Catalogus van het preventiemateriaal van
Child Focus rond jongeren en het internet
Catalogus van het preventiemateriaal van
Child Focus rond jongeren en het internet
Een uitgave van:
Child Focus, Houba de Strooperlaan 292, 1020 Brussel
Auteurs:
Nadège Bastiaenen, Nel Broothaerts en Katrijn Van den Abeele
Lay-out:
Françoise Albertyn
Vertaling:
Home office
Leescomité:
Maryse Rolland, Miguel Torres Garcia, Heidi De Pauw
Fotografen:
www.laylaaerts.be - www.ulisphotography.com
Augustus 2014 Derde uitgave
2 I www.childfocus.be
Deze catalogus geeft een overzicht van het pedagogisch, didactisch en educatief materiaal van Child Focus rond jongeren en internet. De catalogus beschrijft vierendertig tools in de vorm van technische fiches, met doelstelling, doelgroep, thema’s en kenmerken. Sinds 2000 ontwerpt, ontwikkelt en beheert Child Focus – de Stichting voor Vermiste en Seksueel Uitgebuite Kinderen – preventieprojecten rond veilig en verantwoord internetgebruik in samenwerking met nationale en internationale partners. Child Focus doet er alles aan om het internet tot een verrijkend universum te maken voor alle kinderen. In 2006 erkende de Europese Commissie de Stichting overigens als het Belgisch Centrum voor Veilig Internet. Vanuit dat perspectief willen wij een veilig, ethisch en verantwoord internetgebruik door jongeren kaderen in een sociaal bewuste aanpak. Wij zijn ervan overtuigd dat het van cruciaal belang is om ouders en professionelen – die verantwoordelijk zijn voor de opvoeding van kinderen – te sensibiliseren. Zij begeleiden de kinderen immers dagelijks op hun digitale ontdekkingstocht. Het is belangrijk om ouders, leerkrachten en maatschappelijk werkers te informeren over de voordelen en risico’s van het web, zodat ze een positief gebruik ervan kunnen promoten bij jongeren en hen tegelijk de kennis en middelen kunnen aanreiken om eventuele moeilijkheden aan te pakken. Child Focus geeft in deze catalogus een overzicht van al haar didactisch materiaal, om u zo het nodige materiaal aan te reiken om jongeren verstandig te leren omgaan met het internet. Opvoeding, responsabilisering en een kritische geest vormen de hoekstenen van ons preventiewerk. Concreet gaat het om pedagogische dossiers over thema’s zoals sociale netwerken en privacy, websites of ludieke applicaties, affiches over chatten, informatieve spelletjes, brochures over het opzoeken van informatie, educatieve filmpjes… In deze tools wordt het internetgebruik door jongeren algemeen behandeld of vanuit een specifiek thema: chatten, sociale netwerken, privacy, nieuwe ontmoetingen, informatie opzoeken… Alle tools zijn beschikbaar in het Nederlands en het Frans. Dankzij deze inventaris vindt iedereen die het thema «internetgebruik» met jongeren wil bespreken – individueel of in groep – gemakkelijk één of meerdere tools die beantwoorden aan zijn of haar verwachtingen. Veel leesplezier!
Hoe deze catalogus gebruiken? Deze catalogus beschrijft de verschillende tools op basis van hun doelstellingen, thema’s, kenmerken en doelgroepen: het gezin, de ouders, professionelen, kinderen of jongeren. De tools bestaan zowel in het Nederlands als in het Frans. Ze zijn allemaal beschikbaar op www.clicksafe.be, het portaal van Child Focus rond een veilig en verantwoord gebruik van vaste en mobiele internettechnologieën door kinderen en jongeren. Alle tools zijn gratis, met uitzondering van de vormingen. Om het gebruik van deze catalogus te vergemakkelijken, werden de vierendertig tools gegroepeerd per doelgroep. Op het einde van de catalogus vindt u twee inhoudsopgaves: • een thematisch overzicht van de tools op pagina 54. • een indeling per type tool (in functie van hun aard: video’s, brochures, sites, spelletjes) op pagina 56. Zo kan u een tool kiezen op basis van de doelgroep die u wenst te sensibiliseren en/of het thema dat u wil aansnijden.
www.childfocus.be I 3
Inhoud Het preventieportaal «clicksafe.be» ……………………………………………………………… 5
Voor kinderen
Animatiefilmpje «Charlotte» ……………………………………………………………………………… Tekenfilm «Phineas en Ferb» van Disney …………………………………………………………………… Minispelsite «E-Safety kit» voor kinderen, ontwikkeld door INSAFE…………………………………………… De website «Kinderen» van Clicksafe ……………………………………………………………………… Safer Internet Quiz…………………………………………………………………………………………
Voor jongeren
Smartcard ………………………………………………………………………………………………… Informerende videospots “Charlie”………………………………………………………………………… Serious Game Master F.I.N.D.……………………………………………………………………………… De spot over sexting «Ben jij haar vertrouwen wel waard? Verraad het niet»………………………………… Zelftest «Webslet» over relaties, gevoelens en seksualiteit ………………………………………………… Vodcasts over cyberreputatie, cyberpesten, cyberseksualiteit en de gsm …………………………………… Applicatie «Wie is het?» over nieuwe ontmoetingen op het internet………………………………………… De website «Jongeren» van Clicksafe………………………………………………………………………
Voor ouders
Glossary………………………………………………………………………………………………… Conversation starter……………………………………………………………………………………… Vormingen «Onze kinderen veilig online» …………………………………………………………………… Educatieve filmpjes………………………………………………………………………………………… Tutorials: Facebook, Skype, e-mail ………………………………………………………………………… Zelftest «Welk type internetouder ben jij?» ………………………………………………………………… De applicatie «Pesten in een modern jasje»………………………………………………………………… EHBI-brochure: eerste hulp bij internet …………………………………………………………………… De website «Ouders» van Clicksafe …………………………………………………………………………
7 8 9 10 11 14 15 16 17 18 19 20 21 23 24 25 27 28 29 30 31 32
Voor het hele gezin
Educatief familie-bordspel “Jungle Web”…………………………………………………………………… 34 «Veilig internet» Gezinspakket …………………………………………………………………………… 35
Voor professionelen
De opleidingen «Clicksafe»………………………………………………………………………………… Affiche «Veilig chatten» en bijhorende sticker ……………………………………………………………… Lesvoorbereiding «Tips en tricks voor een veilig internet»…………………………………………………… Lespakket «Kids in Cyberland» …………………………………………………………………………… Lespakket «Connected» …………………………………………………………………………………… Lespakket «Think before you post!» ………………………………………………………………………… Lespakket «Stop cyberpesten» en bijhorende sticker ………………………………………………………… Informatief spelpakket «De juiste Click» …………………………………………………………………… iRespect………………………………………………………………………………………………… De website «Professionelen» van Clicksafe …………………………………………………………………
38 40 42 43 44 46 47 49 51 53
Thematisch overzicht van de tools……………………………………………………………………… 54 Index van de tools per type …………………………………………………………………………… 56 Om verder te gaan ……………………………………………………………………………………… 57 4 I www.childfocus.be
Het preventieportaal «clicksafe.be» Clicksafe is het door Child Focus ontwikkelde preventieportaal over veilig en verantwoord internetgebruik door kinderen en jongeren. Het bestaat sinds 2004 en telt vier subsites die zich richten op vier verschillende doelgroepen: kinderen, jongeren, ouders en professionelen. Clicksafe.be draagt een positieve en constructieve boodschap uit rond het internet, gebaseerd op opvoeding, dialoog en vertrouwen. In onze democratische samenleving is vrijheid onlosmakelijk verbonden met verantwoordelijkheid... En die vrijheid betekent respect voor de rechten van anderen. Het is belangrijk dat kinderen en jongeren zich bewust zijn van de gevolgen van hun handelingen. Dat vereist opvoeding over de rechten en plichten, maar ook over de risico’s die gepaard gaan met het gebruik van het internet. Clicksafe.be nodigt internetgebruikers – klein en groot – uit om deze media door en door te leren kennen, om negatieve gevolgen voor zichzelf en anderen te vermijden. Onze educatieve benadering draait rond een sociaal bewust, verstandig, ethisch en creatief internetgebruik. De responsabilisering van kinderen en jongeren is daarbij cruciaal.
In dit kader omvat clicksafe.be vier verschillende speerpunten: • Preventietools bieden die zijn aangepast aan de doelgroep en die werden ontwikkeld door Child Focus of een derde partij. • Een maximum aan informatie over veilig en verantwoord internetgebruik centraliseren. • Andere informatiebronnen over hetzelfde thema aanreiken via een rubriek met nuttige links. • Een hulplijn bieden die klaarstaat voor iedereen – klein en groot – die vragen heeft rond een veilig en verantwoord internetgebruik en die hen helpt bij eventuele problemen op het internet. Alle tools uit deze catalogus zijn beschikbaar en downloadbaar via het Media center van Child Focus in het Nederlands en het Frans, volgens de verschillende doelgroepen. Hebt u nog vragen over deze tools of wenst u een tool te bestellen, dan kunt u per e-mail contact opnemen met het «Clicksafe»-team via clickhelp@childfocus.org.
www.childfocus.be I 5
VOOR KINDEREN
6 I www.childfocus.be
1. Animatiefilmpje «Charlotte»
In dit korte animatiefilmpje wordt de hoofdrol gespeeld door «Charlotte», een meisje van 4-5 jaar oud. Charlotte speelt op het internet en ziet plots reclame voor een wel heel verleidelijke wedstrijd... Wat moet ze doen? Charlotte roept de hulp in van haar papa: die blijft bij haar om te helpen, maar ook om samen te spelen! Dit filmpje geeft een eenvoudige boodschap mee: kinderen worden ertoe aangezet om de hulp van hun ouders in te roepen bij vragen over het internet.
Doelstelling
De allerkleinste internetgebruikers aanmoedigen om alle aspecten van hun digitale ontdekkingstocht te bespreken met hun ouders.
Thema
Veilig en verantwoord internetgebruik door de allerkleinste internetgebruikers.
Doelgroep
Kinderen van 3 tot 7 jaar en hun ouders.
Kenmerken
• Online tool. Vereist een internetverbinding. • Non-verbale tool. Heel eenvoudig te begrijpen, je hoeft er niet voor te kunnen lezen. • Het filmpje duurt drie minuten. «Gemakkelijk, aantrekkelijk en duidelijk dankzij de eenvoudige boodschap.»
Waar te vinden? Op www.clicksafe.be via «Media center», optie «Kinderen» et filmpje is in Nederlandse, Franse en Engelstalige versie beschikbaar op H het YouTube-kanaal van Child Focus: Child Focus Belgium
www.childfocus.be I 7
2. Tekenfilm «Phineas en Ferb» van Disney, over veilig internetten
Dit is een kort preventietekenfilmpje over veilig internetten met «Phineas en Ferb», twee bekende Disney-figuren, en hun vriendjes. Zij beleven heel wat avonturen die samenhangen met de internetactiviteiten van kinderen. Elke scène herinnert de jonge kijkers eraan dat het internet fantastisch is maar dat er ook valkuilen bestaan, die gemakkelijk kunnen worden vermeden door voorzichtig te zijn. Phineas en Ferb geven ook heel wat tips mee.
Doelstelling
Kinderen op een humoristische manier bewust maken van een correct internetgebruik, door hen te herinneren aan elementaire tips.
Thema
Veilig en verantwoord internetgebruik door kinderen.
Doelgroep
Kinderen van 6 tot 12 jaar.
Kenmerken
• Tekenfilmpje met bekende Disney-figuren. • Algemeen filmpje waarin alle internetactiviteiten van kinderen aan bod komen. • Het filmpje duurt vier minuten. • Online tool. Vereist een internetverbinding. «Het is super! Phineas en Ferb geven ons een heleboel tips!»
Waar te vinden? Op www.clicksafe.be via «Media center», optie «Kinderen» Het filmpje is ook beschikbaar op het YouTube-kanaal van Child Focus: Child Focus Belgium
8 I www.childfocus.be
3. Minispelsite «E-Safety kit» voor kinderen, ontwikkeld door INSAFE
Dit is een minispelsite voor jonge internetgebruikers, met tal van educatieve spelletjes over alle aspecten van de virtuele wereld van kinderen: e-mail, chat, persoonlijke informatie, wedstrijden, downloads, games, gsm, webcam…
Doelstelling
Jonge internetgebruikers leren hoe ze zich veilig kunnen amuseren op het internet en hen de juiste gewoonten bijbrengen als ze worden geconfronteerd met een verwarrende situatie op het internet. De intergenerationele dialoog, zelfrespect en respect voor anderen staan centraal in de preventieboodschap van elk spel op de minisite.
Auteur: INSAFE
Dit is een Europees netwerk van preventiecentra, die actief zijn op het gebied van internetveiligheid en die een veilig en verantwoord gebruik van vast en mobiel internet promoten bij kinderen en jongeren. Child Focus is lid van INSAFE.
Thema
Veilig en verantwoord internetgebruik door kinderen.
Doelgroep
Kinderen van 4 tot 10 jaar.
Kenmerken
• Internetverbinding noodzakelijk. • De minisite bevat heel korte, individuele spelletjes. • Kinderen bewust maken van leuk internetgebruik. • Vereist enige omkadering van een volwassene bij gebruik door jonge kinderen. «Deze minisite is grappig en heel kleurrijk. Je vindt er veel nuttige tips.»
Waar te vinden? Op www.clicksafe.be via «Media center» optie «Kinderen»
www.childfocus.be I 9
4. De website «Kinderen» van Clicksafe
De website «Kinderen» van Clicksafe is één van de vier preventiesites van Child Focus. De gebruiker vindt er educatieve filmpjes en ludieke applicaties. De website draagt ook een positieve boodschap uit rond online technologieën, om het veilige en verantwoorde gebruik ervan te promoten. De dialoog met de ouders vormt de kernboodschap van deze website.
Doelstelling
Deze ludieke cyberruimte wijst kinderen op de positieve aspecten, maar waarschuwt hen tegelijk voor de risico’s die ze lopen op het internet. De website is opgebouwd rond een eenvoudige boodschap: kinderen een dialoogreflex bijbrengen, door hen aan te moedigen om te praten met een volwassene die ze vertrouwen, als ze worden geconfronteerd met een verwarrende situatie op het internet.
Doelgroep
Kinderen van 6 tot 12 jaar.
Kenmerken
• Internetverbinding noodzakelijk. • Ludiek. • Spelenderwijs leren. • Een wereld die uitgaat van de realiteit van kinderen, via korte verhalen over hun avonturen. • Heel eenvoudige ergonomie en navigatie.
Waar te vinden? Op www.clicksafe.be
10 I www.childfocus.be
5. Safer Internet Quiz
De Safer Internet Quiz is een korte online quiz gericht op jongeren tussen 10 en 14 jaar oud. Aan de hand van diverse meerkeuzevragen rond een correct online gedrag, leren jongeren welk type internetgebruikers ze zijn en worden er tips en gedragscodes meegegeven die van hen een perfecte internetter maken. Deze quiz is een leuke en originele manier om veilig internetgedrag te bespreken met jongeren.
Doelstelling
Aan de hand van 10 vragen, ontdekken jongeren welk type surfer ze zijn.
Thema
Paswoord, privacy, webcam, foto’s posten, downloaden enz.
Doelgroep
Jongeren van 10 tot 14 jaar.
Kenmerken
• Online quiz. • Kan je gemakkelijk afdrukken voor offline gebruik. • De quiz online spelen vereist een internetverbinding. • 10 meerkeuzevragen. • Feedback bij foutieve antwoorden. • Gemakkelijk te koppelen aan een klasdebat. «Verrassend en grappig!»
Waar te vinden? Op www.clicksafe.be via «Media center» optie «Kinderen»
www.childfocus.be I 11
VOOR JONGEREN
12 I www.childfocus.be
6. Smartcard
Geef je gsm-nu mmer niet zomaar zeker niet aan door en onbekenden
8 tips om bevriend te blijven met je GSM !
Meer tips?
Schakel je bluetoo th en geolokalisatie te vermijden dat uit om anderen toegang hebben tot je gegevens of zomaar weten waar je bent
Reageer niet op pestberichten, maar vertel het iemand die je kan aan vertrouwen en die je kan helpen Sommige apps kan je je wel om te betalen gratis installeren, maar vragen tijdens het gebruik ervan Download apps van platforms om virusseofficiële n te vermijden
De Smartcard biedt jongeren handige tips over gsm-gebruik. De Smartcard, euhm.. wat? Een handige bagage tips in zakformaat, net zoals je smartphone perfect in je broekzak past. Wil je bevriend blijven met je smartphone? Lees dan zeker 8 bruikbare tips.
Deel de foto’s die je maakt met je smartphone niet zonder de toestem van de persoon ming die erop staat Hou je budget
in de gaten
Schakel ‘s nachts je gsm uit, hij moet slapen! ook
Een probleem? www.clicksafe .be of 116 000
Doelstelling
De Smartcard geeft jongeren een duidelijke visuele uiteenzetting over een correct gsm-gebruik.
Thema
Mediawijs, gsm-gebruik, smartphone, privacy.
Doelgroep
Jongeren tussen 10 en 16 jaar oud.
Kenmerken
• Handig formaat. • 8 bruikbare tips over een correct gsm-gebruik. • Visueel. • Gebaseerd op de leefwereld van de jongeren.
Waar te vinden? op www.clicksafe.be via «Media center», optie «Jongeren»
14 I www.childfocus.be
7. Informerende videospots «Charlie»
Met vier grappige spots van ongeveer 2 minuten, wil Child Focus jong en oud sensibiliseren over problemen die kinderen en tieners online kunnen ervaren. Het personage “Charlie” bespreekt soms delicate thema’s op een didactische en leuke manier, waardoor de kijkers aangemoedigd worden om vragen te stellen en te praten over moeilijke situaties. Met de lancering van deze spots herinnert Child Focus aan het bestaan van haar preventieportaal www.clicksafe.be en haar gratis nummer 116 000.
Doelstelling
Deze communicatiespots belichten heel kort en op een ludieke manier enkele veelvoorkomende thematieken en verwijzen telkens door naar de e-safety werking van Child Focus met als portaalsite www.clicksafe.be De spots zijn een ideale manier om een gesprek te starten met jongeren over e-safety.
Thema
Sexting, grooming, info opzoeken, online privacy, 116 000, www.clicksafe.be
Doelgroep
Jong en oud.
Kenmerken
• 4 korte communicatiespots. • Informatieve tool. • Humoristische knipoog. • Aanzet tot debat. «Pakkend! Het zet aan tot nadenken…»
Waar te vinden? De filmpjes zijn in Nederlandse en Franse versie beschikbaar op het YouTube-kanaal van Child Focus: Child Focus Belgium en op www.clicksafe.be via «Media center», optie «Jongeren» www.childfocus.be I 15
8. Serious Game Master F.I.N.D.
Door in de huid te kruipen van de webdetective moet je in dit online game verschillende missies oplossen en tal van superkrachten gebruiken. Je zal stap voor stap alle geheimen van het sociaal netwerk Master F.I.N.D. ontdekken. Een spannend en avontuurlijk Serious Game dat je skills als detective op de proef stelt!
Doelstelling
Met dit online game kunnen jongeren zelf in de huid kruipen van een webdetective en stap voor stap tal van mysteries ontrafelen. De klemtoon ligt op verschillende aspecten, allen kenmerkend voor sociale netwerksites. Zelfreflectie rond een goed paswoord, welke info deel je best wel of net niet online, welke virtuele vrienden voeg ik toe aan mijn netwerk en heel wat andere thema’s gelinkt aan online privacy.
Thema
Online privacy, sociale netwerksites.
Doelgroep
Jongeren van 14 tot 16 jaar.
Kenmerken
• Online game – Internetverbinding vereist. • Verschillende levels. • 20 missies. • Puntensysteem. • Spannend, educatief, snelheid. • Hoofdthema: online privacy. • Creëren van een eigen Avatar. • Dit spel speelt men individueel. • Tijdsduur: 2u. • Het spel onthoudt het laatstgespeelde level, zodat je niet steeds opnieuw hoeft te beginnen.
Waar te vinden? Op www.clicksafe.be via «Media center», optie «Jongeren» Gratis te downloaden via de Appstore en via Google Play Beschikbaar via Facebook 16 I www.childfocus.be
9. De preventiespot over «Sexting»
Het woord sexting is een samentrekking van «sex» en «texting» (Engelse term voor sms’en). Het betekent het versturen van seksueel getinte berichten of beelden, via gsm of sociale netwerken. Het komt vooral voor bij 15-en 16 jarigen. Deze preventiespot gaat over twee adolescenten - een koppel - wiens relatie stukloopt door een foto die online werd gedeeld.
3 1 2 1
6
5
4 7
9
8 0
Doelstelling
De spot spoort jongeren aan om na te denken over de gevolgen van hun gedrag op het internet. Meer bepaald over de beelden die ze delen en met wie ze die delen. De spot legt de klemtoon op vertrouwen en respect, zowel offline als online. De boodschap is duidelijk: als een persoon vertrouwen in je heeft, schend het dan niet!
Thema
Sexting –sexy foto’s- respect voor het privéleven –veilig en verantwoord gebruik van de online technologieën.
Doelgroep
Adolescenten tussen 13 en 16 jaar.
Kenmerken
• Online tool. Een internetverbinding is nodig. • Niet gesproken. Zeer gemakkelijk om te begrijpen. • De spot duurt 50 seconden. «Leuke spot met een duidelijke boodschap»
Waar te vinden? Op www.clicksafe.be via «Media center», optie «Jongeren» en via het You Tube kanaal van Child Focus: Child Focus Belgium Ook beschikbaar op DVD «Clicksafe» , te bestellen via «Media center», optie Professionelen www.childfocus.be I 17
10. Zelftest «Ben jij een Webslet?» over relaties, gevoelens en seksualiteit
De zelftest bestaat uit drie applicaties die werden ontwikkeld door Sensoa in samenwerking met Child Focus. Ze zijn gericht op jongeren en behandelen de thema’s seksualiteit, relaties en gevoelens. De drie humoristische tests moeten online worden ingevuld en het verrassingseffect zet de jongere aan tot zelfreflectie. De drie tests behandelen elk een specifiek aspect: • flirten en nieuwe contacten op het web • cyberseksualiteit • privacy en e-reputatie
Doelstelling
Deze tests scherpen de kritische geest van de internetgebruiker, zodat de jongere zich met de nodige voorzichtigheid begeeft op het web. Al te vaak denken jongeren veilig en verantwoord te handelen op het web, terwijl ze risico’s nemen en niet altijd weten hoe ze die moeten beheersen. Deze tests hebben een opvoedkundig doel door de jongeren te laten nadenken en hen een verantwoordelijkheidsgevoel bij te brengen.
Thema
Relaties, gevoelens en seksualiteit op het internet.
Doelgroep
Jongeren van 12 tot 17 jaar.
Kenmerken
• Online quiz. Een internetverbinding is dus noodzakelijk. • De tests sluiten aan bij de internetrealiteit van jongeren. • De quizresultaten generen een humoristisch gebruikersprofiel voor de jongeren, dat hen stimuleert om na te denken over hun internetgedrag. • Het is eventueel mogelijk om de jongeren eerst wat tijd te geven om de tests in te vullen en vervolgens een debat te organiseren, om hun resultaten te bespreken en de toegekende profielen samen te analyseren. « Deze tests zijn echt supercool! Het profiel dat je op het einde te zien krijgt, is best verrassend... Het doet je in elk geval nadenken!»
Waar te vinden? De drie tests zijn beschikbaar op www.clicksafe.be via «Media center», optie «Jongeren» 18 I www.childfocus.be
11. Vodcasts over cyberreputatie, cyberpesten, cyberseksualiteit en mobiel internet
Deze vier videoreportages zijn gemaakt door en voor jongeren. Elk filmpje is heel kort en behandelt zonder taboes aspecten uit het dagelijkse leven van jongeren. Elke opname bevat een aantal korte straatinterviews met jongeren. Ze delen hun ervaringen, verhalen en anekdotes rond deze onderwerpen en geven tegelijk tips. De talrijke standpunten bieden verschillende denkpistes.
Doelstelling
Jongeren aanzetten tot zelfreflectie, aan de hand van avonturen die andere jongeren hebben meegemaakt op het internet. Deze filmpjes reiken talrijke oplossingen aan, om jongeren duidelijk te maken dat ze er niet alleen voor staan wanneer ze worden geconfronteerd met een probleem op het internet.
Thema
Cyberreputatie, cyberpesten, cyberseksualiteit en mobiel internet.
Doelgroep
Jongeren van 11 tot 15 jaar.
Kenmerken
• In deze filmpjes praten jongeren met jongeren. Er heeft geen enkele volwassene meegewerkt aan de filmpjes. Alle filmpjes zijn gebaseerd op de realiteit en de bekommernissen van jongeren. • Peer-to-peer leren. • De talrijke standpunten geven jongeren de mogelijkheid om hun eigen weg te kiezen en een voor hen geschikt antwoord te vinden. • De filmpjes zijn heel kort: ze duren 2 tot 3 minuten. «Deze filmpjes zijn een goed communicatiemiddel om een boodschap over te brengen die ons aanspreekt.»
Waar te vinden? Deze vier filmpjes zijn te bekijken op www.clicksafe.be via «Media center», optie «Jongeren» De filmpjes zijn ook beschikbaar op het YouTube-kanaal van Child Focus: Child Focus Belgium www.childfocus.be I 19
12. Applicatie «Wie is het?» rond chatten en nieuwe ontmoetingen op het internet Deze ludieke toepassing helpt de kritische geest van jongeren te scherpen wanneer ze communiceren – via chat – met nieuwe personen die ze online hebben ontmoet. De gebruiker kiest een personage, een gesprekspartner en begint vervolgens een virtuele chatsessie, die eindigt met een profielanalyse van de chatter gebaseerd op zijn reacties tijdens de digitale conversatie.
Doelstelling
Op het einde van het spel wordt de chatter op een humoristische manier verrast, zodat hij zich realiseert dat hij voorzichtig moet zijn tijdens het chatten. Wie op een veilige manier nieuwe mensen wil ontmoeten via het internet, moet enkele voorzorgsregels respecteren. Een kritische geest en gezond verstand zijn onmisbaar in deze situaties, zelfs voor iemand die alle regels denkt te kennen.
Thema
Chatten en nieuwe ontmoetingen op het internet.
Doelgroep
Jongeren van 11 tot 16 jaar.
Kenmerken
• Online applicatie. Internetverbinding noodzakelijk. • Individuele tool waarbij de resultaten kunnen worden gedeeld met vrienden via sociale netwerken. • Links naar andere informatiebronnen. • De applicatie is gebaseerd op de realiteit van jongeren en steunt op hun ervaring. «Deze app is echt goed gemaakt. Het is grappig maar past wel bij wat je kan meemaken op de chat.»
Waar te vinden? Op clicksafe.be via de rubriek «Media center», optie «Jongeren»
20 I www.childfocus.be
13. De website «Jongeren» van Clicksafe
De website «Jongeren» van Clicksafe is één van de vier preventiesites van Child Focus. Alle educatieve en preventieve tips van Child Focus op het gebied van internet worden hier digitaal verzameld.
Doelstelling
Deze site biedt naast educatieve filmpjes ook ludieke applicaties, cijferinformatie en levensechte verhalen. Bovendien behandelt de blog alle voordelen en risico’s van het web, zodat jongeren kunnen leren om die te beheersen. Vertrouwen en dialoog vormen de hoekstenen van deze website. De site wil jongeren sensibiliseren, opvoeden en responsabiliseren om: • hen te helpen om het internet op een sociaal bewuste manier te gebruiken; • hen te helpen om de juiste keuzes te maken op het net en zo te handelen dat ze daar later geen spijt van hebben; • hen te waarschuwen voor de risico’s en de daarmee gepaard gaande gevolgen; • hen advies te geven over uiteenlopende onderwerpen en zo een antwoord te bieden op hun persoonlijke vragen; • hen aan te moedigen om te praten met een volwassene die ze vertrouwen.
Doelgroep
Jongeren en pubers.
Kenmerken
• Talrijke filmpjes. • Links naar andere informatiebronnen. • De website draagt een positieve boodschap uit over het internet. • Deze site gaat uit van de internetactiviteiten van jongeren en is gebaseerd op hun realiteit. «Heel informatieve website, waar je in alle discretie een antwoord kunt vinden op vragen rond het internet. Wie wil, kan zijn ervaringen ook delen. Bovendien zijn er links naar talrijke andere nuttige sites.»
Waar te vinden? Op www.clicksafe.be
www.childfocus.be I 21
VOOR OUDERS
14. Glossary
Deze weekkalender maakt ouders wegwijs in de digitale leefwereld van hun kinderen. Elke week doet de kalender een internetterm uit de doeken, in combinatie met een leuke tip en een grappige illustratie. De perfecte manier om als ouder meer te weten te komen over jongeren en internet en hen te laten zien hoe ze op een verantwoorde en veilige manier kunnen omgaan met dit medium.
Doelstelling
Met deze kalender wil Child Focus ouders op een eenvoudige manier wegwijs maken in de digitale leefwereld van jongeren. Termen als YOLO, omg, Snapchat enz. worden beschreven in een korte definitie. Daarnaast bevat de kalender wekelijks een handige tip die ouder kunnen inzetten bij de mediaopvoeding van hun kinderen.
Thema
Diverse thema’s: cyberpesten, social media, privacy, chattermen, netiquette…
Kenmerken
• Weekkalender voor 2015. • Wekelijks een definitie en een handige tip. • Humoristische graphics. • Visueel. • Bruikbare tool.
Doelgroep
Ouders en grootouders.
Waar te vinden? Op www.clicksafe.be via «Media center», optie «Ouders»
www.childfocus.be I 23
15. Conversation starter
Hoe kan je met je kinderen praten over veilig internetten Enkele tips Geachte Heer, Geachte Mevrouw, Vandaag heeft uw zoon/dochter een les bijgewoond over veilig internetgebruik (vast en mobiel). Dit kadert in het vrijwilligersprogramma ontwikkeld door Microsoft en Belgacom, in samenwerking met Child Focus, Belgisch Centrum voor een veilig internet. Internet is een fantastische medium en maakt integraal deel uit van de leefwereld van jongeren. Daarom is het ook belangrijk om er thuis samen over te praten en ervaringen te delen.Hier vind je enkele praktische tips en enkele leuke oefeningen om samen met je kind te maken.
Tips om het gesprek te openen: 1. Vraag eens aan je kind naar wat hij of zij graag doet online, wat z’n favoriete sites zijn. 2. Vraag aan kinderen welke tips en goede raad zij aan jou zouden geven om op een veilige en verantwoorde manier te internetten. Wat vinden zij dat je wel of niet mag delen online ? 3. Vraag aan je kind of zij of hij weet hoe ze online hulp kunnen vinden, waar het op zoek kan gaan naar tips om het veilig te houden, of het weet hoe de privacy-settings in te stellen en hoe je op een sociale netwerksite mensen of dingen die je storen, kan blokkeren. 4. Bekijk je kind als een soort expert en doe beroep op zijn of haar ‘diensten’! Vraag hem of haar om je te helpen of om je te tonen hoe bepaalde activiteiten online uit te voeren (zelfs al weet je stiekem zelf ook wel hoe het moet).
Deze tool geeft advies en tips en kan gebruikt worden door ouders die een open dialoog willen aangaan met hun kind(eren) over een veilig en verantwoord internetgebruik. De conversation starter werkt met voorbeeldvragen, situatieschetsen en een lijst van activiteiten die inspireren om samen iets te doen.
Enkele ideetjes voor dingen om samen te doen Wie van jullie is de beste chatter ? Doe samen de test en bespreek de resultaten. http://www.clicksafe.be/prochat/ Doe de test om te weten te komen welk type internet-ouder jij bent. Doe de test eerst een keertje alleen en een tweede keer samen met je kind. Schat hij / zij jouw reacties of houding ook zo in? http://www.clicksafe.be/ouders/nl/home-nl/
5. Welke rol speelt de computer in jullie gezin ? Kan hij jullie op de één of andere manier samenbrengen? Denk eens na of je gezamenlijke activiteiten op de com puter kan verzinnen. Wordt de computer bij jullie op een goede verantwoorde manier gebruikt? Misschien kan er wel één en ander beter. En misschien kan je het internet wel gebruiken op andere terreinen van de opvoeding (bijvoorbeeld seksuele voorlichting).
Doelstelling
Het stimuleren van een dialoog tussen ouders en kinderen, rond veilig internetten. Vraag aan je kind om te reageren op heel concrete vragen of stellingen als deze. Van daaruit kan u de inhoud verder verdiepen en met hen bekijken of ze het op een goede manier aanpakken. “Eén van je vrienden heeft online iemand leren kennen en wil er graag ‘in het echt’ mee afspreken. Wat vind jij daarvan? Welke raad zou je hem of haar geven en waarom? »
Thema
“Opa heeft een mailtje gekregen met heel speciale reclame voor iets dat hij echt wil kopen. Hij zoekt nog wat hulp rond hoe je dat dan online moet betalen. Welke raad zou je hem geven?”
Met jonge kinderen, lees de verhaaltjes en bekijk de filmpjes en gebruik deze als basis voor een gesprek. http://www.clicksafe.be/kinderen/nl/home-nl/ Ook in het Veilig Internet Gezinspakket vind je leuke oefeningen om samen met je kinderen te doen en een contractje waar je jullie gezamenlijke afspraken op kan noteren.
Dialoog, communicatie, voorbeeldvragen, concrete situaties, activiteiten. http://www.clicksafe.be/ouders/nl/downloads/veilig-internetgezinspakket/
Doelgroep
Ouders en grootouders.
Kenmerken
• Concrete tool. • Tips en nuttige links die aanzetten tot reflectie en dialoog met jongeren. • Gemakkelijk te gebruiken.
Waar te vinden? Op www.clicksafe.be via «Media center», optie «Ouders»
24 I www.childfocus.be
16. Vormingen «Onze kinderen veilig online»
Dit vormingsprogramma is een samenwerking tussen Child Focus en de Gezinsbond en is bedoeld voor ouders en grootouders en geeft een antwoord op de vraag: «Hoe kunnen ouders en grootouders hun (klein)kinderen op een positieve manier begeleiden en helpen op hun digitale ontdekkingstocht, zodat ze het internet veilig leren gebruiken?»
Dit programma is opgebouwd uit een informatiesessie op basis van een multimediapresentatie met tips, concrete voorbeelden, educatieve situatiefilmpjes en demofilms over de applicaties die het meest worden gebruikt door jongeren. Er is ook een website - www.veiligonline.be - die digitale ondersteuning biedt bij de informatiesessie en die alle preventietips centraliseert. Zo willen we ouders een echte «toolbox» aanreiken om de risico’s van het internet en de mogelijke oplossingen te bespreken met hun kinderen.
Doelstelling
Met deze educatieve vormingen wil Child Focus ouders en grootouders geruststellen door hen alle positieve aspecten van het web te tonen, maar evengoed. • helpen om het dagelijkse internetgebruik binnen hun gezin op te volgen aan de hand van een dialoog en intergenerationele communicatie; • ouders aanmoedigen om de kritische geest van hun kinderen te scherpen bij specifieke situaties op het internet: nieuwe ontmoetingen, reclame, spelletjes, wedstrijden... • ouders helpen om hun kinderen te leren hoe ze hun privacy kunnen beschermen op het web; • ouders stimuleren om zich te interesseren voor het internetgebruik van hun kind, zonder echte specialisten te worden.
Thema
Veilig en verantwoord internetgebruik met oog voor de verschillende activiteiten van kinderen: ontspannen, informatie opzoeken en communiceren.
Doelgroep
Ouders en grootouders met (klein)kinderen van 3 tot 16 jaar.
www.childfocus.be I 25
Kenmerken
• Eerder educatieve dan technische tool, gericht op dialoog, vertrouwen en de responsabilisering van ouders en jongeren. • Formule: debat – conferentie. • Duur: 2 uur. • Elk hoofdstuk van de vorming staat op zichzelf en gaat uit van de internetactiviteiten van kinderen, met een gemeenschappelijke boodschap gebaseerd op dialoog, vertrouwen en responsabilisering. • Tips worden afgewisseld met praktische informatie, gouden regels, filmpjes, situatiefilmpjes… • Geen voorkennis vereist. «Dankzij deze vorming zie ik de zaken anders. Ik wil graag betrokken zijn bij de ontdekkingstocht van mijn kind op het web. Waarom beginnen we niet met hen eenvoudigweg te vragen wat ze op het internet hebben gedaan, net zoals we hen vragen hoe het vandaag op school is geweest?»
Waar zijn deze vormingen te vinden? Alle informatie met betrekking tot de vormingen voor ouders en grootouders – de data van de sessies, inschrijvingen, de organisatie van een vorming – is te vinden op www.veiligonline.be.
26 I www.childfocus.be
17. Educatieve filmpjes
Negen educatieve kortfilmpjes met in de hoofdrol ouders, jongeren en kinderen in situaties uit hun dagelijkse leven, over de verschillende aspecten van het web zoals het wordt gebruikt door jongeren. Elk filmpje bestaat uit een realistische situatieschets met een «minder goede ouderlijke reactie», gevolgd door een andere versie met een «mogelijk goede reactie».
Doelstelling
De ouders confronteren met een situatie uit het dagelijkse leven waarmee ze vertrouwd zijn en hen een andere reactie voorstellen, altijd met het oog op dialoog en communicatie. Het is niet de bedoeling om gedragscodes of educatieve schema’s op te leggen, maar wel om de ouders verschillende denkpistes te bieden. Deze educatieve filmpjes helpen de ouders om een gesprek op te zetten wanneer ze worden geconfronteerd met deze situaties.
Thema
Informatie zoeken, pornosites, sociale netwerken, cyberpesten, mobiel internet, online dating.
Doelgroep
Ouders en grootouders.
Kenmerken
• Deze filmpjes zijn met opzet karikaturaal, om het debat op een humoristische manier aan te wakkeren. • De filmpjes zijn heel kort: ze duren maximaal 3 minuten. • De filmpjes hebben een verrassingseffect om het debat te vergemakkelijken. • Ze vormen een hefboom voor het stellen van vragen. • Niet technisch: deze filmpjes zijn educatief. • De filmpjes worden vertoond via het internet: er is dus een internetverbinding vereist om ze te bekijken. «Deze filmpjes zijn echt grappig... je leert dat een internetsituatie die volgens jou problematisch is op verschillende manieren kan worden bekeken. Je moet eerder van de situatie gebruikmaken om de dialoog aan te gaan met je kind.»
Waar te vinden? De filmpjes zijn beschikbaar op www.clicksafe.be via «Media center» optie «Ouders» of rechtstreeks op www.veiligonline.be (rubriek «video’s»).
www.childfocus.be I 27
18. Tutorials: Facebook, Skype, e-mail
Dit zijn drie didactische filmpjes met schermafdrukken die stap voor stap aangeven wat iemand moet doen om de privacy- en veiligheidsparameters van de populairste internetapplicaties bij kinderen te optimaliseren. De tutorials behandelen onderstaande applicaties: 1. Een e-mailadres aanmaken. Dit filmpje toont hoe men een veilig e-mailadres kan aanmaken. 2. Een chataccount beveiligen – voorbeeld met Skype. Dit filmpje toont de beste manier om een Messengeraccount van een kind te configureren. 3. Een profiel configureren bij voorbeeld met Facebook. Dit filmpje toont stap voor stap hoe men de privacy van een profiel of persoonlijke pagina van kinderen kan verbeteren.
Doelstelling
Ouders leren hoe zij op hun beurt hun kinderen kunnen leren om een profiel op sociale netwerksites of een account op chatsites te optimaliseren. Deze tutorials moedigen ouders en kinderen aan om de instellingen van deze applicaties samen in te stellen en tegelijk te praten over het onderwerp.
Thema
E-mail, sociale netwerksites en chat.
Doelgroep
Ouders en grootouders.
Kenmerken
• De filmpjes worden vertoond via het internet: er is dus een internetverbinding vereist om ze te bekijken. • De filmpjes zijn heel kort: ze duren maximaal drie minuten. • Ze worden regelmatig geüpdatet. • De filmpjes vereisen wat technische voorkennis, zoals kunnen werken met een klavier en een muis en online afbeeldingen bekijken. «Ik ken helemaal niets van deze applicaties, maar dankzij deze tutorials begrijp ik nu het privacyprincipe op sociale netwerken en vooral dat jongeren die privacy zelf kunnen controleren.»
Waar te vinden? De tutorials zijn beschikbaar op www.clicksafe.be via «Media center», optie «Ouders» of rechtstreeks op www.veiligonline.be (rubriek «video’s»).
28 I www.childfocus.be
19. Zelftest voor ouders
Deze zelfreflectietest is bedoeld voor ouders, die op deze manier hun profiel als cyberouder kunnen ontdekken: «Welk type internetouder ben jij?» Het is een humoristische online test, waarbij de ouders een reeks vragen moeten beantwoorden over internetopvoeding en vervolgens een profiel krijgen toegekend: cyberkompas, cyberstresskip of cybermarsman.
Doelstelling
Aan de hand van deze ludieke test wil Child Focus de nieuwsgierigheid van ouders prikkelen rond de internetopvoeding van hun kinderen. Child Focus wil de ouders aanmoedigen om na het invullen van de test de preventiesite clicksafe.be uitvoerig te bezoeken, om een antwoord te vinden op al hun vragen over de begeleiding van hun kind in de digitale wereld.
Thema
Veilig en verantwoord internetgebruik door kinderen.
Doelgroep
Ouders van kinderen tussen 3 en 16 jaar.
Kenmerken
• Online tool. Internetverbinding noodzakelijk. • Hoofdzakelijk tekstgebaseerde tool. • De test neemt 5 tot 10 minuten in beslag. «Verrassend, grappig, geruststellend! Dankzij de sterke identificatie worden we gestimuleerd om na te denken over de opvoeding die we onze kinderen willen geven met betrekking tot het internet.»
Waar te vinden? Op www.clicksafe.be via «Media center», optie «Ouders»
www.childfocus.be I 29
20. De applicatie «Pesten in een modern jasje»
?
?
?
?
VRAGEN OVER CYBER-PESTEN?
Wanneer het over cyberpesten gaat, stellen ouders zich vaak vragen. «Wordt mijn kind gepest via het internet?» Hoe kan ik dit te weten komen? Wat te doen indien het zich voordoet? Hoe moet ik reageren indien mijn kind online pest? De applicatie «Pesten in een modern jasje» geeft een antwoord op al deze vragen. Met behulp van vier animatiefilmpjes worden verschillende situaties van pesten voorgesteld en voorzien van preventietips. Elke video eindigt met educatieve en technische tips. Om hier nog verder op in te gaan, worden de ouders uitgenodigd om een kijkje te nemen in de vragenlijst op www.clicksafe.be.
Doelstelling
Ouders sensibiliseren voor het fenomeen cyberpesten en hen, in de mate van het mogelijke, antwoord geven op hun vragen, rekening houdend met het feit dat elke situatie uniek en verschillend is.
Thema
Pesten en cyberpesten.
Doelgroep
Volwassenen (ouders en grootouders).
Kenmerken
• Online tool. Een internetverbinding is nodig. • Applicatie flash/HTML5. Vereist Adobe Flash Player/een recente browser. • Scenario’s /animatiefilmpjes, voorzien van tips en een link naar de vragenlijst. • De verschillende scenario’s duren ongeveer 40 seconden. «Animatiefilmpjes met talloze tips, het is een nuttige en originele aanpak. De vragenlijst heeft me geholpen om een link te leggen tussen pesten en cyberpesten.»
Waar te vinden? Op www.clicksafe.be via «Media center», optie «Ouders» Het is mogelijk om de applicatie te downloaden om deze op andere internetsites te plaatsen. Daarvoor is toch nog een internetconnectie nodig voor de video’s en de FAQ. 30 I www.childfocus.be
21. EHBI-brochure: Eerste Hulp Bij Internet Deze praktische brochure werd ontwikkeld door Sensoa en is bedoeld voor ouders en geeft concrete voorbeelden, cijfers en tips om jongeren te begeleiden bij hun online experimenten. De brochure helpt ouders bij de internetopvoeding, met bijzondere aandacht voor gevoelens, relaties en seksualiteit bij hedendaagse jongeren. De brochure gaat uit van de internetactiviteiten van jongeren en behandelt alle aspecten van vast en mobiel internetgebruik vanuit het oogpunt van een dialoog tussen ouders en kinderen.
Doelstelling
De ouders informeren over een veilig en verantwoord gebruik van internet door jongeren en tegelijk de intergenerationele dialoog over het thema «internet» vergemakkelijken.
Thema
Veilig en verantwoord internetgebruik door kinderen en jongeren.
Doelgroep
Ouders en grootouders.
Kenmerken
• Deze brochure kan worden beschouwd als een theoretische toolbox met links naar andere informatiebronnen voor ouders die meer willen weten over een specifiek thema. • Basiskennis van het internet is noodzakelijk om deze gids optimaal te kunnen benutten. «Dankzij deze brochure begrijp ik nu beter welke rol het internet speelt in de relationele en seksuele ontwikkeling van mijn kind. De brochure heeft me geholpen om gesprekken met mijn kinderen over «seks en internet» aan te knopen. Deze gids biedt immers een andere kijk op internetopvoeding.»
Waar te vinden? Elektronische verspreiding. De brochure kan worden gedownload op www.clicksafe.be via «Media center», optie «Ouders»
www.childfocus.be I 31
22. De website «Ouders» van Clicksafe
De website «Ouders» van Clicksafe is één van de vier preventies van Child Focus. Alle educatieve en preventieve tips van Child Focus rond veilig internetten voor kinderen en jongeren op het internet worden hier digitaal verzameld. De website biedt educatieve filmpjes, cijferinformatie en ludieke applicaties die ouders helpen om het internet te integreren in de dagelijkse opvoeding. De website draagt een positieve boodschap uit rond online technologieën, om een veilig en verantwoord internetgebruik binnen het gezin te promoten. Het portaal gaat uit van de internetactiviteiten van jongeren en geeft een overzicht van de voordelen en risico’s, maar vooral hoe ouders hun kind kunnen leren om die te beheersen. Vertrouwen en dialoog vormen de hoekstenen van deze website.
Doelstelling
Ouders informeren over een veilig en verantwoord internetgebruik door jongeren en hen geruststellen. Deze site probeert een antwoord te geven op de vragen die ouders zich stellen met betrekking tot het internet en hun kinderen: opvoeding, ongepaste inhoud, nieuwe ontmoetingen, reclame, spelletjes, privacy, overdreven internetgebruik enz.
Kenmerken
• Verschillende dragers: teksten, illustraties, filmpjes, tutorials… • Rubriek met «Nuttige links». «De website is heel overzichtelijk, je vindt er meteen een antwoord op al je vragen».
Waar te vinden? Op www.clicksafe.be
32 I www.childfocus.be
VOOR HET HELE GEZIN
23. Educatief familie-bordspel “Jungle Web”
Child Focus besteedt specifieke aandacht aan kwetsbare groepen inzake online media-opvoeding door in haar preventiewerk een inclusieve aanpak te hanteren: we willen tools ontwikkelen die door iedereen bruikbaar zijn, ook door degenen die anders riskeren uit de boot te vallen. Zo is Jungle Web een educatief spel waar snelheid, observatie en kennis rond een veilig en verantwoord internetgebruik centraal staan. Jungle Web stimuleert, met behulp van 48 speelkaarten, symbolen, uitdagingen en vragen, een positieve dialoog binnen het gezin rond de online activiteiten van jongeren.
Doelstelling
Deze tool nodigt ouders uit om op een leuke, eenvoudige manier, via humor en aantrekkelijke graphics, samen met hun kinderen digitale ervaringen uit te wisselen.
Thema
Tal van thema’s zoals: grooming, chat, streaming, cyberpesten, phishing, praten over het internet, mobiele apparaten, digitale reputatie enz.
Doelgroep
• Gezinnen met kinderen vanaf 7 jaar. • Kinderen vanaf 7 jaar. • Professionelen die met gezinnen werken.
Kenmerken
• Een spelsessie duurt ongeveer 20 minuten. • Grappig, educatief, eenvoudig en toegankelijk bordspel. • Er is geen specifieke voorkennis inzake internetgebruik vereist om het spel te kunnen spelen. • Mogelijk om het spel met of zonder internetverbinding te spelen. • Voor 2 tot 8 spelers - minimumleeftijd: 7 jaar. • De interactie die ontstaat tijdens het spel zorgt voor een dialoog tussen kinderen / jongeren en volwassenen. «Met Jungle Web wordt praten over online veiligheid en internet met jongeren gemakkelijk, eenvoudig en leuk. Het zijn de kinderen die experts worden en die de volwassenen sensibiliseren ;-)»
Waar te vinden? Aan te vragen op www.clicksafe.be via «Media center», optie «Professionelen»
34 I www.childfocus.be
24. «Veilig internet» Gezinspakket
Dit is een gezinspakket over een veilig en verantwoord internetgebruik door klein en groot. Deze tool stimuleert de interactie tussen ouders en kinderen en creëert op die manier een gestructureerde communicatie tussen beiden. Het pakket zit boordevol leuke activiteiten om samen te doen! De map bevat een ludieke brochure voor het hele gezin, een gids voor de ouders, een gezinscertificaat, situatiekaartjes en stickers met emoticons.
Doelstelling
Onmisbare kennis over de voordelen en risico’s van het internet doorgeven aan ouders en kinderen, zodat kinderen leren omgaan met onverwachte situaties die zich kunnen voordoen op het internet.
Thema
Veilig en verantwoord internetgebruik.
Doelgroep
Voor ouders en gezinnen met kinderen van 6 tot 10 jaar.
Kenmerken
• Tool die geen internetverbinding vereist. • Ludieke tool met talrijke educatieve spelletjes. • Kan gericht en/of regelmatig worden gebruikt. • De interactie die het pakket teweegbrengt, stimuleert de intergenerationele dialoog. • Elk hoofdstuk staat op zichzelf en gaat uit van de internetactiviteiten van kinderen. • Het pakket is gratis. «Met dit pakket hebben we een fijn gezinsmoment beleefd door te praten over het internet en tegelijk tal van handige tips te leren.»
Waar te vinden? Te bestellen op www.clicksafe.be via «Media center», optie «Ouders»
www.childfocus.be I 35
VOOR PROFESSIONELEN
25. De «Clicksafe» vormingen
Child Focus geeft vormingen voor aan iedereen die met jongeren werkt: leerkrachten lager en middelbaar onderwijs, schooldirecteurs, schoolbemiddelaars, maatschappelijk werkers, jeugdwerkers, psychologen… Via deze vormingen geven we hen uit de nodige bagage mee om ‘hun’ kinderen en jongeren te leren hoe op een veilige en verantwoorde manier met het internet om te gaan. Het vormen van professionelen is een missie die Child Focus nauw aan het hart ligt. Het zorgt er immers voor dat zij meer betrokken raken bij de internetopvoeding van de jongeren. Dankzij diverse pedagogische instrumenten die Child Focus ontwikkelde, komen ze te weten hoe ze best met jongeren praten over veilig internetten en hoe ze hen kunnen aanzetten tot reflectie. Om aan elke specifieke vraag te voldoen, biedt Child Focus vormingen op maat aan. Elke aanvraag wordt individueel besproken om te bepalen hoe we het best kunnen voldoen aan de verwachtingen qua inhoud, doelgroep, planning en opleidingspartner. Child Focus zorgt voor een gepast antwoord op de vormingsaanvraag.
Doelstelling
Met deze pedagogische vorming wil Child Focus professionals helpen om het thema «veilig en verantwoord internet» te bespreken met kinderen en adolescenten. De vorming moedigt professionals aan om de kritische geest van jongeren aan te scherpen over specifieke situaties op het internet: nieuwe ontmoetingen, publiciteit, spelletjes, wedstrijden, betrouwbaarheid van informatie…
Thema
Tijdens de vorming focust Child Focus zich voornamelijk op: • Clicksafe: scholen en technologieën: Een pedagogische toolbox om over het internet te spreken met kinderen en jongeren in klas- of groepsverband. Thema’s die aan bod komen zijn: het opzoeken van informatie, de sociale netwerken, chat, gsm, spelletjes, wedstrijden, privéleven … Er wordt ook gesproken over een schoolbeleid betreffende online media.
38 I www.childfocus.be
Doelgroep
Onderwijzers / schooldirecteurs / sociaal assistenten / CLB’s / schoolbemiddelaars / pedagogen.
Kenmerken
• Deze opleiding is meer educatief dan technisch en bijgevolg meer gericht op dialoog, vertrouwen en empower- ment van jongeren. • Formaat: deze vorming kan in modules gegeven worden van 2 à 3 uur (indien er een praktijkgedeelte wordt geïntegreerd). • Afwisselend tips, praktische informatie, gouden regels, video’s en scenario’s … • Geen voorkennis nodig. • Deze vorming is betalend: 160€ + verplaatsingskosten. «Als schooldirecteur heeft deze vorming mij geholpen om een globaal pedagogisch project rond sociale media te creëren in een dynamische en positieve sfeer. Alle niveau’s werden betrokken: onderwijzers, CLB’s, ouders…»
Waar te vinden? Alle informatie met betrekking tot vormingen voor volwassenen (data van de sessies, inschrijvingen, organisatie van een vorming) vind je op www.clicksafe.be. Nood aan bijkomende informatie? Mail naar: clickhelp@childfocus.org of bel 02 475 44 11
Bijkomend bestaat er ook een informatieprogramma over Child Focus voor lagere scholen of organisaties die werken met kinderen tussen 10 en 12 jaar. Het gaat om het project « VAE » (vrijwillige ambassadeurs in de scholen). Concreet gaat het om een vrijwilliger, gevormd door Child Focus, die een educatieve workshop over de missies van Child Focus animeert in scholen. Een gedeelte gaat ook over veilig internet. Voor meer informatie over deze praktische workshops kan u contact opnemen via school@childfocus.org
www.childfocus.be I 39
26. Affiche «Veilig chatten» en bijhorende sticker
Dit is een affiche rond het thema «chatten». Wie er maximaal gebruik van wil maken, moet enkele gouden regels respecteren tijdens het chatten, ongeacht of dat rechtstreeks op een «instant messaging»-website gebeurt of via een sociaal netwerk. De affiche «Veilig chatten» gaat die uitdaging aan. Ze geeft acht tips voor zowel beginnende als gevorderde chatters. Op de achterkant staat een «superchatter»-test om na te gaan of de tips op de voorkant goed werden begrepen. De affiche gaat samen met een sticker (een miniversie van de affiche) om uit de delen aan de kinderen.
Doelstelling
Kinderen bewustmaken van de essentiële regels voor het gebruik van chatapplicaties, om hen de juiste basisreflexen bij te brengen. Het idee bestaat erin een groepsgesprek te organiseren met de kinderen rond deze affiche. De tips blijven immers beter hangen wanneer ze worden toegelicht in een groepsgesprek.
Thema
Chatten en internetcommunicatie in het algemeen.
Doelgroep
Kinderen van 8 tot 12 jaar. Leerkrachten in het 5e en 6e jaar basisonderwijs. Opvoeders. Jeugdwerkers.
Kenmerken
• Interactieve dimensie: de affiche zet de tips om in praktijk via het spel «de superchatter-test», waarmee kan worden nagegaan of de kinderen de tips goed hebben begrepen. • Zichtbaarheid: na afloop van het groepsgesprek kan de opvoeder de affiche ophangen aan de muur van het lokaal en krijgen alle kinderen een sticker «Veilig chatten», die ze bijvoorbeeld op hun agenda kunnen plakken. • Herkenbaarheid door de emoticons die de affiche gebruikt. • Men hoeft geen internetspecialist te zijn om deze affiche te gebruiken. • De affiche en de sticker zijn gratis. «Het was heel leuk om dit groepsgesprek te organiseren met de kinderen. Ze waren er helemaal weg van: het gesprek zat meteen goed en ze hebben alle tips onthouden.»
40 I www.childfocus.be
vEIlIg CHATTEN 1
Ik heb een goe de nickname die niet verklapt of 2 ik een Ik geef jongen of een aa meisje nieman n ben, hoe oud d ik ben inform atie en wat mijn echte (zoals na naam is. telefoon am, school, adres) nummer of ov over m er mezelf of ijn vrie nden. zet deze Ik niet op dingen ook mijn pr ofiel.
8
Als ik wil afs preken of bellen me t iemand die ik op de cha ontmoet heb t , praat ik er eerst ove r met mijn ouders.
7
www.click safe.be 4
3
Ik ken iedereen die in mijn contactenlijst staat ook ‘offline’. Een lange lijst is best cool, maar ik cha t toc alleen met me h nsen die ik ook in het echte leven ken.
Ik ge lo niet zo of alles maar w op de at ieman 6 d Tensl chat vert e o Als er op typen tte kan ie lt. d kan n wat hij w ereen de chat iets il ie gebeurt dat contr mand da en olere t ik niet leuk n. vind, vertel ik het aan ouders of aan mijn een andere volw ass die ik vertrou ene w. Ik bewaar mijn chatse ssies.
Ik ze t de w nooit e aan bcam a vree ls mde n erom De p vragen. e ande rsoon a an d re ka e ding en to nt kan lieve nen d r kan niet wil ie ik foto’s zien of van o f fi m lm dat ik ij maken pjes zo het w eet. nder
5
Ik to o echte n net als resp leven a in het lt e Ik be ct voor a ijd hand n zoals el an deren. beha ik wil da deren t ze m ndele ij n.
Waar te vinden? Op www.clicksafe.be via «Media center», optie «Professionelen»
www.childfocus.be I 41
27. Lesvoorbereiding «Tips en tricks voor een veilig internet»
Deze lesvoorbereiding is opgebouwd rond een veilig en verantwoord internetgebruik door kinderen. De les is gebaseerd op de internetactiviteiten van kinderen: chat, e-mail, spelletjes, sociale netwerken… Het is een algemene les die zich niet richt op een specifiek thema, maar die veilig internet in het algemeen behandelt.
Doelstelling
De kinderen gedurende 50 minuten aan het denken zetten over de mogelijkheden en valkuilen van het internet. Deze les geeft leerkrachten ook een algemeen beeld van wat hun leerlingen doen op het internet. Op deze manier kan de leerkracht de sensibilisering verder uitdiepen met andere educatieve tools over meer specifieke onderwerpen rond het gedrag van zijn/haar leerlingen op het web.
Thema
Veilig en verantwoord internetgebruik door kinderen en jongeren.
Doelgroep
Leerkrachten in het 5e en 6e jaar basisonderwijs en zelfs het 1e jaar secundair onderwijs. Opvoeders. Jeugdwerkers.
Kenmerken
• Geen internetverbinding vereist. Groepsgesprek in de klas. • Voor een groep van 10 tot 25 kinderen. • Geen voorkennis vereist. • Het groepsgesprek duurt 40 tot 60 minuten. • Het accent ligt op een actieve deelname van de jongeren. «Deze les is een uitstekend uitgangspunt voor een eerste gesprek over veilig internetten met de leerlingen!»
Waar te vinden? Op www.clicksafe.be via «Media center», optie «Professionelen» 42 I www.childfocus.be
28. Lespakket «Kids in Cyberland»
Dit lespakket is geschikt voor het 5e en 6e jaar basisonderwijs en behandelt veilig internetten in het algemeen. Het pakket gaat uit van een positieve geest en biedt de leerkracht een vijftiental lessen en werkfiches rond vier hoofdthema’s: • privacy en e-reputatie; • cyberpesten en respectvolle communicatie; • seksueel experimenteren op het internet; • een kritische geest ten opzichte van informatie en afbeeldingen.
Doelstelling
Dit lespakket opent de deur naar groepsgesprekken over de ervaringen van kinderen en de risico’s op het internet. De rol van de leerkracht bestaat er voornamelijk in de jongeren aan te sturen en te begeleiden tijdens het debat. Het is belangrijk dat de leerkracht openstaat voor hun getuigenissen en ervaringen.
Thema
Veilig en verantwoord internetgebruik door kinderen.
Doelgroep
Leerkrachten in het 5e en 6e jaar basisonderwijs. Opvoeders. Jeugdwerkers.
Kenmerken
• 15 lesvoorbereidingen met een beschrijving van de vaardigheden, de doelstellingen, de methodologie en het benodigde materiaal. • Werkfiches en fiches voor de begeleider. • Geen internetverbinding vereist: geen enkel groepsgesprek gebeurt online. • De groepsgesprekken zijn gebaseerd op uitwisseling en dialoog tussen duo’s. • Voor groepen van 10 tot 30 kinderen, de groepsgesprekken duren 40 tot 60 minuten. • Men hoeft geen internetspecialist te zijn om dit lespakket te gebruiken. «De lessen uit dit dossier zijn erg handig en bieden de mogelijkheid om zonder taboes met de kinderen te praten over het internet en hen op hun gemak te stellen.»
Waar te vinden? Op www.clicksafe.be
via «Media center», optie «Professionelen» www.childfocus.be I 43
29. Lespakket «Connected» Dit lespakket is bedoeld voor het secundair onderwijs en behandelt thema’s als relaties, gevoelens en seksualiteit op het internet. Het pakket biedt de leerkracht een twintigtal groepsgesprekken elk gebaseerd op een specifieke benadering van deze thematiek. Elk groepsgesprek staat op zichzelf. De leerkracht kiest het meest geschikte groepsgesprek voor zijn klas, op basis van de tijd die hij eraan kan besteden en het thema dat hij wil behandelen.
Doelstelling
Deze pedagogische tool maakt het mogelijk om zonder taboes met leerlingen van de 1e en 2e graad secundair onderwijs te werken rond de thema’s sociale media, relaties en seksualiteit. Het lespakket helpt de leerkracht om deze onderwerpen te bespreken met de leerlingen.
Thema
Relaties, gevoelens en seksualiteit online.
Doelgroep
Leerkrachten in de 1e en 2e graad secundair onderwijs. Opvoeders. Jeugdwerkers. Centra voor gezinsplanning en CLB-centra.
Kenmerken
• 20 lesvoorbereidingen met een beschrijving van de vaardigheden, de doelstellingen, de methodologie en het benodigde materiaal. • Werkfiches en fiches voor de begeleider. • Geen internetverbinding vereist: geen enkele les verloopt online. • De groepsgesprekken zijn gebaseerd op uitwisseling, vertrouwen en dialoog. • De groepsgesprekken zijn gebaseerd op de realiteit van de jongeren. • Voor groepen van 10 tot 25 jongeren. • Men hoeft geen internetspecialist te zijn om dit lespakket te gebruiken. • De groepsgesprekken duren elk 40 tot 60 minuten.
44 I www.childfocus.be
«Gevoelens en seksualiteit op en buiten het internet zijn een moeilijk gespreksonderwerp met leerlingen. Dit lespakket is daar een echte hulp bij. De groepsgesprekken stellen de jongeren op hun gemak, omdat ze uitgaan van hun realiteit en geen enkel waardeoordeel inhouden. Erg verrijkend voor iedereen!»
Waar te vinden? Het dossier kan worden gedownload op www.clicksafe.be via «Media center», optie «Professionelen»
30. Lespakket «Think before you post!»
Dit is een lespakket over privacy op het internet. In het eerste deel krijgt de leerkracht achtergrondinformatie over de begrippen privacy en online-intimiteit en de activiteiten van jongeren op het internet, vooral op het gebied van communicatie. In het tweede deel volgen tien methodieken voor groepsgesprekken over thema’s in verband met privacy: intimiteit, anonimiteit, persoonlijke gegevens, e-reputatie, het recht op afbeelding… De groepsgesprekken vullen elkaar aan maar zijn niet gebonden aan een vaste chronologische volgorde.
Doelstelling
Deze pedagogische tool maakt het mogelijk om met leerlingen van de 1e en 2e graad secundair onderwijs te werken rond het thema «bescherming van privacy en intimiteit» (al dan niet online). De tool helpt de leerkracht om dit thema te bespreken met de leerlingen.
Thema
Privacy, intimiteit, e-reputatie, het recht op afbeelding, sociale netwerken…
Doelgroep
Leerkrachten in de 1e graad secundair onderwijs. Opvoeders. Jeugdwerkers.
Kenmerken
• 10 op zichzelf staande lesvoorbereidingen met een beschrijving van de vaardigheden, de doelstellingen en de methodologie. • Werkfiches en fiches voor de begeleider. • Geen internetverbinding vereist: geen enkele les verloopt online. • De groepsgesprekken zijn gebaseerd op uitwisseling en dialoog. • De groepsgesprekken zijn gebaseerd op de realiteit van de jongeren. • De groepsgesprekken duren 40 tot 60 minuten voor groepen van 10 tot 30 kinderen. • Men hoeft geen internetspecialist te zijn om dit lespakket te gebruiken. «Het concept «privacy» komt echt in al zijn facetten aan bod. Zo kunnen jongeren in ruimere zin nadenken over de gevolgen van hun handelingen op het internet.»
Waar te vinden? Het dossier kan worden gedownload op www.clicksafe.be via «Media center», optie «Professionelen» 46 I www.childfocus.be
31. Lespakket «Stop cyberpesten»
Steeds meer jongeren worden geconfronteerd met het probleem cyberpesten. Het is niet altijd evident voor de scholen om een gepast antwoord te vinden op deze problematiek. Daarom ontwikkelde Child Focus een lespakket voor de 1e en 2e graad van het secundair onderwijs. Het lespakket helpt de scholen na te denken over cyberpesten. Het pakket bevat werkfiches, praktische methodieken en een beschrijving van het benodigde materiaal. Het stimuleert inzicht in het fenomeen maar ook de responsabilisering van jongeren via debat, dialoog en een wederzijds leerproces. … en de bijhorende laptoptattoo De «tattoo» is een sticker die jongeren helpt te reageren bij cyberpesten. De sticker hoort bij het lespakket «Stop cyberpesten». Het is de bedoeling dat de jongeren de sticker op hun laptop plakken die ze thuis of op school gebruiken. Het idee bestaat erin hen vier eenvoudige oplossingen te bieden, samen met een referentiesite waar ze eventueel meer informatie kunnen vinden over het onderwerp.
Doelstelling
Leerkrachten en socio-educatieve medewerkers informeren over de verschillende aspecten van een beleid tegen cyberpesten en jongeren betrekken in die reflectie. Cyberpesten is een taboeonderwerp en deze tool biedt een reeks methodieken om er een of meerdere groepsgesprekken aan te kunnen besteden, zodat zij inzicht verwerven in het fenomeen. Het accent ligt op de actieve rol van jongeren. Elke methode steunt in de eerste plaats op een dialoog, het uitwisselen van ideeën en het delen van ervaringen. De leerkracht biedt ondersteuning en creëert een moment van collectieve reflectie voor de leerlingen, opdat ze zich de juiste vragen zouden stellen bij dit fenomeen.
www.childfocus.be I 47
Thema
Correct samenleven, respect, online communicatie, het recht op afbeelding…
Doelgroep
Leerkrachten in de 1e en 2e graad secundair onderwijs. Opvoeders. Jeugdwerkers. CLB-centra.
Kenmerken
• 10 op zichzelf staande lesvoorbereidingen met een beschrijving van de vaardigheden, de doelstellingen, de methodologie en het benodigde materiaal. • Werkfiches en fiches voor de begeleider. • Geen internetverbinding vereist: geen enkele les verloopt online. • De groepsgesprekken zijn gebaseerd op uitwisseling en dialoog. De gesprekken steunen op een positieve filosofie en een groepsdynamiek. • De groepsgesprekken zijn gebaseerd op de realiteit van de jongeren. • Voor groepen van 10 tot 30 kinderen. • Men hoeft geen internetspecialist te zijn om dit lespakket te gebruiken. • De groepsgesprekken duren 40 tot 60 minuten. «Voor kinderen en jongeren is het vaak moeilijk om te praten over cyberpesten. Net zoals het klassieke pesten, is cyberpesten een taboeonderwerp. Dit dossier maakt het mogelijk om de jongeren te responsabiliseren zonder de situatie te dramatiseren.»
Waar te vinden? De tattoos zijn te bestellen en het lespakket te downloaden op www.clicksafe.be via «Media center», optie «Professionelen»
48 I www.childfocus.be
32. Informatief spelpakket «De juiste Click»
Dit is een informatief en educatief spelpakket rond het internet, dat leerkrachten kunnen spelen met hun leerlingen in de 3e graad van het basisonderwijs. Het is een algemene tool die drie aspecten van het internet behandelt: - communicatie - informatie opzoeken - online ontspanning met spelletjes, downloads, wedstrijden… Samenstelling: 25 brochures voor de leerlingen, een handleiding, spelfiches, een poster, opdrachtkaartjes… De hele klas kan meteen aan de slag! Er is geen computer of internetverbinding nodig. De speldoos bevat 25 exemplaren van een puntenboek dat de kinderen kunnen gebruiken tijdens het spel of dat ze later kunnen ontdekken met hun ouders. Deze brochure bevat bijkomende ludieke oefeningen rond veilig internetten.
Doelstelling
Een groep kinderen aanzetten tot individueel en collectief nadenken over een veilig, verantwoord, verstandig en sociaal bewust gebruik van vaste en mobiele internettechnologieën. Het web integreren in een pedagogische benadering.
Doelgroep
Iedereen die via spelelement en groepsgesprek het thema «internet» wil bespreken met kinderen tussen 10 en 12 jaar.
Kenmerken
• Leren in duo: het pakket is gebaseerd op dialoog en de uitwisseling van ervaringen in groep. Het pakket stimuleert het debat en de dialoog. • Geen internetverbinding vereist. • Het accent ligt niet op de technische aspecten, maar op zelfreflectie. • Gebaseerd op responsabilisering en de kritische geest van de jongere. • Het spel duurt twee uur. • De begeleider hoeft geen internetspecialist te zijn om het spel te gebruiken, maar moet wel een positieve boodschap rond het internet kunnen uitdragen en aanpassen aan elke situatie. De begeleider moet bijgevolg overtuigd zijn van de positieve, constructieve en verrijkende waarde van het internet voor kinderen. • Het pakket is gratis. Er worden enkel verzendingskosten aangerekend.
www.childfocus.be I 49
«De kinderen vonden het geweldig: zelfs na afloop van het spel bleven ze vragen stellen over het internet. Het is een goede hefboom om het debat te openen. Nochtans ben ik zelf geen echte internetkenner. Maar door de onderverdeling in drie thema’s is het echt gemakkelijk om over alle verschillende aspecten van het internet te praten met de leerlingen. Ik heb ook zelf veel geleerd uit het hoofdstuk «informatie opzoeken;-)»
Waar te vinden? De brochures en het spel kunnen besteld worden op www.clicksafe.be via «Media center», optie «Professionelen» ezien de speldoos meerdere keren gebruikt kan worden, volstaat één doos per school G of organisatie.
50 I www.childfocus.be
33. iRespect
Met deze 6 korte interactieve video’s wil Child Focus jongeren aanzetten tot reflectie rond diverse thema’s, allen gerelateerd aan online privacy. Voor elke situatie krijgen de leerlingen de keuze tussen verschillende reacties. De leerkracht kan gemakkelijk een les (50 min.) voorbereiden rond elke video met behulp van de bijhorende pedagogische fiches. Het sterke punt van deze tool is de inclusieve aanpak die ervoor zorgt dat de filmpjes voor zoveel mogelijk jongeren bruikbaar zijn. Deze tool is ook bestemd voor leerlingen uit het type 1 en type 8 -onderwijs.
Doelstelling
Jongeren klassikaal, maar ook zelfstandig laten nadenken over de gevolgen van hun online handelingen. Als je surft op het net, maak je heel wat dingen mee: je komt in contact met nieuwe mensen, je krijgt te maken met info die niet altijd even juist is enz. Bij elke situatie kan je anders reageren, maar iedere handeling brengt andere consequenties met zich mee. Aangezien deze pedagogische tool gekoppeld wordt aan een actief doe-element, vaak met een creatieve insteek, wordt de leerling zich bewust van zijn eigen handelingen op het net en worden attitudes zoals verantwoordelijkheidszin, online respect, hulp vragen of info dubbel checken aangemoedigd.
Thema
Online privacy, veilig wachtwoord, alert op het net, online respect, creativiteit online, experimenteren op het net.
Doelgroep
Jongeren tussen 10 en 14 jaar oud. Jongeren uit het type 1- en type 8-onderwijs.
Kenmerken
•Concreet. • Kort. • Visueel sterk. • Dagdagelijkse situaties. • Herhaling van de kernboodschap. • Tool bestaande uit 6 video’s van +/- 5 min. • Elke video heeft een bijhorende pedagogische fiche die ervoor zorgt dat de leerkracht een les (50 min.) kan voorbereiden. • Creatieve insteek. • Zelfreflectie en ruimte voor klassikaal debat.
www.childfocus.be I 51
Waar te vinden? Alle filmpjes zijn te vinden op ons YouTube-kanaal: Child Focus Belgium. De bijhorende pedagogische fiches kunnen gratis gedownload worden op onze website: www.clicksafe.be via «Media center», optie «Professionelen»
52 I www.childfocus.be
34. De website «Professionelen» van Clicksafe
De website «Professionelen» van Clicksafe is één van de vier preventiesites van Child Focus. Alle educatieve, pedagogische en didactische tips van Child Focus rond worden hier digitaal gecentraliseerd. Daarnaast verwijst de site je door naar talrijke pedagogische bronnen: enerzijds pedagogische tools van Child Focus en anderzijds pedagogisch materiaal dat werd ontwikkeld door andere instellingen of personen, zoals lesvoorbereidingen, groepsgesprekken, spelletjes… via www.klascement.net/ veiligonline.
Doelstelling
Een echte cyberklas waar leerkrachten alle nuttige informatie en didactische hulp kunnen vinden om het thema «internet» te bespreken met hun leerlingen. De website draagt een positieve boodschap rond online technologieën uit, om een veilig en verantwoord internetgebruik te promoten bij de leerlingen.
Doelgroep
Iedereen die werkt met kinderen: leerkrachten, jeugdwerkers, opvoeders, trainers, bibliothecarissen, psychologen, maatschappelijk verpleegkundigen, socio-educatieve medewerkers…
Kenmerken
• Gebaseerd op het opvoeden en niet zozeer het waarschuwen van jongeren: deze tool wil professionelen begeleiden om jongeren te leren hoe ze zichzelf kunnen beschermen op het internet. • De website behandelt volgende thema’s: kritische geest, respect, privacy, seksualiteit, correct samenleven, het recht op afbeelding… • Dialoog, vertrouwen en responsabilisering vormen de hoekstenen van de website. «Een echte pedagogische toolbox, boordevol informatie over de ervaringen van jongeren op het internet. Deze website is een centraal en geïntegreerd instrument voor iedereen die jongeren wil sensibiliseren voor de risico’s van het internet!»
Waar te vinden? Op www.clicksafe.be
www.childfocus.be I 53
Thematisch overzicht van de tools Dit overzicht rangschikt de tools volgens de onderwerpen die ze behandelen. Bijgevolg komen sommige tools terug bij verschillende categorieën. Het preventieportaal clicksafe.be werd niet opgenomen in dit overzicht, omdat het een verzamelpunt is voor al dit materiaal. Het is tevens een referentiepunt voor meer inlichtingen over deze tools.
Veilig en verantwoord internetgebruik door kinderen en jongeren (= algemene tools) «Veilig internet» Gezinspakket………………………………………………………………………………… Vormingen voor ouders «Onze kinderen veilig online»………………………………………………………… De vormingen «Clicksafe» voor professionelen………………………………………………………………… Zelftest «Welk type internetouder ben jij?» …………………………………………………………………… EHBI-brochure: eerste hulp bij internet voor ouders …………………………………………………………… Lesvoorbereiding «Tips en tricks voor een veilig internet» ……………………………………………………… Lespakket «Kids in Cyberland» ……………………………………………………………………………… Informatief spelpakket «De juiste Click» ……………………………………………………………………… Animatiefilmpje «Charlotte» voor de allerkleinste internetgebruikers …………………………………………… Tekenfilm «Phineas en Ferb» van Disney voor kinderen ………………………………………………………… De website «Kinderen» van Clicksafe ………………………………………………………………………… De website «Jongeren» van Clicksafe ………………………………………………………………………… De website «Ouders» van Clicksafe …………………………………………………………………………… De website «Professionelen» van Clicksafe …………………………………………………………………… Informerende videospots “Charlie”…………………………………………………………………………… Conversation starter………………………………………………………………………………………… Glossary…………………………………………………………………………………………………… iRespect…………………………………………………………………………………………………… Ontspanning: spelletjes, downloads, wedstrijden…
Informatief spelpakket «De juiste Click» ……………………………………………………………………… Minispelsite «E-Safety kit» voor kinderen, ontwikkeld door INSAFE …………………………………………… De website «Kinderen» van Clicksafe ………………………………………………………………………… Educatieve filmpjes…………………………………………………………………………………………… Serious Game Master F.I.N.D.………………………………………………………………………………… Safer Internet Quiz…………………………………………………………………………………………… Educatief familie-bordspel “Jungle Web”………………………………………………………………………
Privacy, intimiteit, e-reputatie, het recht op afbeelding…
Lespakket «Think before you post!» …………………………………………………………………………… Informatief spelpakket «De juiste Click» ……………………………………………………………………… Vodcast voor jongeren over cyberreputatie …………………………………………………………………… Educatieve filmpjes…………………………………………………………………………………………… iRespect……………………………………………………………………………………………………
54 I www.childfocus.be
35 25 38 29 31 42 43 49 7 8 10 21 32 53 15 24 23 51 49 9 10 27 16 11 34
46 49 19 27 51
Internetcommunicatie: sociale netwerken, chats…
Tutorials: Facebook, Skype, e-mail voor ouders ………………………………………………………………… Affiche «Veilig chatten» en bijhorende sticker voor kinderen …………………………………………………… Lespakket «Stop cyberpesten» en bijhorende sticker …………………………………………………………… Informatief spelpakket «De juiste Click» ……………………………………………………………………… Vodcast voor jongeren over cyberreputatie, cyberpesten ……………………………………………………… Educatieve filmpjes…………………………………………………………………………………………… Applicatie «Wie is het?» over nieuwe ontmoetingen op het internet voor jongeren ……………………………… De applicatie voor ouders «Pesten… op het internet»………………………………………………………… Educatief familie-bordspel “Jungle Web”……………………………………………………………………… Serious Game Master F.I.N.D.…………………………………………………………………………………
Relaties, gevoelens en seksualiteit op het internet
Lespakket «Connected»……………………………………………………………………………………… Zelftest «Webslet» voor jongeren …………………………………………………………………………… Vodcast voor jongeren over cyberseksualiteit ………………………………………………………………… De website «Jongeren» van Clicksafe ………………………………………………………………………… Educatief filmpje voor ouders over seksueel getinte beelden …………………………………………………… De preventiespot over «Sexting» voor jongeren…………………………………………………………………
Informatie opzoeken
Informatief spelpakket «De juiste Click» ……………………………………………………………………… De website «Ouders» van Clicksafe …………………………………………………………………………… De website «Professionelen» van Clicksafe …………………………………………………………………… De website «Jongeren» van Clicksafe ………………………………………………………………………… Educatieve filmpjes voor ouders over het opzoeken van informatie ………………………………………………
Mobiel internet
Informatief spelpakket «De juiste Click» ……………………………………………………………………… Smartcard …………………………………………………………………………………………………… Vodcast voor jongeren over de gsm …………………………………………………………………………… Educatieve filmpjes…………………………………………………………………………………………… De applicatie voor ouders «Pesten … op het internet»………………………………………………………… De preventiespot over «Sexting» voor jongeren…………………………………………………………………
www.childfocus.be I 55
28 40 47 49 19 27 20 30 34 16 44 18 19 21 27 17 49 32 53 21 27 49 14 19 27 30 17
Index van de tools per type In dit overzicht worden de tools onderverdeeld in functie van hun drager: video, affiche, internetsite, vorming, applicatie, spelletjes… Sommige tools bevinden zich dus in meerdere categorieën. Het globaal preventieportaal www.clicksafe.be wordt hier niet vermeld omdat deze alle tools samenbrengt. Het is het referentiepunt voor alle informatie over deze tools.
Internetsites
Website Clicksafe voor kinderen……………………………………………………………………………… Website Clicksafe voor jongeren……………………………………………………………………………… Website Clicksafe voor ouders ……………………………………………………………………………… Website Clicksafe voor professionelen ………………………………………………………………………
Applicaties (mini-sites, widgets…)
Mini-website spelletjes «e-safety kit» voor kinderen ontwikkeld door INSAFE …………………………………… Applicatie voor ouders «Pesten… online»……………………………………………………………………… Applicatie voor jongeren over online ontmoetingen «Wie is het?» ……………………………………………… Autotest «Webslet» voor jongeren …………………………………………………………………………… Autotest «Welke cyberouder ben je?» ………………………………………………………………………… Serious Game Master F.I.N.D.………………………………………………………………………………… Safer Internet Quizz………………………………………………………………………………………… iRespect……………………………………………………………………………………………………
Video’s, animatie- en tekenfilms
Animatiespot «Charlotte» voor zeer jonge internetters………………………………………………………… Tekenfilm «Phineas and Ferb» van Disney voor kinderen ……………………………………………………… Preventiespot over sexting «Ben jij haar vertrouwen wel waard? Verraad het niet» voor jongeren………………… De vodcasts over cyberreputatie, cyberpesten, cyber-seksualiteit en GSM……………………………………… Educatieve video’s (sociale netwerken, chat, informatie opzoeken) voor ouders ………………………………… Informerende videospots “Charlie”……………………………………………………………………………
10 21 32 53 9 30 20 18 29 16 11 51 7 8 17 19 27 15
Affiches
Affiche «Veilig chatten» en sticker voor kinderen……………………………………………………………… 40
Stickers
Sticker «Veilig chatten» voor kinderen ………………………………………………………………………… 40 Laptop tattoo Lespakket «Stop cyberpesten»…………………………………………………………………… 47
Brochures
EHBI-brochure «Eerste Hulp bij Internet» voor ouders ………………………………………………………… «Veilig internet» Gezinspakket ……………………………………………………………………………… Glossary…………………………………………………………………………………………………… Conversation starter…………………………………………………………………………………………
56 I www.childfocus.be
31 35 23 24
Pedagogische dossiers / voorbereiding van lessen/animatie
Lesvoorbereiding «Tips en tricks voor een veilig internet»……………………………………………………… Lespakket «Kids in Cyberland»………………………………………………………………………………… Lespakket «Think before you post»…………………………………………………………………………… Lespakket «Stop Cyberpesten» en bijhorende sticker …………………………………………………………… Lespakket «Connected»………………………………………………………………………………………
Groepsspelen / online spellen / Quiz
Informatief spel «De juiste Click» voor kinderen in groepsverband……………………………………………… Applicatie voor jongeren over online ontmoetingen «Wie is het ?»……………………………………………… Autotest «Webslet» voor jongeren …………………………………………………………………………… Autotest «Welke internetouder ben jij?» ……………………………………………………………………… De Super Chatter test op de achterkant van de affiche «Veilig chatten» voor kinderen…………………………… «Veilig internet» Gezinspakket ……………………………………………………………………………… Safer Internet Quizz…………………………………………………………………………………………
42 43 46 47 44 49 20 18 29 40 35 11
Tutorials
Tutorials: Facebook, Skype, e-mail voor ouders………………………………………………………………… 28
Vormingen
Vormingen «Clicksafe» voor professionals …………………………………………………………………… 38 Vormingen «Onze kinderen veilig online» voor ouders ………………………………………………………… 25
Om verder te gaan Deze catalogus centraliseert al het pedagogisch, didactisch en educatief materiaal van Child Focus over internet voor jongeren. Hoewel deze lijst een breed scala aan hulpmiddelen aanbiedt, is het geenszins een volledige lijst van bestaande educatieve activiteiten in het domein van online mediawijsheid. Indien u nog meer informatie wil, vindt u hieronder enkele nuttige pistes: - www.veiligonline.be: Website van Child Focus en de Gezinsbond voor ouders, met informatie, opvoedingstips en … beeldfragmenten over veilig internet en het gebruik van multimedia door kinderen en jongeren. - www.mediawijs.be: Website van het Vlaamse Kenniscentrum voor Mediawijsheid. Mediawijs.be wil alle burgers … vandaag en morgen in staat stellen om zich bewust, kritisch en actief te bewegen in een gemediatiseerde samenleving. - www.ond.vlaanderen.be: Website van het departement Onderwijs van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. - www.klasse.be: Website van het tijdschrift Klasse, uitgegeven door het departement Onderwijs van het Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap. - www.klascement.net: KlasCement is een educatieve portaalsite, initiatief van EduCentrum vzw uit België. KlasCement bouwt samen met leerkrachten een klassement uit vol waardevol lesmateriaal. - www.thisisit4u.eu: Het vrijwilligersnetwerk ‘This is IT’ stimuleert ICT- training(Informatie en CommunicatieTech-… nologie) door vrijwilligers en helpt mensen de digitale kloof te overbruggen. De website is een toolkit met educatief materiaal rond ICT voor professionelen. - www.sensoa.be: Website van het Vlaams service- en expertisecentrum voor seksuele gezondheid en hiv. Je vindt … er ook links en adressen van andere organisaties die zich bezighouden met seksualiteit. - www.allesoverseks.be: Een voorlichtingssite waar pubers in een paar muisklikken hun kennis over veilig vrijen … kunnen opkrikken. www.childfocus.be I 57
Nota’s ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… 58 I www.childfocus.be
Nota’s ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………… www.childfocus.be I 59
Houba de Strooperlaan 292 B-1020 Brussel Tel. +32(2) 475 44 11• Fax +32(2) 475 44 01 www.childfocus.be info@childfocus.org
Verantwoordeljke uitgever: H. De Pauw, Houba - de Strooperlaan 292, 1020 Brussel
Child Focus