Mbokrant nummer 34 by de MBO krant

de MBO·krant Tweede-Kamerlid Anne-Wil Lucas (VVD) pleit voor een stelselwijziging. Een interview over haar ideeën voor een vraaggericht, toekomstbestendig mbo.

Pagina 3 Vakmanschap

Op 24 november opent CineMec Ede weer haar deuren voor MBO City. Op de middenpagina’s vind je een uitneembaar overzicht met alle sprekers.

Pagina 5 Peer coaches

Pagina 6 & 7 MBO City

nummer 34 november 2014

Over examinering in de beroepspraktijk bestaan veel onduidelijkheden. Wat zijn de regels? En welke ruimte heb je als school?

Pagina 10 RDM Campus

Pagina 10 Examinering

Marloes van der Meer, Mbo-leraar van het Jaar:

‘Straal uit dat je van je vak houdt’

Marloes van der Meer, docent bij ROC Midden Nederland en het MBO-college Hilversum, mocht zich begin deze maand tot Mbo-leraar van het Jaar laten kronen. Een interview met de kersverse winnares. ‘Het betekende al veel voor me dat ik genomineerd was’, vertelt de Mbo-leraar van het Jaar. ‘Dinsdag voor de verkiezing hadden we een bijeenkomst met alle kanshebbers, dus ook de kandidaten uit het primair onderwijs, het voorgezet onderwijs en het speciaal onderwijs. De passie spatte er bij alle docenten vanaf. Ik vond het mooi om te horen hoezeer docenten uit het vmbo op dezelfde lijn zitten. Dat geeft vertrouwen voor de overgang naar het mbo.’

nog meer een belangrijke eigenschap van een goede docent vind, is dat je uitgaat van mogelijkheden en kwaliteiten, niet van onmogelijkheden. Verder moet je echt investeren in het contact en de vertrouwensband met de student en uitstralen dat je van je beroep houdt. Daarbij hoort ook dat je je vak bij blijft houden. Ik vind het prima dat er een lerarenregister is. Wij willen toch ook dat onze studenten zich blijven ontwikkelen? Dan moeten we zelf het goede voorbeeld geven.’

Ook met haar medekandidaten voor de titel Mbo-leraar van het Jaar heeft Van der Meer een duidelijke klik. ‘Ik had zelf niet graag in de jury willen zitten. We zetten immers alle drie de student op de eerste plek. Dat vind ik misschien wel de belangrijkste voorwaarde om Leraar van het Jaar te worden. Wat ik zelf

Omgangskunde

regelmatig contact. Omgangskunde is een belangrijke bouwsteen geweest voor ons docentschap. Je leert er hoe je echt contact maakt met de student, terwijl je kritisch naar jezelf blijft kijken. Mede dankzij deze opleiding kunnen mijn studenten echt ‘Studenten weten perfect te verwoorden wat ze verstaan onder “goed onderwijs”.’ zien dat ik mijn best voor hen doe. En dat werkt motiverend. Omgangskunde heeft beslist meerwaarde. Eigenlijk zouden alle docenten deze opleiding moeten volgen.’ Ambassadeurschap

Met medekandidaat Judith Peinemann, docent Pedagogiek en Burgerschap bij het ROC van Twente, heeft Van der Meer nóg een belangrijke overeenkomst: beide dames volgden de opleiding Omgangskunde. ‘Judith zat een jaar hoger, maar we hebben ook nu nog

Nu de eerste weken na de verkiezing voorbij zijn, kan Van der Meer zich opmaken voor de edele taak om een jaar lang ambassadeur te zijn voor alle mbo-docenten. Binnen deze rol wil ze docenten aansporen meer met hun studenten in gesprek te gaan over het onderwijs. ‘Studenten weten perfect te verwoorden wat ze

verstaan onder “goed onderwijs”. Als we op brede schaal de dialoog met hen opzoeken en ons laten inspireren door hun verhalen, ben ik er van overtuigd dat we de onderwijskwaliteit kunnen verbeteren.’ Daarnaast vindt Van der Meer dat er hoge eisen gesteld mogen worden aan studenten en docenten. ‘Ik was te gast op het MBO Uitblinkersgala 2014. Dan ben ik zo trots op het mbo! Dat talent zit in onze klassen. Laten we onze studenten hier vooral op aanspreken. We moeten echt hoge eisen stellen aan onze studenten en ze motiveren om het beste uit zichzelf te halen. Dat kan alleen als wij als docent hetzelfde van onszelf vragen. Goed onderwijs inspireert tot leren. Daarom is het een voorrecht om ambassadeur te mogen zijn. Ik hoop dit jaar te inspireren, en vooral ook om geïnspireerd te worden het beste uit mijn docentschap te halen.’ Op mbo-today.nl staan ook interviews met Judith Peinemann en Patrick Woudstra.

Beste werkgevers In de lijst van Beste Werkgevers van Nederland (met minder dan 1.000 werknemers) staan dit jaar drie mbo-scholen. Het Hout- en Meubileringscollege (HMC) staat op een eervolle 13e plaats. Het HMC is een zelfstandige vakschool waar leerlingen sinds 1929 worden opgeleid voor een beroep in de sectoren hout, meubel of interieur. De vakschool heeft onderwijslocaties in Amsterdam en Rotterdam. Er werken zo’n 250 medewerkers. Op nummer 42 staat de Rooi Pannen, een onderwijsinstelling voor vmbo en mbo, met vestigingen in Tilburg, Eindhoven en Breda. Enkele plaatsen lager, op 48, staat het Graafschap College, de grootste mbo-instelling van de Achterhoek. Beide scholen hebben ruim 800 medewerkers. Op www.mbo-today.nl kun je lezen wat deze scholen zo bijzonder maakt.

LOB

de MBO·krant

Stimuleringsproject LOB in 100 woorden

In tijd van nood…

In onze maatschappij moeten studenten al heel jong keuzes maken. Met grote gevolgen: valt de opleiding tegen, dan is de kans op uitval groot. Loopbaanoriëntatie en -begeleiding (LOB) en het daarvoor opgestarte Stimuleringsproject LOB in het mbo stellen onderwijsinstellingen in staat studenten beter en professioneler te helpen bij het maken van keuzes. Door hen dingen over zichzelf te laten ontdekken – wie ben ik, wat kan ik? – krijgen zij essentiële bouwstenen aangereikt voor hun talentontwikkeling en toekomstige loopbaan. Het Stimuleringsproject loopt tot en met 2015. Het doel: echte aandacht voor de student laten doordringen tot in de haarvaten van het mbo.

‘LOB mag geen eilandje zijn’ Onlangs verscheen een tussenrapportage van het Stimuleringsproject LOB in het mbo (zie kader). Wat zijn de ervaringen van de betrokkenen tot nu toe bij dit meerjarig initiatief om loopbaanoriëntatie en -begeleiding door te laten dringen tot in de haarvaten van het onderwijs?

Loopbaanoriëntatie en -begeleiding is nog te zeer een project van een groepje enthousiastelingen binnen een school, blijkt uit de tussenrapportage. Zonde, want met een instellingbrede benadering en meer bestuurlijke betrokkenheid zijn diverse kansen te verzilveren. Aan de Adviesgroep, opgericht in het kader van het Stimuleringsproject LOB in het mbo, de taak om het tij te keren. Mooie plannen bedenken kan prima in een kleine setting. Zo ook bij Loopbaanoriëntatie en -begeleiding (LOB), oftewel studenten zo begeleiden dat ze bewuste opleidings- en beroepskeuzes maken. Maar bij vervolgstappen loopt het spaak. ‘We merken dat veel scholen moeite hebben met de daadwerkelijke invoering van hun LOB-beleid’, vertelt Hanneke Berben, voorzitter van de

Adviesgroep en in het dagelijkse leven voorzitter van het College van Bestuur van ROC Nijmegen. ‘Buiten het eigen groepje ontbreekt vaak de betrokkenheid. LOB dient breed uitgedragen te worden. Het onderwerp moet hoger op de bestuurlijke agenda komen. Daar gaat de Adviesgroep zich sterk voor maken.’ Drive

In de Adviesgroep zitten, naast een vertegenwoordiging van OCW, vooral bestuurders. Zij hebben allemaal een enorme drive om dit tot een succes te maken. Bij Berben wordt die drive niet alleen gevoed door haar huidige functies – ze is naast CvB’er ook bestuurslid van de MBO Raad en voorzitter van het Platform Entreeonderwijs, twee rollen met een fikse dosis LOB – maar ook door haar professio-

nele verleden. Berben heeft diverse bestuurlijke functies gehad in het domein van de sociale zekerheid. Talentontwikkeling, arbeidsmarktperspectieven: het zijn begrippen die haar gehele loopbaan kleuren. Vanuit die achtergrond kan ze ook een helder licht laten schijnen op de taak die de Adviesgroep heeft. ‘Onderwijsorganisaties zijn een stuk losser dan de organisaties waarvoor ik heb gewerkt voordat ik het onderwijs inging. Er is minder samenhang’, stelt Berben. ‘De teams in het onderwijs voelen zich meer autonoom. Zij denken er vaak niet aan andere teams erbij te betrekken. Ze hebben daar ook niet de tools voor. Waardoor er allerlei eilandjes zijn. Maar een organisatie maak je samen. Het is een samenspel, in het belang van de student. Samenhang

Berben benadrukt dat er van onwil geen sprake is. ‘Het is simpelweg moeilijk om LOB op de bestuurlijke agenda te krijgen. De Adviesgroep wil daar de verantwoordelijkheid in pakken. LOB is geen project dat ook nog even uitgevoerd moet worden, maar een wezenlijk onderdeel van het geheel. Het hangt samen met allerlei thema’s en ontwikkelingen, zoals Focus op Vakmanschap en de kwalificatiedossiers. Die samenhang moet gemanaged worden. Waardoor LOB de plek krijgt die het verdient: hoog op de bestuurlijke agenda.’ Ambassadeurschap

Om bovenstaande te bewerkstelligen fungeren de leden van de Adviesraad allereerst als ambassadeurs. ‘We moeten zelf, als bestuurders, het belang van LOB uitdragen. Zo heb ik bij de Algemene Ledenvergadering van de MBO Raad een korte toelichting gegeven. Maar het blijft niet louter bij “het er over hebben”. We willen straks ook instrumenten aanreiken om LOB op het netvlies van het management te krijgen.’ Een mooie, maar ook essentiële uitdaging voor dit schooljaar. ‘Dit prachtige project moet slagen. LOB moet straks een integraal deel uitmaken van de mbo-instelling.’

Ik heb in augustus een binnenbrand gehad. Een malheur aan een stoomcabine eindigde in een flinke brand met enorme water-, roet- en rookschade. Twee verdiepingen zijn onbruikbaar geraakt en inmiddels totaal ‘gestript’. Nu komt de aannemer om alles weer op te bouwen. Daarnaast buigen specialisten zich over de redding van kleding, tientallen schilderijen, honderden boeken en emotioneel geladen parafernalia die over de werken slaapkamers verspreid waren. ‘In tijd van nood leer je je ware vrienden kennen!’ zo blijkt. Allereerst familie en vrienden die ons bemoedigend toespreken, woonruimte ter beschikking stellen en/of ons voor etentjes uitnodigen. Maar daarna toch zeker ook al die mbo’ers die de boel weer op orde maken. Vanaf dag 1 na de brand is een stoet van specialisten en vakmensen voor ons in de weer. Variërend van schoonmakers tot vloerenleggers, van loodgieters tot ICT-specialisten: iedereen probeert zo snel mogelijk de schade te herstellen en terugkeer in de woning mogelijk te maken. Wat daarbij opvalt is het inhoudelijk vakmanschap, maar ook de communicatieve kwaliteiten van de medewerkers. Zo’n brand hakt erin en je bent niet altijd op je best als je tussen de zwartgeblakerde muren staat of aan moet wijzen welke spullen om emotionele redenen gered moeten worden. Dan is het wel zo plezierig als degenen waar je mee van doen hebt compassie tonen en adequaat weten te handelen. Dat bleek nu in alle gevallen zo te zijn. Doortastend, maar vol empathie hebben die mbo’ers ons door een moeilijke periode heen geholpen. Cassandra Winkels – uitblinker MBO 2014 – wil meer positieve aandacht voor het mbo. Terecht. Nu wens je niemand een brand toe, maar ik bedacht me wel dat het flink zou helpen als bestuurders, beleidsmakers en andere stakeholders van het mbo een keer van dichtbij zouden meemaken hoe al die vaklui je ‘uit de brand’ kunnen helpen. Coleta van Buuren

MBO-Today: dagelijks nieuws

Meer over LOB in het mbo vind je op www.lob4mbo.nl Wil je op de hoogte blijven van alle ontwikkelingen? Kijk dan regelmatig op Hanneke Berben

www.mbo-today.nl en volg ons op twitter (@MBOtoday, #MBOtoday).

Focus op Vakmanschap

november 2014

Naar een vraaggericht mbo Pleiten voor een stelselwijziging in het onderwijs is vloeken in de kerk. Toch deed Anne-Wil Lucas, Tweede-Kamerlid voor de VVD, dit onlangs. ‘We zijn het aan de leerlingen verplicht het mbo echt toekomstbestendig te maken.’

n navolging van minister Bussemaker maakte Anne-Wil Lucas de afgelopen maanden een mbotour door Nederland. Op haar reis langs mbo-scholen zag ze veel mooie projecten. Een bouwer van plezierjachten bijvoorbeeld die een eigen bedrijfsschool opzet. Of een agrarische opleiding die samen met het lokale roc een opleiding maakt waar het bedrijfsleven behoefte aan heeft. Toch kwam Lucas na haar tour ontgoocheld thuis. Want veel van deze mooie opleidingen bleken uiteindelijk ‘pilots’ te zijn, die formeel niet passen in het systeem.

maar het systeem zoals dat bedacht is staat het eigenlijk niet toe. De polder, het georganiseerde bedrijfsleven in Zoetermeer, is dominant en staat flexibiliteit en vernieuwing in de weg. Het is toch vreemd dat op landelijk niveau, in Zoetermeer, de stagebedrijven worden erkend. Het zou veel beter zijn als dit een verantwoordelijkheid van de scholen zou zijn. We willen toch dat docenten meer contact hebben met bedrijven? Laat ze dan zelf afspraken maken met het regionale bedrijfsleven. Het SBB moet geen stagebedrijven werven, dat moeten de scholen zelf doen!’

Dynamisch

Volgens Lucas is het mbo-stelsel niet geschikt voor de dynamische wereld van de 21e eeuw: ‘De huidige arbeidsmarkt is dynamisch en vraagt om flexibel beroepsonderwijs. Werknemers hebben geen baan meer voor het leven. Met het behalen van een diploma, ben je tegenwoordig niet meer uitgeleerd. In de huidige flexibele arbeidsmarkt moeten werknemers zich voortdurend blijven ontwikkelen. Werkgevers hebben namelijk steeds andere eisen, simpelweg omdat het werk voortdurend verandert. Een systeem van landelijk vastgestelde kwalificatiedossiers past niet goed meer bij deze dynamische arbeidsmarkt. Er is nu zeven jaar gewerkt aan een herziening van de kwalificatiedossiers, het eindresultaat is ongetwijfeld een verbetering. Maar we zijn er nog niet. We zijn het aan de leerlingen verplicht het mbo echt toekomstbestendig te maken.’ Overgereguleerd

Het mbo is overgereguleerd, meent Lucas. Op papier ziet het systeem van georganiseerde afstemming tussen onderwijs en arbeidsmarkt er prachtig uit. In de praktijk belemmert het systeem vernieuwing. ‘De landelijke kwalificatiestructuur is een uitvinding van de polder’, meent Lucas. ‘Zo’n landelijke mal was dertig jaar geleden misschien een goed idee, maar het past niet bij de dynamiek van vandaag. Werkgevers vragen flexibiliteit van scholen. In de regio doen scholen mooie dingen,

Lange termijn

Anne-Wil Lucas begrijpt dat ze met haar pleidooi voor een stelselwijziging een steen in de vijver gooit. ‘Rust aan het front’, is immers al jaren het eenstemmige pleidooi van leraren en leerlingen. Een snelle revolutie is ook niet wat Lucas wil. De maatregelen uit het actieplan ‘Focus op Vakmanschap’ (2011) moeten gewoon verder uitgevoerd worden. En ook de voorstellen uit de visiebrief ‘Ruim baan voor vakmanschap’ zijn prima. Maar wat Lucas betreft moet het mbo niet denken dan klaar te zijn. De volgende stap is de noodzakelijke ontwikkeling naar vraaggericht beroepsonderwijs. Volgens Lucas zouden de huidige kwalificatiedossiers het beste kunnen worden opgeknipt in modules. Een opleiding kan dan bestaan uit meerdere, landelijk erkende modules. Ze pleit voor een onafhankelijke accreditatieorganisatie die nieuwe opleidingen kan toelaten, zoals dat ook in het hbo gebeurt. De strikte scheiding tussen het bekostigde en het private onderwijs is dan niet meer zo relevant. Maatschappelijke opdracht

Lucas plaatst ook vraagtekens bij wat ‘de brede maatschappelijke opdracht’ van mbo-scholen genoemd wordt. ‘Je moet je afvragen of we van scholen niet te veel vragen. Een mbo-school moet leerlingen voorbereiden op de doorstroom naar het hbo, moet werken aan excellent vakmanschap en moet

Om het middelbaar beroepsonderwijs in Nederland echt toekomstbestendig te maken, is een stelselwijziging onvermijdelijk. Dat is de overtuiging van Anne-Wil Lucas (VVD).

onderwijs verzorgen voor een groep zeer kwetsbare leerlingen. Je moet de vraag durven stellen of het experiment van het roc, waarbij onder één koepel al deze verschillende niveaus zijn ondergebracht, wel werkt. Is het goed voor zulke diverse groepen leerlingen om op één school te zitten?’ De vraag stellen is hem beantwoorden: volgens Lucas is het tijd voor een fundamentele wijziging van het mbo-bestel. Tot haar vreugde werd haar motie die opriep om kritisch naar het mbo-bestel te kijken met ruime meerderheid aangenomen. Voor de zomer van 2015 komt minister Bussemaker met een eerste reactie op de voorstellen van Lucas. Wordt vervolgd dus.

Oud • Aanbodgericht • Landelijke kwalificatiestructuur • Star • Gericht op diploma • Sturende rol voor georganiseerd bedrijfsleven

Nieuw • Vraaggericht • Regionaal maatwerk • Flexibel • Modules • Meer ruimte voor regionaal bedrijfsleven

de MBO·krant

Studie in Cijfers helpt bij studiekeuze Wat staat er in Studie in Cijfers? Rapportcijfer Studenttevredenheid

Het rapportcijfer dat studenten aan deze opleiding geven. bron: Job-Monitor 2014

Percentage geslaagde studenten in afgelopen schooljaar

het percentage studenten dat in het vorige schooljaar deze opleiding met een diploma verliet. bron: DUO

Doorstroom naar het hbo na afgelopen schooljaar

foto Hollandse Hoogte

Het kiezen van een vervolgopleiding is een belangrijk moment in het leven van jongeren. Deze keuze bepaalt met welk diploma zij de arbeidsmarkt betreden. Daarom is het belangrijk een weloverwogen keuze te maken.

Wie zich oriënteert op studies, heeft vele informatiebronnen. Mboinstellingen hebben folders voor alle opleidingen en je kunt op talloze websites met informatie over opleidingen, beroepen en beroepskeuze terecht. Maar hoe kom je aan onafhankelijke en goed te vergelijken informatie? Welk rapportcijfer geven studenten de opleiding? En hoeveel studenten halen een diploma bij de opleiding? Voor én door jongeren Objectieve informatie over arbeidsmarktkansen en de kwaliteit van opleidingen was er al, maar een centrale bron ontbrak. Jongerenorganisaties in het onderwijs pleitten dan ook al langer voor toegankelijke, eerlijke en objectieve informatie over opleidingen en de arbeidsmarkt. Daarom heeft de stichting Samenwerking Beroepsonderwijs en Bedrijfsleven (SBB) in opdracht van het ministerie van OCW en samen met een aantal scholen en de jongerenorganisatie JOB, LAKS, FNV Jong en CNV Jong Studie in Cijfers

voor het mbo ontwikkeld. Het is ontwikkeld voor jongeren die een studie gaan kiezen. Wat is Studie in Cijfers? Studie in Cijfers geeft informatie over de opleiding en de arbeidsmarkt per onderwijsinstelling en ziet er altijd hetzelfde uit (zie voorbeeld-afbeelding). Het is voor elke mbo-opleiding beschikbaar. Jongeren kunnen in één oogopslag zien hoe de opleiding aan de instelling scoort ten opzichte van het landelijk gemiddelde. Studie in Cijfers bevat altijd dezelfde informatie zodat vergelijken van opleidingen ook mogelijk is.

‘Met Studie in Cijfers krijgen studiekiezers inzicht in de onderwijsen arbeidsmarktinformatie van verschillende opleidingen’

Het percentage studenten met een diploma op niveau 4 dat verder ging met een hbo-opleiding. bron: DUO

Kans op werk in jouw vakgebied na je opleiding

De kans dat je na je opleiding werk vindt dat aansluit op je opleiding. bron: kansopwerk.nl

Kans op stage

Wat heeft jouw school aan Studie in Cijfers? Met Studie in Cijfers krijgen studiekiezers inzicht in onderwijsen arbeidsmarktinformatie van verschillende opleidingen. Zij zien direct hoe een opleiding scoort ten opzichte van het landelijk gemiddelde. Het ondersteunt jongeren die twijfelen tussen verschillende opleidingen met actuele cijfers over de opleiding. Ook kun je Studie in Cijfers inzetten tijdens open dagen, voorlichtingsactiviteiten en in ombuiggesprekken. Het vervangt het bestaande voorlichtingsmateriaal niet, maar vult huidige LOB-activiteiten aan. Meedoen? Vlak voor de zomer heeft minister Bussemaker alle instellingen geïnformeerd over Studie in Cijfers. Vanaf dat moment zijn veel instellingen ermee gestart. Inmiddels heb-

De kans op een stageplaats voor deze opleiding. bron: kansopwerk.nl

Startsalaris

Het gemiddelde bruto uurloon

ben ruim 40 instellingen hun Studie in Cijfers aangevraagd. Zij zijn bezig om dit op te nemen in hun loopbaan- en beroepsoriëntatietrajecten. SBB stelt Studie in Cijfers kosteloos beschikbaar aan alle deelnemende instellingen.

Wil je er ook gebruik van maken? Neem dan contact op met SBB via studieincijfers@s-bb.nl of bel met Marc Thomassen (06 12785083) Zie ook studieincijfers.s-bb.nl voor meer informatie.

dat je in dit beroep verdient als je net begint. bron: ROA Schoolverlatersonderzoek 2013

november 2014

#Netwerkschool Elke MBO•krant vind je in deze rubriek interessante tweets die direct of indirect betrekking hebben op de Netwerkschool.

John van der Vegt @Johnrocvt Kijkt terug op nuttig bezoek min. Bussemaker aan @bouwgilde & @REMOWestTwente @netwerkschool #vakmanschap #gildes

Bouwgilde is een school waar vmbo-leerlingen en mbo-studenten de meest uiteenlopende bouwopleidingen kunnen volgen. Dit nieuwe Rijssense opleidingsinstituut ‘voor het bouwtalent van morgen’ bundelt diverse bouwopleidingen van verschillende onderwijsinstellingen, zoals CSG Reggesteyn, Bouwmensen Twente/Rijssen (voorheen OCT) en – last but not least – ROC van Twente en de daarbij behorende Netwerkschool.

‘Ik zie peer coaching als een kwalitatieve verrijking’ Geen docent die je begeleidt, maar een leeftijdsgenoot. Dat is het principe van peer coaching. Een utopie? Niet voor het Boxtelse SintLucas en Helicon uit Velp. Beide netwerkscholen werken met peer coaches.

Het stond al langer op het verlanglijstje van SintLucas, maar vorig jaar hebben ze er echt werk van gemaakt: peer coaching. ‘Peer coaching is vanuit de wens ontstaan dat studenten meer van elkaar leren’, vertelt Lilian Broos, docent Mediavormgeving.’Vaak komt iets veel beter aan als een leeftijdgenoot het vertelt dan als een docent dit doet’, vervolgt Broos haar verhaal. ‘Studenten begrijpen het beter, omdat leeftijdgenoten hetzelfde referentiekader delen. Loopbaan

Op 23 september werd het nieuwe pand van Bouwgilde officieel geopend in Rijssen door Maxime Verhagen, voorzitter van Bouwend Nederland. Enkele weken eerder kreeg minister Jet Bussemaker tijdens haar bezoek al een rondleiding langs de royale praktijkruimtes. Een belangrijke reden voor de samenwerking van de verschillende partners binnen Bouwgilde is om de afstemming vmbo-mbo-hbo te verbeteren. Hierdoor is het voor een student mogelijk om deze opleidingen sneller te doorlopen. Logisch dus dat de Netwerkschool van de partij is. Meer informatie vind je op www.bouwgilde.nu.

Het traject bij SintLucas houdt in dat vierdejaarsstudenten van de opleiding Mediavormgeving jongerejaars gaan begeleiden bij hun loopbaan. ‘De peer coaches ondersteunen de loopbaancoach door les te geven aan de klas. Zo hebben ze laatst een workshop gegeven aan de tweedejaars over presenteren. Uiteindelijk willen we dat de peer coaches in de leeromgeving door studenten echt als vraagbaak gezien gaan worden. Nu merk je dat studenten van verschillende jaargangen in zo’n leeromgeving wel naast elkaar zitten, maar niet zomaar met elkaar praten. Met dit peer coachtraject proberen we die natuurlijke barrière te doorbreken.’

Helicon MBO Velp @HeliconMBOVelp Donderdag 30 okt 16-18 u. #Helicon Café samen met @Hogeschool_VHL. Thema Kennislandgoed Larenstein. Opgeven info.mv@helicon.nl

De Netwerkscholen staan volop in de maatschappij en vragen allerlei partijen – studenten, personeel, andere scholen, het bedrijfsleven, ouders, de buurt – mee te bouwen. Om al deze partijen warm te maken voor de Netwerkschool, maar vooral om deze partijen met elkaar in contact te brengen, organiseert Netwerkschool Helicon Velp vier keer per jaar een Helicon Café. Per Helicon Café staat er een thema centraal dat voor alle samenwerkingspartners interessant is en een relatie heeft met de speerpunten van deze Netwerkschool. Het Helicon Café van 30 oktober staat in het teken van samenwerken. Mede-organisator is Hogeschool Van Hall Larenstein. Niet vreemd, want beide onderwijsinstellingen werken op het Kennislandgoed Larenstein samen op het gebied van ontwerp, inrichting en beheer van de buitenruimte. Zij halen kennis binnen, maar ontwikkelen ook zelf kennis in zogenaamde ‘lerende netwerken’. Dat zijn netwerken waarbij studenten, docenten, lectoren en het werkveld gezamenlijk optrekken en leren tijdens het doen van praktijkgericht onderzoek van de vraagstukken die opgeworpen worden binnen het domein van het Kennislandgoed. Op http://bit.ly/Kennislandgoed staat een filmje over het Kennislandgoed. Aanmelden voor het Helicon Café kan via info.mv@ helicon.nl.

Ik had niemand om me heen die naar mijn idee op mijn niveau kon komen. Ik merk nu ook dat studenten het fijn vinden om met mij te praten. Ze krijgen nieuwe ideeën en raken enthousiast om verder te gaan.’ Positief

Zowel op SintLucas als Helicon Velp zijn de reacties van docenten, leerlingen en de peer coaches positief. Broos: ‘De coaches zelf vinden het heel leuk, maar ook spannend. Ze zijn nu immers naast student ook coach en dat betekent meer verantwoordelijkheid.’ Peer coach Renate van den Wijngaard van Helicon Velp vindt het vooral mooi dat ze een bijdrage kan leveren aan de ontwikkeling van studenten. ‘Zelf heeft het project Studentondernemingen mij veel gebracht. Ik heb competenties ontwikkeld waar ik achteraf trots op ben dat ik ze bezit. En dat gun ik de studenten ook. Daarnaast merk ik dat de studenten heel dankbaar zijn voor de begeleiding die ze van je krijgen.’ Ook de Boxtelse studenten vinden de peer coach begeleiding fijn. Broos: ‘Het zijn ouderejaars, dus daar kijken ze natuurlijk tegenop. Docenten vinden vooral de extra hulp die ze krijgen prettig’. Dat geldt ook voor de docenten van Helicon Velp die de peer coaches incidenteel inzetten voor hun eigen lessen. ‘Maar docenten hebben nog een hoop vragen’, merkt Masius op. De peer coaches hebben zelf ook begeleiding nodig, dus hoe borg je dan de kwaliteit? ‘Dat is lastig bij vakken waar het draait om kennis, maar voor een vak als ondernemerschap leent het zich juist heel goed.’ Toekomst

Ondernemen

Ook bij Helicon Velp wordt voor het tweede jaar de hulp van peer coaches ingeschakeld. De Velpse peer coaches begeleiden studenten bij het opzetten van hun eigen (fictieve) onderneming voor het vak Studentondernemingen. Voor Monique Masius, begeleider van het vak, geldt het gedeelde referentiekader ook als belangrijkste motivatie voor de inzet van leeftijdgenoten: ‘Iemand die problemen en twijfels herkent waar leerlingen mee worstelen. Bijvoorbeeld als het gaat om het combineren van onderwijs met een eigen bedrijf of de inzet van social media. De peer coaches bij ons zijn alumni en hebben het vak zelf ook gevolgd. Zij weten dus uit ervaring welk proces de studenten doormaken. Ik zie peer coaching echt als een kwalitatieve verrijking van het vak.’

‘Mijn advies en hoop voor de lange baan is dat opleidingen peer coaches laten trainen tot junior coaches en uiteindelijk tot senior coaches’, vertelt Masius. ‘Maar dat is nog echt toekomstmuziek. Voor de korte termijn willen we dat het mogelijk wordt dat elke docent de peer coaches kan gaan begeleiden. Nu doe ik dat alleen.’ Op het SintLucas gaan ze binnenkort met een nieuwe aanwas van peer coaches beginnen. Broos: ‘Vorig jaar hebben we adviesbureau SARVinSchool gevraagd de peer coaches op te leiden, maar vanaf dit jaar gaan mijn collega Betje Stevens en ik het hele traject intern oppakken.’

Meerwaarde

Een hoger leerrendement is volgens Broos vooral de meerwaarde van peer coaching. Niet alleen voor de studenten, maar ook voor de peer coaches: ‘Doordat een peer coach iets uitlegt aan een jongerejaars, krijgt hij zelf ook meer inzicht in de opleiding. Daarnaast ben je als docent altijd aan het rondrennen, dus hoe meer hulp je kunt krijgen hoe beter.’ Masius merkt vooral dat de peer coaches de leerlingen enorm motiveren om aan de slag te gaan met hun onderneming: ‘Voor de peer coaches is dat een stuk makkelijker dan voor de docenten, omdat de alumni hetzelfde proces hebben meegemaakt. Daar kan peer coach Duane van Hogen over meepraten: ‘Ik heb de begeleiding van een peer coach heel erg gemist toen ik het vak Studentondernemingen volgde.

Peers en peren op MBO City Benieuwd wat ‘peers’ en peren met elkaar te maken hebben? Kom dan op 24 november naar MBO City. In zaal 2 van het Edense CineMec geven de vijf Netwerkscholen gedurende de gehele dag presentaties over hoe zij met hun experimenten en pilots het onderwijs willen vernieuwen. Meer info vind je op www.mbocity. nl. Wil je meer weten over de Netwerkscholen? Ga dan naar www.netwerkschool.nl.

mbo-city

de MBO·krant

De belangrijkste stedentrip van het jaar! de MBO·krant

09.30 – 09.50 uur 10.00 – 10.50 uur 11.00 – 11.50 uur 12.00 – 13.00 uur 13.00 – 13.50 uur 14.00 – 14.50 uur 15.00 – 15.50 uur 16.00 – 17.00 uur 17.00 – 17.30 uur

Op maandag 24 november opent CineMec in Ede haar deuren voor MBO City, het jaarlijkse evenement voor iedereen die het mbo een warm hart toedraagt. Neem deze midden-

Opening in het Expo Theater o.l.v. dagvoorzitter Rob Trip 1e ronde presentaties 2e ronde presentaties Lunch en signeersessie sprekers 3e ronde presentaties 4e ronde presentaties 5e ronde presentaties Afsluiting in het Expo Theater door André Kuipers Netwerkborrel

pagina’s uit de krant voor de ideale voorbereiding op misschien wel de belangrijkste stedentrip van het jaar!

Foyer

24 november 2014

In de foyer kunt u de medewerkers van de stichting SBB, MBO15 en de MBO Academie ontmoeten. Laat u bijpraten over de thema’s als herziening kwalificatiestructuur, examinering , professionalisering en taal en rekenen. In de zalen A en B (achterin de foyer bij de glazen schuifwand) worden nieuwe producten getoond die u praktisch kunnen helpen bij het vormgeven van uw onderwijs. Zo is er de Curriculum Tool van de MBO Academie die u helpt om van een kwalificatiedossier onderwijs te maken. Ga er eens langs, er worden regelmatig presentaties gehouden!

Dagvoorzitter: Rob Trip In de even weken is hij het gezicht van het NOS-achtuurjournaal: Rob Trip, journalist in hart en nieren. Trips loopbaan startte in 1984 bij Omroep Gelderland. Vier jaar later maakte hij de overstap naar Veronica Nieuwsradio. Vervolgens rolde dit ‘zondagskind in Hilversum’, zoals hijzelf vaak heeft genoemd, overal in: na Veronica volgde de NOS en de NPS en programma’s als het Radio 1 Journaal, NOVA, Buitenhof en Met het Oog op Morgen. Het moge duidelijk zijn: met Rob Trip haalt MBO City een uitermate ervaren en gedreven dagvoorzitter in huis: scherp, eloquent, beschikkend over een uitstekende timing en bovenal uitermate nieuwsgierig.

inspiratie & motivatie

Signeersessie! De sprekers op MBO City zijn niet alleen verbaal sterk, maar staan ook hun mannetje als het gaat om het geschreven woord. Een aantal van hen heeft recent een boek uitgegeven, dat u, als deelnemer van MBO City, voor een speciale cityprijs kunt aanschaffen. Van 12.00 tot 13.00 uur krijgt u bovendien de mogelijkheid om een persoonlijke boodschap in uw vers aangeschafte boek te laten zetten. Deze signeersessie is bij de stand van MBO Academie in de foyer.

Praktische informatie

Afsluiting: André Kuipers

Pendelbussen Er rijden de hele dag pendelbussen tussen het station Ede – Wageningen en CineMec.

Twaalf jaar was André Kuipers (1958) toen hij van zijn oma enkele sciencefiction boekjes kreeg. Het bleek de opmaat voor een levenlange passie, die eerst alleen uit dromen bestond, maar uiteindelijk toch realiteit werd: Kuipers nam deel aan twee ruimtemissies (in 2004 en 2011). Al sinds zijn eerste missie deelt Kuipers met veel enthousiasme zijn belevenissen en inzichten met jong en oud. Hij geeft regelmatig gastlessen op scholen en stond afgelopen jaar nog als gastdocent op de International Summit on the Teaching Profession (Amsterdam). Op MBO City verzorgt hij het slotakkoord.

Op tijd komen Zorg dat u op tijd bent voor de diverse presentaties. Helaas geldt: vol = vol. Lunch Tussen 12.00 en 13.00 uur wordt de lunch aangeboden in de foyer beneden. Social Media Iets fraais gezien of gehoord? Deel het dan via Twitter (@mbocity, #mbocity) en andere sociale media

W, MBO Raad, SBB en MBO15

24-07-12 13:15

Malthezer-drukversie-outlines2.indd 1

30 presentaties

november 2014

ONDERWIJS IN BEWEGING Trip

ONDERWIJS IN BEWEGING

o.l.v. dagvoorzitter Rob Trip

kers

door André Kuipers

p Summa College 10.00

Sint Lucas 14.00

ROC Nijmegen 15.00

Summa College 10.00

Sint Lucas 14.00

ROC Nijmegen

Malthezer-drukversie-outlines2.indd 2

15.00

Synergie in technologieregio Brainport - Door de vestiging op de slimste vierkante kilometer van Europa, omringt Netwerkschool Summa – Synergie 09.50 uurinpartijen. Opening in knettert het Expo Theater o.l.v.de dagvoorzitter technologieregio Brainport vestiging opRob de Trip Engineering zich09.30 met interessante Het dan ook- Door van 10.00 – 10.50 uur 1e ronde presentaties slimste vierkante kilometer van Europa, omringt de synergie in de technologieregio Brainport. Op MBO City hoort u wat Netwerkschool Summa 11.00en – Engineering 11.50 uur deze 2e ronde presentaties Summa College zich met interessante partijen. Het knettert dan ook van bedrijfsleven, Fontys TU/e voor Netwerkschool betekenen. 12.00 13.00 uur in Lunch en signeersessieBrainport. sprekers Op MBO City hoort u wat 10.00 – de synergie de technologieregio 13.00 – bedrijfsleven, 13.50 uur 3eFontys rondeen presentaties TU/e voor deze Netwerkschool betekenen. 14.00 – 14.50 uur 4e ronde presentaties 15.00 – 15.50 uur 5e ronde presentaties 16.00 – 17.00 uur Afsluiting in het Expo Theater door André Kuipers 17.00 – 17.30 uur Netwerkborrel

Peer coaching - Studenten van Netwerkschool SintLucas kregen een serious request voorgelegd: of zij een leidende rol wilden spelen in het coaching - programma: Studenten van Netwerkschool uitvoeren van een nieuwPeer te ontwikkelen Peer Coaching. SintLucas kregen een serious request voorgelegd:deofPeer zij een leidende Op MBO City maakt u kennis met het programma, Coaches en rol wilden spelen in het uitvoeren van een nieuw te ontwikkelen programma: Peer Coaching. de studenten zij hebben gecoacht. Sintdie Lucas 14.00 Op MBO City maakt u kennis met het programma, de Peer Coaches en Onderwijs volgt praktijk - Bij Netwerkschool ROC Nijmegen volgt het de studenten die zij hebben gecoacht. binnenschoolse onderwijs de praktijk, waarbij de samenwerking met Onderwijs volgt praktijk Bij Netwerkschool ROC Nijmegen volgt het twee grote zorgorganisaties dé succesfactor is.-Wilt u in dialoog gaan onderwijs de praktijk, over de ‘good and bad binnenschoolse practice’-ervaringen van deze aanpak?waarbij Kom de samenwerking met twee grote ROC Nijmegen dan luisteren naar de verhalen vanzorgorganisaties alle betrokkenen.dé succesfactor is. Wilt u in dialoog gaan 15.00 over de ‘good and bad practice’-ervaringen van deze aanpak? Kom dan luisteren naar de verhalen van alle betrokkenen.

Synergie in technologieregio Brainport - Door de vestiging op de slimste vierkante kilometer van Europa, omringt Netwerkschool Summa Engineering zich met interessante partijen. Het knettert dan ook van de synergie in de technologieregio Brainport. Op MBO City hoort u wat bedrijfsleven, Fontys en TU/e voor deze Netwerkschool betekenen.

Peer coaching - Studenten van Netwerkschool SintLucas kregen een serious request voorgelegd: of zij een leidende rol wilden spelen in het uitvoeren van een nieuw te ontwikkelen programma: Peer Coaching. Op MBO City maakt u kennis met het programma, de Peer Coaches en de studenten die zij hebben gecoacht. Onderwijs volgt praktijk - Bij Netwerkschool ROC Nijmegen volgt het binnenschoolse onderwijs de praktijk, waarbij de samenwerking met twee grote zorgorganisaties dé succesfactor is. Wilt u in dialoog gaan over de ‘good and bad practice’-ervaringen van deze aanpak? Kom dan luisteren naar de verhalen van alle betrokkenen.

Summa College 10.00

Sint Lucas 14.00

ROC Nijmegen 15.00

Synergie in technologieregio Brainport - Door de vestiging op de slimste vierkante kilometer van Europa, omringt Netwerkschool Summa 07-10-14 11:25 Engineering zich met interessante partijen. Het knettert dan ook van de synergie in de technologieregio Brainport. Op MBO City hoort u wat bedrijfsleven, Fontys en TU/e voor deze Netwerkschool betekenen.

14-10-14 22:45 Malthezer-drukversie-outlines2.indd 1

07-10-14 11:25

Focus op vakmanschap/professionalisering

de MBO·krant

In de schoolbanken De MBO Academie biedt een scholingsaanbod voor iedereen die in het MBO werkzaam is. Gericht op de actuele onderwijspraktijk. Het aanbod is zowel via open inschrijving als in company te volgen.

mbo academie

van professionals voor professionals

Agenda

30 okt. 2014 Leergang Teams werken aan kwaliteit Hoe benut u de professionele ruimte en hoe geeft u inhoud aan effectieve en slimme manieren van kwaliteitszorg. Verbeterprocessen in teams staan centraal. 31 okt. 2014

Leergang Onderwijsmaker

Praktisch aan de slag met de vertaling van de nieuwe kwalificatiestructuur naar een onderwijsplan. 3 nov. 2014

Van kwalificatiedossier naar onderwijsprogramma

Het uitgangspunt is uw eigen kwalificatiedossier. U maakt een plan zodat u met uw team een uitvoerbaar, betaalbaar en kwalitatief goed onderwijsprogramma kunt ontwerpen. 19 nov. 2014

Herontwerptool

Deze bijeenkomst heeft een informerend en praktisch karakter waarbij u ontdekt welke mogelijkheden er zijn om tot een krachtig en samenhangend curriculumontwerp te komen.

Tweede Kamer: ruim baan voor Bussemaker

20 nov. 2014

1 dec. 2014

De Tweede Kamer stemt in met de plannen van minister Jet Bussemaker voor het mbo. Dat bleek tijdens een overleg over de visienota ‘Ruim baan voor vakmanschap: een toekomstgericht mbo’.

De visienota vloeit voort uit de mbo-tour die minister Bussemaker het afgelopen jaar heeft gemaakt langs tal van mbo-scholen. Volgens de nota moet het mbo de komende jaren de kans krijgen om innovatiever, kleinschaliger en regionaler te worden. Die kans wil de minister de scholen bieden, niet door de scholen nieuwe plichten op te leggen, maar door meer ruimte te bieden. Het gaat dan onder andere om mogelijkheden voor een modulair aanbod van het onderwijs (keuzedelen), ruimte voor doorlopende leerlijnen en ruimte om via nieuwe bestuursmodellen het onderwijs kleinschaliger te organiseren (‘klein binnen groot’). Verder is er de komende jaren veel extra geld voor het mbo beschikbaar, onder andere om te werken aan kwaliteitsverbetering en excellentie. Debat

Eind september debatteerden leden van de Tweede Kamer langdurig over de plannen van Bussemaker. Naast steun voor de grote lijn, had iedere fractie ook kritische punten. Zo waarschuwde Paul van Meenen

(D66) dat de kwaliteitsafspraken niet moeten leiden tot bureaucratische rompslomp. Jasper van Dijk (SP) stelde voor om het element ‘studiesucces’ niet mee te laten wegen in de kwaliteitsafspraken. Een motie van die strekking kreeg echter geen meerderheid. Opvallend was het pleidooi van Anne-Wil Lucas voor een fundamentele discussie over het mbo-bestel (zie het interview met haar op pagina 3 van deze krant). Rotterdam

Brede steun was er in de Kamer voor het idee van exellentieprogramma’s en in het bijzonder de introductie van de meestertitel in het mbo. De zorgen dat de nieuwe bestuursmodellen de vrijheid van scholen zouden beperken, wist minister Bussemaker eenvoudig te ontkrachten: het gaat om mogelijkheden, niet om verplichtingen. Wat de toekomst van het Rotterdamse mbo betreft was ze minder soepel: een opsplitsing van Zadkine en Albeda in zeven nieuwe mbo-scholen leidt volgens haar tot te veel bestuurlijke drukte en financiële risico’s. Het model van

de gemeenschap van mbo-colleges is wat haar betreft juist zeer geschikt voor Rotterdam. Desondanks werd een motie van Jasper van Dijk (SP) aangenomen, waarin de minister werd opgeroepen om te onderzoeken hoe het plan van een volledige opsplitsing van de Rotterdamse scholen kan worden doorgezet. Taal en rekenen

Ook op het gebied van de strenge eisen rond taal en rekenen was de Kamer kritisch. Aangespoord door werkgevers, vroeg de Kamer aandacht voor het probleem van de jonge vakman die geen diploma kan halen omdat hij niet goed genoeg kan spellen. Minister Jet Bussemaker wees in haar reactie erop dat het enkele jaren geleden juist de brede wens was van de Kamer, maar ook van werkgevers, dat mbo-leerlingen een minimaal niveau van basisvaardigheden beheersten, bijvoorbeeld op het gebied van taal en rekenen.

Training Onderwijslogistiek

Om onderwijs effectief en uitvoerbaar te organiseren is kennis van onderwijslogistiek nodig. Tijdens deze training gaan we in op concrete, toepasbare methoden en technieken om dit bij uw instelling te realiseren. Social media in het onderwijs

Tijdens de training leert u social media in te zetten ter ondersteuning van verschillende leeractiviteiten of om doelgroepen op een nieuwe manier te bereiken in de PR & communicatie.

Alle leergangen worden gehouden op de locatie van de MBO Academie in Ede (Horaplantsoen 20). Kijk voor aanvullende informatie en de aanvangstijden op www.mboacademie.nl. We organiseren ook congressen en seminars voor diverse opdrachtgevers: 12 mbo city de MBO·krant 24 nov. 2014 MBO City Kennisdelen en ontmoeten dat is waar het bij MBO City om draait. Door het ruime aanbod aan inspirerende sprekers krijgt iedereen een programma op maat. Informeer naar onze teamkorting. 8 dec. 2014

Masterplan dyscalculie

Verdiepingsconferentie

Op de website www.mboacademie.nl. staat meer informatie over programma’s, tarieven en locaties. Inschrijven kan via de website. Of neem contact met ons op via: 0318 648 560 / info@mboacademie.nl.

Onderscheid

Desondanks zegde de minister toe de Kamer te informeren over de mogelijkheid van een onderscheid tussen een ‘doorstroomdiploma’ (met strenge eisen rond taal en rekenen) en een arbeidsmarktdiploma (met minder strenge eisen). Een motie van die strekking, ingediend door Tanja Jadnanansing (PvdA), kreeg zeer brede steun.

MBO Academie op MBO City Bezoek de stand van de MBO Academie in de foyer. Kom naar ons toe met uw professionaliseringsvraag of voor het bijwonen van een presentatie over een van onze leergangen. Op diverse tijdstippen verzorgen wij presentaties over ons aanbod. Ervaringen van deelnemers zullen hierbij zeker niet ontbreken. Zo kunt u kennis maken met de leergang Van kwalificatiedossier naar is een initiatief van het ministerie van OCW, MBO Raad, SBB en MBO15 onderwijsprogramma ofMBO deCityleergang Onderwijsteams aan zet. Raadpleeg de informatieborden voor het juiste tijdstip. poster_A3.indd 1

24-07-12 13:15

Binnenland

november 2014

Kort nieuws van het Steunpunt

Etalageconferentie ‘Over rekenen gesproken’

Inkijkje in de dagelijkse rekenpraktijk Onder de noemer ‘Over rekenen gesproken’ heeft het Steunpunt taal en rekenen mbo op 25 september een drukbezochte etalageconferentie georganiseerd. De conferentie was een spin off van het Intensiveringstraject Rekenen.

Verder was er een goed gewaardeerde presentatie over rekenen binnen de techniekopleidingen van het Summa College. Ook het Hoornbeeck College hield een presentatie over rekenen in de techniek. Een aantal andere presentaties ging over rekenen in de BBL-opleidingen. Verder was er aandacht voor de opleiding van rekendocenten, rekenen in de beroepscontext en nog veel meer. De meeste presentaties zijn te vinden op de website van het Steunpunt: www.steunpunttaalenrekenenmbo.nl. Hierop zijn ook de interessante rekenpraktijken zelf te vinden, met daarbij een contactpersoon bij wie meer informatie kan worden gevraagd.

Handreiking

Regionale netwerken rekenen

Er is een nieuwe versie van de Handreiking Instellingsexamens Nederlands beschikbaar. Dit jaar zijn er vijf nieuwe voorbeeldexamens toegevoegd aan de handreiking. Daarnaast is het beoordelaarsplatform ‘Grip op taal’ ontwikkeld. Dit heeft geleid tot aanpassingen in de beoordelingsformats. Deze aanpassingen zijn opgesteld in overleg met de mbo-instellingen en zijn inmiddels opgenomen in de nieuwe versie van de handreiking. De handreiking is te downloaden via de website van het Steunpunt.

Op 18, 19 en 20 november 2014 vinden de bijeenkomsten van de regionale subnetwerken Rekenen plaats. Deze zijn bedoeld voor docenten rekenen in het mbo. De onderwerpen zijn dit keer: hoe vullen we het dossier voor studenten met ernstige rekenproblemen, zodat zij mee kunnen doen met een aangepast examen? En welk materiaal kunnen we gebruiken om studenten voor te bereiden op de centrale examens? Voor plaats, tijd en aanmelden, zie de website van het Steunpunt taal en rekenen mbo: www.steunpunttaalenrekenenmbo.nl.

Een van de posters die het

Meesters in de rekenles

Alfa College

Tijdens de conferentie werden ook de drie filmpjes getoond van de Meesters in de rekenles. Tijdens de rekengesprekken bleek namelijk dat studenten bij een aantal opleidingen significant beter scoorden dan het landelijk gemiddelde. Drie docenten – van SVO, ROC Mondriaan en ROC Ter AA – zijn gefilmd. Zij laten op inspirerende wijze zien hoe zij de rekenles aanpakken. De filmpjes zijn te bekijken via de website van het Steunpunt of via Leraar 24.

presenteerde op ‘Over rekenen gesproken’

Het steunpunt taal en rekenen heeft tijdens het Intensiveringstraject Rekenen met alle bekostigde mboinstellingen gesprekken gevoerd over het rekenbeleid. Tijdens die gesprekken kwam een groot aantal interessante voorbeelden over de inrichting van het rekenonderwijs aan de orde. Het Steunpunt is deze rekenpraktijken gaan verzamelen. Bijna alle instellingen waren bereid om hun voorbeeld te delen met andere scholen. De verzameling is inmiddels aardig uitgebreid en is in zijn geheel te vinden op de website van het Steunpunt.

Stap voor stap

Twee medewerkers van ROC Zadkine hielden daarnaast een boeiende presentatie over de Zomerschool en het boek dat zij daarbij hebben ontwikkeld. Ook lieten zij de ‘stap-voor-stap’ methode zien die zij gebruiken bij remedial teaching.

Zelf interessante rekenpraktijken aandragen?

Nieuwe rekenpraktijken zijn nog steeds welkom! Mocht je een interessante en inspirerende rekenpraktijk willen delen met andere scholen, mail dan naar Rianne Reichardt: r.reichardt@steunpuntmbo.nl.

Door docenten, voor docenten

Omdat een website vaak maar een beperkte hoeveelheid informatie kan bevatten, heeft het Steunpunt besloten om een etalageconferentie te organiseren. Tijdens deze bijeenkomst werden onder het motto ‘door docenten, voor docenten’ 37 verschillende presentaties gehouden. Zo toonde het Alfa College tijdens zijn presentatie grote posters over diverse rekenonderwerpen. Deze posters zijn ook digitaal beschikbaar om op een digibord te gebruiken. Ook is er speciaal voor het mbo allerlei spelmateriaal ontwikkeld, waaronder een GPS-rekenspel. Ook andere scholen kwamen met praktische materialen of didactische tips, die direct in de les te gebruiken zijn, waaronder opvallend veel filmmateriaal.

Een tweede

Verdiepingsconferentie Masterplan Dyscalculie aan cgo De Steunpunten taal en rekenen organiseren in samenwerking met KPC Groep een serie conferenties over het Masterplan Dyscalculie. De drie bijeenkomsten – een voor po/ sbo/so, een voor vo/vso/pro en een voor het mbo – vinden op drie verschillende dagen in december plaats. De bijeenkomst voor het mbo is gepland op 8 december.

Uit de evaluatie van de startconferenties over het Masterplan Dyscalculie van vorig jaar kwam naar voren dat de deelnemers van de conferentie vooral behoefte hadden aan concrete, inhoudelijke en praktisch toepasbare informatie over hoe docenten in de les kunnen/moeten omgaan met leerlingen met ernstige rekenproblemen of dyscalculie. Het veld is op zoek naar praktische handvatten en naar verdieping. Daarom gaan de verdiepingsconferenties in december inhoudelijk een stap verder: het handelen van de docent en de inhoudelijk deskundige staat centraal.

poster van het Alfa College

Aanbod

Bij het samenstellen van het aanbod aan workshops en masterclasses is dan ook vooral gekeken naar praktische en herkenbare onderwerpen. Dit biedt handvatten waar docenten – als ze in hun dagelijkse praktijk als docent of remedial teacher te maken krijgen met studenten met ernstige rekenproblemen of dyscalculie – goed mee uit de voeten zouden moeten kunnen. Daarnaast zijn de protocollen Ernstige rekenwiskunde

problemen en dyscalculie (ERWD) leidend geweest bij de invulling van het programma. Programma – hele dag

Het programma tijdens de Conferentie Masterplan Dyscalculie/ ERWD voor mbo op 8 december ziet er als volgt uit: - 9.30 uur: plenaire start - Zowel in de ochtend als in de middag een masterclass (twee uur) en twee workshops (elk één uur) - 16.30 uur: afsluitend napraten met hapje en drankje De precieze inhoud van het programma wordt binnenkort bekendgemaakt. Praktische informatie

De Conferentie Masterplan Dyscalculie/ERWD voor mbo vindt plaats op maandag 8 december in stadion Galgewaard in Utrecht. Aanmelden voor deze conferentie kan vanaf begin november via de website van het Steunpunt taal en rekenen mbo: steunpunttaalenrekenenmbo.nl.

Innovatie

de MBO·krant

Twee projecten in de spotlight Innovatie staat bij veel mbo-instellingen hoog in het vaandel. Er zijn dan ook diverse vernieuwende projecten. Hieronder richten we de spot op twee innovaties die het onderwijs naar een hoger plan brengen.

De kracht van beoordelen Zonder competentiegericht toetsen, kun je geen competentiegericht onderwijs geven. Dat was de motivatie van het Groenhorst College om met innovatiearrangement ‘Kracht van beoordelen’ voor een stevige impuls aan de onderwijsontwikkeling van de school te leveren. Het effect van dit innovatiearrangement reikte verder dan het onderwijs. Niet alleen het HRM-beleid van de deelnemende scholen kreeg een andere wending, ook de beoordeling van personeel bij de partnerbedrijven werd competentiegericht.

RDM Campus: Kennis + kunde + kassa Op de RDM Campus werken techniekonderwijs, kenniscentra en bedrijven in innovatieteams samen aan vernieuwende oplossingen voor de technische sector. Innovatief, inventief, creatief en proactief. Honderden derde- en vierdejaars techniekstudenten uit het vmbo, mbo en het hbo krijgen in het Rotterdamse Research Design & Manufacturing Campus – kortweg RDM Campus – de kans mee te werken aan innovatieve opdrachten. Samen met het bedrijfsleven (en incidenteel het wetenschappelijk onderwijs) doen deze techniekstudenten in innovatieteams onderzoek en werken ze aan state of the art producten en productieprocessen. Initiatiefnemers zijn het Albeda College, Hogeschool Rotterdam en het Havenbedrijf Rotterdam. ‘Innovatie verdient een structurele plek in het onderwijs’, vertelt Maarten Ruyssenaers, programmamanager Innovatieteams. ‘En om tot innovatie te komen moet je samenwerking met anderen zoeken. Wat ook speelt is de wens om techniek laagdrempeliger te maken en meer te verweven met de alledaagse bedrijvigheid van Rotterdam. Vandaar dat RDM Campus dicht bij het bruisende stadscentrum ligt.’

Kruisbestuiving

De innovatieteams zijn werkzaam op het gebied van bouw, mobiliteit, productontwerp, maritiem en maintenance. De teams zijn multidisciplinair. ‘Het idee achter een innovatieteam is dat het zoekt naar een antwoord op een vraag uit het bedrijfsleven’, legt Ruyssenaers uit.’De ondernemingen stellen een begeleider beschikbaar en bekostigen de materialen. De scholen stellen lectoren en docenten beschikbaar. Dat levert een prachtige kruisbestuiving op van kennis, kunde en kassa. Want uiteindelijk doet het bedrijf flink zijn voordeel met zo’n geavanceerde oplossing.’ Zo’n oplossing kan van alles zijn. Variërend van een prototype van een energieneutrale boot tot aan een slim antwoord op de plastic soep in de oceanen. ‘Oplossingen die vragen om creativiteit en samenwerkingsbereidheid’, aldus Ruyssenaers. ‘Studenten komen echt met eigen ideeën.’ Samengevat: ze hebben het

ondernemerschap in zich.

Consistent De school vertrok vanuit het idee dat je voor een goede doorlopende leerlijn en competentieontwikkeling in de BPV en op de werkvloer van de bedrijven een consistent vorm van beoordeling moet hanteren. Een vorm die past bij reflectie, zelfevaluatie die zicht geeft op je eigen ontwikkeling. Waarom zou wat voor leerlingen geldt niet ook moeten gelden voor de competentieontwikkeling van het personeel? Onder het motto practise what you preach werd daarom ook het HRM-beleid van de deelnemende opleidingen en bedrijven meegenomen. Een mooie manier om onderwijsinnovatie te borgen. Kijk op www.krachtvanbeoordelen.nl voor de instrumenten die het project heeft opgeleverd.

Rolverdeling

Hoewel de studenten officieel één tot twee dagen per week op de campus zijn, zijn er in de praktijk genoeg die in hun vrije uurtjes terug komen om een opdracht op tijd te kunnen afronden. ‘Iedere opdracht heeft zijn deadline’, stelt Ruyssenaers. ‘En soms betekent dat dat de deelnemers van een innovatieteam dan ‘s avonds, in het weekend of tijdens de vakantie doorwerken. Dat is een kwestie van verantwoordelijkheid nemen.’ Ruyssenaers ziet nog meer overeenkomsten met het bedrijfsleven. ‘Ieder heeft zijn eigen rol in het team: de één is trekker, de ander volger, weer een ander de criticus. Net zoals bij ondernemingen in de praktijk.’ Presenteren

Wat vijf jaar geleden vanuit de behoefte aan structurele ruimte voor innovatie begon, is inmiddels uitgegroeid tot een zeer geprofessionaliseerd project. Ruyssenaers: ‘Voorheen zorgde de opleiding voor indeling van een student in een innovatieteam. Tegenwoordig zorgen bedrijf en student zelf voor de totstandkoming van de match. De deelnemende bedrijven presenteren zich voor de studenten, maar andersom presenteren de studenten zich ook voor de bedrijven met een plan van aanpak. Daarnaast moeten ze nog drie mini-opdrachten uitvoeren. Het is dus een pittige sollicitatieprocedure die de student moet doorlopen. Heel goed dat de student op die manier uit de veilige context van school komt. En bovendien erg leerzaam voor zijn verdere loopbaan.’ Kijktip

Op www.rdmcampus.nl/video staan een promofilm en een verslag dat RTV Rijnmond maakte van de RDM Campus.

Leren op maat via je tablet Leren met tablets is hot. En al helemaal als scholen die tablets inzetten voor onderwijs dat recht doet aan verschil in talent, interesse en leerstijl. Een goed voorbeeld hiervan is innovatiearrangement ‘Leren op maat’ van het Hondsrug College en het Drenthe College. Beide scholen willen met ver doorgevoerde differentiatie uiteindelijk volledig gepersonaliseerd onderwijs aanbieden. In het project ‘Leren op maat’ koppelen zij unieke leerlingprofielen, actueel lesmateriaal en informatie over niveau en vordering voor maatwerkopdrachten. Het project is gericht op het voortgezet onderwijs en een doorlopende leerlijn naar het mbo in de vakken Uiterlijke verzorging en Installatietechniek. Enorme vlucht Wat als een klein project begon, heeft inmiddels een enorme vlucht genomen. De keus voor geïndividualiseerd onderwijs heeft vanzelfsprekend een brede pedagogische, didactische en organisatorische impact op de scholen. Het is een prachtig experiment dat kan uitgroeien tot een van de mooiere onderwijsinnovaties die de laatste jaren zijn gestart. Meer info: mobilelearning.nu

Over HPBO Ruim 180 Innovatiearrangementen in tien jaar tijd betekent veel enthousiasme voor innovatief beroepsonderwijs. Dat is Het Platform Beroepsonderwijs (HPBO) wel toevertrouwd. Met de subsidieregeling stimuleert HPBO onderwijsvernieuwing en de samenwerking binnen de beroepskolom en met het bedrijfsleven. Daarnaast heeft Het Platform veel kennis om op vernieuwende manieren in diverse media te delen. Voorbeelden hiervan zijn:

• hpbo.nl voor innovatienieuws en een projectenbank met gedetailleerde documentatie over alle innovatiearrangementen. • Masterclasses om de innovatiekracht van scholen en docenten te versterken. • De twee-maandelijkse nieuwsbrief Innovisier. • Het digital themamagazine Innovisier-plus: Co-makership, Hybride leren in de praktijk, Ondernemerschap. • De innovatiebattle Beroepsonderwijs. • YouTubekanaal Het Platform Beroepsonderwijs.

Examinering 11

november 2014

Examinering in de beroepspraktijk belicht Appels en peren

Over examinering in de beroepspraktijk komen bij het Servicepunt Examinering veel vragen binnen. Begrijpelijk: het is complexe materie. Dat vraagt om verheldering. Een gesprek met Marleen van de Wiel en Annet Feijen over de regels en de ruimte die je als school hebt.

‘Steeds als op bijeenkomsten het thema besproken wordt, loopt het storm’, vertelt Marleen van de Wiel, projectleider van het Servicepunt. En de publicatie met handreikingen [te vinden op www.examineringmbo.nl, red] wordt vaak gedownload. Veel scholen worstelen hier kennelijk mee.’

Wiel: ‘Kijk bij je afweging ook naar eerder genoemde zaken als objectiviteit en mogelijkheid tot controle. Honderd procent controle kun je nooit hebben, maar je kunt wel het maximale eruit halen. Simpelweg door te weten wat mogelijk is, risico’s af te wegen en verantwoorde keuzes te maken.’

Wat moet en wat mag

Workshops en presentaties

‘Zo is het bij diverse scholen niet precies duidelijk wat moet en wat mag’, haakt Servicepuntadviseur Annet Feijen in. ‘In het Toezichtskader BVE 2012 staat dat “onderdelen van het examen in de reële beroepspraktijk moeten plaats vinden”. Je mag dus zelf bepalen hoeveel van je examen je in de beroepspraktijk wilt afnemen. Dat hangt van de opleiding af; bij de ene opleiding zal het 10 procent zijn, bij een andere 80. Bovendien hoeft een examen in de praktijk niet uit één enkele proeve te bestaan.’ Een ander misverstand is dat de examinering in het BPVbedrijf moet plaatsvinden. Van de Wiel: ‘Een school mag ook de examenafname in een ander bedrijf laten plaatsvinden, bijvoorbeeld omdat de mogelijkheden of omstandigheden daar voor examinering beter zijn. Maar ook op school, in een simulatie, is toegestaan.

De sleutels tot een kwalitatief goede examinering in de beroepspraktijk liggen bij de opleidingen en scholen zelf. ‘Wij verschaffen slechts inzicht in de mogelijkheden’, laten de dames weten. ‘Waardoor scholen zelf die juiste keuzes kunnen maken. Er is geen standaardformule voor succes.’

Afweging

‘Het is dus aan de school om de juiste afwegingen te maken over welke onderdelen zij in de beroepspraktijk examineren en waar dat het beste kan’, vat Van de Wiel samen. ‘Daarbij spelen enkele belangrijke factoren. Controle op de examinering bijvoorbeeld. Heb je als school voldoende zicht op de kwaliteit van de examinering als dit bij een bedrijf gebeurt? Gebeurt dit door deskundige mensen? Is het examenopdracht in bedrijf A van dezelfde moeilijkheidsgraad als in bedrijf B? En hoe staat het met de objectiviteit van de examinator? Dat is een vraag die speelt als een student wordt geëxamineerd door dezelfde persoon die hem in de praktijk opleidt. Opleiden en beoordelen zijn twee verschillende taken. Eigenlijk hetzelfde als bij een rijexamen: daar neemt ook een aparte examinator het examen af.’ Stappen

Bovenstaande zaken kun je voldoende waarborgen meegeven door er vooraf goed over na te denken, de risico’s in kaart te brengen en er met handige oplossingen op in te spelen. Je moet dan wel weten wat de mogelijkheden zijn. En daar kan

het Servicepunt bij helpen. ‘Wij adviseren altijd om eerst een aantal stappen terug te nemen. Is het wel nodig, handig of wenselijk dat een bepaald onderdeel van het examen in de beroepspraktijk geëxamineerd wordt? Misschien is er wel een andere examenmix die beter past.’ ‘Zo hoorde ik laatst op een conferentie dat een opleiding zat te wachten op een klacht van een bedrijf, zodat ze het onderdeel “klachtenafhandeling” konden toetsen’, haakt Feijen in. “Zoiets kun je natuurlijk ook op school doen, in een simulatie. En sommige onderdelen kun je het beste schriftelijk toetsen.’ Van de

column

Het Servicepunt Examinering geeft workshops/presentaties over dit en andere onderwerpen (bijvoorbeeld over de rol van de examencommissie en voorwaardelijke toetsing). Deze zijn gratis en kunnen, naast open inschrijving, ook op je eigen school gegeven worden. Meer informatie staat op www.examineringmbo.nl. En lees ook het bericht op www.mbo-today.nl.

Een column begint soms met een ingeving. Op een natte zaterdagochtend kan het gebeuren dat je plotseling denkt aan vergelijkingen. In dit geval tussen verschillende soorten fruit, als metafoor voor bekwaamheidseisen. Het klinkt raar, maar de uitleg volgt. Het begint met het vergelijken van appels met peren. Een spreekwoord dat de generaties voor de huidige mbo’ers nog kennen uit hun lessen Nederlands op school. Geen vanzelfsprekendheid meer binnen het hedendaagse onderwijs. Maar zijn appels en peren dan helemaal niet met elkaar te vergelijken? Een poging daartoe kan leiden tot informatie die ook voor een andere vergelijking gebruikt kan worden. Ten eerste: het is allebei fruit, fruit waar een Russische boycot voor bestaat en waar Nederland voorlopig genoeg van heeft. Daarnaast behoren ze beide tot een kleine familie Maloideae, een subgroep van het grotere geheel van flora. En ook qua gewicht zijn de verschillen niet erg groot. Ze vallen allebei niet ver van de boom na rijping en liggen daarna gebroederlijk naast elkaar in de supermarkt. Zou je dan voorzichtig kunnen concluderen dat je voor zowel appels als peren een zelfde kwaliteitssysteem kan gebruiken? Dat je kan zeggen: zowel appels als peren dienen aan dezelfde eisen te voldoen, want het is allebei fruit, met een soortelijk gewicht tussen twee grenzen. Ze zijn beide gezond voor de mens. En de bedrijven die ze kweken zijn sterk vergelijkbaar. Ik denk niet dat de Nederlandse Keuringsdienst voor Waren dat zal goedkeuren. Zijn er dan verschillen die kenmerkend zijn? Zeker! Dat begint al met de soort schil van beide soorten fruit. Ook de smaken zijn sterk verschillend van elkaar. Bovendien heeft elk een eigen imago. De appel wordt gezien als jong en fris; de peer als wat ouder en geschikter voor luxere gerechten. Kortom: de verschillen zijn groot. Je kunt ze echt niet met elkaar vergelijken. En nu dan de vergelijking met het mbo, want tenslotte komt deze column niet in het blad voor de fruitsector terecht. In dit najaar wordt besloten over de (herziene) bekwaamheidseisen voor leraren/docenten. Daar zit het ‘m al in: leraren vergelijken met docenten. Leraren worden doorgaans geassocieerd met de opleiders in het voortgezet en basisonderwijs. ‘Docenten’ is de benaming voor de mensen die voor de klas staan in het mbo (en hbo). De tweede vergelijking is het type onderwijs. Leiden ze in het voortgezet onderwijs op voor een algemeen vormende basis voor het vervolg (beroeps)onderwijs, in het mbo (de afkorting staat voor dat wat het onderscheid maakt: beroepsonderwijs) is de richting van het onderwijs niet te vergelijken met het voortgezet onderwijs. Laten we zeggen dat het voortgezet onderwijs de appels zijn en het mbo de peren. Dan mag je toch concluderen dat beide onderwijsvormen en daarmee ook het daarin werkende opleidende personeel niet langs dezelfde lat gelegd kunnen worden om de bekwaamheden vast te stellen? En toch is dat wat men probeert. De BVMBO volgt hierin het bezwaar van de MBO Raad in het advies dat zij uitbrengen aan de minister, mevrouw dr. M. Bussemaker. Er dient een aparte set bekwaamheidseisen opgesteld te worden om het onderscheid tussen leraren (appels) en docenten (peren) zuiver te houden. De klant verwacht bij het kopen van een appel ook niet dat hij in een peer bijt.

Rob Schrijver, Docent mbo / bestuurslid BVMBO

Colofon De MBO•krant is een uitgave van de Stichting Media Beroepsonderwijs. Deze uitgave is bedoeld voor docenten en andere onderwijsprofessionals in het mbo. CONCEPT: Ravestein & Zwart VORMGEVING: Lauwers-C TEKST: Sara Albone, Coleta van Duuren, Ravestein & Zwart, Rob Schrijver en Rutger Zwart. REDACTIE: Rutger Zwart (hoofd redacteur) en Olaf van Tilburg (R&Z).

BEELD: Claudia Otten (8); we danken ROC Midden Nederland, de Rijksoverheid, ROC Nijmegen, het Alfa College, RDM Campus, Servicepunt Examinering, Skills Netherlands en Dit is MBO/Freddy Schinkel voor de foto’s en Cabaret in het Onderwijs voor de cartoon (12). DRUK: BDU, Barneveld OPLAGE: 26.000 www.dembokrant.nl info@dembokrant.nl

de MBO·krant

And the winners are… Oktober was battlemaand: op allerlei fronten werd er gestreden. Door docenten (Mbo-leraar van het jaar, zie de voorpagina). En door mbo’ers. Zo waren er begin oktober de EuroSkills vakwedstrijden. En op 9 oktober de verkiezing van de Landelijke Uitblinker mbo 2014. Na de strijd, volgt doorgaans voor de beste de bekroning. Op EuroSkills wist Team Nederland een topprestatie neer te zetten: er werden maar liefst negen gouden, twee zilveren en twee bronzen medailles gehaald in deze Europese kampioenschappen voor beroepen. Daarnaast wonnen 18 kandidaten een medaille voor excellent vakmanschap, omdat zij boven de gemiddelde norm van 500 punten scoorden. In totaal namen 450 kandidaten uit 25 landen deel aan EuroSkills, onder wie 32 Nederlanders. Bij de wedstrijden, dit keer in het Franse Lille, waren diverse Kamerleden aanwezig. Een uitgebreid verslag vind je op mbo-today.nl.

column Bij de Uitblinkerverkiezing was er één hoofdprijs te behalen: de titel Landelijke Uitblinker 2014. Die ging naar Cassandra Winkels (29). Cassandra volgt dit jaar de BOL deeltijdopleiding Verpleegkundige bij ROC A12. Ze combineert nu leerjaar 2 en 3 Verpleegkundige in één schooljaar. Daarnaast loopt Cassandra stage bij de afdeling Traumatologie van ziekenhuis Rijnstate en dat is zeer uniek te noemen. Maar ook naast haar studie is deze Uitblinker zeer betrokken bij de zorg. Zo zet ze zich in haar vrije tijd belangeloos in voor Pink Ribbon en zamelt ze kleding in voor kinderen in Afghanistan. In de toekomst wil ze een bijdrage leveren aan wetenschappelijk borstkankeronderzoek. Meer weten over Cassandra? Bekijk dan haar promofilmpje op http://bit.ly/CWUitblinker

Goed of goed genoeg Ik heb een bijzonder jaar achter de rug. Een jaar vol nieuwe ervaringen, uitdagingen. Maar ook wel twijfels. Twijfels aan mijn eigen kunnen. Twijfels over waarom ik leraar van het jaar ben geworden. Twijfels over wat een goede leraar maakt. En twijfels of ik zelf wel een goede leraar ben. Twijfel is ook iets wat ik in mijn leerlingen herken. Mijn mentorleerlingen lopen nu stage bij dierenartspraktijken verspreid door het hele land. Ze vinden het uitdagend, interessant, maar ook vermoeiend. Ze worden geconfronteerd met hun onervarenheid en beseffen nu al te goed wat ze niet weten. Bewust onbekwaam. Deze leerlingen hebben de veilige haven van de school verlaten. Ze komen in aanraking met klanten, collega’s en leidinggevenden. Hun competenties worden op de proef gesteld. Zinken of zwemmen, zakken of slagen. Wat uiteindelijk grotendeels hun ervaring positief of negatief beïnvloedt is de sfeer tijdens de stage. Veel van mijn leerlingen zijn al verlegen, onzeker of twijfelen regelmatig over hun eigen kunnen. Voor hen is het inlevingsvermogen van de praktijkopleider doorslaggevend. Normaal beschouw ik mezelf als een zelfverzekerd en vlot iemand die snel een antwoord klaar heeft. Dit jaar heb ik mogen ervaren hoe het is om te twijfelen. Bewust onbekwaam. Onzeker, doordat iemand (te)veel van mij verwacht. Onzeker, doordat ik bepaalde activiteiten ondernomen heb die ik anders zou vermijden. Onzeker, omdat ik niemand anders wil teleurstellen. Heb ik dan spijt van mijn jaar in de schijnwerpers? Helemaal niet! Het heeft mij een beter docent gemaakt. Het heeft mijn inlevingsvermogen ten opzichte van mijn leerlingen vergroot. Mij weer laten voelen hoe het is om leerling te zijn. Laten zien dat nieuwe situaties je doen ontwikkelen. Dit jaar heeft mij veranderd als persoon. Ik ben hongerig gemaakt naar nieuwe uitdagingen. Terwijl ik dit schrijf, besef ik dat ik nu leraar van het jaar af ben. Op zaterdag 4 oktober mocht ik het stokje – en een bos bloemen – overhandigen aan mijn vervangster. Ik wens haar een enerverend jaar toe. Een jaar vol nieuwe ervaringen en uitdagingen. Een jaar zonder twijfels en met het besef dat goed soms goed genoeg is. Marloes van der Meer, geniet van jouw bijzondere jaar!

Sara Albone, dierenarts en docent Groenhorst Barneveld Ex-Mbo-leraar van het Jaar