Айбат гезити №147 by bekturb VIB

САЙ-САТ

Топчубек ТУРГУНАЛИЕВ, ардагер саясатчы:

“КЫРГЫЗСТАН” ПАРТИЯСЫНЫН СЕПАРАТИСТТЕР МЕНЕН ЖОЛУККАН ТАЛАПКЕРЛЕРИН СОТ ЖООБУНА ТАРТТЫРЫШ КЕРЕК” - Топчубек мырза, эркин гезиттердин бири “Кыргызстан” партиясынын лидерлери єзбек сепаратисттердин жакындары менен жолукканын жазып чыкты. Андагы маалыматка таянсак 23-августта “алко магнат” Шаршенбек Абдыкеримов баштаган партия лидерлери сыртта качып жїргєн сепаратисттердин жакын санаалаштары менен жолугуп, колдоо сураган экен. “Кыргызстан” партиясынын мындай аракетин кандай баалайсыз? - Дегеле сепаратисттер менен жолугушуу, мамиле куруу, бийликке аралаштыруу мыйзамга каршы келет. Ошондуктан мындай талапкерлерди БШКдан чыгарттырып, соттош керек. Элдин келечегин ойлобой, сепаратисттер менен жолугуп, мамиле кургандардын єздєрї дагы сепаратист. Ошондуктан, тез аранын ичинде чара кєрїї зарыл. Аталган партияны “клон” партия деп айтмакмын. Анткени кыргыз менен єзбекти чабыштырган чыккынчылар менен жолукканы, клондук иш деп тїшїнїшїбїз керек. Булардын эў биринчи максаты: єзбек улутундагы электоратты алуу болуп, мамлекеттин кызыкчылыгын унутта калтырууда. Булардан эч жакшылык кїтїп болбойт. - Ошондой эле басылма жазгандай Ш. Абдыкеримов Єзбекстандын “мыйзамдагы уурусу” атыккан Салимбай Абдувалиев (Салим байбача) менен тїштїктє бизнес кылууну пландап жатып-

тыр. Парламентке аттанып жаткан саясатчынын мындай аракети Кыргызстанга коркунуч жаратпайбы? - Ооба. Сєзсїз коркунуч алып келишет. Анткени, мыйзамдагы ууру атыккандар, криминалдар мамлекетке башынан чоў коркунуч алып келишкен. Ошондуктан, кеч боло электе токтотуу зарыл. Анткени андай адамдар менен мамиле тїзгєн талапкерлерден баарын кїтїїгє болот. Буларыў биздин элибизди, жерибизди ойлошпойт окшойт. - Мындан сырткары алар єзбек єкїлдєрїн дагы жогорку кызматтарга тартаарын убада кылып, шайлоодон жеўип чыкса 400тєн 1600гє чейин ар кыл деўгээлдеги мамлекеттик кызматтарды алышаарын, анан аларгада ошол кызматтарды ыйгарууну убада кылыптыр. “Кыргызстан” партиясынын мындай планы кайра эле улут аралык жаўжалга себеп болбойбу? - Бул жагдай Акаевдин учурунда эле калыптанган эле. Єзї барып алып ашын жеп, добуш алуу їчїн ар кандай кадамдарга барган эле. Дал ошол кєрїнїш биздин азыркы талапкерлерде да байкалууда. Алар їчїн мамлекет жана элдин кызыкчылыгы роль ойнобостон, кантип добуш алып, кантип парламентке єтєм деген ой менен жїрїп калышты. Ошондуктан ыплас адамдар бийликке баратканына тиешелїї органдар, БШК бєгєт коюуусу абзел.

КАНЧАЛЫК ЫЗЫ-ЧУУ БОЛБОСУН АЛТЫН КЕНИ МАМЛЕКЕТТИН КАПЧЫГЫН ТОЛТУРУП ЖАТАТ Парламенттик шайлоо старт алып єлкєдєгї бир катар ызы-чуу коштолуп келген маселелер тынчый тїшкєндєй болду. Алардын катарында “Кумтєр” алтын кени да бар. Негедир беш жыл мурда эл алдында “Кумтєр” маселесин чечебиз деп убада берген партиялар бул жолу унчукпайт. Мїмкїн беш жыл парламентте аны ары бери тартып чече албай койгонунан уялып жаткандыр. “Кумтєр” алтын кени айланасында канчалык ызы-чуу болбосун ишкана єз ишин токтотпой, мамлекетке миллиондогон кирешелери алып келїїдє. Тилекке каршы, 5-чакырылыштагы парламент 5 жыл бою дал ушул “Кумтєр” маселесин ары тартып, бери тартып отуруп чече алышкан жок. Албетте буга биринчи кезекте депутаттар єздєрї кїнєєлїї. Жогорку Кеўештин депутаттарынан кайсы бир тобу улутташтыруу деп тєш какса, дагы бир топ депутаттар “тартып алыш керек” деп жатты. Бирок, инвесторлор менен тил табышып, єлкєнїн да, инвесторлорун да кызыкчыгын коргогон чечимге келе алышпады. Кыскасы беш жыл бою дал ушул парламент “Кумтєр” боюнча бир пикирге келе алышпай койду. Кандай болгон кїндє деле “Кумтєр” кени кїпїлдєп иштеп мамлекеттин бюджетин толтурууда. Мисалы, 2015-жылдын 8 айынын жыйынтыгы боюнча ишкана республикалык бюджетке салык катары 4 миллиард 332 миллион сом тєлєгєн. Єлкєнїн каржы министрлиги “Кумтєрдєн” тїшкєн каражаттын суммасы кєп маселени чечерин айтып, кийинки жылы салык дагы кєбєйє турганын билдирди. "2016-жылга республикалык бюджеттин долбоорунда "Кумтєрдєн" алынчу дїў кирешеге салыктын суммасы 5 миллиард 363

миллион сом єлчємїндє болжолдонууда”, - деп айтылат аталган билдирїїдє. Чындыгында “Кумтєр” алтын кенинен тїшкєн киреше Кыргызстандын бюджетинин тїркїгї деп айтсак болот. Бул кен иштебей калган учурда республикалык бюджетке 2,8 млрд сом тїшпєй калат. Бирок бул толук сандар эмес, Ысык-Кєлдї єнїктїрїї фондуна, Соцфондго чегерїїлєрдї да эске алыш керек. Жалпы сумманы эсептегенде жыл сайын бул кенден 5 млрд. сомдон ашуун пайда тїшєт. Мындан сырткары, 1,5 миў жумушчу, ага кошумча тамак-аштарды жана башка каражаттарды жеткирген ишканаларда да миўдеген адамдар эмгектенет. Кыргызстан парламенттик башкарууга єтїп, акыркы беш жылда демократияга багыт алды. Єлкєдє сєз эркиндиги орноп, єнїккєн мамлекеттердин жолуна тїшїп баратабыз. Бирок, саясий багытыбыз туура баратканы менен экономикалык жактан дагы деле аксап жатабыз. Жакында Жер їй кени ишке киргени турат. Бирок, ага да айрым саясатчылар тымызын бут тосуп, иштетпєєнїн айласын издєєдє. Кыргызстан алдыга карай єнїгєм десе, жарандар бакубат жашоону кааласа инвесторлорго бут тоспой алар менен тил табыша иштєєнї їйрєнїшїбїз керек. Мисалы азыркы учурда "Кумтєр” боюнча келишимди жокко чыгып, анын иши токтой турган болсо єлкєнїн экономикасы кескин тємєндєйт. Єнєржайы 50 пайызга, экспорт 50 пайызга, жана ички дїў продукция (ИДП) 11 пайызга кыскарат. Дефолт деген балээ дал ошондо башталат. Ошондуктан биз кандай болгон кїндє да тоо кен тармагына мїмкїнчїлїк беришибиз керек. Мына, 3-4 айдан бери ызы-чуусу жок эле “Кумтєр” казынага миллиондорду которуп кїпїлдєп иштеп жатат. Ишканалардын иштеп турганына эмне жетсин.

ТУРГАНБАЕВ ТУУРАСЫН АЙТТЫ Алдыдагы парламенттик шайлоо кїнїндє жана андан кийин да коомдук тартипти сактоо їчїн министрлик зарыл болгон бардык иш чараларды кєрдї. Бул тууралуу “Кабар” агенттигине анын басма сєз кызматынын жетекчиси Бакыт Сейитов билдирди. “Бїгїнкї кїнгє чейин саясый партиялар тарабынан їгїт иштерин жїргїзїї учурунда 20 мыйзамга жатпаган кєрїнїштєр катталды. (Їгїт банерлерин айрып кетїї, тигил же бул партиянын таламын талашкандардын єз ара жакалашуусу ж.б.). Булардын айрымдары боюнча тергєє иштери жїрїп жатат. Ал эми алдыдагы шайлоодо, ошондой эле андан кийинки мезгилдерде коомдук тартипти сактоо жана ар кандай укук бузуулардын алдын

алуу максатында 9310 милиция кызматкери кїчєтїлгєн режимде иштемей болду. Андан сырткары 10 миў жарандык кошундар ишке тартылып, алар атайын желет жана керектїї шаймандар менен камсыз болот”,-деп билдирди басма сєз катчысы. “Мындан тышкары жер-жерлерде уюшкан кылмыштуу топтун мїчєлєрї шайлоонун жїрїшїнє таасир эткени байкалса, ал їчїн ошол райондун же аймактын ички иштер бєлїмїнїн башчысы керт башы менен жооп бермей болду. Бул тууралу ИИМ министри Мелис Турганбаев селектордук жыйында катуу эскертти. Ошондой эле жер-жерлерде, шаарларда, аймактарда шайлоо учурунда мыйзам бузуулар каттала турган болсо, башка кїч структуралары, шайлоо комиссиясынын жетекчилери менен бирдикте чукул иликКоммерциялык директор:

Редактордун орун басары: Карачач ШАКИРОВА

Жооптуу редактор:

Веб-сайт: www.AIBAT.kg

Рахатбек РЫСАЛИЕВ

Электрондук каттар їчїн дарегибиз: aybatkg@mail.ru Редакцияга келген материалдар жана сїрєттєр кайтарылбайт.

Бектур БАЙМОЎОЛОВ Тел. (0772) 16 11 00

Гезит ээси:

"Айбат Аймак" коомдук фонду Башкы редактор:

Каныбек САПАРОВ

№ 147 • 25-сентябрь, 2015-жыл

тєє їчїн оперативдїї тергєє топтору тїзїлдї. Дегеле, шайлоо учурунда мыйзам бузууга барышса жоопкерчилик катуу болору шайлоого катышып жаткан партиялардын лидерлерине эскертилген”,- деп айтылат билдирїїдє. “Дагы бир эске албай койбой турган жагдай, шайлоо учурунда диний экстремизмди да кєз жаздымда калтырууга болбойт. ИИМ шайлоо мезгилинде бул багытта да зарыл болгон иш чараларды алып бармакчы. Министрлик єлкєбїздїн башка кїч структуралары менен биргеликте алдыдагы шайлоонун жїрїшїндє, андан кийин да коомдук тартипти камсыз кылганга толук даяр”,- деп кошумчалады ал. Эскерте кетсек вице-премьер-министр Абдырахман Маматалиев кечээ Єкмєттє

Редакциялык жамаат: Акинай АЙДАРОВА Тєлєбїбї КАСЫМАЛИЕВА Дамир ЭСЕНГУЛОВ Мирбек МАМБЕТОВ

Гезит редакциянын компьютердик басма бєлїмїндє терилип, жасалгаланды.

єткєн Координациялык кеўешмеде шайлоого даярдыктын жїрїшїндє жана шайлоо кїнїндє, андан кийинки мезгилде да ар кандай кїтїїсїз кырдаалдын чыгып кетпеши їчїн – єлкєнїн кїч структуралары, жергиликтїї бийлик алдын ала биргелешкен иш аракеттин планын иштеп чыгуусу зарыл экендигин айткан болчу. Акинай АЙДАРОВА

Гезитте жарыяланган материалдар редакциянын кєз карашын чагылдырбайт. Макала жана интервьюлардагы чындыкка дал келбеген маалыматтарга макала жазган жана интервью берген инсандар єздєрї жоопкер. Жарнамалардын мазмунуна жарнама берїїчїлєр жооптуу. Жарнамалык материалдар:

Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде катталган, Каттоо № 1853 Гезит «ММК колдоо боюнча борбор» фондунун басмаканасында басылды Гезит келишим баада.

Буйрутма №2564

Н: 1500

СДПК: МАМЛЕКЕТЧИЛ ТАЛАПКЕРЛЕР

Каржы маселелери боюнча ыйгарым укуктуу єкїлї Сатыгул кызы Надира аркылуу СДПКнын шайлоо фондусунан заказ кылынган жана тєлєнгєн

№ 147 • 25-сентябрь, 2015-жыл

БИЗ КАЙДА БАРАТАБЫЗ?

СИРИЯГА АЗГЫРЫЛЫП, БИР ЖЫЛГА ЖЕТПЕЙ КАЙТЫШ БОЛГОН КАРИМЖАН, ЖЕ “СЕКС-ЖИХАД” ЖЄНЇНДЄ Сириядагы єздєрїн Ислам мамлекети атап алган топко кошулуп алардын колунда кєрбєгєн кордукту башынан єткєргєн єзбекстандык Гїзал Бабаева єз тагдырындагы кейиштїї окуяны баяндап берген. Анын айтымында террористтер кїч менен єзї каалабаган кишиге нике кыйдырып, тынымсыз сексуалдык кордукка туш болуп келген. Г.Бобоеванын биринчи никесинен эки баласы болгон. Жолдошу каза болгондон кийин оорукчан кишиге турмушка чыккан. Гїзал экинчи никесинен да жолу болбой ажырашып тынган. Ал эми їчїнчї жолу Каримжан Абдуллаев аттуу кишиге турмушка чыгып анын айтуусу боюнча динди катуу карманып баштаган. Ошентип анын айтканы менен гана жашап калган Г.Бобоева 15 жаштагы кызын кїйєєсїнїн санаалашына турмушка узаткан. Ал эми К.Абдуллаев їй-бїлєсїн багуу їчїн оор жумуштарды кылуудан качып жеўил иш издеп 2013-жылы Уфага аттанган. Ал Орусияда жїрїп Сириядагы террористтерге кызмат кылып келген намангандык Иброхим аттуу бала менен мамилелеш болуп кетет. Ошентип Иброхим аркылуу анын тааныштарын таап Сирияга аттанууга бел байлайт. Чамасы

динге катуу турган К.Абдуллаевди бат эле башын айлантат. Ал эми Каримжан аялы менен жашы жете элек 2 баласын алып Сирияга аттанат. 2012-жылдын август айында К.Абдуллаев жана Г.Бобоева Орусиядан Тїркияны кєздєй учат. Ал жактан Сирияга кирип ИГИЛге кошулат. К.Абдуллаев баргандан эле аскердик даярдыкка тартылат. Ошентип алар їй-бїлєсї менен чогуу тынч жашаган калктуу пункттардын биринде кїн кечирип калат. 2014-жылдын январь айында К.Абдуллаев кармашуулардын биринде каза болот. ИГИЛдин тартиби жана террористтердин мыйзамы менен Гїзалга башка жолдош тандоо сунушу берилет. Бирок ал андан баш тартып коёт. Анын мындай аракетине каарданган террористтер балдарын алып, тамак-ашсыз калтырат. Ошентип Г.Бобоеваны башка никеге макул болууга аргасыз кылат.

Бирок, ал бир гана эркекке тийбей кыска убакыт аралыгында ондогон кишилердин зордуктоосуна туш болот. Кыскасы Сирияда ит кєрбєгєн кордукту кєрєт. Эки баласынан дайын жок єз башын эптеп сактап калган Гїзал эптеп мекенине аман кайткан. “Секс-жихад” термини 2013-жылдан баштап пайда боло баштаган. Бул жылы Сирияда Башар Асаддын режимине каршы кїрєш кїчєп турганда Сауд Аравиялык диний лидер Мухаммад аль-Арифи аялдарды режимге каршы чыккан эркектерге єз денелерин тартуулоого чакырган. Анда ал “секс-жихадка” барган аялдар тїз эле Бейишке бет аларын убада кылган. Мунун айынын жїздєгєн аялдар Сирияга аттанып зордукчулдуктун курмандыгына айланган. 2014-жылы єздєрїн Ислам мамлекет атап алган террористтик топ єз аскерлерине турмушка чыкпаган кыздарды пайдаланууга уруксат берген. Анда аялдар Жараткандын алдындагы милдеттерин аткаруу менен дин їчїн кїрєшїп жїргєн эркектердин кумарын кандырууга милдеттендирилген. Арабдардын вахабий муфтийи Мухаммад аль- Арифи ошентип араб аялдарын “секс-жихадга” барууга їндєгєн. Бул динзар киши никелїї аялдарды да кыска убакыт Сирияга барып согушуп жїргєндєргє ырахат тартуулоого чакырган.

ДЇЙНЄДЄ 700 МИЎ АЯЛ ТЇРМЄДЄ Окумуштуулар эсептєє жїргїзїп, дїйнє жїзїндє 700 миўден ашык аял жана кыз-келиндер абак жайларда жазасын єтєп жатканы тууралуу доклад жазышты. Лондон университетинин жазык саясатын иликтєє институтунун окумуштуулары 219 єлкєдєн маалымат чогултуп, 2000-жылдан бери тїрмєдє кармалган аялдардын саны эки эсеге єсїп кеткенин айтып чыгышты. Окумуштуулар бул кєрсєткїч мындан да жогору болушу мїмкїндїгїн белгилеп,

анткени кєптєгєн єлкєлєр абактарда кармалгандардын санын жаап-жашырышат деп айтып жатышат. Докладда айтылгандай, тїрмєгє тїшкєн аялдардын кєпчїлїгї Сальвадор, Бразилия, Камбоджа жана Индонезияга туура келет. Иликтєє жїргїзгєн окумуштуулар єлкє жетекчилерин бул статистикага кєбїрєєк маани берїїгє чакырып, анткени аялдар кєпчїлїк учурда кылмыштын курмандыгы болуп калышы мїмкїндїгїн эскертишїїдє. Би-би-си

ТАМЧЫ КАБАР Êûðãûçñòàíäà ºíºð æàé ñèëèêîíóí ºíä¿ð¿¿÷¿ çàâîä êóðóëàò *** Êûðãûçñòàíäûí ôóòáîë÷óëàðûí Àâñòðàëèÿäà ñ¿ðººíãº àëóó ïëàíäàëóóäà *** Ñàðèåâ êûçäû êóòêàðàì äåï ºç¿ ÷ºã¿ï êåòêåí Èñìàåâäèí ¿é-á¿ëºñ¿íº æàðäàì áåðäè *** Áèøêåêòåãè êàðîîñóç êàëãàí 192 áàëà àòàéû áîðáîðäî æàøàéò *** Þñóï Àáäðàõìàíîâäóí ê¿íäºë¿ã¿í êûðãûç÷à áàñûï ÷ûãóóãà ºêìºò æàðäàì áåðåò *** Ýðíåñò Àáäûæàïàðîâ: "Øàáäàí" òàñìàñûí êàðàæàò áºë¿íñº ýëå òàðòûï áàøòàéáûç *** Ìåêòåï îêóó÷óñó áåø æàøàð áàëàíû êîðêóòàì äåï òóì÷óêòóðóï ºëò¿ð¿ï àëãàí *** Æàëàë-Àáàä îáëóñóíäàãû ðåéääå 10 êóðàë òàáûëäû *** “Êóðìàíæàí äàòêà” Æàïîíèÿäàí îëæîëóó êàéòòû *** Áåëîðóññèÿíûí èøêåðëåðè Êûðãûçñòàíäûí ì¿ìê¿í÷¿ë¿êòºð¿íº êûçûãàò *** Àðàâàíäà áåø æàøàð áàëà òàìåêèíèí àéûíàí ºëò¿ð¿ëãºí *** ªñï¿ð¿ìäºð ÷îãóëãàí æåðëåðäè ìèëèöèÿ òåêøåðåò *** Áàðàê Îáàìà ìåíåí Âëàäèìèð Ïóòèí æîëóãóøàò *** Îðóñèÿ Óêðàèíà ÷åãèíäå ýêèí÷è àñêåð áàçàñûí êóðàò *** Ðîññèÿ Ñèðèÿäàãû "Èñëàì ìàìëåêåòèíå"êîàëèöèÿ ê¿÷òºð¿ñ¿ç ýëå ñîêêó óðàò *** Ìîñêâàäà èðè ìå÷èò à÷ûëäû

2015-ЖЫЛЫ САЛЫК КЫЗМАТЫНЫН КЫЗМАТКЕРЛЕРИНЕ КАРАТА 9 КЫЛМЫШ ИШ КОЗГОЛДУ 2015-жылдын 8 айында Мамлекеттик салык кызматынын кызматкерлерине карата 9 кылмыш иш козголду. Бул тууралуу тїзїмдїн жетекчиси Замирбек Осмонов билдирди. «Биз укук коргоо органдары кармасын деп кїтїп отура бербей, коррупция менен кїрєшїп жатабыз. Бизде борбордук аппараттын тїзїмїндє атайында бєлїм тїзїлдї. Ошондой эле райондук башкармалыктарда тиешелїї комиссияларды тїздїк. Алардын негизги милдети — профилак№ 147 • 25-сентябрь, 2015-жыл

тикалык иштерди жїргїзїї», - деди ал. Осмоновдун айтымында, бул жылы Салык кызматынын кызматкерлери коррупциялык кєрїнїштєрдї єзїлєрї аныкташты. «Биз укук коргоо органдарына материалдарды єткєрїп бердик. Мурда практикада мындай болгон эмес. Колдонулган чаралар жыйынтык берип жатат. 2012жылы 45 кылмыш козголгон. 2013-жылы алардын саны 30 болсо, 2014-жылы 15 болгон. 2015-жылдын 8 айында 9 кылмыш иш козголду», - деди ал.

*** Ìåêåäå òåáåëåíäèäå ºëãºíäºð 450äºí àøòû *** Ä¿éíºäº 700 ìè¢äåí àøóóí êûç-êåëèí àáàêòà *** Åâðîáèðèìäèê êà÷êûíäàðãà áèð ìèëëèàðä åâðî áºëºò *** Éåìåíäå æàíêå÷òè ÷àáóóëóíàí 25êå ÷óêóë êèøè ºëä¿ *** Èðàêòà "êàðà òóìîîãî" êàáûëãàíäàð êºáºé¿¿äº

ШАЙЛООНУН ШААНИСИ

АЛДАНЫП КЕЛДИК, БУЛ ЖОЛУ АЛДАНБАЙЛЫ, ЭЛДИН ДОБУШУН САТЫП АЛГАНДАР, МАМЛЕКЕТТИН ЖЕРИН ДА, ЭЛИН ДА, КЫЗЫКЧЫЛЫГЫН ДА САТААРЫН ЭСТЕН ЧЫГАРБАЙЛЫ! Жогорку Кеўештин 6-чакырылышынын депутаттарын шайлоо кїнїнє саналуу гана кїндєр калды. Канчалык бул кїнгє жакындаган сайын ага катышып аткан саясый партиялардын їгїт иштери кїчєп барат. Албетте, мыйзамдуу багыт менен бараткан їгїт иштеринде маселе жок. Тилекке каршы айрым саясый партиялардын єкїлдєрї шайлоочулардын добушун арзыбаган акчага сатып алууну кєздєп жатышкандарында кеп болууда. Маселен, азыркы тапта саясый партиялар жер-жерлерди кыдырып эл менен жолугушууларды уюштуруп жїрєт. Ырчы-чоорчулардын коштоосунда барып, элди кєбїрєєк єзїнє тартуу аракетин жасагандары да бар. Бул да албетте мыйзамдуу эле кєрїнїш. Бирок ошол бекер концерттерге дагы элди акча менен чакырып барып жатышкандарын кандай тїшїнсєк болот? Башка учурларда концерт кєрїш їчїн билет сатып алып, акча корото турган болсок, шайлоонун їгїт иштери маалында концерт кєрїп келишиў їчїн тескерисинче элге акча берип жатканы єзїнчє эле тамаша . Ошол элге акча тєлєп берип тартуулаган концерттери менен ал саясый партиялар кандай кадыр-барк табышы мїмкїн? Же элибиз булар концерт кєрїп келгенибиз їчїн да акча беришсе,

кийин иштебей їйдє жамбаштап жатканыбыз їчїн да акча беришет деп ойлоп бизге добуш беришет деген їмїттє болуп жатышабы? Бул їгїт иштери маалында болуп аткан одоно кєрїнїштєрдїн бир єўїтї гана. Экинчи єўїтї андан да кызык. Айрым алыскы райондордун айылдарында шайлоонун шарапаты менен ар бир кєчє гана эмес, їйлєрїнїн эшигинин алдына чейин шагыл тєшєп берип аткан окуялар катталууда. Анан дагы бир їйбїлєдє канча шайлоочу бар экендигин катташып, ар бирине 1000-2000 сомдон таркатып аткан партиялардын єкїлдєрї тууралуу узун сабак кылып айтып жїргєн мекендештерибиз бар. Эми ушул кєрїнїштєрдєн улам биз логиканы ишке киргизип кєрбєйлїбї? Шайлоо маалындагы одоно кєрїнїштєрдїн биринчи єўїтї бекер концерт, же элге акча тєлєп берип тартуулаган концерт тууралуу айталы. Албетте, элдин маанайын ачып коюу жакшы нерсе. Бирок эмнеге шайлоо маалында гана? Мындай бекер концерттерди ошол эле саясый партиялар башка убактарда деле уюштуруп турса болбойбу? Болот болчу. Тилекке каршы алар парламентке келип алгандан кийин жумшак кресло менен кымбат баалуу автоунаа, анан дагы кызмат талаш, папке талаштар ме-

нен алектенип отуруп элди эстеринен чыгарып коет. Ошентип алар дээрлик беш жыл бою парламент отурумдарында «Бекер концерт» тартуулашат. Алардын мындай «концерттеринен» мамлекетибиздин кызыкчылыгы, элибиздин мїдєєсї аткарылып кеткен жери жок. Албетте жакшы иштегендери болду. Бирок азыркы убаданы катыра берип аткандардын кєпчїлїгї акыркы беш жылдык мєєнєттє мамлекет їчїн алгылыктуу иштерди жасай албай тургандыктарын далилдеп коюшпадыбы. Болгону кїпїлдєп сїйлєп, интрига жасап, «бийиктиктен» секирип, кулакка кесме «илип» эле жїрїштї. Ошондо бир элди аралап, «кой элим їчїн бир жарытылуу иш жасай албасам да, маанайларын бир кєтєрїп коеюн» деп ырчы-чоорчуларды чакырып бекер концерт уюштуруп берип коюшкан жок. Демек, биз беш жылда бир эле жолу берип коюучу бекер концерт їчїн, парламентте иштебей эле мушташып-тиштешип, амбициясын тыя албай айкырышкан айымдар менен мырзалардын «шоу-концертин» кєрїїгє добуш беребизби? Экинчи єўїтї боюнча кыскача токтололу, эгерде биз єз добушубузду 2000 сомго сата турган болсок, анда депутаттар бир кїндїк мєєнєтїн бизден 1516 тыйындан сатып алып жаткан болот

экен. Ошондо ким алданып атат? Албетте эл. Алар сиздин добушту бир кїнгє 15 тыйынга баалап сатып алса, аны парламентке барганда мамлекеттин эсебинен миў, миллион эселеп кайтарып алганга далалат жасайт. Добушту сатып алуу жолу менен парламентке барган депутат эч качан мамлекет їчїн иштебей тургандыгын унутпайлы. Эки миў сомду бир жумада жеп бїткєн соў дээрлик беш жыл бою депутаттардын салаўдаган курсактарын карап курсагыбызды тойгуза албайбыз. Ойлонолу, толгонолу! Алданып келдик, бул жолу алданбайлы!

Марс САРИЕВ, саясат таанучу:

Чолпонкул АРАБАЕВ, коомдук ишмер:

Бекбосун БЄРЇБАШОВ, саясат таануучу:

“КИЙИН ОШОЛ АР БИР “МИЎ” СОМДУ МИЛЛИОН СОМ КЫЛЫП ЧЫГАРЫП АЛАБЫЗ ДЕП ОЙЛОП ЖАТЫШАТ”

“МЕН ДОБУШТАРДЫ САТЫП АЛУУГА КАРШЫМЫН”

“ЧЫНДАП ЭЛЕ АВАНС БЕРИП ЖАТКАНЫ АНЫКТАЛСА, ШАЙЛООГО БАРУУ УКУГУНАН АЖЫРАТУУ ЗАРЫЛ”

- Айрым партиялар 4-октябрдагы парламенттик шайлоодо добуштарды сатып алууга аракет кылып жатканы байкалууда. Сиз мындай кєрїнїштї кандай баалайт элеўиз? - Азыр элдин социалдык деўгээли таптакыр акча албай шайлоо єткєрїїгє мїмкїнчїлїгї жок. Ошондой шарттан айрым партиялар пайдаланып атат. Эгерде эл тыйылса да учурдагы саясатчылар акча сунуштап элдин маанайын єзгєртїп шайлоонун шаўын бузууга аракет кылышат. Азыр кээ бир партиялар ар бир жаранды миў сомдон сатып алабыз деп кєлєкєдє тон бычып олтурат. Кийин ошол ар бир миў сомду миллион сом кылып чыгарып алабыз деп пландашат. Албетте ушундай максаттагы депутаттар элдин ишеничин актап, єлкєнї алдыга карай жылдырат деп эч ким айта албайт. - Коомду мындай моралдык туруксуздукка їйрєткєн ошол саясатчылардан эмне жакшылыкты кїтїїгє болот? - Алардан эч кандай жакшылык кїтїїгє болбойт. Болгону депутат болуп мамлекеттин камсыздандыруусунда эч кандай муктаждык жок жашайбыз деп аракет кылганы. Мисалы мен аларга ишенбейм. Акча менен элди сатып алып кайра элдин акчасына жашашат. Ошондуктан баарысы эмес, такыр эле бийлик їчїн жанын берїїгє даяр партиялар элди тїрє кыдырып тоодой убаларды берїїдє. Биз бул жолду эволюциялык жол менен кєрїшїбїз керек эле. Андан башка жолубуз жок. Элдин шайлоо боюнча кєз карашы ушундай жол менен калыптанып, 10 жылдан соў таптакыр башкача єўїттє шайлоолор єткєрїлїп калат.

- Чолпонкул мырза, кээ бир партиялар добуштарды сатып алууга кам урууда. Акчанын кїчї менен парламентке келген партиялар элди жыргатат деп ишенесизби? - Добуш сатып алуу буга чейинки шайлоолордо колдонулуп келген ыкма. Биз мындан кетишибиз керек. Шайлоо канчалык таза єтсє парламентке келген депутаттардын сапаты да жогору болуп єлкє келечегине да жакшы. Ошон їчїн мен добуштарды сатып алууга каршымын. Бул маселени тереўирээк айтканда адамдын шайлоого болгон укугу керт башындагы укук. Аны эч качан сатууга, кїрєєгє коюуга болбойт. Тактап айтканда добуштарды сатууга болбойт. Ал эми акчанын кїчї менен парламентке келген партиялар деле элди жарытпайт. Мындан сырткары, добуштарды сатып алууга миллондорду коротуп бирок, шайлоодон єтпєй калган партиялар сєзсїз чыр чыгарууга барышы ыктымал. Анткени, алардын акчасы кетип ичи тызылдап кїйєт. Ошондуктан добуштарды сатып алуу эч качан жакшылыкка алып келбейт. - Негизи мыйзамда добуштарды сатып алууга тыюу салынган. БШК мындай кєрїнїштєргє кєз жумуп келгендей. Эгер кайсы бир партиянын добуштарды сатып алууга болгон аракети ашкере болсо аларды шайлоодон четтетсе болобу? Негизи добуш сатып алуунун єзї мыйзамсыз. Эгер партиялардын мындай аракети ачыкка чыкса аларга БШК сєзсїз чара кєрїшї керек. Ансыз кантип таза шайлоо єтсїн. Президент деле эл менен жолукканда бийлик таза шайлоо єткєрїїгє болгон аракетин жасаганын айтып “подкупко” каршы сїйлєбєдїбї. Ошондуктан мындай кєрїнїшкє жол бербешибиз керек.

- Айрым партиялар 4-октябрдагы парла менттик шайлоодо добуштарды сатып алууга аракет кылып жатканы айтылууда. Добуштарды сатып алуу менен келген партиялар элдин кызыкчылыгы їчїн иштейт деп ишенесизби? - Бул мезгилге чейин добуш сатып алган партиялар элге кызмат кылганын кєргєнїбїз жок жана кызмат кылуусу мїмкїн эмес. Єз кїчтєрїнє ишенбей, акчанын кїчї менен келген партиядан жакшылык кїтїп болбойт. Азыр акча менен добуш сатып алуу єнєкєткє айланган сыяктуу. Себеби єткєн шайлоолордо да акча таратуу болгон. Акча менен мандатка келген адам акча жасайын деп парламентке келет. Биз аларга алданбашыбыз керек. - Шайлоого катышып жаткан айрым капчыктуу партиялар шайлоочуларга азыртадан эле аванс берип жаткан экен. Негизи мыйзамда добуш сатып алууга тыюу салынган. БШК мындай кєрїнїшкє кандай чара кєрсє болот? - Буга чейин БШК чара кєрїптїр дегенди угуп да, кєрє да элекмин. Бул маселе соттор тарабынан каралууга тийиш. БШК эскертїї гана берсе керек. Чындап эле аванс берип жатканы аныкталса, шайлоого баруу укугунан ажыратуу зарыл. Анткени коррупцияга элди суугарып жатышат. Дамир ЭСЕНГУЛОВ № 147 • 25-сентябрь, 2015-жыл

ЖЕТИ АТАЎДЫ БИЛЕСИЎБИ?

«АТА МЕКЕН» ПАРТИЯСЫНЫН КЫРГЫЗГА КАСТЫГЫ, ЖЕ МАНАСТЫН УРПАКТАРЫНА КУЛАК КАГЫШ! Єлкєдєгї саясий кырдаалга ташка тамга баскандай таасын баа берип, оў-терисин тайманбай айта келген Сабыр Муканбетов башкалар менен бир катар 20 жылдан ашык мезгилден бери кашыктап жыйган кадыр-баркын чємїчтєп тєгє турган кадам жасай баштаган «Ата мекен» партиясынын лидери Є.Текебаевдин терс «жїрїштєрїн» дагы ачык айтып чыкты. Шайлоо алдында партияны партия кылгандар тїртїндї болуп, ага акчалуу качкан-тозгондор толуп, Є.Текебаевдин «тазабыз, принципиалдуубуз» дегендери жел сєз экенин айгинелеп салды дегиче болбой, ошол эле «Азия news» гезити (20-август, 2015) саясий чайкоочулардын кєсємї болчу єкїлї Каныбек Иманалиев «Ата Мекендеги» ордун 200 миў долларга сатып алганын кыйытып салды. «Жел жїрбєсє, чєп башы кыймылдабайт» дегендей, болбосо буга чейин 8 партиянын короосуна кирип, аларды курутуп чыккан К.Иманалиев «Ата Мекендин» алдыўкы сабына кайсы албан эмгеги їчїн илинип калды деген суроо єзїнєн єзї коюлуп турат. Тилинен башка берекеси жок, калпты-чынды койгулаштырып, безилдеп сїйлєгєндї тири шумдуктай єздєштїргєн К.Иманалиев саясий чайкоочу гана эмес кыргыз элинин, анын сыймыгы «Манастын» да душманы болуп эсептелерин Є. Текебаев билеби-жокпу-айта албайбыз, балким, билип ту-

руп ушу ишке барып жатабы - аны да айтыш кыйын! Бирок экинчи божомол чындыкка жакын болуш керек, анткени Є.Текебаев кантсе да, кеўири маалыматтуу киши эмеспи – кантип эле К.Иманалиевдин жайсаўчылардын анабашы экендигин билбей калсын! «Билген эмесмин» десе да ишенсек болчудай. Себеби Є.Текебаев кыргыз тилинин, каада-салтынын, тарыхынын тагдырына кїйїп-бышмак тїгїл, бир саам назар салып, кызыгып кєргєн жан эмес. «Манасты» болсо, оозуна да албайт. Тили, салты, тарыхы, «Манасы» жок «кыргыздар» кєп болуп, «Ата Мекенге» шатырата добуш берип турса, анын кєўїл жай, чечекейи чеч болорун эчак эле тїшїнїїбїз керек эле. Бирок, бїгїнкї алакєєдєн, айкєл кыргыздар таттуу сєздєргє эреркеп, тез алданып, кабат-кабат убадаларды берип, шайланар алдында чїштєдєй аппак болуп чыга келген «баягыларга» тез ишенет. Биздин шорубуз да ушунда окшойт. Бул жагдайды мыкты билген Є.Текебаев ушундан улам эшик эмес, тешиктен кирген жайсаўчыга «Ата-Мекендин» тєрїнєн орун берип, эркелетип отурат. Ал эми анын эркеси К.Иманалиев 15 жылдан бери генийлер Сагымбай менен Саякбай бизге жеткирген улуу «Манасты» талкалап, жунгар-калмакчыл рухка сугарып, ал аркылуу бїткїл кыргызды мазактап келген жайсаўчылардын анабашы, координатору экендиги жумурай журтка белгилїї. Алар єзїнчє уюшкан топ, секта денгелине жетип, четтен келген акчага кутуруп, ээн жердин бєрїсїндєй жер чапчыгандарына Є.Текебаев сындуу билеги кїчтїї кємїскє колдоочу турганда таўкалып деле кереги жок экен. (Балким, К.Иманалиев Калмыкиядан,

саентология жана мунисттер борборлорунан келген жашыл акчалар менен Є.Текебаевдин «кєзїн ачып» койгондур?!). Канткен кїндє да, кыргыздын бул Кєзкамандарын бакандай, тажрыйбалуу саясатчы Є.Текебаев кантип, эмнеге колдоп, калкалап жїрєт деген суроо калкып турат. Муну биз сурабасак да, бир кїнї «Манасты» аздектеген эл сурап коюшу ыктымал. Анткени «Манасты» бирде кымбаттап, бирде арзандап турган бензин менен электрге, аткарылбасы айдан ачык убадаларга кыргыз эли алмаштыра койбойт. Алар – кїнїмдїк оокат, «Манас» - элибиз їчїн тїбєлїк дєєлєт. Андан да кызыгы Є.Текебаев депутаттыкка талапкерлердин тизмесине єтє кїжїрмєн жайсаўчылардан дагы экєєнї кошкону бул иш кокустук эмес экенине ого бетер ишендирет. Алтынбек Карамолдоев жана Акылбек Тїмєнбаев деген К.Иманалиевдин нойондору бул партияда эшек такалап жїрїшкєн жок да. Кайран гана К.Иманалиев бул жерде да шилекейин чачыратып, єзїлєрїнє кєўїлї тїз Є.Текебаевди оўой эле кєндїргєн кєрїнєт. (Бирок бизге бул тизме толук эместей сезилет. Бїбїмариям аттуу кєзї ачык аферист катын менен калмак чоро Їмєт уулу Жайсаўдын «тирїї» арбагын депутаттыкка талапкерлер катары буларга жанаша койгондо «Ата Мекендин» тизмеси кєркїнє чыга тїшмєк экен). Ал эми Кєзкаман менен Кєкчєгєздєргє кучагын кенен жайган «Ата Мекен» партиясына єзїн нукура кыргызмын, Манастын урпагымын деген атуулдар жана дегеле кыргызды «Манасы» менен кошо урматтаган бардык адамдар дагы эле добуш беришеби, дагы эле ооз кєптїрмє сєздєргє, жа-

лакор жана калп убадаларга жетеленип кетеби – бул чоў маселе! Єтє чоў маселе! Чындык ушул – Є.Текебаев «Манастын» душмандары менен кучакташып калгандан кийин, биз анын партиясына каршы добуш беришибиз керек! «Кыргыз» деген сыймыктуу элибиздин атызаты, «Манас» деген жїрєктєгї дєєлєт бизди ушуга аргасыз кылат. Ушундан улам «Манасты», ал аркылуу бїтїндєй кыргызды мазак кылып келген К.Иманалиевге, ал тєрїндє отурган «Ата Мекен» партиясына кайсы бетибиз менен добуш беребиз» деген чоў соболду ар бир шайлоочунун алдына койгубуз келет! Кайрылууга кол койгондор: «Апрель Элим Кыргызстан» коомунун атынан – Шейшекеев Д. Кыргыз Эл жаштар кеўеши – Айталиев Б. Элдик революцияны коргоо кыймылы – Єскєнов М. Т.Тургуналиев – коомдук ишмер А.Ємїрканов – Кыргыз эл акыны Акын-жазуучулар: Т.Мамеев, Т.Иматов, Т.Нурманбетов К.Даутов – КР маданиятына эмгек сиўирген ишмер Илимдер академиясынын, ЖОЖдордун доценттери жана профессорлору: С.Алахан, О.Сооронов, Г.Орозова, М.Садыров, К.Абакиров, Н.Турдубаева, Б.Баймырзаев, М.Сатыбеков, С.Исаева, А.Сыдыков, А.Медетов, Ж.Уразова, Ж.Бейшеева, С.Сагидаева, С.Эшалиев, С.Жекшен кызы, М.Далбаева ж.б.

АТА-ЖУРТУЎ КЫЙЫН КЇНГЄ КАБЫЛГАНДА, АР БИР УУЛУЎ АЙЛАНСЫН ЧАГЫЛГАНГА! Жакында боло турган парламенттик шайлоонун таза єтїї деўгээли єткєн шайлоолордон айырмаланабы? Таза шайлоо болобу? –деген суроого, бары бир добуштан таза шайлоо болбостугун айтып кейип, 25 жылдан бери таза шайлоо болбогон, эртеў болуп калат беле? – деген ойлорун айтып келишет. Бул тууралуу жаштарыбыз: “Шайлоого барсак да, барбасак да баягы эле жеп – ичкичтер єтїшєт. Шайлоого барып, кезекте тургандан кєрє, їйдє оокатыўды кыла бергениў туура, - деп айткандар да аз эмес. Ушуга окшогон пикирлерди угуп, Кыргызстандын келечеги болгон жаштарыбыздын эмитеден єз келечегине кайдыгер караганы заманыўды курутат. Анан эмне кылмак эле? Шайлоо таза єтєт деп коюп, єздєрї каалаган, акчасы кєптєрдї єткєрїп жатса, добуштарды сатып жатса, жаштардын деле айласы кеткенинен ошол сєздєрдї айтууга мажбур болуп жатышат № 147 • 25-сентябрь, 2015-жыл

да. Балким ошол биздин менталитет кээ бир жаман ниет, пейилибизге жараша айткан сєздєрїбїзгє ылайык Кудайда оозубузга салып жаткандыр. Ошого ылайык 25 жылдан бери бїгїнкї кїнгє чейин «Кыргызстаным» эмес «курсагым», -деп жїргєн адамдар бизди башкарып тураттыр. Ооба, ошондой єз камын ойлогон саясатчылардын айынан бїгїнкї кїндєгї экономика жана социалдык тармактардагы абалыбыз оор. Буга ким кїнєєлїї? Деген суроону койсок, тереў кєзкарашта айланып келип эле бул биз карапайым эл, їйїндє оокат кылып жаткан, эмне болсо ошол болсун деген адамдарыбыз кїнєєлїї! Улуу ойчул таалимчи Ф.Гулен: “Бир мамлекеттин келечегин кєрєм десеў анын жаштарын кара”-дейт. Жаштар бир эле мамлекеттин келечеги эмес, биз жаш муун бїгїнкї кїндїн да башкы мазмунубуз. Биз бїгїнкї жаман пейлибизди оўдобосок, эртеўки кїнїбїз да, мындан аркы шайлообузда мурда кандай болуп келсе ошондой болуп калышы мїмкїн. Эртеўки

кїнї їйдє жатып же шайлоо кїнї эшикке чыгып бир партияга 2000-3000 сомго добушубузду сатсак, Кыргызстандын келечегин сатып жана утурумдук тамак менен дагы 5 жылга кыйналган мамлекетте жашап калабыз. Келечекте жакшы Мамлекетти эртеўки кїндє тарбиялуу жана билими чоў жаштарыбыз барышына умтулуп, коомубуздун оўолушуна аракеттенип биз алданып добуш сатып жана сатып алуу жаман кыялыбызга барбайлы. Кайсыл жаш муун бїгїн добушун сатса демек эртеў ал бирєєнїн добушун сатып алып барып калат! Келгиле достор, єсїп келе жаткан жаш муун чыныгы Кыргызстандын жакшы келечек тагдырын тандаганга ар бирибиз салым кошолу жана айрыкча тарыхта кала турган шайлоо кїндєрї биздин келечеке канчалык маанилїї экенин, эртеўки мекенчилдигибизди кєрїшкєндє, алардын 3000 сомуна караганда биздин эгемендїї Кыргызстан маанилїї жана кымбат экенин, 5 жылдан кийинки шайлообуз єзгєчє толугу менен таза жана

чоўдордун шайлоодо элге кылган акча мамилелерин єзгєртєт деп єз курсагын ойлогон чоўдорго билдирели. Келгиле достор, ата-энелер, биз їйдє жатпай, ар бирибиз шайлоо кїнї єзїбїзгє жарык жол тандайлы жана бизден кийинки єсє турган муунга їлгї болуп, тура идеологияны їйрєтєлї! Уланбек ЭРГЕШОВ, Ала-Тоо Ататїрк университеттинин студенти

САЛИМБАЙ БАЙБАЧА "САЛАМ ДУБАЙ" ЖОЛДОГОНБУ? Ñàëèìáàé áàéáà÷à äåãåí àò ìåíåí áåëãèë¿¿ ºçáåêñòàíäûê àâòîðèòåò Êûðãûçñòàíäàãû ºçáåê òåêò¿¿ ýëåêòîðàòêà òààñèð ýòèï, øàéëîîãî áàðàòêàí ñàÿñèé ïàðòèÿëàðäûí áèðèí êîëäîîãî àëûøû ì¿ìê¿íä¿ã¿ àéòûëóóäà. Áóë òóóðàëóó “Ìàéäàí” ãåçèòè ºç¿í¿í èøåíèìä¿¿ áóëàêòàðûíà òàÿíûï æàçûï ÷ûêòû. Àíäà ºçáåê èøêåðè Ñàëèìáàé Àáäóâàëèåâäèí èøåíèìä¿¿ àäàìû Êûðãûçñòàíãà ó÷óï êåëèï, Ûñûê-Êºëäºã¿ ýñ àëóó æàéëàðûíûí áèðèíäå ºçáåê äèàñïîðàñûíûí ºê¿ëäºð¿ æàíà “Êûðãûçñòàí” ïàðòèÿñûíûí ëèäåðëåðè ìåíåí æàøûðóóí æîëóãóøêàíû áàÿíäàëãàí. “Êûðãûçñòàí” ñàÿñèé ïàðòèÿñûíûí áîðáîðäóê øòàáû áóë ìààëûìàòòû øàéëîîíóí àëäûíäàãû íåãèçñèç êàðàëîî êàòàðû ÷åòêå êàêòû.

СЫР КАТКАН “АВИАРЕЙС” “Майдандын” маалыматы боюнча, 20-август кїнї Ташкент-Бишкек аба каттамы менен Шомурод Шофайзиев деген єзбек жараны учуп келген. Ал Єзбекстандагы кримчєйрєнїн аталыгы жана таасирдїї ишкер Салимбай Абдувалиевдин ишенимдїї адамы катары белгилїї. Анда Шомурод Шофайзиев 23-августта Ысык-Кєлдєгї эс алуу жайларынын биринде “Кыргызстан” партиясынын жетекчилери жана єзбек диаспорасынын єкїлдєрї менен жолугушканы белгиленген. Бул жашыруун жолугушууга партиянын лидерлери Шаршенбек Абдыкеримов, Азиз Турсунбаев жана Ахматжан Рахимов баштаган саясий топ катышканы кєрсєтїлгєн. Жолугушууда єзбекстандык конок Салимбай байбачанын “Кыргызстан” партиясын колдоо тууралуу “салам дубайын” жолдогону белгиленген. “Майдан” гезитинин баш редактору Нургазы Анаркулов бул маалымат ишенимдїї булактан алынганына токтолду:

- Биз бир материал жазардын алдында болушунча тактаганга аракет кылабыз. Башында редакцияга ишенимдїї булактан ошондой маа-

лымат тїштї. Анан биз аны дагы кайра тактап, анын чын-бышыгын карап туруп жарыяладык. Ошол ишенимдїї булак берген маалымат боюнча, Ташкент-Бишкек рейси менен келген Салимбай байбачанын ишенимдїї єкїлїнїн биздин бир бакыйган партиянын жетекчилери менен жолукканы кызыгуу жаратты. Мына ошол жашыруун жыйында ал партияны колдоону уюштуруу маселеси кєтєрїлгєн экен. Биз эми бул тууралуу коомчулук билїїгє тийиш деген максат менен колдо бар материалды бышыктап туруп жарыяладык.

БАЙЛАНЫШТАРДЫН БАШАТЫ КАЯКТА? "Кыргызстан" партиясын негиздеген Шаршенбек Абдыкеримовдун “Аю” корпорациясы июнь окуясы боюнча сыртынан соттолгон Иномжан Абдирасуловго караштуу Оштогу “Эргеш - Ата” компаниясына ээлик кылганы жакында ачыкка чыккан. Партиянын тизмесинде экинчи болуп катталган парламенттин мурдагы вице-спикери Азиз Турсунбаев болсо июнь окуясы боюнча шектелгендердин дагы бири Жалолиддин Саллохуддинов менен ишкер єнєктєш болгону белгилїї. Азиз Турсунбаев 2005-жылга чейин Єзбекстандан жер семирткич ташыган Саллохуддиновго караштуу “Ошкрастекст” компаниясынын жетекчи орун басары болгон. Башкы прокуратура буга чейин Жалолиддин Саллохуддинов менен Иномжан Абдирасуловдун Ташкентте баш калкалап жїргєнїн маалымдаган. Улуттук коопсуздук маселеси боюнча эксперт Талант Раззаков бул ишкер байланыштар тереў иликтєєнї талап кыларын белгиледи:

- Салимбай байбача Єзбекстандагы кылмыш дїйнєсїн жана ишкер чєйрєнї калчаган адам ка та ры таа н ы л га н . Эми анын таасири бир эле Єзбекстанда эмес, Кыргызстанда да бар. Ошол ада мдын ишенимдїї єкїлї бул жакка келип, кайсы бир партияны колдоо тууралуу жолугушууга катышканы єтє чоў тынчсызданууну жарата турган маселе. Анткени бизде кылмыштуу жана иш-

Єзбекстандык кримтєбєл Салимбай Абдувалиев кер байланыштар єз ара чиеленишип отуруп, аралашып калган. Анан мына ошонун жыйынтыгы бизге карата сырткы таасирди кїчєтїп отурат. Бул жерде аныгына жетип туруп, катуу чара кєрїї зарыл. Мындай оюндардын аягы эмне менен бїткєнї бардыгыбызга маалым.

“КЫРГЫЗСТАН” ПАРТИЯСЫ ЧЕТКЕ КАГАТ Ошол эле кезде “Кыргызстан” саясий партиясынын борбордук штабы “Майдан” гезитинде жарыяланган материалды чындыкка коошпогон маалымат катары четке какты. Штаб башчысы Канат Турганбековпартиянын жетекчилиги чет элдик єкїлдєр менен жашыруун жолугушууларды єткєрбєйт деп так кесе жооп берди:

- Биз сиздер айтан Салимбай байбача, Шомурод дегендерди керек болсо тааныбайт экенбиз. Биздин партиянын жетекчилери аларды тааныбаса кантип жолугушат? Биздин партиянын башчылары бирєєлєр менен эч кандай жашыруун жолугушууларды єткєргєн эмес жана єткєрбєйт дагы. Партиянын негиздєєчїсї Шаршенбек Аб-

дыкеримов учурда Ош менен Баткенде эл менен жолугушуп жїрєт. Анан эми гезиттер ойлоп таап эле ар нерсени жаза беришет да. Бул партиянын тизмесинде партиянын негиздєєчїсї Шаршенбек Абдыкеримовдун алдында 57-орунда катталган мурдагы Кара-Суунун мэри Ахматжан Рахимов коомчулукка “Ахмат палван” деген ат менен белгилїї. Гезитке жарыяланган маалыматта ал дагы мына ошол жашыруун жолугушууга катышы бар лидерлердин бири катары сыпатталган. Ахматжан Рахимов Салимбай байбачанын аталган партияны колдогону тууралуу маалыматты мындайча жокко чыгарды:

- Мына ошол єзбекстандык адамдар келип, биздин партияга кантип колдоо уюштура алат? Президент Каримов алардын бул жакка ошондой максат менен келгенин билсе эмне болорун билесизби? Мїмкїн эми жайында алар єздєрїнїн иши менен Кєлгє келип, эс алып кеткендир. Алар жєн эле бул жакка конокко келсе деле биз менен байланыштыра берген туура эмес да.

“АБУ-САХИЙГЕ” БАЙЛАНГАН “ТЇЙЇНДЄР”

Интернет желесинде Єзбекстандагы ишкердик “империясынын” кємїскє кожоюну жана криминалдык чєйрєнїн таасирдїї аталыгы катары мїнєздєлгєн Салимбай Абдувалиевдин Кыргызстан менен байланышы тууралуу кєп маалыматтар чыккан. Айрыкча анын Кытайдан Єзбекстанга Кыргызстан аркылуу жїк ташыган “Абу Сахий” компаниясын калкалаганы айтылып жїрєт. Ага чейин “Абу Сахий” компаниясы президент Каримовдун кенже кызы Лола Каримовага караштуу экени интернетке жарыяланган. Бул фирманын Кыргызстандагы єкїлї болуп иштеген Жыргалбек Калмаматов дагы учурда “Кыргызстан” партиясынын тизмесинде бешинчи орунда шайлоого баратат. Жыргалбек Калмаматов “Абу-Сахийдеги” ишин мурда эле тапшырып бергенин билдирди:

- “Абу-Сахий” деген фирманы мен тєрт жыл мурун эле єткєрїп бергем. Бїгїнкї кїндє мурда бажы терминалында иштеген жигит аны иштетип жатат. Тєрт жылдан бери ал фирма менен менин байланышым жок. Азыр ал ишкана Алмаз дегендин фирмасы. Талдоочулардын баамында, мына ошентип бизнес-єнєктєштїктїн негизинде куралган мындай ишкер байланыштардын жыйынтыгы саясий тилектештик менен коштолууда.

№ 147 • 25-сентябрь, 2015-жыл

БИЙ МАЕК

Биз бут тосууларга жыгыла бербейбиз дан ыраазымын. Кичинекей бийчи кыздарым бар 3-18 жашка чейинки , ошолор азыр чоў сахнага бийлеп чыгып жатышат. Менин жетишкендигим ушул болсо керек деп ойлойм. Мындан тышкары Октябр айларында Астанага барып келебиз деген пландар бар эле, бирок Астанада суук тїшїп калганына байланыштуу азырынча белгисиз болуп жатат, келерки жума белгилїї болот деп турабыз, дагы кошумчалай кетсем 2016-жылдын март айларында Турцияга барганга келишим тїзїп жатабыз.

КАНАТБЕКОВА Назгїл, жетекчиси:

à Íàçã¿ë Àòû: Êàíàòáåêîâ íà îâ Êàíàòáåê ìàé 1991 æûë Òóóëãàí æûëû: 7, òàìàê æàñîî Õîááèñè: áèéëºº ãû: òàìàê Æàêòûðãàí òàìà ûëãàáàéò ì ºç¿¢º èøåí Óðààíû: àð äàéû ñàãûí àòûíäàãû Ó÷óðäà: Æ.Áàëà èíñòèòóòóíóí ûê ÊÓÓíóí þðèäèêàë áèé òîáóíóí ð” æà “À , ìè ëè ãà ìó æåòåê÷èñè

- Алгачкы маегибизди “Ажар” бий тобунун тарыхынан баштасак, эмне себептен “Ажар”, кантип жана кайда пайда болгон? - Биздин “Ажар” тобу 2012-жылдын 1-май айында тїзїлїп ачылган. Алгач бий тобубузду ачып жатканда алты кыз элек. Мен, Гїлназ Айдай, Айпери, Алина, Алиман деген кыздар эле. Баарыбыз сулуулар сынагына катышып баарыбыз номинацияларга жеткенбиз. Ошол кыздар биригип группанын атын “Ажар” деп койдук. Ажарлуу, сулуу кыздар деген маанини тїшїндїрєт. - Группанын эў татаал жана жеўил учурлары? - Эў татаал учур башында болду, биз № 147 • 25-сентябрь, 2015-жыл

- Бир топтун жетекчиси болуу кандай? - Кєпчїлїктїн оюнда группа ачуу оўой дешет. Бирок ар бир иштин єзїнє таандык оорчулугу бар. оўой жумуш бул жашоодо болбосо керек. Албетте, єзїў сїйїп жїргєн ишиў менен алектенсеў да ал дагы кєнгєнчє оор болот. Группадагы кыздар менен Єздєрїнїн бийге иштеш да оўой эмес. ийилчээги, ттары Анткени, алардын ар болгон талан аган ал ч ан биринин мїнєзї ар к ен ен м жана улуу н башка, жигити меды р та аш аш ж п, ж нен урушуп кетсе ышына таты уурдап, к ал н ду н уу м кусун уй н да келбей коет, тї н ди нткан жигиттер ктєрїн багы з, алар алардын жїрїмє їр ж н ды алар десеўи р де м и туруму ошолорк ер ” жаш бийчил ардан куралган “Ажар дун баарын кєзд , ы уу к л ар Ажарлуу Таланттуу, ажптєгєн тєрїп жїрїїнїн, . бу то ер л и є н, к бийч бирдей мамиле группаны тїзїп ыкты билге з иштерин м жарата алган “Ажар” є кылуу оор болот , бийлегенге зал ди р те к си и чи ийгил бунун жетек экен. таппай жїрдїк. бийчилер то а Назгїл жана Айлабыз кеткенКанатбеков асымбекова - Жаш, бийлейм де университеттербийчи кыз К бизде деген кы здарга дин жер тєлєєлєрїнГїлназ кеўешиўиз? конокто. дє, мектептерде, чынын айтсам аябай кыйналып зал - Ар дайым талыкпай эмтаппай жїргєндє филармониягек кылуу керек. Бийчи болом нын чекесинде да бийлеген учурлар ба- десе талыкпас эмгек керектелет. Аны їчїн шыбыздан єттї. Кийин кудайымдын буй- алар бийлегенди жактырып, бийди жанругу менен Локоматив спорт комплексин дарынан да жакшы кєрїш керек. Эгер таап, бий менен алектенип баштадык. сїйїп иштеп, аракет кылса, албетте, ал Ошол залдан баштап биздин башыбыздан эў мыкты бийчи боло алат. “Аракет кылєткєн кыйынчылык кїндєрїбїз акталып саў-берекет” дегендей ардайым талыкпай алдыдагы оор сыноолорго стимул болуп эмгектене беришсин. берди. Жалпылап айта кетсем бир жылдай кыйналдык. Ушул учурдан пайдала- Касымбекова Гїлназ, бийчи: нып єзїмдїн кыздарыма ыраазычылыгымды билдире кетет элем. Башыбыздан - Бийчиликтен эмнени таптыєткєн кыйынчылык, оор кїндєрдє бийди ўыз? Эмнени жоготтуўуз? таштап кетпей, чыдап, бирге болуп, кол- Бийчиликтен мен эў алгач эле дендоо кєрсєткєндєрїнє рахматымды айтам. соолук таптым десем болот, ар дайым єзїўдї жеўил сезип, маанайыў да кєтєрїўкї жїрєт, єзїмдї келбеттїї, дене тїзїлїшїмдї тїз алып жїргєндї, элге жагыныш їчїн же болбосо шоу бизнес їчїн эмес єзїмє тийиштїї, кыздарга тийиштїї болгон нерселерди таптым десем болот. Ал эми, жоготконум деле жок, болгону зыяны кєптєгєн бут тосуулар, кєрє албагандар кєбєйєт экен. Бирок, биз бут тосууларга жыгыла бербейбиз.

- Сиз кайсыл суроого жооп бергиўиз келет? Бирок сизге бербейт? -Мага берилген суроолордун арасынан эмнеге жетиштиўиз деген суроого жооп бергим келет. - Анда андай суроону биз сизге берелик, кандай ийгиликтерге жеттиўиздер? - Чоў рахмат, ийгиликтеримди айта кетсем эки жолу “Сейтекте” жеке концертибизди бердик, ал концертибизге кєрїїчїлєр кєп келип, аншлаг менен єттї. Мен єзїм жаш болсом да чоў хореграфтар мени мактап, мага жардам беришкен, ошого аб-

- Бут тосуулар болот деп калдыўыз, кандай бут тосуулар? - Азыр ырчылардай да бийчилерибиз абдан кєп болуп калган. Алардын сапатынан саны кєп, бийлей алабы жокпу, айтор кимдин телеканалдарда тааныштары болсо, ошолор эле бийлеп калышты. Мындан тышкары “таланттуу кишини дайым кєрє албастык кууп жїрєт” дегендей кєрє албастык да болот экен. Аларды айтпай эле коелу. - Бийчилик талантыўызды канча жашыўызда байкадыўыз? - Бийге шыгым бар экенин кеч билдим, кєптєгєн бийчи кыздар 3-4 жашынан эле єз таланттарын байкап, бий менен машыга башташат экен. А мен єзїмдїн бийге болгон шыгымды кеч байкап калып, бийчилер дїйнєсїнє кеч кадам шилтеп кал-

дым. Жалпылап айта кетсем бийчилик чєйрєсїндє бийлегениме 5-6 жыл болду.

- Бийлеп жатып, бийден тажаган учурлар болду беле? - Буга чейин эки группада бийлеп чыктым. Биринчи группадан чыккандан кийин, бийлебей эле койсомбу деген ойлор болду. Анан єзїбїз группа тїзїп, элге кызмат кылууну чечтик. Себеби, бийди таштай албайт экенбиз. Анткени, бийлеп кєнїп калган киши бийди кечип кете албайт экен. - Азыркы учурда сизди кайгырткан, жана кубандырган нерсе? - Аябай кайгырткан нерсе деле жок, кудайга шїгїр, болгону жогоруда айткандай бийчилер абдан кєп, жакшы бийлеген кыздар тойлордо гана бийлеп, ал эми таанышы барлар концерт, теле каналдарда бийлеп калышты. Ал эми кубандырган нерсе єзїм сїйгєн, бий менен алектенип жїргєнїм, бул менин экинчи кесибим болуп калды, биринчи кесибим медик, учурда эконом факта окуп жатам. - Бийдин кайсыл тїрї пайдалуу? - Бийлерди бєлїп айта албаймын бул пайдалуу же тигил пайдалуу деп. Анткени, ар биринде эле денелериў, булчуўдарыў баары кыймылдайт, тердеп шлактар да чыгат, ашыкча салмактар кетет, пайдасы абдан кєп десем болот. - “Кыз кишинин барар жери кїйє” дейт го, кийин жолдошуўуз їй-бїлєнї же бийди десе эмне дейт элеўиз? -Бийлеп берем деп алдайм да (кїлїп), тамаша турмушка чыккандан кийин бийлебейт болушум керек. анткени айымдарга биринчи орунда їй-бїлєлїк бакыт. Эгер кїйєєм бийлей бер деп мага уруксат бере турган болсо, балдарыма таалим-тарбия бергенге убактым болуп турса албетте єзїўдїн сїйгєн кесибиўден баш тарта албайсыў го.

îâà Ã¿ëíàç Àòû: Êàñûìáåê à âí êî Åñåíáå -ìàðò 1994 æûë Òóóëãàí æûëû: 14 , ôóòáîë Õîááèñè: áèéëºº óó îê îéíîî, êèòåï ãû: òàìàê Æàêòûðãàí òàìà ûëãàáàéò ì àëäûãà Óðààíû: àð äàéû óìòóëóó ñàãûí àòûíäàãû Ó÷óðäà: Æ.Áàëà ôàêóëüòåòèíäå à ÊÓÓíóí ýêîíîìèêé òîáóíóí îêóéò, “Àæàð” áè áèé÷èñè

- Бизге келип маек куруп бергениўиздер їчїн чоў рахмат. Алдыдагы иштериўиздерге албаналбан ийгиликтерди каалайбыз. Бактыяр КЫДЫРАЛИЕВ

МЕКЕНЧИЛ МЫРЗА

“Келечегибизди кенедей тыйын їчїн сатууну токтотолу”

Дїйшєн Ирсалиев мырза Кочкор районун кыдырып, Кочкор элин партиянын программасы менен тааныштырып гана тим болбостон шайлоочулардын кєйгєйлєрїн уга алды «Эгерде кайсы бир партиядан чыккан талапкер єз чєнтєгїнєн акча чыгарып жолго асфальт тєшєп берсе, бул жалган сєз. Булар шайлоонун убагы келгенде ар кайсыны жасадык деп жатат. Бирок андай эмес. Мунун баарын мамлекет жасап жатат. Жолдорду, мектептерди мамлекет жасап жатат. Азыркы келаткан партиялар мамлекеттин ырыскысын жеп, эми силерге чачып, силерди сатып алып жатат. Алган акчаўар кїнїмдїк. Бирок алар 5 жыл бою єз кызыкчылыгы їчїн иштейт. Ошого сиздерден бирден бир суранаарым алданбагылачы, келечегибизди кенедей тыйын їчїн сатууну токтотолу» – деди Дїйшєн Ирсалиев. Кочкор району-

на караштуу Семиз Бел айылынын шайлоочулары менен жолугушуу учурунда суроолор берилип, Семиз Бел айылында бала бакчасынын жоктугу да айтылды. Андан сырткары жаштарга спорт зал керектигин шайлоочулар айтышты. Дїйшєн Ирсалиев єз кезегинде колунан келген жардамын аябаарын айтып кетти.

“МАДАНИЯТТЫ ЄНЇКТЇРЇЇГЄ ТИЙИШТЇЇ КАДАМДАР ТАШТАЛАТ” Маданият кызматкери Кара Тоо айылындагы жарактан чыгып калганына кєп болгон маданият їйїнїн кайра жаўыртылышына кємєк кєрсєтїїсїн суранып, Дїй-

шєн Исмаиловичке кайрылганда, Дїйшєн мырза маданият їйїн курууга жардам болоорун айтты. «Маданият бул элдин салты, їрп-адаты болуп эсептелет. Ошондуктан, маданиятты єнїктїрїї їчїн тиешелїї кадамдар ташталат», – деди.

“МАМЛЕКЕТТИН ЫРЫСКЫСЫНА КОЛУН САЛГАН АДАМ ЭМЕСМИН” СДПК партиясынан Жогорку Кеўештин депутаттыгына талапкер Дїйшєн Ирсалиев Кочкор районунун Теўдик айылындагы шайлоочулары менен жолугушуп, алардын кєйгєйїн угуп, єзїнїн кылаа турган милдеттерин айтып берди. “Канчалаган хандар єткєн Кочкор жергесинин эр азамат уул кыздарынын учу кур эмес. Бир гана мисал мына ушул Тендик айылынан чыккан Т. Усубалиев менен сыймыктансак болот. Тендик эли кыраакы, чыгаан уулдарды тарбиялап келген. Бул шайлоодо да єзїўїздєрдїн чыгаан уулдарыўар їчїн татыктуу добуш берет деп ойлойм. Мен эл уулумун, эртеўки кїнї силер менен эле болом. Мен эч качан мамлекеттин ырыскысына колум салган адам эмесмин. Сиздерди ишендирип кетет элем. Сиздердин жїзїўїздєрдї жер каратпайм. Кїнїмдїк тыйын їчїн ар намысыўыздарды сатпаўыздар!” – дейт Дїйшєн Ирсалиев.

“МАМЛЕКЕТТИН ЄНЇГЇП КЕЛЕ ЖАТКАН БАГЫТЫН БУЗУП АЛБАЙЛЫ” Андан аркы жолушгушларын Кочкор районунун Исакеев айылындагы шайлоочулары менен жолугушту. Исакеев айылынын тургундары менен болгон жолугушууда буларды айтты: «Бєлїнгєндї бєрї жейт деген сыўары эгерде биз бєлїнїп отурсак биздин эле коўшу єлкєлєр бизди бєлїп кетет. Азыркы учурда канчалаган улуттар эгемен мамлекети жок ар кайсы мамлекетте баш калкалап жїрєт. Эгерде азыркы саясатчылар элдин эртеўин ойлонсо биримдиктїї иш алып бармак. Мамлекеттин бїтїндїгї керек болсо келе-

чек їчїн туура добуш берїї керек. Бетеге кетет – бел калат, бектер кетип – эл калат деген сыўары туура тандоо кылуу керек. Буга чейин эки Ажо мамлекетти сазга салып, баса берди. Эми бул жолкусун да туура эмес тандоо кылып мамлекеттин єнїгїп келе жаткан багытын бузуп албайлы».

"БИЗ БУЮРСА СИЗДЕРДИН ЇМЇТЇЎЇЗДЄРДЇ АКТАЙБЫЗ" Ошол эле кїнї кечкее маал Кочкор районунун Кара-Суу айылындагы шайлоочулары менен жолугушту. Жолугушууда ар кандай маселелер, айыл кєйгєйї боюнча сїйлєшїп, шайлоочулардын кєбї єздєрїн тизмеден таппай жаткандыктарын жана айыл жаштарына спорт залынын жоктугун айтышты. Єз кезегинде Дїйшєн мырза шайлоочулардын тизмеси боюнча айыл єкмєт тарабынан такталаарын жана спорт залдын курулуусуна жардам берээрин айтты. Д. Ирсалиев: «Азыркы учур Кыргызстан їчїн эў бир єнїгїїгє кадамын таштаган учур. Биз эў биринчи кезекте “Датка Кемин” чордону аркылуу электр энергия тармагынан кєз карандыздыкты алдык, экинчиден, тышкы саясатыбызды ирээтке келтирдик. Буга мисал Президентибиз А. Атамбаев араб мамлекеттери менен алака тїзїп, бїгїнкї кїндє алардын элчиликтери Кыргызстанда єз ишмердиктерин аткарып жатат. Ошону менен бирге Кыргызстандын аймагын тагыраак айтканда Тїндїк-Тїштїк альтернативдик жолу курулуп жатат. Бул иштерди аткаруу менен элдин аз да болсо бейпил жашоосуна шарт тїзїп жатабыз. Эми биз бул жасалган кадамдарды токтотпостон алга жылдыруу керек. Ошого мамлекеттин Президенти аткарып жаткан ишин дагы улантышы їчїн СДПК партиясына добуш бериўиздер. Биз буюрса сиздердин їмїтїўїздєрдї актайбыз»

“ЛЕНИН ЗАВОДУ КАЙРА ИШКЕ КИРГИЗИЛИП, 1200 ЖУМУШ ОРДУ ТЇЗЇЛДЇ” Эртеси Кочкор районундагы Кара Кїнгєй айылынын тургундары менен жолугушуу єттї. Шайлоочулар менен жолугушуу учурунда Д. Ирсалиев: «Кыргызстан єнїккєн мамлекеттердин катарына кирїїгє толук 100� мїмкїнчїлїгї бар. Биздин жердештерибиз башка мамлекеттерге барып иштеп жатышат. Биз буюрса аларды жумуш орундары менен камсыздап єз єлкєбїздє эмгек кылууга шарт тїзїп беришибиз керек. Буга чейин Ленин заводу СССР убагында 30 миў жумуш орду менен камсыз кылып келген. Кийин аны талап-тоноп,

калганын мамлекетке кайтарып, азыркы тапта 1200 жумуш орду тїзїлдї. Ошону менен бирге дїйнє жїзїнє “Калашников” автоматынын огун чыгарып жатат. Буга чейинки менчиктештирилип кеткен 100дєн ашык бала бакчаларды мамлекеттин балансына кайтарып алдык. Мындайынан алып келгенде мамлекетибиздин потенциалы кїчтїї єнїгїп кетїїгє жана элибизди туруктуу айлык маянасы жогору жумуш менен камсыздоодо. Биз, СДПК партиясы ушул маселени чечебиз, жердештерибиз сыртка, башка єлкєгє барып иштебей, єзїбїз їчїн, єзїбїздїн мамлекет їчїн эмгек кылышат»

“СДПК ПАРТИЯСЫ МАМЛЕКЕТТИН ТЫНЧТЫГЫ ЇЧЇН АРАКЕТ КЫЛЫП КЕЛГЕН, КЫЛА БЕРМЕКЧИ” Эгерде мамлекеттин бїтїндїгї керек

болсо добушту туура тандап добуш бериўиздер. Азыркы келе жаткан партиялар «акча берем, тигини кыйратам», – дегенине алданбайлы. Дїйнєлїк эксперттердин баамында Кыргызстан єнїгїп келаткан мамлекет болуп кошулду. Мунун баары Президентибиздин эмгеги. Бизге эми эмне керек? Туруктуу мамлекет керек. Акыркы жылдарда коррупция менен кїрєшїї кїч алып, мамлекет ырыскысын жегендер соттолуп мыйзам чегинде жазаланып жатат. Эми да бизге ишеним болсо биз дагы да болсо бул ишти улантабыз. СДПК партиясы ушул убака чейин мамлекеттин тынчтыгы їчїн аракет кылып келген, аракет кыла бермекчи. Бизге ишеним кылсаўыздар бирге жоопкерчиличти алабыз. Мен сиздер менен чогуу жїрєм, сиздерди уят кылбайбыз. Уруу-уруу, тїндїк-тїштїк болуп бєлїнбєй мамлекеттин келечеги їчїн туура добуш бериўиздер! Кыргызстандын жаштарынын, биздин балдарыбыздын келечегин бир кїндїк тыйынга сатканга жол бербейли! Сталбек уулу Эсенбек, 4-курстун студенти

№ 147 • 25-сентябрь, 2015-жыл

ТЕЛЕЖЇЗ

Кубан АТАБЕКОВ, спорт кабарчысы:

АСКЕР АДАМЫ БОЛУУНУ КЫЯЛДАНЧУМУН Áèð ãàíà êûðãûç ñïîðòóí ÷àãûëòûðáàé, ÷åò ºëêºí¿í ñïîðòóí ÷àãûëäûðûï, Êûðãûç òåëåâèäåíèåñèíäå ñïîðò æààòûíà ºç ê¿éºðìàíäàðûí êºáºéò¿ï, ñïîðòòó æà¢û íóêêà êºòºðãºí Êóáàí Àòàáåêîâäó êèìäåð ãàíà òààíûáàéò. Êóáàí ìûðçàíûí æ¿ç¿íºí òààíûáàãàíäàð ¿í¿íºí òààíûøñà êåðåê. ªç èøèí òàê áèëãåí, êºï÷¿ë¿êò¿í àëêûøûíà òàòûãàí Êóáàí Àòàáåêîâ áèçäå êîíîêòî. - Кубан мырза, балалыгыўыздын бал татыган учуру кайда жана кандай єткєн? - Туулган жерим Жумгал районунун Чаек кыштагы, єскєн жерим Сокулук районунун Октябрь айылы. Шоктук, оюнкараак мїнєзїм бар эле, бирок атамдын талабы боюнча окууну эстен чыгарчу эмесмин. Їч кесипти бирдей алып жїргєн атам, алты жашымда шар окуганга, шахмат ойногонго їйрєтїп, апам илем деген килемдин ордуна жер шарынын саясий чоў картасын тагып берген. Дал ошол картанын алдында дїйнє жїзї тууралуу кептер курулуп, єлкєлєрдїн аталышы менен таанышып отуруп билимибиздин кеўдиги єскєн экен (азыркы интернетке кирген сыяктуу болоор эле). 1-класска барганымда мугалимибиз Жыпариза Тєрєканова эжебиз, бул бала гезитти шыр окуйт экен деп 2-класска которуу сунушун кийирген, кийинчерээк классынан чыгаргысы келген жокпу, айтор єзїмдїн классымда эле калып калдым. Эжейим менден сабак сурабастан дїйнє жїзїндє кандай жаўылыктар болуп жаткандыгын сураар эле. Апам мектеп китепканасында иштеген жылдарында география, тарых жана адабият сабактарын алдын ала окуп койчумун. Спорттук оюндарга аябай жакын єсїп, єзїбїздєн жогорку класстагыларды футбол, баскетбол мелдештеринде утуп алчубуз.

- Кичинекей Кубан келечекте кайсы кесиптин ээси болгонду самачу эле? - Кичинемде аскер адамы болуу тууралуу кыялданганым эсте. Буга ошол кездеги согуш тууралуу кинолордун кєптїгїнєн болсо керек. - Мектепте кайсы сабакты берилип окудуўуз? - 6-классымда борбордогу №5-мектепке сыноодон єтїп, кабыл алынганымда тєбєм кєккє жете сїйїнгєм. Физика сабагына басым жасалган класста окуп, кудум ЖОЖ до окугандай єзїбїздї алып жїрєєр элек. Шахмат боюнча мектептин 2-тактасы болдум, 1-тактада КР эки жолку чемпиону М.Турпанов ойноочу. Командалык жаатта Бишкек шаарынын чемпиону болгон жайыбыз бар. - Студенттик кїндєрїўїз да башкалардыкындай кызыктуу № 147 • 25-сентябрь, 2015-жыл

окуяларга бай болсо керек?.. - 1993-ж. Кыргыз Техникалык Университеттин Энергетика факультетине єтїп, 1999-ж. Магистратурасын кошо аяктадым. Эркин кїрєш жана шахмат боюнча университеттин курамасында туруп универсиада оюндарында намыс талашчумун. Англис тилин студенттик мезгилде єздєштїрїп алганым учурда аябай пайдасы тийип жїрєт. Сулуу кыздарды сыртынан жактырчумун, бирок сїйїп калуу деген болгон жок. - Спортту сїйїїчїлєр їчїн мыкты мїмкїнчїлїк тїзїп, спорттук берїїлєрдї алып барасыз. Журналисттик кесипке кандайча аралашып калгансыз? - Студенттик кезде Мыктыбек Арстанбек уюштурган “5х5” интеллектуалдык кєрсєтїїсїндє катышкан ЖОЖдордун командасын утуп, баш байгени жеўип алганбыз. 80� туура жоопту бергенгеби, М.Арстанбек телеге келбейсиўби деп калды. Окуумду улашым керек деп макул болгон эмесмин, кийинчерээк бир эсе турмуштук баалуулуктар алмашып, экинчиси адам єзїнїн жєндємдїїлїгїн издейби айтор 2000ж. тобокел деп М.Арстанбектин тобуна

даярдануу.

болоор эле. Бир эсе кыймыл, экинчиси мелдештерге

- Кыргыз спортчуларынан кимди сыйлайсыз? - Бар жєндємїн кыргыз спортуна арнап тим болбостон адамдык асыл сапаттарды да ала жїргєн спортчуларга бєтєнчє урматтоо жаралат экен. Ал эми, бир жагынан таў калтырып, экинчи жагынан сыймыктантканы – Канатбек Бегалиев. - Алдыда сизден дагы кандай жакшы саамалыктарды кїтсєк болот? - Чоў спортто жакшы накыл кеп бар, “туруктуулук –чеберчиликтин белгиси” деген. Анын сыўары буга чейинки долбоорлорду токтотуп койбой, тиешелїї деўгээлде уюштуруп, жїзєгє ашырып туруу маанилїїдєй. Жаўы саамалыктарды жасаш керек, ал їчїн эргїї зарыл, ал эми эргїї бул эмгек менен гана келчї нерсе кєрїнєт.

аралашып ушул кїнгє чейин теледен чыга албай келе жатабыз. Ал эми, алгачкы жеке долбоорум “1200 секунд спорт тууралуу” кєрсєтїїсїнїн эфирге чыгып калуусуна ошол кездеги аппарат жетекчиси, Дїйшєн Исмаилович Ирсалиевдин салымы абдан чоў. Айрым жетекчилер теледолбоорду жактырбай койгон учурда, ал киши жоопкерчиликти єзїнє алган жайы бар. Адегенде кесибимдин алмашып кеткенине атамдын ичи чыкпай жїрдї, акыры ал жактан кетпесиме кєзї жеткен соў батасын берген эле.

- Єзїўїз спорттун кайсы тїрї менен машыгасыз? - Азыркы мезгилде їстєл тениси менен кєбїрєєк алпурушуп келем, себеби кичинебизде їйдє бир эмес эки їстєл тениси

- Їй-бїлєєўїз туурасында айта кетсеўиз? - Атам-Шамшыбек, апам-Кїлїкан эмгектин ардагерлери, эки бир тууганым менен айылда турушат. Жубайым Элиза, билим берїї тармагында иштейт. Арууке жана Албан аттуу уул-кызыбызды тарбиялап келебиз. - Жаш жаўы чыгып келе жаткан журналисттердин єсїї деўгээлине кандай

баа берээр элеўиз? - Барынан татаалы бул туура баа бере билїї, чынын айтайын акыркы убакта мени журналистика эмес эле ишти уюштура билїї сапаттары барлар кызыктырып жаткандай. - Єзїўїздїн устатыўыз ким? - Айкын тїрдє тигил же бул деп айтуу кыйыныраак, бирок ар кимден аз-аздан алып жїрїп отуруп акыры жыйынтыкка келесиў, эў башкысы єзїмдїн кетирген жаўылыштыктарым деп айтаар элем. - Журналисттердин кєбї саясатка кетип жатышат. Сизди да келечекте саясат майданында кєрє алабызбы? - Эў негизгиси жасап жаткан ишиўден ыракат алуу, кишини 20 жашында сезими, 30 да таланты, 40 да акылы башкарат экен. Саясат бул от сыяктуу, єтє жакын барсаў кїйїп кетесиў, алыстасаў їшїп каласыў дегендей, башта бул тууралуу ойлонуп кєрбєптїрмїн. Качан аткарган ишимден канагат албай баштасам, балким бул жаатта дагы ойлонуп кєрєєрбїз. Эгер аралаша турган болсок, татыктууларга жол ачуу, жалпыга баштапкы акыйкаттык абалды тїзїїнї каалаган топту тандамакмын.

МУГАЛИМДЕР КЇНЇНЄ КАРАТА

ДЇЙНЄЛЇК ПЕДАГОГИКАНЫН АТАСЫ

Дїйнєлїк педагогикадагы жылдызы жарык жанган улуу инсандардын бири чех элинин кулуну, педагог-гуманист Ян Амос Коменский болуп эсептелет. Бул акылман адам азыркы билим берїї системасынын єзєгїн тїзїп кеткендердин кєч башында турат десем аша чапкандык болбос. Педагог катары єзїнїн ак эмгеги менен дїйнєнїн тарых китебинде, анын ичинен элге билим берїї беттеринде алтын тамгалар менен жазылып калды. Менин оюмча ар бир педагог, ар бир мугалим бул инсан туурасында азыноолак болсо дагы маалыматтарга ээ болууга тийиш. Ошондуктан мугалимдер кїнїн утурлай, Я. А. Коменскийдин ємїр жолу, жасаган эмгектери туурасында жазып кетїїнї туура кєрдїм. Ян Амос Коменский 1592-жылы 28-мартта Чехия мамлекетинин Нивница шаарчасында жарык дїйнєгє келген. Ата-энеси жогорку билимдїї эмес, жєнєкєй адамдардын катарын толукташкан. Болочок педагог 12 жашка чыкканда, башына адам кєтєрє алгыс кайгы тїшїп, чума оорусунан атасы, апасы жана эки бир тууганы каза болуп калышат. Ал эми єзї алысыраак эжесинин колунда тарбияланган. Мектеп босогосун аттап, аны ийгиликтїї аяктаган соў 1611-жылы Герборн университетине тапшырат. Ушул эле жылы диний

кєз караштарга ылайык чокунтуу жєрєлгєсї (крещение) болуп, жаўы ысым – Амос экинчи атына ээ болот. Окуусун андан ары улантып, ошол мезгилдин абройлуу Гедельберг университетине тапшырат. Мына ушул окуу жайда окуп жїргєн мезгилинде чыгармачылыгынын алгачкы кадамдарын баштап, «Бардык нерселердин театры» («Театр всех вещей») деген оригиналдуу энциклопедиясын жазып чыгат. 1627-жылы кєптєгєн тажрыйбаларды топтоп алуу менен жалпы билим берїїнїн теориясы туурасындагы эмгегин жаратууга киришет. Туура беш жылдан кийин, ал эмгегин «Дидактика» деген аталышта чех тилинде басып чыгарып, ал эми 1638-жылы жазган китебин кайрадан иштеп чыгып, кєптєгєн толуктоолорду киргизип, латын тилине которуп «Улуу дидактика» деген ат менен окурмандарына сунуштаган. Бул эмгек Я. А. Коменскийдин эмгек жолундагы эў чоў жетишкендиги болуп саналат. Себеби, мына ушул эмгеги окумуштууга улуулукту, абройлуулукту алып келген. Бїгїнкї кїндє дагы «Улуу дидактика» єз сынынан кетпей, дїйнєнї єзгєртїп, аны башка нукка бурган китептердин катарынан орун алып, арадан канча жылдар єтсє дагы, маани-маўызын жоготпой келе жатат. Бул єз учурунда улуу ойчулдун тапкычтыгы, келечекти кєрє билгендигинен кабар берет. Я. А. Коменский «Улуу дидактика» эмгегинде окутуунун жалпы теориясындагы кєптєгєн суроолордун тегерегинде ой жїгїртїп, аларга теориялык жана практикалык негизде, тереў талкулоо менен жооп бергенге аракет кылган. Китеп, башка эмгектерден айырмаланып, бир нече бєлїктєрдєн турган киришїї менен башталат. Биринчи бєлїгї дидактиканын коомго тийгизген жакшы жактарына, экинчи бєлїгї жалпы окурмандарга, ал эми їчїнчї бєлїгї жогорку постто турган (єкмєт башчылары, чиркєє башчылары, ректорлор ж. б.) адамдарга кайрылууга арналган. Кийинки главаларында окутуунун жалпы принциптери кенен берилген. Андан ары барактаган болсок, автор кийинки сєзїн мектеп дисциплиналары, мектептин тїзїлї-

шї, мектепке чейинки тарбия, тилдик билим берїїлєр (эне тили жана башка тилдер) туурасында улаган. Ал эми китептин акыркы главасын Я. А. Коменский єздїк идеяларды, ойлорду жашоодо ишке ашыруунун шарттарын, жолдорун теориялык жана практикалык жактан кєрсєтїп берїїгє арнаган. Ошондой эле автор китебин аяктап жатып, педагогика жалпы илим, аны тек гана окутуучулар, мугалимдер гана билбестен, ата-энелер дагы билїїгє тийиш, ошондо гана натыйжалуу тарбия жана билим берїї процесси жемишин бере тургандыгын баса белгилеп кеткен. «Ар бир бала туура тарбия жана билим алгандан кийин гана бакубат жана єнїккєн єлкєнї тїзє алабыз, ал эми бул їчїн албетте баарыбызга ийкемдїї, тїшїнїктїї болгон педагогика керек…» дейт автор. «Педагогиканын атасынын» ємїрїнїн ар бир жылында удаасы менен баа жеткис эмгектери жарык кєрїп турган. Алсак, «Тилдерге ачык эшик», «Астрономия», «Физика» жана дїйнєдє биринчи жолу їй-бїлєлїк тарбиялоого арналган «Эне мектеби» («Материнская школа») китептери. Я. А. Коменский «пансофия» деген аталыштагы философиясынын иштеп чыгуунун жана жайылтуунун їстїндє кєп аракеттерди жасаган. Пансофия – баарына бардыгын окуп-їйрєтїї деген багыттагы агым болуп, инсанды єнїктїрїїнїн комплекстїї ыкмаларын камтыган. Бул идея европа окумуштууларынын дагы кызыгууларын арттырып, айрым сынчылардын талаштартыштарын жараткан. Я. А. Коменский коомчулукка педагог, калктын мугалими гана эмес, саясий чєйрєгє аралашкан инсан катары да маалым. Дегеним, Англия менен Нидерландия аянычтуу согуш башташканда, улуу ойчулдун даанышмандыгы жана дїйнєлїк аброю чоў таасир этип, Я. А. Коменскийдин катышуусунда чоў жыйын болуп, окумуштуунун маўыздуу, адилеттїї сєздєрїнєн кийин, каршылашып жатышкан эки тарап тынчтык келишимине кол коюшкан. Улуу педагог тїзгєн мектептердин башка мектептерден болгон єзгєчєлїгї окутуунун

системалуулугунда эле. Окутуу процессинде дайыма системалуулук орун алышы керек, болбосо окуучунун алган билимдери эч натыйжа бербейт деп санаган Я. А. Коменский. Ал кєрсєткєн ыкма боюнча мугалим окуучуга билим берїї учурунда фактыдан жыйынтыкка, мисалдардан эрежелерге, конкреттїїлїктєн абстрактуулукка, жеўилден татаалга, жалпыдан жеке тїргє єтїшї керек. Мына ушундай єўїттєгї системалуулук орун алганда ар бир окуучунун аў сезиминде тїшїнїктєр туура калыптанып, мугалимдин берген билими эффективдїї болот. Я. А. Коменскийдин эмгектеринин кєпчїлїгїндє мугалим жєнїндє тїрдїї, маўыздуу ой толгоолор берилген. Жада калса анын «Пампедия» деген эмгегинин бир главасы толук мугалимдерге арналган. Я. А. Коменский: «Мугалим деген педагогикалык чеберчиликке ээ болгон, єз ишин чексиз сїйгєн, чыгармачыл, окуучулардын єз алдынча єй жїгїртїїсїн, билимге болгон кызыгуусун єстїргєн, окуучулардан коомго пайдалуу адамдарды тарбиялап чыгарган инсан, эмгекчил жана билимдїї адамдын їлгїсї болууга тийиш» деп жазып кеткен. Улуу ойчул ємїрїнїн акырына чейин єзїнїн илимий чыгармачылыгын токтоткон эмес. Анын акыркы эмгектерин атайын жардамчылары жазып берген. Я. А. Коменскийдин доорунан бери 4 кылымга жакын убакыт єтсє дагы, дїйнє эли Я. А. Коменскийди педагогика илиминин негиздєєчїсї, атасы катары таанып, сыйлап келишет. Анын теориялык жана практикалык табылгалары єз баркын, наркын жоготпой дїйнєлїк заманбап окутуунун теорияларынын єзєгїн тїзїп келе жатат. Жогорудагы кыскача анализдеп єткєн эмгектерин билбеген кїндє дагы, унутуп калган кїндє дагы Я. А. Коменскийдин билим берїї системасына киргизип кеткен класстык сабак, кєрсєтмєлїї окутуу ыкмасы, эне тилде окутуунун артыкчылыгы, танапис, каникул, чейректерге бєлїп окутуу, мектеп сабактарынын жїгїртмєсї (раписание) ж. б. єўдїї табылгалары коомдун, анын ичинен мугалимдердин ээсинен кетпейт болуш керек.

КЫРГЫЗ ПЕДАГОГИКАСЫНЫН ЖАРЫК ЖЫЛДЫЗЫ ЭЛЕ…

Кєзї єткєн адам туурасында «тек гана жакшы сєздєр айтылат, же эчтеке айтылбайт» деп коёт эмеспи.

Бирок, кыргыз педагогикасынын, этнопедагогикасынын кєрїнїктїї єкїлдєрїнїн бири Сабыр агай туурасында кєзї тирїї кезинде дагы санаалаштарынан, кесиптештеринен, ошондой эле жєнєкєй элдерден да жылуу сєздєрдї, кїчтїї педагог экендиги туурасында кєп укканым бар эле. Шум ажал арабыздан алып кеткенине 1 жылдын жїзї болуп калса дагы, агайдын орду толбой, жакындарынын, жєнєкєй мугалимдердин жїрєктєрїндєгї так али да болсо айыга элек экендиги баарыбызга маалым. Сабыр Иптарович Иптаров 1956-жылы 20-ноябрда Нарын областына караштуу Кочкор районунун Кара-Суу айылында жарык дїйнєгє келген. Мектепти ийгиликтїї аяктаган соў, борборубуздагы Кыргыз мамлекеттик университетинин (азыркы Ж. Баласагын

атындагы КУУ) филология факультетине тапшырып, аны 1979-жылы артыкчылык диплому менен аяктаган. Студент болуп жїргєн кезинен тартып эле ар тїрдїї талкууларда маанилїї ойлорду айтып, проблемалуу жагдайларды кєрє гана билбестен, аны чече да билген таланттуу балдардын катарын толуктаган. Сабыр Иптарович єзїнїн алгачкы эмгек жолун Кыргыз ССРинин Жогорку Советинин Президиумунун иш башкармалыгында улук кеўешчи жана протоколдук бєлїмдїн башчысы болуп иштєє менен баштаган. Ал эми ємїрїн кєп жылдарын азыркы Кыргыз Билим берїї академиясында (КББА) кенже илимий кызматкерден тарта, Этнопедагогика бєлїмїнїн жетекчиси, Мугалимдердин кесиптик чеберчилигин жогорулатуу жана кайра даярдоо борборунун директору, Билим берїї программаларын жана технологияларын интеграциялоо бєлїмїнїн башчысы, Мониторинг жана баалоо лабораториясынын башчысы кызмат орундарында ак кызматын єтєп келген. КББАнын тїптєлїшї, анын заманбап талапка ылайык єнїгїшїндє Сабыр агайдын кошуп кеткен салымы аз эмес. Башкасын айтпаганда дагы, мугалимдердин кесиптик чеберчилигин жогорулатуудагы сиўирген эмгегин унутта калтырууга болбойт. Бїгїнкї кїндє агайдан билим алып, єздєрїнїн кесиптик чеберчиликтерин жогорулатышкан мугалимдер, агайды кїчтїї педагог, мыкты методист жана адамкерчилиги жогору болгон инсан катары эскерип келишет. Сабыр агай учурдун проблемалуу жагдайларынын їстїндє иштєє, аны чечїї їчїн болгон кїч-акылын жумшоо боюнча алдына киши салбаган окумуштуу эле. Дегеним, билим берїї процессиндеги эў оор жагдай болгон «баалоо» маселесине, улуттун улуулугун сактап калуу їчїн этнопедагогиканын зарылчылыгына кенен токтолуп, бир катар алгылыктуу иштерди жасап кетти. Бул багыттагы окуу китептеринин, окуу колдонмолорунун жарык кєрїшїндє єзї жооптуу редакторлук, рецензенттик кызматтарды аркалап келген.

Сабыр Иптаровичтин Адеп сабагы туурасындагы эмгектери єзїнчє бир тема, єзїнчє бир глава. Жєнєкєй сєз менен айтканда агай Адеп сабагынын негиздєєчїсї болгон. Бул предмет боюнча жарык кєргєн китептерди рецензиялап, ал эми 9-класс їчїн жазылган «Їй-бїлє» окуу китебинин автору єзї болгон. Китепте бактылуу їй-бїлє куруу, бїгїнкї їй-бїлєєнїн кєйгєйлєрї, їй-бїлєдєгї тарбия єндїї олуттуу темалар тереў берилген. Китепти барактап чыккан окурман автордун бул эмгекти жазууда адамдарды, алардын мїнєздєрїн єтє кылдат изилдеп чыккандыгына кїбє болот. Чыгармачылыгын жалпылап алып караганда тємєнкїдєй кєрсєткїчтєргє кабылган болобуз: 200 дєй илимий эмгектин, анын ичинен 17 илимий-педагогикалык жана окуу куралдарынын автору, 9 билим берїї концепцияларын жана стандарттарын, орто мектептер жана жогорку окуу жайлар їчїн 7 окуу программасын иштеп чыккан. Ал эми 2001жылы жарык кєргєн «Кыргыз педагогикасы» энциклопедиялык китептин редакциялык кеўешинин мїчєсї, авторлорунун бири болгон. Бул эмгектер бїгїнкї кїндє билим берїї процессинде ийгиликтїї колдонулуп келе жатат. Сабыр Иптаровичти уникалдуу адам деп да атоого болот. Аны коомчулук тек гана педагог, тилчи катары гана эмес, мыкты сїрєтчї, мыкты жаратман катары дагы жакшы билет. Мындай алып караганда педагогикалык багыттагы адам менен сїрєтчїнїн ортосунда опол тоодой эле айрыма бар экени байкалат. Бирок, Сабыр агайыбыз бул эки чыгармачылыкты айкалыштырып, єзїндє бирге алып жїргєн. Дегеним, Кыргыз Республикасынын мамлекеттик туусунун авторлорунун бири жана Бишкек шаарынын гербинин автору болушу эле. Албетте, сын-пикири жок иш болбойт демекчи, туубузга карата ар кандай карама-каршы пикирлер айтылып, аны алмаштыруу жєнїндє дагы сєздєр болбой койгон жок. Бирок, адилет чындык тарапта дегендей, Сабыр агай чиймелеп кеткен туу-

буз азаттыктын ураанын чакырып ар бир мекеменин чокусунда желбиреп келе жатат. Ал эми Бишкек шаарыны гербичи – єзїнчє бир оригиналдуу живопись. Жєнєкєй эле караган кєзгє жагымдуу кєрїнїп турат. Ал эми талдап карай турган болсон, бул эн белги аркылуу борборубуздун жїзїн, кеў пейилдїїлїктї, айкєлдїїлїктї, жакшы жашоонун жышаанын кєрє алабыз. Менин жеке чыгармачылыгыма дагы Сабыр агайдын тийгизген таасирлери кєп болду. Макала жазуунун алдында же макаланы жазып алып, агайдан кеўеш сурап, сын-пикирлерин угуу їчїн дайыма агайга кайрылаар элем. 2013-жылы физика предмети боюнча маселелер жыйнагын тїзїп алып, министрликтин грифин алуу їчїн КББАнын лабораториясына алып бардым. Биринчи лабораториялык кеўешмесинде бир катар оўдоп-тїзєєлєр менен, атын алмаштырууну талап кылышты. Мен дароо бул маселе боюнча Сабыр агайга кайрылдым. Ал колдонмомду бир кїн карап чыгып, ага «Физика боюнча практикалык мазмундагы маселелер» деген аталышты берїїмдї сунуштады. Кудай жалгап агай берген ат менен колдонмом экинчи лабораториялык кеўешмеден, андан соў Окумуштуулар кеўешмесинен ийгиликтїї єтїп жактырылып, бекитилди, ал эми мунун аркасы менен министрликтин дагы грифи буюруп калды. Кєрбєйсїнєрбї, бир кичинекей кеўеши менен менин бїтїндєй бир маселемди чечип берип койду. Албетте, бул Сабыр агайдын кєрє билгичтигинен, улуу илимпоз, мыкты педагог экендигинен кабар берет. Сабыр Иптарович Иптаровдун арабыздан карааны алыстап, кєзї єтїп кетсе дагы, анып жасап кеткен эмгектери, калтырган мурастары кыргыз эли менен бирге миў жылдыктарды карытып, єзї Кыргыз педагогикасынын жарык жанган жылдызы болуп кала бермекчи. ЭМИЛБЕК уулу Айбек, УКГнын ИИ боюнча директорунун орун басары

№ 147 • 25-сентябрь, 2015-жыл

КРИМ ИНФО

ГЕРОЯ СКАНДАЛЬНОГО ВИДЕО ГУВД ЧУЙСКОЙ ОБЛАСТИ ПОДВЕЛИ «ЗОЛОТАЯ МОЛОДЕЖЬ» ВОДВОРИЛИ ИТОГИ ОПЕРАТИВНОГО МЕРОПРИЯТИЯ В СИЗО №1 «АРСЕНАЛ»

Героя скандального видео «Золотая молодежь» водворили в СИЗО №1, сро-

ком на 1 месяц, об этом сообщили в столичной милиции. Напомним, на видеоролике представитель "золотой молодежи" угрожает сотрудникам милиции неким работником Службы собственной безопасности МВД КР по имени Бауржан. Героем этого видео, оказавшим сопротивление сотрудникам милиции, оказался Ринат Букарбаев, 1989 года рождения. Ему предъявлено обвинение по статье "Хулиганство" УК КР. В ГУВД отметили, что неподчинение законным требованиям представителей власти влечет за собой уголовную и административную ответственность.

ШКОЛЬНИКИ УБИЙЦЫ В результате драки, произошедшей в одном из лицеев Бишкека, погиб учащийся. Об этом сообщили в столичной милиции. Как уточняется, 19 сентября в дежурную часть УВД Ленинского района поступило сообщение о том, что учащемуся одного из столичных профессиональных лицеев нанесено ножевое ранение. Следственно-оперативная группа Ленинского УВД на месте происшествия установила, что в лицее проводились соревнования по футболу. Во время игры между учащимся 3-го и 2-го курсов произошла словесная перепалка. По окончании мероприятия молодые люди решили выяснить отношения. В ходе драки 18-летнему учащемуся нанесено ранение в область шеи. Пострадавший на "скорой помощи" был доставлен в больницу №4, где от полученных травм скончался. По данному факту следственным отделом УВД Ленинского района возбужденно уголовное дело по статье "Нанесение тяжкого вреда здоровью, повлекшее смерть потерпевшего" УК КР. В ходе оперативно-розыскных мероприятий оперативники УВД Ленинского района по подозрению в данном преступлении задержали 15-летнего учащегося лицея. В ГУВД отметили, что рассматривается вопрос ответственности работников лицея. В связи со случившейся трагедией Замминистра МВД КР призвал горожан сообщать о всех фактах массового сбора подростков. 22 сентября 2015 года в столичном ГУВД, под председательством заместителя министра внутренних дел Кыргызской Республики Алмазбека Орозалиева, состоялось расширенное совещание инспекции по делам несовершеннолетних ГУВД г. Бишкек, Чуйской области. На обсуждение были вынесены вопросы профилактики преступности детей, борьбы с преступлениями, совершаемыми несовершеннолетними и в отношении несовершеннолетних. В ходе совещания обсуждались проблемы стоящие в каждом конкретном районе столицы и Чуйской области, заслушаны руководители подразделений работающих с детьми. Акцентировано внимание сотрудников на необходимости оперативного реагирования на факты жестокого обращения с детьми, вовлечения их в преступную среду, безразличного отношения родителей к вопросам воспитания и содержания детей. Обеспечение взаимодействия в данной работе сотрудников подразделений по делам несовер№ 147 • 25-сентябрь, 2015-жыл

Подведены итоги комплексного оперативно -профилактического мероприятия «Арсенал» с 9 по 19 сентября 2015 года. В целях профилактики преступлений с использованием оружия, а также выявления и изъятия из незаконного оборота оружия и боеприпасов на территории Чуйской области силами сотрудников милиции ОВД Сокулукского района и Аламудунского района Чуйской области согласно плану проведено оперативнопрофилактическое мероприятие «Арсенал». За весь период проведения мероприятия сотрудники милиции производили досмотр транспорта, проверяли владельцев огнестрельного оружия и предприятия, проводили обход домов, квартир владельцев огнестрельного оружия. Со всеми владельцами оружия проводились разъяснительные беседы по недопущению нарушений, связанных с его хранением и использованием.

Результаты проведенного мероприятия: • Добровольная сдача оружия-7 фактов, из низ гладкоствольное оружье-2, 88• боеприпасов, газовый пистолет-3, гладкоствольный обрез-1,незаконное хранение гладкоствольного оружия-1. В ГУВД Чуйской области отметили, что с начала 2015 года по сегодняшний день по Чуйской области: Добровольно сдали оружия и боеприпасы-180 фактов, из них гладкоствольное оружие-61, охотничье оружие-2,обрез-5, газовый пистолет-15, граната-16, врывчатые вещество-3, боеприпасы-731. Незаконное хранение оружия-47 фактов, их них по 16 фактам возбуждено уголовное дело, где было изъято ПМ-1, Наган-1,гладкоствольное оружие6,газовый пистолет-5, взрывчатые вещества, граната-1, боеприпасы-54.

ПОДРОБНОСТИ УБИЙСТВА 5 ЛЕТНЕГО РЕБЕНКА шеннолетних, участковых уполномоченных милиции, школьных участковых, оперуполномоченных уголовного розыска. Проведению постоянной работа по предупреждению пьянства и наркомании, профилактике противоправного поведения в общественных местах. «Сейчас мы наблюдаем увеличение количества массовых драк среди несовершеннолетних. Сегодня мы должны разобраться в причинах возникновения данных преступных проявлений и найти способы борьбы как с преступлениями совершаемыми несовершеннолетними, так и преступными посягательствами в отношении детей» - обратился к собравшимся Алмазбек Орозалиев. «В профилактике должен быть обеспечен комплексный подход и взаимодействие всех заинтересованных органов, в том числе органов местного самоуправления, к компетенции которых относится разработка программ с учетом потребностей в обеспечении здорового образа жизни детей, их занятости. Необходимо усилить общественный контроль за подростками, призывать горожан к бдительность!!!» - подытожил совещание заместитель министра Алмаз Орозалиев. Уважаемые бишкекчане и гости столицы в целях недопущения антиобщественных проявлений среди несовершеннолетних, предотвращения массовых драк подростков, усиления общественного контроля над действиями детей! Сообщения о готовящихся правонарушениях, случившихся фактах Вы может оставить по телефонам 102 – звонок бесплатный, в дежурных частях территориальных управлений: УВД Октябрьского района 0312 54 41 84, 0312 54 41 16; УВД Ленинского района 0312 35 29 47, 0 312 35 26 05; УВД Первомайского района 0312 56 60 43, 0 312 56 32 48; УВД Свердловского района 0 312 43 32 75, 0 312 43 28 15. Гарантируется полная анонимность!!!

Девятиклассник убил пятилетнего ребенка из-за того, что тот курил сигареты. Об этом сообщили в УВД южной столицы. Как уточняется, 22 сентября с заявлением в милицию обратились родители пятилетнего Баходира Олимжонова, которые сообщили, что их сын пропал. Сотрудники милиции начали розыск ребенка. К поискам были подключены и местные органы управления. Вчера, 23 сентября, среди кукурузного поля было обнаружено тело ребенка. Мальчик был связан скотчем по рукам и ногам, а также ему завязали скотчем рот.В ходе розыскных мероприятий был задержан мальчик, 2000 года рождения, который бросил учебу после девятого класса. Он был доставлен в милицию

вместе отцом, где признался в убийстве малолетнего. В ходе допроса задержанный сообщил, что 22 сентября примерно в 18.00 он увидел своего пятилетнего соседа с сигаретой в руках. В связи с этим припугнул его, что расскажет об этом его родителям. После чего зашел к себе в дом, где взял скотч. Он отвел мальчика на кукурузное поле. На месте он связал руки и ноги ребенка, в это время мальчик начал плакать. Подросток испугавшись, что кто-то услышит плач ребенка, обвязал шею мальчику скотчем и ушел домой. По данному факту возбуждено уголовное дело по статье убийство. Арестованный водворен в ИВС. Следствие продолжается.

ГКНБ СООБЩАЕТ Выявлены факты злоупотребления полномочиями должностными лицами муниципального предприятия «Зеленстрой» мэрии Бишкека АКС ГКНБ КР в ходе проведения оперативно-розыскных мероприятий выявлены факты злоупотребления полномочиями должностными лицами муниципального предприятия «Зеленстрой» мэрии Бишкека при предоставлении в аренду объектов муниципальной собственности. Так, должностными лицами муниципального предприятия «Зеленстрой» в нарушение действующего законодательства были предоставлены в аренду третьим лицам объекты муниципальной собственности (парки, зоны отдыха, питомники и оранжереи). При этом, размеры арендной платы за их использование были существенно занижены, а контроль за поступлением арендных платежей и их дальнейшим перечислением в Управление муниципальной собственности не ведется. По результатам аудиторской про-

верки, проведенной Счётной палатой Кыргызской Республики, общая сумма не поступивших платежей составила 6 млн. 394,7 тыс. сомов. По данному факту Следственным управлением ГКНБ Кыргызской Республики возбуждено уголовное дело по признакам преступлений, предусмотренных статьями 171 (Присвоение или растрата вверенного имущества) и 221 (Злоупотребление полномочиями служащими коммерческих или иных организаций) Уголовного кодекса Кыргызской Республики. Ведется следствие.

Страницу подготовила Карачач ШАКИРОВА

ДАСТОРКОН

БАДЫРАЎДАН ЖАСАЛГАН КЫШКЫ САЛАТТАР! Êûøêòûí ûçãààð ñóóãóíäà ¿éä¿í æûëóó òàáûíäà äààìäóó ñàëàòòû¢ûçäû à÷ûï æýýãåí ºçãº÷º áèð ûðàõàò áîëóøó êåðåê. Ìûíäàé ûðàõàòêà êûøûíäà ýøèêòå ñóóê áàð, ¿é¿¢¿çäº æûëóóëóê áàð àë ýìè äàñòîðêîí áåòèíäå ñàëàòû¢ûç áàðáû? Äàñòîðêîí áåòèíäå ñàëàò áîëóøóí êààëàñà¢ûç àíäà àçûðêû óáàêòàí áàøòàï êûøêû ñàëàòòûí êàìûí êºðº áàøòàøû¢ûç êåðåê. Êûøêû ñàëàòêà êàì êºð¿á¿çä¿ óëàíòà áåðìåê÷èáèç, ºòêºí ñàíûáûçäà ñèëåðãå Èêðà ñàëàò ìåíåí òààíûøòûðûï êåòêåíèáèç ýñè¢èçäå áîëóøó êåðåê. Áóë ñàíûáûçäà ñèëåðäèí íàçàðû¢ûçäàðäû áàäûðà¢äàí æàñàëãàí êûøêû ñàëàòòàð ìåíåí òààíûøòûðûï êåòìåê÷èáèç.

БАДЫРАЎ МЕНЕН ПИЯЗДАН ЖАСАЛГАН САЛАТ КАНДАЙ АЗЫКТАР КЕРЕК? Бадыраў: 2 кг Пияз: 3-4 даана Укроп: 1 боо Уксус (9%дуу): 140 г Шекер: 3 чоў кашык Туз: 1,5 чоў кашык Сарымсак: 3 тишче Єсїмдїк майы: 1 стакан

КАНТИП ЖАСАЛАТ? Бадыраўды таза жууп, 0,5 см калыўдыкта тегерек кылып туурайсыз. Пиязды шакекче кылып туурайсыз. Укропту майдалайсыз. Бул тууралган азыктарды чоў идишке салып, їстїнє калган азыктардын баарын саласыз. Бєлмє температурасына 3 саат коюп коёсуз, бул аралыкта 2-3 жолу аралаштырып коюўуз. Андан кийин отко коюп 3-5 мїнєт, башкача айтканда, бадыраў єзїнїн тїсїн кочкул кылып єзгєрткєнгє чейин кайнатасыз. Эми салатты ысык бойдон бууланган банкаларга куюп оозун бекитип, оодарып туруп жылуу ороп коёсуз.

“КЇН ЖЕЛЕСИ” САЛАТЫ КОРЕЙЧЕ ДАЯРДАЛГАН БАДЫРАЎ КАНДАЙ АЗЫКТАР КЕРЕК?

Бадыраў: 2 кг Помидор: 2 кг Таттуу болгар калемпири: 2 кг Пияз: 6-7 баш Кара тоголок калемпир: ар бир банкага 3 даанадан Сарымсак: ар бир банкага 1 тишчеден Укроп, петрушка: ар бир банкага бир бутакчадан Ирик туз: ар бир банкага 1 чай кашыктан Єсїмдїк майы: ар бир банкага 2 чоў кашыктан Уксус эссенциясы: ар бир банкага 1 чай кашыктан

КАНТИП ЖАСАЛАТ? Жашылчаларды жууп, бадыраўды, болгар калемпирин, пиязды, помидорду 1 см калыўдыкта тегерек кылып туурайсыз. Буларды чоў эмаль идишке салып туз кошуп, акырын аралаштырыўыз. Анан суусу чыкканча 30-40 мїнєт тыныктырып коёсуз. Ага чейин 1 литрлик банкаларды буулап, кургатып коёсуз. Андан кийин ар бир банканын тїбїнє 3 даанадан кара тоголок калемпир, бир бутакчадан укроп менен петрушка жана бир тишчеден сарымсак салып чыгасыз. Алардын їстїнє жашылчаларды ныгыра салып, бєлїнїп чыккан суусун їстїнє куюп коёсуз. Толтурулган банкаларды чоў идиште кайнап жаткан сууга салып 25-30 мїнєт сыртынан кайнатасыз. Єсїмдїк майын ысытып, андан ар бир банкага куюп чыгасыз да, банкаларды дагы 5 мїнєт кайнатасыз. Аягында ар бир банкага 1 чай кашыктан уксус эссенциясын куюп тезинен оозун бекитиўиз. Эми оодарып туруп жылуу ороп коёсуз.

КАНДАЙ АЗЫКТАР КЕРЕК? Бадыраў: 4 кг Сабиз: 1 кг Шекер: 100 г Єсїмдїк майы: 1 стакан Соя соусу: 2 чоў кашык Уксус (9%дуу): 1 стакан Туз: 100 г Сарымсак: 3-4 тишче Корейче сабиз їчїн татымал: 15 г

КАНТИП ЖАСАЛАТ? Сабизди кыргычтан єткєрїп аласыз. Бадыраўдын эки учун алып салып, калган бєлїгїн тєрткє бєлєсїз. Сарымсакты майдалайсыз. Єсїмдїк майына тузду, уксусту, соя соусун, шекерди жана татымалды кошуп аралаштырып маринад жасайсыз. Тууралган азыктарды кошуп аралаштырып, алардын їстїнє бул маринадды куюп 5 саат тыныктырып коёсуз. Даяр болгондо бууланган банкаларга куюп, сыртынан дагы 10 мїнєт кайнатасыз. Андан кийин ооздорун бекитип коёсуз.

№ 147 • 25-сентябрь, 2015-жыл

14 ЖИНДИЛЕР

КЇЛЇП КОЙ тамеки” деп бир эки чаап жибериптир да, экинчисине “карап сагада тамекиби” десе “жо-о-о-ооок бирєє эле болот, экєєбїз чегишебиз” дейт имиш.

Жинди канада бир жинди сууга чєгїп баратса экинчи жинди куткарып калат. Аны кєргєн врачтар сакайыптыр жиндиканадан чыгаралы деп чечим чыгарышат. Чогулуш кылып айталы эрдигин башка жиндилерге сабак болсун дейт башкы врач. Эртеси жиндилерди чогултуп, куткарган жиндиге азаматсыў кечее сен бир адамды єлїмдєн сактап калдыў. Бирок, ал жинди ваннага кирип асынып єлїптїр десе жинди таўкалып “кандайча єлїп калат, мен аны кургасын деп жипке асып койгом” деп жооп бериптир.

БУТЫЛКА

Жинди канадагы жиндилерди врачтар самолет менен алып баратышса жиндилер ысыкта суусап кетишет врачтар жиндилергебирден бутылка лимона тберишет. Бир маалда врачтар жиндилерди карашса жиндилер самолетто жок, бир жинди отуруп тур. Врач тиги жиндинин жанына келип беркилер кана десе жинди минтип айтыптыр “алар бутылка єткєзїп келгенге самолеттон чыгып кетишти” дейт “а сен неге барган жоксуў?” десе “бутылкамдын озу сынып калыптыр” дептир

ТАКСИСТ

Бир айылдык таксист шаарга барып такси кылайын десе достору эй шаарда жаман тоноп кетет дептир. Анан ал машинасына темирден союл салып алыптыр. Тїн ичинде баратса эки бала токтотуптур, аларды салып алып коркуп баратыптыр тоной тургандар ушулар эмеспи деп. Анан балдардын бирєєсї “брат тамеки барбы” деп сураса жанагы союл менен “ме сага Эмесе мындай, Арсен, ата-бабаларыбыздын арбагы колдосун. Жанагы тилмеч, тигилер менен теў сїйлєшє алар биздин адам, бейиши болгур ыраматылык агамдын баласы сен єзїў болосуў, сен экєєбїздї агамдын арбагы колдоп, биз менен бирге болсун, - деп муютуп кирди Бектур ага. - Бизнесте да кадыр-барктуу, санаалаш адамдар керек. Жардамыўды аяба, биз менен бир-эки жума чогуу бол, эс алып да аласыў. Анын їстїнє сени эч кимдин кєзїн карабаган эркин журналист деп бардык жерде сєз кылышат, атагыў, чыгып жатат, туурабы?! Сен болбосоў анан ким болот, мына беш кїндєн кийин ханзадалардын адамдары келе баштайт, аны билесиў, ии, меймандардын даярдык кєрє турган тобу. Алар їчєє. Ал эми ханзадалар болсо єз самолёту менен ОлуяАта аирпортуна келип конушат. Байке, аирпорт эмес, аэропорт, - деп Арсен агасынын сєзїн оўдомокчу болду. А агасы болсо ага кабагым-кашым деп койгонl жок. Мен аирпорт эле дейм, бизде ушинтип эле айтышат. Би лесиў да, Олуя-Ата аирпорту бизге жакын эмеспи. Келишим тїзїп макулдашканга єзїў катышып, єзїў сїйлєшпєдїў беле. Мына эми келер кез келди, тигилер тим эле бучкактап жатышат. Арсен, ханзадаларды аирпорттон сен экєєбїз тосуп алалы да, тїз эле тоого алып кетели. Ал жерде баары ойлонуштурулган, барганда кєрєсїў, андан кам санабай эле кой. Мен колхоздун баягыл конторасын сатып алгам, эки бєлмєсїн мейманкана кылып жасап койдук, шаардагыдай болбосо да, бардыгы бар. Аларды дал Їзєўгїлєш ашуусунун этегине алып барабыз, кєўїлдєрї болсо ашуунун ары жагына єткїлє дейбиз. Андан ары, єзїў билесиў, Кытай, жыбыт-жылгалардан бери билебиз да. Ал жакка альпинисттер эле барбаса, келипкеткендерден эч ким жете элек, ханзадалар кєрєбїз дешсе кєрїшсїн барстарга ууга чыгышып, бардыгы акча болуп жатпайбы. Ал жагын їлїшкє коюп бєлєбїз. Айтор, алар кєп нерселерди макулдашып чечишти. Бул жагын ал дасыккан эл аралык бизнесмендерче пландаптыр. Ханзадалардын тоодо болуусу, алардын аўчылыгы, айтор, чатыр, боз їйлєрдєн тартып аттар менен ат багарлардын тизмесине чейин, алардын ким экендиги, уятка калтырбай тургандыгы аныкталып, анан

№ 147 • 25-сентябрь, 2015-жыл

КЄЙНЄК

Паркта жигит кыз жылаўач болуп єбїшїп жатышса, єтїп бараткан кемпир аларды “уялбайсыўарбы жылаўач болгондон” деп урушса. Алар “биз махабаттын кєйнєгїн кийип алганбыз” дептир. Анан кемпир махабаттын кєйнєгї ушундай болот экен деп їйїнє келип жылаўачтанып абышкасын кїтїп отурса, абышкасы келип чоочуп кетип “ой кемпир эмне болуп алгансыў” десе. Кемпири “мен махабаттын кєйнєгїн кийип алдым” десе. Анда абышка айтатдейт “эмненин кєйнєгїн кийсеўда кичине їтїктєп анан кийбейсиўби” дептир.

КЇЗГЇ

Маймыл токойдо баратып кїзгї таап алат. Бул эмне болду экен деп кїзгїнї колуна алып. Кїзгїдєн єзїн кєрїп чоочуп кетет. Туу ата тїрїў кантет, менин кебетем сеникин дей болгондо намыстанып асынып єлмєкмїн дептир

КЫЧЫШСА

* Алаканыў кычышса акча кармайсыў * Бутуў кычышса жол жїрєсїў * Кулагыў кычышса бирєє сени ушактап жатат * Жонуў кычышса бирєє менен урушасыў Ээ айланайын ар нерсеге жоруй бербечи, сен кирдептирсиў, барып жуунуп алчы..

МЫК

Америкада мелдеш єтїп жатат дейт: Кыргыз, Орус жана Казак башы менен мык кагуу боюнча. Биринчи орус келип мыкты 10 секундта кагып салат экен, казак келип 15 секундта кагып салат Кыргыз келип сїзїп жатат дейт мыкты чекеси кан жалап калган. 10 минут єттї дейт эптеп кагып бїтєт анан судья келип карап жеўишти кыргызга берип коёт кєрсє кыргыз мыктын тескери жагынан кагып салыптыр

ЇЧ ЧЫЧКАН

Бир кїнї Кыргыздын, Орустун жана Єзбектин чычкандары муздаткычтын жанына келип алып арак ичип жатышат дейт. Тїнї менен ичип чыгышыптыр, буттан туралгыс мас дейт. Бир кезде орустун чычканы орусча ырдап кирди дейт, андан кийин єзбектин чычканы эки колун жайып єзбекче бийлеп кириптир. Ал эми биздин чычканбай муздаткычтын алдынан чыгып келе жатат дейт эки колду тїрїп “кана жанакы мышык, мушташам” деп

СЇТ

Чычкан кафеге кирип манты, шишкебек жана сїт заказ кылат. Эми колумду жууп келейин деп ары жака кетип, кайра келсе эле баягы тамактар жок дейт. Жини келип столго чыгып алып кыйкырып жатат дейт “эй ким жеди, ким жеди дейт. Бери чык азыр жиним ашып ташый электе деп ызырынып кыйкырып жатса. Ары жактан арстан мен жедим не болду десе чычкан чочуп кетип аа сиз белеўиз не ме сїттї деле ичип албайт белеўиз деген тура.

ЧЫЎГЫЗ АЙТМАТОВ (Сандан санга)

Тоолор кулаганда (КЫЗКАЙЫП)

Роман

гана киргизилиптир, иш-аракеттери, эмне кылыш керектиги саат-мїнєтїнє чейин кєрсєтїлїптїр. Туура, мындай иште майда-баратына чейин такталбаса болбойт. Ал эми курал-жарак жагы да ошондой экен, алыстан жарык берїїчї жана оптикалык приборлорго чейин протоколдогудай ийне-жибине чейин жазылыптыр. Бизнес тактыкты жана єтє кылдаттыкты жактырат, бир жеринен кылт этсе эле иш бїттї, агып келаткан акча кїйєт да, калат. Туюк-Жардын аўчылык бизнес долбоору мына ушинтип талкууланып-такталып жатканын жайы-кышы кар баскан тоолордогу мєўгї барстары билип калса, аларыў ошол замат кырка тоолор менен ашууларды ашып кетишмек. Эў кур дегенде бул жєнїндє дубалап койгонсуп алигиче Їзєўгїлєш ашуусунун этегинде муўканып жїргєн, ооба, кабылан тукумунун карыбы, жек кєрїмчїсї болуп саналган Жаабарс байкуш билсечи. Арсен Саманчин бул долбоорго катышуучу болуп калгандан кийин аўчылыктын кандай болорун билип калды, анын їстїнє Бектур агасы ага бїт бардыгын тїшїндїрдї. Болбосо алдыда нелер кїтїп тургандыгы менен, эмнелер болору

туурасында эч кабары жок эле. Эми бїт бардыгы белгилїї, кырдаал-жагдай жаатында, єзї иштеген ишендей ага дайын болду. Ошентсе да, ал кїндєлїгїнє эмнегедир: “Кєзгє кєрїнбєс эшик, же тагдырдын формуласы”-деп жазып койду, балким, макалага тема тапкандыр. Ошондой экен, андан соў мына буларды улай жазды: “Ар бир пенденин алдында мурунтан эле даярдалып коюлган, а бирок кєзгє кєрїнбєгєн, ачык турган жазмыш жазган каалгасы болот. Анын босогосун атоону тагдыр качан буйруса ал ошондо, эшиктен ары киргенден кийин, башынан байланган барымтага тїшкєн соў гана жазмышы экенин билет. Энеден кайра тєрєлїї мїмкїн эмес сыўары ошо босогону аттагандардын эч кимиси кайрадан артка кайта албайт. Тагдырдын буйругу ушинтип ишке ашып турат. Бул тагдырдын формуласы, кирїї бар да, чыгуу жок....” Арсен Саманчин дагы улантып жаза берсе болмок, анысы єзїнчє бир кайгылуу эссеге айланмак, а бирок азыр эмес, сааты чыккандан кийин гана, окуя болгондон соў гана, ооба, ошондо гана.... Тїш болор кездин алдында жайкы кїн жерге тїшє баштаганы їй ичине да сезиле

баштады. Ал тїндє бери ачык турган терезесин жаап, шкафтын їстїнє коюлган чакан конденсаторду иштетти. Куркулдайдын уясындай бул їйлєрдє ысыкка чыдоо эў кыйын, ошо акактаткан аптаптан ушундай бєлмє муздаткычтары гана сактап калат. Ємїр бою тоонун таза абасына кєнїп калган Бектур ага терезени жаппай эле кой, аба кирип турсун деп калды. А кишинин айтканын аткарбаса иш болбос, а бирок ошо терезенин ачык турганы да бекер болбоптур.... Терезе жабылып ачылган соў, бержагы эки саатан ашкан сїйлєшїїгє кайрадан киришти. Ага-ининин аўгемеси бїткєнчє тыным билбес Итибай чай ичип, андан соў жипке май куюп, аны жууп-тазалатканга, атїгїл базарга кайрылып мємє-жемиш ала келгенге да їлгїрїптїр. Баарынан кызыгы, мына бу эки Саманчинди буга чейин алардын бир боордугу бириктирип келсе, азыр анысына жер жїзїнє жайылган бизнес дегени, аўчылык долбоору кошулуп, ал экєєнї ого бетер ажырагыс кылып салды. Бул ушундай экен, айтмакчы, ошо бизнес жєнїндє, жанагы поездден поездге тїшїп соода кылгандар айтат, дїйнєдє бу тоо-талаанын гїлдєрїнєн єткєн єтїмдїї товар жок имиш. Ушундай деп ким ойлоптур, гїл дегениў талаада жайнап єсїїдє, кєз жоосун тїшїрє суктан, ат менен кетип баратып балдарга терип берсеў да болот, а гїл сатат деген кыргыздарга чын эле кїлкї келерлик иш. Аўчылык деле ошондой болчу, эми минтип ошо аўкоолук дегенден чоў бизнес чыгып, Саманчиндер болсо акча табабыз деп анын план-долбооруна баш оорутуп отурушпайбы. Кептин баары бир кебелип койбогон тоо турмушун сырдуу дїйнєгє айландырган мєўгї барстарында эле. Демек, акыр заманды айтчудай болгон базарыў аларга да жеткен экен... Аўчылык уюштуруу, аны єткєрїї туурасында далай кеўештер айтылды. Арсен Саманчиндин кєзї ачылды, маўдайында пландарын кагазга чиймелеп, бїт дили менен берилекызый сїйлєп жаткан Бектур агасын угуп отуруп єтє ыраазы болду, тим эле ал єз ишин театрдагыдай пландаптыр, бїт бардыгы кєз алдыўда, мурдагы колхоз башкармасы азыр режисер-коючу болуп кєрїндї да, аўчылыктын ыкмаларын, анын єтїшїн драмадай сїрєттєп берди.

СКАНВОРД

№ 147 • 25-сентябрь, 2015-жыл

БАЙЛЫК

Биздин коўшу єлкєбїз, биздин экономика жактан мамилелеш болгон Россиянын жылдыздары канча акча табышат экенине кызыгып жатсаўыз, анда силердин назарыўыздарга 2014-жылы эў кєп киреше тапкан 10 Россия жылдыздарын тартууламакчыбыз.

ЭЎ КЄП КИРЕШЕ ТАПКАН ОРУС ЖЫЛДЫЗДАРЫ

1-орунда. Тенисист Мария Шарапова, 27 жашта

2-орунда. Хоккеист Александр Овечкин, 28 жашта

3-орунда. ырчы Дирижер Валерий Гергиев, 61 жашта

4-орунда. Григорий Лепс, 52 жашта

5-орунда. ырчы Стас Михайлов, 45 жашта

КИРЕШЕСИ 29 МИЛЛИОН ДОЛЛАР

КИРЕШЕСИ 16,8 МИЛЛИОН ДОЛЛАР

КИРЕШЕСИ 16,5 МИЛЛИОН ДОЛЛАР

КИРЕШЕСИ 15 МИЛЛИОН ДОЛЛАР

КИРЕШЕСИ 9,8 МИЛЛИОН ДОЛЛАР

6-орунда. ырчы Филип Киркоров, 47 жашта

7-орунда. ырчы Николай Басков, 37 жашта

8-орунда. Модель Наталья Водянова, 32 жашта

9 орунда. Футболист Андрей Аршавин, 33 жашта

10-орунда. телеалыпбаруучу Ксения Собчак, 32 жашта

КИРЕШЕСИ 9,7 МИЛЛИОН ДОЛЛАР

КИРЕШЕСИ 8,9 МИЛЛИОН ДОЛЛАР

КИРЕШЕСИ 8,6 МИЛЛИОН ДОЛЛАР

КИРЕШЕСИ 6,4 МИЛЛИОН ДОЛЛАР

КИРЕШЕСИ 1,4 МИЛЛИОН ДОЛЛАР

«Элдик 210» - бардык байланыш кызматтары бир топтомдо Интернеттин эў активдїї колдонуучулары кимдер? Албетте, жаштар. Билим алуу, жумуш, блогду жїргїзїї, социалдык тармактарда, чаттарда, форумдарда достор менен баарлашуу, сїйїктїї музыканы жана фильмдерди, мобилдик тиркемелерди жїктєє, китептерди окуу жана башка кєп нерселер їчїн MegaCom бешинчи жана эў чоў «Элдик 210» топтомун су-

№ 147 • 25-сентябрь, 2015-жыл

нуштайт. Жалпысынан алганда, аталган топтом интернетсиз жашоону, телефон жана тїйїн аркылуу достору менен баарлашууну элестете албаган абоненттер їчїн баалуу табылга десек болчудай. «Элдик 210» топтому ар тїрдїї байланыш каналдары боюнча баарлашуу тартуулаган ыўгайлуу сунуштар жыйнагы.

Жума сайын берилїїчї топтомго: толук кєлємдєгї жана суткалык чектєєсїз 7350 мегабайт интернет-трафиги (максималдуу ылдамдыкта кїнїнє 1 гигабайттан ашык), тїйїндєгї 1500 мїнєт + башка тїйїндєргє 50 мїнєт, тїйїн ичиндеги 2500 SMS. Тарифке єтїп, «Элдик 210» опциясын кошуу їчїн (*303*210*1#чакыруу) мобилдик баланста жетиштїї болгон сумма -

«Элдик 210» опциясынын кошуу тєлємї(номиналы) жана єтїї їчїн 25 сом болуусу зарыл. «Элдик» - ар бир абонент їчїн мегаыўгайлуу тариф, «Элдик 50»,«Элдик 80», «Элдик 120», «Элдик 160» опцияларынын ичинен єзїўїзгє керектїїсїн тандай аласыз. MegaComго кошул - «Элдик» тарифиўди танда!