Айбат гезити №149 (09 10 2015) by bekturb VIB

САЙ-САТ

КЫРГЫЗСТАНДА ТАЗА ШАЙЛООЛОРДУН Жамин АКИМАЛИЕВ, Айыл – чарба илимдеринин доктору: ПАЙДУБАЛЫ ТЇПТЄЛДЇ “ПРЕЗИДЕНТТИК ШАЙЛООДО МЫНДАН ДА ТАЗА ШАЙЛООГО ЖЕТИШЕ ТУРГАН БОЛСОК, КИЙИНКИ ПРЕЗИДЕНТТИ ДА ТАТЫКТУУ ШАЙЛАП АЛГАН БОЛОБУЗ”

4-октябрдагы парламенттик шайлоо Кыргызстандын тарыхында эў таза жана ызы-чуусу жок єткєн шайлоо катары калат. Азырынча мындай акыйкат добуш берїїнїн мааниси анча сезилбегени менен сєзсїз тїрдє биздин келечекке бул шайлоо оў таасирин берет.

ЭЛ АРАЛЫК БАЙКООЧУЛАР ШАЙЛООГО ЖОГОРУ БААСЫН БЕРДИ Єткєн жекшембиде єткєн шайлоого 700гє чукул эл аралык байкоочулар жана миўдеген жергиликтїї кєз карандысыз байкоочулар кєз салды. Добуш берїїгє кєз кырын салган бир да байкоочу бул шайлоону терс баалаган жок. Демек, Кыргызстандын тарыхында алгачкы ирет ызы-чуусу жок, эл ыраазы болгон шайлоо єттї. Негизи эле буга чейин Европадан келген байкоочулар Кыргызстандагы шайлоолорду сын кєз менен карап, ага толук канааттанбай кетип жїргєн. Акаев менен Бакиев доорунда алар биздеги добуш берїїлєрдї укмуш сындачу. Ал эми бул жолку шайлоодо алгачкы жолу ЕККУнун єкїлдєрї жогору баасын берди. Аталган уюмдун атайын координатору, байкоо миссиясынын жетекчиси Игнасио Санчез Амор бул єнєктїк курч атаандаштыктын негизинде єткєнїн билдирди. “Бул шайлоо чыныгы атаандаштык мїнєздє єттї. Себеби, кечки саат 8ге чейин эч ким алдынала парламенттин курамын билген жок. Жыйынтыктын кандай болушун бийликтеги партиялар да так божомолдой албады. 14 партиянын ортосунда атаандаштык курч болду деп айтсак болот”, - дейт ал. Мындан сырткары ЕККУнун байкоочулары шайлоого кєз салган тараптарга бардык маалыматтар ачык-айкын айтылып, ачыктуулук сакталганын єзгєчє белгиледи.

Эстониялык байкоочу:

“БИОМЕТРИЯНЫ ДАЎКТАП, ДАЎАЗАЛАЙМЫН!” Эстониянын Башкы прокурорунун орун басары Дилайла Накур-Таммиксаар да Кыргызстандагы шайлоого байкоо салды. Ал биометрикалык маалыматтардын негизинде єткєн бул добуш берїїнї жогору баалап, биометриялык маалыматтардын негизинде шайлоо єткєрїїнї мындан ары активдїї даўктай турганын айтты. “Мага биометрикалык шайлоо абдан жакты. Бул кайрадан добуш берїї дегенге жол бербейт

экен. Мен Эстонияга барганда профилдик комитеттерден єкмєттїк кабинеттерге чейин биометрияныдаўктап, даўазалаймын”, - деди байкоочу. Ошондой эле ал кыргызстандык шайлоочулардын активдїїлїгїнє суктанып, элдин маанайына таў калганын жашырган жок. “Кыргызстанда шайлоо майрамдай эле єтєт экен. Элдин маанайы да жакшы болду. Тартип бузуп, шайлоону бурмалаган кєрїнїштєрдї байкаганым жок. Эў кызыгы жыйынтык заматта чыгып жатты”. – дейт ал.

ПРЕЗИДЕНТ ТАЗА ШАЙЛООГО ЖОЛ АЧЫП ТАРЫХТА КАЛАТ Бул жолку парламенттик шайлоонун биометрикалык маалыматтын негизинде акыйкат єтїшїшїнє президент Алмазбек Атамбаевдин салымы єтє чоў экенин ачык айтып койгонубуз оў. Анткени буга чейин жаны технологиянын, биометриканын негизинде шайлоо єтєт дегенде, айрымдар шылдыўдаган эле. Кээ бир “кєзї ачыктар” бийлик ушул жол менен шайлоонун жыйынтыгын бурмалаганга аракет кылып жатат деп ооз кєптїргєн. Кантсе да мындай сєздєр баары артта калды. А.Атамбаев таза шайлоону камсыздап тарыхта калат. Президент Алмазбек Атамбаев шайлоодон эртеси эл аралык байкоочулар менен жолугуп бул жолку добуш берїїгє тынчсыздануу менен кєз салып турганын айтып, таза шайлоо їчїн канааттанганын жашырган жок. Ошондой эле президент добуштарды сатуу жана сатып алуу кєрїнїшїн сынга алды. “Шайлоочулардын добушун сатып алуу – єлкєбїздїн єткєндєн калган “мурасы”. Ал кезде єлкєнї авторитардык режим жана уурулар башкарып турган. Бул кєрїнїш убактылуу, мен буга бєркїмдєй ишенем”, - деди президент. Ошондой эле ал ар бир єлкєдєгї туруктуулук коомдук тїзїлїштїн жана шайлоолордун таза жана калыс єткєрїлїшїнє байланыштуу болоорун белгиледи “Мен єлкєбїз алдыга абдан чоў кадам жасагандыгына абдан сыймыктанам. Мындай деўгээлдеги шайлоону жаўы технологияны пайдалануу менен єткєрїї регионубузда биринчи жолу болуп жатат. Бул єлкєбїз экономикалык жаткан дагы єнїгїшїнє дагы кепилдик берет. Анткени адилеттїї шайлоо єткєрїї єлкєнїн єнїгїшї їчїн абдан чоў мааниге ээ”,- деп Президент таза жана адилеттїї шайлоо єткєрїїгє эл аралык коомчулук дагы колдоо кєрсєткєндїгїн кошумчалады.

"Айбат Аймак" коомдук фонду Башкы редактор:

Каныбек САПАРОВ

№ 149 • 9-октябрь, 2015-жыл

- Таза шайлоону єнїктїрїї їчїн кандай аракеттерди кєрїшїбїз керек? - Бул шайлоодо техникалык мїчїлїш-

“Эгерде сиздин таанышыўыз же жакын инсандарыўыздан бирєє майыптык арабага муктаж болсо, анда тез арада Бїткїл Дїйнєлїк Жаштар Ассамблеясынын кеўсесине кайрылыўыздар” дейт аталган кайрымдуулук фонддун басма-сєз кызматынын башкы катчысы Рахматулла Мухаммед. Майыптык арабаны алуу їчїн, талап кылынуучу документтер: 1-паспортунун кєчїрмєсї, 2-майыптыгы тууралуу кїбєлїктїн кєчїрмєсї, 3-соц. коргоо жана медициналык органдан берилген МЦЭКтин корутундусу, 4-10х15 єлчємдєгї тулку бою тартылган сїрєттєн 1 даана жана БДЖАнын жетекчиси Саид Баюминин атына кайрылуу кат.

Байланыш їчїн телефон номерлер: 0770 277 123, 0700 277 123 куратор

Редактордун орун басары: Карачач ШАКИРОВА

Жооптуу редактор:

Веб-сайт: www.AIBAT.kg

Рахатбек РЫСАЛИЕВ

Электрондук каттар їчїн дарегибиз: aybatkg@mail.ru Редакцияга келген материалдар жана сїрєттєр кайтарылбайт.

Редакциялык жамаат: Акинай АЙДАРОВА Тєлєбїбї КАСЫМАЛИЕВА Дамир ЭСЕНГУЛОВ Мирбек МАМБЕТОВ

тїктєр болду. Аны кемчиликтер деп айтууга болбойт. Болгону кийинки шайлоодо да ушундай калыс, акыйкат саясат жїргїзїп туруп элдин аў – сезимине таасир берсе, албетте мындан да жакшы шайлоонун жыйынтыгын ала аларыбызга ишенем.

БЇТКЇЛ ДЇЙНЄЛЇК ЖАШТАР АССАМБЛЕЯСЫ КЕЗЕКТЕГИ КАЙРЫМДУУЛУК АКЦИЯСЫН БАШТАДЫ

Коммерциялык директор: Бектур БАЙМОЎОЛОВ Тел. (0772) 16 11 00

Гезит ээси:

- Жамин мырза, бийлик тараптан кєрїлгєн таза шайлоо аракеттери єз натыйжасын бердиби? - Албетте, толугу менен берди натыйжасын. Эгер президент Атамбаев дагы ушинтип иштеп турган болсо, кийинки шайлоолорду толук жакшы жолго коюунун мїмкїнчїлїгї бар. Айрыкча эки жылдан кийин президенттик шайлоого аябай пайдасы тийет. Жогорку Кеўештин ролун аткарып жаткан жумушун тааныйм. Бирок, мамлекет башчысынын аткарган жумушу, орду да аябай бийик. Эки жылдан кийин президенттик шайлоодо мындан да таза шайлоого жетише турган болсок, кийинки президентти да татыктуу шайлап алган болобуз.

Гезит редакциянын компьютердик басма бєлїмїндє терилип, жасалгаланды.

Гезитте жарыяланган материалдар редакциянын кєз карашын чагылдырбайт. Макала жана интервьюлардагы чындыкка дал келбеген маалыматтарга макала жазган жана интервью берген инсандар єздєрї жоопкер. Жарнамалардын мазмунуна жарнама берїїчїлєр жооптуу. Жарнамалык материалдар:

Кыргыз Республикасынын Адилет министрлигинде катталган, Каттоо № 1853 Гезит «ММК колдоо боюнча борбор» фондунун басмаканасында басылды Гезит келишим баада.

Буйрутма №2716

Н: 1500

САЙ-САТ

ЖОЛДОШЕВА МАЛИЕВДИ "КИДАТЬ" ЭТТИБИ?

“Ата Журт” партиясынан куулуп, “Аалам” партиясынан шайлоого аттанган Жылдыз Жолдошева 4-октябрдагы парламенттик шайлоону таптакыр тескери баалап, калыстыктан кєз кєрїнє тайды. Анын мындай аракетине коомчулук єз баасын берер. Бирок, Жолдошева бул

шайлоодо “Аалам” партиясына жармашып шайлоого аттанганы менен, єз шайлоочуларын башка партияга сатканы айтылууда. Тактап айтканда Жылдыз айым кайсы бир партия менен тымызын сїйєшїп єз тарапташтарын ошол партияга їндєптїр. Ал мындай эмгеги їчїн кызмат сураган экен. Демек, Жолдошева Малиевди “кидать” эткен. Белгилей кетсек, буга чейин Жылдыз айым “Малиев бир тыйын албай алдыўкы тизмеге кошту, лидер деген ушундай болушу керек” деп жагалданган эле. Бирок, Малиевдин ишеничин актабай, аны сатып кетип чекилик кылган экен. Єз талапташтарын башка партияга сатып, тїштєн кийин “шайлоо таза єткєн жок” дегени кызык эле. Же єзїнїн ыплас аракетине таянып ушинтип жатабы?

Орозбек ДЇЙШЕЕВ, коомдук ишмер:

“ПРЕЗИДЕНТ ТАЗА ШАЙЛОО ЄТКЄРЇЇ МАКСАТЫНА ЖЕТТИ” дер нааразы болду.

“ТАШИЕВ-БАБАНОВ” ТАНДЕМИ ОКТЯБРДЫН АЯГЫНА ЖЕТПЕЙ КАЛАБЫ? Парламенттик шайлоодо маарага экинчи болуп келген “Республика Ата Журт” партиясында абал чатак. 5-октябрдан бери “Республика” менен “Ата Журт” ич ара мандат бєлїшє албай партиянын “босстору” бирин-бири “энеўди” дегенге чейин барган. Бизге жеткен маалымат боюнча партиянын теўтєрагасы Ємїрбек Бабанов “Ата Журт” партиясынын талапкерлерин четке сїрїп, мандат берїїдєн таптакыр баш тартып жатыптыр. Буга ачууланган Талант Мамытовго окшогон Ташиевдин “нєєкєрлєрї” муштумун тїйїп, аягына чыгабыз деген экен. Азырынча алар эмненин аягына чыгары белгисиз. Айрым маалыматтарга караганда Ташиев менен Бабановдун тандеми октябрдын аягына жетпеши мїмкїн.

Азиза АБДЫРАСУЛОВА, укук коргоочу:

“ШАЙЛООДО САЯСАТЧЫЛАР ЭМЕС БАЙКООЧУЛАР ТАРАБЫНАН БОЛСО ЧЫНДЫККА ЖАКЫНЫРААК БОЛМОК”

- Бул шайлоонун таза єтїшїнє президенттин салымы канчалык деп ойлойсуз? - Президент шайлоону таза єткєрїї принцибине катуу турду. Болбосо айрым аткаминерлер бийликке жагынуу їчїн болгон кїчїн жумшамак. Президент 2 жылдан бери эле таза шайлоо єткєрєм деп келген. Бул максатына да жетти. - Орозбек мырза, 4-октябрда парламенттик шайлоо єттї. Бул шайлоону сиз кандай бааладыўыз? - Эў негизгиси шайлоо тынч жана таза єттї. Биз ушуга сїйїнїшїбїз керек. Партиялар да ыраазы болду окшойт. Бирок, айрым куру кыйкырык менен алектенген партиялардын єтїп кеткенине бир топ эл-

- Мындан ары ушундай таза шайлоону камсыз кылуу їчїн кандай аракеттерди жасашыбыз керек? - Эн негизгиси саясатчыларыбыз таза иштесе эле болду. Элдердин да бир тобу акчага сатылып кетпедиби. Ошондуктан бийлик шайлоону бурмалоого жол бербей жатканда биз да добуштарыбызды сатпашыбыз керек.

Алтынбек СУЛАЙМАНОВ, “Бир Бол” партиясынын лидери:

“БУЛ ШАЙЛОО БУГА ЧЕЙИНКИЛЕРГЕ КАРАГАНДА ЖАКШЫ ЄТТЇ" айыптоосуна кошулат белеўиз? - Эми Кыргызстанда сєз эркиндиги. Ким каалаганын айта берсе болот. Ошондуктан Жылдыз Жолдошеванын айткандарына комментарий берїїдєн алысмын. Бирок, шайлоо эў негизгиси тынч єттї. Биз ошого сїйїнїшїбїз керек. Анткени тынчтыктын баркы баарынан кымбат.

- Алтынбек Турдубаевич 4-октябрдагы парламенттик шайлоону Жылдыз Жолдошева “кылым аферасы” деп атады. Шайлоого катышкан саясатчы катары Жылдыз айымдын мындай

- Буга чейинки шайлоолорго катышып келген саясатчы катары бул шайлоону кандай баалайт элеўиз? - Чынын айтканда бул шайлоо буга чейинкилерге караганда алда канча жакшы єттї. Башында айткандай эле добуш берїї тынч маанайда аяктады.

Анткени чатактын баары мандат бєлїштїрїїдє болуп жатыптыр. Ташиев ары тартса, Бабанов бери тартып, кыскасы партия ичинде абал чатак.

деп айтам. Алар жеўилип калгандан кийин парламентке барбай да эл їчїн иштесе болот. Єздєрїнїн сунуштарын айтып бийлик менен чогуу эле иштешсе болот.

- 4-октябрда болуп єткєн парламенттик шайлоодо жеткиликтїї добуш албай калган айрым партиялардын мїчєлєрї“шайлоо таза єтпєй калды, Акаев менен Бакиевдин заманында да шайлоо мындай бурмаланган эмес” деп кыйкырып чыгышууда. Сиз булардын пикирине кандай карайсыз? - Мен атайын шайлоого байкоо жїргїзгєн жокмун. Бирок, коомдук пикир же єз оюмдагы шайлоонун маўызына карасак, шайлоону таза жана акыйкат єттї деп таанысак болот. Шайлоодон кийин да саясий туруктуулук жакшы башталды, биз ушунусуна кубансак болот. Кїнєєлєп жаткан партиялар курулай кїнєєлєбєй конкреттїї фактылар менен айтыш керек эле. Бирок, алар курулай сєз менен гана айтып жатышат. Шайлоого 14 партия катышты, бирок анын баары єтїп кетпейт да. Жеўгени болот, жеўилгени болот, ошондуктан бул кадимки мелдеш деп эле тїшїнсєк болот. Ар бир шайлоо участогунда байкоочулар, кєзємєлдєєчї органдар болгон. Ошондуктан даттануу болсо, шайлоодо саясатчылар эмес байкоочулар тарабынан болсо чындыкка жакыныраак болмок. Ал эми саясатчылардын шайлоону тааныгысы келбей жатканы, чычалап жатканы болсо керек

- “Бїтїн Кыргызстан” партиясынын лидери Адахан Мадумаров “добуштарды кайра санап чыгуу керек” деп БШКга талап койду. Бул талап орундуубу? -“Бїтїн Кыргызстан” партиясы шайлоодо утулуп калды деп айтуудан алысмын. Бул партия да элдин арасында жакшы кадыр- баркка ээ экендигин, элоктораттары бар экендигин далилдеди. Аларды колдогон элдер жалпы эсеп боюнча 250 миўге чукулдады, бул да шайлоодо жакшы кєрсєткїч. Эми алар да ичи ачышып эмне кылар айласын таппай айтып жатышат. Кыргызстан боюнча канчалаган шайлоо учаскалары бар, анын баарын эсептеп чыгуу мїмкїн эмес. Ошондуктан шайлоонун жыйынтыгын таанууга туура келет. Алар да чындыгында конкреттїї факты менен айтып чыкса туура болмок. Бирок, мен дагы кайталайм, “Бїтїн Кыргызстан” партиясы утулуп калды деп айтуудан алысмын. Кайсыл бир деўгээлде утукка ээ болду деп айта алам. - Жылдыз Жолдошева, Исмаил Исаков сындуу партиялары єтпєй калган саясатчылар бийликти кїнєєлєп жатканы туурабы? - Бул саясатчылардын партиялары негизи єздєрїн оппозициялык маанайдагы партия деп эсептейт. Ошондуктан алардын кєз карашы баарына маалым. Негизи андай партиянын Кыргызстанда болгону жакшы. Мына бешинчи чакырылыштагы депуттардын арасынан жакшы даана оппозиция кєрє алган жокбуз. Ємїрбек Абдырахманов менен Равшан Жээнбеков же ошол эле “Ата Журт” партиясы да жакшы оппозиция боло алган жок. Азаттык партиясы бийликке барбаса дагы, сунуштарын айтып элдин мїдєєсїн бийликке жеткирип чогуу кеўешип чечип иштешсе болот. Акинай АЙДАРОВА № 149 • 9-октябрь, 2015-жыл

АДИС ЭМНЕ ДЕЙТ? Орозбек ДЇЙШЕЕВ, тоо-кен тармагы боюнча адис:

“АЛТЫН КЕНИН ТОКТОТУП КОЙСО ЭКОЛОГИЯЛЫК ЗЫЯН ОШОНДО БАШТАЛАТ” - Орозбек мырза, 5-чакырылыштагы парламент “Кумтєр” маселесинин аягына чыга алган жок. Эми жаўы шайланган парламент бул маселени кантип чечиши керек деп ойлойсуз? - Тилекке каршы, жаўы шайланып келе турган депутаттардын арасында бир да тоо-кен тармагындагы адистер жок экен. Бул маселени чечїї єтє татаал болот. Бирок, ошол эле кезде маселени туура чечїїгє мїмкїнчїлїк бар. Бул їчїн депутаттар жана єкмєт маселени карап жатканда адистерди чакырып алардын айткандарына таянышы зарыл. Эгер буга чейинкидей эле кылса талаш-тартыш боло берет. Абдан татаал маселе. - Ошол эле кезде айрымдар “Кумтєр” ишканасы экологияга оўбогондой зыян алып келип жатканын айтууда. Сиз мындай тынчсызданууларга кошуласызбы? - “Кумтєр” экологияга зыян алып келип жатат дегендердин баарысы маселени тереў тїшїнбєйт. Эптеп элдин башын айлантышы керек. Азыр єкмєттєн экология жана муздардын эриши боюнча атайын комиссия тїзїлгєн. Аталган комиссия жакында ишинин жыйынтыгын чыгарат. Чындыгында, “Кумтєр” эч кан-

дай экологияга зыян алып келбейт. Аны жакшылап иштетип пайдасын кєрїшїбїз керек. Мына жакында эле дїйнєлїк окумуштуулар муздардын эришине єндїрїштїн зыяны абдан аз экенин аныктады. Ошондуктан муздардын эрип жатышына “Кумтєрдї” кїнєєлєгєн туура эмес. Муздардын азайып жатышы жалпы дїйнєлїк процесс. Бул климаттын жылуулугунан пайда болуп жатат. Ал эми єндїрїштї тїшїнбєгєн биздин депутаттарыбызга эч нерсенин кереги жок. Алар эптеп элдин башын айлантышы керек.

- Эгер “Кумтєр” кени токтоп кала турган болсо бизге канчалык зыяны тиет? - Учурда “Кумтєрдїн” єндїрїшї ИДПнын 12 пайызын тїзєт. Мындан тышкары салык жана башка милдеттїї тєлємдєр тїрїндє ишкана 7 млрд сомдон ашуун акча тєлєйт. “Кумтєрдї” токтотуп койсо экологиялык зыян ошондо башталат. Алар жыл сайын экологияга акча бєлїп турат. Эгер ишкана токтосо, анда жылып аткан муз массасы алтын кенин басып калат. Анан ал жердеги алтындардын баары иштетилбей калат. Муну менен келечекте ишкананы жоюп салабыз.

ТАМЧЫ КАБАР Êûðãûçñòàí èéãèëèêò¿¿ ºëêºëºðä¿í 74-ñàáûíäà. *** ÁØÊ Æîëäîøåâàíûí àéûïòîîñóí ÷åòêå êàêòû. *** Ñîîäîíáàåâ Æóìàø Àñàíîâè÷ ÊÐíûí òðàíñïîðò æàíà êîììóíèêàöèÿëàð ìèíèñòðëèãèíèí àëäûíäàãû Æîë ÷àðáà äåïàðòàìåíòèíå áàøêû èíæåíåð áîëóï äàéûíäàëäû. ***

- Эми єкмєт деги эле бийлик єкїлдєрї бул маселени кантип чечиши керек деп ойлойсуз? - Негизи эле бул маселени парламент чечет. Башында айткандай эле мєєнєтї аяктаган парламентте деле бир да тоо-кен тармагын ийне жибине чейин билген адис жок болчу. Азыркы келе тургандарынан деле практик адистерди кєрє алганым жок. Ошондуктан жаўы парламент келсе “Кумтєр” сыяктуу маселелер кандай жолдор менен чечилет белгисиз. Саясатчылар тоо-кен тармагын тереўден билбесе бул маселе боюнча адистердин кеўешин укканды їйрєнсє. Ошондо гана бул тармак жакшы жолго коюлмак. Ал эми єкмєт да адистердин кебин угуп, маселени кайрадан саясатташтырууга жол бербеши зарыл.

Ûñûê-Êºë ðàéîíóíóí òóðãóíó 80 æàøòàãû Èøåíáåê Æóíóøîâ æàíà 72 æàøòàãû Âëàäèìèð Áîðîâèê æàðûì êûëûìäàí àøûê óáàêûòòàí áåðè ðàéîíäóê ãåçèòòå ýìãåêòåíèøåò. *** ÅÀÝÁãå ì¿÷º ºëêºëºðäºí êèðãåí àâòîóíààëàðäû êàòòîî óëàíóóäà. *** Æàëàë-Àáàääà 80 ìëí. ñîìäóê àñôàëüòòîî æóìóøòàðû àòêàðûëäû. *** Áàçàðêîðãîíäóê ïàõòàêåðëåð ºêìºòòºí êºìºê ñóðàøòû. *** Êàðà-Ñóóäà òºðò ìåäðåñåíèí èøè òåêøåðèëäè. ***

Чолпон СУЛТАНБЕКОВА, “Кыргызстан” партиясынан депутаттыкка талапкер:

“ШАЙЛОО ЫПЛАС БОЛДУ ДЕП АЙТА АЛБАЙМЫН” - Чолпон Аалыевна, 4-октябрдагы парламенттик шайлоону Жылдыз Жолдошева “кылым аферасы” деп атады. Саясатчылар Адахан Мадумаров менен Исмаил Исаков да ыплас шайлоо єттї деп жатат. Сиз шайлоого катышкан саясатчы катары мындай айыптоолорго кошуласызбы? - Негизинен шайлоо ачык болду. Албетте, кемчиликтер да болду. Биометриканы жаўы колдонуп жаткандыктан єзїн таппай калып, тизмеден адашкандар болду. Бирок, шайлоо аябай ыплас болду деп айта албаймын. Бул шайлоодо добуш сатып алуу кєрїнїштєрї да болду. Аны бирок эч ким факты менен кармай алган жок. - Бул шайлоодо бийлик тарабынан партияларга кандай шарттар тїзїлдї деп ойлойсуз? - Эми бардык партиялар теў укуктуу болгонун баарыбыз кєрдїк. Мурда кайсы бир партияны єткєрбєєгє аракеттер болуп, ар кандай бут тосуулар болуп келген. Бул жолу болсо андайга жол берилген жок. Ошондуктан бул шайлоону ыплас деп айта албаймын. - Сиз айткан кемчиликтер, добуштарды сатып алуулар жалпы шайлоонун жыйынтыгына № 149 • 9-октябрь, 2015-жыл

- Чолпон айым, бийлик тараптан кєрїлгєн таза шайлоо менен камсыздоо аракеттери єз натыйжасын бердиби? - Шайлоо мурдагыларга салыштырмалуу, таза жана ачык-айкын єттї деп айтсак болот. Болгонун болгондой эле айтышыбыз керек. Мурда бийликтин партиялары башка партияларга чоў стадиондорду бербей, мектептердеги жолугушуулардан куушуп, кысым жасагандары аябай эле

*** Ïðåìüåð-ìèíèñòðäèí Æàëàë-Àáàääàãû èø ñàïàðû óëàíóóäà. *** Àëàéäà áåø æ¿çäºé êîæîëóê òàçà ñóóñóç êàëäû. *** Áîëîò Ìè¢æûëêûåâãå àðíàëãàí ýë àðàëûê èñêóññòâî ôåñòèâàëû ºò¿ï æàòàò.

таасирин тийгизе алабы? - Азыр тийгизе албайт. Добуштарды сатып алуулар басымдуу болгону менен аны эч ким колу менен кармай алган жок. Мен шайлоого катышкан аймакта деле одоно мыйзам бузуулар байкалган жок. Ошондуктан бул жолку добуш берїї ачык єттї деп айтсак болот.

“МЫНДАН КИЙИН ДА УШУЛ НУКТА ЄНЇГЄ ТУРГАН БОЛСО, КЫРГЫЗСТАН ЧЫНЫГЫ ДЕМОКРАТИЯНЫН ТУУСУНА ЖЕТЕТ”

Êûðãûç-òàæèê ôóòáîë áåòòåøèí ò¿ç êºðñºòºò.

*** Àëàé ðàéîíäóê àéìàêòûê îîðóêàíàñûíà æà¢û F52-8C ðåíòãåí-àïïàðàòû ìåíåí ñòàáèëèçàòîð æàáäûãû îðíîòóëäó. ***

байкалчу. Бул сапар андай кысым болгон жок. Бироксаясий элитанын акча таратканы байкалып эле калды. Бул бир эле партияга тийиштїї эмес, кєпчїлїгї ушундай жолдорго барды. Башка олуттуу деле мыйзам бузуулар байкалган жок. Мындан улам биздин шайлоого болгон кєз карашыбыз бир аз да болсо єзгєрїп, жаўы баскычта єнїгїп келе жатканын тїшїнсєк болот.

- Таза шайлоону мындан ары жакшы багытта єнїктїрїп кетсек болобу? - Албетте, єнїктїрїп кетсек болот. Анткени акыркы шайлоо буга чейинки шайлоолордон акыйкаттыгы, баарына бирдей мїмкїнчїлїк берилгендиги менен єзгєчєлєндї. Мындан кийин да ушул нукта єнїгє турган болсо, Кыргызстан чыныгы демократиянын туусуна жетет.

Æèê÷èëäåð Óêðàèíà ÷ûãûøûíäà êàéðàäàí îê ÷ûãàðûøòû. *** ÀÊØ: Îðóñèÿ àâèà÷àáóóëóíóí îíäîí áèðè ãàíà ÈÌãå òèé¿¿äº. *** Èìàì Ðàøîä Êàìàëîâ áåø æûëãà êåñèëäè. *** ÁØÊ øàéëîî ê¿ðººñ¿íºí 35 ìëí. ñîì ïàéäà òàïòû. *** Îø àáà ìàéäàíûíäà êîîïñóçäóê ÷àðàëàðû ê¿÷ºò¿ëä¿. *** Áîëãàðèÿ ñîòó Õîìåíþêòó ºòêºð¿ï áåð¿¿äºí áàø òàðòòû. ***

КИМДЕ КАНЧА КРЕСЛО?

ЖОГОРКУ КЕЎЕШКЕ КИМДЕР ДЕПУТАТ БОЛУП КЕЛЕТ? 24. Молдобекова Гулкан Сакиновна 25. Жылкыбаев Узарбек Казиевич 26. Артыкбаев Осмонбек Мамбетжанович 27. Матраимов Искендер Исмаилович 28. Халикова Ашэра Леджебовна 29. Жетигенов Бакытбек Жеўишбекович 30. Арапбаев Азамат Абдуллажанович 31. МадеминовМурадыл Ганыевич 32. Орозова Карамат Бабашевна 33. Джураев Сайдолимжон Маруфович 34. Сатыбалдиев Кыянбек Урмаматович 35. Кадыркулов Искендер Анарбекович 36. Алтыбаева Айнуру Тойчиевна 37. Кулбараков Абтандил Илдузович 38. Султанов Акылбек Шакирович

4-октябрда єткєн парламенттик шайлоодо 6 партия 7 пайыздык чектен єтїп, Жогорку Кеўешке жолдомо алды. Шайлоонун жыйынтыктарына ылайык, КСДП 27,4 %, “Республика Ата Журт” партиясы 20,08 %, “Кыргызстан” саясий партиясы 12,91 %, “Єнїгїї Прогресс” партиясы 9,3 %, “Бир Бол” партиясы 8,49 % жана “Ата Мекен” партиясы 7,75 пайыз добуш топтогон. Алдын ала БШКнын маалыматтарына таянуу менен КСДП 38 мандат, «Республика – Ата Журт» 28 мандат, «Кыргызстан» 18 мандат, «Єнїгїї-Прогресс» 13 мандат, «Бир Бол» 12 мандат, «Ата Мекен» 11 мандат алат. Биз болжолдуу тїрдє мандат тагына тургандын тизмесин сунуштайбыз.

КСДП - 38 МАНДАТ: 1. Турсунбеков Чыныбай Акунович 2. Жээнбеков Асылбек Шарипович 3. Аттокуров Данияр Бексултанович 4. Скрипкина Галина Анатольевна 5. Аманкулов Марат Аскерович 6. Маннанов Ильхом Абдукахарович 7. Акаев Жанарбек Кубанычович 8. Кодуранова Асель Союзбековна 9. Мискенбаев Меербек Джайлообаевич 10. Бекешев Дастан Далабайевич 11. Ємїркулов Иса Шейшенкулович 12. Строкова Евгения Григорьевна 13. Рыспаев Кожобек Джайчыбекович 14. Примов Улан Бердибаевич 15. Артыков Анвар 16. Мусабекова Жылдыз Аманбековна 17. Айнакулов Мухтарбек Айнакулович 18. Зулпукаров Торобай Закирович 19. Исаев Тилектеш Каримович 20. Сурабалдиева Эльвира Жыргалбековна 21. Касымбеков Нурбек Айтыевич 22. Момбеков Рыскелди Чыныбекович 23. Каримов Нодирбек Тохтосинович

«РЕСПУБЛИКА – АТА ЖУРТ» - 28 МАНДАТ: 1. Бабанов Омурбек Токтогулович 2. Кылычбаев Алтынбек Таирович 3. Нифадьев Алексей Владимирович 4. Омурбекова Алтынай Сейтбековна 5. Мамытов Талант Турдумаматович 6. Жамангулов Акылбек Жекшенович 7. Сабиров Максат Эсенович 8. Асымбекова Гульнара Уметовна 9. Тиллаев Таабалды Гапырович 10. Казакбаев Руслан Айтбаевич 11. Зулушев Курманкул Токторалыевич 12. Исаева Динара Шертаевна 13. Турускулов Жыргалбек Куручбекович 14. Сыдыков Бактыбек Усенович 15. Бокоев Кенжебек Сатымкулович 16. Туманбаева Рада Мураталыевна 17. Саматов Жыргалбек Алимбаевич 18. Кузиев Рустам 19. Абжалиев Алиярбек Токобекович 20. Исмаилова Аида Жекшенбаевна 21. Макеев Керимберди Жакыпович 22. Тулендыбаев Пархат Розымович 23. Батыров Акбарали Таштанович 24. Мавлянова Махабат Эргешовна 25. Кыдыралиев Умбеталы Токторалиевич 26. Чолпонбаев Улан Сапарбекович 27. Артыков Шамил Жусупович 28. Каратаева Уулкан Сатыбаевна

«КЫРГЫЗСТАН» - 18 МАНДАТ: 1. Исаев Канатбек Кедейканович 2. Турсунбаев Азизбек Атакозуевич 3. Алимбеков Нурбек Каарыевич 4. Султанбекова Чолпон Аалыевна 5. Калмаматов Жыргалбек Айтиевич 6. Тентишев Эркин Саткынбаевич 7. Джумабеков Дастанбек Артисбекович 8. Орозалиева Гульмира Кожошовна 9. Ишенбеков Урмат Ишенбекович

10. Конушбаев Тынчтыкбек Кадырбекович 11. Макеев Нурланбек Кадыкеевич 12. Джумалиева Эльмира Бусурманкуловна 13. Муратбеков Канатбек Камбарбекович 14. Асылбек уулу Дамирбек 15. Нурматов Кубанычбек Советович 16. Эсенаманова Чолпон Замирбековна 17. Баатырбеков Алмазбек Баатырбекович 18. Маметов Медетбек Раимбердиевич

«ЄНЇГЇЇ-ПРОГРЕСС» 13 МАНДАТ: 1. Тєрєбаев Бакыт Эргешевич 2. Жунус уулу Алтынбек 3. Масалиев Исхак Абсаматович 4. Асылбаева Гюльшат Кадыровна 5. Шайназаров Тынчтык Урайимович 6. Султанов Абдыкапар Маданбекович 7. Назаралиев Эсенбек Сейдилдаевич 8. Сабирова Хулкарпаша Имамалиевна 9. Бакиров Мирлан Исакбекович 10. Узакбаев Абылкайыр Осмонбекович 11. Жолдошбаев Камчыбек 12. Машрапова Гїлай Эгемназаровна 13. Жамалдинов Зиядин Исламович

«БИР БОЛ» - 12 МАНДАТ: 1. Абдылдаев Мыктыбек Юсупович 2. Сулайманов Алтынбек Турдубаевич 3. Чудинов Игорь Витальевич 4. Джакупова Чолпон Идиновна 5. Жапаров Акылбек Усенбекович 6. Шадиев Аскарбек Алимбаевич 7. Бакчиев Джаныбек Абдукапарович 8. Мамытова Лунара Улукбековна 9. Пирматов Исхак Айтбаевич 10. Жумалиев Кубанычбек Мырзабекович 11. Акматов Алмасбек Жумабекович 12. Есенбаева Бакыт Усенбековна

«АТА МЕКЕН» - 11 МАНДАТ: 1. Текебаев Ємїрбек Чиркешович 2. Шер-Нияз Садык 3. Салянова Аида Женишбековна 4. Никитенко Наталья Владимировна 5. Оторбаев Джоомарт Каипович 6. Сапарбаев Жоомарт Рахатович 7. Сулейманов Бахадыр Искакович 8. Мамашова Айсулуу Турусбековна 9. Нышанов Сайдулла Канболотович 10. Шыкмаматов Алмамбет Насырканович 11. Токтошев Эмиль Токтакунович. Белгилей кетсек, шайлоонун жыйынтыктары чыккандан кийин парламенттин курамы талапкерлердин партиядан чыгышы менен єзгєрїшї мїмкїн.

22 МИЎ СОМДУК КРЕСЛОГО 120 КИЛЛОГРАММДЫК ДЕПУТАТТАР КЕЛЕ ЖАТАТ Жогорку Кеўештин башкаруу бєлїмї офистик креслону сатып алууга тендер жарыялады. Бизге жеткен маалыматтарга ылайык креслону сатып алууга баш-аягы 2,6 миллион сом кетээрин айтышууда. Кресло накта териден жасалып, эч кандай оор металлдарды камтыбашы керек. Анан дагы ал креслону 200 000 жолу жууганга жарайт экен. 5 жылда 1825 кїн болсо, депутаттар кїнїнє 109 жолудан жууп турушат экен же бул креслолор укумдан-тукумга кете турган креслобу? Баса кресло 120 кг салмакты кєтєрє тургандай болушу шарт экен. Албетте, акчасы бар, кїнїнє казы-карта, чучук жеген кєпєстєр пар-

ламентке келип атса, 120 эмей эле тоголок кылып 150 кг салмакты кєтєрє турган креслого буюртма кылышса болмок экен. Ар бир кресло ошондо 22 350 сомдон айланып жатат. Эмне азыркы депутаттар мурунку депутаттардын креслосуна отурса отурган жерине сыздоок чыгып кетет беле. Эжелїї кызга эски тон деп эле, мурунку креслолорго отурушса болмок. Келе элек жатып мамлекеттин казынасын саап жатышат. Мандатын алышса так эле ошол жакка жатып алышат го Гиннестин оор салмактуу депутаттарынын тизмесине киришпесе эле болду.

№ 149 • 9-октябрь, 2015-жыл

АТАДАН КАЛГАН КЫЗМАТ БЕЛЕ?

КЫЗАЛАКОВ КЫЗМАТЫНАН КЕТМЕЙ БОЛДУ Кочкор районунун Эмгек Туусу райондук гезитинин редактору Кызалаков аксакал «Айбат» гезитин 500 миў сомго сотко берип жатат. Гезиттин мурунку санында «Кызалаков кырдын учундабы?» - деген макала жарык кєргєн эле. Окурманга тїшїнїктїї болуш їчїн макаланы толук беребиз.

КЫЗАЛАКОВ КЫРДЫН УЧУНДАБЫ? Кочкор районунда мамлекеттик басылма катары таанылган “Эмгек Туу” коомдук гезити азыркы учурда мышык ыйлай турган абалга келгенин аймактык кабарчыга чалып кабарлашкан. Ага чейин район, облус жетекчилеринен тыўгылыктуу жооп ала албаган окурмандар президенттин администрациясына жана маданият министрлигине кайрылуу жєнєтїшкєнїн кабарлашкан. Єзїн Жайлообаев Сабыр деп тааныштырган Исакеев айылынын тургуну. “Эмгек Туусу” кочкордун мурунку акими Байтереков Курманбекти эки бет кылып, кочкор сотунун мурунку тєрагасы Астаркуловду кошуп мактаса болот. Биз карапайым эл материал бергенге барсаў эшигинин алдына жолотпойт. Кайда калыстык? Кайда мамлекеттик жетекчилер ушундай чалдарды азыркыга чейин кармап олтурушканы. Єзїнїн менчик гезитиндей эле такай єзї чыга берет. Айыл аралап барып маек алганын уга да, кєрє

да элекпиз. Мен эмес жалпы эл каршы болуп жатат, жаштарга орун бошотуп кетсе жакшы эле болмок сєзгє калбай. Эмне демекчибиз окурман, пенсия курагы келип калган инсандарыбыз эс алып неберелеринин кїлкїсїнє арбалып, їйдє кадырлуу карылыкты кечирсе демекчибиз. Мына жогорудагыдай макаладан кийин чычалаган Кызалаков Турдумамбет мырза «Мени тиги дїйнєгє кетирип жатат, ушул макала чыккандан кийин ооруканага жатып чыктым» - дейт арызында. 70 жаштагы аксакал эмес жаш балдар деле ооруканага жатып атпайбы. Айткандын оозу жаман, сїйлєгєндїн сєзї жаман, дегендей, биз айтпасак башкалар деле бул макаланы жарыялап чыкмак. Эми єзї иштээрин иштеп, «Эмгек Туусу» гезитин укмуш жогорку деўгээлге чыгарып жиберсе, анда башка сєз. Республиканы айтпай эле коелу Кочкор элинин жаўылыктарын жарытаарлык чыгарбай, Аким менен тыўгылыктуу иштеше албай, бизди сотко берип жатат. Кызалаков аксакал адегенде єзїнїн кылган ишинин єтєєсїнє чыкканда эч ким анын кылган ишине кийлигишмек эмес. Нарын облусунун Єкмєттїн ыйгарымдуу єкїлї Аманбай Кайыповго барып, єзїнїн жердеши Азис Касеновду ортого салып, сунуш чыгартып алыптыр. Эми болсо, Маданият министринин орун басарлыгына Соцфонддон киши салдыртып жатыптыр. Гезитти Кыргыз Республикасынын Маданият, маалы-

мат жана туризм министрлиги чечпей эле соцфонддун єкїлдєрї чечип калды беле? Жогорудагы маселе боюнча Кыргыз Республикасынын Маданият маалымат жана Туризм министринин алдындагы Маалымат жана Массалык Коммуникациялар департаментинин директору Норузбаева Бактыгїл Шабдановнага кайрылганыбызда Кызалаков Турдумамбет мырза жакынкы аралыкта кызматынан кетээри туурасында айтты.

- Бактыгїл Шабдановна, Кочкор районунун «Эмгек Туусу» райондук гезитинин редактору пенсия курагындагы адам экен. Эмне їчїн алигиче жаштарга орун бербей иштеп отурат? - Негизи Аксакалдын жумушта калуусу тууралуу Кочкор районунун акимине сунуш бергенбиз, бирок, аким ал киши менен иштебейм деп сунушубуздан баш тартты.

ГЕЗИТТИН ТУУРА ЭМЕС ИШТЕРИ БАР ЭКЕН Гезиттин туура эмес иштери бар экен. Биз мына шайлоону єткєрїп алдык, эми райондук гезиттерге реформа жасайбыз. Корреспонденттик пункт эле болот. Ошондуктан ал аксакал кандай болгон кїндє да эс алууга кетет. Мындайча айтканда райондук гезит жоюлуп, Кочкор району боюнча маалымат жазган 2 гана

кабарчы болот. Негизи райондук гезитте иштегендердин айлыгы аз болгондуктан ал жакта эч ким иштегиси келбей жатпайбы. Айрыкча айыл жергесинде иштегиси келген жаштар жокко эсе. Эгер иштегибиз келет деген филология жана журналистика боюнча жогорку билими бар жаштарыбыз резюмесин алып келишсин, биз карап кєрєбїз. Акинай АЙДАРОВА

НУРГАЗЫНЫН КЫЯЛЫ ОРУНДАЛДЫ “Азаттыктын” сайтынан же биздин Фейсбуктагы баракчалардан кочкорлук майып окуучу Нургазы тууралуу видеотасманыкєрсєўїз керек. Ал єз алдынча баса албагандыктан квадроцикл сатып алуу кыялын билдирген. Биз окуучунун кыялын бирге орундаталы деп коомчулукка кайрылганбыз. Андан бери эки айдан ашык убакыт єттї. Бул аралыкта Нургазынын кыялын орундатуу сунушу менен айрым капчыктуу адамдарга да кайрылдык, бирок негедир кєўїлсїнїшкєн жок. Жадагалса шайлоого аттанган 14 партиянын бири да добуш берїї укугуна ээ боло элек майып окуучуга кызыгып коюшпады. Ошентип “Элим, барсыўбы?” фондунун башчысы Хабиб Арзыкуловдун кємєгї менен “белгисиз демєєрчї” табылды. Белгисиз дегенимдин да жєндїї себеби бар. Анткени 23 жаштагы атын атагысы келбеген кыз єткєндє 150гє жакын

жетим баланы бир жума Ысык-Кєлдє жеке каражатына эс алдырып келгенине єзїм кїбє болгом. 23 жаштагы кыз кантип эле 700 миў сомун жанынан чыгарып жетимдерди эс алдырып жатат? Артында бир кызыкчылыгы болсо керек деген “журналисттик жаман ой” менен ал кызга жолугууга шаштым. Ошентип бет келише сїйлєшїп калдык. Хижаб салынган арык чырай кыз экен. Дароо маек алууга аракет кылганымда “мен кайрымдуулук иштерди бирєє кєрсїн деп эмес, чын жїрєгїмдєн жасайм, балдардын кубанганын кєрїп кудай ыраазы болсо ошол жетет”, деп жылмайып тим болду. Демейде аз жардамын саз кылып айтып бїтпєс шекер тилдїїлєргє кєнїп алгандыктанбы, айтор ишене албай кєпкє жїрдїм. Кийин уксам ошондон кєп єтпєй жардамга муктаждар їчїн Европадан келген кийим-кеченин 3 миў евролук чыгымын да тєлєп бериптир. Мына ушул чїкєдєй кыз тоодой болгон кайрымдуулук иштерди жасап жатат.

Ал мактоого же атын чыгарууга деле муктаж эмес, тескерисинче караманча каршы. Мен бул блог аркылуу унчукпай эле муктаждарга жардам берип жїргєн адамдарды даўазалоо їчїн жаздым. Болбосо бир сомдук жардам берип коюп, он сомун єзїн пиар кылууга жумшагандар четтен чыгып жатпайбы. Кайрымдуулукту же бирєєгє жардам берїїнї саясий упай топтоого айланткандар аман эле болсун, биз Нургазыга кайталы. Белгисиз кыз Нургазынын кыялын орундатууга чоў салым кошту. (Ага чейин майып окуучунун тагдырына кайдыгер карабаган мекендештерибизден да акчалай жардамдар топтолгон) Ошентип Нургазынын “кыялын” жїктєп алып Кочкорго бет алдык. Нургазы баратабыз дегенди угуп алып жеткиче кудуўдап кайра-кайра чалып жатты. Кєрсє ал досторун, туугандарын чогултуп, баары бизди чыдамсыздык менен кїтїп жатышыптыр. Эми квадроциклди кєргєндє

№ 149 • 9-октябрь, 2015-жыл

Нургазынын кєздєрї кандай жайнаганын сєз менен жеткирїї мїмкїн эмес. Энеси эркек тєрєгєндєй эле сїйїндї, маўдай жарыла. Ага квадроцикл абдан жакты. Ал кыялын орундатууга салым кошкондорго ыраазы болуп, сабактан калбай барам деп убада берди. Баса, былтыр Нургазы тууралуу тасма тартып жатканымда атасы бар болчу. Тилекке каршы, 21-мартта автокырсыктан каза болгон экен. Мындан улам Нургазынын аталаш туугандары да квадроциклди кєрїп жетине албай калышты. Анан да Нургазыны 9-класска чейин мектепке коляска менен сїйрєп барган иниси Дастанга боорум ооручу. Эми Дастандын да колу бошоду. 14 партияга окшоп элди куру кыялдарга семирте албасак да, майып окуучунун кєксєгєнїн орундатып, билим алуусуна кичине болсо да шарт тїзгєнїбїзгє кудуўдап жолго чыктык... Булак “Азаттык”

И. РАЗЗАКОВГО 105 ЖЫЛ

«Äóøìàíû¢äûí çîð ê¿÷¿íºí ýìåñ, ý¢ àëãà÷û ºç¿¢ä¿í àëñûçäûãû¢äàí êîðê» (И. Раззаков)

ТАЗА КООМДУ ТЇЗЇЇГЄ БЇТ ДАРАМЕТИН ЖУМШАГАН ЄЛКЄ БАШЧЫСЫ Єлкєбїздїн мыкты жетекчилеринин бири, коомдук, мамлекеттик, саясий жана партиялык ишмер Исхак Раззакович Раззаков 1910-жылы 25-октябрда Россия империясына караштуу Фергана областынын Хоросан Бокса айылында (азыркы Баткен областы, Лейлек району, Коросон айылы) шахтерлордун їй-бїлєсїндє жарык дїйнєгє келген. Апасы 3 жашында, атасы 8 жашында каза болуп, кичинекей Исхак тоголок жетимге айланат. 1918-жылдан тарта Тажик ССРинин Ленинабад шаарындагы балдар їйїнє алынып келип, 1923-жылга чейин ал жакта окуп, тарбияланат. Ємїрїнїн эў кыйын кезеўинде, таянарга жакыны жок мезгилде бул балдар їйї И. Раззаковго чоў жардам кєрсєтїп, ар тараптан тирєєч болгон десек да жарашаар. Алгачкы адамдык сапаттарынын, єзїн алып жїрїї жана башка адамдарга мамиле жасоо этикаларынын калыптанышына да бул балдар їйїнїн таасири чоў. Андан соў 1925-жылга чейин Ташкент шаарындагы мектеп-интернатынан билим алган. 1925-жылы Єзбек ССРинин Ташкент шаарындагы агартуу институтуна (педагогикалык техникумга) тапшырып, аны 1929-жылы аяктаган. Ал эми 1931-жылга чейин ошол эле жерде сабак берип иштеген. И. Раззаковдун табият тартуу кылган акылын, билим алууга болгон аракетин, тырышчаактыгын байкашкан агартуучулар билимин мындан ары жогорулатсын, єркїндєтсїн деген ой менен, И. Раззаковду Москва шаарындагы СССРдин Мамлекеттик пландоо институтуна жиберишет. Ал жактан дасыккан адистерден сабак алып, билим казынасынын бєксє жерлерин толуктап, толтуруп, 1936-жылы экономист-пландагыч адистигин алуу менен институтту ийгиликтїї аяктаган. 1936-жылдан тарта И. Раззаков Єзбек ССРиндеги бир катар жоопкерчиликтїї партиялык жана мамлекеттик кызматтарды аркалап келген. Четинен санай турган болсок, алгач Єзбек ССРинин мамлекеттик пландоосунда бєлїм башчыдан тарта мамлекеттик пландоонун тєрагасына чейин кєтєрїлгєн, андан соў дээрлик 4 жыл бою, тагыраак айтканда 1940-жылдан 1944-жылга чейин Єзбек ССРинин Элдик Комиссарлар Кеўешинин тєрагасынын орун басары, Єзбек ССРинин агартуусунун элдик комиссары, Єзбекстан КП БКнин пропаганда жана агитация боюнча тармагынын катчысы болуп ак эмгегин єтєгєн. 1945-жылы 35 жаш курагын-

да Кыргыз ССР Министрлер Кеўешинин (Советинин) тєрагасы болуп мекенине келет. Ал учурда согуш аяктап, аяктабай турган маалда И. Раззаков єлкєдєгї кыйын кырдаалды жєнгє салуу їчїн болгон кїч-кубатын жумшап, ишин баштайт. Арадан беш жыл єткєндєн кийин, кажыбас кайраттуу тєраганын ишти уюштуруу, аткаруу жана алып баруу жєндємдїїлїгїнє назар салышкан «жогорку жак», аны Кыргыз ССРинин Коммунисттер партиясынын Борбордук коммитетинин 1-катчысы кылып дайындашат. Бул кызматта мамлекеттик ишмер 1950–1961-жылдар аралыгында иштеп, єзїнїн эли жана єзїнїн мекени їчїн кєп нерселерди жасаган. И. Раззаковдун єлкєнї башкарып турган учурунда 20дан ашуун єнєр жай объектилери курулуп, ишке киргизилген. Алардын ичинен Ле-

бединов, Аламедин, Пржевальск (азыркы Каракол) ГЭСтери, «Кыргызавтомаш» заводу, Ош электр-механикалык заводу, бут кийим чыгаруучу фабрикалары оорчундуу орунду ээлешет. Билим берїїгє да єзгєчє кєўїл бурулуп, Кыргыз ССР Илимдер Академиясы, бир катар жогорку окуу жайлар: Кыргыз мамлекеттик университети (азыркы Ж. Баласагын атындагы КУУ), политехникалык институту (азыркы И. Раззаков атындагы КМТУ), аялдар педагогикалык институту (азыркы И. Арабаев атындагы КМУ) ачылып, тїркїн адистерди даярдоо иши кызуу жїрє баштаган. Окуу жайлардын ачылышы, ошол кездеги Кыргызстандагы кадр маселесинин чечилишине чоў жардамын тийгизген. Ал эми айыл жергесинде кєптєгєн мектептер курулуп, ар тїрдїї предметтер боюнча єз алдынча мугалимдер менен камсыз кылынган. Исхак Раззаковичтин мезгилинде Кыргыз ССРинин Айыл чарбасы пахтадан, кант кызылчасынан жана башка єсїмдїктєрдєн мол тїшїм алгандыгы, эт, сїт єндїрїїдєгї жетишкендиги їчїн 1957-жылы мамлекетибиз алгачкы Ленин ордени менен сыйлангандыгын унутта калтырсак болбос. Аталган жогорку сыйлыкты, ошол кездеги генсек Н. С. Хрущев Кыргызстанга келип, чоў салтанаттын жїрїшїндє єз колу менен тапшырып кеткен. Исхак Раззакович коомчулукка принципиалдуулугу, чынчылдыгы, бай тажрыйбалуулугу, кичи пейилдиги, эрудициясы-

нын єзгєчєлїгї жана тереў ой жїгїртє алуу жєндємдїїлїгї менен гана эмес, трайбалисттик оорунун дабасы катары дагы кеўири маалым. Єлкєбїздїн тїндїктїштїк, урук-уруу, жердешчилик єўдїї бєлїнїїлєрї бул кишиге єтє жат кєрїнїш эле. Ага эў эле жєнєкєй мисал катары тємєнкї окуяны алсак болот. Ардактуу эс алууга чыгып, туулган жерине меймандап барып калса, жердештеринин бири жолугуп: «Сен бийликте турганда кадрларды эмне їчїн жалаў тїндїктєн тандоочу элеў?» деп, бир ирет тийишип, бир ирет кєзїнєн трайбализмдин отун жалындатып сураган экен. Кєсєм жетекчи, тиги кишинин айткандарын кунт коюп угуп олтуруп: «Мен їчїн Кыргызстан – бир жер, бир эл! Менде тїндїк же тїштїк деген тїшїнїк жашабайт!» деп катуу жооп берип, алиги кишинин оозуп жап кылыптыр. Тескерисинче, И. Раззаков, мїмкїн болушунча касты дос кылып, тааныш эмести тааныштырып, алысты жакындатканга жанын їрєй турган инсандардан болгону маалым. Кыргыз ССР КП БКнын 1-катчысы кызматынан кийин 1965-жылга дейре СССР Мамлекеттик экономикалык кеўешинин мїчєсї, Мамлекеттик илимийэкономикалык кеўеш бєлїмїнїн башчысы болуп иштеген. Ал эми 1965-жылдан СССР мамлекеттик пландоо комитетинин аппаратында бєлїм башчы болуп, 1967жылы ардактуу эс алууга чыгат. Эки уул, бир кыздын атасы И. Раззаков алтымыш жылга жакынкы эмгек жолунда тєрт Ленин, эки Эмгек Кызыл Туу, Кызыл Жылдыз, I даражадагы Ата Мекендик согуш ордендерин жана кєптєгєн медалдар, Ардак грамоталарды алган. Ал эми 2010-жылдын 29-декабрында Кыргыз Республикасынын Президенти Роза Отунбаеванын Жарлыгы менен «Кыргыз Республикасынын Баатыры» эў жогорку артыкчылык даражасы (кєзї єткєндєн кийин) ыйгарылган. Исхак Раззаковдун кєзї єтсє дагы, анын ысымын тїбєлїккє кыргыз элинин жїрєгїндє сактап калуу максатында Бишкек шаарындагы кєчєлєрдїн бирине, Кыргыз мамлекеттик техникалык университетине ысымы берилген. 1993-жылы А. Масалиевдин колдоосу алдында И. Раззаков атындагы фонд тїзїлїп, бїгїнкї кїндє дагы ал уюм алгылыктуу иштерди аткарып келе жатат. Ал эми айтылуу инсандын туулгандыгынын 95 жылдыгына карата їй-музейи ачылып, анда И. Раззаковдун єздїк оокат-тайымдары жана китептери коюлган. Мындан тышкары єлкєбїздє ар жылда И. Раззаковго арналган илимий-практикалык конференциялар єтїп турат. Бул єз учурунда кийинки муундарга И. Раззаковдун чыгармачылыгы, ишмердїїлїгї жєнїндє кенен маалымат берїїчї булак катары кызмат кылат деген ойдомун. ЭМИЛБЕК уулу Айбек, УКГнын ИИ боюнча директорунун орун басары

№ 149 • 9-октябрь, 2015-жыл

ШАХМАТ

БИШКЕКТЕ ШАХМАТ БОЮНЧА АЗИЯ БИРИНЧИЛИГИ ЄТЇП ЖАТАТ келген улан-кыздар Кытай, Иран, Индия, Шри-Ланка, Казакстан, Єзбекстан, Тажикстан мамлекетинен келген жана биздин шахматчылар катышып жатат. Мелдешке баш-аягы 41 оюнчу катышса, алардын арасында биздин 19 оюнчубуз кїч сынашып жатат. Эў жаш оюнчубуз Руслан Сьездбеков. Русландын 20 жашка чейинки оюнчулардын арасынан коло медалга ээ болушунун єзї чоў жетишкендик десек болот. Бул да тарыхый окуя. Борбордо 3-октябрдан 11-октябрга чейин Кыргызстандын тарыхында биринчи жолу 20 жашка чейинки улан-кыздардын арасында шахмат боюнча Азиянын биринчилиги єтїп жатат. Шахматтын 3 тїрї боюнча: классикалык, ылдам жана тез шахмат боюнча мелдеш болот. Азырынча классикалык шахмат боюнча биздин балдар 3-4-орунда келе жатат. Тез шахмат боюнча єткєн мелдеште биздин 12 жаштагы жаш шахматчы балабыз Руслан Сьездбековдун коло медалга ээ болушу шахмат сїйїїчїлєрї жана кыргыз элибиз їчїн кубанычтуу кабар болду. Ылдам шахмат боюнча мелдеш 8-октябрда болот. Бул чемпионатка Азиянын 7 мамлекетинен

ТУРПАНОВ Милан, Кыргыз Республикасынын шахмат федерациясынын Президенти:

- Милан мырза, биздин жаш шахматчыбыз Руслан Сьездбеков коло медалга ээ болгонунун єзї бизде шахматтын єнїгїп жатканынан кабар берет. Руслан буга чейин мындай ири мелдештерге катышып жїрдї беле? - Руслан Сьездбеков буга чейин сыртта кєп катышып, медалдарды алып жїргєн. Бирок, биздин мамлекетте болуп жаткандыктанбы, духу жакшы, маанайы да жакшы, жогорку деўгээлде оюн кєрсєтїп жатат. "Жаннат" деген мейманкана-

га жайгашып, масштабдуу тїрдє жогорку деўгээлдеги ачылыш аземин єткєрдїк. Залыбыз дагы Эл аралык стандартка жооп берет.

- Мелдеш Эл аралык деўгээлде єтїп жатпайбы, биздин єкмєт тараптан кандай жардамдар болуп жатат? - Желек турган жерде мамлекеттин тїздєн-тїз тиешеси болуш керек эле, тилекке каршы бир да тыйын бєлїнгєн жок. Анткени, тиешелїї жооптор келип атат. Эл аралык стандарттагы калыстар авиабилеттери, жатаканасы менен миў долларга чейин гонорар алышат. Андай калыстардан 6-7 киши келишкен. Жатаканасы менен бир топ сумма чыгат экен. 60 миў доллардын 10 миў долларын Азиянын шахмат федерациясы, KPMG деген Казакстандагы компания 3 миў доллар берди. Андан сырткары Кыргызстандагы компаниялар єзїнїн колунан келген жардамдарын кєрсєтїп жатышат. "Жаннат" мейманканасы дагы уюштуруу жагынан кємєк кєрсєтїп, жатакана жана тамак жагын єз мойнуна алды. Биздин балдар дїйнєлїк деўгээлге чыкканда жол кире учагын таап беребиз. Уюштуруучулар 3

жолку тамагы жатаканасы бєлїп берет. Биз болсо желек їчїн турушубуз керек.

- Алдыўкы орунду камсыздаган оюнчулар їчїн кандай белектериўер бар? - Мындай мелдеште байге фонду каралбайт. Медаль, грамоталар даярдалды. 20 жашка чейинки оюнчулар єзгєчє статуска ээ. Биринчи орунду алгандар атайын гроссмейтердин нормасын жана дїйнєлїк кубокко жолдомо алышат. Андан сырткары рейтинг ошол эле єзїнїн тажрыйбасын жогорулатып наамдарды алганга мїмкїнчїлїктєр болот. Биринчи орунду камсыздаган оюнчулар дїйнєлїк элитаны жаўыланткандар.

ША ХМА Т ТЫН Т А Р ЖЫ М А Л Ы ШАХМАТТЫН ПАЙДА БОЛУУ ТАРЫХЫ

ирандыктардан бул шахмат оюнун їйрєнїп алышып єз єлкєсїнє кеўири таратып шахмат оюнун чоў абройлукка жеткиришет. Арабдардан Испания аркылуу Португалияга андан Италияга шахмат оюну кулак жайып отуруп баардык Европаны єз кучагына алат.

“ШАХМАТ” ДЕГЕН СЄЗДЇН КЕЛИП ЧЫГЫШЫ

Алгач Шахмат оюну мындан 2000 жыл мурун Индиялыктар тарабынан ойлонуп табылган. Англиялын чыгыш таануучусу Г. Мэррей 1913-жылы жарыкка чыккан “Шахматтын тарыхы” деген эмгегинде “Шахмат б.з 570-жж да Индияда пайда болуп андан соў жакынкы чыгыш єлкєлєрїнє тараган”,- деген маалыматты жазган. Шахмат оюну ал кездеги “Чатуранга” деген оюндун негизинде ойлонуп табылган оюн болуп саналат. Чатуранганын аянты 9х9 болуп, тєрт гана кїчтїї фигураларга ээ болуп, ошол кездеги Индия жоокерлеринин катарлаш турган бєлїктєрїн сїрєттєгєн. Бул кызыктуу оюндун баш аты болуп саналган Чатуранганын дагы бир кызыктуусу же єзгєчєлїгї болуп жуптук тїгєйдє болуп тєрт адам ойной алган. 6-кылымдын баштарында чатурган оюнун азиянын борборлорунда жана чыгыш тарабында жашаган адамдардын кызуусун артырып ойноло баштайт. Булардан кийин Иранга жетип ошол кездеги стол оюндардын падышасы болуп калат. Ирандар менен соода жаатында карым катышы жакын келген арабдар,

№ 149 • 9-октябрь, 2015-жыл

Шахмат арабдарда “шатрандж” деп аталаса перстерде “шатранг” деп айтылган. Кийин тажиктерге келгенде “Шахмат” деген сєзгє айланган. Анын мааниси "бийди жазалоо, жеўїї" деген тїшїндїрмєнї аныктап турат. Шахмат баардык дїйнєнї багынтканда ага арнап бир топ чыгармалар чыга баштайт. Мисалы: 1160-жылы Эзрой тарабынан шахмат жєнїндє поэма, 1283-жылы Альфонс шахмат китебин жазган. Шахматка чоў изди Филидор (1726-1795) калтырган. Филидор "пешкаларды шахматтын жаны" деп, кєўїлдї пешкаларга бурган.

ШАХМАТТЫН ТАТААЛ ЖОЛУ Ар бир нерсенин кыйын жана татаал жолдору болот эмеспи. Ошол сыяктуу Шахматтын дїйнєгє таралышынын бир топ тоскоолдуктар да болгон. Ал тоскоолдуктардын бири болуп Христиан чиркєєлєрїнїн єкїлдєрї болгон. Христиан чиркєєлєрїнїн єкїлдєрї шахмат оюнун

кумар оюну деп шахматты жоготууга аракет кылышкан. Мындан тышкары 1161-жылы католик Дамиано, Александр экинчиге жиберген катында шахматты "шайтандын оюну" деп аны жок кылдыруусун єтїнгєн. Тамплиерлер орденинин жаратуучусу Бернар шахмат ойногондорго каршы кїрєшїїгє чакырган. 1208жылы франциялык эпископ Аид Сюлли шахмат ойногонго жана аны сактаганга катуу тыюу салган. Шахматты жок кылуучулардын катарында Ян Гус, Казимир 2, Людовик 9 жана Эдуард 4 да болушкан. 1393-жылы Регенбург соборунун єкїлдєрї тарабынан шахматка тыюу салуу алып салынган.

ШАХМАТТЫН БИРИНЧИ ЖЕЎИЧЇЇЛЄРЇ

Шахматтын бат єнїгїшї їчїн 819жылы Арабияда халифа Аль-Мамун биринчи жолу Джабира Аль-Куфи, Абдылжафар Ансари, Зайраба Хатананы чакырып турнир уюштуруп єткєргєн. Бул турнир калган шахмат боюнча турнир

уюштуруучулардын эшигин ачып берген десек жаўылышпайбыз. Бул турнирден кийин турнирлер уюштурула баштаган. Ал эми убакыт менен ойноо сунушу 19-кылымда киргизилген. Адольф Андерсон 1851-жылы шахмат боюнча эл аралык турнир єткєрїлїп, ал турнирде расмий наам жоктугуна байланыштуу расмий эмес чемпион болуп калган. 1883-жылы англиялык Вилсон тарабынан убакыт бирдиги иштелип чыгып, кырк жолу жїрїї эки саатка ылайыкталган. Ушул мезгилде эл аралык турнирлер єткєрїлїп, 1886-жылы биринчи дїйнє чемпиондугун Вильгельм Стейниц Йоганн Цукертортаны жеўип, чемпиондук наамга жеткен. Бетти даярдаган Тєлєбїбї КАСЫМАЛИЕВА

КОНУШ ЖАЙЛУУ БОЛСУН!

Урмат Самудинов 14 жылдан бери милицияда кызмат єтєп, бир нече мамлекеттик сыйлыктардын ээси болгон. Эми минтип таман-акы маўдай теринин аркасында батирлїї болуп отурат. Ал досторунун жана кесиптештеринин арасында да кадыр баркка ээ. Урмат мырзага єкмєт анын Ата-Мекенге кылган кызматы їчїн эки бєлмєлїї батир берди. Кєп балалуу їй-бїлєє буга чейин батирден-батирге кєчїп жїргєн болсо, эми жылуу-жумшак єз їйїндє жашамакчы.

- Урмат мырза бала кезиўизде кайсы кесиптин ээси болууну кыялданчу элеўиз? - Мен єзїм Кочкор районун Кара-Суу айылында тєрєлїп єстїм. Бала кезимен эле милиция кызматкери же аскер адамы болууну кыялданчумун. Кыялым орундалып, 1999-жылы чек ара кызматында катардагы жоокер болуп єзїмдїн милдетимди єтєп келдим. Ал жактан сержант наамын алдым. Нарындагы чек ара бєлїгїндє болуп кызмат єтєп келдим. Келип, №1 СИЗОдо контролер болуп иштедим. Андан соў ИИМде иштеп келе жатам. Азыркы учурда милициянын капитанымын, Свердлов районунун Ички иштер башкармалыгында эксперттик-криминалдык бєлїмїндє

эксперт-криминалист болуп эмгектенем.

- Милиция тармагы сизди эмнеси менен тартып алды? - Аскерден келген соў, эл-жериме кызмат єтєйїн деп милицияда иштеп калдым. Ар бир кесиптин єзїнїн кыйынчылыктары жана жакшы жактары болгондой эле, милиция тармагынын да кыйынчылыктары болду. Убагында 442 сом айлык акы менен иштеп жїрдїк. Кыйналган кїндєрїм артта калды. Їйлїї болсом деген кыялдарым ишке ашты. Жакшы кїндєр да болду. Кєптєгєн байке, инилерди таптым. Кєп жакшы адамдар менен тааныштым. - Єзїўїздїн ишиўизде эсиўизден чыккыс окуя болгонбу?

Урмат САМУДИНОВ, милиция кызматкери:

«УБАГЫНДА 442 СОМ АЙЛЫК АКЫ МЕНЕН ИШТЕП ЖЇРДЇК»

- Албетте, андай окуялар толтура болот. Бирок, бир окуя такыр эсимен чыкпайт. Тїрмєдє иштеп жїргєндє 2003-жылы болуш керек. 31-декабрь кїнї кїзєттє туруп калдык. Абактагылар кєтєрїлїп, ичин, венасын кескендер болду. 31-декабрь кїнї кесингендерди 47-оорулардын абагына алып баратканда кыйынчылыкты кєрдїм. Ичин жаргандар ошол эле кїнї каза болуп, алардын сєєгїн моргго алып баратсак, машинебиз бузулуп, кыштын кїн, каза болгон адамды колго кєтєрїп жеткирїїгє туура келди. Єзїбїз араў кетип бара жатканда милиция кызматкерлери токтотуп: «Бул эмне болгон адам?» - деп документибизди сурады. Документибиз жумушта калып калган шашылыш чыгып кеткендигибизден албай калган экенбиз, бизге ишенбей, кошумча наряд чакыртып бизди тескєєгє алышты. Анан жетекчиликке телефон чалып атып бизди араў дегенде коё беришкен. Биз ошентип жаны-жылды дагы кайгы муў менен тоспой калган кїндєр болду.

- Сиз ишке жаўы келген учур менен азыркы мезгилди салыштырсаўыз. Милиция тармагында реформа болуп атабы? - Реформа болду. Биз кирген жылда-

ры Ош базарындагы радио тїйїндєрдєн «Аскерге кызмат єтєп келген азаматтарды Ички Иштер органдарына кызматка алабыз» - деп кыйкырып калган. Келип, суткалап калып, 442 сом бир айга жетпей калчу. Батирден абдан кыйналдык. Аябай кєп кєчтїм. Милициянын жатаканасында 10 жылдай жашадык. 3-4 жерде батирлеп жашадык. Кыздарымдын да классташтары кєп. Азыр мамлекет бєлїп берген батирди алганыбызга абдан кубанып турабыз. Їйдїн жанында мектеп бар экен. Алган їйїбїз да заман талабына ылайык шарттары менен экен. КРнын Президенти, Алмазбек Атамбаевге, жана Ички Иштер Министри Мелис Турганбаевге єзїмдїн жана їй-бїлємдїн атынан тереў ыраазычылык билдирем. Тынччылык єлкєдє, мамлекет їчїн таза эмгек кылып, ар бир адамдын ою оўолсун. 2005-2010-жылдагыга караганда эл милицияга ишенип калды. Эл деле митинг-пикеттерден тажап калды. Азыр тынчылыкты самаган жарандарыбыз бизге кайрылып турушат. Эл менен иштейбиз. Чакыруу болгон жерге єз убагында барыбыз. Жаштарга кайрылат элем келгиле ата-мекенибизди сырттан карап турбай жалпылап кєтєрєлї. Темирдей тартип бар жерде гана єнїгїї болот. Карачач ШАКИРОВА

№ 149 • 9-октябрь, 2015-жыл

КРИМ ИНФО ГКНБ СООБЩАЕТ

НЕЗАКОННО РАЗРАБОТАЛИ КАРЬЕР «КЫРГОО» В ЖАЛАЛ-АБАДСКОЙ ОБЛАСТИ Отделом АКС ГКНБ Кыргызской Республики по Жалал-Абадской области в результате проведенных оперативнорозыскных мероприятий выявили факт незаконной разработки месторождения глины в сельском округе «ЖаныЖол» Токтогульского района ЖалалАбадской области. Установлено, что ОсОО «Таш-Рабат» в нарушение Закона Кыргызской Республики «О недрах» без соответствующих разрешительных документов занималось разработкой карьера «Кыргоо» и незаконно осуществляло добычу глины. По результатам проверки с привле-

чением регионального управления Государственной инспекции по экологической и технической безопасности при Правительстве КР по г.Кара-Куль, г.Таш-Кумыр, пгт.Шамалды-Сай и Токтогульскому району и Управления ГНС при Правительстве Кыргызской Республики по Токтогульскому району, государству был нанесен ущерб в размере 254,5 тыс. сомов. По данному факту по материалам АКС ГКНБ УГСБЭП по ЖалалАбадской области возбуждено уголовное дело по признаку преступления, предусмотренного статьей 180 (Незаконное предпринимательство).

РУКОВОДСТВО ОТДЕЛА ОБРАЗОВАНИЯ ТОНСКОГО РАЙОНА ЗЛОУПОТРЕБЛЯЕТ ДОЛЖНОСТНЫМ ПОЛОЖЕНИЕМ Выявлены факты злоупотребления должностным положением работниками Тонского районного отдела образования при проведении тендера. Отделом АКС ГКНБ по ИссыкКульской области в ходе проведения оперативно-розыскных мероприятий выявлены факты злоупотребления должностным положением работниками Тонского районного отдела образования при проведении тендера для средних школ Тонского района ИссыкКульской области. В 2014 году Отделом образования с грубыми нарушениями национального законодательства проведен тендер на закупку строительных материалов для средних школ Тонского района. Установлено, что для участия в тен-

дере было подано 4 заявки. Однако, 2 заявки были необоснованно отклонены в нарушение установленного порядка. Кроме того, несмотря на наличие заявки с наименьшей стоимостью, победителем тендера признан другой индивидуальный предприниматель, предложивший более высокую стоимость. По данным фактам по материалам АКС ГКНБ Кыргызской Республики прокуратурой Иссык-Кульской области возбуждено уголовное дело по признакам преступлений, предусмотренных статьями 304 (Злоупотребление должностным положением) и 189 (Нарушение порядк проведения публичных торгов, аукционов или тендеров) Уголовного кодекса Кыргызской Республики.

ОПЕРАТИВНИКИ ОВД ЖАЙЫЛСКОГО РАСКРЫЛИ УБИЙСТВО В ОВД Жайыльского района 27 сентября текущего года, примерно в 11:30 часов поступило сообщение об обнаружении трупа в Суусамырской долине. По приезду на место происшествия следственно-оперативной группой ОВД Жайылского района было установлено что, на 35 км автодороги Тоо-Ашуу-АралКочкор возле моста реки Кара-Кол был обнаружен труп азиатской внешности, примерный возраст 45-50 лет, с признаками насильственной смерти. В ходе осмотра трупа было выявлено что, шея была обмотана скотчем, на голове в затылке имелись несколько ран. Данный факт был зарегистрирован в ОВД Жайыльского района по 97 статье (Убийство) Были назначены необходимые экспертизы. Согласно заключению дактилоскопической экспертизы, была установлена

личность погибшего им оказался, Ю.А. 1960 года рождения житель Баткенской области Лейлекского района. При проведении оперативно-розыскных мероприятий сотрудниками ОВД Жайылского района по подозрению за совершения данного преступления задержан К.Ш.1965 года рождения житель г.Бишкек. Выяснилось что, они являлись родственниками, которые проживали вместе. По предварительным данным, убийство произошло на почве бытовой ссоры, в доме у подозреваемого, в ходе которого он нанес несколько ударов молотком. После случевшегося он вывез труп в Суусамыр и выбросил. Вещественные доказательство по уголовному делу изъяты. Согласно ст.94 УПК КР подозреваемый водворен в ИВС. Ведется следствие.

ОВД г.ТОКМОК ПРОСИТ ОПОЗНАТЬ ЛИЧНОСТЬ ПОГИБШЕГО В ДТП 3 октября 2015 года примерно 20.30 часов водитель автомашины марки «СубаруФорестер» Б.Р. 1985 года рождения двигаясь в направлении с запада на восток по трассе Бишкек-Кемин 58 км на пересечении улицы Советской совершил наезд на пешехода, который от полученных травм скончался на месте ДТП. Приметы: труп мужчины азиатской национальности, примерный возрасте 50-55 лет. Особые приметы: отсутствует передний верхний один зуб.Был одет: на голове демисезонная кепка серого цвета, курт-

ка пуховик черного цвета, на молнии с 4 наружными и 2 внутренними карманами, пуловер темно-синий с молнией, свитер синий комбинированные серые с надписями, брюки серого цвета с мелкими полосками по вертикали, трико светлосерого цвета, на ногах черные носки, ботинки черные с каблуком. Кому известно о личности погибшего, просьба позвонить по телефонам: 0(313)86-31-02, 0(701)30-09-15, 0(701)15-36-30.

ЖЕЛТЫЙ ЦВЕТ ДОРОГ В БИШКЕКЕ

В «КЫРГЫЗАЛТЫНЕ» ВОРОВАЛИ ЗОЛОТО АКС ГКНБ: Возбуждено уголовное дело по факту хищения золота в золотоизвлекательной фабрике филиала «Комбинат «Макмалзолото» ОАО «Кыргызалтын» В результате проведенных оперативно-розыскных мероприятий АКС ГКНБ выявлен факт хищения золота в золотоизвлекательной фабрике филиала «Комбинат «Макмалзолото». Так, в 2015 году в процессе переработки золотосодержащей руды возникла разница между учетными данными и фактической добычей золота, в результате чего возникла недостача 1014,3 граммов. По результатам изучения причин недостачи золота комиссией ОАО «Кыргызалтын» установлено, что причиной недостачи драгоценного металла была кража, совершенная в сговоре ответственными работниками. Таким образом, ОАО «Кыргызалтын» (доля государства в уставном фонде 100�) № 149 • 9-октябрь, 2015-жыл

нанесен особо крупный материальный ущерб в размере 2 млн. 491 тыс. сомов. По данному факту по материалам Антикоррупционной службы ГКНБ Генеральной прокуратурой Кыргызской Республики возбуждено уголовное дело по признакам преступлений, предусмотренных статьями 221 (Злоупотребление полномочиями служащими коммерческих или иных организаций) и 164 (Кража) Уголовного кодекса Кыргызской Республики. Уголовное дело для дальнейшего расследования передано в ГСУ МВД Кыргызской Республики.

На бишкекских улицах в качестве пробного эксперимента на пешеходный переход наносится желтая разметка. Разметка желтого цвета уже нанесена на пешеходных переходах улиц: Токтогула, Шопокова, Раззакова, Орозбекова и Калык Акиева. В данное время ведется работа по нанесению разметки на переходы, расположенные на бульваре Молодой Гвардии. Как уточняет муниципальное предприятие «Бишкекасфальтсервис», разметка нанесена дорожной краской. Такого рода разметки широко практикуются в

крупных городах Европы и России. Такие переходы видно издалека, что привлекает внимание водителя и предотвращает дорожно-транспортные происшествия с участием пешеходов. «Если разметка такого цвета поспособствует сокращению дорожнотранспортных происшествий с участием пешеходов, то в следующем году все городские зебры планируется выкрасить в желтый цвет», - говорится в сообщении. Страницу подготовила Карачач ШАКИРОВА

КЕЛЕЧЕК

"КЫРГЫЗ ЖАШТАРЫ ДЇЙНЄЛЇК ЛИДЕР БОЛО АЛЫШАТ" Кыргызстанда биринчи жолу дїйнєдєгї жаш лидерлер менен жергиликтїї жаштардын башын бириктирген “Shape Eurasia” форуму єткєнї жатат. 10-12-октябрга белгиленген бул форум “Алга, кєчмєн!” деген ураандын астында єтїп, ага 20дан ашык єлкєдєн жїзгє чукул жаш лидерлер же форумдун тили менен айтканда “шейперлер” катышат. Дїйнєлїк экономикалык форумдун демилгеси менен тїзїлгєн “Global Shapers” коомчулугу жыл сайын мындай форумдарды дїйнєнїн ар кыл чєлкємдєрїндє єткєрїп келет. Евразия алкагында быйылкы форумду єткєрїї укугун уюмдун Бишкектеги єкїлчїлїгї жеўип алып олтурат. Форумдун маанисин “Global Shapers” коомчулугунун Бишкектеги єкїлчїлїгїнїн (хаб) куратору Женни Жеўиш кызы Би-Би-Сиге маегинде тїшїндїрїп берди. Мен биздин жаштар жєндємдїї, атаандаштыкка туруктуу, кєз карандысыз жана єз кєз карашы болсо деген кыялым бар. Кыргызстанда гана эмес, дїйнєдє да эл

лер бар экен. Биздин Бишкек хабы СанктПетербургдан кийин экинчи орунду алыптыр. Бирок Орусия кайсы бир себептерден улам уюштура албай калып, анан бизге кайрылышты. - Форумду єткєрїї їчїн єзгєчє сунуш менен чыгуу керек экен. Сиздер кандай концепция менен бул форумду єткєрїї укугун алдыўыздар? - Биз концепциябызды “Кєчмєндїн философиясы” деп жазганбыз. Ага туризм, бизнес тармактарындагы кєп эксперттер катышкан. Бул эмнени тїшїндїрєт? Кєчмєндєр – бул айлана-чєйрєсї жана тегерегиндеги башка топтор менен гармония ичинде жашаган адамдар. Алар аз ресурсту максималдуу тїрдє колдонушат. Мисалы, биздин боз їйїбїз. Биз бир жерден экинчи жерге кєчїп жатканда эч жерде эч кандай таштанды калтырбай кєчєбїз. Ошондой эле кыргыздар койду сойгондон кийин, этинен терисине жана сєєгїнє чейин колдонушат. Ресурстар аз болгонуна карабастан, ал ресурсту жаратмандык менен бардык тар-

Кытайдагы форум аралык лидер боло алабыз деген ой болушу керек. - Бул форум бир гана Кыргызстан їчїн эмес, регион їчїн да маанилїї. Алгач “Global Shapers” коомчулугу тууралуу кыскача тїшїндїрїп кетсем. Бул – Дїйнєлїк экономикалык форумдун жаўы тїзїлгєн уюму болуп саналат. Дїйнє жїзїндє бул уюмдун 452 хабы же єкїлчїлїгї бар. Бул хабдар жыл сайын жогорудагы форумду єз єлкєсїндє єткєрїїгє аракет кылышат. Жылдын башында биз да тапшырып кєргєнбїз. Хабдын кандай концепциясы бар? Форумду канчалык кызыктуу єткєрє алышат? Аларда ушул сыяктуу критерий-

макта колдонобуз. Биз ушул философияны азыр да бизнес жана туризм тармагында колдонсо болоорун чет єлкєлїк досторго айтып берели дедик. Кєчмєндєрдєн кєп нерсе їйрєнсє болот деп ушундай концепцияны тїзгєнбїз. Андыктан бул форумдун фокусу “Кєчмєндєрдїн философиясын чечмелєє аркылуу Кыргызстандын туризмин єнїктїрїї” деп аталат. Кудай буюрса, биз 70-100дєй шейперди же лидерлерди чакырып жатабыз. Бизге 28 єлкєдєн 200дєн ашык кайрылуу келип тїштї. Алардын арасында Африкадагы Конго сыяктуу єлкєлєр бар. Форумдун форматы да кызыктуу. Биз гана маалымат

бербестен, чет єлкєдєн келген коноктор да єз тажрыйбасы менен бєлїшєт. Форумдун максаты - Кыргызстандагы туризмди єнїктїрїї, тажрыйба алмашуу, єнєктєштїккє шарт тїзїї жана жергиликтїї жаштар менен дїйнєдєгї жаштардын пикир алмашуусун камсыз кылуу болуп саналат. Колумбия университетин бїткєндєн кийин мени кєп тарапка чакырышкан. Кытайдан да чакырышкан, Америкада да мїмкїнчїлїк болгон. Бирок жїрєгїбїз Кыргызстанга, єзїбїздїн элибизге жакын экен. - Дїйнє жїзїндє бул форум менен алектенген 5 миўдей шейпер же жаш лидерлер бар экен. Бул форумда кыргызстандык жаштар канчалык активдїї деп айтууга болот? - Кыргызстанда таланттуу, єз кесибинде ийгиликке жеткен жаштар абдан кєп. Мисалы, аларды “PROKG” клубунан кєрїїгє болот. Алар дїйнє жїзїндєгї аянтчаларды колдонуп, єз жумуштарын аткарып жатышат. Бирок Дїйнєлїк экономикалык форум менен анча деле байланыш жок экен. Бишкек хабы 2014-жылы эле ачылды. Жаш хаб болуп жатат. Жыл башынан бери эле активдїї иштей баштадык. Маданият, билим жана жаштардын потенциалы багытында тєрт долбоорду аткардык. Азыр Евразия форумун єткєргєндєн кийин кєптєгєн жаштар бизге кайрылат деп їмїттєнїп жатабыз. Анткени “Global Shapers” коомчулугу абдан жакшы аянтча. Жаш лидерлерге дїйнєлїк лидерлер менен байланышууга мїмкїнчїлїк берет. Азыр бизде кєп шейпер жок. Бирок чакырып жатабыз. Жума сайын ачык талкуу єткєрєбїз. Каалаган жаштар келип угуп кетишет. - Сиз бул форумдун Кыргызстанга келишинде негизги ролду ойногон адам болуп жатасыз. Жеке єзїўїз мындай иш-чараларды уюштуруу менен элге, жаштарга кандай билдирїїнї жеткиргиўиз келет? - Єзїм саякаттаганды жакшы кєрєм. Ар кыл форум, конференцияларга жакшы катнашым кетем. Аларга аралашканда тїрдїїтїрдїї жаштарды, лидерлерди кєрїп мен бир таасир алдым. “Эмне їчїн Европада, Америкада, Кытайда жаштар ушундай иштерди жасап жатат? Эмне їчїн биз жасай албайбыз?”,-деген ой келди. Алар мага мотивация беришти. Кєптєгєн жаштар менен сїйлєшкєндєн кийин менин дїйнє таанымым да кеўейди. Бир эле “Shape Eurasia” форуму їчїн эле эмес, жаштарды кантип Кыргызстанга чакырып келсек, кандай жакшы болмок деп ойлодум. Анан Кыргызстан жєнїндє єзїмдїн бир

кыялым бар. Мен биздин жаштар жєндємдїї, атаандаштыкка туруктуу, кєз карандысыз жана єз кєз карашы болсо деген кыялым бар. Кыргызстанда гана эмес, дїйнєдє да эл аралык лидер боло алабыз деген ой болушу керек. Жаштар кыялданганды, ойлонгонду билсе, кийин кадам жасоого єтєт. Ал їчїн аларды шыктандыруу керек, алар кєп нерсени кєрїшї керек. Концепциябызды “Кєчмєндїн философиясы” деп жазганбыз. Биз бир жерден экинчи жерге кєчїп жатканда эч жерде эч кандай таштанды калтырбай кєчєбїз. Ошондой эле кыргыздар койду сойгондон кийин, этинен терисине жана сєєгїнє чейин колдонушат. Муну кєп жылдан бери максат кылып келгем. Кудайга абдан ыраазычылык билдирем. Акыры жакшы максат, ак ниет менен ушундай жолдорун бизге тїзїп берип жатат. - Сиз Кытайдын Кызыл-Суу аймагында тєрєлїп єсїп, Кыргызстандагы Америка университетинде, андан соў АКШдагы Колумбия университетинен билим алып келдиўиз. Сиз кааласаўыз Кытайда, кааласаўыз АКШда иштемексиз. Эмне себептен Кыргызстанда эмгектенїїнї чечтиўиз? - Туура айттыўыз. Колумбия университетин бїткєндєн кийин мени кєп тарапка чакырышкан. Кытайдан да чакырышкан, Америкада да мїмкїнчїлїк болгон. Бирок жїрєгїбїз Кыргызстанга, єзїбїздїн элибизге жакын экен. Менин їй-бїлєм да бул жерде. Бул жерди жакын сезем. Башка жерде деле иштесем болмок. Бирок Кыргызстанда иштесем, анын таасири кєбїрєєк болоорун тїшїндїм. Кыргызстанда билим алдым. Кыргызстан да мага абдан жакшы мїмкїнчїлїк тїзїп берди. Ошондуктан, їйрєнїп, єз тажрыйбам менен єз єлкємє келгенди милдетим деп сезем. Булак “Би-Би-Си”

БОЁНБОСОЎ ИШ ДА ТАППАЙСЫЎ... Жаштарды ишке чакырган жарыялардын дээрлик баарынан басмырлоону кєрїїгє болот. Жаш єзгєчєлїгїнє, сырткы келбетине жана жынысына карата чектєє койгон учурлар оголе кєп. Маалымат каражаттарындагы жарыяларды кєрїп, дароо интимдик кызмат сунуштаган жумуш болсо керек деген ой келет. Бирок бїгїнкї кїндє негедир кадимки эле официант, сатуучу, тейлєєчї кызматтарга да ошол талаптардын негизинде жумушка алып калышкан. 23 жаштагы бир кыздын окуясын айтып берейин. Ал жогорку билимдїї, табиятынан абдан сулуу кыз. Эмгек кїчїн талап кылган жарыя боюнча жумушка орношоюн деп, Бишкектеги ири компаниялардын бирине барган. Бирок ишкана жетекчисине жетпей эле анын жардамчысынан “кечиресиз, сизди шефке киргизе албайм, анткени боёнбой келиптирсиз” деген жоопту угуп, нес болгон. Бир топко жаман болуп жїрдї. Кыскасы бир жылдан кийин араў

бир ишке орношту. Бул мен билген бир эле мисал. Мындай учурлар жїздєп саналат. Баш мыйзамыбыз боюнча ар бир жаран эркин иштєє укугуна ээ. Бир да жаран келбети же башка єзгєчїлїгї їчїн басмырланбайт деп жазылган. Иш жїзїндє жумушсуздардын укугу корголбой эле, кордолуп келет. Єзгєчє кыздарды жєн гана буюм катары колдонушкан учурлар кездешет. Кези келгенде кубалап жиберип, башкасын чекесинен чертип алышат. Анткени ишсиз кыздар чачтан кєп. Ойлонуп кєрєлї, азыр иштеп жаткан жумушуўузду табуу їчїн канча кїн же канча ай, балким бир нече жыл кеткендир. Араў тапкан ишиўизде эртеў башыўызга бир кырсык келчї болсо, сизге жардам берип, кайрадан эле бирге иштешип кете аламын деп кепилдик бере аласызбы? Менимче жок, кудай анын бетин ары кылсын... Кафелердин биринде иштеген досум менен ара-чолодо сырдашып калабыз. Жуму-

шундагы акыйкатсыздыкты айтып нааразы болуп келет. Мыйзамдуу укугун жакшы билет, бирок колумдан эмне келмек эле деп баарына чыдап жїрєт. “Бїгїн бизге татынакай бир кыз жумуш издеп келиптир. Жетекчибиз дароо эле сыртынан жактырып, иш тажрыйбасы жоктугуна карабастан ишке алды. Айлык акысын 15 миў сом деди кызыктырып. Ошондон эки жума мурун эле дагы бир кыз келген. Анын сырткы келбети анча эмес, бирок бардык ишти майын чыгарып жасайт. Чоўубуз єўї-тїсїн карап туруп эле, сенин маянаў 8 миў сом деп койгон. Азыр ачуусунун бїт баарын кїндє ошол кыздан чыгарат. Ишти мизилдетсе да жакпайт”,.. дейт курбум. Мындай абалга дуушар болгондор четтен чыгат. Кєбї намыстанып эч кимге айтпайт же кимге кайрыларын билбейт. Ушинтип чоўдордон жеме укса да, алардын орой мамилесин кєтєрїп, баарына кайыл болуп

иштеп келишет. “Кыргызстанда иш издеген кєп, сен кетсеў башкасын таап алам”, деп жетекчи сєрєйлєр керек болсо ачык эле коркутушат экен. Башка кимдин эшигин какмак элем деп, иштин табылганына сїйїнїп иштеп жатышпайбы кєбї. Азыркы жаштар ишке орношкондо эч кандай эмгек келишим тїзїлбєйт. Эгерде маанайы жок болсо, жумурткадан кыр издеп, каалаганча урушуп, маянасын да бербей айдап жиберет. Анткени Кыргызстанда иш жок, єзгєчє студенттерге ийкемдїї иш табуу кыялдагы жомок. Анткени расмий маалыматтар боюнча єлкєдєгї ишсиздердин саны 200 миўден ашат. Бейрасмий маалыматтар боюнча бери дегенде эки эсе кєп. Єз мекенибизде ушинтип кордук кєрїп жатсак, бєтєн жерде бєлєк элге кор болгон мекендештерибизди кеп кылып эмне кылабыз... Даткайым Азамат кызы, “Азаттык”

№ 149 • 9-октябрь, 2015-жыл

ТАГДЫР

АЗИЗ

Жолдун чекесиндеги отургучта Асан менен Їсєн бири-бирине мактанышып отурат. Асан: -Ээ досум мен 2 ай мурда алган машинамдын їстїнє 20000 сом кошуп, андан да укмуш машина албадымбы. Їсєн: -Аа жайлаган турбайсыўбы. Бирок, сен 2 айда 20 000 сом тапсаў, мен 1 эле ай мурда алган машинамдын їстїнє 25 000 сом кошуп саттым. Жакшы бекен? Асан: -А досум жолуў болгон экен да. Анда не кылалы. Бильярдга баралыбы же кафеге отуралыбы деп ысрапка кетирїїчї жолдорду сїйлєшїп жатышты.

АЛ КЇН КУРБАН АЙТ КЇНЇ ЭЛЕ: Жолду черткилеп, кадамдарын майда аттаган кєзї азиз киши колуна курмандыкка союлган эт, алма жана башка нерселерин кєтєрїп келе жатып, ичке кєпїрєдєн єтїп жанакы эки жигиттин жанына жакындаганда капысынан чалынып сумкасындагы алмалары чачылып кетет. Ары жагын, бери жагын изденип алмаларды чогултат да, алмасын санаса бирєє кем болуп чыгат. Ал азиз киши кембагал їй-бїлєєнїн балдарына деп алмасын санап салып алган. Жер сыйпалап издеп жатканын кєргєн жигиттер келе калышты да алмаларын салышып мындай деди. Асан: -Ээ таксыр, ордуўузга башка бирєє жок беле, бирок менин таў калганым бул ичке кєпїрєдєн коркпой кантип № 149 • 9-октябрь, 2015-жыл

єтїп жїрєсїз?, деп азиз кишинин кийимин тазалап катарына отургузуп алышат. Азиз киши: -Ээх момун бир тууганым. Аллахтын ыраазылыгын издеп баса турган болсом эч кандай коркунучу жок. Їсєн: -Сиз азыр Аллах ыраазы боло турган ишке бара жаткан окшойсуз? Азиз киши: - Ооба, айылдын чекесинде кембагал жашаган бир їй-бїлє бар эле. Ал бош убактысында мени менен бирге болуп, мени жетелеп айлантып келчї. Бїгїн курман айт майрамы. Аларга курбандыка союлган койдун этинен жана балдарына алма салып баратып капысынан чалынып калбадымбы. Асан: -Сиз бул жерде эле эмес, башка дагы жерлерде кєп чалынып куласаўыз керек. Айтайын дегеним, Сиз жашооўузга канчалык шїгїр кыласыз жана сиз бактылуусузбу?, дегенде азиз киши бир азга ойлоно тїшєт да мындайча кебин баштайт. Азиз киши. -Алхамдулиллах. шїгїр кылам жана бактылуумун. бул суроону берээрден алдын айланага кєз салдыўыздарбы? Мен азиз болуп кєрбєсєм да балницадагы, тїрмєдєгї жана башка мусулман бир туугандарыбызды зыярат кылган имам, молдолордон кеп угам. Айланага карасаўыз, Канчалаган адамдар бар майып баса алышпайт, алар мечитке барып намаз окугусу келет, бирок мечит-

ке жете алышпайт. Жана дудук адамдар бар, алар Аллахтын ыйык китебин окусам дешет, бирок окуй алышпайт. Мїчєлєрїнєн шал болгон кишилер жок эмес, алар да кыйкырып азан айтсам нурдуу курани каримди колума алып кыраат салсам, Аллах жолуна кєп кадамымды жумшасам деп эўсешет, бирок жете алышпайт. Салкын абага чыгып жердин топурак таштарын сыйпалап, эшиктеги кишилер менен чогу жїрсєм экен деп терезеден гана эшикти тиктеп ємїрїн балницада, камактарда єткєргєн адамдар бар. Денесинин баарын калтырак баскан, тамактын даамын жакшылап тата албаган, ыраахаттанып уктап жата албаган, жашоосунун акырына чейин каляскадан тура албаган момун бир туугандарыбыз бар экенин билип кантип шїгїр келтирбейин. Андан дагы, кєкїрєктї куйкалаган маселени баарыбыз жакшы билебиз. Аллах тааланын берген динине кєўїл бурбай жїргєндєргє шарият жолу какшап айтат “Кредит албагыла! Алганыўар да бергениўер да кїнєєкєр болосуўар. Кредитте береке жок, арам, арам, арам! Кредит менен берекенин жолун жоготосуўар, карызыўар карыз чакырып кыйналасыўар” деген сайын кайра тескерисинче шарияттын сєзїн четке кагып, єздєрїнїн акылдарына таянышып кредитке барышат, мээнетсиз даяр акчаны алып айлап жылдап карызынан чыга албай жїргєн бир туугандарыбыз да толтура. Алар да тообосун айтып намазга жыгылгысы келет, мечитте болгусу келет, бирок кредиттин процентин толуктай албай, карыздын кєптїгїнєн ден-соолугуна да кєўїл бурбайт, намазга убакыт табып келе алышпайт. Аллахтын каарын келтирип, никесиз ичине бала тїйїп, алар да кооз болгон жашоонун кєркїн кєрє электе, таамданып аппак сїттї эме электе, жарык жашоого келе элек жатып ємїрї

бычактын ичке мизи менен шилтенип жок болгон ымыркайлардын катарында болбой жаралганыма шїгїр айтам. Їсєн: Таксырым бизди кечириўиз. Сиздин кєзїўїз азиз болгону менен жїрєгїўїз баарын кєрєт турбайбы. А биздинчи кєзїбїз кєргєнї менен жїрєгїбїз сокур экен. Азиз киши. Менин азыркы жаштарга жаным атышкан сєзїм бар эле, ошону угуп, эсиўерге сактап алгыла. Тїндєсї кєчє бойлоп, Тїйшїккє кабылышкан. Тїйїнїп курсагына, Тїрлєрї бозорушкан. Тентектин сєзїн баалап, Термелип байланышкан. Тартуулайм айды десе, Тез эле алданышкан. Намысын кармай албай, Ыйманын баалай албай. Ыйлашат канча кыздар, Ымыркай карай албай. Кудайдын кєзї талбайт, Кулагы укпай калбайт. Кудайдан корккон жандар, Кулжундап жїрє албайт. Ылдыйды ылдый дейли, Єйдєнї єйдє дейли. Билмексен эркектер ээй, Бизде да кїнєє дейли. Кыздарды эне десек, Карындаш эже десек. Сойкулар кайдан чыкмак, Кыздарга тийишпесек Асан: Таксырым бул акчаны да тиги кишиўизге ала барыўыз, биз эми тїшїнїп жатабыз. кєрсє адамдын бакыты акчада, байлыкта эмес ал динде экен. Азиз киши. Сообоуўар кадамыўарга да жазылсын. Жїргїлє бирге эле баралы. Мухамбет Каныбек уулу

ДАСТОРКОН

КУДАЛАРДЫН ЗАКУСКАЛАРЫ Æàé àéû áóë ýñ àëóóíóí àéû áîëóï ñàíàëñà, Ê¿ç àéû áóë òîéëîðäóí àéû áîëóï ñàíàëàò. Òîé òîñêîíäî àëáåòòå, ý¢ áèðèí÷èäåí äàñòîðêîíäóí ¿ñò¿í êîíîêòîðäóí êº¢¿ë¿íº æàãà òóðãàíäàé êûëûï ý¢ ìûêòû äå¢ãýýëäå äàÿðäàø êåðåê. Àë êîíîêòîðäóí ý¢ ñûéëóóñó áîëóï áóë êóäàëàð áîëóï ñàíàëàò ýìåñïè. Àíäà áèç á¿ã¿í ñèëåðãå êóóðóìà “çàêóñêàëàðäûí" äàÿðäîî æàíà êóðàìäàðû ìåíåí òààíûøòûðàáûç. Àíäà ýìåñå áóë êå¢åøòåðèáèç ñàêòàï àëû¢ûçäàð.

калышы мїмкїн. Анын бетине шекерден себелеп койсоўуз, жакшы даам берип турат.

"КЇЗГЇ САЛАТ"

Бадыраўдын жарымы 8. Тооктун этинин калганы 9. Жїгєрї 10. Жумуртка Баарын биринин їстїнє бирин коюп бїткєн соў, їстїнєн майонезди шыбап, жїгєрї жана чєптєр менен кооздоп коёсуз.

ЧИПСЫ МЕНЕН СЫР ЗАКУСКАСЫ КУРАМЫ:

"РАТАТУЙ" ЗАКУСКАСЫ

100 г сыр

КУРАМЫ: Тоок буту - 2 Козу карын - 150г Пияз - 1 баш Сабиз - 1 баш Туздалган бадыраў - 2-3 баш Жїгєрї - 4-5 аш кашык Жумуртка - 2 даана Сарымсак - 1-2 тишче Єсїмдїк майы, туз жана калемпир.

300 г помидор Сарымсактын эки тишчеси Майонез Картошканы майга кууруйсуз (чипсы узун болушу шарт) Кооздогонго маслина керек.

ДАЯРДОО ЫКМАСЫ:

КУРАМЫ: Кызыл болгар калемпири - 1даана Пияз - 2 баш Сарымсак - 3 тишчеси Баклажан - 2-3 даана Оливка майы- 6 аш кашык Розмарин - 0,5 чай кашык Помидор - 2 Баклажан - 0,5 кг Петрушка.

ДАЯРДОО ЫКМАСЫ: Болгар калемпирин, пиязды, баклажанды орто чарчы кєлємдє туурайсыз. Сарымсакты аябай майдалап, тууралган жашылчага аралаштырыўыз. Майды ысытып, пиязды кууруп алгандан кийин болгар калемпирин кууруйсуз. Помидордун ширесин куюп, сарымсак менен баклажанды кууруўуз. Салат бышканда, помидорду жука кесип, єзїўїз каалаган кєк чєптєр менен кооздоп коесуз.

Тооктун этин сууга кайнатып алып, сєєгїнєн ажыратыпалып майда туурайсыз. Козу карындарды жууп андан кийин кургатып, тилкесинен туураўыз. Тоголок пиязды жууп, майда туурайсыз. Сабизди чоў єткєргїчтєн єткєрїп алыўыз. Консервадагы жїгєрїнїн суусун тєгїп саласыз. Бадыраўды тєрт чарчы кылып туурайсыз, жумуртканы сууга бышырып, муздаганда єткєргїчтєн єткєрєсїз. Мискейди отко коюп, єсїмдїк майын куюп, пиязды кызарта кууруўуз. Пиязды єзїнчє алып салып сабизди да кызарта кууруйсуз. Козу карындарды да кызарта кууруп аласыз дагы, даяр болгон азыктарды катар-катар кылып тарелкага саласыз:

ТАРЕЛКАГА САЛГАНДА 1. Тооктун этинин жарымы 2. Бадыраўдын жарымы 3. Козу карын 4. Сабиздин жарымы 5. Пияз 6. Сабиздин жарымы

ДАЯРДОО ЫКМАСЫ: Кєк чєптї, помидорду майдалап туурайсыз. Сырды майда єткєргїчтєн єткєрїўїз. Помидор, жашыл чєп жана сырды аралаштырып алыўыз. Сарымсакты жанчып, аралашмага кошуўуз. Тууралган, майдаланган азыктарды майонезге аралаштырасыз да, чипсыга салып, їстїнєн маслина менен кооздоп коёсуз. Астына салат жалбырагын коюп, чипсыларды гїл формасында жайгаштырыўыз.

ЖУМУРТКА КУЮЛГАН КОТЛЕТ

Êîøóì÷à ìààëûìàò

РГА:

АШПОЗЧУЛАРГА КЇМЇШ СЫ

АЛМАДАН ЖАСАЛГАН БЛИНЧИК КУРАМЫ: Ун - 1 чыны Айран - 1 чыны Алма - 1 тоголок Шекер, татымына жараша туз Бычактын учу менен бир сода.

ДАЯРДОО ЫКМАСЫ: Унга кефирди кошуп, аралаштырыўыз да сода, шекер, татымына жараша тузду кошуўуз. Жакшылап аралаштырып, єткєргїчтєн єткєзїлгєн алманы кошосуз. Камырды мискейдеги майга кууруп алыўыз. Блинчиктин курамында алма болгондуктан, кичине кычкыл болуп

• Êàðòîøêàíû ñóóãà áûøûðûï ûí, áèð æàòêàíäà, ñóóãà ëàâð æàëáûðàã êøû æà áîî óêðîï êîøóï êîéñî äààìû îò. áîë í, • Áàëûêòûí æûòûí êåòèð¿¿ ¿÷¿ åê. êåð ø æóó íå ëèìîíäóí øèðåñè æå å ïþð ãàí ñàë æà àí Êàðòîøêàä óï êîéñî, êîø à ñîä êå ëåò êîò êà òîø êàð êººï ÷ûãàò. 30 ì¿íºò • Áàëûêòû êóóðóóðäàí ìóðóí ûí ìàñ ôîð í¿í ºç¿ ñî, òóçäàï êîé . îéò ãîòï æî üÿêòàí • À÷ûòêûíûí îðäóíà, óíãà êîí ûí ûðä êàì ñî, êîé áèð ñòàêàí êîøóï ûð êàì íà æà îò áîë êøû äààìû æà éò. à÷ûòêûíûí óáàêòûñûíäà ýëå à÷û êèéèí, • Êàìûðäû æóóðóï á¿òêºíäºí ëåðèíå æåð áèð ò¿ò¿ê÷º êåñìåäåí êýý éò. à÷û áàò ûð êàì òûãûï êîéñî, ûï, • Øîðïîãî áèð êåñèì ìóçäó ñàë îò. áîë óê òóí ñà êàéíàò òàëàò. • Æóóëáàãàí êºê ïèÿç êºïêº ñàê ãàí • Áàëäàðäûí áîòêîñóí ñûðäàë åê. ìèñêåéãå áûøûðûø êåð

КУРАМЫ: Фарш (уй эти) - 300-400 г; Тоголок пияз - 1 шт; Сыр - 100-150 г; Жашылча; Туз; Болгар калемпири; Єсїмдїк майы;

ДАЯРДОО ЫКМАСЫ: Алгач сырды чоў єткєргїчтєн єткєрєсїз. Кєк чєптєрдї (укроп, петрушка), пиязды майдалап туураўыз. Ысык майга пиязды кызарта кууруп алагандан кийин єзїнчє бєлїп алыўыз. Фаршка даяр болгон пиязды, сырды, кєк чєптєрдї, туз, калемпирди аралаштырыўыз. Фаршты тоголоктоп, ортосун жумуртка бата тургандай орун калтырасыз дагы, ысытылган майга кууруй баштайсыз. Эки жагын теў алмаштырып кууруп бїткєн соў, оюп койгон котлетке жумуртканы салыўыз. Салып бїткєн соў духовкага 15-20 мїнєтчє коёсуз. Андан кийин, єзїўїздїн фантазияўызга жараша кооздоп алып, коноктордун алдына койсоўуз болот.

№ 149 • 9-октябрь, 2015-жыл

СЕРИАЛ

Кїз маалы. Бышыкчылык учуру болчу. Арийне, согуштан кийинки мезгил болгондуктан колунда барлар їчїн гана бышыкчылык. Чєнтєгїндє барлар їчїн гана бышыкчылык. Чєнтєгїндє барлар їчїн гана токчулук. Кєпчїлїктє жокчулук. Ошого карабастан кїнгє жекшемби болгондуктан, Жалал-Абаддын базары жык-жыйма. Калыў сары чачы єсїп кетип, каш-кабагын жаап калган, мышык кєз, алты-жети жаштардагы сары бала базар оозундагы чоў ашканын айнегине жабыша калып, ичкериге жалдырай карап турат. Анын кєзї ашканын тєрїндєгї дїр-дїйм жемиш, табак-табак аш коюлган їстєл їстїнє кадалат. Їч кїндєн бери оозуна чымчым наар ала элек сара бала бїтїн оорулу энеси менен улуу эжесине бир нерсе таап келїї їчїн базарга чыккан... Биринчи жолу чыгышы... Оозунан кара суу келип, єзєгї їзє тартылып. Шилекейин кайра-кайра жутуп, кєзї тамактан єтєт. Шашпай аш жеп, каткырыгы таш жара сандарын чаба аскиялашып олтургандар кєзїнє кєрїнгєн да жок. Ойлогону тамак гана. Анын айнеке жабышкан кебетесин алгач коркунучтуу конокторунан кантип кутуларын билбей эки жакты алактап карап олтурган чайханачы байкады. “Аман-эсениўде кетип кал” дегендей ишарат кылып, табакташтарына кєрсєтпєй кол жаўсады. Бул жолу, анын кимге кол жаўсаганын берки олтургандар да кєрїп калышты. Алар їчєє. Ортодогу зор денелїїсї икрам палван. Кезегинде баягы айтылуу Тєє палван Суусамырдагы бир ашта Кыргыздын балбанынан жыгылып калганда ушул Икрам “Атаўа наалат Тєє палвандын орпдуна мен болгондо, ит кыргыздын белин беш бїктєбєйт белем” деп жер муштап калган дешет. Ошо Икрам азыр жашы єтїп, кїрєштї таштагандан бери булчуў эттерин калыў май басып ого бетер зордун-зору болгон. Али да бу Пархана єрєєнїнєн ага тик карап, каршы чыгар жан жок. Бирєєлєрї сыйлайт. Бирєєлєрї коркот. А кєбї анын жанындагы Кахрамам бахадур, Хамрай деген ат менен Таш-Кємїрдєн тартып, аягы Ташкенге чейин бир кыйла таанымал баш кесерлеринен їрєйлєрї уча тигилердин оозунан чыккан сєздї лам дебей жїгїрїп аткарышат. Азыр да Икрам: “Эч ким мазабызды алчу болбосун. Жай олтуруп аш жейли” деп чайханадагыларды кубалатып чыгартып жиберген. Билгендер єздєрї эле жылып-жылып жоголушкан. Азапты эле баягы тоодон жыл маалында бир тїшсє тїшїп, тїшпєсє єз тричилиги менен базарсыз эле кєрїп жїрє берчї: Икрам, Кахраман, Аларга эч ким деле кєўїл бурушчу эмес, андагылар аларга, алар андагыларга кєнїп бїтїшкєн. Балапандары темир канат болгон кезде гана аларды учурууга кєндїрїп жїрїшкєнїн кєрїп калышчу. Айрыкча эл чабалекейлерди канаттуунун асылы, адамга жакын, сыпаа жаныбар деп санашчу. А бирок, азыр башкача болуп чыкты окшойт, иши кылып кызыктын кызыгы болду белем. Ооба, эки Саманчин эртеўки кїнї жєнїндє кызуу сїйлєшїп, бири єз кєрсєтмєлєрїн, пландарын айтып, экинчиси эсинен чыгарбас їчїн блокнотуна керектїїлєрїн жазып иш кумарына кирген кезде эки чабалекей, кыязы, тїгєйлєр болсо керек, ачык турган терезеден їйгє учуп киришти. Жаўылып-жазып кокустан кирип калышса ошол эле терезеден кайра шашыла учуп кетишмек. Алар антишкен жок, адашып калыштыбы, же даты башка болдубу, айтор... Жок, атайы келгендей, кеткилери жок, чыйпылдап їн чыгарышып, їйдїн шып алды менен канаттарын ийкемдїї жайып, жай каалгып учуп, эки Саманчиндин тєбєлєрїнєн айланып, тынбай чыйылдай беришти. - Ой, булар кайдан келишти? - Бектур ага ордунан козголо аларга карады. - Булар ушинтип кире беришеби? - Жок. Мындай болчу эмес, биринчи жолу. Чабалекейлер менен кєгїчкєндєр бул жерде єтєле кєп, терезенин жанынан ары-бери уча беришчї. Чатырда уялары бар, - деди Арсен. - Анда булар алда неден чочушкан го? Терезени чоўураак ачып койчу, чыгып кетишсин. Ал терезени толук ачты, а бирок чабалекейлердин кеткиси жок, ары аёолуу, ары мээримдїї, ошол эле мезгилде алда неден чочулагандай кєздєрїн балбылдатып, алардын їстїнєн айланып жїрє беришти. А балким, булар алда неден аян берип, ошону кабарлап жатышкандыр? Ким билет, айтор, Арсен Саманчиндин башына ушундай ойлор келди, ал эми Бектур Са-

№ 149 • 9-октябрь, 2015-жыл

(Сандан санга)

Хамрай дегендер ким экенин билбеген элеттиктер тартты. Эки-їчєєнї Кахраман кызалал кылып сабап да салды. Эми минтип тигилердин кабагы жаўы ачыла баштаганда сааттай болуп сары бала кайдан келе калды эле?. Икрамдын кїлїп жатып тык токтогонун улам таўдана табактан баш кєтєргєн Хамрай, Икрам менен кахраман тиктеп калышкан жакты карап айнеке жабышкан баланы кєрдї. Тигинин сугу тїшє караганына кыжаалатттана єўї кумсарып, оў колу єзїнєн єзї курундагы бычака жабышты.ар кїнї болбосо да апта сайын адам канын жаламайынча тура албаган бул канкор їчїн чымчык-

тай баланын башын чыркыратып туруп кесип салыш кеп да эмес эле. Бычагын канынан жалаўдада сууруп алып шап тура бергенде ортодогу зор Икрам барскандай колу менен тизесинен басып калды. Ал бечера баланы аягандан анткен жок. Хамрий адатынча тигинин башын кесип келип їстєлдєгї аштын їстїнєташтап, кайран тамакты ит ашы кылат деп ойлоду. Баланын башын аябады. Алдындагы ашын аяды. Ашын аяды да: “кєздєн далда алыс ыргытып жибериўчи” деп оў тарабында олтурган Кахраман бахадурду жумшады. Бу бахажуруў да бахадур дегендей эле бар. Сєєк-саактуу, далысы далдайган, колдорунун манжалары кычкачтай карылуу неме. Тулкусуна тууралап Кудай таалам келбетин да келишкенин бериптир. Кєздєрї дайыма наша чегип жїргєндїктєн, кутурган иттикиндей канталап, кыпкызыл болуп жїрїїчї. Азыр да чычаладай жанган кєздєрї менен сары баланы теше тиктеп эшикке жєнєдї. Эшикти шарт ачып, дагы деле тамактан кєзїн ала албай ачкадан кеберсиген эриндерин жаланып, шилекейин жутуп турган мышык кєз бала анын тїрїн кєрє кала нары баса бергенде, келиштирип туруп кєчїкє тепти. Тээдигиндей учуп барып чаўга оонап чыгылган байкуш бала кєптє барып араў турду. Эмне болор экен? Турар бекен, турбас бекен? дегенсип ичкери кирип кетпей карап турган Кахраман таўдана тїштї. Анын оюнда баланын куймулчагы сынып, очорулуп тура албай калыш керек эле. Жо-ок турду. Сыйрылган бетинин канын чаў баскан алаканы менен аарчып, Кахраманга тике карады. Жо-ок. Корккон тїрї жок. Же ачкалык биротоло бар сезимин алып койгонбу. Мышык кєзї менен Кахраманга жалтанбастан тикирейе карап турду. Атаў кєрї, бала эмес менменсинген жигиттердин жанын чыгарган Кахраман буга кантип чыдайт? Ана да жєн эле тиктебей: - Мине тебесиў, энеўди.... деп сєгїнїп турбайбы. Кара жини башынан ашкан Кахраман кайрадан балага жулунду. Биротоло боорун жара тебейин деп жини кайнап басты. Балага эки кадам калганда “Токтоў!” деген єкїм їн угулду. Аны азыр чамынып аккан сел да токтото албастай эле. Бирок бейтааныш їндїн заары токтотту. Їндєн тымызын топтолгон ушунчалык кїч да, Кахраман эмес, карабашыл адам кейпиндеги ажал келсе да кайра тарт-

ЧЫЎГЫЗ АЙТМАТОВ (Сандан санга)

Тоолор кулаганда (КЫЗКАЙЫП)

Роман

манчин болсо орундуктун жєлєнгїчїндє турган сїлгїнї алды да, чабалекейлерди сыртка кууп чыгарды. - Булардын тамашасына тойдук, - деди Бектур ага башын чайкай. - Эмнеге келишти экен? Мейли, кел эми, иштей берели, убакыт болсо аз калды. Сен бизге качан келесиў? Качан жолугушабыз? Ошону тактап айт. Анткени биз сени менен да контракт тїзїшїбїз керек. - Анын эмне кереги бар? Єз дегендердин арасында кереги деле жок. - Керек, азыркы шарт ошондой. Бизнес деген контракт менен гана жїрєт. Арсен Саманчин, - Ой, байке, мен сизге атамдай эле ишенем да, контракттын кереги жок, - деп андан баш тартайын дегенде жанагыл чабалекейлер кайрадан учуп киришти да, кайрадан бєлмєнї айлана башташты.

- Ой, Арсен! Булар кайра келип калдыбы? Бул эмнеси? - Бектур ага таўдангандай сєз катты. Ооба, алар бекер кирген жок, бир нерсеге тынчсызданышып, анан ошону тєкпєй-чачпай буларга билдиргиси келип, же аны толугу менен угуп алууну каалап келишсе керек деп ойлоп жиберген Арсен ошол эле замат алардын тынчсыздана сырдуу чырылдаганын кайра-кайра тыўшап, кєз албай тиктеп туруп бул экєєнїн дил-мїдєєсїн тїшїнгїсї келди. Чабалекейлердин кулактан кирип, жїрєккє жеткен аянычтуу чырылдагы жакпай кеттиби, же ага чыдай албай койдубу, айтор, Бектур ага эми терезени жаптырып салды. Арсен анын каалаганындай болсун деп конденсаторду толук иштетип койду. Арадан бир мїнєт єтїп-єтє электе эле жанагыл чабалекейлер терезенин сырты-

нан ары-бери учуп, кайрадан їйгє киргилери келишип чый-пыйы чыга чырылдашып, жана айталбай калганын эми айтууга шашкандай, жана унутуп койгонун эсинен эми тапкандай болушуп мурдагыдан катуу тынчсыздана улам-улам айнекке келип, тийип-тийбей кайра кетип, бизди киргизип койгулачы деп жалынып суранышкандай сезилип жатышты. Катылган сыры кандай экенине танданган Бектур ага: — Бул эмнеси? - деп жиберди. — Жакшылыккабы, же жа- мандыккабы? Мейличи, биз буларга алаксыбайлы. Терезе парданы тартып сал, биз кєрїнбєй калган соў, анан єздєрї эле кетип калышат. Ошондой кылышты. Алар андан кийин майда-чїйдє маселелерин талкуулашты, дагы башкаларын такташты. А Арсендин оюнан жанагы сырдуу чабалекейлердин табышмагы кетпей, башта андай шумдукту кєрбєгєнїн, болду-болбоду мында бир маанилїї мандем бар экенин таразалап, алардан кутулалы деп бекинип алып отурушканына бир чети таўданып, бир чети єкїнїп, санаасын ошолорго байлап отурду. Ал тургай Бектур Саманчин тууганча сїйлєшїїгє абдан ынтызар болуп, айтор, кепке бериле маани берип, иниси Арсендин бойдок жашоосуна єзгєчє басым жасап, жаны кейип жїргєндїгїн билгизе сєз баштаганда да ал жанагыл оюнан кутула алган жок. - Арсен, сенин ишиў, жїргєнїў, айтор, баары жакшы, - деди ал анын кєзїнє тигиле карап. - Ыракмат. Ушу чайын гана бойдоктордукундай, буга сен таарынбагын. Кеп чай да эмес, эми сен канчага чейин жалгыз жїрє бересиў? Жетишет, айрымдар беш-алты жолу аял алып, атїгїл телевизордон чыгып ошонусуна мактанып да жатышат. Ырас, сен бир жолу мїдїрїлїп калдыў, андайлар болот, жалгыз эле сен бекенсиў, анан ошого да чїнчїп, єзїўдї єзїў колго алалбай жїрє бересиўби? Жок, мындай иш сага жарабайт, Арсен.

СКАНВОРД

№ 149 • 9-октябрь, 2015-жыл

16 МИЛЛИАРДЕРЛЕР ЇЧЇН ЯХТА-БУЛ БААСЫЗ ООКАТКА АЙЛАНДЫ

КЫЗЫКТАР ДЇЙНЄСЇ Kokomo Ailand жазаган Migaloo Private Submarines компаниясы кардардын єзїнїн каалоосу боюнча кылыпжасап дагы беребиз деген билдирїїлєрї бар экен. Бул керемет кєрїнїштєгї Kokomo Ailand же жїрїп туручу аралды 8 кыймылдаткыч жїргїзїп, анын ылдамдыгы саатына 15 километрди багынта алат экен.

ЭС ТУТУМУ КЇЧТЇЇ МУГАЛИМ

АНЖЕЛИКА КЫЗДУУ БОЛДУ

Кытай мектептеринин биринде География сабагынан берген мугалим дїйнєлїк картасын їйгє унутуп койгон. Анын їйї алыста болгондуктан, ал бор менен доска бетине дїйнєлїк картаны єзїндєй кылып чийип сабагын уланткан.

Миллиардерлер їчїн кечєє эле Яхта эў баалуу, барктуу болуп жїрсє эми Яхта баасыз, барксыздыкка єттї. Анткени, анын ордун жана азыркы тапта миллиардерлердин оозунан Kokomo Ailand тїшпєй калды. Kokomo Ailand эмне деп кызыгууўуз артып жатса ал жылып турчу арал болуп саналат экен. Буга жєн жерден миллиардерлер кызыгышпаса керек. Kokomo Ailand жылып жїрїїчї арал же жеке курорт болуп саналат. Єзїнїн карамагына суудан 80 метр бийиктиктеги пентхаусу жана эки лифттиси менен бирге пляжный клубу, пальмасы, єзїнїн шаркыратмасы мындан тышкары ачык асманда тамактана турган жайы, ар кандай размердеги бассейиндер, машыгуучу залы, массаж жасатуучу

ЧУН ТАН АНГЛИЯДАГЫ ЭЎ КИЧИНЕКЕЙ БОДИБИЛДЕР бєлмєсї, суунун астындагы ашканасы, акулаларга тамак берїїчї жайы, ачык асмандагы кинотеатры жана баарынан кызыгы Kokomo Ailand Вертолёт коно турган аянтчасы дагы бар экен. Бул чындыгында єзїнчє бир арал болуп жатпайбы. Эмне десеў ошонун баары ичинде камтылган.

№ 149 • 9-октябрь, 2015-жыл

Таанышып алгыла бул 21 жаштагы Чун Тан. Англиядагы эў кичинекей бодибилдер болуп саналат. Чун Тандын бою 145 см болсо дагы єзїнїн денесине эў мыкты карап, азыркы тапта Англияда атактуулука жете алган.

Ìóêàì ¿íä¿¿, àé ÷ûðàéëóó Àíæåëèêà àéûì ¿÷¿í÷¿ êûçûí æàðûê ä¿éíºãº àëûï êåëäè. Ûð÷û àéûì áîðáîðóáóçäàãû æåêå òºðºò ¿éëºð¿í¿í áèðèíäå êºç æàðäû. Àíæåëèêà æîëäîøó Óðìàò ýêºº áóãà ÷åéèí Àéûìà æàíà Ýëèìà àòòóó ýêè êûçäû òàðáèÿëàï êåëèøêåí. Ýìè ìèíòèï ¿÷¿í÷¿ êûçäóó áîëóï êóáàíû÷òàðûíäà ÷åê æîê. Ûð÷û àéûì àçûðûí÷à êûçûíûí ûñûìûí ýëãå àéòà ýëåê. Ó÷óðäà ýíå-áàëàíûí ñàëàìàòòûãû äóðóñ.