regjistruar sipas programeve

të studimit dhe fakulteteve përkatëse. Kjo bën të mundur akomodimin e tyre në vendin ku u takon. Pasi të gjithë e dinë se ka shumë pak vende krahasuar me numrin e studentëve të shpërndarë nëpër universitete, dhe kështu kjo bën që një pjesë e studentëve që nuk arrijnë të sigurojnë strehimin në konvikt të gjejnë një zgjidhje tjetër. Për sa u përket fituesve të formularit A-3, ata do të paraqiten si studentë në fakultet ku janë shpallur fitues në javën e parë të nëntorit në varësi të kohës së fillimit dhe përfundimit të procesit të këtij formulari. Peri-

udha 24 dhjetor 2013 deri më 5 janar 2014 të jetë periudhë pushimesh për studentët që përkon me pushimet dimërore ose me festat e fundvitit. Këto janë datat dhe procedurat fikse për të gjitha universitet e vendit tonë, ndërsa fillimi dhe mbarimi i sezoneve si dhe datat e provimeve apo procedura të tjera që ndeshen gjatë vitit bëhen në varësi të mekanizmave brenda një fakulteti. Ndërkohë për pagesën e tarifës së arsimit të lartë çdo sekretari fakulteti do t’ua bëjë vetë me dije studentëve për afatin e pagimit të saj si dhe për cilën bankë.

Nuk ka ndërhyrje të MASH për të sqaruar situatën Regjistrimi për ciklin e dytë të studimeve në shkollën e lartë po ndeshte me një tjetër mospërputhje. Ajo çka po ndodh në sekretaritë e fakulteteve nuk po kuptohet nga studentët. Aplikimet për master bashkë me kuotat e miratuara si dhe me tarifat e degëve përkatëse u miratuan nga Këshilli i Ministrave pothuajse para 2 muajve, mirëpo aktualisht në disa fakultete ka filluar regjistrimi për master, në disa ende nuk ka nisur. Sekretaret e fakulteteve ku nuk ka filluar procesi i regjistrimit për ciklin e dytë deklarojnë se nuk kanë ende asnjë udhëzim nga Ministria e Arsimit për këtë procedurë.

Mirëpo sipas vendimit të Këshillit të Ministrave afati i fundit për regjistrimet e masterit është data 27 shtator. Ndërkohë të interesuarit për këtë cikël studimesh janë nxjerrë të përcjellë pa asnjë informacion nga sekretaritë e shkollave përkatëse, si ajo e Fakultetit të Mjekësisë, Gjuhë-Letërsisë, Shkencave Sociale etj. Ndërkohë Fakulteti Ekonomik është

në ditët e fundit të afatit të regjistrimeve për master.

Se çfarë duhet të bëjnë studentët që përcillen nga sekretaret e fakulteteve ende pa asnjë informacion as për dokumentin që duhet të dorëzojnë kjo nuk dihet ende.

MASH nuk bën asnjë deklaratë për këtë situatë, edhe pse është lajmëruar, madje edhe nga të interesuar që kanë shkuar dhe kanë bërë me dije këtë institucion se po ndodh ky problem. Studentët janë të

frikësuar se sekretaritë do të bëjnë regjistrime pa u vënë në dijeni të gjithë dhe ndërkohë kanë frikë se, kur të shkojnë të interesohen, sërish do të marrin përgjigjen se regjistrimi ka mbaruar, duke u justifikuar se kanë pasur veç një apo dy ditë kohë. Ndërkohë studentët janë të shqetësuar se nuk koordinohen me të njëjtat datat fakultet në vendin tonë, por çdo sekretari vepron sipas dëshirës së sekretares apo të punonjësve të zyrave në Fakultet.

EKONOMI • E martë 24 shtator 2013

DO TË SHMANGEN NDËRTESAT DHE ZHVENDOSJA E NJERËZVE

Në marrëveshjen që Ministria e Ekonomisë ka nënshkruar me dy nga aksionerët aktualë të TAP-it për lënien në Shqipëri të një sasie gazi prej 250 milionë metër kub, si dhe me kompaninë gjermane “E-on Rhurgaz”, e cila do të lërë në Shqipëri rreth 500 milionë metër kub gaz.

Në total, Shqipëria do të përfitojë 750 milionë metër kub gaz, sasi e konsiderueshme për fazën e parë të projektit. Me rritjen e kërkesave mund të shtohen edhe sasi të tjera.

T

oka mbi të cilat kalon gjurma e projektit TAP, në zonën e Devollit po vlerësohet, me qëllim kompensimin e pronarëve. Në këtë zonë janë 85 pronarë, në tokën e të cilave do të kalojnë tubacionet e gazsjellësit Trans Adriatik Pipeline (TAP). Pas vlerësimit të tokës do të bëhët shpronësimi i për secilin pronar. Tubacioni i gazësjellësit kalon në 38 komuna dhe bashki në vendin tonë. Në listën e bashkive dhe komunave përfshihen Bashkia e Durrësit, Beratit apo Çorovodës, ndërkohë që pjesa tjetër janë komuna.

Servitudi i tokës TAP-i filloi një javë më parë aktivitetet e blerjes dhe servitudit të tokës për gazsjellësin Trans Adriatik. Kompania ka autorizuar kontraktorët të fillojnë anketimet për mbledhjen e informacionit të detajuar mbi pronarët e tokës që jetojnë përgjatë korridorit të gazsjellësit, në mënyrë që të plotësohen të dhënat kadastrale ekzistuese. Procesi bazohet në përfitimin e të drejtave të aksesit mbi tokën, në mënyrë që të krijohet akses për gazsjellësin.

TAP do të vijojë takimet me pronarët e tokave ku do të kalojë gazsjellësi për të diskutuar mundësitë e marrjes me qira dhe të blerjes së tokave, në rastet kur do të vendosen stacionet e pompimit të gazit.

Burimet njoftojnë se takimet me banorët në rrethin e Korçës nisën në datën 23 shtator në komunën Progër, më 25 shtator në fshatin Shtyllë, ndërsa deri më 30 tetor dhe 14 nëntor, pritet të përfundojë inventarizimi i aseteve që nevojiten për këtë projekt. Sjaço de Vos, Menaxher i Lartë i kompanisë “Royal Haskonding DHV” thotë se “qëllimi ynë është për të siguruar akses të plotë në tokën që është planifikuar të kalojë TAP, për të filluar ndërtimin e tubacionit në kohën e përcaktuar dhe gjithashtu për të siguruar se njerëzit e prekur nga projekti të kompensohen siç duhet sipas standardet e BERZH-it”.

Procesi i identifikimit Fillimisht “TAP”-i do të identifikojë ngastrat e tokës që do të ndikohen nga gazsjellësi dhe të zotët e pronës. Më pas do të analizohet vlera e pronës në një regjistër. “Ky regjistër i nënshkruar nga pronari i tokës, do të jetë baza për përllogaritjen e ofertës së kompensimit. Kur kjo të jetë përfunduar, TAP-i do t’i paraqesë një ofertë pronarit(ëve) të tokës dhe do të kërkojë, në përfundim, të nënshkruajë kontrata me secilin prej tyre. TAP-i do të shmangë ndërtesat ekzistuese dhe zhvendosjen e njerëzve. Toka e nevojshme për përdorim të

DO TË PUNËSOHEN MBI 20 MIJË PUNËTORË

Ndikimet kryesore të TAP-it, në planin gjeopolitik dhe gjeoekonomik Projekti i gazsjellësit TAP sjell tre ndikime kryesore sa i takon Shqipërisë. Sipas ekspertëve të Ministrisë së Ekonomisë së pari, ky projekt ka një ndikim gjeopolitik dhe gjeoekonomik për vendin sepse Shqipëria merr statusin e vendit strategjik për burimet energjetike, duke u kthyer në një korridor i rëndësishëm energjetik në rajon. Për herë të parë, TAP-i do të përcjellë në

Evropën Perëndimore gazin e Kaspikut, që është edhe pellgu më i madh me gaz në botë. Së dyti, Shqipëria do të ketë përfitime të mëdha ekonomiko-financiare gjatë fazës së ndërtimit të projektit. “Duke filluar me shpronësimin e tokës, marrjen me qira të saj, punësimin e njerëzve, zhvillimin e zonave ku do të kalojë tubacioni etj”, - sqarojnë ekspertët e dikasterit të ekonomisë dhe energjetikës. Sipas

ekspertëve, gjatë ndërtimin e të gazsjellësit Trans Adriatik do të punësohen mbi 20 mijë punëtorë, të cilët mund të ndryshojnë në faza të ndryshme të ndërtimit të projektit. Pa përmendur rrugët kombëtare ekzistuese, parashikohet ndërtimi i rreth 110 kilometra rrugë të reja apo të rindërtuara totalisht në shërbim të projektit. “Është realisht një projekt i përmasave të mëdha”, - thonë ata. Ndikimi i tretë është ai i gazifikimit të Shqipërisë.

Sipas ekspertëve, nuk do të vuajmë më për energji elektrike, sepse gazi do të na plotësojë të gjitha nevojat.

05

PUNËSIMI “Discover Vodafone”

“Vodafone” ofron mundësi karriere për studentët “Vodafone Albania” ka ofruar mundësi punësimi për 18 studentë shqiptarë në prag të përfundimit të studimeve. Rreth 1200 aplikantë konkurruan në rrjetin elektronik në projektin e përvitshëm “Discover Vodafone”.

Kandidatët do të kenë kështu mundësi punësimi dhe karriere në një ndër kompanitë më prestigjioze në Shqipëri, por edhe jashtë saj. “Gjithkush me një punë këmbëngulëse mund të ngrejë një karrierë të suksesshme, brenda dhe jashtë vendit në sektorët e shumtë që përfshin rrjeti vodafone.

Ne jemi të gatshëm që të mbështesim gjithnjë të rinjtë e talentuar shqiptarë që duan të bëhen pjesë e zhvillimit në dobi të shoqërisë”, tha Dietlof Mare, drejtori i përgjithshëm i Vodafone. “Discover Vodafone” ka nisur në vitin 2010 dhe disa prej të përzgjedhurve shqiptarë punojnë në zyrat qendrore të kompanisë në Britaninë e Madhe. Ndërsa 18 kandidatët e përzgjedhur, do të punojnë për një afat 18 mujor në tre sektorë të ndryshëm të kompanisë.

Teknologjia

Fond i veçantë për zhvillimin e projekteve të biznesit

Në vend të procesit të shpronësimeve nga kompania parapëlqehet marrja me qira të tokave ku do të kalojë gazsjellësi, ose blerja. Përfaqësues të kompanisë thonë se rruga e fundit që do të ndjekë konsorciumi është shpronësimi i tokave.

“Shpronësimi është absolutisht hapi i fundit, në rast se midis TAP-it dhe pronarit të tokës nuk mund të arrihet një marrëveshje. “TAP”-i beson fort në dialog dhe në krijimin e marrëdhënieve afatgjata me komunitetet… “TAP”-i do të bëjë gjithçka që është e mundur për të arritur marrëveshje të drejta me pronarët e ndikuar të tokave. Për këtë arsye nuk flasim për “Shpronësim” të tokës, por për procesin e Blerjes dhe qerasë…”

përhershëm për instalimet mbi tokë do të blihet nga pronarët aktualë, ose ajo do të merret në përdorim afatgjatë”.

Ankesat për procesin TAP ka krijuar gjithashtu një “mekanizëm të ankimimit “që do të merret me ankesat dhe sipas zyrtarëve të TAP ata angazhohen për t’iu përgjigjur çdo shqetësimi. “TAP”-i nënvi-

GJATËSIA

Përfitimet e Shqipërisë nga TAP-i janë të shumta.

Afro 3 mijë shqiptarë do të punësohen çdo vit me nisjen e ndërtimit. Në fazën e ndërtimit që zgjat nga 2015 deri në 2018, gazsjellësi do të gjenerojë 157 milionë euro shtesë në Prodhimin e Përgjithshëm Kombëtar, çka do të ketë efekte zinxhir në krijimin e bizneseve të reja, që do të përfshihen në aktivitetet e lidhura me këtë industri. Kjo do ta rriste prodhimin kombëtar me 110 milionë euro shtesë.

Brilkena Dervishaj

SHPRONËSIMET

Projekti i gazsjellësit TAP, i cili do të përfundojë në 2019 pritet që të ndikojë në përmirësimin e sistemit energjitik në vend, pasi do të vihen në punë disa TEC-e, të cilët aktualisht nuk prodhojnë energji pasi kanë kosto të lartë. Kjo pritet të stabilizojë tregun energjetik në vend dhe të ulë varësinë e sistemit nga reshjet e shiut.

Gjithashtu, përdorimi i gazit ul deri në 30% kostot që paguajnë aktualisht familjet për ngrohje apo dhe gatim.

TAP, nis kompensimi për 85 pronarët e tokave në Devoll

»

Projekti ka gjatësi 870 km, nga të cilat 206 km janë në territorin shqiptar në hyrje në zonën e Bilishtit dhe dalje në Seman, rreth 60 km janë në pjesën shqiptare të detit dhe drejt Italisë. Konsorcimi thotë se procesi i shpronësimeve do të përfundojë brenda gjashtë muajve të parë të 2014-ës. Ekspertët e kompanisë holandeze po mbledhin të dhënat mbi pronësinë e tokës nga ku do të kalojë gazsjellësi prej plot 870 kilometrash gjatësi, ku qëllim është në praktikë, që të identifikohen pronarët, të vendosen kufijtë e pronësisë reale në kuadrin e zbatimit të projektit të gazsjellësit TAP, si edhe të vlerësohen tokat që do të preken në kuadrin e realizimit të tij.

zon se do të kthejë përgjigje për çdo banor, i cili beson se është trajtuar padrejtësisht.

Ndërsa për të këshilluar për rrugën e ankimeve që duhet të ndjekin personat e prekur nga ndërtimi i TAP, është kontraktuar një firmë, e cila do të kryejë takime publike gjatë muajve në vijim. Kjo shpjegohet po ashtu dhe në faqen e internetit www.tap-ag.al/ankesa.

Projekti Investimi në total i projektit TAP që transporton gazin nga Azerbajxhani drejt Evropës, do të jetë rreth 40 miliardë dollarë (apo 30.8 miliardë euro), ku Shqipëria do të përfitojë afro 1 miliard euro. Projekti gazësjellësit nga Azerbajxhani kalon në në Greqi, Shqipëri dhe përfundon në Itali me një gjatësi rreth 870 km.

Së shpejti do të krijohet një fond i veçantë për zhvillimin e teknologjisë dhe projekteve të ndryshme për bizneset vendase. Ministre e Shtetit për Inovacionin dhe Administratën Publike, Milena Harito, u shpreh gjatë një takimi me stafin e “Protik” se, krijimi i një fondi kapital të riskut do të ndihmojë në zhvillimin e teknologjisë dhe projekteve të reja për bizneset vendase, të cilat do të bëjnë të mundur zhvillimin e ekonomisë dhe rritjen e punësimit.

Në programin e saj, qeveria e re, angazhohet të krijojë 300 mijë vende të reja pune, nga ku rreth 4 mijë pikërisht në sektorin e teknologjisë së informacionit. Sipas Haritos, rritja e ekonomisë në 10 vitet e ardhshme kërkon shtimin e kapaciteteve njerëzore dhe futjen e teknologjive inovative. Ministrja shtoi se, futja e këtyre teknologjive do të rrisë gjithashtu transparencën e shërbimeve të administratës publike, por do të ndikojë edhe në uljen e korrupsionit.

06

« AKTUALITET

E martë 24 shtator 2013 •

ZVËRNEC, DROGA E BRAKTISUR NË NJË SKAF, KAPET HEROINË NË KAKAVIJË

Kapen 350 kg hashash në Vlorë e asgjësohen 3000 rrënjë në Pukë N jë sasi e madhe me drogë është kapur dje në mesditë në Zvërnec të Vlorë, ku 350 kg marijuanë u gjetën të braktisura në një skaf. Por dje policia e shtetit ka asgjësuar dhe rreth 3 mijë bimë të tilla të kultivuara në fshatrat e thellë të Pukës. Po kështu raportohet se në Kakavijë një personi i janë kapur 3.5 kg drogë e llojit heroinë, të cilën po përpiqej ta kalonte matanë kufirit, drejt Greqisë.

Drogë në të gjithë vendin Policia e Vlorës njofton se ka sekuestruar në mesditë, gati 350 kg lëndë narkotike e llojit kanabis sativa, e braktisur në një gomone rreth 6m e gjatë, në Zvërnec në vendin e quajtur “Kodra e Radarit”. Policia njofton se, droga ishte e futur në 11 çanta sportive dhe se ishte lënë në gomonen e braktisur.

Po kështu drejtoria e policisë së Vlorës bëri me dije dje se ka nisur hetimet për identifikimin dhe kapjen e personave përgjegjës për këtë rast tentative trafikimi.

Pak më herët Ministria e Brendshme njoftoi se policia kufitare e Kakavijës ka bllokuar rreth orës 02:00 të mëngjesit, 3.5 kg drogë të dyshuar si heroinë, si dhe ka arrestuar transportuesin e saj. Droga ishte kapur gjatë kontrollit në vijën e dytë për në dalje drejt Greqisë, të automjetit tip “Benz” me targa greke “AA 811 GL“, që drejtohej nga 36-vjeçari Eduart Nazari , me origjinë nga Berati. Në brendësi të sediljes së pasme të pasagjerit, u gjetën 7 pako të mbështjella me letër natriban, brenda të cilave kishte lëndë narkotike të dyshuar të llojit heroinë.

Menjëherë Policia Kufitare e Kakavijës ka shoqëruar në komisariatin e Gjirokastrës drejtuesin e mjetit, si dhe pasagjerin që udhëtonte me të. Nga hetimet paraprake ka rezultuar se drejtuesi i automjetit e kishte blerë lëndën narkotike në Berat dhe do ta trafikonte në Athinë, ndërsa pasagjeri që udhëtonte në automjetin ku u gjet lënda narkotike, nuk ishte i implikuar në këtë trafik.

Ndërsa në veri të vendit në sajë të një operacioni antidrogë, 40 efektivë kanë bërë të mundur zbulimin dhe asgjësimin e 3 mijë rrënjëve kanabis sativa. Policia informon se, droga e kultivuar ishte në zonën mes fshatrave të Pukës, Lajthizë e Flet.

Operacioni i Policisë ka qenë nën drejtimin e kreut të komisariatit të Pukës, Adriatik Huti, ndërsa po punohet për gjetjen e pronarëve të parcelave me hashash.

Për trafik droge

I kërkuar nga drejtësia italiane, arrestohet 49-vjeçari DURRES-Një 49-vjeçar shqiptar i kërkuar nga drejtësia italiane, ka rënë në prangat e policisë së Durrësit. Policia e Durrësit njofton se ka arrestuar sot 49-vjeçarin Ali Hajdini, i kërkuar nga drejtësia italiane për pjesëmarrje në organizata kriminale me qëllim trafikimin e lëndëve narkotike. Ali Hajdini është i dënuar me 10 vjet heqje lirie nga Gjykata e Apelit të Ankonës në Itali. Në bazë të marrëveshjes që shteti shqiptar ka me Italinë, Prokuroria dhe policia e Durrësit kanë nisur procedurat për ekstradimin e 49-vjeçarit drejt Italisë.

Nga Sudani, Eritera dhe Maroku

Gjirokastër, kapen 21 klandestinë, arrestohet një shqiptar Gjirokastra vazhdon të jetë në qendër të vëmendjes për sa i përket trafikimit të klandestinëve. Edhe gjatë ditës së sotme një tjetër grup prej 21 shtetas nga Sudani, Eritera dhe Maroku janë ndaluar nga ana e sektorit kundër trafiqeve të paligjshme në drejtorinë e policisë Gjirokastër.

Në bazë të informacioneve të marra ky sektor ka goditur trafikimin e klandestinëve, të cilët ishin të ndarë në dy grupe, mes tyre edhe dy gra. Burime nga policia e Gjirokastrës bëjnë me dije se janë kapur dy shtetas nga Fieri me inicialet K.M dhe L.XH për të cilët dyshohet se shoqëronin në largësi grupet e klandestinëve. Ndalimi i tyre u bë afër fshatit Arshi Lengo, shumë pranë me qytetin e Gjirokastrës.

U godit çifti, vdes gruaja

Aksidente në Durrës e Fushë-Krujë, vdesin 3 shtetas

NË POGRADEC, TIRANË, DURRËS, DHE KAVAJË. NDËRTIMET, KRYESISHT SHTESA

Bllokohen objektet pa leje, procedohen 8 pronarë TIRANE- Policia e Shtetit, në vijim të punës për evidentimin e ndërtimeve abuzive, bllokimin e tyre dhe procedimin e personave, të cilët duke abuzuar me ligjin i ndërtojnë ato, gjatë ditës së djeshme, ka proceduar 8 persona, po ashtu nga shërbimet e policisë janë bllokuar dhe objektet që po ndërtoheshin pa leje në rrethet Pogradec, Tiranë, Durrës, dhe Kavajë.

Nga komisariati i policisë Durrës filloi procedimi penal në gjendje të lirë për shtetasin Ismet A., vjeç 60, banues në Tiranë, pasi shërbimet e policisë kanë konstatuar se tek “Shkëmbi i Kavajës”, në objektin e tij 10 katësh, po ndërtonte një kat pa lejen përkatëse. Strukturat e policisë krahas kryerjes së veprimeve procedurale për rastin bënë dhe pezullimin e këtij objekti. Po nga strukturat e këtij komisariati filloi procedimi penal në gjendje të lirë për shtetasin Sabri Sh., banues në Durrës, pasi shërbimet e policisë konstatuan se po ndërtonte një shtesë kati pa leje. Nga komisariati i policisë Pogradec gjatë ditës së djeshme janë proceduar 4

Dy persona kanë humbur jetën si pasojë e aksidenteve rrugore të ndodhura mëngjesin e djeshëm në Fushë-Krujë dhe Durrës. Një çift bashkëshortësh janë përplasur nga një furgon mallrash në Fushë-Krujë ku për pasojë ka humbur jetën 24-vjeçarja Entela Bakalli, ndërsa është plagosur rëndë bashkëshorti i saj Bardhyl Bakalli. Çifti ka qenë anës rrugës në pritje të një automjeti transporti kur është goditur nga furgoni. Nga ana e policisë është bërë ndalimi i drejtuesit të mjetit dhe bëhet me dije se shkak për këtë aksident është bërë humbja e kontrollit të mjetit nga ana e drejtuesit. Ndërkohë edhe në qytetin e Durrësit është shënuar një tjetër aksident me pasojë vdekje. Ngjarja ka ndodhur në zonën e plazhit ku automjeti me targa AA 133 DK me drejtues 34-vjeçarin Afrim Kapllani ka përplasur një person, i cili po udhëtonte me biçikletë. Goditja ka rezultuar fatale për 45 vjeçarin Teme Myrtaj, i cili nuk ka mundur të mbijetojë. Nga ana e policisë është bërë ndalimi i drejtuesit të mjetit dhe kanë nisur hetimet.

Informacione në komisariat

Arrestohet 56-vjeçari, iu gjetën armë dhe municione

persona për ndërtime të paligjshme, duke bllokuar dhe ndërtimet abuzive. Konkretisht janë proceduar shtetasit: Artur T 24- vjeç, banues në fshatin Lin, pasi në breg të liqenit të Ohrit, po ndërtonte një objekt pa leje. Edvin Sh., 34- vjeç, banues në fshatin Lin, pasi në breg të liqenit të Ohrit, po ndërtonte një objekt pa leje. Olgert R., 28- vjeç, banues në fshatin Gurras, pasi u kap duke ndërtuar një objekt pa leje.

Erjon S., 31-vjeç, banues në

fshatin Tushemisht, pasi po ndërtonte një objekt pa leje.

Në Kavajë është proceduar e ndiqet në gjendje të lirë shtetasi Sokol A., vjeç 46, banues në Kavajë, i cili është konstatuar duke ndërtuar një objekt pa leje në fshatin Karpen. Ndërkohë Stacioni i Policisë në Farkë, filloi procedimin penal për shtetasin Agron Shehu, përfaqësues i firmës së ndërtimit “Shehu shpk”, për veprën penale të ndërtimit pa leje, parashikuar nga neni 199 i Kodit Penal.

Shërbimet e komisariatit të policisë Librazhd arrestuan në flagrancë një 56-vjeçar me banim në fshatin Hotolisht.

Kurti u arrestua pasi nga kontrolli që u bë banesës së tij, u gjetën armë dhe municione. Mësohet se agjentët kishin informacion për mbajtje të armëve dhe municioneve nga ky shtetas. Dhe menjëherë është kontrolluar shtëpia e tij dhe është zbuluar 2 pushkë dhe 250 copë fishekë automatiku.

Menjëherë është bërë sekuestrimi në cilësinë e provës materiale duke bërë arrestimin në flagrancë të pronarit të banesës. Ende nuk dihet se për çfarë i përdorte municionet dhe armët 56-vjeçari, por ato janë zbuluar si pasojë e një kontrolli të menjëherëshëm pas informacioneve të marra nga persona që kishin parë armët dhe municionet.

AKTUALITET • E martë 24 shtator 2013

»

07

AMBASADORI ARVIZU: TRANZICIONI, MUNDËSI PËR NDRYSHIM TË PERCEPTIMIT TË KORRUPSIONIT Në takimin me 7 njësitë speciale të hetimit, ambasadori i SHBA-së në Tiranë, Aleksandër Arvizu, theksoi rëndësinë që faza e tranzicionit politik të mos shikohet vetëm si sfidë, por edhe si një moment që ofron mundësi të reja. Ai tha se “I kemi mbështetur njësitë edhe për shkak se ne besojmë në një qasje rajonale, por dhe kombëtare për hetimin dhe ndjekjen penale të korrupsionit publik. Njësitë janë konceptuar në mënyrë rajonale në mënyrë që të sigurohet që zyrtarët publik në të gjithë Shqipërinë të jenë nën vëzhgimin e zbatimit të ligjit dhe që profesionistë të trajnuar të jenë të gatshëm anembanë vendit

Antikorrupsioni, amerikanët u shprehin përkrahje 7 njësive Kryeprokurori Llalla: Kërkoj më shumë angazhim nga njësitë e hetimit kurdo që të lindë nevoja. Tani, diçka që kam mësuar është që Shqipëria është si një fshat ku të gjithë njihen me njëri-tjetrin; këtë gjë e dëgjoj gjithnjë. Por, mendojeni kështu: edhe pse është e vërtetë që një Njësi mund të ndjejë trysni lidhur me hetimin e një personi të fuqishëm lokal, kjo njësi mund t’ia referojë këtë rast një njësie në një rajon tjetër, që është më e lirë nga trysnia e perceptuar. Kjo është një periudhë

tranzicioni në Shqipëri. Tranzicionet vijnë me sfida, por ato gjithashtu ofrojnë mundësi.

Nga ana jonë, ne në ambasadë kemi shfrytëzuar këtë periudhë tranzicioni për të folur me Prokurorin e Përgjithshëm, Ministrin e ri të Drejtësisë, Ministrin e ri të Brendshëm, prokurorë të rëndësishëm, që të gjithë ta shohin këtë periudhë tranzicioni si një mundësi për të ndryshuar perceptimin e korrupsionit në vend, në

mënyrë të veçantë mënyrën se si mund të punohet së bashku për të trajtuar çështjet e korrupsionit. Dhe unë e shoh këtë si një mundësi, të cilën ju mund ta përdorni për të ndihmuar më tej në këtë përpjekje”. Nga ana e tij, kryeprokurori Adriatik Llalla theksoi vendosmërinë e institucionit që drejton për të vijuar luftën ndaj korrupsionit. Prokurori i Përgjithshëm tha se “Organi i hetimit ka përgjegjësinë më të madhe në

luftën kundër korrupsionit dhe sfida e luftës ndaj korrupsionit kërkon bashkëpunim. Kam ofruar të gjithë mbështetjen e nevojshme institucionale ndaj njësive task-forcë në luftën anti-korrupsion. Këto njësi kanë fituar eksperiencat më të mira ndërkombëtare. Kërkoj më shumë angazhim nga njësitë e hetimit dhe do të kontrolloj rezultatet e tyre konkrete.

Nga drejtuesit e Task-Force që lufton korrupsionin kam

kërkuar raporte mujore për hetimin e korrupsionit. Këto njësi kanë garanci të plota për një funksionim normal dhe aty do të vijojnë të atashohen prokurorë me eksperiencë për të luftuar me efiçencë korrupsionin”. Lalla ka prezantuar Kosta Belurin si drejtuesin e komanduar të Prokurorisë së Vlorës. Kosta Beluri, prokuror në Prokurorinë e Përgjithshme, nga dje u ul në postin e Dorian Tafilit.

SHKELJE ME GJOBAT E MANGËSI NË DOKUMENTE. NDJEKJE PENALE

Tahiri “shkarkon” 80 për qind të rrugorëve, anulon karroatrecët Mariglen Mullai

R

reth 80% e policëve të Qarkullimit Rrugor në Tiranë janë larguar dje nga puna, si dhe është anuluar tenderi i karroatrecëve, me urdhër të ministrit të Brendshëm, Saimir Tahiri. Drejtoria e Përgjithshme e Inspektimit dhe Shërbimi i Kontrollit të Brendshëm kanë kryer një hetim të gjerë lidhur me zbatimin e ligjshmërisë dhe procedurave standardeve gjatë kryerjes së detyrës. Nga hetimi kanë rezultuar shkelje të rënda në ushtrimin e detyrave funksionale dhe akte abuzive me dokumentacionin nga ana e 11 oficerëve dhe 77 policëve të rolit bazë, të cilat janë larguar nga Komisariati i Qarkullimit Rrugor Tiranë dhe janë vënë në dispozicion të Drejtorisë së Personelit të Drejtorisë së Policisë Qarkut Tiranë.

Shkeljet Ndër shkeljet e konstatuara përmendet fakti se në 28 raste të vendimeve të Komisonit të Shqyrtimit të Kundërvajtjeve Administrative mungonin lejet e drejtimit të shtetasve, të cilat ishin brenda afatit të bllokimit. Nga verifikimet është konstatuar se në disa raste disa kundërvajtës janë gjobitur përsëri për shkelje të rregullave të qarkullimit rrugor, gjatë kohës që lejet e drejtimit të këtyre shtetasve duhet të ishin të bllokuara me vendim komisioni. Gjithashtu rezultuan mangësi në mënyrën e plotësimit të procesverbaleve të konstatimit të gjobave.

Konkretisht në mjaft raste janë tërhequr dokumentet e automjeteve si mënyrë presioni për të garantuar pagesa abuzive në kundërshtim me Kodin Rrugor.

Nga punonjësit e rolit drejtues gjatë kësaj periudhe nuk është marrë asnjë masë administrative ndaj shkeljeve të punonjësve të Qarkullimit Rrugor, për mënyrën e plotësimit të procesverbaleve të konstatimit të

DISA NGA RRUGORËT E SHKARKUAR •Klevis Shebegu •Ervin Hoxhaj (dhëndrri i •Guxim Memia Azem Hajdarit) •Përparim Memia •Muj Hyseni •Uk Avdia •Dardan Dedndreaj •Guxim Bashuka •Azem Doci •Tom Gjonpali •Shkëlzen Kartoci •Përparim Nabolli •Ndue Necaj •Buja Poti •Çun Necaj •Rasim Pali •Forcim Lushi •Gjelosh Hasani

Ndërtimet pa leje, policia procedon penalisht 8 persona Për ndërtimet abuzive, policia ka proceduar 8 persona dhe u bllokuan objektet që po ndërtoheshin pa leje në rrethet Pogradec, Tiranë, Durrës dhe Kavajë. Kështu, në Durrës filloi procedimi penal në gjendje të lirë për shtetasin Ismet A., 60 vjeç, banues në Tiranë, pasi te “Shkëmbi i Kavajës”, në objektin e tij 10-katësh, po ndërtonte një kat pa lejen përkatëse. Po nga strukturat e këtij komisariati filloi procedimi penal në gjendje të lirë për shtetasin Sabri Sh., banues në Durrës, pasi shërbimet e policisë konstatuan se po ndërtonte një shtesë kati pa leje. Nga Komisariati i Policisë Pogradec janë proceduar shtetasit: Artur T, 24 vjeç, banues në fshatin Lin, pasi në breg të liqenit të Ohrit, po ndërtonte një objekt pa leje, Edvin Sh., 34 vjeç, banues në fshatin Lin, pasi në breg të liqenit të Ohrit, po ndërtonte një objekt pa leje, Olgert R., 28 vjeç, banues në fshatin Gurras, pasi u kap duke ndërtuar një objekt pa leje dhe Erjon S., 31 vjeç, banues në fshatin Tushemisht, pasi po ndërtonte një objekt pa leje. Në Kavajë është proceduar e ndiqet në gjendje të lirë shtetasi Sokol A., vjeç 46, banues në Kavajë, i cili është konstatuar duke ndërtuar një objekt pa leje në fashtin Karpen.

“Qerosi” kap shqiptarin nga Presheva, grabiste në lokale Komisariati nr.2 Tiranë, në operacionin “Qerosi”, ndaloi Fazli Ismaili, 37 vjeç, lindur në Singen të Gjermanisë e banues në Preshevë të Serbisë, sepse grabiste klientët në resorante. Ndalimi i tij u bë sepse në rrugën “Abdyl Frashëri” ka vjedhur një çantë, në rrugën “Brigada e tetë” i ka vjedhur çantën një shtetasi me kombësi italiane, duke i vjedhur një shumë prej 7000 mijë lekë dhe 650 euro. Në rrugën “Gjon Pali i Dytë” ka vjedhur 2 çanta, ku në total ka marrë 4 mijë euro, 700 mijë lekë dhe 700 dollarë.

shkeljeve, e cila konsiderohet shkelje e rëndë disiplinore.

Përveç masave administrative, për 4 oficerë të rolit nivelit drejtues dhe 1 oficer të rolit zbatues janë referuar materialet në prokurori për “Shpërdorim të detyrës” dhe “Korrupsionit pasiv të personave që ushtrojnë funksione publike”.

Anullohet tenderi Ministri i Brendshëm ka

urdhëruar anulimin e tenderit për “Shërbim transporti karroatreci, parking, ruajtje automjetesh”, si dhe kontratën e nënshkruar për zbatimin e këtij tenderi nga ana e Njësisë Rajonale të Policisë Rrugore Tiranë me një subjekt privat. Ky vendim ka ardhur pas shqyrtimit të hollësishëm të procedurave të ndjekura për realizimin e tenderit dhe vënien e tij në zbatim. Nga

ky shqyrtim kanë rezultuar shkelje të shumta procedurale, ku tenderi nuk duhej të zhvillohej nga Komisariati i Qarkullimit rrugor të Tiranës, pasi nuk ka kapacitetet e duhura për të realizuar këtë procedurë. Tenderët analogë për të njëjtin shërbim në qarqet e tjera janë kryer nga Drejtoria e Përgjithshme e Policisë. Afati i kontratës. Tenderi i shërbimeve nuk mund të shtrihet në 5 vjet dhe është vendosur një vlerë e kontratës, në një kohë kur pagesa e firmës do të behet sipas të adhurave të realizuara nga shërbimi. Është konstatuar shkelje me pagesën nga buxheti i shtetit të detyrimeve ndaj firmës. Çmimet e larta për njësi. Çmimi i shërbimit të transportit është 4000 lekë, pra më i lartë se gjobat për kundërvajtje administrative që është akt juridik. Në këto kushte ministri i Brendshëm ka urdhëruar anulimin e tenderit, si dhe procedimin penal të zyrtarëve përgjegjës për këto shkelje ligjore.

Dajti: Po më detyroni ta hap kutinë e Pandorës. Shtyhet gjyqi Dje është shtyrë sërish seanca gjyqësore ndaj Dritan Dajtit, i dyshuar si autor i masakrës së Durrësit, ku u ekzekutuan katër oficerë policie. Edhe avokatët e caktuar në seancën e kaluar nuk ishin të pranishëm së seancë. Në këto kushte, gjykata caktoi 2 avokatë të rinj për mbrojtjen e Dajtit dhe vendosi që seanca e radhës të zhvillohet më 27 shtator. Gjatë seancës së djeshme Dajti kërkoi përjashtimin e trupit gjykues, duke hedhur akuza për njëanshmëri. Ai tha se “Për sa kohë nuk po bëni drejtësi, atëherë po më detyroni të hap ‘kutinë e Pandorës”.

Aksionet, policia procedon 51 persona në të gjithë vendin Policia ka kryer një sërë operacionesh, për goditjen e krimit të organizuar e trafiqeve, si dhe kapjen e personave të shpallur në kërkim ndërkombëtar. Gjatë 24 orëve të fundit, nga shërbimet e policisë janë proceduar 51 persona, të cilët akuzohen për kryerjen e veprave të ndryshme penale. Në 6 raste të dhunës në familje nga policia janë kryer veprimet procedurale duke arrestuar në flagrancë 1 autor të dhunës në familje, proceduar në gjendje të lirë 3 shtetas, si dhe në 2 raste të dhunës në familje janë plotësuar kërkesë paditë për lëshimin e urdhrave të mbrojtjes.

08

« AKTUALITET

E martë 24 shtator 2013 • PËR SISTEMIN BACHELOR DHE MASTER

UE nis aplikimin e pagesave për kreditet e prapambetura Prej disa muajsh universiteti “Aleksandër Xhuvani” është duke aplikuar sistemin e pagesës për kreditet e prapambetura, si dhe për studentët, të cilët kanë mbetur në stazh. Mirëpo edhe pse kjo praktikë ka nisur të aplikohet që prej muajit shkurt, në bazë të një vendimi të Këshillit të Ministrave, studentët kanë hasur probleme dhe paqartësi

në mënyrën e funksionimit të sistemit të pagesës. Sipas drejtuesve të universitetit, studentët e tre programeve të studimit në universitetin “Aleksandër Xhuvani” janë të detyruar të paguajnë tarifa shtesë nëse ata kanë kredite të prapambetura. Shefi i degës së financës në universitet shpjegon mënyrën e funksionimit të sistemit të ri të pagesë të

aplikuar këtë vit akademik. Filip Qosja shprehet se studentët e sistemit bachelor nëse mbeten në stazh në një vit akademik, janë të detyruar të paguajnë tarifën e vitit akademik.

Ndërsa studentët e masterit në të dy programet, nëse kanë provime të mbartura ata do të duhet të shlyejnë çdo kredit të lëndëve që kanë të mbartura, vetëm pasi të kenë përfunduar

ciklin e plotë të studimeve dhe që janë në prag të diplomimit.

Ndërkohë e njëjta praktikë pagese aplikohet edhe për studentët, të cilët vazhdojnë një degë në universitet në sistemin me kohë të pjesshme.

Këta të fundit ndjehen më të dëmtuarit në këtë drejtim, pasi i kërkohet të shlyejnë të gjitha kreditet para se të futet në çdo provim edhe pse nuk e kanë detyrim për provimin për të cilin kanë aplikuar. Mësohet se rreth 1 mijë studentë përfindojnë nga ligjet dhe vendimet e Këshillit të Ministrave duke shpëtuar nga pagesat e tarfave shkollore.

PRODHIMET TURKE DHE KINEZE ZËVENDËSOJNË VESHJET FIRMATO

Dyndje tek gabi, shkak kriza financiare në Durrës Nga ARTUR AJAZI

N

ëpër rrugë sheh më pak kalimtarë që mbajnë të veshur rroba me firmat e Armanit, Valentinos, Max Marës si dhe të tjerë emra të botës së modës. Një vështrim i hedhur në listën e mallrave të veshjeve, të cilat hyjnë në doganën e Durrësit, flet për një ulje të produkteve firmato dhe për rritjen e atyre që prodhohen në Turqi, Kinë apo në vende të tjera. Tregtarët e butikëve me emër, për të mos humbur klientelën VIP, ka kohë që janë të detyruar të bëjnë tregti me valixhe dhe jo me furgonë siç ndodhte dikur, pasi kërkesa për veshmbathje të shtrenjta ka rënë në mënyrë të ndjeshme. Një pjesë e mirë e konsumatorëve po vrapojnë në drejtim të mallrave që shiten me çmime të leverdisshme, por që janë edhe funksionale duke lënë për një periudhë tjetër përdorimin e produkteve të firmave të njohura. Kjo gjendje në tregun e veshmbathjeve është shkaktuar nga kriza ekonomike.

Tregu i veshjeve Nëpërmjet portit të Durrësit realizohet më shumë se 60% e importeve të veshmbathjeve, të cilat plotësojnë nevojat e vendit tonë. Pjesa tjetër hyn nëpërmjet Greqisë dhe kufijve të tjerë tokësorë. Ajo që vihet re sot e një vit më parë është tkurrja në mënyrë të ndjeshme e importeve të rrobave, të cilat mbajnë firmat e stilistëve të njohur në botë dhe importi i produkteve turke, kineze apo i vendeve të tjera. Një situatë e tillë ka kohë që është manifestuar edhe nëpër dyqanet e veshjeve në të cilat është e vështirë të gjesh mallra me etikata perëndimore si psh italiane. Por duhet thënë se gjenden me shumicë prodhime veshjesh që fillojnë nga këmishat për të mbërritur deri te palltot, të cilat janë prodhuar në Turqi apo Kinë, si dhe në ndonjë shtet tjetër. Ndër-

S’ka përfunduar rikonstruksioni i shkollës

Librazhd, 150 nxënës mbeten pa mësim Rreth 150 nxënës në arsimin 9-vjeçar në fshatin Gurshpat të komunës së Polisit ne rrethin e Librazhdit prej disa ditësh nuk e realizojnë procesin mësimor. Shkak ësht bërë mospërfundimi i rikonstruksionit të shkollës më të madhe të kësaj zone. Sipas kontratës, shkolla duhej të përfundonte në afatin kohor të 120 ditëve që nga lidhja e kontratës, por ky afat është shkelur. Punimet për rikonstruksionin e godinës kanë nisur nga muret e jashtme, ndërsa pjesa e brendshme e saj është totalisht e shkatërruar.

Sipas banorëve, punimet kanë nisur që prej 8 muajsh dhe vazhdojnë të zvarriten. Punimet për përfundimin e godinës duket se janë tepër larg, ndërkohë që situata rëndohet edhe më shumë kur tashmë jemi në prag të shirave të stinës.

Arrestohen dhe 2 burra të tjerë dhunues

Shkatërroi shtëpinë e goditi familjarët, arrestohet 34-vjeçari

kohë tregtarët e butikëve të njohur, për të mos humbur klientët e tyre, kanë kohë që importojnë sasira të vogla produktesh të firmave të njohura aq sa për transportin e tyre mjaftojnë vetëm valixhet. Dikur ata i transportonin mallrat me furgonë. Shkak për këtë situatë është bërë gjendja ekonomike, e cila ka ndikuar edhe në tregun e veshmbathjeve. Prodhimet turke apo kineze si të veshjeve, ashtu edhe

të këpucëve kushtojnë 2 deri 3 herë më lirë se ato që mbajnë të stampura emrat e stilistëve apo modelistëve të njohur perëndimorë.

Drejt gabit Kjo situtë natyrisht që ka favorizuar tregun e gabit. Nga Italia në drejtim të portit të Durrësit importohen për çdo javë dhjetëra tonelata me rroba të përdorura, të cilat më pas shpërndahen në të gjithë

vendin. Vetëm në qytetin e Durrësit, veç shitjes nëpër tezga dhe në mjedise të hapura, funksionon edhe një rrjet i përbërë nga 20 dyqane, të cilat tregtojnë vetëm rroba dhe këpucë të përdorura.

Gjithashtu në Durrës, Shijak, Kavajë dhe gjetkë funksionojnë me sukses të plotë dyqane, të cilat tregtojnë rroba të papërdorura, por që janë demode, pasi kanë qëndruar stoqe për vite të tëra.

Ka rënë në prangat e policisë nën akuzën e dhunës në familje dhe shkatërrim të pronës pasi në vazhdimësi për shkak të vesit të tij të bixhozit ka shkatërruar shtëpinë dhe ka rrahur babain e tij.

Ali Mona 34 vjeç me banim në Pishkash të komunës Qukës pasi në banesë ka ushtruar dhunë fizike dhe psikologjike ndaj pjesëtarëve të familjes duke dëmtuar pajisje e orendi, si dhe duke i shkaktuar dëmtime babait të tij. Sipas dëshmisë së familjarëve, 34-vjeçari kërkonte gjithmonë para pasi luante bixhoz, ves i cili ishte kthyer në shqetësimin më të madh familjar duke pësuar dëme të mëdha materiale fizike dhe psikologjike.

Ndërkohë kanë qenë të shumta denoncimet për dhunë gjatë fundjavës. Një bashkëshort është vënë në pranga, ndërkohë që sërish djali është denoncuar nga familjarët për dhunë dhe shkaku ka qenë sërish prona. Hekuran Qosja 35 vjeç pasi në mënyrë sistematike ushtronte dhunë fizike ndaj bashkëshortes së tij 33-vjeçare Julian Qosja. Ndërkohë Qemal Karameta me banim në Vidhas pasi për shkak të një gindjeje pronësie ka goditur me sende të forta babanë e tij Rakip Karameta, nënën e tij Behije dhe motrën e tij Lutfije Çela. Materialet për tre të arrestuarit i kaluan prokurorisë së rrethit gjyqësor në Elbasan për dhunë në familje.

Dibër, në pranga dhe kultivuesi

Arrestohet kryeplaku, fshehu kultivimin e drogës DIBER-Policia e antidrogës ka arrestuar kryeplakun e një fshati të komunës Sllovë të Dibrës. Kryeplaku Islam Gjuzi, 56 vjeç, është arrestuar nën akuzën e moskallëzimit të sipërfaqeve të mbjella me lëndë narkotike. Në pranga, gjithashtu ka përfunduar edhe shtetasi Amarildo Skera për kultivim të lëndëve narkotike. Për dy të ndaluarit ka filluar procedimi penal.

histori • E martë 24 shtator 2013

»

09

Viti 1913, si u sakrifikua Gjakova dhe Dibra për të shpëtuar Shkodrën Nga Gazmend SHPUZA

themelore nga udhëheqësit më të vendosur të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit. Në këto vite udhëheqësit më të përparuar të Lëvizjes Kombëtare Shqiptare me Vaso Pashë Shkodranin, ideolog i saj, Iliaz pashë Dibrën, Ali pashë Gucinë, Abdyl bej Frashërin. Omer efendi Prizrenin, kryeministri i parë i mbarë shqiptarëve, e të tjerë, hodhën themelet e pavarësisë shqiptare.

Pas revolucionit xhonturk dhe rivendosjes së kushtetutës Lëvizja Kombëtare Shqiptare njohu një zhvillim të vrullshëm në fushën kulturore. Të trembur përballë zhvillimeve të tilla, pas konsolidimit të pushtetit të saposhtënë në dorë, qeveritarët xhonturq ndërmorën menjëherë masa drastike kundër shqiptarëve. Më 23 korrik 1909 ata organizuan pikërisht në Dibër ongresin, ku morën pjesë përfaqësues të zgjedhur nga bashkitë dhe komitetet e tyre lokale. Meqë nuk ishin të sigurt që delegatët shqiptarë, edhe pse të zgjedhur nën kontrollin e tyre, do të pa-

Me gjithë kontributin e dhënë nga dibranët në Lëvizjen Kombëtare Shqiptare kundërosmane, ata, sikurse gjysma e popullsisë shqiptare, nuk e gëzuan pavarësinë e shpallur më 28 nëntor 1912 dhe të njohur ndërkombëtarisht disa muaj më vonë. Në Konferencën e Londrës, në fillim të muajit shkurt 1913, diplomacia ruse në vend të Shkodrës këmbëngulte që Serbisë veç tokave të tjera t’i dhuroheshin dhe Gjakova dhe Dibra, tërësisht shqiptare. Parimi etnik nuk merrej parasysh dhe pretendimet sllave mbështeteshin, siç shënonte Theodhor Ipen, mbi traditën fetare. Gjakova dhe Dibra kërkoheshin nga Petërburgu për Serbinë meqë karakteri sllav i tyre nuk mund të provohej me arsye kishtare. Manastiri serb i Deçanit kishte prona të gjera tokësore në krahinën e Gjakovës.

Ndërsa Dibra ishte selia e dy peshkopëve ortodoksë dhe fare pranë saj ndodhej manastiri ortodoks i Shën Jovan Bigorit.

këto rrethana nuk e përligjin kurrsesi qëndrimin kapitjes të pashait. Përballë qëndrimit këmbëngulës proserb të Rusisë dhe të Francës Shkodra u shpëtua nga diplomacia austriake, duke sakrifikuar Gjakovën dhe Dibrën. Pra, akti tradhtar i pashait toptanas qe fatal për fatin e Dibrën dhe të Gjakovës. Pretendimet e Serbisë për Gjakovën dhe Dibrën në shkëmbim të një qyteti të madh siç ishte Shkodra për ambasadorin e Francës në Londër P. Cambon na ishin një “kërkesë e arsyeshme”. Dhe sipas ambasadorit angles Kartrajt pazarlleqet e Londrës në kurriz të trojeve shqiptare bëheshin “në emër të paqtimit në marrëdhëniet midis fuqive të mëdha”.

Ndërkohë 1000 e ca dibranë vijonin të luftonin në mbrojtjen e Shkodrës. Porse këto sakrifica të mbrojtësve dhe të qytetarëve të Shkodrës të mbështetur nga dibranët u tradhtuan nga Esat pasha. Vrasja e Hasan Riza pashës dhe dorëzimi i Shkodrës u bënë viktima të ambicieve të pashait toptanas, siç kujton atdhetari i shquar dibran Ismail Strazimiri, partizani 73-vjeçar, dëshmor i LANÇL. Shkodra me rezervat ushqimore dhe luftarake të siguruara ishte në gjendje t’u rezistonte sulmeve të pareshtura të malaziasve edhe katërpesë ditë të tjera. Këto ditë ishin të mjaftueshme deri në zbatimin e vendimit të fuqive të mëdha për heqjen e rrethimit nga ana e krajl Nikollës, që ndodhej nën presionin e demonstratës së tyre detare. Esat pasha duke ia shitur Shkodrën Malit të Zi në të vërtetë shiti Gjakovën dhe Dibrën. Me demagogjinë tij dhelparake dhe të paskrupull në kurriz të dibranëve, që morën pjesë në mbrojtjen e Shkodrës, Esat pasha u përpoq të bindte dibranët se do “ta çlironte Dibrën e pushtueme prej serbëve”! Marrëveshjet e tij me Pashiçin një vit më vonë flasin për pazarllëqe të reja në kurriz të trojeve të mbetura brenda shtetit shqiptar.

Demagogjia e Esat pashës Toptanit arriti kulmin gjatë kryengritjes së shtatorit 1913, e cila nisi në Dibër, duke premtuar ndihma në armë e municione. Në të njëtën kohë ai ushtronte presion mbi Ismail Qemalin që qeveria e Vlorës të

jtoheshin me programin e tyre, organizatorët ftuan në kongres dhe përfaqësues të vilajetit të Selanikut. Synimi i tyre për t’i paraqitur shqiptarët mbështetës pa kushte të regjimit të tyre dështoi. Në rezolutën e kongresit u parashtruan kërkesa për realizimin e të drejtave autonomiste të shqiptarëve dhe për mësimin e gjuhës shqipe në shkollat ekzistuese në përputhje me vendimin e Kongresit të Manastirit dhe në shkollat e reja që kërkohej të ngriheshin. Shpërthimi i kryengritjes së përgjithshme të vitit 1912 në Kosovë u mbështet së pari nga Dibra dhe nga lëvizja e oficerëve opozitarë të komanduar nga Tajar Tetova. Si qendër e rëndësishme e Lëvizjes Kombëtare Shqiptare, Dibra u vu në shënjestër të terrorit xhonturk gjatë ekspeditës ndëshkimore të komanduar nga Shefqet Turgut pasha më 1910, ekspeditë që u shtri në Kosovë, në Shkodër, në Tiranë e në Manastir.

Pleksja e fatit të Dibrës me atë të Shkodrës Fati i Dibrës dhe ai i Gjakovës u lidhën ngushtë nga diplomacia ruso-franceze, e mbështetur nga ajo angleze, me atë të Shkodrës. Pretendimet serbo-ruse mbi Dibrën dhe Gjakovën u bënë edhe më këmbëngulëse pas dorëzimit të qytetit verior në duart e ushtrisë malazeze. Esat pasha e dorëzoi qytetin verior pikërisht pasi Konferenca e Londrës kishte vendosur që Shkodra t’i mbetej Shqipërisë, atëherë kur Beogradi urdhëroi tërheqjen e forcave serbe nga rrethimi i qytetit. Fuqitë e mëdha kërkuan në mënyrë ultimative nga Mali i Zi tërheqjen e forcave nga rrethimi i Shkodrës. Mbrojtësit e Shkodrës që nga maja e malit të Taraboshit kishin parë dritat e flotiljes ndërkombëtare, që kishte ardhur në brigjet e Malit të Zi dhe të sanxhakut të Shkodrës për ta detyruar krajl Nikollën që t’i nënshtrohej vendimit të fuqive të mëdha. Të gjitha

angazhohej direkt në ndihmë të kryengritësve.

Me këtë aventurë synonte t’u jepte pretekstin ushtrive serbe për të marshuar brenda tokave të shtetit shqiptar. Forcat që mblodhi në Tiranë ndërkohë që kishte përhapur fjalë se do t’i niste në ndihmë të dibranëve, ai i drejtoi kah Lushnja kundër qeverisë se Vlorës.

Më sipër u përpoqëm të provojmë se Dibra e kuvendeve dhe e kongreseve historike të Rilindjes, sikurse afro gjysma e trojeve shqiptare, nuk e meritonte fatin historik që i caktuan përfaqësuesit e fuqive të mëdha në Konferencën e tyre të Londrës më 1913 pa dëgjuar të paktën zërin e përfaqësuesve legjitimë të popullit shqiptar. Nga ana tjetër, dibranët dhe mbarë populli shqiptar nuk ua pati borxh të gjithë atyre që u vunë në shërbim të armiqve të kombit tonë në të gjithë atë vorbull të pazarllëqeve diplomatike të fuqive të mëdha dhe të monarkive të Ballkanit.

T

ema e këtij shkrimi përfshin një moment fare të shkurtër të historisë diplomatike të Shqipërisë, me rëndësi vendimtare për fatet e saj. Fjala është për çështjen e kufijve të shtetit të porsanjohur, me të cilën Konferenca e Londrës u mor shumë gjatë. Dhe kjo përfaqëson pjesën më të dhimbshme të saj për shqiptarët.

Porse po në këtë konferencë fuqitë europiane njohën, falë Shën Adriatikut, dhe pavarësinë e Shqipërisë, çka nuk mund të injorohet kurrsesi.

Pas përgjysmimit të trupit të Shqipërisë me vendimet e padrejta të marsit dhe të gushtit të vitit 1913 nuk do të hedhim poshtë dhe vendimin e 29 korrikut të po atij viti. E shohim të nevojshme ta theksojmë këtë fakt sepse gjatë këtyre muajve në mjaft artikuj të shtypit dhe në ndonjë veprimtarie shkencore vendimi shumë i rëndësishëm, madje jetik për të ardhmen e shtetit shqiptar, ngatërrohet keqas me vendimet e mëparshme dhe të mëvonshme të fuqive të mëdha për copëtimin e trojeve shqiptare. E pasaktë është gjithashtu të pretendohet se vendimet për copëtimin e trojeve shqiptare qenkan sanksionuar në një traktat të Londrës të vitit 1913. Keqkuptimi arrin deri atje sa një parti politike ka afishuar mbi një urë të Lanës thirrjen patetike: “Viti 2013 fund! Traktati i Londrës”!! Me sa duket, ngatërrohen vendimet e Konferencës së Ambasadorëve me Traktatin e Fshehtë të Londrës të vitit 1915, i cili parashikonte copëtimin e plotë të shtetit shqiptar. Këtë traktat populli shqiptar, duke përfituar nga koniunktura e re ndërkombëtare pas Luftë së Parë Botërore, e hodhi poshtë me Luftën e Vlorës dhe me vendimet e Kongresit të Lushnjës.

Dibra - qendra e kuvendeve dhe kongreseve historike të Rilindjes Dibra ndodhej në mesin e trojeve shqiptare të përfshira në vilajetet perëndimore të Perandorisë Osmane. Megjithëse rrjeti rrugor i kohës nuk ia mundësonte, ajo u shndërrua, në saje të bijve të saj më të shquar, në qendrën më të parë e më të rëndësishme të Lidhjes Shqiptare të themeluar më 15 qershor 1878 në Kuvendin e Prizrenit, të kryesuar nga biri i saj Iliaz pashë Qoku. Ky bir i madh i Dibrës dhe i mbarë Shqipërisë përkrah pati Pashko Vasë Shkodranin.

Atë e zgjodhën kryetar të Lidhjes, detyrë të cilën ai e kreu me qartësi politike dhe me vendosmëri deri në fund, duke mbledhur rreth vetes atdhetarët më të vendosur nga të gjitha trojet shqiptare. Në ballë të forcave radikale të Lidhjes, duke përballuar elementët e lëkundur dhe neutralizuar të moderuarit, duke pasur përkrah tashmë jo vetëm Ali pashë Gucinë, por dhe kryetarin e Lidhjes Shqiptare për Toskërinë, Abdyl bej Frashërin, Iliaz pasha organizoi Kuvendin e Dibrës më 14 tetor 1878. Nën kryesinë e tij ky kuvend i Lidhjes së Prizrenit siguroi bashkimin e të gjitha trojeve shqiptare rreth programit të saj kombëtar të 15 qershorit 1878. Me autoritetin dhe prestigjin që gëzonte vijoi të punonte energjikisht, pa marrë parasysh moshën, për mobilizimin e mbarë shqiptarëve në luftën për vënien në jetë të programit autonomist të Lidhjes. Nga Kuvendi i Dytë i Dibrës, që u mblodh më 10 nëntor 1880, të organizuar dhe të kryesuar po prej tij, iu parashtrua sulltanit edhe në emër të Lidhjes Shqiptare të Toskërisë të përfaqësuar nga Abdyl Frashëri dhe një herë kërkesa për krijimin e vilajetit të Shqipërisë. Meqë Stambolli bëri sërish veshin e shurdhër, udhëheqësit e vendosur të Lidhjes, të udhëhequr nga Omer Prizreni, u vunë në ballë të luftës për vënien në jetë, tashmë pa hirin e sulltanit, të vendimit të Kuvendit të Dytë të Dibrës. Ata formuan qeverinë e Lidhjes, e cila nisi të zgjerojë dhe thellojë kompetencat qeverisëse që i kishte njohur vetes që me formimin e saj. Pas Kuvendit të Dibrës ajo e shtriu pushtetin e saj nga vilajeti i Kosovës dhe sanxhaku i Dibrës në shumicën e trojeve shqiptare. Siç mund të konkludohet, në Dibër në vitet 1878-1881 u zhvilluan takime dhe bisedime në shkallë kombëtare dhe u morën vendime

10

« opinion

E martë 24 shtator 2013 •

Në 70-vjetorin e rënies së patriotit nacionalist Hysni Shuaip Toska

E

Nga Shyqyri LUARI

ndiej për detyrim moral të rikujtoj 25 shtatorin e vitit 1943, kur luftëtari dhe patrioti nacionalist shqiptar Hysni Shuaip Toska ra me nder duke luftuar kundër komunistëve, që e kishin rrethuar në shtëpinë e tij në Berat. Megjithëse në atë kohë ai ishte i moshuar, por plotësisht i përgatitur si luftëtar, pasi në të gjitha ngjarjet historike ku ka marrë pjesë që nga periudha e pushtimit osman e deri në vitin e rënies ka qenë një pjesëmarrës aktiv si me mendje, ashtu dhe me pushkë.

Në këtë shkrim dua të plotësoj skedën e figurës së tij dhe të vë në dukje kontributin që ka dhënë. Dua të tregoj shtrembërimet që i janë bërë historisë së vendit tonë nga propaganda komuniste, gjë që deri diku vazhdon edhe sot. Këtë e bëj duke u mbështetur në dokumente zyrtare të nxjerra nga Arkivi i Shtetit. Aktiviteti i Hysni Toskës, për fat të keq, është lënë në harresë vetëm e vetëm se ai i përkiste shtresës së nacionalistëve që nuk reshtën së luftuari për lirinë dhe pavarësinë e vendit. Mjafton të përmendim atë ditë shtatori të vitit 1943 për të treguar se ai, megjithëse në moshën 75-vjeçare, tregoi se ishte një Oso Kukë i Jugut të Shqipërisë.

Disa kalemxhinj, që e mbajnë veten për historianë, janë përpjekur ta paraqesin atë si xhaxhanë e kriminelit Isa Toska. Për të përgënjeshtruar këtë mjafton të përmendim tri atentatet që i janë bërë Isa Toskës deri në eliminimin e tij. I pari nga Tafil Lame Paja, që i hodhi ndër këmbë një bombë,e cila, për fatin e tij, nuk plasi.

Për këtë Tafili varet në litar nga italianët. I dyti më 23 mars 1943, kur çeta e Jagodinës i zë pritë në vendin e quajtur “Vau i Rosave”, por që ai shpëton për mrekulli. Ndërsa i treti është ai i kryer nga aspiranti Abaz Servani, që më në fund arriti t’i merrte jetën. Të tria këto atentate organizoheshin nga Hysni Toska për lidhjet e ngushta që Isaj kishte me italianët.

Kush ishte Hysni Toska? Lindi në fshatin Luar të Mallakastrës në vitin 1875. Sipas kronikanit grek Panajot Aravanitas, i pari i fisit të Toskajve ka qenë Hysen Toska, pjesëtar i grupit të dërguar nga Ali Pashë Tepelena për të nënshkruar traktatin me suljotët më 12 dhjetor 1803. Në krye të grupit ishte vetë Veli pasha, i biri i Pashait të Janinës. Më pas përmendet emri i Nurçe Toskës, njëri nga luftëtarët e çetave të Jugut, aktiv në kryengritjen e Tafil Buzit. Për këtë flet historiani grek Konstandin A. Bakopulas në librin “Epiri”. Trungu i fundit i familjes është ai i Mersin Toskës, që la tre trashëgimtarë: Shuaipin, Asllanin dhe Myslymin, ndërsa Shuaipi la tre trashëgimtarë: Hysniun, Qerimin dhe Hakiun.

Hysniu kreu shërbimin e detyrueshëm ushtarak në Janinë. Në atë kohë bandat nacionaliste bullgaro-maqedonase dhe greke sulmonin fshatrat shqiptare për t’i detyruar të ndërronin kombësinë e tyre. Hysni Toska ishte në krye të trupave që u dërguan për shpartallimin e këtyre bandave, gjë që ia arriti qëllimit. Për këtë u gradua “çaush” (kapter). Në korrik 1907, me ardhjen e Bajo Topullit dhe Mihal Gramenos në Luar, vihet në krye të çetës së Luarit, e cila së bashku me çetat e tjera të Mallakastrës bashkëpunon me çetën e Çerçiz Topullit, që erdhi disa herë në Mallakastër.

Më 23 qershor 1911 u zhvillua Kuvendi i Gërçës, i cili i dërgoi një

memorandum me 12 pika Portës së Lartë dhe për ta detyruar atë të njihte këtë memorandum u mor vendimi të ndërmerreshin veprimet ushtarake. Në këto veprime një rol të madh luajti edhe çeta e Luarit me në krye Hysniun. Me çetën e tij ai merr pjesë në betejën për shpartallimin e së ashtuquajturës “Republika e Cakranit”. Lidhur me këtë Lef Nosi shkruante: “Çeta e Hysni Toskës përbëhej nga 40 burra dhe në atë luftë ajo luajti një rol vendimtar.”

Ndërsa gazeta e kohës “Liri e Shqipërisë” më datën 15 gusht 1911 boton një shkrim mbi këtë betejë, ku midis të tjerave përmendet edhe emrin e Hysni Toskës. Më 25 maj 1912 u zhvillua Kuvendi i Sinjës, ku u përpilua memorandumi që kërkonte një administratë shqiptare për të gjitha trevat në të katra vilajetet. Në këtë dokument nuk mund të mungonte edhe firma e Hysniut. Në këtë kuadër, çeta e tij hyn në Fier, ndërsa më 7 gusht merr pjesë në takimin e Fierit, ku ndodhej edhe Ismail Qemali.

Më 25 nëntor 1912 merr pjesë në shoqërimin e plakut të Vlorës për në qytetin e flamurit. Me porosi të tij ngre flamurin shqiptar në Tepelenë. Më 13 janar 1913 emërohet komandant i xhandarmërisë shqiptare. Në fund të janarit dërgohet në Llogora për të ndalur sulmin e grekut në këtë zonë. Sipas Lef Nosit, mbledh 100 burra në Dukat dhe shpartallon grekët.

Në kohën e zhvillimit të Kongresit të Lushnjës vihet në mbrojtje të punimeve të tij. Ishte kjo mbrojtje që Kongresi t’i zhvillonte punimet në qetësi të plotë. Përkrahu Qeverinë e Sulejman Delvinës, e cila e gradoi nënkolonel të xhandarmërisë shqiptare.

Në Luftën e Vlorës merr pjesë aktive në krye të forcave të ardhura nga Mallakastra. Ja ç’thotë kënga popullore për këtë: Aksa shumë Halim Hamiti,

Gropës Derrit se ç’iu ngjit

Dhe më poshtë Hysni Toska

Iu vesh si siliqoka.

Në zgjedhjet e 17 majit 1925 zgjidhet deputet i zonës së Beratit. Në detyrën si deputet u shqua si një mbrojtës i shtresës së varfër. Veçanërisht u dallua në fushën e arsimit dhe të infrastrukturës në qarkun e Beratit. Më 1 shkurt 1928 dekorohet me urdhrin “Komandanti” të shkallës së tretë.

Pushtimi i vendit nga Italia fashiste e tronditi së tepërmi. Në krye të vullnetarëve mallakastriotë, drejtohet për në Vlorë. Në Bestrovë u kërkon oficerëve të repartit ushtarak armë. Ata ia dorëzojnë, por ato ishin pa gjilpërë. Hysniu preket tepër. Ulet më gjunjë dhe qan. Ja si shkruan kënga: Hysni Toska burrë i ndjerë,

Hysni Toska burrë besnik,

E mbërthen luftën pa frikë

Me të dalë në Bestrovë.

U hodh Sakua tha një fjalë:

- Pse po qan more dajë?

Më vjen keq për Shqipërinë

Shqipëria një pëllëmbë

I ngriti trimat më këmbëKalon në qarkun e Beratit dhe organizon kryengritjen e arma-

tosur. Arrestohet nga italianët dhe dërgohet në burgun e Vlorës, Durrësit dhe më pas në Itali, në Ventotene. Kthehet në prill 1942.

I bëhet një pritje madhështore.

Hysni Toska ishte një nacionalist patriot. Për këtë kishte fituar smirën e udhëheqësve komunistë të krahinës. Më 25 shtator 1943, me urdhër të Gjin Markut, të deleguarit të Komitetit Qendror të PKSH-së në qarkun e Beratit, rrethohet nga forcat komuniste në shtëpinë ku banonte në Berat. Së bashku me to edhe disa trupa gjermane, me të cilat Gjin Marku kishte lidhur një marrëveshje të fshehtë. I kërkojnë të dorëzohet, por nuk pranon.

Krisi pushka. Së bashku me të ishin e shoqja, Emineja, e bija, Erveheja, i biri, Skënderi, dhe nipi i tij Refat Muharrem Siqeca, që kishte ardhur mik. Beteja vazhdoi 17 orë. Erveheja tregon: “Në orën 5 të mëngjesit, me fishekët e fundit që i kishin mbetur, hyn në dhomën e gjumit, ngre qilimin dhe dyshekun që të mos bëheshin me gjak, ulet në sustën e krevatit dhe qëllon veten me dy plumba, njërin mes brinjëve dhe tjetrin në kokë.”

Me vrasjen e tij partizanët hyjnë në shtëpi. Gjejnë Ervehenë të plagosur dhe Refatin të vrarë. Marrin me vete Skënderin 17-vjeçar.

Pas tri ditësh ai gjendet i vrarë me një plumb pas shpine.

Kështu i dha fund jetës ky luan. Por përndjekja e familjes së tij vazhdoi për 46 vjet rresht. Qerimi, Shyqyriu, Sabriu, Mersini dhe gjithë fisi i Toskallarëve shpallet kulak. Në prill 1945 vritet pabesisht Arshim Toska, kushëriri i parë i Hysniut. Kushëriri tjetër, Mersini, burgoset dhe pas lirimit nuk lihet shumë, por arrestohet përsëri dhe ekzekutohet. Esmaja torturohet në qelitë e sigurimit për të treguar florinjtë e të shoqit, që gjoja “i mbante fshehur”. Bije në depresion derisa i del fryma e fundit. Shyqyriu, djali i Arshimit, internohet në Sukth. Por krimi më i rëndë ishte dhunimi i varreve të Hysniut dhe Skënderit në vitin 1976. Ja çfarë tregon kujdestari i varrezave të Beratit, Xhemil Shani: “Në varrezat e vjetra këto dy varre nuk kishin mbishkrim. Me kalimin në varrezat e reja më vjen një shkresë nga sipër se pse eshtrat e armiqve të popullit qëndrojnë mes varrezave të popullit.

Urgjentisht të dy varret u prishën. Eshtrat u futën në një thes plastmase dhe u mbuluan në një gropë.”

Komunistët nuk i linin as të vdekurit të preheshin të qetë në varret e tyre.

Vlerësimi i figurës së Hysni Toskës filloi të bëhej vetëm pas vitit 1992. Ministria e Rendit Publik filloi të lëshojë vërtetime për vrasjen pa gjyq të tyre. Më 1994 botohet në gazetën “Liria” shkrimi i Shyqyri Toskës me titull “Nacionalisti i shquar Hysni Toska”. Më 13 janar 2006 në buletinin e Bashkisë së Fierit botohet shkrimi “Hysni Toska - luani gjysmë i zbutur”. Në vitin 2010 këshilli bashkiak i Fierit emërton një rrugë me emrin e tij. Në vitin 2012 në 100-vjetorin e Pavarësisë këshilli bashkiak i Roskovecit i akordon titullin “Qytetar Nderi”. Nuk mungojnë as shkrimet e historianëve të njohur, prof. dr. Muharrem Dezhgiu dhe prof. dr.

Liman Varoshi për këtë luan të fisit të Toskajve. Ky ishte Hysni Toska, luftëtari dhe patrioti nacionalist, që për gjysmë shekulli propaganda komuniste u mundua ta linte në harresë.

Çlirimi i historisë

N

donëse kanë kaluar shumë vite, ende e mbaj mend habinë që ma pati shkaktuar në vitin 1992, në 500-vjetorin e zbulimit të Amerikës, njohuria se Kristofor Kolumbo, po aq sa si hero i eksplorimit, siç e mësonim në shkollë të kish qenë, pothuajse konsiderohej edhe si – thënë shkurt e shqip - zuzar e lakmitar, madje edhe si njeri që ia ka hapur rrugën gjenocidit – një term ky sigurisht i krijuar në shekujt pas tij – të indigjenëve të kontinentit të ri. Dhe, më e çuditshmja ishte se në ndonjë epokë kohore kishte dominuar njëri vlerësim për të, në tjetrën tjetri, diametralisht i kundërt me të parin.

Historianët kishin një shpjegim të bindshëm për këtë dukuri: njerëzit, ndër të cilët përkasin edhe historianët apo jo, shpesh në të kaluarën i projektojnë edhe preokupimet e dëshirat e synimet e së tashmes.

Nëse ka ndodhur kështu me Kolumbon, pse të mos ndodh kështu edhe me Skënderbeun! Nuk është fare e çuditshme, prandaj, pse në kohën e sotme janë hapur debate rreth figurës më të shquar në historinë e shqiptarëve dhe deri vonë i pakontestueshëm si heroi

Nga Dush Gashi kryesor kombëtar i shqiptarëve. Së pari, kjo duhet të jetë manifestim i lirisë së shprehjes, të jetësuar në Shqipërinë post-komuniste dhe në Kosovën e çliruar. Së dyti, të dyja shoqëritë shqiptare, secila në mënyrën e vet, kaluan në periudha mjaft traumatike pas tronditjes globale – rënies së bllokut lindor dhe ende janë larg të jenë shoqëri stabile, me identitet të ri të formësuar. Në qoftë se përpjekjet për demitizimin e figurës së Skënderbeut nga ata që identitetin kombëtar synojnë ta zëvendësojnë me identitetin fetar edhe nuk duhet të merren aq seriozisht, çështja fiton rëndësi tjetër kur një Fatos Lubonja, motivet e të cilit s’mund të jenë tjera pos për të thënë të vërtetën, deklaron se luftërat e Skënderbeut s’janë bërë për të çliruar atdheun, por motivet e tij “kanë qenë fetare ose pronash”, apo “ka qenë edhe Vatikani dhe Venediku që po pushtonte territore...” Por, në qoftë se motivet e Skënderbeut kanë qenë vërtet personale, apo se në luftëra ka qenë i shtyrë nga Venediku e Vatikani, si mund të shpjegohet fakti se atij populli nuk iu nda për pothuajse 25 vjet në lufta, i djegur e i pjekur nga ekspeditat ndëshkuese të mizërisë së ushtrisë turke? Fan Noli, i cili në shqyr-

timet e tij historike, si sot historianët modernë, pos rolit të prijësit, merr në konsideratë edhe faktorët socio-ekonomikë dhe motivet e të cilit nuk kanë qenë për të shkruar një mit të ri për Skënderbeun, po një histori të vërtetë, thotë përafërsisht kështu: ata ishin fshatarë të lirë deri sa të tjerët ishin bujkrobër, flisnin shqip në një det gjuhësh sllave, turke e greke dhe ishin të krishterë katolikë në mesin e turqve myslimanë dhe ortodoksëve. Cila është e vërteta – u mbetet historianëve të thonë. Por, jam i sigurt se diskursi i Lubonjës ka një shtysë të brendshme – ngopjen e tij me atë lloj nacionalizimi stalinist të kultivuar nga diktatura e Enver Hoxhës, me qëllim të mbajtjes së kohezionit shoqëror rreth pushtetit të uzurpuar nga një parti, një klikë dhe një prijës. Jehona e largët e këtij lloj nacionalizimi gjallon edhe sot në Kosovë dhe, se strukturat udhëheqëse të luftës kanë luftuar për pushtet e jo për liri ne bindemi përditë, deri sa Kosovën e kanë shndërruar në pre lufte, e jo në një vend të çliruar. Por, tërë të vërtetën për këtë u mbetet ta thonë historianët.

Pasi të kenë çliruar historinë nga çfarëdo roli tjetër të saj, kombëtar e politik, dhe t’i shërbejë të vërtetës dhe vetëm të vërtetës.

opinion • E martë 24 shtator 2013

»

11

Bashkimi Europian ose Thanas shtrëngo rripin

P

as bisedave më të fundit me autoritetet përgjegjëse na u deklarua se në rastin më të mirë do të jemi shtet me të drejta të plota të Bashkimit Europian në vitin 2024. Kuptohet se ky deklarim është i sinqertë në kushtet në të cilat ndodhemi.

Marrja e statusit të vendit kandidat është vetëm faza e parë e një serie të pafundme detyrash që duhen plotësuar nga ana jonë. Sistematikisht është luajtur dhe abuzuar me këtë ëndërr dhe aspiratë të shqiptarëve. Mungesa e dëshirës, e vullnetit për të bërë shtet, për të kryer reformat e mëdha, për të pasur institucione funksionale e ka bërë deklarimin e forcave politike kryesore një farsë, një sakrilegj.

Në amullinë e krijuar qeveritarët e shumtë kanë mundur të pasurohen dhe t’ia hedhin paq pa u hyrë gjemb në këmbë. Në mungesë të strategjive efikase, të planeve konkrete të zhvillimit, vëmendjen tonë kolektive janë rrekur ta përqendrojnë te çështja “Europë”.

Këtu kanë gjetur rastin t’u shmangen përgjegjësive dhe t’ia hedhin fajin njëri-tjetrit për dështimet.Shpesh nuk kanë reshtur së akuzuari edhe ndërkombëtarët, të cilët përdorin standarde të dyfishta në rajon, duke i trajtuar ca të nënës e ca të njerkës. Një nga vendet që mbështeste supozimet e tyre ishte dhe Serbia. Pa mohuar se këtu fshihet një pjesë e së vërtetës dhe pranimi i Serbisë në këtë unionkushtëzohet nga rrethana, zhvillime gjeostrategjike, ajo që të bie në sy është shmangia nga përgjegjësitë të klasës sonë politike për gjendjen katastrofike në të cilën ndodhet vendi. Sipas logjikës së tyre, përderisa na pranuan në NATO, nuk kanë pse të mos na japin statusin kandidat (!). Ose gjithsesi janë të bindur se Europa do të lodhet me ne dhe do të vërë dorën në zemër dhe për shkak të kthimit të normalitetit, pengimit të valëve emigratore dhe moscenimit të ekuilibrave të brishtë ballkanik. Në planin e brendshëm ky refren i statusit të vendit kandidat është veshur me kaq mister dhe eufemizëm për masat, duke krijuar idenë e zgjidhjes

Nga Luan KURTI së artë dhe magjike të të gjitha halleve dhe problemeve tona. Po kaq dalldiu krijua dhe me hyrjen në NATO, ku njerëzit e thjeshtë, të paditur, varën shumë shpresa dhe festimet me banderola, me flamuj dhe tabela që tregonin drejtimet për Europë tejkaluan çdo parashikim. Në stilin e konfliktualitetit të politikës njerëzit me prirje të majta apo të djathta debatuan, u fyen dhe u ndeshën deri në absurditet. Menjëherë pas përmbylljes së kësaj sfide erdhi dhe zbehja, shija e hidhur e zhgënjimit. Asgjë nuk ndryshoi në jetët tona, prapë ishim dhe mbetëm mbijetues, vendi më i varfër i Europës. Në tollovinë e statusit kandidat, në vend që të ulnim kurrizin e të punonim, provonim fatin duke trokitur dyerve të kancelarive perëndimore, duke hequr apo shtuar pro dhe kundër si në lojën me luledelen “më do, s’më do”. Pllakosja e krizës ekonomike justifikoi ngecjen e negociatave. Për të tjerët qe një dramë, rrufe në qiell të hapur, për ne gjetje ideale, një mundësi për të ngjallur gogolin e ferrit dhe për të modifikuar gënjeshtrën. U krahasuam me Gjermaninë, Italinë, Kinën. Nëse këto shtete ranë disa shkallë më poshtë në treguesit financiarë, u prekmirëqenia publike dhe për këtë dhanë dorëheqje ekspertë, ministra, qeveri, ne shpikëm histori suksesi dhe bëmë thirrje që të kopjonin modelin tonë antirecesion. Njësoj si në kohën e “xhaxhit”,kur mbështeteshim në forcat tona dhe ia bënim rrup-sup kapitalizmit botëror, vetëquheshim “fanar ndriçues buzë Adriatikut”. Dhe na thanë se miratimi i tri ligjeve ishte vendimtar për statusin, se opozita e etërve të kuq në shenjë hakmarrjeje kërkonte të na mbante peng dhe të izoluar. Po ja që zgjedhjet e 23 qershorit mbaruan dhe krijimi i mazhorancës së re premtimet për një fillim të ri të vrullshëm, për të vendosur piketat e shtetit ligjor, po konvergojnë me optimizmin e faktorit europian për t’i dhënë një zgjidhje sa më të shpejtë statusit të vendit kandidat për vendin tonë. Po deri në anëtarësim do të duhen së paku dhjetë vjet. Pra, mundet njëmbëdhjetë, dymbëdhjetë, trembëdhjetë. Se si shkojnë gjërat, nuk dihen kurrë, pastaj opozita po

deklarohet përditë e më agresive. Puna e saj nuk është të jetë konstruktive, t’i shërbejë zhvillimit, daljes nga kriza, por të vijë në pushtet. Dhe është në traditën tonë të politikëbërjes të përpiqemi ta vëmë tjetrin në vështirësi, t’i përmendim gabimet, jo meritat, t’i bëjmë biografinë, por jo t’i shohim civinë, punët konkrete që bën. Pasi i shpunë në djall financat e vendit dhe e bën shtetin lesh arapi, pasi nxorën në ballë militantët dhe degdisën intelektualët e vërtetë, pasi ua shitën ujërat e detit Greqisë dhe morën katër jetë të pafajshme më 21 janar, taniflasin për parime, për Kushtetutë, për nepotizëm, për nacionalizëm të pastër dhe për status të nëpunësit civil. Askush nuk do t’ia dijë se shqiptarët janë të lodhur, të stresuar, se qoftë edhe dhjetë vjeta për të prekur ëndrrën Europë janë një ogur i keq, një torturë rraskapitëse. Dhjetë vjet në jetën e një njeriu janë shumë, vërtet shumë, aq sa e bëjnë të pavlefshme realizimin. Kjo është si të mbjellësh dru frutorë dhe të presësh kohën kur të bëjnë kokrra, duke ëndërruar karrot dhe zetorët që do të ngarkohen, duke zënë radhën në plantacionin tënd. Populli thotë se “më mirë një vezë sot sesa një pulë mot”. Ëndërrta janë të bukura, por nuk ta ngopin barkun me bukë. Të fillojmë nga ato që janë më emergjentet, më të domosdoshmet. Të luftojmë korrupsionin, të vendosim drejtësinë, rendin, të bëjmë atraktive bujqësinë, blegtorinë, turizmin. Të ndreqim arsimin dhe t’i japim suport artit, kulturës kombëtare. Shembulli më tipik i suksesit është Turqia, e cila hezitimit të Europës së krishterë për ta bërë pjesë të familjes iu përgjigj me punë vetëmohuese dhe shfrytëzim racional të resurseve të brendshme. Turqia tani nuk i lutet më Europës për anëtarësim, ajo ndjek ëndrrën e saj dhe është një shembull, një ofertë për vendet në zhvillim. Statusi dhe anëtarësimi janë vetëm një opsion, ne duhet të krijojmë mundësi dhe alternativa të tjera.

Përndryshe Europa do jetë një ngasje perverse për sytë tanë të uritur, një makth i stërzgjatur dhe do tëishte më e ndershme të na thuhej: “Thanas, shtërngo rripin!”

Barbarët!

N

ekropolitika është një karakteristikë e njohur e së majtës shqiptare dhe hera-herës shfaqet në formën më barbare të saj. Kështu, pak ditë pas ardhjes në pushtet të së majtës persona ende të paidentifikuar publikisht kanë dhunuar e shkatërruar varret e të vrarëve nga komunistët në Mallakastër. Varrezat e nacionalistëve të pushkatuar u ndërtuan pas rënies së komunizmit si varreza të viktimave të diktaturës dhe në to prehen një pjesë e të pushkatuarve me dhe pa gjyq nga komunistët, ata që u bë e mundur t’u gjendeshin eshtrat, pasi një pjesë e madhe e tyre ende nuk dihet ku i kanë. Të rënët në këto varreza janë figura të njohura patriotësh, një pjesë firmëtarë e kontribues të shpalljes së pavarësisë më 1912, të Luftës së Vlorës 1920, Kongresit të Lushnjës e të tjera ngjarje me rëndësi të historisë sonë kombëtare. Por midis tyre ka edhe fëmijë, që janë vrarë si fëmijë të kundërshtarëve politikë të komunizmit dhe dëshmojnë terrorin e egër që mbizotëroi në këtë vend për 50 vjet me radhë. Shkatërrimi i varreve të viktimave të terrorit komunist sigurisht që nuk është një fenomen e lajm i ri për opinionin shqiptar, pasi ka me qindra raste që e vërtetojnë këtë sjellje barbare, që fatkeqësisht vazhdon të jetë prezente dhe aktive edhe sot. Dua të kujtoj si shembuj shumë domethënës hedhjen në erë të varrit të nënës mbretëreshë në Tiranë në vitin 1945, shkatërrimin e varrit dhe hedhjen e eshtrave në lumin Osum të patriotit firmëtarë të pavarësisë Iliaz bej Virioni në vitin 1946 në Berat, shkatërrimin e varrit dhe hedhjen e eshtrave në lumë të patër Gergj Fishtës në Shkodër. Ka edhe shumë ngjarje të tjera të ngjashme, por besoj se këto që përmenda e bëjnë të qartë traditën makabër që politika e majtë përcjell me historinë e saj dhe risjell në aktualitetin e saj sa herë vjen në pushtet. Sigurisht që kishte vite që sjellje të tilla nuk po ndodhnin dhe po krijohej ideja se edhe kjo pjesë e shoqërisë shqiptare po dilte nga shtrati i saj i barbarizmit lindor e po i drejtohej qytetërimit perëndimor, ku duket se po drejtohen shumica e shqiptarëve. Por ky optimizëm nuk ka zgajtur shumë. Në çastin e parë që u ndien në pushtet barbarët u kthyen në origjinë dhe gjëja e parë që bënë ishte dhunimi dhe shkatërrimi i varreve të kundërshtarëve politikë historikë. Urrejtja ndaj tyre nuk duket se është shuara, edhe pse i vranë, i burgosën

Nga Nebil ÇIKA e i persekutuan për 50 vjet ata dhe familjet e tyre. Dhunimi i varreve apo kufomave nuk ka qenë një zakon shqiptar. Në të gjitha kanunet apo kodet zakonore respektimi i të vdekurve, armiq apo gjakës, ka qenë i sanksionuar me ligje shumë të forta dhe shkeljet e tyre kanë qenë të patolerueshme. Respekti për të vdekurit është gjithashtu i përcaktuar edhe në librat tanë fetarë, Kuranin dhe Ungjillin, gjë që i bënte shqiptarët një komb të veçantë e të respektuar në këtë drejtim. Përkundër këtyre zakoneve e rregullave të forta të shqiptarëve, fqinjët tanë lindorë kishin për zakon, madje mburreshin me dhunimin e kufomave të armiqve. Vrasja dhe tërheqja zvarrë e trupit të vdekur të Hektorit gjatë luftës së Trojës është ngjarja më makabër në veprën e Homerit, kohë më e lavdishme historike të grekëve të vjetër, një zakon që e shfaqin hera-herës edhe grekët e rinj. Shkulja me traktor e mijëra varreve çifute në Janinë e Selanik në vitin 1944 apo shkatërrimi i një pjese të mirë të varrezave shqiptare në Çamëri, Kostur, Follorinë, Konicë pas masakrës çame etj. janë pa dyshim prova që ky zakon barabar ende vazhdon.

Sllavët e vjetër, paraardhës të serbëve, kishin zakon të pinin verë me kafkat e armiqve, trupat e të cilëve i gjymtonin e i linin pa varre pas vdekjes. Sjellja e serbëve me trupat e viktimave në Bosnjë, Kosovë etj., një pjesë e mirë e të cilëve ende nuk janë gjetur, flet sërish për ekzistencën e zakonit të vjetër sllav te serbët e sotëm, gjë kjo e njohur dhe e pranuar botërisht. Siç thashë, komunistët, si çdo gjë tjetër, e morën edhe zakonin e dhunimit të të vdekurve nga krijuesit e tyre sllavo-ortodoks. Fshehja e trupave të të vrarëve dhe lënia pa vend varri e mijëra personave të konsideruar si armiq të komunizmit, gozhdimi i kufomave apo lënia varur për disa ditë e deri te zvarritja pas makinave në rrugët e qyteteve dhe fshatrave kufitare të kufomave të djemve dhe vajzave të vrara në kufi janë masë dërrmuese provash që dëshmojnë injektimin dhe kthimin në zakon edhe të komunistëve shqiptarë të këtij zakoni barabar sllavo-ortodoks. Siç thashë në fillim, vazhdoj të këmbëngul se ky është zakon i huaj e i përbuzur nga shqiptarët, ose më mirë të themi nga pjesa dërmuese e tyre, nëse do të vazhdojmë t’i konsiderojmë ende shqiptarë komunistët. Por besoj se ata që mbartën dhe e ushtruan për 50 vjet këtë zakon sllavo-ortodoks e kanë të vështirë të heqin dorë prej tij, për të mos thënë ta harrojnë atë. E për më keq, si të gjitha zakonet, ai ka mundësi të trashëgohet nga brezi në brez, gjë që në

rastin e Mallakastrës është vërtetuar plotësisht. Trashëgimia e këtij zakoni barbar komunist besoj se është problemi më i madh në këtë çështje. Po t’i shtosh kësaj edhe heshtjen e qeverisë dhe të medieve të kontrolluara prej saj, kuptohet që këto veprime banale e barbare dhe qëllimi që i motivon ato janë të pranuara, për të mos thënë të miratuara apo të planifikuara politikisht. Para disa ditësh media e majtë bëri namin pse monumentit të një partizaneje diku në një zonë të humbur i kishin vjedhur për skrap granatën që skulptori i kishte vendosur në dorë, por nuk pashë të shkruanin qofte edhe një germë për dhunimin e varreve të firmëtarëve të pavarësisë. Dhunimi i këtyre varrezave dëshmon gjithashtu edhe hipokrizinë e qeverisë dhe të mazhorancës në përdorimin e figurës së Ismail bej Vlorës dhe patriotëve të tjerë, si në rastin e heqjes së portretit të Presidentit Nishani. Besoj se z. Rama dhe qeveria e tij e kanë detyrim zbulimin e autorëve të veprave të tilla të rënda penale edhe për qytetarë të thjeshte e jo më kur bëhet fjalë për varret e baballarëve të kombit.

Por përgjegjësi për një situatë të tillë ka edhe opozita aktuale, ishqeveria e djeshme. Sot përfaqësues të saj me të drejtë reagojnë e vendosin lule të varret e dhunuara të patriotëve antikomunistë, po nëse ajo do të kishte ndëshkuar ligjërisht autorët e barbarive sllavo- komuniste dhe autorët e tyre, ky zakon do të ishte kufizuar, në mos harruar plotësisht. Po nëse ata që i shkaktuan dhe dhunuan kufomat e patrioteve dhe varret e tyre për 50 vjet rresht nuk u hyri gjemb në këmbë për krimet e tyre, ç’farë do t’i pengojë bijtë e tyre të bëjnë të njëjtën gjë. Barbaria e Mallakastrës e vërteton më së miri këtë konkluzion. Një tjetër përgjegjësi e së djathtës zyrtare është lënia e varrezave të dëshmorëve antikomunistë në mëshirë të fatit, ndërkohë që ato të komunistëve vazhdojnë të trajtohen me madhështi e në kushte të forta sigurie. Nëse edhe këto varreza do të trajtoheshin me të njëjtin dinjitet nga shteti, do të kishin të paktën një rojë që të ndalonte dhunimin e tyre nga barbarët.

Si përfundim, dua të theksoj faktin se pavarësisht arsyeve apo përgjegjësive, barbarët janë kthyer, ose më mirë të themi instinktet e tyre vrastare janë zgjuar. “Daullja” që disa ditë më parë mbërriti në veshët tanë nga varret e dhunuara të viktimave të komunizmit në Mallakastër, është vetëm fillimi i asaj që mund të ndodhë, ndoshta vetëm një paralajmërim. Kur arrijnë të sillen kështu me të vdekurit, kushedi çfarë kanë ndër mend t’u bëjnë të gjallëve!

12

« gossip

E martë 24 shtator 2013 •

çrregullimet e ankthit, trajtimet dhe këshillat për t’u përballur me të

Çmimet “Emmy 2013” Mbrëmjen e së dielës është organizuar në Los Angeles ceremonia e 65 e çmimeve “Emmy”. Dy historitë më të mira për vitin 2013 në kategorinë e dramës dhe komedisë janë vlerësuar “Modern Family” dhe “Breaking Bad”. Cmimi për aktorin më të mirë në serialet e komedisë ka shkuar për Jim Parsons, ndërsa për serialin dramë është nderuar me çmimin e aktorit më të mirë Jeff Daniels. Parsons është ngjitur në skenë i emocionuar teksa ka marre çmimin e tretë “Emmy” gjatë karrierës së tij. “Po më pushon zemra”, ka thënë ai me shaka. “Jam me shumë fat që po marr këtë trofe”. Producenti i “Familjes Moderne” ka thënë në skenë se ky është organzimi më i trishtuar në historinë e çmimeve “Emmy”, megjithatë çmimi e ka lumturuar pa masë. Sa i takon aktoreve më të mira protagoniste në filma, Claire Danes është nderuar me çmimin e aktores më të mirë protagoniste, ndërsa Michael Douglas është vlerësuar me çmimin për aktorin më të mirë në filmin “Behind the Candelabra” në të cilin luan krah Matt Damon.

“Ky është një film i bërë nga dy duar”, ka thënë Douglas pas marrjes së çmimit duke iu referuar Damon-it. “Ky çmim na takon të dyve”, e ka mbyllur fjalimin e tij Michael Douglas.

Miley e zhgënjyer nga Liam Miley Cyrus raportohet se është më se e zemëruar me ish-të fejuarin e saj, Liam Hemsworth, pasi ky i fundit doli duke u puthur aq publikisht me të dashurën e tij të re, Eiza Gonzalez.“Ajo u ndje sikur nuk e njeh më atë. Ajo ishte e tronditur që ai doli aq publikisht me Eizan”.“Edhe më ofendues është fakti se ai ka qenë personi që ka kërkuar gjërat të jenë private, kjo është arsyeja se pse ata kurrë nuk bënin fotografi”. “Tash ai i thyen rregullat e veta. Nëse ai përpiqet ta lëndojë atë, kjo funksionon, por po ashtu e bën atë të duket hipokrit”. “Është shumë lënduese që Liam thjesht ka vazhduar tutje dhe as nuk përpiqet ta fshehë”, ka thënë burimi.

T

ë gjithë përjetojmë ankth nga momenti në moment, pasi ankthi është një emocion normal mbi të gjitha. Ne ndihemi nervozë apo ankthiozë në punë, përpara një detyre të vështirë, prezantimi etj. Por për disa, ankthi nuk është vetëm një ndjenjë apo emocion kalimtar.

Te këta persona ankthi mund të shkaktojë stres të madh dhe të afektojë aftësinë për të jetuar një jetë normale. Ky është rasti kur ankthi kthehet në një çrregullim. Ankthi mund të shkaktohet nga predispozita të brëndshme ose të jashtëme ose nga kombinimi i të dyjave. Ja cilat janë çrregullimet e ankthit: Çrregullimi i Ankthit të Përgjithsuar. Njerëzit me këtë çrregullim shqetësohen edhe kur një gjë e vogël ose anjë gjë nuk e provokon tensionin ose ankthin. Çrregullimi ObesivKompulsiv. Njerëzit me këtë çrregullim janë të mbipërfshirë nga mendime kostante ose frikëra (obsesione), të cilat shpien në sjellje rutinë (kompulsione), si një mënyrë për të përballuar obsesionet. Çrregullimet e Panikut.

Njerëzit që vuajnë nga ky çrregullim shoqërohen shpesh nga ndjenja se nga momenti në moment do të pësojnë një krizë zemre apo do t`iu merret fryma. Këto janë ndjenjat e ankthit ekstrem që sulmojnë papritur. Çrregullimet e Stresit Post Traumës. Shenjat e këtij çrregullimi shfaqen pas një ngjarjeje traumatike si dhunës fizike, mbijetesës pas një aksidenti apo katastrofave natyrale. Këta njerëz shoqërohen shpesh nga episode flash-back, që janë imazhe

të ngjarjes së ndodhur si dhe nga mendime që lidhen me ngjarjen traumatike dhe janë emocionalisht të mpirë. Çrregullimet e Ankthit Social. Ky çrregullim përfshin frikë apo shqetësime ekstreme për t`u përballur me situata të reja sociale.

Shqetësimi lidhet shpesh me frikën e të ndjerit i gjykuar nga të tjerët si dhe i t`u bërit qesharak në sytë e njerëzve.

Fobia specifike. Është një frikë intense ndaj një objekti apo situatë specifike. Intesiteti i frikës që ata ndjejnë bën që këta persona të shmangin situatat e përditshme.

Simptomat e Çrregullimeve të Ankthit

• • • •

Ndjenja frike, paniku Mendime obsesive Makthe të natës Sjellje obsesive si larja e shpeshtë e duarve • Këmbë edhe duar të dërsitura • Probleme me gjumin • Vështirësi në frymëmarrje • Nausea • Paaftësi për t`u qetësuar • Dridhje, tension muskular Diagnostikimi i çrregullimeve të ankthit bëhet në bazë të simptomave që janë presente, por nëse asnjë sëmundje fizike nuk gjendet, atëherë rasti trajtohet nga specilaistë të shëndetit mendor. Diagnoza përcaktohet nga intesiteti dhe kohëzgjatja e simptomave. Nëse jeni diagnostikuar me çrregullim të an-

kthit, ka mënyra të ndryshme për ta trajtuar, duke filluar me medikamente, psikoterapi, terapi konjitive- bihevjorale, ndryshime të dietës dhe stilit të jetës dhe terapi relaksimi.

Rekomandimi më i mirë do të ishte trajtimi me metoda natyrale si fillim.

Ja disa mënyra për ta bërë: • Ushtrime të rregullta fizike • Shmangëni ushqimet me përmbajtje kafeine • Praktikoni meditimin • Kërkoni këshillim nga specialistë Ju mund të mos jeni të aftë për të larguar plotësisht ankthin, por mund të mësoni të bashkëjetoni me të duke zvogëluar simptomat.

Katy Perry lavdëron Miley Cyrus:

Ka një zë të mrekullueshëm

K Tamara Ecclestone shtatzënë Tamara Ecclestone, vajza e miliarderit të Formula 1, Bernie Ecclestone është duke pritur fëmijën e parë. Shtatzënia vjen vetëm disa muaj pas martesës së saj me partnerin Jay Rutland në qershor. “Ndjehem aq me fat. Kurrë nuk e kam menduar se gjithë kjo do të ndodhë kaq shpejt. Është çmenduri se si jeta ec në mënyra aq të mistershme”. “Jay i do fëmijët dhe unë jam vërtet e ngazëllyer për fazën e ardhshme të lidhjes tonë. Nëna është e ngazëllyer, si edhe babai im. Atij i pëlqejnë bebet”, ka thënë ajo për revistën britanike Hello!

aty Perry ka shprehur përkrahjen për Miley Cyrus dhe mendon se ajo ka zë të mrekullueshëm. Krijuesja e hitit “Roar” është shumë e ngazëllyer për albumin e ri të 20 vjeçares e cila ka shokuar botën me performancën në videoklipin e fundit. “Unë nuk e di, ajo ka një zë të mrekullueshëm. Unë e kam dëgjuar këngën “Wrecking Ball” para se ajo të lancohej dhe unë kam folur për të shumë kohë më parë dhe kam qenë e ngazëllyer për të. Ajo ka talent dhe është e jashtëzakonshme”, ka thënë Katy.

gossip • E martë 24 shtator 2013

»

13

Rihanna

Pasuria s’ka rëndësi për

Jackman

Aktori i Hollywoodit Hugh Jackman ka thënë se familja e tij është mbi të gjitha gjërat.

Ylli i filmit “Prisoners”- i cili është i martuar me aktoren Deborra-Lee Furness- vendos jetën e tij private para karrierës së tij dhe ka insistuar se fama dhe pasuria nuk janë të rëndësishme për të. “Debs ka kurajë dhe forcë. Familja jonë është gjëja më e rëndësishme them më e rëndësishme se gjithçka tjetër”, ka thënë aktori për gazetën “Sunday Telegraph”. “Gjatë ceremonisë për Oscar (2009), kur unë vendosa dorën në zemrën time, ishte një shenjë për Debsin, që t`ia kujtojë se ajo ka rëndësi për mua ndërsa çmimet, paratë dhe fama mund të vijnë e shkojnë”, ka shtuar Jackman. “Ajo dhe fëmijët e mi janë më të rëndësishmit për mua”. Çifti adoptoi djalin Oscar, 13 dhe tetëvjeçaren Ava- kur zbuluan se ata nuk mund të kishin fëmijët e tyre biologjik ndërsa aktori 44-vjeçar ka pranuar se rruga për t`u bërë prind ishte e vështirë. “Ishte e dhimbshme... Derisa provonim të bënim fëmijë ishte e mrekullueshme por kur e ndjeni se kjo nuk do të ndodhë atëherë ndjehesh shumë keq”. “Ne planifikonim dhe shpresonim që të kishim edhe fëmijë të adoptuar edhe biologjik.

Por zbuluam se ne nuk mund të kishim fëmijë biologjik”, është shprehur Jackman.

protagoniste në garën e Formula 1 Motrat Kardashian, seksi në Las Vegas Motrat Kardashian, Klhoe, Kourtney, Kendall dhe Kylie kanë udhëtuar me një avion privat drejt Las Vegasit për të qenë në festivalin e muzikës “iHeart Radio Music Festival” ditën e djeshme. Khloe Kardashian në këtë mënyrë është larguar për pak nga problemet e saj në çift me partnerin Lamar Odom për të shijuar tingujt e muzikës me motrat bukuroshe. Vajzat e famshme të ekranit janë dukur në formë mjaft të mirë dhe të veshura bukur secila në stilin e tyre. Khloe ka rënë në sy për format e saj bombastike me një veshje lëkure, ndërsa Kendall ekspozoi format e saj prej modeleje me një palë pantallona të shkurtra.

I

shte një fundjavë e mbushur me makina të shpejta dhe luks në Singapor pasi në cirkuitin Marina Bay u zhvillua gara e Formulës 1. Kur gjithçka mbaroi dhe pilotët u larguan nga pista, ishte Rihanna ajo që mori në dorë zbavitjen e publikut që pa një garë të dominuar nga fillimi në fund nga Vettel. Këngëtarja 25-vjeçare plotësoi performancën e saj me lëvizje provokuese dhe veshje ekstravagante. Rihanna aktualisht ndodhet në Azi për turin e saj botëror dhe në Tajlandë përfitoi për të bërë disa foto nga ato që duan fansat e saj meshkuj.

Karrueche Tran mahnit plazhin e “Miamit”

Catherine Zeta Jones shkëlqen në tapetin e kuq Pas ndarjes nga burri, aktorja Catherine Zeta Jones duket se e ka marrë veten shpejtë dhe nuk duket aspak e mërzitur. 42 vjeçarja është parë në tapetin e kuq, në një ceremoni në Hollywood, ndërsa dukej rrezëllitëse.

Është e sigurt se ajo të dielën, i dëshmoi këngëtarës së “Diamonds” se nuk është e vetmja që mund të gëzojë vëmendje me një bikini të vockël. Karrueche Tran tregoi figurën e saj dinjitoze prej vogëlusheje, në një bikini polka, teksa ajo mahniti në plazh në Miami, Florida. Duke treguar trupin e palestruar dhe joshës, modelja trgoi tatuazhet me forma të çuditshme që ka në trup, një ngjashmëri kjo me rivalen e saj në dashuri, Rihannan. Edhe pse ajo nuk u shoqërua nga i dashuri 24-vjecar Chris Brown, 25-vjecarja modele nuk e la pas argëtimin pafund me një grup miqsh.

14

« bota

E martë 24 shtator 2013 •

GJERMANI/ FITORJA E MERKEL

Për vazhdimësinë, por në tjetër kontekst Bonusi si kancelare i Angela Merkelit ishte i paarritshëm - dhe partia e saj, CDU, përfitoi nga reputacioni i kandidates kryesore. CDU-ja arriti fitoren më të madhe në zgjedhje që prej dy dekadash! Rezultati zgjedhor solli edhe një rënie historike të partnerit të vogël në qeveri: FDP-ja, e cila katër vjet më parë hyri në qeveri me rezultatin e saj më të lartë zgjedhor prej 14 për qind, nuk arrin të hyjë në Bundestag Ute Schaeffer

K

ancelarja mund të qëndrojë në post. Por qeveria e udhëhequr nga ajo do të ndryshojë. Detyra për krijimin e qeverisë i mbetet Angela Merkelit, Unioni i saj CDU/CSU fitoi 42 për qind të votave dhe është partia më e fortë në Parlamentin gjerman. Por CDU e ka humbur partnerin e saj liberal. Gjermania me sa duket do të qeveriset në katër vitet e ardhshme - ose nga një koalicion mes kristiandemokratëve dhe socialdemokratëve, ose vetëm nga kristiandemokratët. Bonusi si kancelare i Angela Merkelit ishte i paarritshëm - dhe partia e saj, CDU, përfitoi nga reputacioni i kandidates kryesore.

CDU-ja arriti fitoren më të madhe në zgjedhje që prej dy dekadash! Rezultati zgjedhor solli edhe një rënie historike të partnerit të vogël në qeveri: FDP-ja, e cila katër vjet më parë hyri në qeveri me rezultatin e saj më të lartë zgjedhor prej 14 për qind, nuk arrin të hyjë në Bundestag.

Një humbje absolute për partinë dhe një pikë e vërtetë kthese në peisazhin politik në Gjermani, për shkak se liberalët kanë qenë të përfaqësuar që nga themelimi i Republikës Federale Gjermane në vitin 1949 në Bundestag.

Me sa duket sukseset e qeverisë së koalicionit janë parë si sukses i Kancelares: Gjermania ka normën më të ulët të papunësisë në Evropë, një rritje solide ekonomike, nivel të ulët borxhi.

Dhe të gjitha këto pa shtërngesa të vërteta për shumicën e gjermanëve.

Kjo i ka bindur votuesit.

Ata donin vazhdimësinë, stabilitetin dhe sigurinë dhe këto i lidhin me Angela Merkelin. Pas tetë vjetësh në post ajo është vërtet një politikane me pushtet.

Ajo i ka bllokuar në mënyrë konsekuente temat qendrore të opozitës: më tepër drejtësi sociale, lehtësi për familjet, heqja e shërbimit ushtarak të detyrueshëm, mosndërhyrje në Libi apo Siri, inicimi i transformimit në fushën e energjisë.

Qeveria e koalicionit e katër viteve të kaluara ishte vërtetë një koalicion konservator në letër, por në shumë çështje ajo ndoqi një politikë socialdemokrate e nganjëherë madje edhe të gjelbër.

Pragmatizëm i pastër: ky është parimi Merkel, dhe ky pëlqehet nga populli!

Për Merkelin - dhe padyshim edhe për mbështetësit e saj - vazhdimi i veprimtarisë politike në një koalicion të madh nuk do të jetë problem. Përkundrazi së bashku me socialdemokratët me siguri do të jetë më e lehtë për të përballuar rezistencën në Këshillin e Federatës që dominohet prej SPD-së dhe Të Gjelbërve. Aktualisht ky institucion ku përfaqësohen landet gjermane, bllokon ligje të rëndësishme.

Erozion Peizazhi politik i Gjermanisë po ndryshon.

Koordinatat janë zhvendosur. SPD dhe Të Gjelbërit nuk mund të jenë të kënaqur me rezultatin e tyre. Megjithë shtimin e dukshëm të simpatisë për kandidatin kryesor të SPD-së Peer Steinbrück në javët e fundit të fushatës zgjedhore, partia arriti të fitonte vetëm tre për qind më

tepër vota, gjithësej 26 për qind. Kjo shifër është më e ulët nga sa shpresonte SPD-ja. Partia Socialdemokrate është duke luftuar për statusin e saj si një parti popullore. Kjo lidhet pjesërisht me faktin se temat socialdemokrate u përvetësuan nga politika e Kancelares. Dhe nga ana tjetër se SPD-ja vetë nuk mundi të tregohej bindëse.

Një çerek shekulli pas ribashkimit të Gjermanisë partia E Majta - partia pasardhëse e ish-Partisë së Bashkuar Socialiste të Gjermanisë (SED) të RDGJ-së - është bërë partia e tretë më e madhe në vend. Partitë e vogla, para së gjithash “Alternativa për Gjermaninë”, tregoi profil të qartë. Kjo parti, e cila është skeptike ndaj euros mori votat e votuesve protestues, atyre të paorientuar dhe të të zhgënjyerve nga të gjitha kampet politike.

Balanca e pushtetit ka ndryshuar tërësisht.

Por pse ndodh kështu? Shumë parti, sidomos Të Gjelbrit dhe Liberalët ishin të preokupuar kryesisht me veten. Për diskutime vanitoze dhe anti-tema si rritja e taksave - votuesit nuk kanë mirëkuptim. Lufta elektorale u zhvillua pa pasione të mëdha dhe polemika. Një efekt i kësaj politike të butë, me pak dallime ishte se një e treta e votuesve nuk e dinte as pak para zgjedhjeve, se për cilën parti do të votonte. Kancelarja dhe opozita e prezantuan politikën e tyre si shërbim ndaj votuesve. Në vend të debateve politike pati reklama për produktin politik.

Kjo nuk është një prirje që prek vetëm Gjermaninë: megjithatë politika sot është edhe më pak politike se sa në të kaluarën.

Gjermania në vitin 2013 ka zënë vend në zonën e rehatit! Si “Zgjedhje që vendosin për Evropën”, u konsideruan zgjedhjet në vendet në krizë dhe vendet fqinje të Gjermanisë. Shumë nga fqinjët tanë presin një kurs më të moderuar, më pak të ashpër në menaxhimin e krizës financiare, në rast se Gjermania do të qeveriset nga një koalicion i madh. Por këto ishin edhe zgjedhje që vendosin për çështje të rëndësishme për të ardhmen në Gjermani. Si do të sigurohen pensionet në Gjermani me popullsinë në plakje? Si do të financohet kthesa në fushën e energjisë? Ç’qëndrim do të mbajë Gjermania ndaj krizës Siri? Dhe cili është - përtej menaxhimit të pastër të krizave - vizioni ynë i vërtetë politik për një Evropë të zgjeruar? Këtu prej Gjermanisë kërkohet politikisht shumë më tepër se sa duan të besojnë udhëheqësit politikë. Gjermania - ekonomia më e madhe e Evropës dhe e katërta më e madhe në botë - kërkon komoditetin dhe merret me veten. Gjithësesi me shumë sukses.

Detyra e politikës është të tërheqë vëmendjen e votuesve dhe të jo-votuesve për këto çështje dhe t’i ftojë për të diskutuar dhe menduar. Demokracia është gjithmonë negocim kompromisesh të reja. Këto sikurse dihet nisen nga pozicione të ndryshme dhe janë rezultat i një debati. Politika duhet të bëhet përsëri politike, kështu mendoj unë. Jo vetëm administrimi politik i Gjermanisë, por formësimi - kjo është detyra për qeverinë e re, për përbërjen e së cilës do të negociohet ditët e ardhshme.

SOCIALDEMOKRATET

Zhgënjim i të humburve Ashtu si pritej, rezultatet e votimit nuk mjaftojnë për një koalicion qeverisës të socialdemokratëve me ekologjistët. Por partia mund të ketë tani si objektiv pjesëmarrjen në një koalicion të madh ritej, ose të paktën shpresohej për më P shumë. Kandidati social-

demokrat për kancelar Peer Steinbrück kandidoi për të zëvendësuar Angela Merkelin dhe të krijonte qeverinë së bashku me ekologjistët (Bündnis 90/Die Grünen).

Por nga ky objektiv socialdemokratët janë shumë larg. Partia arriti të shënojë vetëm një rritje të lehtë të numrit të votave prej 3 për qind. Në zhgënjimin për rezultatin e vet, përzihet megjithatë kënaqëisa për humbjen e liberalëve (FDP) të cilët nuk arritën pragun prej 5 për qind për të hyrë në Parlament. Kështu koalicioni konservatoro-liberal nuk u rizgjodh. Në qendrën e socialdemokratëve, pallatin Willy-Brandt, shpërthyen brohoritje frenetike kur u bë e ditur humbja e FDP-së.

Kandidati socialdemokrat për kancelar Steinbrück dhe kryetari i SPD-së, Gabriel.

Kandidati socialdemokrat për kancelar Steinbrück dhe kryetari i SPD-së, Gabriel.

Tani socialdemokratët do të konsultohen nëse do të hyjnë në një koalicion të madh me kristiandemokratët. At-

mosfera në SPD ishte qysh para ditës së zgjedhjeve pozitive ndaj kësaj pyetjeje: socialdemokratët nuk do ta refuzojnë mandatin e dhënë nga zgjedhësit dhe do të formojnë përsëri një qeveri me Unionin Kristiandemokrat/Kristiansocial.

Por kandidati socialdemokrat për kancelar Peer Steinbrück, nuk është i gatshëm të marrë post ministri në një koalicion të tillë.

“Unë dua të jem kancelar në krye të një koalicioni mes socialdemokratëve dhe ekologjistëve”, tha ai për “Bild am Sonntag”. “Për kabinetin e një koalicioni të madh nuk do të isha në dispozicion.” Në të njëjtën kohë ai nënvizoi se edhe në rast humbjeje do të vazhdojë të luajë një rol drejtues në SPD. Se cili do të jetë ky rol do të varej nga rezultati i zgjedhjeve.

Ndoshta ai do të drejtojë negociatat me Merkelin për krijimin e qeverisë.

Në koalicionin e madh që qeverisi në Gjermani nga 2005 deri 2009 Steinbrück ishte ministër i Financave.

Raporti i tij me Kancelaren Angela Merkel konsiderohej

në atë kohë si plot besim dhe konstruktiv. Së bashku atyre iu desh të përballonin fillimin e krizës financiare. E paharruar është dita kur në një paraqitje dramatike në televizion, ata u premtuan gjermanëve se kursimet e tyre do të ishin të sigurta.

Kandidati i SPD-së për kancelar luftoi deri në fund.

Ai nuk u dekurajua nga rezultatet e pavaforshme të sondazheve për partinë e tij.

Në ditët e fundit para zgjedhjeve ai dukej mjaft komfortabël në rolin e sfiduesit të Merkelit. Me shumë shpirt luftarak dhe energji kreu një program elektoral të ngjeshur me fjalime publike dhe paraqitje të shumta në televizion. Në duelin televiziv me Kancelaren Merkel mori jehonë pozitive nga shikuesit. Në finish të garës, dukej se ishin harruar thuajse plotësisht disa nga gafat e fillimit të kandidaturës. Duke hedhur votën të dielën në një qendër votimi në Bonn, ku jeton me bashkëshorten, Steinbrück tha se fushata i kishte falur shumë kënaqësi.

SPD qe në gjendje të profilizohej qartë kohët e fundit, tha Steinbrück.

bota • E martë 24 shtator 2013

Por pavarësisht se çfarë qeverie do të formohet, Parisi pret që marrëdhëniet francezo-gjermane të bëhen më të thjeshta. Mediet dhe opinioni publik në Francë e kanë ndjekur me shumë vëmendje fushatën elektorale. Angela Merkel vlerësohet si kryetare qeverie pasi ajo mishëron suksesin gjerman.

Nëse do të kishin votuar francezët ata do ta kishin zgjedhur me shumicë Merkelin.

Por mundësia e një koalicioni të madh i habit francezët

MARREDHENIET PAS ZGJEDHJEVE dhe në vende të tjera evropiane, zgjedhjet për Parlamentin federal në Gjermani janë E ndjekur me vëmendje. Kush qeveris në Ber-

lin, përcakton në masë të madhe politikën e Evropës. Nicolas Barotte, korrespondent në Berlin i gazetës konservatore franceze “Figaro”, shkruan: “ Presidenti socialist i Francës François Hollande kishte pak shpresa për një fitore të socialdemokratëve gjermanë (SPD).

Për të zgjidhja më e mirë do të ishte tani një koalicion i madh. Franca shpreson në më shumë konsum në Gjermani dhe një zbutje të pozicionit gjerman, sa i takon politikës së rritjes ekonomike në Evropë. Por pavarësisht se çfarë qeverie do të formohet, Parisi pret që marrëdhëniet francezo-gjermane të bëhen më të thjeshta. Mediet dhe opinioni publik në Francë e kanë ndjekur me shumë vëmendje fushatën elektorale. Angela Merkel vlerësohet si kryetare qeverie pasi ajo mishëron suksesin gjerman. Nëse do të kishin votuar francezët ata do ta kishin zgjedhur me shumicë Merkelin. Por mundësia e një koalicioni të madh i habit francezët. Në Francë dallimet mes kampit të majtë dhe atij të djathtë janë shumë më të mëdha. Një koalicion i madh do të ishte i pamundur në Francë”.

Gazetari i lirë Janis Papadimitriu ka mbledhur në Athinë zërat nga Greqia: “Një skenar i mirë për Greqinë do të ishte një koalicion i madh, është i mendimit kanali kryesor televiziv grek Mega Channel. Këtë e kishin konfirmuar për televizionin edhe përfaqësues të Ministrisë së Financave në Athinë. Kokëçarje u shkakton gazetarëve grekë ngritja e papritur e fortë e euroskeptikëve të partisë “’Alternativa për Gjermaninë”.

Mega Channel e cilëson atë si parti të ekstremit të djathtë. Tasos Teloglou nga kanali STAR e sheh gjithashtu pozitive për Greqinë mundësinë një koalicioni të madh, pasi socialdemokratët tradicionalisht ‘angazhohen për forcimin e kërkesës së brendshme në BE’, nga e cila do të përfitonin vendet me borxhe në jug të Evropës. Korrespondenti në Bruksel i kanalit televiziv, Thanos Atha-

Po tani, me Evropën?

nasiu, është i mendimit se tani është hapur rruga për një rikapitalizim të bankave greke nga mekanizmi i BE-së për shpëtimin e euros Asnjëherë më parë nuk janë ndjekur zgjedhjet në Gjermani me aq vëmendje sa këtë herë. ‘Gjermanët votojnë, Evropa është në pritje’, titullonte të dielën e zgjedhjeve një nga gazetat kryesore greke Kathimerini. Në disa raste shprehet frika se qeveria e re Gjermane mund t’a linte në baltë Greqinë. Ish presidenti i Parlamentit Evropian Hans-Gert-Pöttering, përpiqet megjithatë të qetësojë: Berlini do të vazhdojë të mbështesë Greqinë, siguron politikani në një intervistë me Kathimerinin.

Flaminia Bussotti nga agjencia italiane e lajmeve ANSA, mendon: “Zgjedhjet parlamentare në Gjermani u ndoqën me vëmendje edhe në Itali të madhe, ashtu si në gjithë Evropën: mediet, politikanët, por edhe njerëzit e thjeshtë donin të dinin se nga kush dhe si do të qeveriset Gjermania. Ata e dinë se shumë nga ajo çka ndodh në Itali, nuk vendoset në Romë ose jo vetëm në Romë,

por edhe në Bruksel dhe Berlin. Edhe pse ndoshta jo me të njëjtën forcë si në Greqi, në Itali është i përhapur opinioni se Gjermania është përgjegjëse për programet e rrepta të kursimit, për paralizimin e ekonomisë që ka si pasojë rritjen e papunësisë. Muajt e fundit ka pasur disa shprehje pakënaqësie në popull, të shoqëruara nga fenomene populiste, të cilat ndërkohë falë Zotit janë qetësuar.

Në Itali nuk mbizotërojnë ndjenja antigjermane, por zërat kritikë dëgjohen mirë. Nga konstelacionet e mundshme për qeverinë e ardhshme gjermane, Italia konsideron një koalicion të madh si alternativën më të mirë për Evropën dhe Italinë. Theksi do të vihej atëherë më shumë tek rritja se sa tek konsolidimi i buxhetit dhe kjo do të thoshte më shumë frymëmarrje për ekonominë. Përpjekjet për reforma dhe kursime, do të vazhdonin megjithatë, thonë të gjithë politikanët drejtues. Nëse u beson opinionistëve këtu, qeveria e ardhshme Merkel do të përqendrohet patjetër më shumë se deri tani tek rritja.

Kjo pritet me tension në Itali”. Frank Vermeulen nga gazeta holandeze “NRC Handelsblad”, ka vrarë mendjen për konstelacionet e mundshme politike në Gjermani: “Një koalicion i madh do t’i bënte këto zgjedhje më të mërzitshmet që prej fundit të Luftës së Dytë Botërore. Nga ana tjetër duket se ka disa lëvizje të zgjedhësve në skajet e politikës.

Nëse liberalët (FDP) zëvendësohen nga konservatorët skeptikë ndaj euros (AfD), ky do të ishte një zhvillim pozitiv, pasi kështu në Parlament do të përfaqësohej qytetari i zemëruar.

Disavantazhi do të ishte një periudhë më e paqendrueshme në demokracinë gjermane.

Por nëse Merkel do të arrinte shumicën absolute, vendi më i rëndësishëm në qendër të Evropës do të qeverisej nga një lëvizje e vetme politike. Kjo do t’i bënte të mendoheshin Gjermaninë dhe pjesën tjetër të Evropës”.

»

15

GJERMANI / ZGJEDHJET

Rënia e dhimbshme e liberalëve jë rënie kaq e thellë, kaq e dhimbshme. Është “ora më e hidhur për FDP”, tha Christian Lindner i liberalëve gjerN manë (FDP), pasi u publikuan rezultatet e para. Rezultati

zyrtar: 4,8 për qind. Një humbje prej rreth 10 për qind. Për herë të parë që prej vitit 1949, partia e tij nuk merr asnjë vend në Bundestag. Lindner, kryetar i FDP-së në landin Nordrhein-Westfalen, zakonisht një orator elokuent dhe që rrezaton vetëbesim, e përballoi me vështirësi dhe shprehje të ngurta intervistën e parë në televizion të dielën në mbrëmje (22.09.). Kjo është fytyra e zhgënjimit.

Para së gjithash sepse në zgjedhjet e kaluara parlamentare 2009, FDP kishte shënuar rezultatin e saj më të mirë: 14,6 për qind. Po tani? Një rënie e pashembullt, nga rezultat rekord në humbje rekord. “Ishte fatura për politikën e bërë prej FDP-së”, thotë politologu Ulrich von Alemann.

“Liberalët kanë bërë gabime në politikën, programin dhe fushatën e tyre elektorale, por edhe në zgjedhjen e personave drejtues”.

Katër vjet zgjat një legjislaturë në Gjemani, për FDP-në këto ishin katër vite ngjitjeje dhe rënieje. Rënia filloi direkt para zgjedhjeve: nën trysninë e liberalëve dhe kristiansocialëve (CSU), qeveria vendosi të ulë TVSH-në për fjetjet në hotel. Thuajse në të njëjtën kohë u bë publik një donacion milionësh i një sipërmarrje hotelesh për FDP-në. “FDP u perceptua menjëherë si parti klienteliste, si parti interesash, që synon t’ua bëjë jetën më të lehtë taksapaguesve të mëdhenj”, thotë Alemann. Kësaj iu shtuan edhe zënkat në gjirin e partisë: Guido Westerwelle-s, iu desh të jepte dorëheqjen në 2011 nga postet e zv/kancelarit dhe kryetarit të partisë, ndër të tjera për shkak të vlerave në rënie të popullaritetit.

Por edhe nën drejtimin e kryetarit të ri të partisë Philipp Rösler, tendenca e rënies vazhdoi. Pikën më të ulët partia e arriti në 2012 në zgjedhjet për parlamentin e landit të Zarës: 1,2 për qind, rezultati më i dobët i liberalëve në një land perëndimor që prej themelimit të partisë.

Rezultate të mira pati para së gjithash kur kandidatët në nivel landi u distancuan nga partia në rang federate: Christian Lindner për shembull në Nordrhein-Westfalen, i cili mori 8,6 për qind në zgjedhjet për parlamentin e landit.

Ose Wolfgang Kubicki në veri të Gjermanisë në SchlesëigHolstein me 8,2 për qind. Lindner-in dhe Kubicki-n i ndihmoi profili i tyre, gjë që mungonte në nivel federate. Për ministrin e Jashtëm Guido Westerwelle ka kritika se është rritur në post. “Por në politikën e jashtme nuk mund të thuash se Westerwelle ka arritur këtë apo atë”, kritikon politologu von Alemann. Megjithatë, FDP ka përvojë në qeverisje. Asnjë parti tjetër në Gjermani nuk ka qenë aq gjatë e përfshirë në qeverisje sa ajo: para 64 vjetësh në Republikën Federale u mbajtën zgjedhjet e para. FDP ka qenë që atëherë gjithsej 52 vjet në qeveri. Edhe vetë partia e Kancelares Merkel, Unioni Kristiandemokrat-Kristiansocial (CDU/CSU), në total ka vetëm 44 vjet qeverisje. Nga 1969 deri 1998 liberalët kanë qeverisur pa ndërprerje me partnerë të ndryshëm: fillimisht me socialdemokratët (SPD) dhe pastaj me Unionin (CDU/CSU). Asnjë parti nuk ka qenë më gjatë pa ndërprerje në pushtet. Por FDP ishte vazhdimisht partneri i vogël.

Dhe kjo u bë pjesë e problemit: “Forca e Merkelit u kthye në dënimin e FDP-së. Për përmasat e humbjes kanë përgjegjësi në radhë të parë Kancelarja dhe Unioni”, thotë von Alemann. Suksesi elektoral në 2009 u bazua para së gjithash tek zgjedhësit që ndryshojnë. Ata ishin të zhgënjyer nga ish-koalicioni i madh mes konservatorëve dhe socialdemokratëve, veçanërisht nga CDU. Tani ata kanë gjetur tjetër destinacion. Por që FDP nuk kaloi pragun për të hyrë në Bundestag, sipas mendimit të politigolut, u kushtëzua nga dikush tjetër: “Pa partinë ‘Alternativa për Gjermaninë’ (AfD), FDP do të kishte hyrë me siguri në Parlament”.

Sinjale për daljen e mundshme të FDP-së u dhanë që në sondazhet para zgjedhjeve: herë 4 për qind, herë 6 për qind, gjithnjë rezultat i ngushtë. Dhe pastaj një javë para zgjedhjeve për Bundestagun, qytetarët në Bavari nuk i dhanë FDPsë votat e mjaftueshme për të hyrë në parlamentin e landit.

Aktualisht FDP është e përfaqësuar në vetëm tetë nga 16 parlamentet e landeve dhe vetëm në një land merr pjesë në qeveri. Koha për të dhënë lamtumirën? Jo, thotë politologu Ulrich von Alemann: “FDP është këmbëngulëse. FDP ka një histori të madhe. Ajo ka mbajtës mandatesh kudo, edhe në komuna. Ajo ka rrënjë solide në shoqëri, në opinion dhe për këtë arsye ky nuk është fundi i FDP-së”. Por krahët e ndryshëm të partisë duhet të lidhen përsëri qartë dhe besueshëm me njëri-tjetrin. Njeriu i duhur për këtë është ndoshta Christian Lindner, ish sekretari i përgjithshëm.

Humbja është kaq e thellë, tha ai të dielën në mbrëmje: “Nga nesër FDP duhet të rikonceptohet”. Rindërtimi do të jetë i mundimshëm, por për këtë liberalët do të kenë katër vjet kohë, deri në zgjedhjet e ardhshme për Bundestagun.

16

« UNIVERSITETET

UNIVERSITETET NË VENDIN TONË DO T’I NËNSHTROHEN RIAKREDITIMIT

Siguri për diplomat e studentëve Do të testohen universitet private dhe ato publike për çdo degë Erta Bode Universitetet publike dhe private do ta nisin nga e para procesin e akreditimit. Pavarësisht se një pjesë e madhe e tyre e kanë kryer këtë proces në ciklet e tyre të studimit bahcelor dhe master, do t’i nënshtrohen sërish një rivlerësimi.

Burime zyrtare pranë Ministrisë së Arsimit bëjnë me dije se zyrtarët e rinj kanë vendosur që ta rikthejnë procesin nga e para dhe të ketë një rivlerësim edhe të atyre universiteteve që mendonin se i kishin kaluar të gjitha kontrollet.

Ministria shumë shpejt do të nisë auditin për institucionet e arsimit të lartë publik e privat, por ende nuk bëhen të ditura detajet nëse do të jetë Agjencia Publike e Akreditimit apo do të jenë ekspertë të huaj që do të bëjnë rivlerësimin. Në fakt, në bazë të të dhënave më të fundit të Agjencisë Publike të Akreditimit të Institucioneve të Arsimit të Lartë raportohet se pjesa më e madhe e universiteteve Inst. i Arsimit të Lartë Universiteti “Aldent” Universiteti “Aldent” Universiteti “Aldent” Universiteti “Aldent” Universiteti “Aldent” IALP “Shkolla e Lartë Amerikane e Tiranës IALP “Shkolla e Lartë Amerikane e Tiranës IALP “Shkolla e Lartë Amerikane e Tiranës IALP “Shkolla e Lartë Amerikane e Tiranës IALP “Shkolla e Lartë Amerikane e Tiranës IALP “Shkolla e Lartë Amerikane e Tiranës IALP “Shkolla e Lartë Amerikane e Tiranës IALP “Shkolla e Lartë Amerikane e Tiranës IALP “Shkolla e Lartë Amerikane e Tiranës IALP “Shkolla e Lartë Amerikane e Tiranës Shkolla e Lartë Private e Edukimit Shkolla e Lartë Private e Edukimit SHLP “Logos” SHLP “Logos” SHLP “Logos” SHLP “Logos” SHLP “Logos” IALP “Shkolla e Larte “Epoka” IALP “Shkolla e Larte “Epoka” IALP “Shkolla e Larte “Epoka” IALP “Shkolla e Larte “Epoka” IALP “Shkolla e Larte “Epoka” IALP “Shkolla e Larte “Epoka” IALP “Shkolla e Larte “Epoka” IALP “Shkolla e Larte “Epoka” IALP “Shkolla e Larte “Epoka” IALP “Shkolla e Larte “Epoka” IALP “Shkolla e Larte “Epoka” IALP “Shkolla e Larte “Epoka” IALP “Shkolla e Larte “Epoka” IALP “Shkolla e Larte “Epoka” IALP “Shkolla e Larte “Epoka” IALP “Shkolla e Larte “Epoka” IALP “Shkolla e Larte “Epoka” IALP “Shkolla e Larte “Epoka” IALP “Shkolla e Larte “Epoka” IALP “Shkolla e Larte “Epoka” ShLUJ “Illyria” ShLUJ “Illyria” ShLUJ “Illyria” ShLUJ “Illyria” ShLUJ “Illyria” ShLUJ “Illyria” ShLUJ “Illyria” ShLUJ “Illyria” ShLUJ “Illyria” ShLUJ “Illyria” ShLUJ “Illyria” ShLUJ “Illyria” ShLUJ “Illyria” ShLUJ “Illyria” ShLUJ “Illyria” ShLUJ “Illyria” ShLUJ “Illyria” IPAL “ISSAT” IPAL “ISSAT” IPAL “ISSAT” IPAL “ISSAT” IPAL “ISSAT” IPAL “ISSAT” SHLUJ “Justicia” SHLUJ “Justicia” SHLUJ “Justiniani I” SHLUJ “Justiniani I” SHLUJ “Justiniani I” SHLUJ “Justiniani I” SHLUJ “Justiniani I” SHLUJ “Justiniani I” SHLUJ “Universiteti Kristal” SHLUJ “Universiteti Kristal” SHLUJ “Universiteti Kristal” SHLUJ “Universiteti Kristal” SHLUJ “Universiteti Kristal”

private e kanë përfunduar akreditimin e programeve që vënë në dispozicion të studentëve, ndërkohë që nga universitetet publike vetëm Universiteti Ushtarak “Skënderbej” është akredituar dhe në këtë poçes është dhe ai Politeknik, që pritet ta mbyllë në tetor. Por me zhvillimet e fundit, ku rregullat pritet të ndryshojnë nga Ministria e Arsimit, edhe këto universitete do t’i nënshtrohen procesit nga e para. Kjo për studentët do të ofrojë diploma më të besueshme në tregun e punës dhe më cilësore, pasi sitës së kontrolleve do t’i mbijetojnë universitetet më të mira. Ndërkohë për universitetet kjo reformë e re që pritet të nisë në muajt në vazhdim, sjell edhe humbje të mëdha financiare, pasi ato që kanë mbaruar akreditimin dhe e konsideronin një poçes të përfunduar do t’u duhet të paguajnë sërish një kosto prej disa mijëra eurosh për të rimarrë vlerësimin e për të qenë sa më denjësisht në sistem arsimor.

Programe studimi Infermieri e pergjithshme Stomatologji Laborant dentar Fizioterapi Farmaci Infermieri Teknik farmacist Teknik imazherie Teknik laboratori Fizioterapi Drejtësi Jurist / specialist ndërmarrjeje Administrim biznesi Financë - bankë Stomatologji Menaxhim dhe administrim i arsimit Shkenca e edukimit Menaxhim turizmi Teknik i lartë laboratorësh mjekësorë Menaxhim biznesi Informatikë e zbatuar Financë - kontabilitet Inxhinieri ndërtimi Arkitekture Inxhinieri kompjuterike Ekonomik Financë bankë Administrim biznesi Shkenca politike e marrëdhënie ndërkombëtare Financë bankë Inxhinieri kompjuterike Studime europiane Inxhinieri ndërtimi/inxhinieri e strukturave të ndërtimit Inxhinieri ndërtimi/menaxhim i ndërtimeve Arkitekturë Administrim biznesi Financë bankë Inxhinieri kompjuterike Inxhinieri ndërtimi Arkitekturë Administrim biznesi Menaxhim biznesi / Menaxhim arsimi Drejtësi / E drejte penale Drejtësi / E drejte publike Drejtësi / E drejte civile Shkenca politike Drejtesi: 4 vite akademike Financë kontabilitet Administrim biznesi E drejtë civile / E drejtë familjare E drejtë civile / E drejtë kontraktore E drejtë civile / E drejtë tregtare E drejtë publike / E drejtë administrative E drejtë publike /Organizimi dhe funksionimi i shtetit E drejtë penale / Krimet kundër pasurisë E drejtë penale / Krimet kundër shtetit Marrëdhënie ndërkombëtare Administrim biznesi Menaxhim bankar E drejte ndërkombëtare Studime europiane e diplomaci Menaxhim biznesi Finance kontabilitet Menaxhim shëndetsor Psikologji sociale dhe e komunikimit Drejtësi Drejtësi Drejtësi (3 & 4 vjecare) Drejtësi Shkenca juridike e penale E drejtë publike E drejtë civile Diplomaci Drejtësi Farmaci Financë Menaxhim biznesi Elektronikë

E martë 24 shtator 2013 • SHLUJ “Universiteti Kristal” Shëndet publik dhe menaxhim spitalor SHLUJ “Universiteti Kristal” Financë SHLUJ “Universiteti Kristal” Informatikë SHLUJ “Universiteti Kristal” Infermieri SHLUJ “Universiteti Kristal” Marrëdhënie ndërkombëtare SHLUJ “Universiteti Kristal” Shkenca komunikimi SHLUJ “Universiteti Kristal” Teknologji informacioni SHLUJ “Universiteti Kristal” Administrim publik SHLUJ “Universiteti Kristal” Sociologji SHLUJ “Universiteti Kristal” Psikologji pune SHLUJ “Universiteti Kristal” Psikologji shkollore SHLUJ “Universiteti Kristal” Stomatologji SHLUJ “Universiteti Kristal” E drejtë civile SHLUJ “Universiteti Kristal” E drejtë publike SHLUJ “Universiteti Kristal” E drejtë penale SHLUJ “Universiteti Kristal” Mësuesi për Arsimin Fillor SHLUJ “Universiteti Kristal” Marrëdhënie ndërkombëtare SHLUJ “Universiteti Kristal” Edukim SHLUJ “Universiteti Kristal” Shëndet publik SHLUJ “Universiteti Kristal” Shëndet publik dhe menaxhim spitalor SHLUJ “Universiteti Kristal” Menaxhim në shëndetin publik SHLUJ “Universiteti Kristal” Art vokal / Kanto klasike SHLUJ “Universiteti Kristal” Art vokal / Kanto moderne SHLUJ “Universiteti Kristal” Kitarë SHLUJ “Universiteti Kristal” Fizarmonikë SHLUJ “Universiteti Kristal” Instrumente fryme / Flaut SHLUJ “Universiteti Kristal” Instrumente fryme / Oboe SHLUJ “Universiteti Kristal” Instrumente fryme / Klarinetë SHLUJ “Universiteti Kristal” Instrumente fryme / Trombë SHLUJ “Universiteti Kristal” Instrumente fryme / Korno SHLUJ “Universiteti Kristal” Instrumente fryme / Trombonë SHLUJ “Universiteti Kristal” Instrumente fryme / Tuba SHLUJ “Universiteti Kristal” Instrumente fryme / Saksofon SHLUJ “Universiteti Kristal” Instrumente fryme / Korno angleze SHLUJ “Universiteti Kristal” Piano SHLUJ “Universiteti Kristal” Kompozicion SHLUJ “Universiteti Kristal” Dirigjim SHLUJ “Universiteti Kristal” Perkursion SHLUJ “Universiteti Kristal” Harqe / violine, viole, violoncel, kontrabas SHLUJ “Universiteti Kristal” Pikturë SHLUJ “Universiteti Kristal” Administrim publik SHLUJ “Universiteti Kristal” Menaxhim biznesi SHLUJ “Universiteti Kristal” Financë - kontabilitet SHLUJ “Universiteti Kristal” Fizioterapi SHLUJ “Universiteti Kristal” Imazheri dhe radioterapi SHLUJ “Universiteti Kristal” Muzikologji SHLUJ “Universiteti Kristal” Psikologji këshillimi klinik SHLUJ “Luarasi” Drejtësi SHLUJ “Luarasi” Specialist/jurist në Administratën Publike SHLUJ “Luarasi” E drejtë civile dhe tregtare SHLUJ “Luarasi” E drejtë penale SHLUJ “Universiteti “Marin Barleti” Menaxhim biznesi SHLUJ “Universiteti “Marin Barleti” Shkenca politike SHLUJ “Universiteti “Marin Barleti” Finance kontabilitet SHLUJ “Universiteti “Marin Barleti” Drejtësi SHLUJ “Universiteti “Marin Barleti” Shkenca politike / Administrim publik SHLUJ “Universiteti “Marin Barleti” Shkenca Juridike / E drejtë publike SHLUJ “Universiteti “Marin Barleti” Shkenca Juridike / E drejtë Biznesi SHLUJ “Universiteti “Marin Barleti” Administrim Biznesi / Shërbime bankare e financiare SHLUJ “Universiteti “Marin Barleti” Administrim Biznesi / Marketing dhe menaxhim operacional SHLUJ “Universiteti “Marin Barleti” Administrim Biznesi / Lidership dhe menaxhim i bur. njerëzore SHLUJ “Universiteti “Marin Barleti” Administrim Biznesi / Financë kontabilitet SHLUJ “Marubi” Specialist i lartë filmi dhe media / Regjizurë SHLUJ “Marubi” Specialist i lartë filmi dhe media / Montazh SHLUJ “Marubi” Specialist i lartë filmi dhe media / Kamera SHLUJ “Marubi” Specialist i lartë filmi dhe media / Skenar Kolegjet Profesionale, private “Medicom” Infermieri e përgjithshme Kolegjet Profesionale, private “Medicom” Teknike laboratori Shkolla e Lartë Universitare Jopublike “Medikadent” Infermieri e përgjithshme Shkolla e Lartë Universitare Jopublike “Medikadent” Laborant i lartë dentar “Shkolla e Lartë Private Mesdhetare e Shqipërisë” Shkenca politike - administratë publike / administratë publike “Shkolla e Lartë Private Mesdhetare e Shqipërisë” Shkenca politike - administratë publike / Shkenca politike “Shkolla e Lartë Private Mesdhetare e Shqipërisë” Marrëdhënie ndërkombëtare / diplomaci “Shkolla e Lartë Private Mesdhetare e Shqipërisë” Ekonomi / Finance - bankë dhe kontabilitet “Shkolla e Lartë Private Mesdhetare e Shqipërisë” Ekonomi / Administrim biznesi “Shkolla e Lartë Private Mesdhetare e Shqipërisë” Ekonomi / Biznesi dhe ligji “Shkolla e Lartë Private Mesdhetare e Shqipërisë” Marrëdhënie ndërkombëtare “Shkolla e Lartë Private Mesdhetare e Shqipërisë” Shkenca politike “Shkolla e Lartë Private Mesdhetare e Shqipërisë” Financë - bankë “Shkolla e Lartë Private Mesdhetare e Shqipërisë” Shkenca politike dhe administrative / Politikë sociale “Shkolla e Lartë Private Mesdhetare e Shqipërisë” Shkenca politike dhe administrative / Administratë publike “Shkolla e Lartë Private Mesdhetare e Shqipërisë” Shkenca politike dhe administrative / Qeverisje vendore “Shkolla e Lartë Private Mesdhetare e Shqipërisë” Marrëdhënie ndërkombëtare / studime mesdhetare “Shkolla e Lartë Private Mesdhetare e Shqipërisë” Marrëdhënie ndërkombëtare / studime evropiane “Shkolla e Lartë Private Mesdhetare e Shqipërisë” Administrim biznesi “Shkolla e Lartë Private Mesdhetare e Shqipërisë” Menaxhim biznesi / menaxhim turizmi “Shkolla e Lartë Private Mesdhetare e Shqipërisë” Menaxhim biznesi / menaxhim pasurive të paluajtëshme “Shkolla e Lartë Private Mesdhetare e Shqipërisë” Menaxhim biznesi / menaxhim arti “Shkolla e Lartë Private Mesdhetare e Shqipërisë” Menaxhim biznesi / menaxhim shëndeti “Shkolla e Lartë Private Mesdhetare e Shqipërisë” Menaxhim biznesi / menaxhim arsimi SHLUJ “Universiteti Polis” Arkitekturë urbanistike SHLUJ “Universiteti Polis” Planifikim urban SHLUJ “Universiteti Polis” Arkitekturë dhe dizajn urban SHLUJ “Universiteti Polis” Planifikim dhe menaxhim urban SHLUJ “Universiteti Polis” Art dhe dizajn SHLUJ “Universiteti Polis” Studime mjedisore SHLUJ “Universiteti Polis” Menaxhim mjedisor urban SHLUJ “Universiteti Polis” Dizjan i aplikuar SHLUJ “Universiteti Polis” Dizajn urban dhe peisazhi SHLUJ “Universiteti Polis” Dizjan estetik strukturor SHLUJ “Universiteti Polis” Dizajn arkitektonik dhe parametrik SHLUJ “Universiteti Polis” Strehim dhe zhvillim toke SHLUJ “Universiteti Polis” Zhvillim social urban dhe burime njerëzore SHLUJ “Universiteti Polis” Planifikim hapësinor dhe aplikime GIS ShLUJ “Sevasti dhe Parashqevi Qiriazi” Menaxhim biznesi ShLUJ “Sevasti dhe Parashqevi Qiriazi” Drejtues finance ShLUJ “Sevasti dhe Parashqevi Qiriazi” Administrim publik ShLUJ “Sevasti dhe Parashqevi Qiriazi” Marketing ShLUJ “Sevasti dhe Parashqevi Qiriazi” Bankë dhe institucione financiare ShLUJ “Sevasti dhe Parashqevi Qiriazi” E drejtë biznesi ShLUJ “Sevasti dhe Parashqevi Qiriazi” Administrim biznesi ShLUJ “Sevasti dhe Parashqevi Qiriazi” Kontabilitet Universiteti Europian i Tiranës Financë bankë Universiteti Europian i Tiranës Menaxhim biznesi Universiteti Europian i Tiranës Shkenca politike Universiteti Europian i Tiranës Marrëdhënie publike - komunikim

UNIVERSITETET • E martë 24 shtator 2013 Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti Europian i Tiranës Universiteti privat “Albanian University” Universiteti privat “Albanian University” Universiteti privat “Albanian University” Universiteti privat “Albanian University” Universiteti privat “Albanian University” Universiteti privat “Albanian University” Universiteti privat “Albanian University” Universiteti privat “Albanian University” Universiteti privat “Albanian University” Universiteti privat “Albanian University” Universiteti privat “Albanian University” Universiteti privat “Albanian University” Universiteti privat “Albanian University” Universiteti privat “Albanian University” Universiteti privat “Albanian University” Universiteti privat “Albanian University” Universiteti privat “Albanian University” Universiteti privat “Albanian University” Universiteti privat “Albanian University” Universiteti privat “Albanian University” Universiteti privat “Albanian University” Universiteti privat “Albanian University” Universiteti privat “Albanian University” Universiteti privat “Albanian University” / Filiali Berat Universiteti privat “Albanian University” / Filiali Berat Universiteti privat “Albanian University” / Filiali Berat Universiteti privat “Albanian University” / Filiali Berat Universiteti privat “Albanian University” / Filiali Berat Universiteti privat “Albanian University” / Filiali Berat Universiteti privat “Albanian University” / Filiali Berat Universiteti privat “Albanian University” / Filiali Berat

Marrëdhënie ndërkombëtare Jurist i përgjithshëm E drejtë publike e ndërkombëtare Marrëdhënie ndërkombëtare-diplomaci / Cështjet e Ballkanit Marrëdhënie ndërkombëtare-diplomaci / Studime amerikane Komunikim/Marrëdhënie publike / Studime e teorite e komunikimit Komunikim/Marrëdhënie publike / Marrëdhënie publike Shkenca politike / Politike e krahasuar Shkenca politike / Teorite politike Marrëdhënie publike / Sektori komercial/politik Marrëdhënie publike / Institucionale Marrëdhënie ndërkombëtare / Organizatat ndërkombëtare Marrëdhënie ndërkombëtare / Studime strategjike Drejtësi / E drejtë administrative Drejtësi / E drejtë ndërkombëtare Drejtësi / E drejte evropiane Shkenca politike / Sjellja strategjike politike Shkenca politike / Politika publike Banka e sigurime / Banka Banka e sigurime / Sigurime Banka e sigurime / Politika fiskale Menaxhim biznesi / Menaxhim i SME Menaxhim biznesi / Menaxhim i BNJ dhe karrierës ose institucionale Menaxhim biznesi / Administrim publik Marketing / Shërbime e turizëm Marketing / Inovacion e tregje strategjike Marketing / Marketing bankar e financiar Administrim biznesi / Biznes - marketing Administrim biznesi /Administrim publik Administrim biznesi /Ekonomi evropiane Sociologji / Politika, shoqëria e demokratizimi Sociologji / Kriminologji Sociologji / Globalizim e zhvillim Sociologji / Komunikimi e sjelljet politike Financë bankë / Banka e tregje financiare Financë Bankë / Ekonomi - financë Shkenca Komunikimi / Komunikimi e sjelljet politike Shkenca Komunikimi / komunikimi në biznes Shkenca komunikimi / Lidershipi e menaxhimi karrierës Shkenca komunikimi / Teori e modele komunikimi Shkenca politike / Globalizimi e zhvillimi Shkenca politike / Politika, shoqëria e demokratizimi Shkenca politike / Administrata dhe politikat publike Shkenca politike / Komunikimi dhe sjelljet politike Marrëdhënie ndërkombëtare / Globalizimi e zhvillimi Marrëdhënie ndërkombëtare / Studime te sigurise e gjeopolitikes Marrëdhënie ndërkombëtare / E drejta evropiane & ndërkombëtare Marrëdhënie ndërkombëtare / Politika shoqëria e demokratizimi Finance / Financat publike Finance / Qeverisja e korporatave Finance / Tregjet financiare dhe menaxhimi bankar Financë / E drejtë financiare fiskale dhe bankare Menaxhim / Lidershipi dhe menaxhimi i karrierës Menaxhim / Komunikimi në biznes Menaxhim / Biznes dhe marketing ndërkombëtar Menaxhim / E drejtë ekonomike E drejtë private / E drejtë ekonomike E drejtë private / E drejtë financiare, fiskale e bankare E drejtë private / E drejtë civile E drejtë private / Qeverisja e korporatave E drejtë publike / E drejtë kushtetuese e adminsitrative E drejtë publike / E drejtë evropiane e ndërkombëtare E drejtë publike / Kriminologji E drejtë publike / E drejtë penale Ekonomi e zhvillim i qëndrueshëm / Administrat e politikat publike Ekonomi e zhvillim i qëndrueshëm / Urbanizimi zhvillimi i territorit e politikat mjedisore Ekonomi e zhvillim i qëndrueshëm / Politika, shoqeria e demokratizimi Ekonomi e zhvillim i qëndrueshëm / E drejtë ekonomike E drejtë private dhe biznesi / E drejtë private E drejtë private dhe biznesi / E drejtë biznesi Informatikë ekonomike / Financë - bankë Informatikë ekonomike / Administrim biznesi Psikologji / Psikologji këshillimi Psikologji / Psikologji shkollore Mësuesi Qeverisje e korporatave Psikologji Informatikë ekonomike / Menaxhim biznesi Informatikë ekonomike / Financë dhe bankë Shkenca edukimi / Politikat e edukimit Shkenca edukimi / Adminsitrim shkollor Informatikë e aplikuar / Dizenjim dhe zhvillim aplikimesh Informatikë e aplikuar / Baza të dhënash Informatikë e aplikuar / Informatikë sociale Psikologji shkollore Shkenca të komunikimit Psikologji e përgjithshme Shkenca juridike Farmaci Stomatologji Financë bankë Arkitekture Menaxhim bankar Administrim biznesi Psikologji klinike Psikologji klinike Marrëdhënie ndërkombëtare/ Studime evropiane Marrëdhënie ndërkombëtare/Gjeopolitikë dhe siguri rajonale Administrim publik/Politika publike dhe BE Administrim publik/Politika publike dhe qeverisje Qeverisje dhe administrim publik Marrëdhënie ndërkombëtare dhe diplomaci E drejtë private Shkenca penale Gazetari / Marrëdhënie me publikun dhe marketing Gazetari / Drejtim dhe menaxhim i mediave Pedagogji / Didaktikë Pedagogji / Menaxhim arsimi Infermieri Fizioterapi Financë - Bankë Psikologji e përgjithshme Teknologji informacioni Inxhinieri kompjuterike Anglisht Shkenca politiko - administrative

Universiteti privat “Albanian University” / Filiali Berat Universiteti privat “Albanian University” / Filiali Berat SHLUJ “Universiteti i Neë Yorkut, Tiranë” SHLUJ “Universiteti i Neë Yorkut, Tiranë” SHLUJ “Universiteti i Neë Yorkut, Tiranë” SHLUJ “Universiteti i Neë Yorkut, Tiranë” SHLUJ “Universiteti i Neë Yorkut, Tiranë” SHLUJ “Universiteti i Neë Yorkut, Tiranë” SHLUJ “Universiteti i Neë Yorkut, Tiranë” SHLUJ “Universiteti i Neë Yorkut, Tiranë” SHLUJ “Universiteti i Neë Yorkut, Tiranë” SHLUJ “Universiteti i Neë Yorkut, Tiranë” SHLUJ “Universiteti i Neë Yorkut, Tiranë” SHLUJ “Universiteti i Neë Yorkut, Tiranë” SHLUJ “Universiteti i Neë Yorkut, Tiranë” SHLUJ “Universiteti i Neë Yorkut, Tiranë” SHLUJ “Universiteti i Neë Yorkut, Tiranë” SHLUP “Wisdom University” SHLUP “Wisdom University” Universiteti katolik “Zoja e Këshillit të Mirë” Universiteti katolik “Zoja e Këshillit të Mirë” Universiteti katolik “Zoja e Këshillit të Mirë” Universiteti katolik “Zoja e Këshillit të Mirë” Universiteti katolik “Zoja e Këshillit të Mirë” Universiteti katolik “Zoja e Këshillit të Mirë” Universiteti katolik “Zoja e Këshillit të Mirë” Universiteti katolik “Zoja e Këshillit të Mirë” Universiteti katolik “Zoja e Këshillit të Mirë” Universiteti katolik “Zoja e Këshillit të Mirë” Universiteti katolik “Zoja e Këshillit të Mirë” Universiteti katolik “Zoja e Këshillit të Mirë” Universiteti katolik “Zoja e Këshillit të Mirë” Universiteti katolik “Zoja e Këshillit të Mirë” ShPAL “Pavarësia” Vlorë ShPAL “Pavarësia” Vlorë ShPAL “Pavarësia” Vlorë ShPAL “Pavarësia” Vlorë SHLP “Universiteti Planetar i Tiranës” SHLP “Universiteti Planetar i Tiranës” SHLP “Universiteti Planetar i Tiranës” SHLP “Universiteti Planetar i Tiranës” SHLP “Universiteti Planetar i Tiranës” SHLP “Universiteti Planetar i Tiranës” SHLP “Universiteti Planetar i Tiranës” SHLP “Universiteti Planetar i Tiranës” SHLP “Universiteti Planetar i Tiranës” SHLP “Universiteti Planetar i Tiranës” SHLP “Universiteti Planetar i Tiranës” SHLP “Universiteti Planetar i Tiranës” SHLP “Universiteti Planetar i Tiranës” SHLP “Universiteti Planetar i Tiranës” SHLP “Universiteti Planetar i Tiranës” SHLP “Universiteti Planetar i Tiranës” SHLP “Universiteti Planetar i Tiranës” SHLP “Universiteti Planetar i Tiranës” SHLP “Universiteti Planetar i Tiranës” “Akademia Profesionale e Biznesit” “Akademia Profesionale e Biznesit” “Akademia Profesionale e Biznesit” “Akademia Profesionale e Biznesit” “Akademia Profesionale e Biznesit” “Akademia Profesionale e Biznesit” “Akademia Profesionale e Biznesit” “Akademia Profesionale e Biznesit” “Akademia Profesionale e Biznesit” SHLUJ “Vitrina” SHLUJ “Vitrina” SHLUJ “Vitrina” SHLUJ “Vitrina” SHLUJ “Vitrina” SHLUJ “Vitrina” SHLUJ “Vitrina” SHLUJ “Vitrina” IP “Shkolla e Lartë Ndërkombëtare e Tiranës” IP “Shkolla e Lartë Ndërkombëtare e Tiranës” IP “Shkolla e Lartë Ndërkombëtare e Tiranës” IP “Shkolla e Lartë Ndërkombëtare e Tiranës” ShLP “Hëna e plotë” (Bedër) ShLP “Hëna e plotë” (Bedër) ShLP “Hëna e plotë” (Bedër) ShLP “Hëna e plotë” (Bedër) ShLP “Hëna e plotë” (Bedër) ShLP “Hëna e plotë” (Bedër) ShLP “Hëna e plotë” (Bedër) ShLP “Hëna e plotë” (Bedër) ShLP “Hëna e plotë” (Bedër) ShLP “Hëna e plotë” (Bedër) ShLP “Hëna e plotë” (Bedër) ShLP “Hëna e plotë” (Bedër) ShLP “Hëna e plotë” (Bedër) ShLP “Hëna e plotë” (Bedër) ShLP “Hëna e plotë” (Bedër) ShLP “Hëna e plotë” (Bedër) ShLP “Hëna e plotë” (Bedër) IPAL “Shkolla e lartë “Nehemia” SHPAL “Gjon Buzuku” SHPAL “Gjon Buzuku” SHLP “Tirana Business University” SHLP “Tirana Business University” SHLP “Tirana Business University” SHLP “Tirana Business University” SHLP “Tirana Business University” SHLP “Tirana Business University” SHLP “Tirana Business University” SHLP “Tirana Business University” SHLP “Tirana Business University” SHLP “Tirana Business University” Akademia Studimeve të Aplikuara “Reald”, Vlorë KPP “Ivoclar Vivadent & Partners” KPP “Argent” KPP “Argent” KPP “Argent” KPP “Argent” KPP “New Generation” KPP “New Generation” KPP “New Generation”

»

17

Mësuesi për arsimin parashkollor Mësuesi për arsimin fillor Ekonomik Financë Menaxhim Marketing Komunikim gazetari Psikologji Shkenca politike e marrëdhënie ndërkombëtare Administrim biznesi Shkenca kompjuterike Sistemet e informacionit Administrim biznesi Administrim biznesi me profil bankar E drejtë ndërkombëtare e tregtare Shkenca kompjuterike Marrëdhënie ndërkombëtare Psikologji Drejtësi Shkenca politike dhe marrëdhënie ndërkombëtare Menaxhim financiar dhe menaxhim risku Infermieristike Odontojatri dhe proteza dentare Mjekësi Fizioterapi Farmaci Ekonomi dhe administrim ndërmarrjeje Marrëdhënie ndërkombëtare: studime europiane Administrim shëndetësor Menaxhim për funksionet e koordinimit Organizim e drejtim i institucioneve e shërbimeve shëndetësore Ortodonci Qeverisje e zhvillim territorial Inxhinieri informatike Ekonomi Drejtësi Shkenca politike Teknologji informacioni Informatikë ekonomike Sociologji Mësuesi në arsimin fillor Mësuesi në arsimin parashkollor Psikologji Infermieri e përgjithshme Financë dhe shkenca juridike Financë - kontabilitet Juridik dhe administrim publik Juridik dhe shkenca ekonomike Inxhinieri informatike dhe elektronike Inxhinieri elektronike dhe telekomunikacioni Shkenca edukimi Shkenca sociale Farmaci Drejtim dhe administrim arsimi Infermieri klinike Infermieri kirurgjikale Ekonomi / Banka dhe institucione financiare Ekonomi / Administrim biznesi Ekonomi / Financë kontabilitet Drejtësi Kontabilitet - financë Menaxhim biznesi E drejtë biznesi E drejtë civile e tregtare E drejtë penale Drejtësi Financë - bankë Inxhinieri elektronike Inxhinieri informatike Marrëdhënie ndërkombëtare Menaxhim biznesi Menaxhim turizmi Shkenca politike Ekonomi - menaxhim Ekonomi - financë Drejtësi Psikologji Arsim parashkollor dhe fillor Psikologji këshillimi dhe pedagogji Drejtësi Shkenca komunikimi Shkenca islame Gjuhë dhe letërsi turke Gjuhë dhe letërsi angleze Psikologji këshillimi dhe pedagogji Gjuhë dhe letërsi turke Gjuhë dhe letërsi angleze Drejtësi / E drejtë penale Drejtësi / E drejtë ndërkombëtare Shkenca komunikimi / Marrëdhënie me publikun Shkenca komunikimi / Gazetari Shkenca moderne islame Shkenca themelore islame Mësuesi, gjuhë turke për arsimin e mesëm Biznes dhe ekonomi Drejtësi Administrim publik E drejtë biznesi Administrim biznesi / Menxhim Administrim biznesi / Financë kontabilitet Administrim biznesi / Marketing Administrim biznesi Administrim biznesi Administrim publik E drejtë biznesi Administrim biznesi / Financë kontabilitet Administrim biznesi / E drejtë biznesi Menaxhim infermieror Teknik i lartë dentar Mwsues i arsimit fillor Menaxhim, hoteleri, restorante Marketing turizmi dhe mikpritje Jurist adminsitrate dhe sekretar gjyqwsor Masazheri estetiko - kuruese Parukeri e avancuar Estetikë e avancuar

18

« dossier

E martë 24 shtator 2013 •

Rilindja Shqiptare dhe pavarësia

Si funksiononin shoqëritë shqiptare të Bukureshtit dhe kontributi i tyre për gjuhën Nga Albert KOTINI

I

luminizmi francez i shërbeu demokracisë evropiane edhe në shekujt pasaardhës. Iluminizmi i rilindësve tanë gjen aspirata aktuale reale të asaj prognoze, dikur ëndërruese për çdo shqiptar. Shqiptarët (arbëreshët) e Italisë, arvanitët e Greqisë apo të Egjiptit (Misirit), por në veçanti, atyre të Stambollit dhe të Bukureshtit, përjetuan ekzistencën e mbijetesën e atdheut të tyre me një shembull që të frymëzon edhe sot për veprim. Historiografia, letërsia dhe publicistika shqiptare e kanë pikënisjen tek arbëreshët e Italisë, himnizimin e lashtësisë pellazgo-ilire të Aleksandrit të Madh, Pirros së Epirit, Gentit e Teutës e në veçanti të Skënderbeut, thelbin e veprave të tyre, të identitetit e të krenarisë aktuale. Prej këtyre edhe shqiptarët në Stamboll e në Bukuresht e vijuan këtë ide frymëzimi për çështjet më madhore kulturore, të shkrimit shqip e mjaft botime, të cilat mbartnin edhe qytetërimin europian. Mbi këtë lëvizje kombëtare janë shfaqur pikëpamje të ndryshme, në veçanti deri në fitoren e pavarësisë së vendit, por asnjëherë duke harruar pjesët e të gjithë trevës shqiptare. Kjo për arsye se ndërgjegjja kombëtare përmban një individualitet etnik. Një formë shteti të asaj strategjie që pati kulmimin e vet në Lidhjen e Prizrenit në vitet 1878-1881.

Një mori dokumentesh, letërkëmbimesh të të gjithë atdhetarëve të shquar shqiptarë janë dëshmitarët e kësaj situate që u vu në zgjidhje për çështjen shqiptare. Dihet se në vitin 1822 u shtyp Ali Pashë Tepelena, më 1830 në Manastir, u bë shfarosja e parisë së vendit, më 1831 u shtypën Bushatllinjtë dhe pastaj u hap rruga e tanzimatit, por që pasoi me dhjetëra kryengritje për çlirimin kombëtar. Ka qenë pikërisht kjo kohë kur dolën njerëz që shprehën aspiratat e një force të re shoqërore, e shikonin çlirimin jo më te konservatorizmi i gjendjes së mëparshme, por drejt Perëndimit të qytetëruar, si zhvillim dhe përparim. I gjithë iluminizmi shqiptar u frymëzua nga qytetërimi i Europës Perëndimore, por që fatkeqësisht enverizmi e nguliti nëpër shkolla si një ide të prodhuar me koordinatat StambollKajro, apo Bukuresht. Idetë ishin perëndimore, vendet jo të tilla, një kontradiktë, që ka nevojë të kuptohet në tjetër mënyrë shkencore, si burim të dhënash të mendimit filozofik shqiptar. Sami Frashëri, Dora d’Istria patën korrespondencë me De Radën në Itali e mjaft emra të shquar, i këmbyen kontributet e mendimet me këtë qytetërim, sepse të tillë e ëndërronin Shqipërinë: asnjëherë me anadollakët e Lindjes.

Aktualisht në Shqipëri është krijuar një diasporë e re, që e lanë vendin jo më si rilindësit tanë, por edhe nuk kontribuojnë në atë masë si postrilindës, sepse ngarkesa e edukimit totalitar nuk i çliroi ata nga një ndërgjegje e vërtetë kombëtare për t’u bërë çështje e të gjithë shqiptarëve.

Naum Veqilharxhi gjendjen e asaj kohe e ka konceptuar për ta flakur si një paragjykim të vjetruar, se, siç thoshte ai, “të merret shembulli nga kombet e përparuara mbi tokë”. Këtë e ka theksuar në letërqarkoren e tij që në vitet ’40 të shekullit XIX, drejtuar shqiptarëve ortodoksë. Jo më kot ky motiv duhet të evitojë disa koncepte të tilla ndarëse, si kosovarë, dibranë, çam etj., por të thuhet shqiptarët e Kosovës apo shqiptarët e Maqedonisë, ashtu siç janë quajtur shqiptarët kudo në botë, në çdo vend që ata kanë jetuar.

Në veçanti rilindësit i kushtuan vëmendje arsimit, duke e quajtur sundues sistemin e ardhshëm kombëtar shqip, si të vetmen përgjigje të nevojave të atdheut. Që në vitin 1844 Veqilharxhi botoi një abetare të shkurtër shqipe; Thimi Mitko, paralajmëronte në shkollën gre-

qisht të Korçës më 1843 se “ishte koshient se në qytetin e vet po shkrepte dielli i diturisë”.

Që në vitet ’40 të shekullit XIX u kaluan kufijtë e Turqisë prej studentëve shqiptarë, për t’i ndjekur studimet e larta në universitetet e Europës. Lëvizja shoqërore demokratike pikënisjen e ka që në këtë kohë, në kulturë dhe në të gjithë mendimin e qytetëruar pro perëndimor të shqiptarëve. Është ky fakt historik, që të gjithë shqiptarët mbas vitit 1991, e realizuan këtë ëndërr të rilindësve, dhe nuk është fare rastësi që Evropën dhe SHBA-në, e shohin thjesht, si një aspiratë të rilindësve tanë. Më 1860 Veqilharxhi botoi një gazetë shqipe. Iu dogjën gazetat dhe librat, ndërsa vetë u bë viktimë e fanariotëve grekë. Pikëpamjet e Veqilharxhit që nga viti 1844 nuk janë thjesht personale, po si një sintezë e aspiratave shqiptare për të ardhmen. Rilindësit tanë nuk mburreshin asnjëherë, se origjina e mendimit të tyre kishte lindur nga një vakum kombëtar i mëparshëm.

Gjithmonë, ata, deklaronin, se i pari libër që u botua në gjuhën shqipe ishte fetar me emrin “Imitatio Christi”, i cili u shtyp në Venedik më 1626. Me këtë hidhnin idenë e zbulimit, se gjuha jonë, është shkruar shumë kohë më pare, se viti 1626. Një nga këta shkrimtarë të parë të rilindjes shqiptare ishte Bogdanus, dhespot katolik i Ysqypit (Shkupit), i cili shkroi dhe botoi një fjalor shqip. Tjetri ishte Buda (Bardhi), që shkroi e botoi një fjalor shqip. Në fjalorin e Konstandin Kristoforidhit, dy emrat e mësipërm u shtypën me germa të vogla, ndërsa duhej të ishin shtypur me germa kapitale. Këtë vërejtje Kristo A. Dako e bën tek “Ylli i Mëngjesit” në gusht të vitit 1918 faqe 147. Këtë fakt, gjoja të dorës së dytë, Kristoforidhi e vlerësonte, se prej këtyre fjalorëve të parë kishte marrë fjalët për punën e tij. Të njëjtin sinqeritet e mosvjedhje e pasuan rilindësit e tjerë, që trashëguan nga të parët të gjithë origjinën e punës së tyre, të cilën e pasuruan vetë, si p.sh mësuesi nga Elbasani me emrin Theodhor. Ky botoi një fjalor në 4 gjuhë: shqip, latinisht, greqisht dhe vllahisht. Vlerësimi i këtij fjalori, që u bë sipas dr.

Hahnit dhe dr. Geitlerit, se autori ka përdorur një ABC shumë të vjetër, që sipas tyre është mëma e ABC-ve, të tërë gjuhëve europiane. Dihet historia e vrasjes së Thaskal Todrit. Naum Veqilharxhi, na la trashëgim një numër veprash në dorëshkrim, të cilat i kishte në dorëzim nipi i tij, Gjergj Orleanu, që në vitin 1918, ishte

avokat në Buzeu të Rumanisë. Fat të hidhur pati, edhe Anastas Kullurioti, shqiptar i Greqisë, që botoi gazetën “Zëri i Arbërisë”, për të cilin Faik Konica shkruan, se: “Në Gjirokastër, sundimi i Turqisë, me kërkesë të konsullit grek në Janinë, e zunë dhe ia dhanë grekëve, të cilët e çuan të lidhur në Athinë për shkak, se ishte tradhtar duke zgjuar kombin shqiptar për dëm të kombit grek”.

Në bibliografinë e letërsisë së vjetër shqipe për G. de Rada shkruhet, se: “Ai përpiqej të provonte se “shqiptarët janë pasardhësit e pellazgëve” (Divinazioni Pellazgische. 1840).

Artikulli i botuar më 1844, pati jehonë në shtypin e Athinës dhe shqiptarët e Rumanisë që u treguan entuziastë për tezat e tij. Ndërsa Veqilharxhi e përmend emrin e De Radës me respekt në letrën e famshme që i dërgon të nipit të tij Jani Calit më 7.4.1846 (botuar në gazetën “Shqipëria e Re”, Konstancë më 29.7.1923). Që atëherë, fillon interesi i madhe i rilindësve tanë për të provuar origjinën pellazgjike të popullit shqiptar. Pra, ka një lidhje të shqiptarëve të Italisë, Rumanisë, Greqisë për të qenë në sinkronë mbi çështjen shqiptare, në veçanti për origjinën, lashtësinë dhe identitetin e tyre europian.

Gjithçka ka pikënisje nga qytetërimi perëndimor.

Faktet flasin, se në letërkëmbimet e Mitkos me De Radën në vitet 1879-1888, të cilat janë sistemuar në AQSH, 33 të tilla, dërguar prej tij nga Kajro, Aleksandria, Ben-Suefi i Egjiptit. De Rada i ka botuar në revistën e tij “Flamuri i Arbrit”. Aty lexon strategjinë tonë kombëtare në lidhje me Prizrenin, çështjen e krijimit dhe përhapjes së alfabetit të Stambollit dhe lëvizjen e rilindësve pas shpërndarjes së Lidhjes së Prizrenit për forcimin e lëvizjes sonë kombëtare. Thimi Mitko e porosiste De Radën të njihej me mikun e tij të ngushtë Abedin Pashë Dinon nga Çamëria që ndodhej në Napoli për t’i mbushur mendjen Hasan Pashait nga Egjipti, mik i Shqipërisë, që të bëhej princ i Shqipërisë. Sami Frashëri nga ana tjetër në letrën që i dërgon De Radës kundërshtonte çdo sundim princi vendas apo të huaj në Shqipëri. Të tilla letra korrespondence janë me qindra midis Jani Vretos, Pashko Vasës, Hasan Tahsinit, por mbi të gjitha mjaft prej rilindësve që janë harruar nga historia. Th. Mitko i shkruante De Radës: “Në Bukuresht, Sillogu (shoqëria) bleu një tipografi. Katundari Anastas Abramilli (Lakce) fali 100000 fr. Në fakt, ky i premtoi, por nuk i dha kurrë, megjithatë, në Bukuresht tipografia shqipe shërbeu shumë, sidomos në vitin 1885, ku të gjithë aktivistët e pasuruan shumë nga pikëpamja historike aktivitetin e rilindjes sonë”. Për sa më sipër është studiuar në shkollat tona dhe ka këtë vlerësim, por ajo që synoi në këtë shkrim ka të bëjë me të pathënat e mbi të gjitha me një mitizim dhe hyjnizim të disa rilindësve, të cilët janë përshkruar me vlera jo reale. Mund t’i referohemi shkrimeve të Lumo Skëndos, të botuar në “Dituria” në numrat përkatës të vitit 1926-27, prej të cilave, ai ka argumente të jetuara prej tij. Midis të tjerave për aktivitetin e shqiptarëve në Rumani ai thekson: “Në Rumani, për herë të parë kanë ardhur shqiptarët që fëmijë me mbiemrin Gjika, Lupu dhe Duka, të cilët kanë dhënë të tri së bashku, 16 princa për Rumaninë. Kronikat e Rumanisë, i përmendin shumë arnautët, si kapedanë, kryetarë ushtrie apo çetash. Mjaft fëmijë në Bukuresht, e respektojnë origjinën e tyre shqiptare, që ka mbetur si një traditë ne familjen e tye. Për aktivitetin e shqiptarëve në Rumani, është në thelb puna për zgjimin kombëtar, gjuhën dhe rilindjen e shqiptarizmit. Kolonia e shqiptarëve në Rumani është përqendruar më tepër në Bukuresht dhe Konstancë. Naum Veqilharxhi mund

të quhet pionier i lëvizjes kombëtare, që në gjysmën e parë të shekullit XIX. Shoqëria e shqiptarëve. Kjo shoqëri në Bukuresht u krijua për herë të parë, si një degë e Stambollit në 30 shtator të vitit 1879. Në fund të vitit 1880, erdhi këtu Jani Vreto nga Postenani, si i deleguar nga shoqëria e Stambollit. Kjo shoqëri kishte zgjedhur si kryetar Vangjel Gjeqo nga Korça dhe si arkëtar Llazar Andonin nga Kolonja. Mbledhja e parë e shoqërisë është bërë më 18 korrik 1881 në shtëpinë e V. Gjeqos. Vretoja kishte vetëm rolin e organizatorit, sepse në vitin 1822, shkon në Misir për të bërë propagandën kombëtare dhe pas dy muajsh shkoi në Stamboll. Në Stamboll, kjo shoqëri, sipas asaj që kam dëgjuar nga vet nga Sami bej Frashëri mbi 10000 ekzemplarë e abetare të shtypura u shpërndanë, për të cilat, mjaft prej tyre shkuan në Bukuresht. Më 27 dhjetor të vitit 1884 u zhvillua mbledhja e shoqërisë autoqefale të Bukureshtit. U mblodhën 15000 fr. dhe sipas kanonizmëz u zgjodh kryetar Avramidhi Lakcea nga Korça; nën kryetar Konstandin Eftimin Drenova; shkronjës Vasil Kanash Frashëri dhe Jorg V. Gjeqo Korça; Pleq Vasil Abdullah Dibra, Jorgo Doko Korça; Andre Mborja, Irakli Duro Drenova dhe qytetar të punës, Kostandin Naumesko Drenova, Llazar Duro Drenova, Vangjel Gjeqo Korça”.

Shoqëria merr emrin “Drita” Në vitin 1883, Vretoja i thirr nga Stambolli për të çuar në Bukuresht dorëshkrimet e librave për t’i shtypur. Revista e përmuajshme “Drita” dhe “Dituria” në vitin 1884, pushoi së botuari mbasi kishte dalë 12 numra. Shoqëria “Drita” në vitet e para të aktivitetit të saj shtypi vetëm 8 copë libra shqip dhe një greqisht. Kjo shoqëri në Bukuresht i shërbente çështjes kombëtare duke përhapur mendimin e një përlindjeje kombësie me shtypje librash, dhe me një korrespondencë me të gjithë marrëdhëniet e shqiptarëve kudo në Europë. Kjo punë vazhdoi deri më 21 shkurt të vitit 1886, sepse u prish nga grindjet që u shkaktoi Nikolla Naum Naço me pleqësinë e kësaj shoqërie. Si rezultat shoqëria “Drita” u prish, ndërsa Naçua u fut 5 muaj në burg. Në vitin 1887, shoqëria po me të njëjtët aktivistë merr emrin “Dituria”, kjo sipas Jani Vretos, sepse në vitin 1896, të dy emrat erdhën nga Stambolli si pasuese të “Dritës” në vitin 1883. Me këtë emër “Dituria” në Bukuresht, shoqëria punoi deri në vitin 1906, prej këtij viti, meqenëse, u hap shkolla shqipe në Korçë në vitin 1896 deri në vitin 1902, shoqëria u mor me shtypjen e abetares, këndimit, shkronjëtoren dhe numëratorë, të cilat, ministri i Turqisë që ishte atëherë në Bukuresht, Xhemal Beu i kishte sjellë zyrtarisht shoqërisë lejen për të mos u penguar nga censura. U hapën 6 shkolla në fshatrat e Kolonjës në vitin 1893, ndërsa në shkollat e Korçës, me ndihmat e mbledhura në Bukuresht, sipas një procesverbali të vitit 1896, zbulohet si dhuratë e shoqërisë të shqiptarëve të Bukureshtit.

Megjithatë, qeveria turke e mbylli këtë shkollë, si të vetmen shenjë të shqiptarizmit. Për fat të keq, këtë e ndihmuan edhe grindjet brenda në shoqëri, midis vet shqiptarëve, si p.sh ajo e Anastas Lakces, në 21 shkurt të vitit 1886.

dossier • E martë 24 shtator 2013

Shoqëria me titull “Drita” ose “Dituria”, me qëllim kryesor funksionoi për t’i shërbyer kombit, duke shpërndarë libra dhe shtypur artikuj për atdheun. Fjala që mbajti Vretoja më 14 janar të vitit 1896, del se kërkohet një frymë e re e kësaj shoqërie që të merret më shumë me shtypjen e librave, por mbi të gjitha të nxjerrë në dritë gjëra më serioze. Reforma e vitit 1896, krijoi mundësinë e kësaj shtypshkronje të shoqërisë që të botohen dy librat më të mëdha të asaj kohe deri në atë kohë: “Skënderbeu” dhe “Qerbelaja” e Naim Frashërit. Deri në vitin 1902, mbyllet botimi prej kësaj shoqërie me librin e fundit të Hahnit, metoda frëngjisht. Aktiviteti i shoqërisë, po fillonte të pakësohej, ashtu si vet shpirti i saj, që kishte nisur të dobësohej. Cili ishte shkaku? Vdekja e të mëdhenjve Naim Frashëri në Stamboll më 1908, dhe e Vretos, i cili u largua për në Athinë e dobësoi jashtëzakonisht shoqërinë. Midis kolonisë shqiptare në Bukuresht, mungonin intelektualët për të bërë punën mendore të gjerë dhe ranë në gjëra të kufizuara e të dobëta si vepra të ashtuquajtura të mira. Një opozicion i kundërshtarëve, shënoi çarje në këtë shoqëri, midis tyre, edhe disa anarkistë që për interesa diplomatike i ngatërruan punët, si p.sh ajo e Dhjatës së Madni Tërpos etj., e krijuar me qëllim kundërshtimi për çështjen e ABC-së, etj. Kështu, shoqëria “Dituria”, duke humbur ca e nga ca, shpirtin e frymën e saj, arriti të mbesë vetëm si një emër dhe i tërë aktiviteti i saj u shua fare, sepse nuk kishte, as rrol të dorës së dytë, veçse në një korrespondencë me të mërguarit në Turqi dhe në Amerikë. Në këtë kohë shoqëria e Bukureshtit u hodh në politikë, prandaj e ndërruan emrin, duke bashkuar “Dritën” e Naços, me “Shpresën” në dhjetor të vitit 1906, duke e quajtur shoqëri e re me emrin “Bashkim”. Kjo lëvizje politike u kuptua drejtë nga shoqëria e Bukureshtit, si një domosdoshmëri për pavarësinë e vendit. Kanonizma e kësaj shoqërie qe shtypur po në vitin 1906 në vllahisht, tregon qëllimin e “Bashkimit”, e cila tregon se do të funksionojë për të shtypur libra, të themelojë shkolla në Bukuresht e në Shqipëri, e të subvencionojë literaturën shqipe.

Kështu, që i tërë fondi i shoqërisë i krijuar prej shoqërive të mëparshme: “Dituria”, “Drita” dhe “Shpresa”, u përqendrua, veç Bukureshtit, edhe në Konstancë më 3 janar 1910. “Bashkimi” i cakton vetes detyrë, jo vetëm kulturore dhe letrare, por kryesisht të merret me politikë, të cilën nuk e shpreh hapur si punë të saj. Në kryengritjet e viteve 1910-11-12, kjo shoqëri mbeti vetëm për shkolla e libra dhe politikën për të fituar pavarësinë më 1912, e zhvillonte shumë me ndrojtje dhe duke fshehur dukjet e jashtme. Vetëm më 1912 delegatë që u dërguan në Vlorë si dhe në Kongresin e Triestes më 1913 apo në Durrës për të përshëndetur mbretin më 7 mars 1914, shoqëria e Bukureshtit dhe Konstancës, morën pjesë formalisht për t’u dukur në politikë, kështu që shoqëria Bashkimi, deri në fund të vitit 1914, mbeti fare e dobët, pa hedhur ndonjë shkëndijë të vogël për çështjet shqiptare. Thjesht, ndonjë lëshim ndjenjash për shqiptarët e Rumanisë, shërbyen, si ndriçim për një vetëdije kombëtare.

Mund të themi, që shoqëritë shqiptare që dolën

më vonë si ato të Bullgarisë dhe të Amerikës morën nga shqiptarët e Rumanisë vetëm shembullin e moralit. Nga fundi i vitit 1914, shoqëria e Bukureshtit, hyn në një fazë të re, duke u nisur nga ndryshimet politike në Shqipëri, dhe ngritja e saj në një shtet më vete. U gjykua që më mirë të quhet tashmë kolonia shqiptare në Bukuresht. Qeveria rumune e njohu zyrtarisht koloninë shqiptare, sepse i përkiste një Shqipërie të pavarur dhe në këtë mënyrë qeveria e Rumanisë i njohu shoqërisë të drejtën që të japë certifikata për nënshtetësinë shqiptare. Kjo më tepër, se mbas turbullirave në Shqipëri dhe shkatërrimit të qeverisë së saj nuk kishte ndonjë përfaqësues në Rumani që të mbroheshin shqiptarët nga shteti i vet. Me të mbaruar Lufta e Parë Botërore, shoqëria e kolonisë shqiptare të Bukureshtit, luajti rolin e një konsullate. Kështu “Drita” që mori emrin “Dituria”, apo “Bashkimi” që përfundoi në shoqëri të kolonisë, pati vetëm një vijueshmëri, atë kulturore dhe kombëtare, por që në Rumani, u quajtën si shoqëri të dorës së dytë për faktin, se pati një aktivitet shumë të shkurtër dhe nuk iu përgjigjën në kohë detyrave që ata i vunë vetes në programin e tyre.

- Në revistën “Dituria” më 1.12.1926 viti II, nr 2, nga faqja 50, deri në faqen 67, autori Lumo Skëndo përshkruan të gjithë aktivitetin e shqiptarëve në Rumani me titullin “Shoqëri të dorës së II në Bukuresht”, ndërsa po në këtë revistë më datën 1.1.1927 viti II, numër 3, jepet i gjithë aktiviteti e shqiptarëve në Rumani nga faqja 87, deri në faqen 100, veprimtarinë e plotë. Në mënyrë përmbledhëse shkruhet: “Shoqëria “Drita” (Lumina) e krijuar më 1. vjeshtë e III, gjendet nën lartësinë hije të madhërisë së tij Sulltan Abdyl Hamit Han, mbret i osmanëve.

Kryetar nderi Nikolla Jonesku, Princi Jovan Gjika, Dishepuj të nderit Ahmet Zija Bej, Princesha Helena Gjika, Joan Ballacianu, V. A Urreqi, Leon de Rozni, e dhjetëra emra të tjerë. E vërteta është se shoqërinë “Drita” e përfaqësonte Nikolla Naun Naçua dhe shoqëria mbetet shumë herë vetëm me të derisa vdiq Naçua në 1911. Kjo shoqëri mbeti kurdoherë në opozitë kundër shoqërisë “Dituria” dhe kjo më tipike në mbledhjen e 21 shkurtit 1886. “Drita” kishte lidhje me një shkollë fiktive që thuhej se ishte ngritur gjoja në Bukuresht, por ishte ngritur kundër shkronjave shqipe, duke u deklaruar anëtare e alfabetit rumun. Kjo punë, zbulon, se politika kuçovllahe dhe e qeverisë Rumune, ishte e pranishme në lëvizjet e “Dritës” (Luminës). Kështu që karakteri

nuk pati jetë të gjatë. Kryetar ishte Pandeli Durmishi, nënkryetar Aleksi ST Drenova e mjaft anëtarë. Shoqëritë e dyta, të cilësuara në Rumani, në fakt, kishin karakter regjional, të Drenovës dhe të Boboshticës, të cilët në kanonizmat e tyre, i quanin këto dy fshatra të Maqedonisë.

“Shoqëria e boboshticarëve” në Maqedoni, u krijua më 1 janar 1894, në Bukuresht. “Kam përpara meje, -shkruan Lumo Skëndo- kanonizmën e kësaj lidhjeje të votuar në vitin 1990 dhe të shtypur në vitin 1902. Ky statut na mëson se pleqësia e shoqërisë formohet nga 11 veta, ndërsa komiteti, përmban 83 anëtarë, ku 65 janë anëtarë nderi, me shumat e parave që i kanë falur vëllazërisë”. Shoqëria “Drenova” u formua në mars të vitit 1894 në Bukuresht.

Në statutin e saj jepen 131 emra, si anëtarë themelues dhe veprimtarë, 7 emra si anëtarë dhurues. Kjo shoqëri e drenovarëve, zgjati deri në fund të Luftës së Parë Botërore.

- “Shëngjergji”. Themeluar më 19 prill 1910.

Kanonizma është shkruar në rumanisht, se kjo shoqëri rumuno-shqiptare, ka për qëllim mirëbërësie për banorët e fshatit Negovan afër Follorinës. Kryetari kësaj shoqërie është Sterio Sotir dhe nënkryetar Mihal Mosko. Kjo shoqëri, pa mbushur 2 vjet, u shkatërrua, sepse kuçovllahët ishin kundër ngritjes së shkollave shqipe, sidomos për shkollën e ngritur në Negovan, donin që të përdorej vetëm për rumunët.

- Shkolla shqipe në Kostancë. Megjithëse në Bukuresht rronin të paktën 3000 shqiptarë dhe 500 fëmijë të tyre, deri në vitin 1926, nuk është ngritur asnjë shkollë për ta, megjithëse komuniteti ortodoks për çdo program të vetin e ka kërkuar shkollën bashkë me kishën. Në Bukuresht, ka ekzistuar gjoja një shkollë fiktive që kur është themeluar në vitin 1992 më 10 maj, nën administrimin e N. N. Naço, si gjoja e para shkollë në gjuhën shqipe edhe vllahçe.

Kjo mësonjëtore është emërtuar rumanisht dhe frëngjisht, por nuk ka pasur as nxënës e as rregullore, as mësues dhe nuk është dhënë mësim asnjëherë në të. Megjithëkëtë, shkolla ka figuruar në buxhetet e shtetit rumun, si e subvencionuar me disa mijëra franga në vit, që ky administrator i kësaj shkolle e ka marrë deri në vitin 1911. Argumentohet, se të hollat e mara, ndaheshin përgjysmë, në mes të Naços dhe të një funksionari rumun, për një shtëpi gjysmë të rrëzuar që shërbente për t’u quajtur shkollë (në pjaca Amzei të qytetit).

Mbretëresha Sofie, themeluar në vitin 1914,

turbullues i kryetarit të “Dritës”, u reflektua në mungesën e aktivitetit shterp që ai pati.

“Qarku i studentëve shqiptarë”, është një shoqëri e themeluar më 24 janar 1899, me status që të sigurojë një lidhje në mes studentëve shqiptarë dhe atyre maqedono-rumunë. Komiteti i shoqërisë, pati si kryetar D. H. Naxhi, nënkryetar, Jon Mihail Lehova, Kasier Jashar Erebara, Sekretar C. Naum,.

Kjo shoqëri, pati një aktivitet fare elementar.

“Shpresa”. Me këtë emër u bë gjoja që të ringjallet shoqëria e studentëve. Më 23 prill 1922, posedohet për të formuar një qëndrim kulturor të të rinjve shqiptarë të Rumanisë. Në fakt, është vetëm një vazhdim i studentëve shqiptarë të themeluar në vjeshtë të vitit 1900 me qëllim që të rimëkëmbet një djalëri intelektuale. Për fat të keq, edhe këtë herë shoqëria

prej zonjave shqiptare Bukuresht, si një shoqëri mirëbërëse dhe filantropike me synime kulturore. - Artikulli 1, i kanonizmës, më 29 maj 1914, e quan shoqërinë “shoqëri mirëbërëse dhe mësimi”. Komiteti i shoqërisë, ka kryetare, Hariklia Zisu; nënkryetare Marioa P. Evangjeli; anëtare themeluese: Pandora Çami, Maria Anastasiu, Olimpia Tarpo, Afrodita Zografi; Ksantipi Pema; Olga I. Gajo. Kjo shoqëri, zgjati deri në vitin 1916, dhe pastaj u prish pak nga pak.

Në Brahillë, themelohet shoqëria “Djalëria shqiptare” më 25 dhjetor 1904 me qëllim kulturor. Në statut lexohet si kryetar komiteti, K. A.Dako, nënkryetar Ll. N. Boçari etj. Kjo shoqëri ka zgjatur shumë pak dhe i ka shërbyer pretendimeve të zotit Albert Gjika.

Shkolla shqipe në Konstancë. Këto shkolla

»

19

nate janë mbajtur me më shumë rregull. E para shkollë u çel në vitin 1905, deri në 1908, duke pasur si mësonjës në vitin e parë zotin Asdren, Neofit Simeon, F. Bailla, (ky i fundit për gjuhën rumanishte) dhe dy vitet e fundit si mësues Mihal Lehova. Për herën e dytë shkolla është hapur më 1914, duke marrë një fytyrë më të rregullt, por mësues këtë radhë është Thoma Abrami, që deri në maj të vitit 1918, ka vazhduar mësimet me 20 nxënës. Shoqëria muzikale literare e djalërisë shqiptare në Bukuresht, u themelua më 25 dhjetor 1917. Statuti i saj është me dorëshkrim, më gjuhën vllahishte dhe ka si qëllim të formojë një kor për kishën shqipe, muzikën dhe dansin, si dhe të shtypë libra shqip për shkolla.

Kisha shqipe. Krijesa e një kishe shqipe kishë autoqefale me një kryetar të saj, ka qenë një prej krenarive të lëvizjes së rilindjes së Shqipërisë, që nga viti 1980 e këtej. Pra, çdo shoqëri, çdo patriot, gjithmonë, ka menduar se si të ndahet kisha jonë ortodokse prej influencës së helenizmit dhe si të kombësohet, të bëhet shqiptare, në vend që të jetë greke, por, meqenëse krijesa e një kishe shqiptare ishte një punë që pengohesh në politikë të patrikanës dhe e ndaluar nga qeveria turke, shqiptarët u përpoqën të paktën që të kenë gjuhën shqipe në kishat që janë në Shqipëri dhe në pamundësi të kësaj të kenë një kishë jashtë Shqipërisë dhe Turqisë. Kjo lëvizje u zgjodh më mirë në Bukuresht, si vend, ku nuk kishte fuqi, as patrikana e as Turqia, dhe grekët e politika e tyre, nuk gjenin shumë simpati. Një procesverbal që kam përpara syve, i datuar më 12 mars 1903, na tregon, se një mbledhje prej 14 vetash u zhvillua në lokalin e qarkut “Shpresa”, në “Strada Inocentei” numur 3, ku u vendos që të zgjidhej një komision e të formohej një komitet me të gjitha rregullat e një kishe ortodokse në Bukuresht. Komisioni i zgjedhur është ky: Mihallaq Qirica, Pandeli Vangjeli, Stavre Karoli dhe Grigor Mano. Duket se këtë vendim nuk e zbatuan dot në praktikë. Dy vjet më vonë shfaqet një organizim i ri, një listë e shtypur, për një godinë, e nënshkruar për kishën ortodokse dhe për një shkollë shqipe në Bukuresht. Kjo listë, ka numër 164, me adresë të kasierit Pandeli I. Vangjeli, Calea Victorie, numër 112 Bukuresht për të çuar atje të hollat. Në vitin 1909, lëvizja bëhet praktike, duke përfituar për ardhjen në Bukuresht të një prifti shqiptar, Arhimandrit Harallambi, që erdhi në Bukuresht në gusht të vitit 1899. Qenia e një prifti shqiptar i bëri shqiptarët e Bukureshtit që të takohen në një mënyrë më dinjitoze. Adresojnë tek Mitropoliti i Ungro-Vlaisë, Athanas Misonescu, dhe marrin leje që prifti ynë të meshojë shqip, në kishat Shën Gjergj i Vjetër (Calea Mosilor- afër pjacës së madhe), ku po meshohej dhe vllahisht, prej priftit të kishës. E para meshë shqipe në Bukuresht u shërbye prej Arhimandritit, Harallambi Çalamani, në nëntor të vitit 1909. Në atë vit d.m.th më 6 dhjetor, shqiptarët e bënë një mbledhje të përgjithshme në sallonin e banjave të Eforisë dhe formojnë komunitetin ortodoks shqiptar. Meshimi në kishën e Shën Gjergjit të Vjetër u mbajt në fillim të vitit 1911, ku sinolli është (dhe me mbrojtjen e Mitropolitit Pimen të Moldavisë) u jep shqiptarëve kishën e Shën Kollit, mbi rrugët (Academici), që kemi edhe sot . Kjo kishë, ishte e prishur dhe e lënë, dhe primaria kishte vendosur rrëzimin e saj. Shqiptarët sot, thekson Lumo Skëndo në vitin 1927, e kanë ndrequr dhe zbukuruar. Kam dëgjuar, se Mitropoliti, në një vizitë që kishte bërë, paskësh rrëfyer kënaqësi të madhe për zbukurimin e saj duke lëvduar punimin e vëllezërve Zografi. Vitin e dytë (1912), shqiptarët bëjnë një organizim të ri, për komunitetin, që ai të njihet moralisht, prej qeverisë rumune dhe për këtë qëllim formojnë “Uniunea Albaneza Ortodoxa (Bashkimin shqiptar-ortodoks, ndërsa kërkesa e tyre vete në parlament, por nuk u vu në shqyrtim, dhe as sot, komuniteti ortodoks, por, as kolonia shqiptare, nuk janë njohur si persona moral prej autoriteteve rumunë. Libra të shtypura në Rumani.

Në këtë drejtim janë me dhjetëra libra të shtypura në Rumani, të cilat kërkojnë analizë dhe konkluzione më vete, sepse është një punë shumë e çmueshme që është bërë në Bukuresht për gjuhën shqipe dhe literaturën shqipe, që u shpërnda kudo që ishin shqiptarët në botë. Kryesore është, që shqiptarët e Rumanisë, mund të trajtohen jo vetëm si ndriçues e kontribues të rilindjes, por edhe në aspektin e kundërshtarëve të vet, bile në ndonjë rast, jo në mbështetjen e duhur nga ana kuçovllehëve.

20

«

Kulturë

E martë 24 shtator 2013 •

Shekulli i 21-të dhe fati i dy dialekteve të gjuhës shqipe

G Stavri Trako

juha Shqipe vetiu të le të kuptosh se ka si djep formimi të saj të dy dialektet me një baraspeshë të padiskutueshme. Ato interferojnë tek njëratjetra si për të konfirmuar shkallën e zhvillimit kulturor të vetë gjuhës. Profesor Kostaq Çekrezi, në parathënien e veprës së tij “ALBANIA PAST AND PRESENT” (Shqipëria e shkuara dhe e tashmja), më 1919 shkruante: “Shqipëria është e pasur me gjurmë të lashta, të cilat ende janë të paeksploruara. Historia e Shqipërisë nuk mund pra të shkruhet në formën e duhur dhe përfundimtare pa iu referuar rrënojave të çmuara që nëntoka shqiptare ka ruajtur me xhelozi për shekuj me radhë. Vetëm kur këto thesare arkeologjike të dalin në dritë atëherë mund të shkruhet një histori të vërtetë shkencore e Shqipërisë”.

Artefaktet më të vyera të këtyre gjurmëve të lashta, natyrisht janë dy dialektet e gjuhës shqipe, që janë krijesa e shpirtit të dy etnoseve të spikatura shoqërore të lashtësisë, Ilir dhe Epiriot. Ato u trashëguan nga brezat pasardhës të këtyre dy nga geneve më të spikatura të pellazgëve. Një sy i vëmendshëm dallon tek ta fjalësin si nyje generike, që unifikohet në gjuhën më të lashtë të familjes evropiane. Njësia më e spikatur e etnive iliro-epiriaote ka qenë dhe vazhdon të jetë familja, që me të drejtë konsiderohet si njësia bazë gjuhë mbajtëse dhe qytetëruese e këtyre etnoseve. Mbi këtë bazë mendoj se këta dialekte janë dëshmitarët e gjallë, që kanë mundur të pasurohen, duke u evoluar të sendëzuara në strukturat bazë të mendimit të shqiptarëve.

Gjuha Shqipe ka trashëguar një fjalë bazë. Thelbi i kësaj bashkëjetese përgjatë bregdetit Adriatiko-Jonian qe bashkëjetesa e dy etnive të lashta të këtij qarku, si një nga dukuritë më unike në zhvillimin e historisë së gjuhëve.

Formimi i qyteteve- shteteve nga ngulimet Doriane në këto treva, konsiston në një organizim me bazë dy-etnike të popullsisë dhe ku asnjëra nuk ka tentuar asimilimin e tjetrës. Kjo ka bërë të mundur zhvillimin e moralit komunitar shoqëror bipolar, ku përfshiheshin të dy bashkësitë etnike duke ruajtur autonominë e Poliseve. Pra, lëvizja e njerëzve në këto ngulime ka krijuar vatra të fuqishme iliro-epiriote. Gjuha e Dorëve të rinj ishte homerishtja anotoliane, e natyrisht ka vepruar si një faktor përbashkues për dy dialektet e mëdha të qarkut iliro-epiriot. Nuk do shumë mend për të kuptuar se vetëm në këto kushte mund të jetë krijuar ky djep i ri i njërës nga gjuhët evropiane, gjuhës shqipe dhe që u bë faktor përbashkimi i këtyre territoreve.

Edhe në rrjedhën e kohës, në rrethana të pafavorshme historike pranohet që mund të kenë ndodhur largime, por ato gjasa kanë pasur ndikime vetëm në sferën e huazimeve leksikore e jo në sistemet bazë gramatikore.

Natyrisht, janë ruajtur nëpërmjet saj si vijimësi e jetës shpirtërore edhe

tiparet e përbashkëta psikologjike të etnoseve ilir dhe epiriot në këto treva.

Tashmë është fakt, që edhe pse theksohet për herë të parë kjo teori, është e besueshme se epoka e lulëzimit të qendrave të para protourbane iliroepiriote, shekulli 8-të p.e.r.s, përbëjnë themelin e besueshëm, sot për sot, për formimin e një bashkësie dy etnike me dialektet Ilire dhe Epiriote, njejtësime leksiko-gramatikore të të cilave krijuan gjuhën shqipe, dukuri që shfaqet edhe në riformatimin e gjuhëve të etnoseve të reja si, në Elladë, në Ballkan dhe më gjerë.

Nga studimet ka dalë se në kohën e ngulimeve doriane, iliro-epiriotët modeluan një organizim juridik, administrativ dhe kulturor autokratik, që do të thotë që në metropolet e popujve të detit Adriatik dhe Jon, herë dominonte njëra etni e herë tjetra, por asnjëherë nuk kanë ekzistuar si etni purite mono valente në to. Gjuha Shqipe si produkt i mendimit të dy etnine vitale në Mesdhe, është një gjuhë e thjeshtë me tipare natyrore, që përvijohet me një pasuri metaforime dhe metonimike.

Ka pasur ndikime të substrateve të përkohshme në rrjedhën e historisë së mëvonshme, por ajo nuk pësoi fatin e gjuhëve të zhdukura që kanë lënë gjurmë të tyre. Këtu kuptohet pse vendosen gjithmonë në dimension paralel historia e gjuhës me historinë e popullit dhe e flet atë gjuhë. “Nuk mund të shikohet historia e gjuhëve e shkëputur nga historia e popujve”,- thotë profesor Çabej.

Në këtë kontekst del se dialektet e Gjuhës Shqipe, nuk mund të jenë vetëm e thjeshtë gjuha e një farefisi, por gjuha që përdor në komunikimin ndërfisnor nga të dy etnoset.

Nuk na habit fakti që materia psikologjike e kësaj kulture mrekullisht është e njëjtë. E tërë trashëgimia e besimit, e moralit dhe e sjelljes, hyjnitë, heronjtë me lavdinë dhe sqimën e tyre janë po ata.Materja shpirtërore edhe në brezat e shekullit të 20-të është arritur të ruhet me fanatizëm. Natyrisht gjuha e shqipe nuk ka se si të ishte thjeshtë toske apo thjeshtë gege, se standardja e lashtë e shqipes ka qenë një superstrakt i të dy dialekteve të

mëdha dhe nuk kishte se si njëri nga dialektet të ishte substrakt i tjetrit se edhe për gjasat historike, ata rezulton të kenë bashkëjetuar dhe nuk rezulton që asnjëri prej këtyre etnoseve të ketë qenë i sllavëruar nga tjetri. Për më tepër të dy këto gene autokrate kanë kontribut të shquar në konstruktimin e cilitdo prej metropoleve në qarkun e Mesdheut.

Tharmi i vërtetë i gjuhës shqipe për mendimin tim ishte tradita e të folurës iliro-epiriote apo gego-toske që nuk kishin dallime të mëdha ndër vete, ose ishin aq të papërfillshme dhe lehtësisht të përdorshme, prej folësve të shqipes të paktën që nga shekulli i 8-të p.e s. sepse pranohet nga të gjithë dijetarët që u vendosën në substraktin e Dorishtes.

Gjuha shqipja e dhe sot, është siç ka qenë që në fillimet e saj: e thjeshtë, natyrale dhe përbashkuese.

Pa këto treva ku u mbruh gjuha shqipe, nuk ka si të shpjegohen arritje e shkëlqyera kulturore të dijetarëve nga trevat e Ilirisë apo të Epirit, që kanë nxjerrë prej gjirit të tyre një shpurë të tërë mendimtarësh fisnikë, klerikësh, ndërtuesish, arkitektësh, orakujsh dhe skriptorësh etj. Bij të këtyre dy etnoseve që kanë dhënë kontribut të shquar edhe për etnoset e tjera të Ballkanit edhe më gjerë.

Që nga shekulli i 16-të, gjuha shqipe është folur dhe shkruar në dy dialekte standarde, dhe asnjëri prej tyre qoftë si tradita shkrimore nuk mund të injorohen se janë një trashëgimi e vyer kulturore e shumë brezave krijuesish sidomos për vlerat diakronike.

Ka rëndësi të kuptohet që vlera kuptimore e mendimit në gjuhën shqipe përcillen sipas një sintaksi jo statik (e kemi fjalën për fleksionin e lirë të saj), që po s’u transmetua me besnikëri, dihet që çdo përshtatje me përafri që do të thotë që mendimit në shqip t’i mohosh vlerën më unike te tij, qartësinë dhe lakonizmin.

Pra, me apo pa dashje, gjuha moderne që po u mësohet sot në shkollë “kalamajve” ka devijuar nga tipari poetik natyror i saj, nga që është përshtatur me kalket narrative te gjuhëve moderne gjë që kuptohet, po të testosh te

nxënësit dhe studentët mënyrën si e formulojnë mendimin. Dhe arsyeja e vetme është se narracioni duke mos qenë natyrë e shqipes e fut në krizë të shprehurit e mendimit të nxënësve. Po të krahasohet kjo dukuri me traditën shkrimore në letërsinë shqipe të shekujve 15,16 18,19 dhe 20 besoj arrijmë të të kuptojmë, cilat janë devijacionet nga baza e të shprehurit të qartë të mendimit në shqip, kjo për faktin se modelet e shprehjes së mendimit nga krijuesit e tyre shekujve mbanin parasysh tingëllimin e të folurës popullore.

Materien e gjuhësisë, thotë De Saussur, e përbëjnë para së gjithash të gjitha manifestimet e ligjërimit njerëzor (language human, qe fjala për popuj të egër apo për kombe të qytetëruara, për epoka arkaike, klasike apo dekadente duke pasur parasysh në çdo periudhë jo vetëm gjuhën konkrete dhe “gjuhën e bukur, por të gjitha format e shprehjes, jo vetëm kaq: meqenëse ligjërimi shpesh i ikën të vërejturit, gjuhëtari duhet t’i ketë parasysh tekstet e shkruara, sepse vetëm ato ia bëjnë të mundur t’i njohë idiomat e së shkuarës ose të largëta.

Në këtë shkrim, dua të këthej vëmendjen tek tipari mitik i gjuhës Shqipe, me fjalësin bazë që e ka bazën në onomatope, fjalë të ndërtuara mbi imitimin e thirrmave të qenieve apo të dukurive natyrore, si frymëtohen dhe si dëgjohen e perceptohen këto, e thënë thjesht te krijimet parake që kanë shërbyer për kumtimin e botëkuptimit. Onomatopeja, imitimi dhe mandej skriptimi i tingujve që dëgjohen si frymëtim i qenieve apo i natyrës janë përftesa të dukshme autentike të gjuhës shqipe dhe i japin asaj tiparin natyror. Gjendja e sotme e leksikut

sinkronik në mjaft gjuhë moderne, të krijojnë bindjen se forma dhe kuptimi i fjalëve kanë një qasje arbitrare dhe kjo ndodh vetëm për faktin sekëtë fjalës, gjuha përkatëse e ka të huazuara nga gjuha e etnoseve të tjerë me të cilat ka qenë vendosur në marrëdhënie substrakti. Te nëndialektet, sidomos të të folmes veriake të shqipes (Fjalori i Gazullit), konfirmohet fakti që formimi onotopeik në gjuhën shqipe është i pranishëm edhe sot e gjithë ditën , si formë pasuruese e leksikut vendas. Pra, ky tipar diakronik, është një mekanizëm veprues i brendshëm edhe sot. Është kjo arsyeja e vlerës së padiskutueshme që ka në pasurimin e gjuhës së folur me përdorimet metaforike për emërtimet e panjohura më parë nga folësi. Nuk është një rastësi që në gjuhën e skriptuar shqipe forma materiale e skripteve të fjalës pasqyron përkitjen e abstraguar të gjendjes natyrore me gjendjen e brendshme ndijore.

Mekanizmat e shprehjes së mendimit përputhen me rrënjët fjalëformuese të gjuhës shqipe që janë përftuar në një proces misterioz psikik dhe që janë gjeneruar si belbëzim pasthirrmor prej onomatopeve,që sendëzohen si një përftesë ideografike në fjalë. Breznitë e kohëve moderne të folësve të një gjuhe e kanë të pamundur të zhbëjnë këtë lloj endi të gjuhës se janë të gjeneruara me një gjatësi vale të biorrymës së trurit që si të tilla janë të patjetërsueshme. Fjala është një krijim i së vërtetës ekzistenciale në metonemë, por kjo endë(entendsi)shkëndijor (biorymash) është në gjendje t’i qëndrojë rrjedhave të kohës si madhësi kuantike dhe kësisoj siguron egzistencën e gjuhës në saj

• E martë 24 shtator 2013 të frekuencave të dritës që janë unike për çdo gjuhë. Ato(rrënjët e fjalës) (entët- endet) kanë të dizenjuar në formë dritësore informacione thelbësore të njohjes epmirike arkeo-genit.

së shekujve, si për të dëshmuar gjuhën parake të familjes së madhe pellazgohitite, homerishten.

Nëse, teza, se gjuha shqipe me fjalësin e saj diakronik është një çelës

Skriptimi i fjalës në rrokje e rikodifikoi këtë mister të bazuar në mendësinë parake që lindi si nevojë e njohjes së gjithçkaje jashtë njeriut, për të kuptuar logjikën e mistereve të jetës dhe të universitprej tij. Rrënjët (entët- endat) e fjalëve janë si një përftesë që ndryn në vetvete një artikulim logjik,të brendshëm, të një dukurie të caktuar. Në këtë kuptim fjala është një përftesë prej psikike e pashbëshme ajo e skriptuar merr përjetësi por si njësi e komunikimit njerëzor, ajo i jep njeriut sigurinë e jetës. Dialektete shqipes natyrisht e kanë ruajtur bazën natyrore të njohjes së dukurive,edhe pse është pak e studiuar kjo fushë, kjo është arsyeja pse kjo gjuhë ka tiparin e qartësisë në shprehjen e mendimit.

Pra, bëhet fjalë për tiparin më të qenësishëm të gjuhës shqipe pse ajo kuptohet nga të gjithë qytetarët e Lirë të superstraktit mbarë dialektor, bazohet në harmoninë natyrore onopatopeike. Gjëja që na intereson në këtë shkrim, natyrisht, janë këto vlerat e ralla të gjuhës shqipe me të cilat përftohet një strukturë unike e të menduarit me bazë dy-dialektore cilat janë, ashtu si mendojnë dijetarë të gjuhës edhe çelësi për të kuptuar marrëdhëniet ndërdialektore edhe të qarkut gjuhësor mesdhetar. Ajo që na ka bërë përshtypje është se ka përkime leksikore me Homerishten që për shumë fjalë i ruan vetëm shqipja dhe kjo për faktin se kjo gjuhë ende i ka të gjalla mekanizmat fjalëformuese diakronike të saj. Rrënjorët e dialekteve të shqipes e ruajnë ende të gjallë lidhjen me Muranën e gjuhës parake Pellazgo-Hitite, ose më qartë shqipja është e vetmja gjuhë fosile që ende gjallon dhe që ka mundur t’i mbijetojë rrjedhës

për të hyrë në historinë e familjes së gjuhëve të Evropës, atëherë kemi të drejtë të shprehemi se dy dialektet e saj duhet të shpallet monumente me vlera diakronike që duhet të mbrohen për vlerat e papërsëritshme, që me siguri po të kufizohen edhe nga autocensura e ndonjë akademiku, do të përshpejtonte vdekjen e pashmangshme të kësaj murane gjuhësore historike që ende gjallon ndër të folmet e shqiptarëve.

Termi “Gjuha standarde e sotme shqipe”, mendoj që ka të bëjë më shumë me rregullat e drejtshkrimit se nuk ka gjuhë standarde nga që, nuk ka se si të ekzistoj një mendim i ngurtësuar, standard, për folësit e gjuhës shqipe nga që të menduarit është i lidhur me gjendjen sociale dhe përvojën e individit që e përdor. Termi gjuhë standarde ka pasur më shumë kuptim politik të unitetit kombëtar, që u përdor në një moment historik për fatin e shqiptarëve, që mund të kuptohet “si murana gjuhësore e shqipes më 1972”, nga që rrezikoheshin të zhdukeshin në mënyrë të pakthyeshme një pjesë e të folmeve shqipe siç ka ndodhur me humbjen e të folmes së shqipes në ndonjë fshat të Plavës dhe Gucisë nga moshat e reja. Vërtet ai moment historik shmangu një bjerrje me pasoja të pariparueshme të kësaj murane gjuhësore të lashtë, por sot, kur nga 1999 u largua ky rrezik, gjykojmë, nga gjasa të ndodhura për gjuhë kulture si Latinishtje apo kalimi nga homerishtja te Koineja e Greqishtes së re që u largua nga Arkea. Për këtë arsy mendoj se qëndrime e mbrojtje ekstreme që i bëhet të ashtuquajturës” gjuhë standarde të shqipes ‘do të ishte një gabim me pasoja të pariparueshme. Ne,si

gjuhëtarët dhe albanologë duhet ta përqendrojnë të gjithë punën tonë në ruajtjen me skrupulozitet të gjithë pasurinë leksikore të kësaj ngrehine diakronike që ka mbijetuar në sajën e bashkëjetesës dhe harmonisë së ligjësive që ruhen sidomos në nëndialektet që sot na shfaqen si zhvillime të brendshme të tyre dhe që kanë shërbyer si mburoja të vërteta dhe konservuese për mbijetesën e saj.

Për këtë problem De Saussure shprehet “Në një kuptim të përgjithshëm, është shumë më vështirë të bësh gjuhësi statike sesa histori. Të dhënat e zhvillimit janë më konkrete, ato i flasin më lehtë imagjinatës; raportet që hetohen aty lidhen nyje midis termave që hetohen pa vështirësi; është gjë e lehtë, shpesh edhe argëtuese, të ndjekësh një seri transformimesh. Por gjuhësia që bazohet në vlera dhe në raporte bashkekzistuese paraqet shumë më tepër vështirësi.

Në praktikë, një gjendje e gjuhës nuk është pikë, po vlerë komunikimi në një hapësirë kohë pak a shumë të gjatë, në të cilën shuma e ndryshimeve të ndodhura është minimale. Kjo mund të ngjajë për dhjetra vjet, një brez, një shekull e më shumë madje.

Gjuha mezi ndryshon gjatë një intervali të gjatë kohor, për të pësuar pastaj transformime të konsiderueshme vetëm për disa vite kur ajo vendoset nga rrethana historike në substrakt nga gjuha e pushtuesit. Nga dy gjuhë që bashkekzistojnë në të njëjtën kohë, njëra mund të zhvillohet shumë e tjetra gati aspak; në rastin e fundit studimi do të jetë domosdo sinkronik, në tjetrin diakronik. Një gjendje absolute përkufizohet me mungesën e ndryshimeve, e meqenëse gjuha megjithatë transformohet, sado pak që të jetë, të studiosh një gjendje gjuhe, do të thotë praktikisht t’i lësh anash zhvillimet më pak të rëndësishme, ashtu siç i lënë anash matematikanët sasitë e papërfillshme në disa veprime, si në llogaritë e logaritmeve. Për këtë arsye nuk më duket i vlerë qëndrimi i atyre studiuesve që tentojnë të ngurtësojnë dhe që kërkojnë të bëjnë të heshtin si dialekte “anakronike” dhe “fshatarake” sidomos larmia nëndialektore e dialekteve të shqipes në emër të një modernizmi ekstrem. Kjo do të na kujtojë djegien e papërgjegjshme të pyjeve nga barinj apo prej ndërtuesve spekulant që zhdukin në shtrush florën dhe faunën e zotit nën emrin e trendeve globaliste të shekullit të 21.

Ferdinand De Saussure për këtë çështje shprehet: “Nëse gjuha nuk jep mjaft të dhëna të sakta dhe autentike mbi zakonet dhe institucionet e popullit që e përdor atë, a thua na hyn në punë të paktën për ta karakterizuar mentalitetin e grupit shoqëror që e flet? Mendimi se gjuha pasqyron karakterin psikologjik të një kombi është mjaft i përhapur: por këtij këndvështrimi i kundërvihet një vërejtje shumë serioze: një prosede gjuhësore jo domosdo përcaktohet nga shkaqe psikike”.

Ngjarjet historike, vërtet mund të jenë vendimtare në historinë e një kombi, por ato janë shkaku që kanë nxitur ndryshimin për çdo rast në gjuhë veç e veç, kanë një shkak të lashtë ndoshta të gjenezës së gjuhës, që në kushtet e sotme lipset për t’i ndriçuar. Formulimi i mendimit në shqip mbështetet në rregulla të modeluara në gjuhën parake. Kjo ka shërbyer më së miri për harmonizimin dhe zbutjen e gjendjes së substraktit që është vendosur kjo gjuhë në ato pak qendra qytetare që kanë qënë shumë më të ekspozuara nga faktorët e jashtëm, sidomos nga gjuha e pushtuesit apo zotërve të huaj.

Këtu e kemi fjalën për huazimet, nga leksiku i gjuhës së administratës që i mbishtresohej gjuhës së popullit si leksik. Mendoj se sot është ndezur shenja

» Kulturë

e “alarmit sos” atë që nuk e shbën dot shekujt mund ta shbëjnë altertekstet dhe face book-u me të cilat edukohet të menduarit e fëmijëve nëpër shkolle dhe në shtëpi.

Me dhimbje konstatoj se po ndodhin ndryshime në strukturën e të menduarit te brezi i ri, mandej ndodh që në gjuhën e shkruar të reflektohet dhe bjerja apo edhe ndryshime gramatikor nga që jemi të ekspozuar përpare ndikimeve te zhvillimeve te vrullshme dhe ndryshimit të shijeve nga trendet e zhvillimit bashkëkohor.

Shqipja, sot ende është në gjendje të barazojë në një shkallë të lartë shenjëzimin e prototipit të shenjës ideografike me shenjimin simbolik të dukurive të gjithësendit të botës ku ne jetojmë. Pra, është tipar i shqipes që fjala të shkruhet ashtu si dëgjohet.

Duke më tërhequr vëmendjen ky tipar i gjuhës shqipes, atëherë është rasti për të tërhequr vëmendjen e mësuesve të gjuhës shqipe për edhe të gjithë përdoruesve të saj si mësues të lëndëve të tjera shkollore që të bëjnë kujdes në kumtimit të mendimit te tyre se lipset të vendosin theksin natyralisht mbi çdo rrokje të fjalës duke përshfaqur një tipar parak të shqipes sidomos kjo dukuri ruhet ende në shqipen veriake, në gegërisht. Sejcila prej rrokjeve të fjalëve të shqipes si dhe morfemat etimore, kanë shqiptimin me kuantitetin e tyre: të gjatë apo të shkurtër, të mbyllur apo të hapur.

Kjo gjë e ndihmon në shprehjen poetike të mendimit në shqip sidomos të organizojnë me përgjegjësi lojën e kundërvënieve gramatikore.

Mësuesit, jo vetëm mësuesit e Gjuhës Shqipe, duhet të operojnë me fjalë të shkurtra, dy apo tre rrokëshe, se kështu do ta kenë më te lehtë gjatë formulimit te mendimit të përdorin edhe kompozita. Gjuha shqipe thotë profesor Çabej-operon me fleksionin të lirë të fjalëve dhe kjo ndodh për të shprehur në mënyrë të saktë dhe të qartë mendimin në shqip nga që rendi sintaktik drejtohet nga theksi llogjik. Theksi logjik është një mekanizëm ndikues në rrudhjen, sidomos të fjalëve në fjali, dhe të vet fjalës në njesinë mbi tri rrokje (silabike). Dhe kjo teknikë është e mundur të përftohet nga të gjithë mësuesit, sepse do t’ju duhet të shpejtojë rritmin e kumtimit të mendimit,të komandojnë lëvizjen e mendimit, tëekonomizojnë mendimin nëpërmjet inversionit në shprehjen e tij, duke e shprehur atë me stilin lakonik,(ekonomizuar fjalinë).

Për shprehjen e qartë të mendimit në Shqip, është shumë i vlerë mekanizmi eptimor i trashëguar që është shumë kompleks, por i domosdosshëm në përdorim që sipas situatës së kumtimit të mendimit pranon dhe “parregullsi”, kjo do të thotë jo të mësojmë vetëm rregulla standarde, por dhe parregullsitë që të shprehet qartë mendimi një tipar stilistik i gjuhës. Çdo mësues pa përjashtim duhet të studiojë kategoritë gramatikore, si: emri dhe folja, por në veçanti sistemin e fjalëzave drejtuese të ligjirimit të mendimit si:lidhëzat, nyjat, trajtat e shkurtëra, pasthirrmat etj, që të lejojnë të kuptosh pse shqipja nuk ka një rend fiks, dhe për më tepër kuptimi i mendimit është në vartësi të kontekstit, nga që rrëfimet në gjuhën shqipe janë sintetike.

Kundërvënia tingëllore në Shqip është lehtësisht e realizueshme, nga që ka një diapazon zanor mjaft të shtrirë plotë 23 kombinime tonike siç konstaton Xhyzepe Krispi Leksiku i dy dialekteve, formojnë premisa për t’iu afruar genit të gjuhës mëmë. Por dihet edhe se nga çasti i bijimit të tyre ata përfshihen në shtjellën e zhvillimeve të brendshme të çdo gjuhe të komuniteve shoqërore ku flitet, por në çdo rast mendoj se rrënja e fjalës duhet të

21

ruaj kuptimin bazë të krijimit parak.

Si cilado gjuhë e familjes evropiane edhe gjuha shqipe, është përfshirë në rrjedhën e zhvillimeve të brendshme e të jashtëme gjuhësore në rrjedhën historike. Në shumë raste konstaton se thelbi kuptimor i temave- rrënjë të mjaft fjalëve të lashta të gjuhës shqipe nuk kanë pësuar ndryshime tërësore, të paktën është e drejtë të mendojmë se është ruajtur enda-rrokjore, si çikëz frymëtore e pandryshueshme që është fenomen i çdo gjuhe brenda familjes evropiane.

Fjala sipas Aristotelit është pjesë e fjalisë (meros logos), por edhe pse gramatikanët pranojnë kuptimin e vet të fjalës, ajo për asnjë rast nuk mud të ndahet nga konteksti ku ajo përdoret. Ajo është pjesë së tërës për të dhënë një kuptim të qartë mendimit.

Për Aristotelin fjalia, logos, (mendimi i skriptuar) është një organizim i tërë i mendimit në çastin e kumtimit shpreh një thelb: koncept, ide, përfytyrim; me kuptim preçiz të përfunduar, pra që pohon ose mohon një predikat.

“Gjuhët, thotë Robert H.Robins, nuk ndahen prerazi në një çast të dhënë, të cilit t’i përgjigjet një vijë ndarëse në skemën e drurit gjenealogjik; procesi i ndarjes fillon në një rrafsh nëndialektor dhe përparon përmes dallimeve dialektore në rritje, deri në çastin kur është me vend të flitet për dy gjuhë të ndryshme. Ky është një procès i ngadaltë dhe i shkallëshkallshëm dhe nuk mund të përcaktohet pika e arritjes së secilës gjendje gjuhësore. Përveç kësaj, nëse afërsia gjeografike mundëson takimet gjuhësore, dialektet e ndryshme dhe madje edhe gjuhët e ndryshme mund të vazhdoj në të ushtroj në ndikime të ndërsjella (në këtë vështrim zhvillimi i një familjeje gjuhësore dhe ai i një familjeje botanike janë procese krejt të ndryshme, edhe pse të dy mund të paraqiten përmes skemës së drurit gjenealogjik. Kjo çështje u mor në shqyrtim nga pasuesit e Schleicherit, midis të cilëve nxënësi i tij J. Schmidt, i cili vuri në dukje se disa tipare ishin të përbashkëta, por shfaqeshin në mënyra të ndryshme në grupet e ndryshme të gjuhëve indoeuropiane, duke i bërë të pavlefshme ndarjet e veçanta në teorisë së drurit gjenealogjik (Stammbaum theorie)”.

Për të ndërmarrë një shqyrtin në gjuhë në kushtet e grumbullimeve të reja demografike në qëndrat e mëdha qytetare, ndarjet dialektore janë më të lehta në dukje për t’u harmonizuar, edhe pse libri dhe shkolla bëjnë një përputhje relative të dialekteve, është e pamundur që të sillen në të njëjtin rafsh formulimi logjik dhe shqiptimi i trashëguar i mendimit nga nxënësit duam s’duam janë përdorues si të dialektit dhe të idiolektit, por nuk është e mundur që të arrihet në ndryshime gjuhësore, se pjesa më e madhe e nxënësve, që detyrohen të flasin në gjuhën e shkollës, janë anëtarë të familjeve të tyre që karakterizohen nga ndarje shoqërore, të cilat pjesërisht kanë të përvetësuara shprehitë e ndryshme gjuhësore në të folur, siç dëshmohet ato i qëndrojnë besnikë të folurës së tyre popullore nga krahina nga ata vijnë se sa “të folurit të saktë” gjuhës standarde, por ka edhe shumë prej tyre që, për arsye lidhjesh familjare apo miqësore përdorin më shumë se një dialekt shoqëror që është një shembull model për qëndrimin që duhet të mbajnë gjuhëtarët në hartimin e rregullave gjuhësore që shpesh mund të harrojnë universalitetin e ligjeve fonetike. Është koha më tepër e hartimit të një atlasi gjuhësor etimologjik të gjuhës shqipe ku të shpjegohet historia e çdo fjale në historinë e saj vetjake në semantikë, gramatikë dhe shqiptim.

Humbja e gjuhës pas një brezi do të thotë dhe humbja e identitetit dhe prejardhjes.

22

« speciale

Profil

E martë 24 shtator 2013 •

Xhihad seksual në Siri emrat tuniziane po udhëtojnë drejt Sirisë për të kryer “xhihad seksual”, duke kënaqur nevojat e luftëtarëve isF lamikë, të cilët po luftojnë kundër regjimit atje, u ka thënë

President Rouhani vjen në qytet “The New York Times”

G

jithë sytë në Kuvendin e Kombeve të Bashkuara këtë javë do të jenë të drejtuar kah presidenti i ri i Iranit, Hasan Rouhani. Që kur mori detyrën në gusht, ai ka dërguar sinjale inkurajuese në lidhje me gatishmërinë e tij për t’u angazhuar më shumë në mënyrë konstruktive me Perëndimin sesa paraardhësi i tij Mahmud Ahmadinexhad, i cili këmbënguli në procedimin e programit bërthamor të Iranit, duke mohuar holokaustin dhe dukej pak i brengosur që vendi i rrëshqiti edhe më të thellë në një ankth ekonomik.

Adresimi i Rouhani në kuvend të martën i jep atij një shans për të siguruar prova konkrete se fjalët e tij për ndryshim janë të vërteta.

Javën e kaluar presidenti Obama theksoi se shqetësimi kryesor në botë vazhdon të jetë programi bërthamor i Iranit, i cili kërcënon Izraelin dhe destabilizon rajonin nëse prodhon një armë. Për shkak të vendimeve politike problemeve teknike dhe disa sabotimeve kompjuterike nga ana e Shteteve të Bashkuara dhe Izraelit iranianët nuk kanë lëvizur aq shpejt saqë mund të kenë në drejtim të arritjes së aftësive të armëve bërthamore. Një agjenci e Kombeve të Bashkuara tha në fillim të këtij muaji, për shembull, se komisioni i një reaktori kërkimor pranë qytetit të Arak ishte vonuar. Megjithatë, programi është ende duke ecur përpara.

Rouhani dhe zyrtarë të tjerë të lartë iranianë thonë se duan të adresojnë shqetësimet e Perëndimit dhe të dëshmojnë se programi i tyre bërthamor është për prodhimin e energjisë, jo të armëve. Ka arsye të forta për të lehtësuar frikën perëndimore: ekonomia e Iranit është

goditur rëndë nga sanksionet e imponuara nga Shtetet e Bashkuara dhe Europa.

Megjithatë, nëse Rouhani nuk është i gatshëm të ofrojë ndonjë kompromis të vërtetë dhe të marrë një proces serioz në bisedimet e nisura.

Presionet për veprim ushtarak kundër objekteve bërthamore të Iranit sigurisht se do të rriten në Izrael dhe në Uashington. Javët e ardhshme do të jenë kritike për të kapitalizuar mbi një sens të ri të premtimit të krijuar nga një stuhi e kohëve të fundit e gjesteve të shquara: Udhëheqja e Iranit ka dërguar përshëndetjet e Rosh Hashana i liruar për burgosje politike të gjithë hebrenjve

në mbarë botën nëpërmjet “Twitter” dhe shkëmbeu letra përmes zviceranëve me presidentin Obama, si dhe vlerësoi se fleksibilitet në negociata dhe përgjegjësinë e transferuar për negociata bërthamore nga konservatorët në ushtri në Ministrinë e Jashtme. Z. Obama ka zbutur kufizimet mbi aktivitetet humanitare dhe vullnetit të mirë, duke përfshirë shkëmbimet atletike mes dy vendeve.

Irani është një nga dy vendet qendrore për mbijetesën e presidentit sirian, Bashar al Asad, tjetra është Rusia. Edhe pse udhëheqësit e Iranit kanë bërë thirrje për diplomaci për t’i dhënë fund luftës civile,

ushtarët e Gardës Revolucionare kanë trajnuar dhe luftuan përkrah pro-milicisë qeveritare dhe furnizuan me armë të zotin Asad. Shtetet e Bashkuara deri tani kanë refuzuar që të përfshijë Iranin në përpjekjet diplomatike me Rusinë për të krijuar një zgjidhje politike që përfshin mbajtjen e një konference të paqes në Gjenevë për të rënë dakord mbi një tranzicion në qeverinë e Sirisë.

Në disa pika iranianët duhet të sillen në bordin e kësaj nisme në qoftë se vetëm është përcaktuar nëse ato janë serioze në lidhje me një lëvizje në një drejtim që do të çojë përpara stabilitetin rajonal. Synimet e Iranit mund gjithashtu të testohen duke ftuar qeverinë e saj të re për t’u bashkuar me Shtetet e Bashkuara dhe Rusinë në kryerjen e marrëveshjes së fundit për të çmontuar armët kimike të Sirisë. Kjo duket si një konvergjencë natyrore: iranianët e dinë mirë kamxhikun e gazit helmues, sepse ata ishin viktima të armëve kimike të Irakut të përdorura gjatë luftës Iran-Irak më 1980-1988.

Rouhani ka një ekip të sofistikuar, ekipin shpëtimtar të perëndimit. Ministri i tij i Jashtëm, Mohamad Javad Zarif, mori diploma nga universitetet amerikane dhe kaloi shumicën e jetës së tij të rritur në Shtetet e Bashkuara. Së bashku ata kanë ngritur shpresat në një botë të etur për të parë Iranin duke luajtur një rol më konstruktiv dhe bukuria sulmuese është në aktivitet të plotë. Ekspertët politikë, gazetarët dhe njerëzit e biznesit janë duke u munduar të marrin pjesë në një numër të vetëm të ftesave për dreka, darka dhe takime të planifikuara nga Rouhani dhe Zarif, ndërsa ata janë në Nju-Jork. Ka shumë gjëra tjera për t’u bërë gjatë vizitës së tyre këtë javë.

deputetëve të parlamentit të Tunizisë ministri i Brendshëm Lotfi ben Jeddou, ka raportuar agjencia “AFP”. “Ato kryejnë marrëdhënie seksuale me 20, 30, 100” militantë, ka deklaruar ministri të enjten. “Pas aventurave seksuale që ato i bëjnë atje në emër të xhihad al nikah (luftë e shenjtë fetare, në arabisht), ato kthehen në vend shtatzëna”, - u ka treguar parlamentarëve ministri Ben Jeddou. Ai nuk ka sqaruar se sa shumë femra tuniziane janë rikthyer në vend shtatzëna me fëmijët e luftëtarëve xhihadistë. “Xhihad al-nikah”, që lejon kryerjen e marrëdhënieve seksuale me shumë partnerë, konsiderohet si formë legjitime e luftës së shenjtë nga disa myslimanë sunitë salafistë. Ministri i Brendshëm nuk ka treguar as edhe se sa shumë femra tuniziane mendohet të kenë shkuar në Siri për një qëllim të tillë, ndonëse mediet kanë thënë se bëhet fjalë për disa qindra.

Kohë më parë, ish-myftiu i Tunizisë, sheiku Otman Batikh, raportohet të ketë thënë se vajzat tuniziane “po mashtrohen” që të shkojnë në Siri për t’iu ofruar seks luftëtarëve kryengritës, në mënyrë që të krijojnë një ushtri të fuqishme për të rrëzuar regjimin e presidentit Bashar al Asad. Myftiu, i cili sipas “Al Arabiya”, është shkarkuar nga posti i tij pak pasi i ka bërë këto akuza, e ka përshkruar të ashtuquajturin xhihad seksual si lloj të prostitucionit. “Për xhihad në Siri, ata tani po i shtyjnë vajzat që të shkojnë atje. Trembëdhjetë vajza të reja janë çuar atje për xhihad seksual. Ç’është ky?

Ky është prostitucion. Është mashtrim moral”, është cituar të ketë thënë ai. Në gusht, drejtori i përgjithshëm i shërbimit të sigurisë publike në Tunizi, Mostafa bin Omar, ka treguar se është zbuluar dhe është shkatërruar një “celulë e xhihadit seksual” në një zonë në perëndim të vendit, e njohur për përqendrimin e luftëtarëve të rrjetit terrorist “Al Kaeda”. Bin Omar i kishte thënë “Al Arabiya”-s se organizata militante “Ansar Shariah”, e lidhur me “Al Kaedën”, ka ofruar vajza të mitura me fytyra të mbuluara si dhurata seksuale për xhihadistët. Ndërkohë qindra meshkuj tunizianë gjithashtu kanë shkuar në Siri për t’iu bashkuar radhëve të xhihadistëve që po luftojnë për të rrëzuar regjimin sirian, që nuk po dorëzohet që mbi dy vjet. Megjithatë, ministri Ben Jedou ka deklaruar se që kur e ka marrë postin e ministrit në mars, “gjashtëmijë të rinj tunizianë janë parandaluar nga shkuarja në Siri”. Ai ka thënë se së fundi janë rritur kontrollet kufitare për t’i ndalur të rinjtë tunizianë që dëshirojnë të udhëtojnë drejt Sirisë. Mediet kanë shkruar se mijëra tunizianë, gjatë 15 vjetëve të fundit, i janë bashkuar xhihadistëve nga e mbarë bota në Afganistan, në Irak dhe në Siri, duke udhëtuar nga Turqia apo nga Libia.

SPORT • E martë 24 shtator 2013

Rinovimi shkak i konfliktit Pirlo-Juventus Pavarësisht fitoreve, tek Juventusi nuk duket se ekziston ajo atmosferë si në sezonin e kaluar. Çështja kryesore që shqetëson kampionët e Italisë është Andrea Pirlo. Mesfushori i kombëtares italiane në këtë sezon është zëvendësuar në 4 ndeshje nga trajneri Antonio Konte, më tepër nga sa u zëvendësua gjithë kampionatin e kaluar. Konte në lidhje me këtë çështje ka bërë të ditur se zëvendësimi ka ardhur si pasoj e numrit të madh të ndeshjeve

N

uk ka dyshime në lidhje më çështjen Baloteli, i cili ka qenë në mënyrë absolute protagonist në takimin midis Milanit dhe Napolit, kuqezinjtë janë mundur me rezultatin 2 : 1. Ashtu siç edhe pritej, gjykata sportive ka marrë një ndëshkim maksimal kundrejt Super-Marios, duke e skualifikuar për tre ndeshje për shkak të sjelljes së tij jo të hijshme në fund të takimit kundër Napolit. Baloteli ra viktimë e nervave të tij duke iu “hakërryer” gjyqtarit pas vërshëllimës finale dhe në këtë mënyrë do të humbasë ndeshjen kundër Juventusit. Në reagimin e tij ndoshta ndikoi edhe humbja e penalltisë të parë në karrierën e tij, duke i prishur imazhin si i pagabueshëm nga pika e bardhë.

Pas këtij pezullimi, sulmuesi do të mungojë në tre takimet e radhës të Milanit, takime të vështira që mund të përcaktojnë gjithë ecurinë e sezonit për kuqezinjtë. Baloteli nuk dot luajë ndaj Bolonjës, Sampdorias, por më shumë mungesa e tij do të ndjehet në ndeshjen në Torino ndaj Juventusit. Për të është i dyti vit rresht që nuk dot luajë kundër “Zonjës së Vjetër”, pasi edhe sezonin e kaluar nuk ka luajtur kundër kampioneve në fuqi për shkak të një skualifikimi. Tek Milani kanë filluar shqetësimet, pasi skualifikimi i Balotelit në këtë moment të vështirë, ku numri i lojtarëve të dëmtuar është i madh, nuk duhej. Gjithsesi trajneri Alegri ka treguar se di të dal nga vështirësitë.

Mbyllet edhe “Curva Sud” Telashet për Milanin nuk përfundojnë vetëm me skualifikimin e Balotelit, pasi gjykatësi sportiv është treguar i pamëshirshëm edhe ndaj ultrasve të Milanit, të cilët qëndrojnë në “Curva Sud”, e cila ndodhet pas portës. Në ndeshjen e radhës në kampionat kjo zonë stadiumit do të jetë e mbyllur për tifozët, të cilët në takimin kundër Napolit kanë qenë të papërmbajtshëm me koret raciste. Racizmi është një çështje që po përhapet shumë më stadiumet italiane dhe për këtë arsye gjykata sportive po tregohet e pamëshirshme kun-

gjatë këtyre dy javëve, por duket se nuk është kjo arsyeja e vërtet. Pirlo në fakt dyshon se Juventus ka gjetur këtë mënyrë për ta vënë në presion për rinovimin e kontratës, e cila i përfundon në fund të sezonit.

Në sezonin 2012-2013 në kampionat Pirlo u zëvendësua vetëm një herë, ndërsa në këtë aktualin e ka ulur në pankinë dy herë. Me sa duket drejtori i përgjithshëm i Juventusit, Bepe Marrota ka gjetur këtë mënyrë që të “ngacmuar” Pir-

Baloteli skualifikohet për tre ndeshje Gjykatësi sportiv nuk është treguar aspak i mëshirshëm ndaj sjelljes jo të hijshme të Super-Marios, në përfundim ta takimit kundër Napolit, duke dhënë për të dënimin maksimal. Si pasojë italiani do të humbasë për të dytin vit radhazi përballjen me “Zonjën e Vjetër”

23

Barça, harron “tiki-taka”, e pranon edhe Martino Barcelona duket se është përpara një ndryshimi të madh.

Të gjithë pak e nga pak duhet të nisin të harrojnë zotërimin e topit mbi 70%. Ndeshja e fundit kundër Rajos në kampionat ka shënuar dhe fundin e një cikli tek Barcelona, ku ka qenë Vajekano që ka zotëruar më shumë topin. Këtë e ka deklaruar dhe trajneri Martino. Megjithatë ai nuk e sheh si një problem diçka të tillë. “Nëse do të isha një trajner i shtëpisë, apo një trajner holandez, ndoshta mund të kishte qenë një problem.

Megjithatë për mua zotërimi i topit nuk është një problem.

Ne duhet të mendojmë t’i përshtatemi kundërshtarit dhe më pas të hartojmë strategjinë tonë. Duhet të them se dhe në sezonin e kaluar kundër Vajekanos kemi pasur një zotërim të topit 55%, pra më pak se zakonisht”, ka thënë Martino.

Ndryshimet Me largimin e Tito Vilanovës, drejtimin e Barcelonës e mori Gerardo Martino, mbi të cilin hodhën të gjithë dyshimet, mbi një trajner i cili nuk kishte drejtuar asnjëherë në Europë, por shumë pak e kishin menduar se Barcelona do të ndryshonte stilin e saj të lojës dhe do të arrinte rezultate pozitive. 15 pikë të plota në kampionat, një Superkupë e Spanjës e fituar ndaj Atletikos së Madridit dhe debutim me “poker” në Champions ndaj Ajaksit. Ndërsa loja është tjetër gjë. Barcelona nuk ka më “tiki-taka”. “Stili? Ne kemi stilin tonë të lojës dhe në çdo ndeshje i përshtatemi kundërshtarit që kemi përballë, ka thënë Tata Martino në konferencën për shtyp para ndeshjes së sotme në kampionat kundër Sociedadit.

Skuadra miraton ndryshimet Një shenjë e ndryshimit të stilit që po konfirmohet nga ndeshja në ndeshje. Madje, edhe vetë Mesi, Pike e Alvesh kanë dhënë “Ok” e tyre në lidhje me skemat e Martinos. “Ndonjëherë është e nevojshme të luajmë edhe me kundërsulm”, deklaroi Mesi pas fitores me Ajaksin në Champions, ku realizoi 3 gola. “Ishim skllevër të “tiki-taka”s, edhe pse e duam shumë këtë futboll. Martino ka idetë e tij për futbollin dhe ne duhet të përshtatemi”, deklaronte Pike disa ditë më parë.

Iniesta Trajneri i Barcelonës ka folur dhe për të ardhmen e Andres Iniestës. Ai ka deklaruar se mesfushori është një lojtar i padiskutueshëm. “Të mos ketë asnjë mëdyshje për Iniestën.

Ai është titullar i padiskutueshëm”, ka thënë Martino.

Ergys Kaç përfundon në rajon të policisë

drejt të gjithë skuadrave dhe tifozerive përkatëse.

Lojtarët e tjerë të skualifikuar Në të njëjtën kohë që gjykata sportive ka marr vendimin për Mario Balotelin, gjykatësi

sportiv ka skualifikuar edhe lojtarin e Bolonjës, Natali me tre ndeshje. Vendimi për këtë skualifikim ka pasur pas protestave dhe kërcënimeve të lojtarit kundrejt zyrtarit të takimit. Ndërkohë lojtarët që janë skualifikuar për një

ndeshje janë: Dias (Lacio), Kasani (Parma), Kone (Bolonja).

Ndërkohë Interi i ka shpëtuar mbylljes së stadiumit për tifozët, pavarësisht koreve raciste të këtyre të fundit kundrejt tifozëve të Napolit në sfidën kundër Sasuolos.

Loret Sadiku merr nënshtetësinë shqiptare Mbrojtësi i Helsingborgut, Loret Sadiku zyrtarisht është dekretuar me shtetësinë shqiptare nga presidenti i Republikës. Sadiku, javë më parë ishte në qendër të vëmendjes nga mediat sudeze për zgjedhjen e Kombëtares Shqiptare përpara asaj suedeze. 22 vjeçari nga Prishtina më herët kishte luajtur edhe për ekipin shpresa të Suedisë, por një ftesë nga trajneri De Biazi e tundoi shumë saqë s’mundi t’i thoshte dot jo. Ai tani duhet

kryeredaktor BRAHIM SHIMA

S T A F F

lon që të rinovojë kontratën me “Zonjën e Vjetër” përpara muajit qershor. Gjithashtu edhe vet Pirlo mendon se Juventusi po i kujton të nxitohet duke i dhënë herë pas herë paralajmërimin nëpërmjet zëvendësimit gjatë ndeshjeve.

Në fakt Pirlo nuk është më i pazëvendësueshëm dhe pozicioni i tij nuk është më si dy sezone më parë. Paul Pogba po punon shumë për t’i zënë vendin dhe këtë e ka treguar me paraqitjet e tij në fushë.

»

zv/kryeredaktor: ARMAND MAHO MARIGLEN MULLA

të pres edhe lejen nga FIFA për t’u aktivizuar në ndeshjet zyrtare të Kombëtares kuq e zi. Kujtojmë se i pari që “theu akullin” ishte Migjen Basha, mesfushori i Torinos i cili morri përgjigje pozitive nga ana e FIFA-s, më pas precedentët vazhduan me vëllain e tij, Vullnetin, Agon Mehmetin dhe Amir Abrashin. Aktualisht në pritje të përgjigjeve të FIFA-së janë edhe Shkëlzen Gashi e Atdhe Nuhiu.

politika: ERVIN KOÇI, OLI XHILAGA ekonomia: BRIKENA DERVISHAJ sociale: ERTA BODE rrethet: BLERINA SPAHO kronika: MARIGLEN MULLA kultura: BLERINA GOCE design&layout: DANIEL PRIFTI, GËZIM DUZHA

ADRESA: RR. DULL KETA, NR. 5. (RR. E DIBRËS), TIRANË

Në pritje për t’u njohur me vendimin e klubit të PAOK-ut, për foton me stemën e UÇK-së, talenti i kombëtares shqiptare përballet edhe me policinë e Selanikut, që e ndaloi në rrugët e qytetit me një makinë pa targa. Sipas mediave greke, tashmë Kaçe duhet të japë llogari edhe për thyerjen e rregullave jashtë fushe pasi ka shkelur ligjet e vendit fqinjë. Kaçe, i cili po qarkullonte me makinën e tij ku ndodhej edhe një tjetër shqiptar, mësohet se nuk kishte asnjë parregullsi në dokumentat shtesë, përveç targave të makinës. Bashkë me shokun e tij 20-vjeçari u shoqërua drejt rajonit të policisë për të plotësuar formalitetet të cilat u pasuan edhe nga një gjobë e majme. Kaçe nuk luan me skuadrën e PAOK-ut që pas dy ndeshjeve me kombëtaren në Slloveni dhe Islandë dhe klubi nga Selaniku nuk ka marrë ende asnjë vendim për të ardhmen e tij. Gjithsesi duket se Kaçe do t’i shpëtojë ndëshkimit dhe do të bashkohet me skuadrën. Mësohet se lojtari pritet të marrë faljen përfundimtare nga presidenti Ivan Savidhis, duke qartësuar kështu situatën, që ka qenë e nderë. Mësohet se Kaçe do të bashkohet me skuadrën dhe do të ingranohet në ekip. Ky veprim pritet të ndodhë pas deklaratave të vetë presidentit të PAOK-ut dhe trajnerit, Hub Stivens. Kujtojmë që klubi doli me një deklaratë zyrtare, ku thoshte se: “PAOK FC, informon se Ergys Kaçe ka dalë sot para bordit drejtues të skuadrës dhe ka kërkuar falje për atë që ka ndodhur dhe për fotografinë. Lojtari do të qëndrojë jashtë fushës së lojës, por do të stërvitet me grupin, derisa të merret vendimi përfundimtar nga pronari i klubi, Ivan Savidhis”. Ky ishte vendimi i skuadrës greke për shqiptarin Ergys Kaçe. Ai nuk mund të luajë derisa të merret një vendim i dytë. Duket se ky vendim, ose përfundimtari, do të jepet në orët në vazhdim, duke mos e lënë Kaçen jashtë skuadrës. Ai nuk do të shitet në janar, tek një ekip tjetër.

menaxhere marketingu: ELIGERTA DYRMISHI cel: 067

20 62 200

e-mail: eligertad@yahoo.com

www. gazetametropol.com e-mail: gazetametropol@yahoo.com

24

« hipotekat

E martë 24 shtator 2013 •