6
Internationalisering
de MBO·krant
Nieuwsgierigheid maakt het verschil Het gaat goed met het mbo. Kansen op de arbeidsmarkt nemen toe en de vraag naar bekwame vakmensen blijft groeien. Maar er ligt ook nog een flinke uitdaging; de overgang van opleiding naar arbeidsmarkt is groot. Te groot, als we bedrijven mogen geloven. Internationaal denken en doen kan dat gat verkleinen volgens internationaal retailexpert Leo van de Polder. ‘Door je internationaal te oriënteren en nieuwsgierig te zijn, ontwikkel je vaardigheden die de overgang naar het werkende leven kunnen versoepelen.’
Voor zijn werk als Global Development Director van Shop Association reist Leo de wereld over om de nieuwste kennis te vergaren en die te delen met retailers. Hij probeert in zijn werk een voorloper te zijn in het retaillandschap. Die actieve houding, iets willen ontdekken voordat de massa het weet, ziet hij graag terug bij starters op de arbeidsmarkt. ‘Wie nieuwsgierig is naar het bedrijfsleven en over grenzen heen kijkt, kan ontzettend veel leren. We moeten leren initiëren in plaats van volgen.’
Creativiteit en nieuwsgierigheid
Als je over grenzen heen kijkt, gaat er een wereld voor je open in de arbeidsmarkt. Creativiteit en nieuwsgierigheid zijn volgens Leo de sleutelwoorden. Hij streeft ernaar dat de overheid, scholen en studenten zelf nog beter om zich heen gaan kijken. Niet alleen in ons kikkerlandje, maar juist ook over de grenzen. Daarvoor hoef je niet altijd naar het buitenland te gaan. ‘Blader bijvoorbeeld eens door een internationaal vaktijdschrift. Dat lijkt iets kleins, maar die open en nieuwsgierige blik kan echt het verschil maken.’
Razendsnelle ontwikkelingen
Leo vindt het niet gek dat er een gat is tussen opleidingen en arbeidsmarkt. ‘Beroepen ontwikkelen zich inhoudelijk vreselijk snel. Als opleider kun je je daar bijna niet op instellen. Voordat je een programma hebt ontwikkeld, is het alweer achterhaald.’ Niet alleen de overheid en onderwijsinstellingen, maar ook bedrijven zouden zich moeten inspannen om de kennis onder jongeren op peil te houden. ‘Veel retailers hebben hun eigen academie om gekwalificeerde mensen in hun bedrijf op te leiden. Prachtig, maar ook een bevestiging dat het gat tussen opleiding en arbeidsmarkt nog te groot is.’ Daarnaast is inzet van studenten zelf onmisbaar: ‘Zorg dat je je breed oriënteert en loop een dag of week mee bij een bedrijf om te ontdekken hoe processen werken en gevoel te krijgen bij verschillende bedrijfsculturen.’
Internationaal bekwaam
De arbeidsmarkt vraagt om internationaal bekwame medewerkers, maar wanneer ben je dat als student of starter eigenlijk? Dat begint bij het spreken van een vreemde taal. In Leo’s vakgebied is de Engelse taal onmisbaar. ‘Je
met een breed scala aan disciplines voordat ze zich specialiseren. Multidisciplinair werken en denken mag veel meer aan de orde komen. Het werkt ook inspirerend, je ziet het grotere verhaal.’
moet in ieder geval de Engelse functienamen en vakterminologie kennen.’ Softskills, zoals openheid, communiceren en samenwerken, zijn minstens zo belangrijk, benadrukt Leo. ‘Starters moeten zich in kunnen leven, zich leren aanpassen. Ze moeten snel de taal van een bedrijf leren kennen.’ Ook costumer culture verdient aandacht. ‘De Nederlandse directheid wordt niet overal gewaardeerd. En H&M en IKEA zitten over de hele wereld, maar hebben overal een “local touch”, met eigen culturele kenmerken.’
Het Nederlandse mbo scoort goed in vergelijking met andere landen. Initiatieven als WorldSkills versterken de internationale status van ‘onze’ mbo’ers en het aantal internationale activiteiten van opleidingen groeit. Hoopvolle
Ga jij voor wer
ontwikkelingen, maar Leo ziet meer kansen: ‘We moeten meer open staan voor de kennis uit de wereldwijde markt.’ Hij benadrukt de hoeveelheid beurzen en events van nationale en internationale bedrijven. ‘We hoeven het wiel echt niet opnieuw uit te vinden.’ Het hokjesdenken in het onderwijs mag van Leo wel wat minder: ‘Laat studenten kennismaken
‘Ga het gewoon beleven, ga uit je comfortzone’ Na tien jaar in zijn eigen winkel te hebben gestaan, ging Saïd Laouaji aan de slag als docent Handel en Ondernemerschap bij het VISTA college. Hij is daar ook Coördinator Internationalisering. In de afgelopen vijf jaar zijn de internationale activiteiten van het VISTA college toegenomen. Saïd heeft daar met zijn bevlogenheid en ondernemersgeest flink aan bijgedragen.
Toen Saïd zich jaren geleden eens hardop in de klas afvroeg waarom studenten eigenlijk geen stage liepen in het buitenland volgde een verrassende reactie: ‘Nou meneer, we wisten eigenlijk helemaal niet dat dat kon.’ Saïd verdiepte zich daarna als stagecoördinator in de internationale mogelijkheden voor studenten. De school benaderde hem al snel met de vraag of hij dit niet verder op wilde pakken in de functie van Coördinator Internationalisering. Kansen voor internationalisering
Volgens Saïd is internationalisering hot in Nederland. ‘Al op vo-scholen kun je tweetalig onderwijs volgen, ze gaan naar Rome, hebben gastlessen. Je kunt er als mbo-school niet mee aankomen dat je daarin niks te
bieden hebt. Er wordt ook voldoende geld beschikbaar gesteld om het mogelijk te maken. De tijd en omstandigheden zitten mee.’ Saïd heeft dan ook een eenvoudig maar duidelijk advies: ‘Ga het gewoon beleven, ga uit je comfortzone!’ Partnerschool in Madrid
Via Erasmus+ legde Saïd een verkenningsbezoek af aan een mogelijke partnerschool in Madrid, waarbij hij de school en bedrijven in de regio bezocht. De Spaanse collega die hij daar ontmoette, heeft ook een bezoek aan het VISTA college en bedrijven in de regio gebracht. ‘Onze opleiding toerisme is vervolgens met acht docenten en medewerkers naar Madrid gegaan om een samenwerking voor studentenuitwisseling op te zetten. Dat is toch fantastisch?’
In jouw klas zit de wereld en je bereidt hen voor op de wereld. Iedereen komt tegenwoordig in aanraking met andere landen en culturen. Via werk, school en in de buurt. Van buitenlandse toeleverancier, Europese wetgeving tot het multiculturele voetbalteam, internationalisering is overal. Hoe zorg je ervoor dat studenten de kennis, vaardigheden en houding ontwikkelen om zich optimaal staande te houden op de internationaal georiënteerde arbeidsmarkt en interculturele samenleving? Hoe gebruik je internationalisering voor innovatie en verrijking van je curriculum? Op welke manier kan internationalisering jou als docent inspireren en ontwikkelen? Al deze onderwerpen komen aan bod in de campagne ’Wereldklasse’ waarin we je laten zien wat de meerwaarde
Hoe regelt een docent zo’n internationale activiteit midden in een schooljaar, als zijn lessen gewoon door moeten gaan? Saïd: ‘Plan bij de start van het schooljaar een projectweek in voor later in het jaar. Dan kun je met collega’s weg, zonder dat dit druk op het rooster geeft. De ervaring leert dat er altijd wel een oplossing te vinden is.’ Saïd helpt docenten ook bij het aangaan van het gesprek met onderwijsmanagers. ‘Als een groep van negen docenten staat te springen om een zakelijke reis te maken, kan een onderwijsmanager daar bijna niet omheen.’ Niet alleen opleiden voor de eigen regio
Avontuurlijke anekdotes
Saïd haalt mooie anekdotes uit zijn internationale ervaring: ‘Mijn studenten vinden het nu eenmaal cooler als ik vertel hoe ze het in Madrid doen dan wanneer ik uitleg hoe onze buurman op het industrieterrein zijn werkprocessen inricht.’ Maar er is meer. ‘Je leert zo veel van alle nieuwe dingen die je ziet. Als ik een stagebezoek afleg bij een bedrijf in Denemarken of Spanje, zie ik een totaal andere werkcultuur en anders ingerichte werkprocessen. Dat leer je niet uit een boek.’
Vandaag de dag luidt de reactie in een klas beduidend anders dan jaren geleden. ‘Studenten wilden wel, maar ze hadden geen idee hoe ze dat aan moesten pakken. Als je het nu vraagt, zeggen zeker vijf studenten dat ze een buitenlandse ervaring op willen doen.’ Ook onder docenten is een verandering gaande. ‘De gedachte bij docenten dat ze puur opleiden voor de regio, behoort steeds meer tot het verleden’, legt Saïd uit. Hij vindt het ook belangrijk dat docenten zelf internationale ervaring op doen: ‘Als je het eist van studenten, dan moet je het ook van jezelf eisen.’
Internationalisering
november 2019
Gamze Kareloglu is 20 jaar oud, volgt de opleiding Juridische Beroepen op het Summa College in Eindhoven en is algemeen bestuurslid van de Jongerenorganisatie Beroepsonderwijs (JOB). Een jonge vrouw die weet wat ze wil: doorstuderen, maatschappelijk betrokken zijn en kansengelijkheid nastreven voor alle studenten.
In een globaliserende wereld groeit het belang van interculturele competenties, bijvoorbeeld culturele veerkracht. Het is belangrijk dat je leert omgaan met moeilijkheden die kunnen ontstaan bij ontmoetingen tussen mensen uit verschillende culturen. Gamze had hier ervaring mee tijdens een stage. ‘Mijn begeleidster sprak heel negatief over buitenlanders in “haar” land. Ze zei het nooit direct tegen mij, maar ik voelde me wel aangesproken.’ Gamzes ouders zijn in Turkije geboren en kwamen
eldklasse? van internationalisering in het mbo is. Verschillende personen vertellen wat de betekenis van internationalisering is voor hun leven, school en werk. Maak alvast kennis met Gamze (student), Saïd (docent), Margo (opleidingsdirecteur) en Leo (retail expert). En volg ze binnenkort op www.nuffic.nl/ actueel.
7
De kracht van diversiteit naar Nederland, waar Gamze geboren is. ‘Deze ervaring heeft me sterker gemaakt. Hoe één persoon naar mij of mijn cultuur kijkt, zegt niets over hoe de maatschappij naar mij kijkt.’ Inzicht in kansen(on)gelijkheid
Als lid van de studentenraad kreeg Gamze de kans om deel te nemen aan de Gelijke Kansenmiddag van JOB, de organisatie die mbo-studenten een stem geeft in het onderwijs. Doel van de middag was betrokkenen van het mbo ervan bewust maken dat er nog steeds studenten zijn die ongelijk behandeld worden. Door deze middag zag ze in hoezeer ongelijkheid in het onderwijs en op de stagemarkt speelt. ‘De mensen van JOB lieten zien dat studenten echt iets kunnen betekenen op het gebied van kansengelijkheid. Ik voelde me erg verbonden met dit thema en wist meteen dat ik daar iets mee wilde doen.’ Gamze besloot om bestuurslid van JOB te worden. ‘Ik werk nu actief mee aan initiatieven die bijdragen aan kansengelijkheid in het mbo.’ Diversiteit als verrijking
‘Zolang mensen respectvol met anderen omgaan, kan ik met iedereen overweg, ongeacht zijn achtergrond of politieke voorkeur. Misschien zijn mijn interculturele competenties door mijn multiculturele achtergrond sterker ontwikkeld dan die van een gemiddelde leef-
tijdsgenoot.’ Voor Gamze is haar Turks-culturele achtergrond inmiddels een verrijking. Ze heeft bijvoorbeeld geleerd om vanuit verschillende perspectieven naar maatschappelijke thema’s te kijken. ‘Kijkend door een islamitische bril zou ik bijvoorbeeld tegen abortus moeten zijn, maar wettelijk, los van mijn godsdienst, probeer ik vanuit verschillende perspectieven naar deze kwestie te kijken. Ik ben ook een vrouw en het is ook een vrouwenrecht.’ Gamze zou graag zien dat er binnen het mbo meer aandacht komt voor dergelijke discussies. Door meer debatten te organiseren bijvoorbeeld. ‘We moeten het samen uitzoeken in deze wereld. Laten we met elkaar in gesprek gaan en inzichten delen.’ Gamze wil graag internationale ervaring opdoen. Daarom volgt ze het keuzevak ‘Internationalisering en internationaal recht’, waarvoor ze binnenkort naar Brussel gaat. Ook heeft ze zich opgegeven voor een bezoek aan de rechtbank van Londen. ‘Superleuk en inspirerend om op deze manier over de grens te kijken.’ Verder volgt ze onder andere lessen over internationale verdragen, de Europese Unie en de bevoegdheden van een rechter in verschillende landen. Er worden op het Summa College bovendien regelmatig gastcolleges gegeven door bijvoorbeeld expats of advocaten gespecialiseerd in internationaal recht.
Belangen behartigen
Na haar opleiding Juridische Beroepen gaat Gamze doorstuderen. Eerst het hbo, om van daaruit door te stromen naar de universiteit. ‘Ik wilde altijd advocaat worden, maar inmiddels overweeg ik bestuurskunde of een meer maatschappelijke opleiding. Ik wil belangen van mensen behartigen en dat kan op meerdere manieren. Ik hoop later in ieder geval te mogen werken op een werkplek waarin ik een positieve bijdrage kan leveren aan de maatschappij, waar veel vertrouwen is, en diversiteit.’
Veel leesplezier! Afra Verkerk, Teamleider mbo Nuffic
Op www.nuffic.nl/mbo vind je allerlei informatie over internationaliseringsactiviteiten in de eigen omgeving en in het buitenland, subsidies en de trainingen van de Nuffic Academy.
Internationale ervaring maakt kritische denkers en doeners Margo Koopman is directeur van het MBO College voor Mens & Maatschappij (ROC van Twente) en een actieve ambassadeur van internationalisering in het onderwijs. ‘Je kijkt letterlijk en figuurlijk over de grens en dat helpt om je eigen referentiekader te relativeren. Zo’n ervaring gun ik alle studenten op weg naar volwassenheid.’
Margo trok zelf al jong de wereld over. ‘Het heeft mij voor een groot deel gevormd. Reizen leidt tot nieuwe inzichten, het maakt je sterker en sneller volwassen.’ Als directeur zet ze zich in om internationalisering stevig op de kaart te zetten. Bij welzijnsopleidingen liggen buitenlandse stages of internationaliseringsactiviteiten in eigen land niet direct voor de hand. Terwijl het ook daar veel kan brengen. ‘In onze beroepen staat samenwerken centraal. Bij internationale activiteiten leer je je aanpassen aan andere manieren van denken en andere culturen. Je aanpassingsvermogen ontwikkelen is van essentieel belang om goed samen te kunnen werken.’ Kritische denkers en doeners
Mbo-scholen hebben de wettelijke opdracht om studenten op te leiden tot goede beroepsbeoefenaars en tot kritische denkers en doeners en ze voor te bereiden op een eventuele
vervolgopleiding. Die tweede opdracht vindt Margo misschien nog wel het belangrijkste. ‘Daar ligt onze taak. Internationalisering speelt hierin een grote rol. We willen bij ROC van Twente dat alle studenten, ongeacht opleiding en sociale achtergrond, kennismaken met internationalisering en culturele diversiteit.’
zich buigen over dit soort vraagstukken is leerzaam en innovatief. Het inspireert, je nieuwsgierigheid wordt aangewakkerd en je gaat de verbinding aan met mensen uit verschillende culturen. Dat vraagt om een ondernemende houding’. Internationalisering at home
Internationalisering integreren in onderwijs
Begin dit jaar maakte Margo formatie en budget vrij om internationalisering verder in het onderwijs te integreren en stelde ze twee internationaliseringscoördinatoren aan. ‘Als ik van mensen verlang dat zij over grenzen kijken, moet ik dat ook mogelijk maken.’ Margo ziet ook hoe belangrijk het is om ambassadeurs te vinden die het beleid tot leven brengen en studenten en collega’s weten te enthousiasmeren ‘Ik betrek altijd zo veel mogelijk mensen bij internationale activiteiten. Docenten en studenten die internationale ervaring opdoen, krijgen een stevig podium voor hun verhaal.’ Leerzame ervaringen en inzichten
Dit jaar ging Margo samen met een collega Pedagogisch Werk voor een werkbezoek naar Zuid-Afrika. Dit land bleek een erg leerzame omgeving te bieden. Margo: ‘Je komt in een totaal andere omgeving en loopt tegen andere problematiek aan. Meer dan de helft van de jongeren is werkloos. In de “townships”, hebben kinderen slecht toegang tot onderwijs. Een internationale uitwisseling van medewerkers en studenten die praktijkervaring opdoen en
Margo ontvangt ook graag internationale studenten op haar school om hen kennis te laten maken met het Nederlandse systeem én om Nederlandse studenten ‘internationalisering at home’ mee te geven. ‘Studenten praten met elkaar in een andere taal, wisselen inhoudelijke kennis over het vak uit en leren elkaars cultuur kennen. Ook op deze manier integreer je internationalisering in het onderwijs en zo kan iedereen internationale ervaring opdoen.’ Goede afspraken maken
Kun je eigenlijk wel twee weken naar het buitenland midden in het schooljaar? Deze vraag raakt volgens Margo precies datgene waarmee het onderwijs nu volop bezig is. ‘Maatwerk. Modulair opleiden. Het kan niet meer zo zijn dat de student of docent niet naar het buitenland kan omdat het even niet in ons programma past.’ Margo ziet hier ook een verantwoordelijkheid voor de student zelf. ‘Wíj maken het mogelijk dat jíj een bijzondere internationale ervaring op gaat doen. Dan moet jij ons vertellen wat je eraan gaat doen om de weken op te vangen of in te halen. Een mooie uitdaging voor docent en student.’