Revista: KĂŤshilla Mjeksore
Revista: KĂŤshilla Mjeksore Shkurt 2013. Botimi III.
Email: k.mjeksore@gmail.com
Page 1
Revista: Këshilla Mjeksore
Përmbajtja: Temat I. II. III. IV. V. VI. VII. VIII. IX. X. XI. XII. XIII. XIV. XV. XVI. XVII. XVIII. XIX. XX. XXI. XXII. XXIII. XXIV. XXV.
Nr fq.
Dashuria shëron, Muaji Shkurt Muaji i Dashurisë………….………………………………….3 Aknet Vulgare……………………………………………….…………………………………….4 Herpes Labial, vjen kura e re……………………………………………………………………..5 Erisipeloidi………………………………………………………………………………………...6 Eritematoza Sistematike (Lupusi)………………...........................................................................7 Zgjebja……………………………………………………………………………………………..8 Gnagrena Streptokoksike ………………………………………………………………….……12 Vitamina D…………………………………………………………………………………..…...13 5 përfitimet e Vitaminës B1……………………………………………………………………...15 5 përfitmet e vitaminës B2……………………………………………………………………….16 Pse na duhet vtamina B3?.............................................................................................................17 Pse na duhet vitamina B12?..........................................................................................................18 Influenza, Parandalimi……………………………………………………………………….…19 Antibiotikët kunder kollës, shumë rreziqe dhe pak përfitime………………………………….21 Infeksionet acute të rrugeve të sipërme të frymëmarrjes tek femijët…………………………..22 Cfarë është laringiti?...................................................................................................................24 Konvulsionet febrile tek fëmijët……………………………………………………………..…..27 Qumështi i gjirit përmban më shumë se 700 baktere……………………………………….…29 A duhet të shqetësohemi për dhimbjen e shpretkës?....................................................................30 Pas Osteoporozës, mbrojtja e vitaminës D luan rol te rendesishëm edhe ne parandalimin e shfaqjes se semundjes alzhaimer………………………………………………………………31 5 rregulla që ndihmojnë në ruajtjen e kthjelltësisë së mëndjes………………………………32 Pterigioni ……..…………………………………......……………………………………..……33 Hordeolum………………………………………………………………………………………34 Infeksioni i veshit…………………………………………………………………………..…...35 Abcesi……………………………………………………………………………………………38 Si përjetohen neurozat dhe si mund t’i parandalojmë ato?.......................................................40.
Page 2
Revista: Këshilla Mjeksore
Muaji Shkurt, muaji i Dashurisë, uroj t’iu ketë gjetur të gjithve të dashurar, të dashurar me jetën, te dashurar me familjen tuaj, të dashurar me profesionin që keni, të dashuar me punën që bëni, dhe pse jo të dashuar me personin e ëndrrave të tua (dashurisë së cilës i kushtohet dhe ky muaj). Thonë dashuria shëron, dhe ndryshe nga të gjitha medikamentet dhe ndërhyrjet mjeksore që për të shëruar kanë nevojë për objektivitet, ajo është kaq e mahnitshme dhe kaq efikase saqë shëron duke qënë vetë subjektive. Shëron nga stresi, shëron nga mos dashuria ndaj jetës, shëron nga humori i keq, shëron nga mendimet pesimiste, shëron nga ndjesia e të qënit të sëmurë. Dashuria bën mrekullira, të bën të vraposh duke qënë i/e sëmurë, e si mund të themi që nuk shëron atëherë, ajo të bën te harrosh sëmundjen, të bën të harrosh të keqën. Eshtë një ndjenjë përrallore që jetohet në realitet, është ndjenja më hyjnore, gjëndja më e ëmbël që ekziston. Fluturat në bark, rrahjet e shpeshta të zemrës që nuk kishin shpjegim, netët pa gjum, pa arsye konkrete, vetëm duke menduar për atë, malli që nuk shpjegohej… edhe kto të shërojnë … Na ngelet vetëm t’iu themi Gëzuar dhe DASHURONI GJITHMONË, është ndjenja që të shëron nga çdo e keqe e jetës, e nësë nuk të shëron 100%, të jësh i/e sigurtë që për aq sa do jetosh duke dashurar, do jetosh i/e lumtur! Paqi sa më shumë dashuri në zemrat tuaja dhe në familjet tuaja!
Me shumë dashuri Stafi i Këshilla Mjeksore!
Page 3
Revista: Këshilla Mjeksore
i. Aknet vulgare. Aknet vulgare është një sëmundje e zakonshme njerëzore e lëkurës, e karakterizuar nga zonat e lëkurës me puqërr me qelb dhe nodule mundësisht dhëmbëza. Puçrra në fytyre gjende në lëkurë tek njerëzit me folikule dhjamore, gjendet në zonat: në fytyrë, në pjesën e sipërme të gjoksit, dhe në kurriz. Puçrrat në fytyre janë të rënda dhe nxitëse, por gjithashtu mund të manifestohet me lezione e forma jo inflamatore. Janë shkaktuar nga ndryshimet në njësitë dhe strukturat pilosebaceous të lëkurës të përbëra nga një gjëndër e flokëve dhe gjëndër dhjamore të lidhur me të, ndryshime që kërkojnë androgen stimulatorin. Aknet paraqiten më shumë gjatë adoleshencës, dhe
shpesh vazhdojnë edhe në moshën e rritur. Puçrra në fytyrë zhvillohet si rezultat i bllokimit të folikulave. Hyperkeratinization
dhe formimi i një plugu keratin dhe sebumi. Zgjerimi i gjëndrave dhjamore dhe rritja e prodhimit të sebumit mund të ndodhë me rritjen e prodhimit androgen (DHEA-S) . Komedones janë rezultat i drejtpërdrejtë i gjëndrave dhjamore qe i'u është bërë i bllokimi me sebum, një vaj natyral, dhe qelizat e vdekura të lëkurës. Në këto kushte, natyrisht që ndodhin kryesisht akne ne fytyrë dhe baktere që mund të shkaktojnë inflamacion, duke çuar në lezione inflamatore, e cila rezulton me skuqje dhe mund të rezultojë me dhëmbëza ose hiperpigmentim. Ekzistojnë trajtime të ndryshme për puçrrat në fytyrë, duke përfshirë: peroksid benzoyl, antibiotikët, retinoids, oksid salicili, acid alfa hydroxy, acid Azelaic, nicotinamide, dhe Kera-tolytic soaps. Besohet të kenë efekt të paktën 4 mënyra të ndryshme duke përfshirë: normalizimin derdhje në pore për të parandaluar bllokimin, duke vrarë aknet Propionibacterium, anti-inflamator, dhe manipulimi hormonal.
Punoi: D. Ukaj
Page 4
Revista: Këshilla Mjeksore
iI. Herpes labial,vjen kura e re … Një produkt i ri së shpejti do të vijë në treg për të trajtuar herpesin labial (në buzë), në vënd të tradicionalit aciclovir, një agjent antiviral i cili është aplikuar në pjesën e infektuar. Edhe pse akronimi, me të cilën është e njohur CS20 nuk tregon potencialin e saj, është një zbulim me origjinë vegjetale, pa praninë e lëndëve kimike brenda. Herpes labialis është një “semundje” shumë e bezdisshme, e shkaktuar nga virusi herpes simplex dhe manifestohet me ane te vezikolave në buzë. Në individët me imunitet të dobët mund të shfaqë pasojat më të rënda, të tilla si: encefalit, por në shumicën e rasteve, pa marrë parasysh shkakun (ndryshime hormonale, ethe, stresi) shërohet lehtësisht me aciklovir si dhe medikamentet e tjerë në treg. Krahasuar me Acikloviri e përmendur më lart, ky ilaç nuk përmban kimikate dhe si çdo ilaç është në gjendje për të kontrolluar simptomat me lehtësi të njëjtë.
grupe rreth 100 pacientë, ku janë trajtuar një me placebo, një me një antiviral të zakonshëm dhe një grup me CS20, është pikërisht efikasiteti i kësaj të fundit. CS20, është një kompleks i thjeshtë i triglicerideve me origjinë vegjetale dhe pritet të dalë në treg këtë vit.
Punoi: G. Sinaimeri
Ajo çfarë del nga eksperimetet e kryera në Francë, ku i janë nenshtruar ndarjes në 3
Page 5
Revista: Këshilla Mjeksore
iii. Erisipeloidi Erisipeloidi është një inflamacion akut i lëkurës, i lokalizuar më shpesh në duar pas një trauma.
lëkurën e shëndoshë në zonën e inokulimit, gishtërinj apo dorë, duke u përhapur në
Shkaktari është Erysipelothrix rhusiopathiae, bacil gram pozitiv. Inkubacioni i sëmundjes zgjat 1 – 4 ditë. Sëmudja nuk është e rrallë. Viher re më tepër në personat që merren me përpunimin e mishit, të peshkut, ose në lojërat me dorë. Lokalizohet më shpesh në duar pas gërvishtjeve me thikë ose me eshtra gjatë përpunimit të mishit. Fillon me edemë të lëkurës, skuqje e kufizuar mjaft mire me
parakrahë. Proçesi përhapet në periferi duke u zbehur në qendër. Zakonisht nuk shoqërohet me simptoma sistemike. Shumë rrallë mund të shoqërohet me bakteremi ose valvulit të aortës. Ndryshimet në lëkurë mund të zgjasin 2 javë deri në disa muaj. Prognoza është e mirë.
Punoi: E. Marku
Page 6
Revista: Këshilla Mjeksore
IV. Eritematoza sistemike (Lupusi). Eritematoza sistemike (lupusi), është një sëmundje kronike sistemike autoimune (ose sëmundje autoimune e indit lidhor), që mund të prekë çdo pjesë të trupit. SLE zakonisht prek zemrën, lëkurën, mushkëritë, enët e gjakut, mëlçin, veshkat dhe sëmundjet nervore, më shpesh ndodh tek gratë sesa tek burrat, sidomos midis moshave 15 dhe 50 vj. Ankesat e zakonshme fillestare dhe kronike të sëmundjes përfshijnë: ethe, dhimbje të përbashkët, dhimbje muskujsh, lodhje e përgjithshme dhe humbje e përkohshme e aftësive njohëse. Manifestimet musculoskeletale: Vëmendje mjeksorë më e thekësuar është për dhimbje të përbashkëta, në nyjet e vogla të dorës dhe dore e prekur zakonisht jo aq sa në artritin rheumatoid, ku preken të gjitha nyjet, ndërsa lupusi është me më pak paaftësi dhe zakonisht nuk shkakton shkatërrime të rënda.
Manifestimet hematologjike: Anemia mund të zhvillohet në 50% të rasteve. Me numer të ulët të numirt të trombociteve dhe numrit të qelizave të bardha të gjakut (leukociteve), mund të jetë për shkak të sëmundjes ose një efekt anësor i trajtimit farmakologjik. Manifestimet kardiake: Një person me SLE mund të ketë inflamacion të pjesëve të ndryshme të zemrës, të tilla si: pericardit, miokardit, dhe endokardit. Endokardit i SLE është karakteristike non infectiv (Libmanshkarkon endokardit) dhe përfshin ose valvulen mitrale ose valvulen trikuspidale.
Punoi:D.Ukaj
Page 7
Revista: Këshilla Mjeksore
V. ZGJEBJA Zgjebja është një sëmundje ngjitëse e lëkurës, e shkaktuar nga një infektimi me një parazit të quajtur SARCOPOTES SCABIEI. Ky parazit jeton në lëkurë dhe zhbiron nën të. Zgjebja përhapet tek të tjerët përmes kontaktit të ngushtë lëkurë-lëkurë. Parazitet e zgjebes kanë një trup ngjyrë kremi, kurrize shpues dhe katër palë këmbe. Paraziti femër është më e madhe (rreth 0,4 mm x 0.3 mm) në krahasim me 0,2 mm (x 0,15 mm) që është mashkulli. Femrat bëjnë tunele nën lëkurë dhe vendos vezë. Një femër hedh rreth 40-50 vezë në jetën e saj. Vezët krijojnë larvat pas 3-4 ditësh, këto pastaj rriten Brenda 10-15 ditëve. Më pak se një në 10 vezë bëhet një parazit i rritur zgjbeje. Shumica e simptomave të infektimit me zgjebe janë për shkak të reagimit të sistemit imunitar ndaj vetë parazitit, pështymës së tyre, vezeve të tyre apo fekaleve. Numri mesatar i parazitëve në një person të infektuar është 12. Fëmijët lënë pas dore me zgjebe në komunitetet e pa privilegjuara, mund të kenë në lëkurën e tyre 100 parazit.
Shumica e rasteve të zgjebes janë kapja për një kohë të gjatë dorë për dore me një perosn të infektuar. Kontakti lekurë-lëkurë gjatë marrdhënieve seksuale është një tjetër mënyrë e zakonshme e transmetimit të zgjebes. Kontakti lëkurë-lëkurë duhet të jetë për një kohë të konsiderueshme që zgjebja të transmetohet. Kështu që rreziku i marrjes së zgjebes ,nga kontakti i shkurtër i rastit me një person të infektuar si një shtërengim duarsh ose një përqafim, është i ulur. Shkalla e transmetimit (përhapja) është në proporcion me numrin e parazitëve që ka në lëkurën e të infektuarit.
Si mund të merret zgjebja? Zgjebja merret vetëm nëpërmjet kontaktit të ngushtë lëkurë-lëkurë me një person të infektuar. Kjo, për shkak se parazitet e zgjebës nuk mund të kërcejnë ose të fluturojnë.
Paraziti i zgjebes jeton në lëkurë dhe mund të mbijetojë larg njeriut për rreth 24-36 orë. Ju mund të infektoheni edhe në një shtrat apo nga përdorimi i peshqirëve menjëherë pasi janë përdorë nga dikush me zgjebë. Ndonjëherë shpërthimet e zgjebes ndodhin në vënde të tilla si çerdhe dhe shtëpitë e
Page 8
Revista: Këshilla Mjeksore
banimit, ku njerëzit janë në kontakt të rregullt të ngushtë.
Simptomat e zgjebes
Tunelet në lëkurë. Këto mund të shihen në lëkurë, si linjat të qarta , të errët rreth 2-10 mm. Ata më se shpeshti ndodhin në lëkurë të lirshme, midis gishtave (hapësirat), në sipërfaqen e brëndshme të kycit të dorës, dhe duar. Megjithatë, ato mund të ndodhen në çdo pjesë të lëkurës. Ju nuk mund të vëreni tunelet deri deri sa të zhvillohet skuqja ose kruarja. Kruajtje. Kjo është shpesh e rëndë dhe tenton të jetë si fillim vetëm në një vend (shpesh tek duart), dhe pastaj përhapet në zona të tjera. Kruarja në përgjithësi është më e keqe gjatë natës dhe pas një dushi të nxehtë. Ju mund të keni kruarje të përhapur edhe vetem me pak parazit. Njolla. Njollat zakonisht shfaqen së shpejti pasi fillon kruarja. Këto janë zakonisht nishane, skuqje, pika të kuqe që mund të shfaqen kudo në trup. Njollat janë shpesh më të qarta në brendësi të kofshëve, pjesët e barkut, sqetull, dhe rreth kokrrave të gjoksit tek femrat. Shfaqja e puçrrave shpesh është tipik. Në disa njerëz zhvillohet një skuqje e pazakontë që mund të ngatërrohet me kushte të tjera të lëkures. Kruarje.Gërvishja e lëkurës për shkak të një kruarje intensive mund të shkaktojë dëme të vogla të
lëkurës. Në disa raste lëkura e dëmtuar infektohet nga bakteret, një infeksion sekondar i lëkurës. Në qoftë se lëkura infektohet me baktere bëhet e kuqe e nxehtë, dhe e tensionuar. Keqësimi i kushteve para-ekzistuese të lëkurës. Zgjebja mund të jetë më e veshtirë për të diagnostikuar në këto situata .
Shënim: kruarja dhe skuqje të lëkurës temë zgjebe janë për shkak të një alergji (reagim) ndaj parazitit (ose pështymë, feçeve dhe vezëve të tyre). Simptomat e zgjebës kërkojnë zakonisht 2-6 javë që të shfaqen, pasi ju të keni marr parazitin për herë të parë. Nga momenti i shfaqjes së simptomave kruarja dhe skuqja mund të zhvillohen në çdo pjesë të lëkurës. Nga ky moment, ju jeni infective dhe mund të përhapni zgjebën,
para se edhe ju të mësoni se jeni infektuar. Simptomat me infeksion të përsëritura Kruarja dhe skuqja zakonisht marrin 2-6 javë për tu zhvilluar, kur ju keni marrë infeksionin për herë të parë. Por nëse ju jeni infektuar një herë me zgjebe, jeni pastruar me trajtim efektiv dhe pastaj ju jeni riinfektuara, simptomat mund të jenë pak më të ndryshme. Në raste të tilla skuqja dhe kruarja zhvillohen shumë më shpejt - shpesh Page 9
Revista: Këshilla Mjeksore
brënda një ose dy ditë. Kjo është për shkak se infektimi i parë me zgjebës ka sensibilizuar tashmë sistemin tuaj imunitar e cila reagon shumë më shpejt në këtë periudhë të dytë të zgjebës.
Shënim: të gjithë ata që do të trajtohen, duhet të trajtohen në të njëjtën kohë.
Si diagnostikohet zgjebja?
Zgjebja është e shërueshme. Ju duhet të kërkoni produktet e duhura në farmaci (përmethrin 5% ; malathion 0.5%;benzoit etj ;). Ju mund t’i merrni ato në rëcetë. Ata aplikohen lehtë dhe normalisht funksionojnë më së miri nësë përdoren siç duhet.
Zgjebja ka tendencë për tu diagnostikuar klinikisht. Kjo do të thotë se mund të diagnostikohet në bazë të simptomave tipike dhe pamjes tipike me skuqje të lëkurës. Shpesh mjeku duhet të gjejë më shumë se një tunel në lëkurë për të konfirmuar diagnozën. Ndonjëherë është e vështirë për të gjetur dallimin e puçrrave të zgjebës dhe disa kushteve të tjera të lëkurës. Prandaj, aplikohet marrja e një kampioni nga lëkura dhe dërgimi i saj në laborator të kërkohet paraziti nën mikroskop nëse ka dyshime në lidhje me diagnozën. Nëse ka kruajtje dhe skuqje të lëkurës në disa njerëz që jetojnë në të njëjtën shtëpi në rreth të njëjtën kohë, atëherë zgjebja është një shkak i mundshëm. Kush duhet të trajtohet? Zgjebja do të vazhdojë një kohë të pa caktuar nëse nuk trajtohet. Mjekimi është e nevojshme për këdo që ka zgjebën dhe të gjithë anëtarët e familjes, kontaktet e ngushta, dhe gjumi / partnerë seksual të personit të prekur - edhe në qoftë se ata nuk kanë simptoma. Kjo është për shkak se simptomat kërkojnë deri në 6 javë pas infektimit, për tu shfaqur. Personat e sipër përmendur mund të jenë të infektuar, por nuk kanë asnjë symptomë akoma.
Trajtimi i zgjebes
Riaplikoni të njëjtin trajtim shtatë ditë pas aplikimit të parë. Kjo ndihmon për të siguruar që të gjithë parazitët janë vrarë. Banjot e përditshme të nxehtë, dhe fërkimet e ashpra me sapun dhe ujë nuk kurojnë zgjebën. Insekticid duhet të përdoret me patjetër. Një udhëzues i përgjithshëm për trajtimin, i cili i jep këshilla për sukses: Lexoni fletë palosjen që vjen më produktin, për udhezime të sakta se ku duhet ta aplikoni. Disa produkte janë aplikuar në të gjithë trupin, duke përfshirë koken dhe fytyren, ndersa tetjeret aplikohen vetëm nga qafa e poshtë. Mos harroni të përfshini vënde të vështirë të tilla si mbrapa, thembra të këmbëve, në mes gishtave të duarve dhe të këmbëve, nën thonjë, dhe organet gjenitale. Kushtoni vëmëndje të veçantë për zonat ku vendosen tunelet e parzitëve më së shumt, sic janë: kycet e duarve dhe bërrylat, nën gjinjtë, sqetull, dhe rreth kokrrave të gjoksit. Një i rritur ka nevojë për të paktën 30 g krem ose locion 100 ml për të mbuluar tërë
Page 10
Revista: Këshilla Mjeksore
trupin. Pra, për dy aplikacionet që do të bëni , do të duhet të paktën 60 g krem ose locion 200 ml. Aplikoni krem ose locion në lëkurë të thatë, të ftohtë (jo pas një dush të nxehtë). Kremi ose locion duhet të lihet për kohën e plotë të rekomanduar. Krem Permethrin duhet të lihet për 8-12 orë. Locion Malathion duhet lënë për 24 orë. Nëse ju lani duart tuaja apo ndonjë pjesë tjetër të trupit tuaj gjatë përiudhes së trajtimit, ju duhet të ri-aplikoni kremin ose locion në zonën e larë. Rrobat, peshqir, çarçafë e këllefe duhet të jenë të larë me makinë në 50 ° C ose më lart, pas aplikimit të parë të trajtimit. Kjo vret parazitëte zgjebes. Mbani të gjitha sendet dhe veshjet që nuk mund të lahen, në qese plastike për të paktën 72 orë. Mundësitë alternative për të vrarë ndonjë parazit që kanë ngele të lirë mbi rroba janë: hekurosje me një hekur të nxehtë, pastrim kimik, apo venë në një tharëse në ciklin e nxehtë për 10-30 minuta. Nuk është e nevojshme të bëni këtë gjë me hapsirat e banimit apo mobiliet ,ashtu sic nuk është e nevojshme as trajtimi i kafshëve. Disa njerëz të cilët zhvillojnë një infeksion sekondar të lekures gjithashtu mund te duhet antibiotik.Ndaj eshte I nevojshme edhe konsultimi me nje mjek.
Shih nje mjek nese kruarja vazhdon me teper se 2-3 jave pas trajtimit. Insuksesi I trajtimit: Ndonjehere trajtimi i pare nuk funksionon, keshtu qe eshte I nevojshem dhe nje trajtim I dyte pas tij. Arsyet metezakonshme pse trajtimi nuk ka sukses (dhe rikthehet zgjebja) jane:
Kremi ose locioninuk eshte aplikuar sakte dhe aq kohe sa eshte rekomanduar. NjeI infektuar prane jush nuk eshte trajtuar ne te njejten kohe, dhe infeksion ju eshte kaluar prape.
Gjithashtu, edhe pas trajtimit te suksesshem, ne nje numer te vogel te rasteve mbeten disa njolla kafe,gunga te kuqe mediameter deri ne 2 cm. Nese keto mbeten, me se shpeshti ndodhen ne organet gjenitale dhe nen sqjetulla. Keto gunga nuk jane as infektive,dhe as do te thote se eshte ende e pranishme paraziti. Ato ndodhin ne disa raste si nje reagim I zgjatur I lekures ndaj morrit zgjebja.Zakonisht kalojnebrenda tre muajve, por here pas here mund te zgjasin eshe deri ne nje vit.
Punoi: J. Canaj
Page 11
Revista: Këshilla Mjeksore
VI. Gangrena streptokoksike. Gangrena streptokoksike shkaktohet nga streptokoku i gurpit A. Vihet re në pacientët me diabet ose të shëndoshë, por në moshë të madhe. Konsiderohet si një celulit i indit subkutan që përhapet shpejt në gangrene. Objektivisht fillon me skuqje, dhimbje dhe nxehtësi locale në zonën e prekur. Lokalizohet kryesisht në ekstremitetet inferiore. Mbas një ose dy ditë nga fillimi shfaqen shenjat e gangrenes, e përbërë në fillim nga një ngjyrë blu e zones së prekur, e pasuar më vonë me daljen e një bule me ngjyrë të kuqe në të errët. Çarja e bulës vë në dukje gangrenën. Element patognomonik për diagnozën në këtë rast është ngjyra e errët nekrotike e rrethuar me një zone eritematoze. Ky kuadër klinik shoqërohet me fenomene të përgjithshme si temperature, të dridhura.
Terapia: Konsiston në përdorimin e antibiotikëve, në eleminimin kirurgjikal të masave nekrotike, mjekimin e ulçeracionit të krijuar me antiseptikë dhe rigjenerues të indeve të dëmtuara.
Punoi: E. Marku
Page 12
Revista: Këshilla Mjeksore
VIi. Vitamina D Vitamina D është një vitaminë yndyrore, që ruhet në indet dhjamore (yndyrore). Emrat alternativ të saj janë: Kolekalciferoj, D3, D2, ergokalciferol.
këto minerale për formësmin e kocakve tona, nëse në dietën tonë mungon vitamina D apo nuk absorbohet si duhet, janë kockat që vuajn nga kjo mungesë e kësaj vitamine. Mungesa e vitaminës D tek të rriturit shkakton Osteoporozë ndersa tek femijët Raketizëm.
Funksioni: ndihmon në absorbimin e kalciumit në organizëm, kalciumi dhe fosfatet janë thelbësore për formimin e kockave. Gjatë femijërisë trupi ynë i përdor
Burimi: një pjesë e madhe e vitaminës D prodhohet nga trupi ynë, kjo ndodh kur lekura bie ne kontakt me diellin. Vitamina D gjëndet në shumë pak produkte ushqimore, disa nga ato janë: produktet e qumështit, si: djathi, gjalpi. Duke pasur mungesë në ushqime të pasura me vitaminë D, shumë kompani kanë shtuar në mënyre artificiale
vitaminën D në produkte të ndryshme ushqimore, si: në drithëra, konservant peshku etj. Pasi është e veshtire të plotësohet me produkte ushqimore, mund të merret në formë të D2 dhe D3.
Rekomandimet: 10-15 minuta për 3 herë në javë ekspozim në diellë është e nevojshme për prodhimin e vitaminës D, gjithmonë duke mos e tepruar, duke qënë se qëndrimi i gjatë në diellë mund të shkaktojë kancer të lekurës.
Page 13
Revista: Këshilla Mjeksore
Vlerat referente: tek të porsalindurit: 0-12 muaj 400 UI në ditë, tek fëmijët: 1-8 vjet 600 UI në ditë, te moshat e rritura: 9-70 vjet UI në ditë, mbi 70 vjet: 700 UI në ditë, tek gratë shtatëzëna 600 UI në ditë. Në përgjithësi dozat më të larta duhet të jenë tek moshat e vjetra. Duhet të kemi kujdes që mos të teprohet me doza të larta pasi mund ta dërgojmë ne toksicitet.
shumë efekte anësore, si: depozitim në indet e buta si zemër e mushkëri, dëmtim në veshka, gurë në veshka, nauze, të vjellja, konstipacion, humbje në peshë, humbje e oreksit.
Punoi: D. Zeqiraj Dozat e larta: nëse merret në doza të larta shpejton lirmin e kalciumit e ky i fundit jep
Page 14
Revista: Këshilla Mjeksore
viii. 5 përfitimet e vitaminës b1. Vitamina B1 apo Tiamina është vitaminë e rëndesishme për trupin tone. Luan rol në sintezën e proteinave dhe yndyrnave gjithashtu mbanë në formë të mirë muzokat e trupit. Këtë vitaminë mund ta gjeni në disa produkte ushqimore si: në mish, gjethet jeshile, perime të ndryshme. 5 përfitimet shëndetësore të saj janë: 1. Depo e energjisë: pra së bashku me enëzima tjera shërben për shndërrimin e sheqerit në energji, kjo ka një rëndësi të madhe për organet vitale si: për tru, zemër, mushkëri, muskuj. 2. Në punën e zemrës: një rol tjetër kryesor i kësaj vitamine është në punën e zemrës jo që e bën në mënyre direkte, luan rol me rëndesi në prodhimin e acetilkolinës që është një neurotransmetuesi neuromuskular, pra përçon impulse.
Defiçiti i kësaj vitamine pakëson acetilkolinën e si shkak i kësaj kemi çrregullim të të rrahurave të zëmres, mungesa e thekësuar mund të qojë në dekompenzim të zëmres. 3. Ndihmon të pamurit: së bashku me yndyrnat esenciale Omega 3 dhe omega 6 ndihmonë në të pamurit normal dhe parandalon formimin e kataraktes. 4. Ndihmon trurin: mbanë në formë vitale trurin dhe ndihmon në koncentrim dhe kujtesë të individit. Vitamina B1 gjithashtu lehtëson stresin dhe mire mban nervat. Vitamina b1 shpesh jepet për të ndaluar progredimin e disa sëmundjeve si: sklerozës multiple, alzhaimerit, cirozës dh e sëmundjeve të tjera. 5. Ndihmon në shtresat e mielinës: janë shtresa të cilat mbulojnë nervat dhe ju ndihmojn këtyre të fundit të kryejnë një mori funksionesh. Mungesa e kësaj vitamine shpie në shthurjen e kësaj shtrese e për pasojë dhe mos efikasitetin e nervave. Punoi: D.Zeqiraj
Page 15
Revista: Këshilla Mjeksore
ix. 5 përfitimet e vitaminës B2. Ndryshe kjo vitaminë quhet dhe riboflavin. Është vitaminë e cila gjendet në shumë përbërs ushqimore, edhe pse gjendet në shumë përbërs ushqimorë nganjëherë di të japë defiçitin e saj, kjo për shkak se eliminohet në sasi të mëdha nga organizmi. Luan rol të rëndësishem në prodhimin e energjisë, aminoacideve dhe yndyrnave. Një rol tjetër mjaf i rëndësishem i saj është dhe si antioksidant, pastaj shpërbën karbohidratet (shqernat).
4. Antikancerogjen: pra minimizon kancerin, pasi ka rol antioksidant. 5. Depo energjetike: këtë e arrinë duke shpërbërë karbohidratet, yndyrnat e proteinat.
5 përfitimet e saj janë: 1. Migrena: kur kemi migrenë të shkallës së rëndë një dozë prej 400 mg jepet për ta parandaluar atakun. 2. Antioksidant: vitamina B2 luan rol si antioksidant, duke monituruar radikalet e lira, që ndihmon në punën e zëmres dhe parandalimin e kancerit.
Përveç këtyre 5 efekteve të mira që tregon për organizmin tonë vitamina B2 ka efekte të mira dhe në: lekurë, sy, flok, sistemin nervor, në mukozën e gojës, në mukozen e traktit tretës. Mbanë në kontroll punën e gjëndres tiroide. Roli i vitaminës B2 tek sytë qëndron në parandalimin e kataraktës dhe vizualitetin. Në lekurë: parandalon puqrrat, furunkulat, artirin, ekzantemen, dermatitin. Ndikon në rigjenerimin e indit të dëmtuar, ndikon në rritjen natyrale, ndikon në imunitetin natyror duke rritë nivelin e antitrupave. Në SNQ parandalon alzheimerin, ankthin, epilepsinë.
Punoi: D.Zeqiraj
3. Anemi: madje është përdorur edhe tek anemia drepanocitare, duke qënë se luan rol mbështetës tek anemitë.
Page 16
Revista: Këshilla Mjeksore
x. Pse na duhet vitamina B3? Në radh të parë luan rol në frymëmarrjen qelizore, përveç kësaj rëndësi të madhe luan dhe në përformancen e sistemit nervor qëndrorë, pastaj në metabolizmin e ushqimeve komplekse. Vitamina B3 gjithashtu ka rol thelbësor në formimin e hormoneve seksuale. Dhe kjo sikur vitamina B2 largohet në sasi të mëdha nga organizmi ynë, prap është e lehtë të kompensohet, mund të ndodh që të kemi defiçit të vitaminës B3 e mos ta kuptojmë. Nësë kemi defiçit dhe vërehet atëherë me një dietë të shëndetshme arrihet të kompensohet. Si shkak kryesor i defiçencës në këtë vitaminë mendohet që është alkooli. Shënjat: që tregojnë për mungesë të lehtë të kësaj vitamine janë: lodhja, dispepsia, molisja, vjellja dhe depresioni. Ndërsa për mungesë të rënd përveç të parave paraqiten dhe: diarre dhe lëkura me luspa, mund të ketë dhe enjtje të gojës dhe ndjësi djegie në gjuhë.
Kur merret: zakonisht rekomandohet për të luftuar kolesterolin e keq, kjo pra jepet si shtojcë, por asnjëherë pa dijeninë e mjekut tuaj, pasi dozat e larta mund të shkaktojnë demtime në mëlqi. Dihet që jepet për të ulë kolesterolin e keq, pasi ky i fundit ndihmon në formimin e aterosklerozës (bllokimin e enëve të gjakut). Jepet dhe tek diabetikët pasi mendohet që zgjatë intervalet e marrjes së insulinës. Disa thonë që kjo vitaminë ndihmon dhe në rigjenerimin e trurit pas ndonjë goditje, kjo gjë nuk është vertetuar akoma. Jepet dhe tek të sëmuarët me alzhaimer, për të përmisuar fytyren dhe kunder plakjës.
Punoi: D. Zeqiraj
Page 17
Revista: Këshilla Mjeksore
xi. Pse na duhet vitamina b12? Burim i vitaminës B12 janë: vezet, djathi, mishi, peshku. Kjo vitaminë luan rol të rëndësishëm për organizmin tonë prandaj është mëse e nevojshme. Ndihmon në: të pamurit normal, punën e sistemit nervor qëndror, në formimin e qelizave të kuqe të gjakut. Përveç këtyre luan rol dhe në formimin e AND-es, rrit nivelet e energjisë në trup.
kësaj mungesa e vitaminës B12 shkakton çrregullime në metabolizëm dhe mund të jetë edhe kërcënuese për jeten. Gratë duhet t’i kushtojnë rëndësi dietave të pasura me vitamin B12, duke qënë se mungesa e saj shton rriskun për kancer të gjirit. Gjithashtu mund të zvogëlohet numri i eritrociteve, me rastë paraqitet lodhja kronike dhe simtomat gastrointestinale. Nëse mungesa paraqitet tek fëmijet ajo kompensohet me shtesa. Nuk duhet të harrojmë të theksjomë së mungesa e kësaj vitamine mund të shakaktoj dhe anemi.
Punoi: D.Zeqiraj
Mungesa e saj: një nga arsyet se pse sot po rriten sëmundjet neuropsikike mendohet që është mungesa e vitaminës B12, përveç
Page 18
Revista: Këshilla Mjeksore
xii. Influenza, parandalimi… Influenza është një infeksion viral akut i traktit respirator të sipërm, që merret nëpërmjet rrugëve ajrore. Eshtë shumë ngjitëse, duke qënë se transmetohet shumë lehtë nëpërmjet spërklave, sputumit dhe thjesht duke folur afër një personit tjetër. Influenza është një patologji e njohur që në antikitet, para se biologjia të njihte shkaqet e saja të vërteta ekzistonin shumë hipoteza përsa i përket faktorëve që e provokonin. Influenca sipas OBSH “Influenza është një infeksion i pulmoneve dhe rrugëve respiratore të sipërme, ngjitëse, e cila provokohet nga një nga tre viruset që shkaktojnë gripin: A, B, ose D”. Pas një periudhë inkubacioni prej 1-4 ditësh fillojnë të shfaqen simptomat, shpesh në mënyrë të papritur, personat e infektuar duhet të mundohen të shmangin kontaktin me të tjerët, derisa të ndjehen më mirë. Epidemitë e influenzës takohen më shumë gjatë periudhës tetor-prill, pikërisht ngaqë në këtë periudhë temperaturat janë më të ulura. Në klimat ekuatoriale ky problem është i hasur më pak, pikërisht ngaqë temperaturat janë më të larta. Simptomat: shfaqen pas 3-4 ditësh dhe zgjasin deri në 5-8 ditë. Simptomat e influencës ngatërrohen shpesh me të ftohurit. Si influenza ashtu edhe i ftohuri janë të shkaktuara ngë një virus, por influenza ka një goditje më të rëndë mbi
pulomnet dhe një klinikë më të gjërë dhe më të rëndësishme. Simptomat kryesore: Temperaturë e lartë që shkon shumë shpejt në 38 o C. Dhimbje të përgjithshme. Kollë të thatë në nivelin torakal. Djersë. Shije të keqe të gojës. Vështirësi në gjum. Vomitus dhe dizanteri (sidomos tek fëmijët). Temperatura, shija e keqe e gojës, dhimbje të përgjithshme përmirësohen brenda një jave, ndërsa kolla dhe lodhja mund të zgjasin edhe tre javë.
Page 19
Revista: Këshilla Mjeksore
moshuarit e moshës mbi 65 vjeç, pacientët me sëmundje të zemrës, sëmundje kronike të veshkave, diabetikët, ata që vuajnë nga anemia, njerëzit që vuajnë nga sëmundje të frymëmarrjes, njerëzit që jetojnë ose punojnë në komunitet.
Parandalimi: Bëhet me masa te përgjithshme jo specifike. Siç janë: mbrojtja e kolektiveve të fëmijeve, të sëmureve në spitale, të reparteve ushtarake, nga kontaktet me të sëmuret me grip që janë burim infeksioni. Natyrisht që këto masa janë të pasigurta, prandaj kontigjenet që rrezikojnë nga gripi përdorin masa specifike sic janë: vaksinat me virus të mbytur (inaktivizuar) dhe kimipreparatet si: amantadina dhe rimantadina. Duke pasur parasysh se vaksina e gripit është ende arma më e mirë ndaj shfaqjes së gripit, por është gjithashtu e vërtetë që shumë njerëz pavarësisht nga vaksina, janë ende të prekur nga gripi. Vaksinat e grupit me virus të inaktivizuar mbrojne ne 70-90% te rasteve. Në çdo rast kur ka rrezik për grip grupet që duhet të vaksinohen patjetër janë: fëmijët, njerëzit me sistem të dobët imunitar, të
Çfarë duhet të bëni? Kur ju jeni sëmurë me grip, gjëja e parë është që duhet të bëni është të qëndroni në shtrat dhe të jeni ngrohtë. Është e rëndësishme që të lagështoni dhomen mirë, dhe shpesh të ndryshoni ajrin. Sa për ushqimet, është e këshillueshme të merrni lëngje mjaftueshëm dhe, që të plotësoni kripërat minerale që keni humbur nëpërmjet djersitjes. Mund të jetë e dobishme për të marrë antipikretikë, për të ulur temperaturën, sidomos kur ajo është shumë e lartë. Ju duhet të shmangni antibiotikët sepse së pari ato nuk janë efektive kundër viruseve dhe pastaj ata mund të sjellë vetëm efekte anësore që përkeqësojnë situatën. Duhet të vlerësojë mjeku nëse është rasti për të marrë antibiotic ose jo.
Punoi: K. Brajniku.
Page 20
Revista: Këshilla Mjeksore
xiii. Antibiotikët kunder kollës, shumë rreziqe dhe pak përfitime. Shpesh të marrim antibiotikë për të kuruar kollin të shkaktuar nga infeksionet respiratore është e padobishme. Për të provuar këtë është publikuar një studim në Lancet, nga një grup i studiuesve britanikë, sipas të cilëve në rastin e sëmundjeve jo të rënda duhet të mos merren këto barna, duke qënë se marrja e tyre nuk ka shtuar dobi në krahasim me trajtimin me një hap qetësuese e të padëmshëm, në fakt, ato mund të shkaktojnë efekte anësore të tilla si: diarre, të vjella dhe skuqje. Studimi ka përfshirë më shumë se 2.000 pacientë regjistruar në 12 vende të ndryshme evropiane. Pas përjashtimit të mundësisë se simptomat e tyre të frymëmarrjes mund të shkaktoheshin nga pneumonia. Hulumtuesit kanë vënë re përafërsisht se gjysma e pjesëmarrësve që kishin marrë tre tableta të përditshme të antibiotikut Amoxicillin për shtatë ditë. Gjysma tjetër mori për të njëjtën periudhë tre tableta në ditë të një hapi qetësues e të padëmshëm të përbërë në thelb të sheqerit. Efekti, megjithatë, ishte i njëjtë.Antibiotiku, në fakt nuk ka treguar asnjë dobi më shumë në aspektin e uljes së ashpërsisë ose së kohëzgjatjes së simptomave, edhe në pacientët e moshuar. Dallimi i vetëm gjendet
në efektet e padëshiruara, që janë më të shpeshta në ata që marrin Amoxicilin. Rezultatet tona tregojnë se njerëzit shërohen vetë, tha Paul Little, autori i parë i hulumtimit. Duke pasur parasysh megjithatë, se një pjesë e vogël e pacientëve përfiton edhe nga antibiotikët, “sfidë mbetet për identifikimin e këtyre pacientëve." Në veçanti, përdorimi i këtyre barnave është i dobishëm kur infeksioni është me origjinë bakteriale dhe shkakton pneumoni. Në të gjitha situatat e tjera, kur ajo ka të ngjarë të jetë një virus që shkakton sëmundjen, antibiotiku është i padobishëm dhe rrit rreziqet shëndetësore dhe favorizon shfaqjen e mikrobeve rezistente.
Punoi: K. Brajniku.
Page 21
Revista: Këshilla Mjeksore
xiv. Infeksionet akute te rrugëve të sipërme të frymëmarrjes tek fëmijët! Pengimi i pjesës së rrugëve të sipërme të frymëmarrjes të organeve të vendosura lart kraharorit. Kjo pengesë kalon nga hunda deri në fyt dhe traken e sipërme.
Manifestimet klinike: Zë i ashpër i prodhuar nga dridhje të structureës së udhës ajrore të sipërme. Ankth frymëmarrjes / Tërheqja suprasternal. Kollë. Shenjat e hypoxemia. - Ankthi. - Nervozizëm. - Takikardi. - Zbehje. - Cianozë: shenjë më e vonëshme.
Shkaqet e pengesave të rrugëve ajrore të sipërme acute:
Jo-infektive: 1. Thithja e trupit të huaj. 2. Laringiti. 3. Djegie akaustike dhe trauma. 4. Parainfluenza virus (tipi 1). 5.Virusi i influencës. RSV, adenovirus fruthi virusi, është shkaku më i zakonshëm i pengesave të rrugëve ajrore akute tek fëmijët. Mosha 3 muajsh - 3 vjet, janë më të predispozuar, më shpesh preken djemt se vajzat!
Infektive Jo-infektive
Infektive: 1. Trachitis bakterial 2. Epiglottitis akute. 3. Difteria. 4. Abscesi Retropharyngeal
Page 22
Revista: Këshilla Mjeksore
Epiglottitis acute. Eshtë një infeksion bakterial progresiv, shkakton inflamacion akut dhe edemë të epiglotis dhe strukturave ngjitur: folds aryepiglottic dhe arytenoids. Gjithashtu i njohur si supraglottitis.
Punoi: D. Ukaj
Eshtë kërcënuese për jetën, mund të çojë në pengim të papritur dhe të plotë të rrugëve të frymëmarrjes!
Page 23
Revista: Këshilla Mjeksore
xv. Çfare eshte laringti? Laringiti nenkupton inflamacion të laringut. Kjo ndodh më shpesh per shkak te nje infeksioni viral. Shkaqe të tjera janë të rralla. Cilat janë simptomat e laringit viral? Ju mund te ndjeni dhimbje në pjesën e përparme të qafës dhe më pas ngjirje te zërit . Ndonjehëre zëri mbyllet fare.Megjithate, kjo është vetëm e përkohshme, ndërsa kordat zanore janë te inflamuara gjatë gjithë kohës. Gjithashtu mund të keni pak temperaturë dhe kollë. Ndonjëherë laringjiti është pjesë e një infeksioni më të gjerë. Për shembull, ju gjithashtu mund të keni dhe faringun e infektuar (faringit), bajamte, ftohje grip. Në këte situatë, ju gjithashtu mund të keni simptoma të tjera të tilla si dhimbje të fytit, dhimbje koke, ndjenjëherë lodhjeje, gjëndrat e enjtura të qafës, rrufë, dhimbje gjatë gëlltitjës dhe dhimbje trupi në përgjithësi.
Një laringit tipikë viral përkeqësohet gjate 2-3 ditëve. Me pas lehtësohet dhe kalon zakonisht, brenda një jave. Megjithate, ju mund të keni një zë te ngjirur perrreth një javë apo më shumë edhe pasi simptomat e tjera kanë kaluar.Kjo është për shkak se inflamacioni I kordave vokale mund të kërkojë kohë më shumë për t’u shëruar, pasi virusi është sheruar. Veshtirësia në frymëmarrjë është një nderlikim i rrallë. Kjo mund të ndodhë nëse inflamacioni është i shumë të dhe ka shumë
enjtje në fyt, gjë e cila shkakton ngushtimin e laringut. Kjo ësht e rrallë në të rriturit, por ndodh ndonjëherë në femijët e vegjël me laringë të vogël dhe të ngushtë. Menjëherë duhet parë një doktor nëqoftë se ju keni ndonjë veshtirësi në frymëmarrje gjatë laringjitit. Cili është trajtimi për laringitin viral? Ndonjëherë nuk ka nevojë për ndonjë trajtimë pasi gjëndja e fytit përmirësohet vetë brënda disa ditësh. Ju duhet të mundoheni të pini sa më shumë lëngje edhe nëse kjo është e dhimbëshme gjatë gëlltitjës. Fyty thahet nëse nuk konsumoni shumë lëngje, gjë e cila shkakton me shumë dhimbje koke dhe përkeqëson gjëndjen. Paracetamoli gjithashtu mund të lehtësojë dhimbjet, dhimbjën e kokës dhe ethet. Aspirina mund të ndikojë vetëm pak në lehtësimin e dhimbjeve të fytit. Kjo për shkak se një lëng për gargare nuk prekë fytin, ajo vetëm prekë pjesën e prapme tv fytit. Megjithate, ajo mund ta lehtësojë pak dhimbjen. (Nga këkrimet e bëra ka pak fakte që konfirmojnë së aspirina për gargare është efektive për dhimbjet e fytit. Megjithate, ky Page 24
Revista: Këshilla Mjeksore
është një trajtim popullor dhe ja vlenë ta provoni.) Nëse vendosni ta perdorni ,hidhni disa aspirina të tretën në ujë dhe bëni gargare për 3-4 minuta. Ju mund të bëni ketë 3-4 herë në ditë. E nxirrni lëngun me aspirinë nga goja pasi të keni bërë gargaren. (Shenim: ju nuk duhet të jepni aspirinë për fëmijet e moshës nën 16 vjeç.) Gargaret e tjera, tablet dhe spraite mund të ndihmojnë në zbutjen e dhimbjëve të fytit, por, përseri, jo në shërimin e plotë të tyre.. Frymëmarrja ne ajër të lagësht mund të ndihmojë. Sipas teorisë lageshtia në rrugët e frymëmarrjës mund të jetë qetësuese dhe mund të ndihmojë për të pastruar sekrecionet. Cfare duhet bërë me zërin? Nëse është e mundur e lini në qetësi zërin tuaj gjatë laringitit.Përdorimi I tepruar i zërit, kur kordat vokale janë të infektuara, mund t’Iinflamohen më keq. Dëmtimi I tyre I pa rikthyeshëm është I pa mundur por thjeshtë shërimi I tyre do te kërkojë një kohë më të gjatë. Pushimi I zërit do të thotë të mos bertisni,të mos këndoni, apo të mos flisni për periudha të gjata. Bisedat e qeta zakonishtë nuk sjellin asnjë problem .Nje fjalim I butë dhe I qetë është më e mire sesa peshmerima. Kjo është për shkak pëshperitjët e bejnë laringun tuaj të punoj në meshume sesa per fjalet e buta dhe të qeta.
bakteret.Sistemi juaj imunitar zakonishtë I perhap infeksionet virale shpejt. Nëse laringiti është më I rëndë mund të jetë I shkaktuar nga bakteret. Antibiotiku mund të këshillohet nëse infeksioni është i rëndë dhe nuk është lehtësuar edhe pas disa ditësh, ose nëqoftë se sistemi juaj imunitar nuk është duke funksionuar si duhet (për shembull, nëse ju keni shprektën të hequr ose nëse jeni duke marrë kimioterapi). Shkaqet e tjera të laringitit dhe ngjirjës se zërit Laringit dhe ngjirja e zërit janë herë pas here mund të jenë për shkak të kushteve të tjera që ndikojnë në kordat vokale. Për shembull: infeksionet e rralla, alergji, I folurI tepruar, ngritja e acidit nga stomaku, tymi i duhanit, irritues të tjerë ose kimikate që ju mund të thithni. Një kist beninjë (jokanceroze) në kordat vokale ndonjëherë shkaktonë ngjirje të zërit. Një tumor (kancer) në kordat vokale është një shkak I pazakonte.
A ka nevojë për antibiotik? Zakonisht nuk ka nevojë për antibiotik. Laringjiti zakonisht shkaktohet nga virus. Antibiotiket nuk vrasinvirusët, por
Shihni një doktorë nëse simptomat janë më të rënda, të ndryshme nga ato që përshkruam deri tani. Sipsh:
Page 25
Revista: Këshilla Mjeksore
Formë gripi simptomat të cilit nuk lehtësohen brenda 3-4 ditëve. Nëse ngjirjet e zërit ose hidherimi në fyt vazhdojnë më shumë se 2-3 jave Nëse gjëndrat e fryera në qafë nukshërohen brenda 2-3 javësh, pas një infeksioni.
Nëse gjëndrat e fryra shfaqen në qafë pa simptomat e infeksionit.
Punoi: J. Canaj
xvi. Konvulsionet febrile tek fëmijët. Sekuestrimi i fëmijëve që ndodhin mes 6 muaj dhe 6 vjet shkaktuar nga ethet nga infeksioni / inflamacion / metabolike çrregullime jashtë SNQ në fëmijët të cilët janë ndryshe nga neurologjia normale. Kjo nuk është një formë e epilepsisë, sepse gjendja e trurit është normale. Prevalenca është 2-4% e fëmijëve më pak se 6 vjet. 4% e trazire febrile ndodhin në moshën më pak se 6 muaj. 6% të ndodhë pas moshës 6 vjet. 90% ndodhin midis 6 muaj dhe 6 vjet. Etiologji dhe Patogjeneza Etiologjia e saktë e trazirave febrile është e panjohur. A ndikon forta gjenetike është aplikuar për shkak të frekuencës rritje në mesin e anëtarëve të familjes që të ketë konvulsione febrile. Konvulsionet febrile janë ndarë në tri grupe kryesore bazuar në simptomat e sekuestrimit:
-Konvulsione febrile të thjeshta (konvulsione qe ndodhë në shumicën e rasteve ~75%, që zgjat më pak se
15 minuta dhe 80% më pak se 6 minuta dhe 50% më pak se 3 minuta, nuk ka karakteristika fokale, të vetme në 24 orë). -Konvulsione febrile komplekse: 25 përfaqësojnë% të rasteve, që zgjati më shumë se 15 min, me karakteristika të shumta të kontaktit, në 24 orë. -Epilepticus ethe
Rishfaqja: Nëse rishfaqet ajo do të jetë brenda 1 viti nga data e sulmit të parë dhe më shumë gjasa rishfaqja do të jetë nëse:
Page 26
Revista: Këshilla Mjeksore
-Nëse konvulsione pari ndodhin nën moshën 15 muaj (50% Shkalla e përsëritje) -Konvulsione febrile komplekse. -Konvulsione febrile me ethe me grade të ulët. Historia pozitive familjare të trazire febrile apo epilepsi. Kur t'i referohemi dhe pranojmë Fuqimisht pranoj për LP ose trajtimit nëse ndonjë nga faktorë të mëposhtëm janë të pranishëm: -Mosha nën 18 muajsh (mund të kenë meningjit pa shenja). -Nëse shenjat e meningjitit është i pranishëm. -Fëmija është toksik (nervoz apo përgjumur). Trajtimi Trajtimi me antibiotikë, sa më I hershëm mund të maskojë shenjat meningeale. Ethet kërkojnë menaxhim spitalor.
Punoi: D. Ukaj
Page 27
Revista: Këshilla Mjeksore
xvii. Qumështi i gjirit përmban më shumë se 700 baktere. Qumështi i gjirit përmban më shumë se 700 baktere. Hulumtuesit spanjollë nga Instituti i Tecnologia de Alimentos y Agroquímica (IATAcsic) dhe Qendra Superior Investigación en Salud, botimi (CSISP-GVA) ishin në gjendje, për herë të parë në fushën e mjekësisë, për të nxjerrë "hartën mikrobiome bakteriale” që gjendet në sekretimin e gjëndres së qumështit. Ky është një numër i jashtëzakonshëm i llojeve bakterore, më e lartë se sa ishte menduar të jetë i pranishëm në qumështin e gjirit. Shkencëtarët përdoren një teknikë të avancuar për të arritur në këtë rezultat .Përdoren një teknikë ADN për të identifikuar të gjitha mikroorganizmat që gjëndeshin në qumshtin e gjirit dhe rezultatet e këtij studimi u botuan ne revistën Amerikane e Clinical Nutrition.
Për ata që nuk e dinë se çfarë është kollustrumi, ai është i pari likuid që sekretohet nga gjëndrrat e qumështit pas lindjes dhe është likuidi i parë që thith fëmija gjatë të ushqyerit.
Shpjegojnë studiuesit: Nuk duhet pasur frikë nga studime të tilla, se këto baktere nuk përbëjnë rrezik për fëmijën, përkundrazi forcojnë sistemin e tij imunitar.
Punoi: G. Sinaimeri
Page 28
Revista: Këshilla Mjeksore
xviii. A duhet te shqetesoheni per dhimbjen e shpretkes? Duhet të shqetësoheni nëse keni dhimbje në shpretkë pas ngrenies apo gjate pushimit? Shpretka është nje organ i vendosur në mes të stomakut dhe diafragmës, në të majtë të sipërme të barkut. Dhimbja në këtë pjesë të trupit mund të ketë shumë shkaqe të ndryshme që duhet të hetohen në mënyra të ndryshme. Është e rëndësishme të kuptohet, për shembull: kur kjo simptomë ndodh dhe sa shpesh. Nëqoftëse dhimbja shfaqet gjatë një ushtrimi fizik (psh një garë) në mënyrë absolute nuk duhet të shqetësoheni. Ndryshon nëqoftëse ajo ndodh në kushtet e pushimit. Duke pasur parasysh pozitën anatomike të shpretkës, dhimbja pas një vakti mund të jetë një simptomë e rrezikshme e splenomegalise (shpretkë e zgjeruar), që përbën një kusht mjaft të rrëzikshëm. Dhimbja në anën e majtë në këtë rast mund të jetë gjithashtu shumë e fortë sa të përhapet në pjesën e prapme dhe deri në supe. Kjo për shkak se një organ i tillë me madësine e një grushti kur zgjerohet ngjesh stomakun, duke shkaktuar dhimbje dhe nganjëherë humbje oreksi. Rreziku i këtij zgjerimi është rreziku i “thyerjes” së saj, por edhe në faktin se një organ i sëmurë nuk mundet plotësisht të kryej detyrën për të cilën ekziston: në këtë rast mbrojtjen nga infeksionet.
gjëra të tjera si: helmimi me ushqim, refluks gastroezofageal, pankreatit, bllokim intestinal etj. Nëqoftëse ndodh në mënyrë të përsëritur kontaktoni mjekun tuaj që të bëjë një diagnozë të diferencuar me anë të një ekzaminim klinik dhe teste të imazhit, të tilla si ekografia
Punoi. G. Sinaimeri
Dhimbja në kahun e majtë gjatë pushimit ose pas ngrënies, gjithashtu mund të thotë
Page 29
Revista: Këshilla Mjeksore
xix. Pas Osteoporozës, mbrojtja e vitaminës D luan rol te rendesishëm edhe ne parandalimin e shfaqjes se semundjes alzhaimer. Dy njoftime të publikuara në Revisten e Gerentologjisë kanë nxjerrë vetëm një rezultat: Vitamina D mbron gratë e moshave të vjetra kundrejt rrezikut te Osteoporozës dhe zhvillimit të çmendur të sëmundjes Alzhaimer. Studimi i parë: Në studimin e parë të zhvilluar në Cedric Annëeiler dell'Angers University Hospital (Francë), kanë analizuar të dhënat e 500 grave të përfshira në studim mbi osteoporozën në veçanti, gjithashtu ato kanë vërejtur që gratë të cilat kishin të zhvilluar sëmundjen Alzhaimer kishin nivel të ulët të vitaminës D, ndryshe nga ato që nuk e kishin të zhvilluar këtë sëmundje. Gratë që zhvillonin këtë sëmundje kishin një mesatare të vitaminës D të barabartë me 50,3 mikrogram në javë, ndërsa gratë që nuk zhvillonin këtë sëmundje kishin një mesatare prej 59 mikrogramë. Studimi i dytë: Në studimin tjetër studiuesit të udhëhequr nga Yelena Slinin dnë Qendrën VA Medical në SHBA, zbuluan se gratë me një konsum të ulët të vitaminës D, kishin shumë gjasa të pësojnë ulje të njohjes. Silini dhe kolegët e saj analizuan nivelin e kësaj vitamine në
mostrat e gjakut të 6257 grave, në të njëjtën kohë bënë edhe testin e aftësisë mendore. U pa që në nivele më të ulëta të vitaminës D në serumin e gjakut kishite prirje me shumë për Alzhaimer. Ushqimet nëpërmjet të cilave mund të merrni vitaminën D janë: Krapi Trofta Peshku Salmon Peshku Sardelë
Peshku Ton Vaj peshku E verdha e vezës Qumështi Kërpurdha të thata Drithërat Proshute Fileto mishi e sapo gatuar Qumësht dhie Gjalp Dielli.
Punoi: K. Brajniku
Page 30
Revista: Këshilla Mjeksore
xx. 5 rregulla që ndihmojnë në ruajtjen e kthjelltësisë së mëndjes. 1. Për të mbrojtur mendjen do te mjaftonte nje ecje për 20 min çdo ditë, osë shëtitje 5 herë në javë. Eshte zbuluaar që aktiviteti fizik ndikon direkt tek mendja jonë, 2. Kush ndjek nje dietë mesdhetare do të ketë një mbrojtje më të madhe, për shkak të antioksidantëve që gjenden tek frutat dhe perimet, si dhe duke qënë se ato kufizojnë produktet shtazore, produktet e përpunuara dhe të sheqerosura. 3. Na ndihmojnë të jëmi të kthjellët përveç këtyre edhe ushtrimet mendore, si: suduku, fjalëkryqet dhe lojra të tjera si këto, Gjithashtu një kërkim shkencor ka arritur në rezultatin që edhe aktivitetet intelektuale I punës dhe arsimit ndihmojnë në ruajtjen e kthjelltësisë së mëndjes si dhe në vonesën e shfaqjes së demencës. 4. Një faktor tjetër që ndikon në ruajtjen e kthjelltësisë së mëndjes është edhe gjumi, dhe nuk është vetëm sasia e gjumit ajo që ndikon por edhe cilësia e tij. Një gjum i shqetësuar nga problem mjeksore, nga faktorë të jashtëm si zhurmat, apo nga stresi ndikon në kapacitetin ë kujtesës, vëmëndjes dhe përqëndrimit. 5. Numri i rasteve të demencës është më i ulur tek personat që janë më të integurar në shoqëri, që kanë një jetë sociale më active dhe që bashkveprojnë me të tjerët.
6. Kohzgjatja e ulët e stresit (nëse problem që kishim është zgjidhur shpejt) nuk ndikon në kthjelltësinë e mëndjes, përkundrazi stresi kronik ndikon shumë negativisht ashtu si në shëndetin tonë fizik, ashtu edhe në atë mental, mundohuni të jeni të qetë dhe t’i merrni gjërat me qetësi!
Punoi: K. Brajniku
Page 31
Revista: Këshilla Mjeksore
xxi. Pterigioni Pterigioni ( Pterigium ) është proliferim beninj i konjuktivës së syrit, që përhapet në formën e një trekëndëshi nga limbi për ne qendër të kornesë. Procesi fillon në konjuktivën që i përket hapësirës ndërmjet kapakëve më shpesh nga ana e hundës. Ka prirje për t’u zhvilluar në të dy sytë, por në mënyrë asimetrike. Maja e pterigionit e drejtuar për në qendër të kornesë është e palëvizshme dhe e rrumbullakosur. Baza e tij është e gjerë dhe gërshetohet me konjuktivën jashtë limbit. Pjesa qendrore e tij ngjitet fort me sklerën, ndërsa pjesa para dhe pas tij krijon palosje. Në rastet e freskëta pterigioni është i vaskularizuar dhe me ngjyrë të kuqe. Me kalimin e kohës ai zbardhet dhe merr pamjen e një membrane që progredon shumë ngadalë.
prandaj sëmundja ndeshet më shpesh në punonjësit e bujqësisë, në marinarët, karrocierët, etj. Irritacionet e zgjatura shkaktojnë proliferim të indit lidhor që rritet në epitelin e kornesë duke destruktuar membranën e Boëman-it. I sëmuri ndjen ngacmime të lehta gjatë lëvizjes së kapakëve, ka ndjenjën e trupit të huaj në sy dhe shpeshherë nga pagjumësia ose pas përdorimit të pijeve alkoolike në mëngjes, pterigioni është më i skuqur. Në shumicën e rasteve, i sëmuri paraqitet për vizitë për qëllime estetike. Nëse pterigioni lihet për shumë kohë, ai rritet deri në qendër të kornesë dhe sjell ulje të të parit. Bëhet heqje kirurgjikale e pterigionit. Pas pastrimit kirurgjik, rekomandohet mbajtja e syzeve të diellit për të shmangur irritimet, çka mund të çojë në përsëritjen e sëmundjes.
Mendohet që procesi degjenerativ ndodh për shkak të irritimeve të gjata të konjuktivës nga faktorë të mjedisit të jashtëm ( dritë e forte, të ftohtit, pluhurat, tymrat, era ),
Punoi: E. Marku
Page 32
Revista: Këshilla Mjeksore
xxii. Hordeolum Hordeolum ( byci ) është inflamacion akut i gjendrave të Zeis-it dhe të Moll-it. Në përgjithësi përfundon me formimin e qelbit në pjesën e jashtme të kapakëve (hordeolum externum). Fillon me dhimbje dhe fryrje të lehtë në breg të kapakëve rreth qerpikëve. Më pas kjo zone skuqet, fryhet mjaft dhe në prekje është shumë e dhimbshme. Pas dy – tri ditëve fillon grumbullimi i qelbit në mesin e infiltracionit, i cili në shumë raste shpërthen duke u shoqëruar me qetësimin e dhimbjeve dhe me zhdukjen e shenjave inflamatore. Në disa raste byci përsëritet shpesh ose dalin disa në të njëjtën kohë. Kjo ndodh në personat me rezistencë të dobët ndaj stafilokokut dhe sidomos në diabetikët. Më shpesh ndeshet në të rinjtë, por zhvillohet në të gjitha moshat, sidomos në personat e dobët fizikisht.
Disa herë inflamacioni përqendrohet në gjendrat e Meibom-it (hordeolum internum) dhe shenjat klinike janë më të shprehura. Në
kapakun e kthyer dallohen fryrje, skuqje dhe grumbullim qelbi nën konjuktivën e tarsusit. Mjekimi në fazën fillestare ( infiltrative ) bëhet për të penguar përparimin e inflamacionit. Përdoren të ftohta dhe antibiotikë lokalisht. Në fazën kur është formuar tapa e qelbit bëhet mjekim për të shpejtuar shpërthimin e tij ( kompresa të ngrohta të thata dhe vazhdohet përdorimi i pomadave me antibiotikë ). Në qoftë se byci nuk shpërthen, rekomandohet çarja e tij me një thikë të hollë. Në asnjë mënyrë ai nuk duhet shtrydhur mbasi disa here shkakton trombozë të sinusit kavernoz dhe flebit të venave të orbitës. Për parandalimin e përsëritjes ndihmon antibiograma dhe përdorimi i antibiotikëve më të efektshëm. Punoi: E. Marku
Page 33
Revista: Këshilla Mjeksore
xxiii. INFEKSIONI I VESHIT Infeksionet e veshit zakonisht ndahen në ato që ndodhin në kanalin e veshit dhe ato që ndodhin në hapesirën e vogël prapa daullës së veshit (veshit të mesëm). Si ndodhë një infeksion në vesh? Hapvsira e vogël prapa daullës së veshit, në veshin e mesëm, zakonisht është e mbushur me ajër. Ajo është e lidhur me pjesën e prapme të fytit nga një kanal I vogël I quajtur Gypi I Eustakut.Kjo hapësirë në veshin e mesëm nganjëherë mbushet me mukus, shpesh gjatë njëftomje.. Mukusi mund të infektohet nga mikrobet (baktere ose viruse),gjë e cila krijon infeksionin e veshit. Megjithate ,ndonjëherë infeksioni i veshit ndodh papritur, për asnje arsye të dukshme. Cilat janë simptomat e një infeksioni të veshit?
Dhimbjët e veshit janë të zakonshme, por jo gjithmonë. Oshëtima e veshëve mund të zhvillohet për disa ditë. Temperatura e lartë (ethe) është e zakonshme. Fëmijet mund të ndihen të sëmurë dhe të kenë të vjella. Foshnjat nuk mund të tregojnë për dhimbjen e tyre kështu qe një nga shkaqet temperatures, qarjeve të medha të një foshnjeje mund të jetë infeksioni i veshit.
e enfektuar të dalë jashtë dhe veshi bëhët I lëngshem për disa ditë. Mëqë dhimbja e veshit është për shkak të daullës së veshit të tensionuar, një daulle e shpërthyer shpesh liron dhimbjën. Një daulle e veshit të shpuar zakonisht shërohet brënda disa javësh pas pastrimit të infeksionit. Në lidhje me dhimbjëne veshit Dhimbje veshi është një simptome e zakonshme e infektimit të veshit.Megjithatë, jo cdo dhimbje veshi shkaktohet nga infeksioni i veshit. Nëse femija ka dhimbje veshi, por shëndetin përgjithësisht të mire ,atëherë infeksioni i veshit është I pamundur. Një shkak i zakonshëm I një dhimbje të lehtë të veshit është grumbullimi I mukusit në veshin e mesëm, pas një ftome. Kjo zakonisht pastrohet brënda disa ditësh. Ndonjëherë dhimbja që ju mund të ndjeni në vesh është për shkaqe krejtë të tjera si për shembull nga problem me dhëmëbet.
Në disa raste daullja e veshit shpërthen. Kjo lejon mukusin
Page 34
Revista: Këshilla Mjeksore
Cili është trajtimi për një infeksion të veshit?
Shumica e infeksioneve të veshit, pastrohen vetë pa trajtim brenda 2-3 ditësh. Sistemi imunitar zakonisht mund të pastrojë vetë mikrobet (baktere ose viruse) që shkaktojnë infeksionet e veshit. Në rastete kundert mund të kërkohet trajtim medikamentoz nga mjeku.
Studimet e fundit kanë treguar se vendosja në vesh e disa pikave të një anestetiku lokal (Lidocaine) mund të ndihmojë për të lehtësuar dhimbjën. Studimet e mëtejshme janë të nëvojshme për të qartësuar përdorimin e këtij trajtimi. Megjithatë, duket e logjikshme dhe me kalimin e kohës mund të fillojë të përdoret, sidomos në femijët më dhimbje të rënda veshi.
Femija është nën 2 vjeç pasi rreziku i komplikimeve të infeksionit të veshit është më i madh. Infeksioni është e rënde. Infeksioni nuk përmirësohet brenda 2-3 ditësh. Krijohen komplikime.
Cilat janë komplikimet e mundshme nga një infeksion i veshit? është e zakonshme në disa raste mukusi të mbetët prapa daullës së veshit, edhe pasi është pastruar infeksioni. Kjo mund të shkaktoj oshetim të veshëve për pak kohë. Zakonisht kjo zgjatë rreth një javë apo më shumë dhe më pas dëgjimi normalizohet. Ndonjëherë mukusi nuk pastrohet mirë dhe degjimi vështirësohet. Shih një mjek nëse keni vështirësi në degjim pasi infeksioni I veshit ka kaluar. Nëse daullja e veshit shpërthen (përforohet), atëherë zakonisht shërohet brënda disa javësh më pastrimin e infeksionit. Në disa raste vrima mbetët për një kohë të gjatë dhe mund të ketv nevojë për trajtim për ta rregulluar atë. Te femijët
Antibiotiket Antibiotiket nuk janë të këshilluar në shumicën e rastëve. Kjo, për shkak se infeksioni zakonisht pastrohet vetë brenda 23 ditëve. Gjithashtu, nuk është mirë për të marrë antibiotik e nesë nuk është e nevojshme, për shkak të efekteve anësore që mund të jap ,si :diarre,skuqje etj. Antibiotiket janë me të rekomanduar nëse:
Nëse një femijë është mirë më shëndetë, atëherë rreziku i komplikimeve të rënda të zhvilluara nga një infeksion i veshit është I vogël. Rrallë, një infeksion serioz i kockave prapa veshit zhvillohet nga infeksioni i veshit. Kjo quhet mastoidit.Shumë rrallë, infeksioni përhapet më thellë në veshin e brëndshem, trurit apo indet e tjera të afërta. Kjo mund të shkaktojv simptoma të ndryshme që mund të ndikojnë në tru dhe në nervat pranë. Shih një mjek nëse femija
Page 35
Revista: Këshilla Mjeksore
përkeqësohet dhe nuk përmirësohet me kalimin e 2-3 ditëve, apo zhvillohet ndonjë simptome e pa njohur nga ju. A do të ndodhë përseri dhe mund të parandalohet? është e zakonshme për femijët të kenë dy ose më shumë periudha të shkurtra të infeksionit tv veshit gjatë femijërisë. Në shumicën e rasteve, nuk ka asgjë që mund të bëni për të parandaluar infektimin. Megjithate, ka disa prova për rrezik të ulët për infektimit të veshëve:
Femijët e ushqyer në gji. Femijët që jetojnë në shtëpi pa tym. Pirja pasive e duhanit në ambiente kugjëndet foshnja dhe femijët mund
të rrisë rrezikun e zhvillimit të infeksionit të veshit dhe problemet e ndryshme të tjera. Në foshnjat dhe femijet e vegjel të cilët nuk perdorin pipila( biberon gënjeshtarë).
Herë pas herë, disa fëmij e kanë periudhat e shkurtra të përsëritura njëra pas tjetrës, te infeksionit të veshit.Nëse kjo ndodh, një specialist mund t'ju këshillojë një trajtim të gjatë për të parandaluar përiudha të më tëjshme të infeksionit të veshëve.
Punoi: J. Canaj
xxv. Abscesi Absceset mund të zhvillohen në pjesë të ndryshme të trupit. Një carje mund të jetë e nëvojshme për të tharë qelbin. Gjithashtu mund t’ju duhet të merrni antibiotikë. Abscesi është grumbullim i qelbit. Qelbi është një lëng i trashë që zakonisht përmban qeliza të bardha të gjakut, indeve të vdekur dhe baktere (mikrobe). Shkaku i zakonshëm i një abscesi është infeksion me bakteret. Bakteret e caktuara kanë të ngjarë të jenë "qelbformuese” pasi toksinat e tyre mund të demtojnë indet e trupit. Këtu përfshihen: Staphylococcu aureus dhe Streptococcu piogjen. Infeksioni bën që sistemi i imunitetit të aktivizojë qelizat e bardha të gjakut për të luftuar bakteret. Në ketë Page 36
Revista: Këshilla Mjeksore
“beteje '' disa inde vdesin. Një zgaver formohet dhe mbushet me qelb.Zgavera bëhet e madh nëse infeksioni vazhdon. Ku formohen absceset? Në lekurë. Shumica e abscese vetë formuar janë nën lekurë. Për shembull rrënja e një qimeje e flokut infektohet dhe zhvillon një absces të vogëla. Lëkura pas anusit është një tjetër zonë ku zhvillohen absceset. Simptomat e një abscesi te lekurës përfshijnë: enjtje, skuqje, dhimbje, dhe ngrohtësi mbi zonën e prekur. Brenda trupit. Një abscess ndonjëherë formohet Brenda trupit, Brenda një organi ose në një hapësirë në mes të organëve. Simptoma të ndryshme mund të jenë, në varësi të llojit të abscesit.Një ekzaminim me
themelor, edhe pasi abscesi është sheruar pacenti nuk ka asnje problem tjetër. Mjeku mund të kontrollojë sasinë e glukozës në urinën tuaj, pasi absceset priren të ndodhin me shpesh të diabetiket. Absceset e përseritura të lekurës mund të jetë tregues i parë i një problemi me sistemin tuaj imunitar. Një abscess brënda trupit zakonisht zhvillohet në njerëz të cilët janë të sëmurë me problem të tjera, apo në njerëz,sistemi imunitar I të cilëve nuk funksionon sic duhet. Për shembull: abscesi I mushkërive mund të formohet pas një periudhe të pneumonisë, abscesi I trurit mund të formohet pas një plage depërtuese të kokës, etj
Cili është trajtimi për abscesin? Antibiotiket janë të rekomanduar zakonisht dhe qelbi duhet të drenazhohet jashtë për absecin e lekurës, kjo përfshin një operacion të vogël qe përfshinë prerjën e majës së lëkures në mëyrë që të lejojë qelbin të dalë dhe të thahet. Përtharjen e abseceseve brenda trupit kërkohet një operacion më I sofistikuar. Teknikat ndryshojnë, në varësi të faqes së abscesit. ultratinguj, ose llojet e tjera të skanimit, mund të konfirmoj një abscess të dyshuar. Kush eshte I rrezikuar ndaj absceseve? Shumica e abscese vetë lekurës zhvillohen në njerëz qe në përgjithesi janë të shëndetshëm.Shpesh nuk ka asnje shkak
Page 37
Revista: Këshilla Mjeksore
Çfarë ndodh nëse abscesi nuk trajtohet? Nëse absceset e lëkures nuk do të trajtohen do të dalin perfundimishtë në siperfaqe të lekurës dhe do të nxjerrin jashtë qelb. Kjo do të ndodh pasi të bëhen me të medha dhe me të dhimbshme. Pra, antibiotiket dhe drenazhimi kirurgjikal janë zakonisht më të
mirë. Megjithatë, një absces shumë I vogël mund të shpërthej qelbin jashtë dhe të sherohet pa trajtim.Mostrajtimi I absceseve brenda trupit është zakonisht shumë serioze.
Punoi: J. Canaj
Xxv. si përjetoHen neurozat dHe si mund t’i parandalojmë ato? Jeta në kuptimin e saj më të mire është një rrugë e gjatë dhe e bukur, por në kuptimin më të keq të saj ajo cilësohet si një „luftë për ekzistencë“. Pra që ne ta jetojmë jetën në mënyrën që duam duhet të arrijmë disa qëllime, mirëpo për t‘i realizuar ato duhet të perballojmë shumë faktorë të jashtëm dhe të brëndshëm të cilët ndikojnë
negativisht në shëndetin psikologjik apo sistemin tonë nervor. Neurozat janë një ndër çrregullimet më të shpeshta psikologjike të cilat shkaktohen nga faktorë të ndryeshëm, si stresi, frika, dështimet, monotonia, papunësia, zhgënjimet, fatkeqësitë, pesimizmi etj.
Page 38
Revista: Këshilla Mjeksore Cfarë është neuroza? Neuroza është një patologji me karakter të rikthyeshëm, pa dëmtime neurologjike dhe organike, pa humbje të vetëdijes dhe pa çrregullime të theksuara të sjelljes. Por në varësi të kohëzgjatjes së shkaktarit mund të shfaqen edhe dëmtime organike dhe neurologjike, të rikthyeshme ose jo.
Cilët grupe prek më shpesh neuroza ? Më shpesh nga neurozat preken këto kategori njerëzish: 1) Personat që kanë një imunitet të dobët, dhe që kanë një dobesi në përballimin e streseve të ndryshme. 2) Personat melankolik, romantike apo të ndjeshëm. 3) Personat mëndimtare apo ideoobsesive. 4) Preken më shpesh dhe më shumë femrat krahasuar me meshkujt. 5) Shpesh shfaqen në moshën 30-40 vjeçare, kjo e lidhur shpesh me kushtet ekonomiko-sociale. Kush janë shkaqet e neurozave ? 1) Traumat psiqike apo fatkeqësitë që prekin: a. Më të shtrenjtet,e individit. b. Më të afermit apo të dashurit. c. Intensiteti dhe kohëzgjatja e këtij faktori tek ky individ. 2) Pagjumësitë e zgjatura dhe të përsëritura. 3) Patologjitë e ndryshme të organizmit të cilat ngjallin stres dhe frikë tek individi. 4) Papunesitë dhe krizat ekonomike. 5) Crregullimet e sjelljes së shoqërisë ku futen: vjedhjet, vrasjet, përdhunimet, të
cilat ngjallin frikë tek individi apo në popullate. 6) Nga mallkimet, magjitë dhe syri i keq. Cilat janë shënjat klinike të cilat flasin për fillimet e një neuroze? Neurozat shoqërohen me një varg çrregullimesh biokimike dhe hormonale të lidhura me boshtin hipotalamo-hipofizar-surenal. Neurozat klinikisht karakterizohen nga çrregullimet : 1. 2. 3. 4.
Sipërfaqësore Vegjetative Sensoriale apo ëe ndjeshmerisë Motorike apo të lëvizshmërisë.
1) Crregullimet sipërfaqësore jane të lidhura ngushtë me stresin, lodhjen, frikën, dështimin, mungesën e besimit tek të tjerët dhe vetja, nënvlerësim i vetës, axhitimi, nervozizmi, mërzitja, dëshira për të udhëtuar, mungesë e përqëndrimit, nganjëherë mungesë e dëshirës për të biseduar me të tjerët, nuk ju pëlqejnë mendimet e tyre, mbyllje në vetvete, dëshirë për të ndenjur vetëm etj.
Page 39
Revista: Këshilla Mjeksore gjëndje të fikti, kontraksione të muskujve, refleks patelar i cili shoqërohet me dridhje të të gjith trupit dhe me paraliza. Cfarë duhet të bëjmë ne për të mos rrezikuar shëndetin mendorë?
2) Crregullimet vegjetative janë të lidhura me shëndetin e organeve dhe sistemeve të organizmit si : a. Crregullime respiratore (të frymëmarrjes, shpeshtim i frymëmarrjes, thellim i frymëmarrjes, lemzë, kollë, vështirësi në frymëmarrje ), b. Crregullime kardiake (shtim i ritmit të zemrës, dhe çrregullime të ritmit si extrasistola), c. Crregullimet gastrointenstinale (mungesë oreksi, fryerje barku, të përziera, të vjella) dhe d. çrregullimet urogenitale (urinim i shpeshtë dhe mbajtje të urinës). 3) Crregullimet sensoriale apo të ndjeshmërisë manifestohen me pareza (humbje të ndjeshmërisë) në zona apo organe të ndryshme të organizmit si dhe mungesa e dhimbjes (algjitë). 4) Crregullimet motore të cilat manifestohen me kriza pseudoepileptike, pseudosinkopale,
Lufta më e madhe ndaj stresit është shumë e thjeshtë për tu thënë por aq e thjeshtë duhet të jetë edhe për tu zbatuar, ajo është « përshtatja me gjëndjen në të cilën ndodhesh ». Disa rekomandime të cilat do të reduktojnë stresin, të ulin rriskun e neurozave dhe për një gjëndje mendore të shëndetshme janë: 1) Eleminimi apo përshtatja me stresin. 2) Eleminimi i frikës, duke u marrë me diçka që juve ju pëlqen në mënyrë që të harroni shkakun e saj. 3) Menjanimi i pagjumesisë dhe mbi lodhjes. 4) Eleminimi i mbingarkesës mendore, pushoni kur e shihni të arsyeshme. 5) Marrja me aktivitete fizike dhe sportive. 6) Merrni pjesë në jetën kolektive, duke u shoqëruar me persona që juve ju pëlqejnë të keni shoqëri me to. 7) Edukoni fëmijët me punën guximin, inisiativën dhe t vënies së interesit të përgjithshëm mbi atë vetjak, gjë që parandalon femijët të merren me punë të « pista », duke mos u bërë problem për jetën sociale. Punoi : Y. Kallja
Page 40
Revista: KĂŤshilla Mjeksore
Revista: Keshilla Mjekosre, Botimi III, Shkurt 2013.
Page 41