JK#96 (2019)

Botues: Kisha Katolike “Zoja e Shkodrës” New York Viti LIV Nr. 4, Tetor-Dhjetor 2019, Çmimi $5.00

“

Të zâmë fill e të kënojmë, Natë as ditë mos të pushojmë, Me Ejt zânin mé bashkue, Mos t’prâjmë Zotin tue lavdue.

”

(Kangë e përshpirtshme Shestanase)

2 JeTA KA†oLIKe TeToR-DhJeToR 2019

P Ë R M B A J T J A CONTENTS

Viti LIV, Numri 4, Tetor-Dhjetor 2019 Çmimi $5.00 • www.jetakatolike.com

Dom Pjetër Popaj: Krishtlindja 2019 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .3 Mesazhi i Papës për Krishtlindje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4 Pope sends message for Meeting of Young People in Poland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6 Nga Famullia Jonë . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7 Anthony Lilles: Christ Child Awakening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7 Kozeta Zylo: Simpozium shkencor për At Gjergj Fishtën . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8 Botues: Kisha Katolike Zoja e Shkodrës Drejtor: Dom Pjetër A. Popaj

Pierre Pandeli Simsia: Festivali i 29-të Mbarëkombëtar Shqiptar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11 Beqir Sina: Dita e Flamurit Shqiptar - në Kishën Katolike Shqiptare “Zoja e Shkodrës” . . . . . . .13 Nikolin Sh. Lëmezhi: Murgesha me biçikletë . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14 Imz. Zef Gashi: Bogdani ishte si një profet që tregonte rrugën drejt lirisë . . . . . . . . . . . . . . . . .16

Kryeredaktor: Mark K. Shkreli

Mons. Lush Gjergji: Shën Nëna jonë Tereze – Nëna e Paqes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .17

Redaktor (anglisht): Simon Vukel

Anton Çefa: Nën kupola shpellash – Poezi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19

Redaktor (shqip): Klajd Kapinova Graphic Design Ismer Mjeku Marketing Fran Çotaj Website: Martin Smajlaj Këshilli Botues: Dom Pjetër A. Popaj Mark K. Shkreli Klajd Kapinova Simon Vukel Peter Saljanin Ismer Mjeku Martin Smajlaj Fran Çotaj Pashko Rr. Camaj Gjon Chota Luigj Çekaj Tomë Paloka Lekë Perlleshi Gjeto Turmalaj Mhill Velaj.

Të gjitha shkrimet dhe artikujt i nënshtrohen redakturës.

Dorëshkrimet dhe fotografitë nuk kthehen edhe nëse nuk botohen.

Parapagimi: $30 në vit adresa e redaksisë: 361 W. Hartsdale Ave, Hartsdale, New York 10530 Tel. (914) 761-3523 Fax (914) 949-2690 e-mail: ShkreliM@aol.com

www.jetakatolike.com

Anton Çefa: Requiem për vdekjen e dashurisë - Poezi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18 Keze Kozeta Zylo: Gjergj Fishta, Gjuha Shqipe dhe mësuesia kjo “Zeje e shenjtë” . . . . . . . . . .20 Frank Shkreli: At Gjergj Fishta, Arkitekti i Marrëdhënieve Diplomatike . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22 Dalip Greca: Kur Vatra Priti Át Gjergj Fishtën Në Boston . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24 Klajd Kapiniova: Mons dr. Zef Oroshi në Logun e Kuvendit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26 Lëvizjet Demografike . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30

JeTA KA†oLIKe PRILL-ShTAToR 2019

Krishtlindja 2019 Zoti na flet në mënyrë të thjeshtë. Shkrimi shenjt thekson se në të kaluaren Zoti na ka folur nëpërmjet profetëve dhe së fundit na flet nëpërmjet Birit. Zoti nuk e mërinë botën, përkundrazi Ai ka dërguar një të vetmin Birin e Tij, Zotin tonë Jesu Krishtin, për ta shëlbuar botën (Gjoni 3:17).

Krishtlindjet dëshmojnë dhe konkretizojnë këtë realitet.

Kur e kqyrim Krishtin si Foshnje të vogël themi me vetën tonë, këtë gjë vetëm Zoti mundet ta bëjë. Ai që është i gjithpushtetshëm, që nëpër të është krijuar çdo gjë, mishrohet e bëhët njeri sikur ne, përveç mëkatit.

Shën Pali, në letrën drejtuar Filipjanëve (2:6-8), shkruan se Krishti edhe pse me natyrë Hyj, është përulur duke marrur natyrën e shërbëtorit.

Gjithkush e don fëmijën e vogël. Njerëzit ndoshta friksohen prej dhëmbjeve të mëdha, vuajtjeve dhe kryqëzimit të Krishtit në Kryq, por kush friksohet prej një foshnje të vogël? Imagjinoje, Ai që mban krejt ruzullimin në dorën e vet, bëhët foshnje e vogël, që tani dikush tjetër duhet ta mbajë në duar.

Ai bëhët njeri i vogël, dhe lind në mënyrë edhe më të varfër se femijët tjerë. Nuk kishte vend në shtëpia e pallate, sikur lindnin tjerët fëmijë, por lind në një shpellë kafshësh. Sigurisht, kjo shpellë nuk ka qenë e pastër por ka pasur plehra me erë të rënd të kafshëve. Kjo tregon simbolikisht gjëndjen njerëzorë nën dominimin e

nuk ishte më e njëjtë. Të shëndritur prej yllit, të mbushur me lajmin e gëzuar u bënë dëshmitar të parë të mrekullisë së Mishrimit.

Barinjtë ishin vullnetmirë Dom Pjetër Popaj dhe me dashamirësi e kujdes llomit të mëktatit. Zoti që u shërbenin krijesave më të është krejt i mëshirëshëm, ulta se ata vetë. Veni re se për dashuri që ka pasur për kur shërbejmë përkulemi ne, dërgon Birin në nivelin para personit. Në këtë tonë. Ai don që njeriun ta mënyrë barinjtë u përkulnin pastrojë e shëbojë prej duke u shërbyrër bagëtive. lindjes e deri në vdekje; ta Imagjinoje se çfarë përkulje shëndrrojë në natyrën e Vet. ka qenë për Zotin që të Ai merr natyrën tonë të bëhej njeri dhe më vonë njollosur me mëkate që të na duke e marrë dënimin e e japë natyrën e Tij të mëkateve tona vdes në Kryq Lumtur. për ne.

Të parët njërëz që kanë Dekorimet e Krishtlindjes marrur lajmin e gëzuar të qesin në pah e në dukje Engjujve për Lindjen e gëzimin e brendshëm të Krishtit ishin barinjtë. Pse jo kësaj festë. Krishtlindja është dikush tjetër por barinjtë? festa e të gjithëve por Krishti i Lum ulet prej Parrizit sidomos është më e gëzuara e vjen të jetojë me ne. Në për fëmijë. Ata gëzohen për përngjasim me këtë, Barinjtë dekorime e dhurata që kanë lërë vendet e tyre, marrin për Krishtlindje por katunde e qytete dhe jetonin më tepër që Zoti vjen në në periferi, me kafshet për t’i madhësinë apo nivelin tyre, si ruajtur prej bishave të egra. fëmijë.

Më vonë Krishti e identifikon Kur lind një fëmijë në vetën me Bariun e Mirë i cili i familje, të gjithë gëzohen. njeh delet e veta e ato e Çdo njëri e ndiejnë gëzimin e njohin Atë, dhe në fund e jep prindërve. Rrolet e të jetën e vet për to. gjithëve ndërrojnë.

Barinjtë, kur i dëgjojnë Bashkshortët bëhën prind, Engjujt duke kënduar, “Lavdi vëllezërit e motrat e tyre Hyjit në lartësitë qiellore e bëhën axha, halla, daja, e paqë njerëzve vullnetmirë teze. Lindja e fëmijës afron mbi tokë” ngriten, vrapojnë familjen, i lidh më ngusht me ka shpella e Betlehemit dhe njëri tjetrin. Argumentët e aty gjejnë, sikur u kishte differencat në mes njëri tjetrit lajmruar Engjëlli: Zojën e shuhen. Lindja e fëmijës sjellë Bekuar, Shën Jozefin dhe paqe. Imagjinoje atëherë Krishtin Foshnje vënë në Lindjen e Zotit Foshnje se sa grazhd. Ata u ulen dhe e gëzim ka sjellë. Njerëzit prej adhuruan Krishtin Foshnje. të gjitha klasave, racave e Prej atij momenti jeta e tyre besimeve i bashkon. Barinjtë

3

që trajtoheshin prej të tjerëve si klasë e ultë; atyre u shpallet engjëlli më së pari.

Pastaj u diftohet tre dijetarëve që vijnë nga lindja për ta adhuruar. Këta ishin prej vendeve të largëta në Lindje, me besime të ndryshme dhe me raca të naryshme. Kjo tregon se Zoti nuk ka ardhur vetëm për disa por për të gjithë njerëzit. Ai nuk bën dallime, por i pranon të gjithë duke ju dëftua në nivelin e tyre. Engjëlli shkon te barinjtë ku ishin fjetur, gjithashtu ylli u duket tre dijetarëve (astrologëve) në nivelin e tyre për t’i njoftuar për lindjen e Tij. Zoti na flet thjeshtë edhe neve, duke ardhur në nivelin tonë. Barinjtë, kur e dëgjojnë zërin e engjëllit, ngriten dhe me vrap shkojnë te shpella për ta parë këtë mrekulli.

Gjithashtu, edhe tre dijetarët, kur e shohin yllin e jashtzakonshëm, nisen mbas tij deri që vijnë ke shpella e Betlehemit. Edhe neve, për çdo vjet, Krishti lind në zemrat tona. Ai vjen i thjeshtë dhe në nivelin tonë na dëftohet. Edhe ne, të nxitur sikur Barinjtë e tre dijetarët, duhet të bëhëmi aktivë ne misjonin tonë, sikur njerëz të mbushur me praninë e Tij. Krishtlindjet mos të jenë vetëm kremtim me dekorime e ceremoni në sipërfaqe por të jenë një ndrrim i brendshëm shpirtror.

Gëzuar Krishtlindja 2019 dhe Viti i Ri 2020!

www.jetakatolike.com

4 JeTA KA†oLIKe TeToR-DhJeToR 2019

MESAZHI I PAPËS PËR KRISHTLINDJE:

“KRISHTI QOFTË DRITË PËR FËMIJËT, VIKTIMA TË LUFTËS”

Papa Françesku, në mesazhin e Krishtlindjes, i cili i parapriu bekimit Urbi et Orbi, kujtoi se drita e Foshnjës Hyjnore, që lind, është më e madhe se errësira në zemrat e në konfliktet njerëzore. Bëri, më pas, thirrje për paqen në Siri, në Tokën Shenjte, në Ukrainë e në Republikën Demokratike të Kongos, për krizën në Liban e Venezuelë, për gjithë të persekutuarit e për ata, që detyrohen të emigrojnë, me shpresën e një jete të sigurt.

R. SH. - Vatikan

“Drita e madhe, e profetizuar nga Izaia është Jezusi, që Ati na e dhuroi përgjithmonë”, “flakëza e vogël e ndezur në zemër të errësirës”, “Fjala e Zotit e bërë njeri”, që “vijon t’u bëjë thirrje skllevërve të të gjitha kohëve të dalin nga burgjet”. Kjo dritë e Krishtit është më e madhe se errësira “në zemrat njerëzore”, “në marrëdhëniet e në konfliktet ekonomike, gjeopolitike dhe www.jetakatolike.com

ekologjike” E është edhe zemra e mesazhit të Krishtlindjes, që Papa Françesku ia drejtoi botës nga Lozha e bekimeve e Bazilikës së Shën Pjetrit, në një ditë të ftohtë, por tejet të ndritshme dimërore.

Por, ta ndjekim mesazhin papnor të Krishtlindjes:

“Populli, që shtegtonte në errësirë, pa një dritë të madhe”(Is 9,1)

Të dashur vëllezër e motra, gëzuar Krishlindjen!

Nga prehëri i Kishës Nënë sonte lindi përsëri Biri i Zotit, i bërë njeri.

Emri i tij është Jezus, që do të thotë Zoti shpëton. Ati, Dashuri e amshuar dhe e pafundme, e dërgoi në botë jo për të dënuar, por për të shpëtuar (krh Gjn 3,17). Ati e dhuroi me mëshirë të pambaruar. E dhuroi për të gjithë. E dhuroi përgjithmonë. E Ai lindi si

flakëz e brishtë, e ndezur në errësirë e në natën e akullt.

Ky Fëmijë, i lindur nga Virgjëra Mari, është Fjala e mishëruar e Zotit.

Fjala, që drejtoi zemrën dhe hapat e Abrahamit drejt tokës së premtuar e vijon t’i tërheqë të gjithë ata, që i besojnë premtimeve të Zotit. Fjala, që u priu hebrenjve gjatë udhës nga skllavëria në liri e vijon t’u bëjë thirrje skllevërve të të gjitha kohërave, edhe të sotëm, të dalin nga burgjet e tyre. Është Fjalë më e ndritshme se dielli, e mishëruar në një bir të vogël njeriu, në Jezusin, dritë e Botës.

Prandaj Profeti brohorit: “Populli, që ecte në terrina, pa një dritë të madhe!” (Is 9,1). Po, ka shumë errësirë në zemrat njerëzore, por drita e Jezusit është më e madhe.

Ka errësirë në marrëdhëniet personale, familjare, shoqërore, por drita e Krishtit është më e madhe! Ka errësirë në konfliktet ekonomike, gjeopolitike, ekologjike, por shumë më e madhe është drita e Krishtit.

Krishti qoftë dritë për fëmijët e shumtë, që pësojnë luftëra e konflikte në Lindjen e Mesme e në vende të ndryshme të botës.

Qoftë ngushëllim për popullin e dashur sirian, i cili nuk po e shikon akoma fundin e luftës, që e copëtoi vendin në këtë dhjetëvjeçar. I shkundtë ndërgjegjet e njerëzve vullnetmirë, i frymëzoftë qeveritarët dhe bashkësinë ndërkombëtare për të gjetur rrugëzgjidhje, që garantojnë sigurinë dhe bashkëjetesën paqësore të popujve të Rajoneve e u dhashtë fund vuajtjeve të tyre. Qoftë mbështetje për popullin libanez, që të mund të dalë nga kriza aktuale e të rizbulojë thirren e tij për të qenë lajmëtar i lirisë dhe i bashkëjetesës së harmonishme për të gjithë.

Zoti Jezus qoftë dritë për Tokën Shenjte, ku Ai, shëlbuesi i botës u lind e ku vijon pritja e shumë njerëzve që, edhe me lodhje, por pa e humbur shpresën, presin ditë paqeje, sigurie, prosperiteti. Qoftë ngushëllim për Irakun e përshkuar nga tensionet

shoqërore dhe për Jemenin e vënë në provën e një krize të rëndë humanitare.

Qoftë shpresë, Foshnja e vogël e Betlehemit, për mbarë kontinentin amerikan, në të cilin kombe të ndryshme po kalojnë një stinë tërmetesh shoqërore e politike. I dhashtë guxim popullit të dashur venezuelan, të vënë në një provë të gjatë nga tensionet politike e shoqërore e bëftë të mos i mungojë ndihma, për të cilën ka nevojë. Bekoftë përpjekjet e atyre që po përpiqen të favorizojnë drejtësinë e pajtimin dhe që punojnë për të kapërcyer krizat e ndryshme si dhe format e shumta të varfërisë, që e fyejnë dinjitetin e çdo njeriu.

Qoftë dritë, Shpërblyesi i botës, për Ukrainën e dashur, që dëshiron rrugëzgjidhje konkrete për paqe afatgjatë.

Zoti, që lindi, qoftë dritë për popujt

e Afrikës, ku vijojnë situata shoqërore dhe politike, që shpesh i detyrojnë njerëzit të emigrojnë, duke i lënë pa shtëpi e pa familje. Paqja qoftë me popullin, që jeton në rajonet lindore të Republikës Demokratike të Kongos, martirizuar nga konfliktet e pafundme.

I ngushëlloftë ata, që vuajnë për shkak të dhunës, të fatkeqësive natyrore ose të emergjencave shëndetësore.

Ngushëllim qoftë edhe për ata që persekutohen për shkak të besimit të tyre fetar, posaçërisht për misionarët dhe besimtarët e rrëmbyer si dhe të gjithë ata, që bien viktima të sulmeve nga ana e grupeve ekstremiste, posaçërisht në Burkina Faso, Mali, Niger e Nigeri.

JeTA KA†oLIKe TeToR-DhJeToR

5

I biri i Zotit, i zbritur nga Qielli mbi tokë, i mbrojtët dhe i përkrahët ata që, për shkak të këtyre padrejtësive e të tjerave, duhet të emigrojnë me shpresë se do të gjejnë një jetë të sigurt. Është padrejtësia, që i detyron të kapërcejnë shkretëtira e dete, të shndërruara në varreza. Padrejtësia, që i detyron të pësojnë shpërdorime, skllavëri e të gjitha tipet e torturave në kampe përqendrimi çnjerëzore. Është padrejtësia, që i shtyn drejt vendeve ku mund të kenë shpresë për një jetë të denjë e i bën të gjejnë përpara mure indiference.

Emmanueli qoftë dritë për mbarë njerëzimin e plagosur. E shkriftë zemrën tonë shpesh të gurëzuar edhe egoiste e na bëftë mjete të dashurisë së Tij. Përmes fytyrave tona të varfëra, u dhashtë buzëqeshjen e Tij fëmijëve të mbarë botës: atyre, që u braktisën e edhe atyre, që pësuan dhunë. Përmes krahëve tanë të ligshtë, i veshtë të varfërit që nuk kanë me se të mbulohen; u dhashtë bukë të uriturve, mjekoftë të sëmurët.

Përmes shoqërisë sonë të ligshtë, qoftë pranë pleqve e vetmitarëve, migrantëve e të shtypurve. Në këtë ditë feste, u dhashtë të gjithëve dashurinë e tij e i davaritët retë e kësaj bote!

Ndjesa e plotë, me rastin e Krishtlindjes

Pas lutjes së Engjëllit të Tënzot, kardinali diakon Renato Raffaele Martino shpalli ndjesën e plotë, dhënë nga Papa me këtë rast. E më pas Françesku dha bekimin apostolik “Urbi et Orbi” - “Romës e Botës”, që vlen për botën mbarë, përshëndeti të gjithë ata, që ishin të lidhur përmes radios, televizonit dhe mjeteve të tjera të komunikimit e, në fund, kujtoi se “të gjithë jemi të thirrur t’i japim shpresë botës, duke kumtuar me fjalë, e sidomos me dëshminë e jetës, se Jezusi, paqja jonë, lindi”. www.jetakatolike.com

6 JeTA KA†oLIKe TeToR-DhJeToR 2019

Pope sends message for Meeting of Young People in Poland

The Taizé Community is sponsoring the 42nd European Meeting of Young People, which is taking place in Wrocław, Poland.

Accompaniment in prayer

Thousands of young people are currently converging on the Polish city of Wrocław for the 42ndEuropean Meeting of Young People, sponsored by the Taizé Community, which is taking place from 28 December 2019 through 1 January 2020. It’s the third time that Wrocław has hosted the event, and the fifth time overall that the Meeting has been held in Poland.

The annual European gatherings, according to the Taizé website, “are part of a ‘pilgrimage of trust on earth’ led by Taizé for over forty years”.

Participants are given the opportunity to “pray together, to be part of a local church… and to explore themes such as understanding among peoples, peace, questions of faith, and social commitment”.

The specific theme for this year’s gathering is: “Always on the move, never uprooted”. www.jetakatolike.com

Pope Francis, as he does every year, has addressed a message to participants, signed by the Cardinal Secretary of State, Pietro Parolin.

Recalling that the meeting is taking place in Poland, the homeland of Pope St John Paul II, Cardinal Parolin said that “his successor, Pope Francis” is accompanying them in prayer, and encourages them to explore more deeply the theme chosen for the event.

“Poland is a country that has its roots in the Faith”, the Cardinal said; and it is that faith which enabled the Polish people “to stand firm in great trials, when hope was shattered”. These Christians, he said, “dared to believe in another future”.

Rooted in the faith, called to reach out

Cardinal Parolin encouraged the young people to learn from their example, “to discover together to what

extent being rooted in the Faith calls you and prepares you to reach out to others, to respond to the new challenges of our societies, especially the perils that weigh on our common home”.

He said that, like Abraham, young people “will discover there is much joy in setting out on a journey, sometimes… without knowing the destination in advance”. “Always be ready for new departures”, he said, “to bear witness to the Gospel, and to be fully present to those around you, especially the poorest and most unfortunate”.

Cardinal Parolin assured the young people that Pope Francis sends his blessing to all of them, to the Taizé community, and to the families and parishes that will host them during the time of the meeting. He concluded the message from Pope Francis with the hope that “the faith of Mary, also left ‘in haste’ [to visit Elizabeth; cf. Lk 1:39), might sustain the impulse of your trust in her Son”.

CHRIST CHILD AWAKENING

By Dr. Anthony Lilles

Just as when He awoke in swaddling clothes in a manger, Christ can awaken in our hearts in prayer. In that mysterious moment, His eyes communicate the same invincible joy that they did when they gazed into the eyes of His virgin mother. We know in that single instant what she knew — that He has given Himself to us and for us, and that we are the object of His delight. If we allow ourselves to be captivated

by His gaze of love, we will soon find that we cannot but give ourselves to Him in return.

Just as He opened His eyes and saw the world for the first time, when we allow Him to open His eyes in our prayer, it is as if we have been seen for the first time. When we rest with Him in silent prayer, the Word who made the world opens His eyes anew and sees us and the whole world again through our own human eyes. It is so silent and subtle — so easy to miss. The delight that He first took at the first moment of creation is suddenly renewed. It is a profound but secret moment of recognition and affirmation that both Christ and the soul share together.

When Christ awakens as we pray, His gaze imparts a delicate blessing. The moment of recognition and the delight that He takes in seeing us causes a mysterious movement in the deepest part of our own being. All of creation is taken up in its wake. We are recognized and in that loving recognition, something is etched in the very substance of our being, and as he snuggles back to sleep, all of creation awakens to new life.

JeTA KA†oLIKe JAnAR-MARS 2019

7

NGA FAMULLIA JONË

◊ Më 2 nëntor 2019 – Kisha “Zoja e Shkodrës”, në bashkëpunim me Shoqatën Shqiptaro-Amerikane “Skënderbej”, Në Qendrën “Nëna Tereze” mbajti Simposium Shkencor në nderim të poetit kombëtar Atë Gjergj Fishtës, në 148-vjetorin e lindjes së tij.

◊ Më 5 nëntor 2019 – Në kishën tonë u kremtua Mesha e Martirëve Katolikë në Shqipëri

◊ Më 17 nëntor 2019 – Në Lehman Center for the Performin Arts u zhvillua Festivali i 29-të Shqiptar. Festivali i 30-të do të mbahet në të njëjtin ambient, më 15 nëntor 2020

◊ Më 24 nëntor 2019 – Mbas Meshës së Shenjtë, me rastin e festës së Krishtit Mbret, në Qendrën “Nëna Tereze”, u shtrua darkë festive

◊ Më 28 nëntor 2019 – Dita e Flamurit dhe Pavarësisë - në kishën tonë u kremtua Mesha kushtuar dëshmorëve të kombit, ndjekur me ngritjen e Flamurit mbi kambanoren e kishës.

Mbas Meshës dhe ceremonisë së ngritjes së Flamurit, Famullitari Dom Pjetër Popaj i ftoi të gjithë pjesëmarrësit në koktej në Qendrën “Nëna Tereze”

◊ Më 18 dhjetor 2019 – Famullitari Dom Pjetër Popaj dhe Këshilli i Kishës organizuanë darkë argëtuese në shenjë mirënjohje dhe vlesrësimi për punën vullnetare gjatë vitit, në Eastwood Manor në Bronx

◊ Më 22 dhjetor 2019 – Në Qendrën “Nëna Tereze” u zhvillua darkë argetuese tradicionale - “Christmas Party”

Në përgatitje

◊ Më 24 janar 2020 – Në Washington DC do të mbahet March for Life, i 47-ti me radhë.

Sikyur çdo herë më parë, edhe me këtë rast, Famullia “Zoja e Shkodrës” do të marrë pjesë në këtë me rëndësi për mbrojten e jetës

◊ Më 16 shkurt 2020 – Në Qendrën “Nëna Tereze” ka për t’u zhvilluar darkë argëtuese me rastin e festës së Shën Valentinit

◊ Më 26 shkurt 2020 – E Merkura e Perhime – fillimi Kreshmeve, koha e përgatitjes për festën e Pashkëve, më 12 prill 2020 www.jetakatolike.com

8 JeTA KA†oLIKe TeToR-DhJeToR 2019

SIMPOZIUM SHKENCOR PËR AT GJERGJ FISHTËN PRANË KISHËS KATOLIKE “ZOJA E SHKODRËS”,

Dersa t’mundem me ligjrue/ E sa gjall me frymë un jam/ kurr Shqypni, s’kam me t’harrue/ Edhe n’vorr me t’përmendë kam.

Keze Kozeta Zylo

Të shtunën, më 2 Nëntor 2019, në Qendrën “Nënë Tereza” pranë Kishës Katolike “Zoja e Shkodrës” NY, u

mbajt simpoziumi shkencor për At Gjergj Fishtën.

Simpoziumi ishte në nderim të At Gjergj Fishtës në 148-të Vjetorin e ditëlindjes së Tij, organizuar nga Kisha Katolike “Zoja e Shkodrës” dhe Shoqata Shqiptaro Amerikane “Skënderbej” Inc. Komuniteti shqiptaro amerikan erdhi në këtë simpozium në nderim të At Gjergj Fishtës - Poetit Kombëtar, figurës së ndritur shqiptare në 148-të Vjetorin e ditëlindjes së Tij. Ne u mblodhëm si shqiptarë ashtu

www.jetakatolike.com

siç ëndërronte Gjergj Fishta: “Se vërtetë kemi Bajram e Pashkë, por Shqipërinë e kemi bashkë”.

Ishte një rastësi e mrekullueshme gati si me dorë të Zotit dhe unë e besoj këtë dhe ja pse: “Ne ishim tek Kisha me emrin “Zoja e Shkodës” apo Zoja e Kshillit të Mirë, është një ikonë e Shën Marisë me Jezusin fëmijë. Kjo ikonë gjendej në kishën kushtuar Shën Marisë në Shkodër. Sipas dëshmive të ndryshme të asaj kohe, thuhet se ikona braktisi kishën rrëzë kalasë së Rozafës,më 25 prill 1467, pak para pushtimit të qytetit nga turqit, që kërcënonin çshenjtërimin e kishës, dhe mori rrugën fluturimthi duke kaluar detin drejt Italisë, e mbajtur nga dy Ëngjëj. Kjo ngjarje u ndoq nga dy shtegëtarë shqiptarë, Gjergji dhe De Sclavisi.

Simpoziumi u zhvillua në qendrën kulturore ”Shën Nënë Tereza”, gruaja më e famshme në botë që është shqiptare, shqiptares që iu ndalua hyrja në Shqipëri nga diktatura për dekada të tëra, ndërsa bota i jepte çmimin Nobel, dhe midis këtyre dy ëngjëlloreve është burrë i ndritur i Kombit Shqiptar Gjergj Fishta, ish

At Gjergj Fishta

kandidat i çmimit Nobel, poeti i Kombit që u mohua për 50 vjet duke e vrarë dhe të vdekur… Pra kishim një trinom të jashtëzakonshëm, një trinom hyjnor në ato mjedise si Zoja e Shkodrës ikonë, Shën Tereza, shenjtore dhe Gjergj Fishta, të cilët mbrohen nga shtegëtarët, mbrohen nga i gjithë Kombi. Në New York ai qëndroi midis dy ikonave Zoja e Shkodrës dhe Shën Terezës i mbrojtur nga Ëngjëjt.

Simpoziumin e hapi Kryetar i Këshillit të Kishës Katolike “Zoja e

Agim Doçi

Shkodrës” atdhetari i nderuar z. Nikoll Grishaj.

U interpretuan Hymnet kombëtare dhe amerikane si dhe Hymni i Flamurit shkruajtur nga At Gjergj Fishta, intepretuar nga Fran Shala dhe Donika Gjokaj.

Në emër të Kishës Katolike “Zoja e Shkodrës” simpoziumin e përshëndeti Dom Pjetër Popaj, si dhe z. Mark Qehaja n/kryetar i Shoqatës Shqiptaro Amerikane “Skënderbej” Inc. si dhe z.

Viçenc Domgjoni pinjoll, pasardhës i familjes së madhe Fishta.

Programi ishte me kumtesa me plot vlerë studimore ku nderonin me ligjërimin e tyre si publicisti i shquar, z. Frank Shkreli dhe të ftuarit nga Shqipëria si poeti i mirënjohur Agim

JeTA KA†oLIKe TeToR-DhJeToR 2019

Doçi, Prof. Dr. Rovena Vata dhe z.

Paulin Zefi.

E përshëndetën gjithashtu simpoziumin: z. Dalip Greca, editor i gazetës “Dielli”, z. Mhill Velaj, kryetar i shoqatës së shkrimtarëve shqiptaro amerikanë, Dr. Skënder Murtezani, kryetar i degës së Vatrës në Queens dhe z. Nosh Camaj.

Grupi “Rozafati”, nën drejtimin e Angjelina Nikës, interpretoi vallen e Tropojës.

Kumtesat:

Kumtesat që u mbajtën ishin: “At Gjergj Fishta në Amerikë”, nga Frank Shkreli, ish gazetar dhe drejtor i Divizionit Europian të “Zërit të Amerikës”, ish drejtor i Këshillit Kombëtar Shqiptaro-Amerikan e vetmja organizatë shqiptare lobiste me prezencë në Uashington DC. Padre Gjergj Fishta, Gjuha Shqipe dhe mësuesia kjo “Zeje e shejtë”, nga Keze Kozeta Zylo, moderatore e Simpoziumit Shkencor, shkrimtare, poete dhe bashkëthemeluese e TV “Alba Life” si dhe Shkollave Shqipe në New York, “Ambasador i Kombit”.

Përshëndetje dhe interpretim nga Agim Doçi: “Mjeshtër i Madh” dhe Qytetar Nderi i Qarkut Shkodër, shkrimtar dhe poet i shquar.

Nga Akademia e Studimeve Albanologjike mbajti kumtesën Dr. Rovena Vata, Studiuese, kritike

letrare, gazetare dhe albanologe.

Ringjallja e veprës Fishtiane pas regjimit diktatorial nga z. Nikollë Nilaj Artistët e mirënjohur si: Tomë Gjergji, Shaban Lajçi dhe Xhevat Kukaj sollën interpretime të shoqëruara nga lahutari Martin Smajlaj nga poezitë e At Gjergj Fishtës At Gjergj Fishta, si deputet i Parlamentit Shqiptar dhe kontributi i tij vendimtar në mbrojtjen e çështjes sonë kombëtare në New York dhe Washinngton D.C. nga Z. Paulin Zefi: Historian dhe drejtor i Muzeut dhe monumenteve të Qarkut Lezhë.

Gjergj Fishta ky Rilindas i madh i

9

Kombit tonë që frymëzoi për Luftën e Kosovës nga Blerim Gjocaj, ish luftëtar i UÇK-së dhe koordinator i Shkollës Shqipe “Alba Life” në Bronx, Ambasador i Kombit.

Lahuta e Malësisë një kryevepër e poezisë epike shqiptare, nga Lekë Çelaj.

Ka qenë një organizim i përkryer për të realizuar këtë simpozium me plot vlera ku më duhet të falënderoj publikisht Dom Pjetër Popaj, Këshillin e Kishës Katolike “Zoja e Shkodrës”, z. Marjan Cubi, atdhetar i mirënjohur, z. Bashkim Shehu, kryetar i shoqatës “Skënderbej”, z. Mark Qehaja, n/kryetar, z. Imer Lacaj, znj. Arta Xhaferri si dhe gjithë kryesinë e shoqatës.

Mbrëmje kulturore dhe artistike në nderim të At Gjergj Fishtës

Mbrëmja artistike në nderim të At Gjergj Fishtës u organizua nga Shoqata Shqiptaro Amerikane “Skënderbej” Inc. dhe Kisha Katolike “Zoja e Shkodrës” NY. Ka qenë një fundjavë tejet e ngjeshur, por në fund të fundit kështu i paçim të gjitha fundjavat, në nderim ë këtre Prijësave të Kulturës dhe Atdheut

www.jetakatolike.com

10 JeTA KA†oLIKe TeToR-DhJeToR 2019

si At Gjergj Fishta.

Ndërsa të shtunën u mbajt me plot sukses simpoziumi shkencor për At Gjergj Fishtën, të dielën u zhvillua një aktivitet kulturor dhe artistik në nderim të Tij. Ne na bashkoi At Gjergj Fishta, si shqiptarë, ashtu siç ëndërronte ai për Shqipërinë Etnike, sepse ne kemi një Flamur dhe flasim një gjuhë: “Nper gjuhë shqype bota mbarë/ ka me ju njohtë se ç’fis ju kini/ ka me ju njohtë për shqyptarë/ trima n’za, sikurse jini”.

Aktiviteti u hap nën interpretimin e dy Hymneve kombëtare shqiptare dhe amerikane.

Në emër të Shoqatës Shqiptaro

Amerikane Skënderbej përshëndeti kryetari i saj z. Bashkim Shehu, ish zv/ministër i Mbrojtes në Republiken e Shqipërisë.

Në emër të Kishës Katolike “Zoja e Shkodrës” aktivitetin artistik dhe kulturor e përshëndeti Dom Pjetër Popaj, Famullitar i saj Në këtë aktivitet ishin të ftuar Poeti i www.jetakatolike.com

shquar z. Agim Doci, “Mjeshtër i Madh” dhe Qytetar Nderi i Qarkut Shkodër, i cili solli shumë emocione tek të pranishmit: znj. Yllka Çuasholli e cila befasoi duke sjellë këngën “ Margjelo”, Dr. Rovena Vata, studiuese, kritike letrare, gazetare dhe albanologe, Z. Paulin Zefi, historian dhe drejtor i Muzeut dhe monumenteve të Qarkut

Lezhë, të cilët përshëndetën me plot përzemërsi dhe dashuri.

Me duartrokitje u mirëpritën z. Mark Gjonaj, Këshilltari i Bashkisë së Nju Jorkut, z. David Tubiolo, ligjvënës në Westchester County, z. Marko Kepi, president i organizatës “Rrënjët Shqiptare“ dhe po kandidon për në Ansamblenë e shtetit të Nju Jorkut.

Z. David Tubiolo, ligjvënës në Westchester County i dorëzoi z.

Bashkim Shehu dhe z. Mark Qehaja proklamatë mirënjohjeje për punën e palodhur të shoqatës “Shqiptaro Amerikane “Skënderbej” në New York.

Në emër të Kryesisë së shoqatës shqiptaro Amerikane “Skënderbej” Inc. z. Marko Kepi i dha mirënjohje z.

Perparim Likollari, ish ushtarak në Forcat e Armatosura të Shqipërisë dhe aktivist i mirënjohur i Shoqatës “Skënderbej” që në themelim të saj.

Në emër të familjes së madhe Fishta, një studjues serioz dhe me shumë vlera pershëndeti z. Gjergj Domgjoni.

Nderonin me pjesëmarrjen e tyre dhe përshëndetën si: Dr. Pashko Camaj, nga Federata Pan shqiptare “Vatra”, shoqata “Devolli” me kryetar z. Odise Salillari, Haki Çollaku dhe Agim Kola, përfaqësues nga Shoqata “Bijtë e Shqipes” Filadelfia dhe z. Ibrahim Kolari, bizensmen aktivist, ish kryetar i shoqatës Dibra.

U interpretuan valle nga Grupi „Rozafati“, valle e Tropojës nën kujdesin e znj. Angjelina Nika, si dhe interpretuan “Vallja Devollite” nga Grupi „Devolli” i nxënësve të Shkollës Shqipe “Alba Life” si dhe u këndua kënga “Ty Flamur të duam shumë” nga Kelvin Rustani, gjithashtu nxënës i Shkollës Shqipe “Alba Life”. Artistët e mirënjohur si Tomë Gjergji i cili interpretoi fjalimin e Gjergj Fishtës në Kongresin e Manastirit, Shaban Lajçi dhe Xhevat Kukaj sollën mjeshtërisht interpretime me lahutë nga poezitë e At Gjergj Fishtës të shoqëruara me lahutë nga Martin Smajlaj Pjesëmarrësit u argëtuan me këngë dhe muzikë nga të gjitha trevat shqiptare nga Mjeshtri i Madh Gëzim Nika, këngëtaret e dashura dhe simpatike si Valbona Peraj dhe Zamira Lacaj.

JeTA KA†oLIKe TeToR-DhJeToR 2019

11

NË NJU JORK U ZHVILLUA ME SUKSES FESTIVALI I 29-TË MBARËKOMBËTAR SHQIPTAR Për të 29-in vit me radhë, Qendra Kulturore "Nënë Tereza" pranë Kishës Katolike "Zoja e Shkodrës" Hartzdrale, Nju Jork, zhvilloi Festivalin Mbarëkombëtar Shqiptar.

Pierre Pandeli Simsia

Siç edhe është bërë traditë që festivalin e përvitshëm t'ia dedikojmë një figure të ndritur të kombit tonë, festivali i këtij viti, iu dedikua ditës së Pavarësisë së Shqipërisë, burrit të ndritur të mbarë kombit tonë, atij, që më 28 Nëntor, ngriti në Vlorë Flamurin Shqiptar të valvitet i lirë dhe krenar në tokën e bekuar shqiptare: ISMAIL QEMALI.

Festivali i sivjetëm i 29-të Mbarëkombëtar Shqiptar i Diasporës Shqiptare në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, ishte festivali i vazhdimësisë, ku la mbresa të shkëlqyera tek bashkëkombasit në sallë ku ishin pjesëmarrës edhe të huaj.

Ashtu sikurse edhe vitet e shkuara, ashtu siç edhe e kam shkruar herë të tjera, çdo nëntor, për 29 vite me radhë, në skenën e madhe të festivalit, ne sjellim folklorin tonë të pasur e të pashtershëm, këngët dhe vallet e bukura popullore shqiptare interpretuar aq bukur dhe mjeshtërisht nga artistët tanë të çdolloj moshe, sjellim kostumet tona kombëtare shumëngjyrëshe, duke krijuar në këtë skenë, një pranverë shqiptare të larmishme me të gjitha ngjyrat e saja.

www.jetakatolike.com

12 JeTA KA†oLIKe TeToR-DhJeToR 2019 Gjithë ngjyrat e jetës shpalos Popaj, Këshilltari i Nju Jorkut, Mark Gjonaj Shqiptaria në këtë aktivitet të rëndëdhe kongresisti, miku i mbarë shqiptarëve sishëm artistik në mbarë diasporën dhe çështjes së saj, Eliot Engel. tonë.

Vlerësime maksimale gjithë organizaXhubletat, fustanellat, tirqet, opingat torët e festivalit: I përndershmi Dom Pjetër me xhufka, kostumet e ndryshme komPopaj, Mark Shkreli, Leonardo Berisha, bëtare shqiptare, jataganët, ... të gjithë së bashku, krijojnë në këtë skenë festivali një lëndinë të bukur shumëngjyrëshe, duke shijuar edhe tingujt e ëmbël të instrumentëve popullore: tingujt e çiftelive, të fyejve, lahutave, sharkive, daulleve, zërat e ëmbël dhe melodiozë të këngëtarëve, hapat e valltarëve dhe kërcimtarëve si flutura në mes asaj lëndine lulesh shumëngjyrëshe.

Ne si komb edhe këtu në Diasporën Shqiptare në Sh. B. A. kemi artistë të talentuar, të suksesshëm që e duan artin shqiptar dhe mundohen të japin maksimumin në interpretimet e tyre. Është kënaqësi e madhe të shikosh në skenën e festivalit valltarët interpretues me nivel të lartë artistik koreografik të grupeve artistike nën drejtimin e koreografëve të talentuar e të suksesshëm: Joli Agolli Paparisto, Angjelina Nika, Bashkim Braho, Melisa Marku, Elisabeta Vulaj, Nadja Fran Shala në parninë e kongresistit dhe Hoxha. mikut të shqiptarëve Eliot Engel, duke Është nder, vlerësim, krenari kommarrë proklamatën e Qytetit të New bëtare ndërsa shohim të ngjiten në Yorkut nga anëtari i Këshillit Bashkiak skenën e festivalit e të pëshëndesin zotërinjtë e nderuar, Famulltari Dom Pjetër Mark Gjonaj për kontributin e tij jetësor në mbarëvajtjen e Festivalit Shqiptar.

Agim Kola dhe emrat e tjerë të nderuar, Age Ivezaj, Alfred Jaku, Angjelina Nika, Anton Boga, Fran Shala, Gina Çotaj, Gjelosh Narkaj, Gjergj Paloka, Ismer Mjeku, Lisa Gjokaj, Lula Gjokaj, Margarita Gazivoda Kocovic, Mark Berishaj, Nikollë Dushi, Nosh Camaj, Palok Rudaj, Prek Frangaj, Sonila Shoshi, Tony Dedivani por, një falenderim të veçantë: Famulltarit Dom Pjetër Popaj, Drejtorit të Festivalit për shumë vite me radhë Fran Çotaj, Organizatorit Artistik Orsin Turmalaj, Artistëve të skenës Fran dhe Gjekë Shala, Orkestrës Kastrioti, drejtuar nga Dritan Papa.

Festivali i sivjetshëm mbarëkombëtar shqiptar, tregoi edhe njëherë më së miri vlerat e larta të artit, folklorik tonë të pasur, tregoi se: Kombi Shqiptar edhe pse një pjesë e tij e mirë ndodhet, jeton e punon jashtë trojeve të tij, është prodhues i artistëve që dijnë të mbajnë, të vazhdojnë ta interpretojnë Artin e bukur e të mahnitshëm Shqiptar, Folklorin tonë, atë krijimtari letrare artistike, gurrën tonë të pashtershme popullore.

Faleminderit gjithë organizatorëve të festivalit, grupeve të ndryshme artistike të ardhur në Nju Jork edhe nga shtetet e ndryshme jashtë Nju Jorkut, gjithë pjesëmarrësve në sallën e e bukur dhe madhështore në Lehman Center for the Performing Arts, Nju Jork.

Festivali i sivjetshëm solli për të 29-in vit: "Pranverë Shqiptare në Lehman Center for the Performing Arts, Nju Jork".

Faleminderit Këshillit Drejtues të Festivalit, gjithë anëtarëve të komisionit organizues të Qendrës Kulturore "Nëna Tereze" pranë Kishës Katolike "Zoja e Shkodrës", Hartzdrale, Nju Jork.

Falenderim, vlerësim, mirënjohje.

Mirutakofshim vitin që vjen në Festivalin e 30-të, më 15 nëntor 2020.

Të gjitha fotografitë e artistëve dhe grupeve që morën pjesë ne Festivalin e 29të vizitoni Fran Çotaj duke marrë proklamatën nga ligjëvenesi i Westchester County z. David Tubilio për kontributin e tij në udhëheqjen e Festivalit Shqiptar. www.jetakatolike.com

facebook/albanianchurch

JeTA KA†oLIKe JAnAR-MARS 2019

13

DITA E FLAMURIT SHQIPTAR NË KISHËN KATOLIKE SHQIPTARE “ZOJA E SHKODRËS” NË NEW YORK

Beqir Sina

Kremtohet Dita e Flamurit dhe Pavarësisë duke filluar me Meshë kushtuar dëshmorëve të kombit, ngritjen e Flamurit në kambanoren e Kishës “Zoja e Shkodrës” dhe një koktej modest. Dom Pjetër Popaj këndon me fëmijët himnin tonë kombëtar dhe kremton meshë për Flamurin kuq e zi Krenaria shqiptare mund të shihet duke fluturuar lartë mbi Kambanoren e Kishës Katolike Shqiptare “Zoja e Shkodrës”, për nder të Ditës së Flamurit kuq e zi - Pavarësisë së Shqipërisë, të ejten, më 28 nëntor.

Shqiptarët e diasporës, të enjten shënuan 107-vjetorin e shpalljes së

pavarësisë, krejt ndryshe nga herët e tjera, nga që kjo ditë, ky 28 Nëntor, i gjeti shqiptarët në ankth, në panik dhe pa qetësi.

28 Nëntori - Dita e Flamurit, Solidaritetit dhe Falenderimeve Thanksgiving - 28 Nëntori, një ditë krenarie, një ditë solidariteti me viktimat e tërmetit në Shqipëri, përkrah flamujve amerikanë, në shenjë falenderimi ndaj SHBA-së për kontributin e saj për Kosovën e çështjen shqiptare në Ditën e Falenderimeve - Thanksgiving Day! Si çdo vjet edhe sivjet në festimin e saj tradicional - Kisha Katolike "Zoja e Shkodrës”, solemnisht e ngriti Flamurin Kombëtar, flamurin kuq e zi me shqiponjën me dy krena mbi kambanoren e Kishës, duke ia kushtuar Meshën Pavarësisë së Shqipërisë, dhe lutje për viktimat e tërmetit të së martës së zezë në Shqipëri, si dhe shtroi me këtë rast një pritje modeste për pjesëmarrësit.

Në llogarinë e saj në Facebook, Kisha Katolike “Zoja e Shkodrës”, shpërndau edhe një video, ku tregohet për ceremoninë e mbajtur sot në mesdrekë me rastin e ngritjes së flamurit mbi kambanoren e Kishës, Meshën dhe fjalimet e mbajtura me këtë rast.

“Më shumë se tri dekada flamuri i Kastriotit, Flamuri i kuq me shqiponjën e zezë, po valvitet mbi kambanoren e Kishës Katolike Shqiptare “Zoja e Shkodrës”, për të nderuar Ditën e Pavarësisë së Shqipërisë, më 28 nën-

tor” tha Famullitari i kësaj kishe Dom Pjetër Popaj.

Ai ka shtuar se: ”Kjo i jep bashkësisë shqiptare një ndjenjë njohjëje dhe krenarie, për të parë këtë flamur këtu në kambanoren e kishës sonë", tha Dom Pjetri.

Ngritjen e flamurit tonë kombëtar në Kishën Katolike Shqiptare “Zoja e Shkodrës” në Hartsdale, e kanë bërë një grup djem e vajza të veshur me kostumet folklorike, së bashku me qindra besimtarë.

Dom Pjetër Popaj këndoi me fëmijët dhe me anëtarët e korit, Fran Shala, Agim Kola dhe Donika Gjokaj, himnin tonë kombëtar “Rreth Flamurit të Përbashkuar” dhe atë Amerikan, "The Star Spangled Banner”, si dhe kremtoi Meshën për dëshmorët dhe Flamurin kuq e zi.

“Sot është një ditë sa e gëzimit aq dhe e një hidhërimi, teksa kujtojmë viktimat e tërmetit në Shqipëri. Dje, atje ka qenë ditë zie, ndërsa sot është ditë gëzimi. Por për ne gjithmonë kjo datë është se nuk e harrojmë kurrë ditën e pavarësisë së Shqipërisë. Së pari duhet me u lut për të gjithë ata të parët tanë, që ranë dëshmor, dhanë jetën e tyre, gjakun e derdhur, për të na dhuruar këtë liri e pavarësi për shtetin tonë shqiptar. Po ashtu edhe për këtë ditë që është një Faleminderim për gjithë Amerikën. Pra janë tre përkujtime të jashtëzakonëshme në një datë më 28 Nëntor”, tha në fillim të fjalës së tij Dom Pjetër Popaj.

Ai më pas shtoi se këto janë tri ngjarje që tregojnë atë se ne, sikur shqiptarë, gjithmon kemi kaluar një her nëpër luftëra, dhe ka mbarimi kemi www.jetakatolike.com

14 JeTA KA†oLIKe TeToR-DhJeToR 2019

gëzuar një farë gëzimi, një farë lirie, dhe kemi gjetur një farë drite. Ashtu si thotë edhe edhe shkrimtari T. S. Eliot: “Sillu rreth e përqark botës, dhe ktheu përsëri në qendër të saj - ke për të parë atë nga e ke filluar”, pra kjo është më se e vërtetë, se populli ynë është sjell nëpër vuajtje dhe nëpër mundime të pa fundme në shekuj.

“Pra, ne jemi këthyer si popull për të parë atë gëzim dhe liri aty ku nisi ajo. Dhe, ne atë e përjetojmë për çdo vjet si një gjë që na lidh edhe më shumë si shqiptarë. Kjo për ne është me të vërtet një ditë gëzimi dhe falenderimi. Zoti e bekoft popullin Shqiptar dhe Amerikën - Gëzuar ditën e flamurit - Pavarësinë e Shqipërisë”, tha famullitari Dom Pjetër Popaj.

Më pas foli ish gazetari i “Zëri i Amerikës” Gjek Gjonlekaj i cili theksoi se ishin mbledhur në këtë ditë të gëzueshme, siç është 28 Nëntori, e cila është dita e pavarësisë së gjithë popullit shqiptar, mbasi 28 Nëntori, është dita më e bukur dhe e bekuar për kombin tonë, "Por që këtë vit përpuqet me Ditën e Falenderimit (Thanksgivig Day), dhe me një nga ditët më tragjike të popullit shqiptar, atë të termetit që dridhi Shqipërinë të martën, ngase numri i atyre që kanë humbur jetën i ka kaluar të 40 shkaktuar nga Nëna Natyrë".

Ai tha se ajo që është shqetësuese, me këtë rast, është se po jepen shenja se do të ketë dridhje përsëri.

"Ka pasur tërmete në Shqipëri, tash tre muaj, por jo me këto përmasa. Ngaqë këto dridhje sizmike, kan marrë dridhje në të gjitha tokat shqiptare, këto kohë. Tronditje të

tërmetit, ka pasur edhe në Ulqin, me dëme të mëdha.

Derisa lëkundje janë ndjer edhe në Kosovë, dhe trevat e tjera shqiptare në Maqedoni, çka tregon se është një paralajmërim mjaft serioz, që kjo zonë mund të tronditet përsëri ".

Gjonlekaj u shpreh se "këto ditë kishte dëgjuar shumë lutje, ligjerata dhe thirrje për ndihma, fjalime dhe premtime, por sot Mesha, predikimi dhe lutja e meshtarit Dom Pjetër Popaj, në këtë Meshë, simbas tij, ka qenë në një nivel të lartë fetar dhe shoqëror, çka do të ishte mirë që të përcillej deri në atdhe, dhe kudo ku ka shqiptarë, nëpërmjet mjeteve të shtypit - televizionet, radio dhe gazeta, rrjetet sociale në internet", tha ai.

“Gëzuar Dita e Flamurit - Pavarësia e Shqipërisë,” përfundojë Gjonlekaj.

Më pas këtë celebrim, mbajtur në Kishën Katolike “Zoja e Shkodrës”, Qendrën Kulturore “Nëna Tereze”, e përshëndeti dhe kryetari i Shoqatës së Shkrimtarëve ShqiptaroAmerikan Mëhill Velaj, si dhe Angjelina Nika, koreografe e “Rozafatit” Valltarët e “Rozafatit”, i kënaqën të pranishmit me disa valle të përgatitura enkas për këtë Ditë Feste.

Me një poezi, kushtuar Ditës së Flamurit - Pavarësisë së Shqipërisë, poeti popullor, dhe recituesi Nosh Camaj, ka mbyllur këtë shënim të 28 Nëntorit në Kishën Katolike “Zoja e Shkodrës”, ku edhe u ngrit flamuri dhe u çua Meshë nga Meshtari Dom Pjetër Popaj - me rastin e 107 Vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë.

MURGESHA ME BIÇIKLETË…

Bëhet fjalë për murgeshën italiane Motër Carmina Schieda, një grua që ia ka kushtuar plotësisht jetën Zotit dhe Mbretërisë së Tij nëpërmjet Kongregatës "Bijat e Zemrave të Shenjta të Jezusit e të Marisë", ndryshe Motrat Ravasco, sepse themeluesja e Kongregatës së sipërpërmendur është pikërish Eugenia Ravasco.

Nuk mund ta kalonim në heshtje historinë dhe

www.jetakatolike.com

Përgatiti: Nikolin Sh. Lëmezhi

gjurmët që ka lënë dhe vazhdon të lërë motër Carmina këtu në Shkodër, që ditën e parë kur shkeli në tokën shqiptare, saktësisht para 24 vitesh, duke u dhuruar me gjithë shpirt për të mirën e familjeve të plagosura të kombit tonë.

Ajo u bë e famshme fillimisht si murgesha që lëviz me biçikletë sepse, duke parë nevojat e shumta që kishin familjet, fëmijët dhe të rinjtë në lagjet më të varfra të Shkodrës dhe në

rrethina, e duke pasur zellin për të arritur sa më shumë persona, mësoi t'i japë biçikletës në moshën 53 vjeçare. Kush e shihte habitej: Një murgeshë që spostohet sa andej këndej me biçikletë. E shihnim vazhdimisht të ngarkuar me pako, thasë mielli, veshmbathje e të tjera për t'u ardhur në ndihmë më nevojtarëve. Disa guxojnë ta krahasojnë me Nënë Terezën e Kalkutës, por besoj se e meriton një kra-

hasim të tillë.

Sot, në Qendrën ditore "Mbretëresha e Paqes", që drejtohet prej motër Carmines, qysh prej fillimeve të saj, u organizua një festë e mrekullueshme nga fëmijë të Qendrës dhe fëmijë të grupimeve të tjera të Kishës, së bashku me edukatorët përkatës, me rastin e 50 vjetorit në jetën e Kushtuar të kësaj motre.

Ishte një festë përsëri për të varfrit, për më të mënjanuarit, për më të përvuajturit.

Një festë e thjeshtë, e bukur, modeste, ku protagonistë ishin vetë fëmijët dhe të gjithë personat e ndihmuar ndër vite nga "Murgesha me biçikletë".

Një festë pa praninë e mediave, por me praninë e një gjallërie plot jetë.

Motër Carmina Schieda aktualisht është 77 vjeçare.

Në moshën 24 vjeçare hyri në Kongregatën e Motrave Ravasco, gjë që e quan një dhuratë të jashtëzakonshme nga vetë Zoti meqenëse në zonën e saj nuk kishte bashkësi murgeshash në atë periudhë. Pas një periudhe formimi siç është traditë në jetën e kushtuar në Kishë, ajo bëri Kushtet e Para, pikërisht, më 26. 08. 1967, dhe që nga ajo ditë, Murgesha nuk është penduar kurrë, por deklaron se është e lumtur që i ka thënë "po" Jezusit dhe Kishës.

50 vite dhurim dhe shërbim, 50 vite provash dhe tundimesh, 50 vite sakrificash, ferrash, por edhe plot erë të mirë për zgjerimin e Mbretërisë së Zotit. Nga këto 50 vite, pothuajse 25 i ka dhuruar për të mirën e Kombit tonë, në shërbim të lagjes më të vuajtuar dhe më të keqtrajtuar të qytetit të Shkodrës, e quajtur fusha e druve pranë stacionit të trenit.

Qindra nëna dhe baballarë i kanë besuar vuajtjet dhe lotët e tyre, mundimet e tyre dhe kanë marrë ngrohtësi dhe shërbim prej duarve të saj të rrudhosura; qindra fëmijë dhe të rinj janë edukuar me dashuri prej zemrës së saj, qindra familje kanë marrë përkrahje ekonomike dhe

shpirtërore. Sa herë e shohim të lagur nga shiu dhe prapë se prapë vazhdon, sa herë e shohim që e keqkuptojnë misionin e saj, apo ndonjëherë i vënë edhe ndonjë pengesë apo i bëjnë ndonjë sherr, ajo vazhdon ndoshta pak e lodhur, por gjithnjë e buzëqeshur dhe aktive në veprën që ia ka besuar Zoti.

Në Qendrën "Mbretëresha e Paqes", sa lutje, sa kurse gjuhësh të huaja, kurse për rrobaqepësi, kurse passhkollore, momente formimi kulturor dhe fetar të drejtuara prej saj! Kush e njeh këtë Mugeshë?

Kush di për jetën e saj të dhuruar? Ndoshta edhe ajo, në përngjasim të Zojës së Bekuar dhe të themelueses së saj Eugenia Ravasco, preferon heshtjen, zgjedh sakrificën dhe jo komoditetin, troket në shumë dyer që të mund të ndihmojë sa më shumë, sa më shumë të jetë e mundur.

Kur e pyesim: "Si të shkon jeta motër Carmina?", gjithmonë përgjigjet: "Jeta është krejt e lulëzuar".

Në imazhin që ka shpërndarë sot për të kujtuar 50 vjetorin e jetës si murgeshë, ajo ka cituar këto thënie, që sigurisht shprehin përshpirtërinë, përmbledhin zellin dhe entuziazmin e një jete plot shpresë, fe dhe dashuri: "Për gjithçka ka qenë: Faleminderit! Për gjithçka që po jetoj: Faleminderit!

Nëse jam me Ty, gjithçka është mirë: Faleminderit, Zot Jezus! Zoti na ka kri-

JeTA KA†oLIKe JAnAR-MARS 2019

juar për dy realitete të mrekullueshme: Të duam dhe të jemi të dashur".

Kemi shumë për të thënë e për të kujtuar për motër Carmina, por kaq për sot. Besoj se do ta kujtojmë gjithmonë si "Murgesha me biçikletë", e cila me thjeshtësi ungjillore dhe duke iu shmangur komoditeteve të jetës, diti të dhurohet pa u kursyer, për të mirën e të gjithë atyre që ka takuar në ecjen e saj.

E falënderojmë Zotin për këtë ditë të mrekullueshme që na bëri të jetojmë: Ai i lartëson të përvuajturit. Në fakt, Zoti në Shkrimin Shenjt, thotë: "Qielli është froni im, shtroja e këmbëve të mia

15

toka! Ç'vlerë ka shtëpia që do të ma ndërtoni, e cili është vendi i banimit tim?

Të gjitha këto i bëri dora ime e të gjitha këto më përkasin mua - është fjala e Zotit. Por mbi këtë e ngul shikimin tim: mbi varfanjakun e mbi zemërplasurin që dridhet prej fjalëve të mia!". (Isaia 66, 1-2) E në fund, nuk mund të rrimë pa i drejtuar sytë tanë drejt Qiellit dhe të lutemi, që Zoti të na dërgojë Apostuj të Shenjtë, Apostuj të palodhshëm si motër Carmina dhe si shumë misionarë që të shpërndarë nëpër botë përhapin Lajmin e Mirë se Jezusi është Zot dhe shpëton! www.jetakatolike.com

16 JeTA KA†oLIKe TeToR-DhJeToR 2019

BOGDANI ISHTE SI NJË PROFET QË TREGONTE RRUGËN DREJT LIRISË

Imzot Zef Gashi Në meshën e kremtuar në 330 vjetorin e kalimit në amshim të Imzot Pjetër Bogdanit në Katedralen Shën Nënë Tereza, të premten, më 6 dhjetor 2019, homelinë e mbajti argjipeshkvi i Tivarit në pension, Imzot Zef Gashi, ish famullitar i Prishtinës, i cili para 30 vjetëve kishte organizuar 300 vjetorin e vdekjes së Bogdanit dhe kishte vendosur bustin e tij në oborrin e Kishës së Shën Ndout në Prishtinë. Në vijim e gjeni të plotë fjalën e tij.

Të dashur vëllezër në episkopat, shumë i nderuar ipeshkëv i Dioqezës Prizren-Prishtinë, vëllezër meshtarë, motra të nderit, vëllezër e motra në Krishtin, Sot është festa e Shën Kollit, shenjtit të shek. IV të krishterimit. Në meshën e vigjiljes së festës së shenjtit, që ishte dje në mbrëmje, isha i pranishëm në meshë atje nga fundi i kishës. Shikoja familje-prindër me fëmijë të vegjël, të cilët plot gjallëri lëviznin e vraponin.

Ishte një pamje shumë simpatike dhe më bëri përshtypje të madhe prania e të gjithë atyre vogëlushëve. Në fillim s’e kuptova pse kishte kaq shumë fëmijë në kishë. Kur në fund të meshës, famullitari i ftojë fëmijët të vijnë para lterit për t’i marrë dhuratat nga Shën Kolli, atëherë çdo gjë ishte e qartë, e kuptova se famullia kishte organizuar meshën për ndarjen e dhuratave të Shën Kollit. Çfarë rastësie interesante.

Pikërisht sot në festën e Shën Kollit, ipeshkëv, figurë madhështore në historinë e Kishës universale, përkujtowww.jetakatolike.com

jmë ditën e kalimit në amshim të njërës prej figurave më të rëndësishme të historisë së kishë sonë ndër shqiptar, argjipeshkvin Pjetër Bogdanin. Që të dy këta heronj të Zotit sot i nderojmë dhe admirojmë për shkak të një jete të shenjtë dhe heroike që kanë pasur para Zotit dhe para popullit, siç themi ne. Shën Kolli pajtor e mbrojtës i fëmijëve, shenjt i mrekullive, fort i nderuar nga miliona e miliona njerëz, anë e mbanë botës.

Shenjt që është nderuar dhe nderohet sot e kësaj dite gjatë shekujve me të njëjtin intensitet. Ai le të lutet dhe ndërmjetësojë për ne të gjithë.

Argjipeshkvi i famshëm Pjetër Bogdani, një martir e një bari i shenjtë edhe pse i pashpallur zyrtarisht, është personalitet të cilit ia kemi kushtuar ditën e sotme, ditën e kalimit të tij në amshim para 330 viteve, pikërisht këtu në qytetin tonë – Prishtinë. Para meshe patëm një simpozium shkencor mbi figurën impozante të P. Bogdanit, ndërsa pas meshe është në program një Akademi për rivarimit e tij simbolik në kriptën e Katedrales sonë.

Para 30 viteve, në 300-vjetorin e vdekjes së tij, në vitin 1989, isha famullitar këtu në Prishtinë. Ky përvjetor ishte një rast i mirë për ta bërë dhe zgjeruar një njohuri sa më të madhe dhe sa më cilësore për këtë kolos të fesë, kulturës dhe kombit tonë shqiptar. Prandaj, me 10 dhjetor të këtij viti, pra në 1989 në famullinë e Shna Ndout në Prishtinë e organizova një manifestim fetar e kulturor me 3 pika kryesore: 1). Mesha për shpirtin e të madhit argjipeshkëv Pjetër Bogdani, që e pati udhëhequr Imzot Nikë Prela, pasardhësi i tij në selinë ipeshkvisë së Prizrenit. 2). Pas meshe u mbajt një Akademi solemne kushtuar kësaj figure të ndritshme me fjalime, recitime e këndime. 3).

Dhe në fund ishte zbulimi i bustit të Pjetër Bogdanit oborrin në kishës, i cili më vonë u quajt “Sheshi i Pjetër Bogdanit”. Zbulimin e bustit e pati

bërë Dr. Ibrahim Rugova, që atëherë ishte kryetar i Shoqatës së Shkrimtarëve të Kosovës dhe njëkohësisht njohësi më i miri i personalitetit të Bogdanit.

Në kontekstin e rrethanave të kohës dhe ndërrimeve që pasuan pastaj shtrohej pyetja: Çfarë jehone pati ky manifestim bogdanian?

Jehona ishte e madhe, për faktin se mijëra njerëz e gjenin te figura e Bogdanit, inspirimin dhe guximin për lëvizje të reja për lirinë e vendit, që tash disa vite ishte në gjendje të rëndë. Njerëzit vinin në shtegtim te Bogdani sikur të ishte një profet i tyre që ju tregon rrugën drejt lirisë.

Kujtimi i kësaj figure, paraprijës i rilindësve dhe përpjekjeve të mëdha kombëtare, bëri që të ringjallet përsëri shpirti liridashës të shqiptarëve të kosovës.

Edhe Kisha jonë, te kjo figurë e gjente motivimin, frymëzimin dhe guximin për angazhime të gjithanshme për popullin e Kosovës.

Edhe sot, Imzot Pjetër Bogdani, duhet të jetë një figurë e ripërtirë në jetën e kishës, kulturës dhe vendit. Ai le të lutet për ne në qiell që të mund t’i përballojmë të gjitha vështirësitë e tashme, të qëndrojmë në rrugën e trasuar pret tij, e të na udhëheqë dëshira e madhe e tij për me e dashtë dhe me i shërbye vendit tonë deri në fund të jetës. Amen.

JeTA KA†oLIKe JAnAR-MARS 2019

SHËN NËNA JONË TEREZE –

NËNA E PAQES

17

Sivjet, në 40 – vjetorin e Shpërblimit Nobel për Paqe të Nënës Tereze, në festën e saj, do ta shqyrtojmë, vlerësojmë, mundësisht edhe imitojmë atë në këto këndvështrime: paqja me Zotin, me të tjerët dhe me vetveten, si burim dhe fryt jete dhe dashuri, sipas shembullit dhe dëshmisë së saj ndër ne dhe në botë.

Dr. Mons. Lush Gjergji NËNA E JETËS

Nëna Tereze e ka çmuar, nderuar, dashur dhe përkrahur jetën e njeriut në çdo kënd dhe vend të botës, prej ngjizjes deri te ofshama e fundit para kalimit në amshim, duke e mbrojtur nga kërcënimet dhe rrezikimet e ndryshme, me parimin e njohur të saj: “Kudo që jeta është në rrezik, aty duhet të jemi ne”.

Rreziku i parë i jetës është mospranimi dhe shkatërrimi i jetës së fëmijëve ende të palindur, aborti apo dështimi. Tradita jonë e mirë shqiptare mbështetet në pranimin e jetës dhe të familjes, në kujdes për fëmijë dhe për pleq. “S’ka shtëpi pa pleq dhe pa fëmijë” dhe “Mjerë ajo shtëpi që nuk ka pleq

ndaj frikës së jetës së re, fëmijës, dhe braktisjes së të moshuarve, duke i “varrosur” ata për së gjalli, edhe para vdekjes. Kjo dukuri është vetëshkatërrimi i të ashtuquajturës botës së të pasurve material, pra, kultura e vdekjes, varfëria dhe të mjerimi shpirtëror i botës së sotme.

Jeta është e rrezikuar edhe nga varfëria, sëmundjet, mungesa e shkollimit dhe kulturës, mospërfilljeve, sidomos sot nga egoizmi, materializmi, konsumizmi, hedonizmi dhe ateizmi praktik, që njeriun e trajton

bula apo kanceri, por mungesa e kujdesit dhe dashurisë, vetmia… Nëse vejmë në veprim dashurinë, nëse jetojmë dhe bëjmë çdo gjë për Jezusin, atëherë jeta jonë bëhet shërbim për Zotin dhe për vëllezërit tanë”.

Feja dhe dashuria e frymëzonin dhe aftësonin Nënën Tereze për dashuri flijuese dhe dhuruese, pa asnjë dallim dhe përjashtim, si Nënë universale. “Nuk ka asnjë sëmund-

je që mund ta shëmtojë njeriun aq, saqë unë në të mos ta njoh Njeriun, Vëlla apo Motër, edhe më tepër vetë Jezusin. Unë jam më e lumtura në botë sepse, 24 orë në ditë jetoj me Jezusin dhe për Jezusin… Ai për mua është çdo gjë që unë jam dhe kam. Ai është zemra dhe jeta ime, buka e jetës. Atë unë e shoh, njoh, dua dhe shërbej në çdo njeri, sidomos në të varfër ndër më të varfër,

dhe fëmijë”.

Këtë parim ungjillor dhe fryt të traditës sonë ilire, arbërore dhe shqiptare, Nëna Tereze e ka shpallur dhe mbrojtur vendosmërisht nga “Katedra e Paqes” në ditën e marrjes së Shpërblimit Nobel për Paqe (10 dhjetor 1979). Ajo para gjithë botës,me guxim, bindje, përkushtim dhe dashuri kathënë kështu: “Shkatërruesi më i madh i paqes sot

është vaji i fëmijëve të pafajshëm të palindur.

Sepse, nëse një nënë mund ta vras fëmijën në kraharorin e saj, çfarë na ndal ty dhe mua që të vrasim njëri-tjetrin? … Për mua kombet që kanë legalizuar abortin, janë kombet më të varfra. Ata kanë frikë nga një fëmijë, ata janë të frikësuat nga fëmijët e palindur dhe ata duhet të vriten, sepse ata nuk donë ta ushqejnë një fëmijë më shumë, ta edukojnë një fëmijë më shumë, dhe fëmija duhet të vdes… Aborti është fillimi i të gjitha të ligave në botë”.

Kështu Shenjtëresha jonë ka dëshmuar kulturën e jetës dhe qytetërimin e dashurisë, si përgjigje më të mirë

më shumë si gjësend, objekt,vegël pune dhe përfitimi, se subjekt, person, qenie njerëzore, edhe më pak vëlla apo motër.

Mu për këtë Nëna Tereze ka thënë: “Sëmundja më e rëndë nuk është gër-

në të gërbulur, në ata që janë në buzë të vdekjes…”

NËNA E DASHURISË

Jeta ka kuptim, shije, bukuri, lumturi vetëm në dashuri. Burimi i www.jetakatolike.com

18 JeTA KA†oLIKe TeToR-DhJeToR 2019

jetës dhe dashurisë, për ne të krishterët, në veçanti për Nënën Tereze, është Zoti – Dashuri, që na ndihmon, udhëzon, aftëson për takim, afrim dhe bashkim me Vëllain apo Motrën Njeri.

Sipas Nënës Tereze, feja pa dashuri është si kandili pa vaj, si trupi pa shpirt, si jeta pa frymëmarrje.“Sekreti

im është Jezusi, dashuria e tij për ne… Çdo gjë për Jezusin, apo ungjilli në pesë gishta: Ç’do të bëj sot për Zotin?” .

Ajo me dorën dhe zemrën e saj na ka shkruar dhe dhuruar këtë porosi: “Dashnija fillon n’familje Dhe famil-

ja qi lutet bashk, mbetet bashk”.

NËNA E PAQES

Porosia e saj për të gjithë ne është kjo: “Pa dashuri dhe flijim, jeta s’ka kuptim.

Vetëm dashuria do ta shpëtojë botën. Veprat e dashurisë janë vepra të paqes”.

Në këto tri shtylla mbështet e tërë jeta dhe vepra e Shën Nënës Tereze, edhe më mirë, jeta dhe vepra e Jezu

Krishtit nëpërmjet saj, si “ungjilli i pestë”, që aq bindshëm ka dëshmuar në mbarë botën nëpërmjet jetës, dashurisë dhe paqes.

Porositë e Shën Nënës Tereze për paqe mund të përmblidhen në këto qëndrime dhe parime:

“Për ta mbajtur që ndezur një llambë, duhet vazhdimisht të shtojmë vajin”.

“Nëse gjykon dikë, nuk ke kohë për ta dashur”.

“Në këtë botë mund të bëjmë shumë pak.

Atëherë të bëjmë vepra të vogla me dashuri të madhe”.

“Një buzëqeshje e vogël është fillimi i paqes”.

“Mos të përdorim armë për ta fituar luftën.

Arma jonë është mirëkuptimi dhe dashuria”.

“Buzëqeshu së paku pesë herë në ditë. Dikush ka nevojë për ty dhe për buzëqeshjen tënde”.

“Nëse nuk e gjejmë paqen, kemi harruar që jemi bijtë e Hyjit, pra, vëllezër apo motra me njëritjetrin”.

“Të tjerët dalin nëpër sheshe në manifestime për paqe. Unë lutëm dhe jetoj për Paqe. Paqja ime është Jezusi, Eukaristia”.

“Dikush më pyeti: “Çka mund të bëj unë për Paqe? I thashë kështu: “Shko në shtëpi dhe duaje familjen tënde”.

“Paqja fillon në mua dhe në ty, në ne. Me Zotin Dashuri dhe Vëllain apo Motrën Njeri, ne jetojmë në paqe dhe jemi bartësit, dëshmitarët e Paqes”.

“Dashuria është përgjigjja e vetme për vetmi”.

“Njerëzia fillon me shenjtëri”.

“Gëzimi është dashuri. Gëzimi është uratë.

Gëzimi është fuqi”.

“Sa e dhimbshme është jeta pa Zotin”.

Deri tash ndoshta ne e kemi njohur, nderuar dhe dashur Bijën, Motrën, Nënën, Shenjtëreshën tonë Terezen si emër, si shqiptare, si përfaqësuese të Kishës dhe Popullit tonë shqiptar. Tash, pas shenjtërimit të saj, në praninë e gjakut – reliktit të gjakut këtu në Shenjtërore dhe Katedrale, ajo na thërret, pret dhe frymëzon për jetë me Zotin dhe me të afërmin, për dashuri dhe paqe, që buron nga ndërgjegjja dhe zemra e pastër, me ndihmën e Zotit dhe përkrahjen vëllazërore.

Shën Nëna Tereze, lutu për ne, për Kishën dhe Popullin tonë!

Dashuria përtej caqeve të vetëmohimit

PORTRET PËR NANË TEREZEN

L

arminë dhe ndërlikimet e përcaktimeve të rrymave ma të ndryshme filozofike për qellimin, funksionin dhe idealin e njeriut në jetë, Nanë Tereza i shpjegoi qartë, tejdukshëm me presonalitetin e saj, fjalën e veprën, me shpirtin e saj. Dhe bota u step para kthjellimit që i bani ajo kësaj vorbulle njerëzore dhe do të çoroditet nëse nuk do të mund të ndjekë sadopak gjurmën e kambës së saj të zdathun.

Ajo krijoi nji urdhën fetar, që u shtri mbi njiqind vende të rruzullit tokësor, duke ndërtuar institucione për ma të vorfnit e të vorfenve, për të gjymtuarit, leprozët, jetimët, të braktisunit. Kjo asht vetëm pjesa e ndriçme e veprës së saj. Ajo ma randësishmja, që duket www.jetakatolike.com

sikur përhumbet në zonën e hijes, asht ngrehina madhështore e tempullit shpirtnor të dashurisë e të vëllaznimit në krahnorin e gjanë të njerëzimit. Kjo asht vlera ma universale e veprës së saj.

Dashuria përtej caqeve të vetëmohimit, feja deri në adhurim, sakrifica në apoteozën e flijimit dhe energjia e mbrendshme – një mrekulli e vërtetë – duket se i dhanë asaj forcën e veprimit.

Anton Në botën pagane, ajo të kujton një Prometè, por me një ndryshim.

Prometeu iu kundërvu Olimpit, Nanë Tereza iu mishnue Qiellit: “Jam një penë në dorë të Zotit”. Në botën monoteiste, ajo të kujton nji Galileas, që e pati zbuluar 2000 vjet ma parë ligjin e dashurisë, të dhimbjes e të flijimit për të tjerët. Nanë Tereza rizbuloi dimensionet e shpirtit të njeriut: “Jemi të

gjithë bij të një Ati”.

Në orvatje për me vlerësue veprën e saj, mbretën e presidentë, qeveri e parlamente, forume e organizma ndërkombëtare i dhanë asaj nji mori titujsh nderi. Popujt – që dinë të vlerësojnë ma mirë se kushdo – i dhanë titullin ma të madhnishëm: Nanë. Nga nji “Madre” e murgeshave të bamirësisë, ajo u ba Nanë e të gjithëve, Nanë e mbarë botës. Kush mund të matet me dashurinë e nji Çefa Nane të tillë ?

Për mbarë njerëzimin, Nanë Tereza asht nji vlerë ekumenike. Për ne shqiptarët, ajo asht diçka ma tepër, nji vlerë etnike: frymë prej trojeve tona, landë prej dheut tonë, plazmë prej gjakut tonë, afsh prej gjoksit të fisit tonë. Të falemi nderit, Nanë Terezë ! Do të të duam me dashuri birnore.

Requiem për vdekjen e dashtunisë

JeTA KA†oLIKe TeToR-DhJeToR 2019

19

Shejtneshës Nanës Tereze

Nga Anton Çefa I

Mbi këte kaos të përbotshëm ku dashtunia kryqëzohet çdo ditë si dy mijë vjet ma parë në rrugën e Golgotës ngjizun me zjarr Prometean dhe brishtësinë e materies, i tregove botës ma të fortin e elementeve dashtuninë. Ç’ashtë tabelë e Mendelievit dhe tabelat e tanë elementave të rruzullit veç brishtësi e thyeshme përballë ligjit tand, para të cilit shpërbahet landa e të gjithë elmentave si prush materiesh qi shuhen drejt asgjasë.

Me gjurmën e hapit tand të zdathun do të ecish në kujtesën e njerëzimit aureolë e gjakut tonë.

II Le të çohet në kambë leproza e sida, kërthijt e braktisun trotuareve të botës mbarë le të ngrihen!

Le të ngrihet në kambë mjerimi e në nji kor madhështor të këndojnë rekuiemin për vdekjen e dashtunisë!

Nga majet e Himalajeve te krepat e Sharrit, nga Kalkuta në Shkup, nga Shkupi në Kalkutë të perplasen e të thyhen pentagramet e dhimbjes e të gjamës, Oji more Oji! Nuk të shuhet jo flakëza e qiriut të jetës.

S’qe flakëz, por meteor, yjesí e prush yjesìsh, që si vulkan do ta përndezin botën me dritën e vetëflijimit,

Nën kupola shpellash

(Atë Pjeter Bogdanit me rastin e 330 vjetorit te vdekjes (1625 - 1689) Nga Anton Çefa Mbi Atdheun natë e gjatë, e ngrirë, prushi i fjalës feks në errësirë.

Nën kupola shpellash strukesh viteve, mbi tryeza rrasash, si mbi tabernakuj, ua shpupurish thinjat fjalëve plaka, në kujtesë të kombit jeh të ri u kallë.

Mbjell filiza prilli n’zagna dijesh, sharton sytha flake n’brazda gjaku.

Shprish shkrumbin e netëve nën kupola shpellash, qumshti i hanës të ban dritë nga qielli, Gjysmëhëna të kërcënon nga toka.

“Mos e leni gjuhën e dheut me u vdarë lëshon vikamën në “Çetën e profetëve.” www.jetakatolike.com

20 JeTA KA†oLIKe TeToR-DhJeToR 2019

GJERGJ FISHTA, GJUHA SHQIPE DHE MËSUESIA KJO “ZEJE E SHENJTË” Keze Kozeta Zylo

Kur në klasa, auditoriume, skena interpretohet gjuha shqipe e Fishtës kam besuar se Zoti është ulur pranë dhe ka prekur zemrat e vogëlushëve për mos ta harruar kurrë gjuhën shqipe.

Sot ne vazhduesit dhe admiruesit e veprës së Gjergj Fishtës këtu në Diasporë jemi mbledhur për të nderuar dhe përkujtuar 148-të Vjetorin e Poetit Kombëtar, ish kandidatit për çmimin nobel, Fishtës.

Në ka poet që kujtohet më shume në botën e Diasporës shqiptare padyshim ai është Gjergj Fishta një nga figurat më brilante të Kombit. Natyrisht kjo ka arsyet e veta që unë do t’i përmend me fakte dhe të ndjera në palcë të shpirtit.

Ikjet e shqiptarëve si në kohët biblike karvan-karvan që në shekujt e kaluar dhe revanshi i tyre që s’po di të ndalet bën që prindërit shqiptarë marrin me vehte brengën më të dhimbshme më gangrenizuese asimilimin e pakuptueshëm tek brezat që lindin dhe rriten në dhera të huaja. Shkrimtarët dhe poetët e vërtetë frymëzojnë lexuesit dhe bëhen udhëheqës shpirtërorë në veprimet e tyre. Kjo ka ndodhur me Gjergj Fishtën poetin kombëtar i cili me poezinë “Gjuha Shqipe” është bërë Diell dhe dritë në shumë nxënës të shkollave shqipe që janë hapur anë e mbanë botës.

Nga përvoja ime si bashkëthemeluese e Shkollave Shqipe “Alba Life” në të gjitha lagjet e Nju Jorkut është tejet emocionuese, kur dëgjoj vargjet lapidar dhe aq të fuqishme të intepretuara nga nxënësit tanë në Ditën e Flamurit, të Mësuesit apo dhe festave të tjera kombëtare. Janë dhjetra vidio që www.jetakatolike.com

japin realisht këto vargje hymn për gjuhën shqipe të poetit erudit Fishtës, ato janë epike, por dhe plot dashuri të dala nga goja e bijëve emigrantë dhe ja se si: “Pra, mallkue njai bir Shqyptari/ qi këtë gjuhë të Perëndis’/ trashigim, që na la i pari/ trashigim s’ia len ai fmis/ edhe atij iu thaftë, po, goja/ që përbuzë këtë gjuhë hyjnore/ qi n’gjuhë t’huej, kur s’asht nevoja/ flet e t’veten e lén mbas dore.”

Fishta shpërthen si vullkan nga llava e zjarrtë e shpirtit kur sheh fëmijë dhe shqiptarë që nuk flasin gjuhën shqipe, por në vend të saj përdorin gjuhë të tjera kur s’është nevoja… Janë këta burra të ndritur të Kombit që bëjnë dritë dhe ndezin zjarr shpirtrat e fikur nga pushtimet e huaja apo qoftë dhe nga pushtimet e vetvehtes, çka kjo e fundit është dhe më shkatërruesja… Harrimin e Gjuhës Shqipe ai e quan mëkat dhe këtë mëkat s’ka ujë oqeani që ta lajë… Për rrjedhojë kush nuk përdor gjuhën shqipe dhe nuk e flet atë merr mallkimin më të rëndë në histori, sepse gjuha shqipe është pashaporta është ashti i Kombit tonë.

Gjuhën Shqipe Gjergj Fishta e quan hyjnore, të bukur, të ëmbël, sa të duket sikur dhe Zoti ka folur shqip… është kjo poezi gati një hymn kombëtar për Gjuhën Shqipe që vazhdon të frymëzojë sa të ketë shqiptar mbi dhe.

E konsideroj vehten me fat qe të sjelle pranë jush këtë temë shumë interesante këtë temë ku Gjergj Fishta e ka lëvruar mjeshtërisht si në Gjuhën Shqipe ashtu dhe si një mësues soji. Gjuha Shqipe dhe mësuesia janë një binom i pandashëm për poetin kombëtar. Duke pasur privilegjin të jem mësuese e Gjuhës Shqipe midis dy konti-

nenteve doemos që jam frymëzuar pa kushte nga thesari i çmuar pedagogjik i Gjergj Fishtës. Ai ka qenë një pedagog dhe ligjërues i jashtëzakonshem i gjuhës shqipe duke botuar në revistat më prestigjioze të kohës artikuj shkencorë dhe studimor dhe duke e ngritur shumë lart nivelin arsimor të fashitur në Shqipërinë e kohës.

Sa herë jam ndalur para klasës dhe gati duke prekur qiellin kam interpretuar e magjepsur vargjet për Gjuhën Shqipe, dashurinë e madhe për Kombin, fisin dhe gjithçka shqiptare. Fjala e tij rrjedh e gurgullon nëpër dejet e mësuesit si në këto vargje: “Nëpër gjuhë shqipe bota mbarë/ Ka me ju njoftë me ç’fis ju keni/ Ka me ju njoftë ju për shqiptarë/ Trima n’za sikurse jeni” Gjergj Fishta e vuri tërësisht edukimin fetar që mori në kolegjet perëndimore në shërbim të Atdheut te tij. Shpirti i tij ishte vetëm për gjuhën dhe shkollën shqipe. Ai luftoi ashpër me të gjithë ata të huaj që kërkonin me ngulm nëpërmjet hapjes së shkollave nga të gjithë shtetet e botës, si serbe, greke, turke, italiane etj, ta shkombëtarizonin vendin me qëllim që të mos kishte më gjuhë shqipe.

Ndërkohë ai dënon ashpër dhe e vesh me vellon e zezë realitetin e kohës, se jo vetëm që popullin donin ta shkombëtarizonin, por ajo më e helmëta është që t’i bënin gropën vetes me paratë e tyre duke suportuar shkollat e huaja… Ndaj dhe Fishta shkruan: “Por, shka asht me zi, vetë kombit t’ngratë kto shkolla/ Po i duhet sod me e i mbajtun m’kambë me t’holla”.

Gjergj Fishta është intelektual erudit me një kontribut të jashtëzakonshëm për Kombin.

Në Kongresin e Manastirit ai u zgjodh Kryetar i Kongresit të Manastirit, më 1908, dhe përcaktuan alfabetin e gjuhës shqipe.

Me një edukim të lartë fetar dhe duke parë aftësitë dhe kulturën tejet të gjerë shkolla franceskane e zgjodhi drejtor të saj në Shkodër, i pari shqiptar që u zgjodh në këtë shkollë.

Megjithëse për Fishtën siç thotë Vatican News: “Nuk duhet shkruar. At Gjergj Fishta duhet lexuar! Sepse vetëm duke e lexuar, mund ta njohësh Fratin e veshur me zhgun, të ngjeshur me konop nëpërmjet e me këmbë të zbathura verë e dimër… Mund të njohësh humanistin, atdhetarin, burrin e madh, pa varr, por jo pa lavdi.

Poetin, veprat e të cilit u flakën njëmijë herë në baltë nga kundërshtarët, e u ngritën njëmijë herë në qiell nga dashamirët.

E sidomos, Lahutën! E ndaluar, e pështyrë, e djegur, e fshehur në skutat më të errëta të

shtëpive të moçme e në kujtesat e njerëzve, ajo doli e del përsëri në dritë, për t’i folur shqipërisë e edhe botës…”

Gjergj Fishta vazhdon të frymëzojë ndër breza, por veçanërisht poezia për gjuhën shqipe është një përmendore e shpirtit ndër fëmijët e diasporës. Është drithëruese kur miliona shqiptarë të shpërndarë si zogjtë e korbit në botë nuk flasin shqip, por kur në klasa, auditoriume, skena interpretohet gjuha shqipe e Fishtës kam besuar se Zoti është ulur pranë dhe ka prekur zemrat e vogëlushëve për mos ta harruar kurrë gjuhën shqipe. Kjo poezi si gjithë veprat e tij janë par ekscellence, janë siç thotë Lasgush Poradeci se vepra poetike e Fishtës është e zhvilluar sipas postulatit fetar e kombëtar, poezia e tij është shkëmb i tokës dhe shkëmb i shpirtit shqiptar.

Gjergj Fishta ky Poet Kombëtar me një shtepi ku jetoi për shumë kohë sot është në meshirë të fatit, ajo shtëpi të paktën në 30 vitet e post diktaturës duhej të ishte kthyer në pelegrinazh për gjithë shqiptarët… Megjithatë këto ditë lexova lajm të mirë nga miku im Paulin Zefi se Bashkia e Lezhës ka marrë miratimin për ta restauruar shtëpinë e Fishtës dhe ky është një lajm dhe ogur i mirë për kulturën kombëtare.

E ndjej vehten me fat që bashkë me bashkëshortin tim dhe mbesen e madhe Dea, kemi shkuar pranë shtëpisë së Fishtës, në vitin 2018-të kur ishim në Shqipëri.

E kishja ëndërr të vizitoja shtëpinë e Gjergj Fishtës, shtëpinë e Poetit Kombëtar, këtë e kishte kuptuar në çdo qelizë të shpirtit tim mbesa ime Megi Gjoni e cila na shoqëronte për në Lezhë. Ishte tejet e vështirë për ta gjetur udhën e dritës nëpër terrin e harresës… Asnjë shenjëz nuk gjendej…

Po ja tha Dea 7 vjece e gëzuar kur pa dhitë, pyesni bariun?

Barinjtë gjithmonë janë

udhërrëfyes te shtigjeve, monopateve mendova… Bariu me shkopin në dorë dhe dhitë përpara na tha: Më ndiqni mua dhe unë do jua tregoj ku e ka shtëpinë Gjergj Fishta, por kujdes se është shumë e rrënuar dhe më shumë më vjen keq pë këtë vajzën e vogël që e keni me vehte!… Bariu shpesh më dukej si bariu i moçëm Marash Ucin që aq shumë e përmend Fishta në Eposin Kombëtar… Duke ecur ngadalë nën tymin e rrugës dhe zhurmën e këmbëve të dhive, përpara na u shfaq shtëpia e gurtë me ngjyrë hiri që kishte dritëz perëndie, fijëza dritash që rrallë i ndjen gjatë jetës… Në fytyrat tona ra një heshtje përballë portës me hekur të ndryshkur dhe dru të kalbur, oborrit me lule, hithra, shkurre të egra, shkurt: shtëpi në mëshirë të fatit… Mbesa më tha frikshëm: Të lutem mos hyr brenda se mund të ketë gjarpërinj!… Po pyesja unë nga gjarpërinjtë, nepërkat, shpirti im kishte hyrë i tëri në rezonancë me poemën e famshme: Gjuha Shqype që aq herë jua recitojmë nxënësve në emigrim…

Ne ishim bërë trinom i pandarë: Fishta, gjuha shqipe dhe ëngjëjt mbrojtës të gjuhës shqipe në Diasporë që përfaqësohej këtë radhe nga Dea e lindur dhe rritur në New York…

Duke “shkelur nepërkat” me këmbë” një zë i brendshëm i thellë sa deti dhe me jehonë malesh kumbonte përballë bustit hijerëndë: Kthejeni shtëpinë e Gjergj Fishtes në Muze!

Dhe me lule ndër duar recitoja përballë Tij, po po recitoja fort, fort sa u bashkuan dhe Zanat e Maleve…

Oh! ju bjeshkët e Shqyptaris’/ E ku rriten djelm si zana/ Un ju kurr s’kam me u harrue/ Kahdo t’m’jet gjykue me u endë/ Dersa t’muj me ligjirue/ Ju gjithmon kam me u permendë! I Dbuemi Ose: Dersá t’mundem me ligjrue/ E sá gjáll me frymë un

JeTA KA†oLIKe TeToR-DhJeToR 2019

jam/ Kurr Shqypni, s’kam me t’harrue, Edhe n’vorr me t’permendë kam.

Ai është një mësues dhe Poet Kombëtar i pashoq.

“Lahuta e Malcisë” është perkthyer në gjermanisht nga albanologu i shquar Maximilian Lambertzi i cili më 1922 shkruan se: “Fishta është poeti më gjenial që deri më sot ka dhënë Shqipëria. Ai është epiku më i madh i shekullit, Homeri Shqiptar dhe Lahuta e Malcisë është Iliada shqiptare” Gjergj Fishta ky mësues i Kombit është frymëzues në çdo Shkollë Shqipe në Diasporë, jo vetëm me poezinë e famshme Gjuha Shqipe, por sic thotë Prof.Pashko Gjeçi eshte “Mbreti i poetëve shqiptarë, Patër Gjergji qe i pari që vuri në shkollë gjuhën shqipe dhe mbrojti me trimëri të drejtat e Kombit tonë në çdo konferencë ndërkombëtare dhe është i pari që me vepren e vet poetike i fali shqiptarit epopenë, historinë e përpjekjeve të tij për Liri. …At Fishta…nuk jetoi në “kështjellen e fildishtë”, por u hodh me entuziazëm djaloshar nga një mision në tjetrin për të mirën e kulturës e të racës shqiptare…

Fishtën, me temperament thjesht klasik nuk do ta frymëzonte asgjë me parë se Atdheu.

Gati krejt vepra e tij i është kushtuar Atdheut.”

Vepra e tij u studjua hollësisht nga figura brilante në botë, por edhe kombëtare një prej tyre ishte Prof.Eqrem Çabej të gjithë këta në shpirtin e tyre kishin mbi të gjithë për fe Atdheun, ndaj Çabeji nga Vjena i shkruan: “Padre, të falënderoj për urimet e Vitit të Ri, por të falenderohem njëmijë herë për veprën që më dërgove Lahuta e Malcis, të cilën, pasi e lexova dhe rilexova mbi 100 herë, jam dashuruar aq shumë me këtë vepër sa po më detyron të bëhem katolik.”

Me cfarë force shpirtërore

21

përshkruhet dhe flitet për At Gjergj Fishtën, cfarë frymëzimi buron nga penat e ndritura të Kombit, ngase dashuria e tij për Atdheun ishte një me rrahjet e zemrës së tij qe s’pushoi kurrë deri në minutën e fundit të jetës.

Në fakt aspak nuk është e lehtë të sjellësh në një simpozium pak orësh Gjergj Fishtën, sepse vepra e tij do një studim të detajuar në të gjitha fushat ku ai u dallua si një burrë i ndritur i Kombit, çka të kujton fjalen e Hafiz Ali Kraja një intelektual erudit mysliman i Shkodrës i cili në eulogjinë e tij në varrimin e Gjergj Fishtës tha: “Poet kombëtar, Patër Gjergj!

“Kur nji orator, tue dasht me folë mbi veprat tueja, rrin shtang, hutohet, pse janë shumë, janë të mëdhaja edhe të madhnueshme, aq sa asht e vështirë me caktue se për të cilën duhet të flitet…”

Me At Gjergj Fishtën gjuha shqipe bëhet elegante, e zjarrtë, far ndriçues, ndjellëse e zemrave për t’i kthyer ne Atdhe fëmijët e Diasporës, të cilët ndodhen në çdo cep të globit.

Dhe shpresoj se një ditë Shqiperia do të bëhet në se në krye të oxhakut vendosim këta burra të ndritur të Kombit, siç është Padre Gjergj Fishta për të cilin jemi mbledhur sot si Diasporë.

Nga fjala e mbajtur në simpoziumin shkencor në 148-të vjetorin e lindjes së poetit kombëtar Gjergj Fishtës në Kishën Katolike “Zoja e Shkodrës”, New York Autorja është shkrimtare, publiciste, mësuese dhe bashkëthemeluese e Shkollave Shqipe në New York “Alba Life” Ambasador i Kombit Referencat: Gjergj Fishta: Wikipedia Gjergj Fishta: Enciklopedia shqipe Gjergj Fishta: Vatican News 2 Nëntor, 2019 Our Lady of Shkodra – Albanian Church Hartsdale, New York www.jetakatolike.com

ATË GJERGJ FISHTA, ARKITEKTI I MARRËDHËNIEVE DIPLOMATIKE MIDIS SHQIPËRISË DHE SHTETEVE TË

22 JeTA KA†oLIKe TeToR-DhJeToR 2019

Frank Shkreli

Komuniteti shqiptaro-amerikan me të drejtë njihet si mbrojtës historik i kauzave kombëtare shqiptare në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, duke filluar nga veprimtaritë e diasporës më të vjetër shqiptare në Amerikë.

Këto veprimtari, në mbrojtje të drejtave të shqiptarëve në trojet e tyre në Ballkanin Perëndimor dhe kudo në botë, e që në fjalorin e sotëm politik njihen si “veprimtari lobingu”, për shqiptarët kanë filluar me takimin e Fan Nolit me Presidentin amerikan Woodrow Wilson, kur Presidenti i atëherëshëm amerikan Wilson, sipas Nolit, i kishte premtuar se “një zë do të kishte në Konferencën e Paqës në Paris dhe atë zë do ta përdorte në mbështetje të Shqipërisë”. Shumë është shkruar në mediat shqiptare dhe shumë flitet për këtë rast si dhe për veprimtaritë lobiste moderne të komunitetit shqiptaro-amerikan, sidomos gjatë 40-viteve të fundit, në mbrojtje të drejtave dhe interesave kombëtare të shqiptarëve anë e mbanë të trojeve të tyre, sidomos në mbështetje të çlirimit dhe të pavarësisë së Kosovës, në mbarim të shekullit të kaluar dhe në fillim të këtij shekulli.

Por falë urrejtjes, harresës dhe anashkalimit zyrtar të personit dhe veprës së At Gjergj Fishtës, për pothuaj një shekull nga bashkatdhetarët e tij gjatë komunizmit – përfshir 30-vjet-post-komunizëm — qoftë nga media ashtu edhe nga historiografia shqiptare e influencuar nga periudha komuniste — pak njerëz mund ta dinë se përveç kontributeve të shumta në fushë të ndryshme si www.jetakatolike.com

letërsi, gjuhë, kulturë dhe politikë shqiptare, Gjergj Fishta ka dhënë një kontribut të çmueshëm edhe në atë që sot e quajmë “lobing”, në mbrojtje të interesave kombëtare, në konferenca dhe takime ndërkombëtare. Jo vetëm në Konferencën e Paqës në Paris dhe në konferenca të tjera ndërkombëtare në Evropë, ku dhe kur flitej për Shqipërinë dhe për të drejtat e Shqiptarëve.

Me rastin e ditëlindjes së tij (23 Tetor,1871), e shoh të arsyeshme që të kujtojmë vizitën e At Gjergj Fishtës në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, si dhe përpjekjet e tija lobuese në fillim të shekullit të kaluar, në mbështetje të interesave të Shqiptarëve, përfshirë edhe lobimin e tij gjatë vizitës së tij të parë në Washington, me zyrtarë të lartë amerikanë, për njohjen diplomatike të Shqipërisë si shtet i pavarur nga Shtetet e Bashkuara. Këto shënime janë bazuar në disa të dhëna dhe korrespondenca në librin përkujtimor, “At Gjergj Fishta 1871-1940”, botuar nën kujdesin e At Benedikt Dema, me rastin e vdekjes së At Gjergj Fishtës me 30-dhjetor, 1940.

Sipas korrespondencës -- të pasqyruar në këtë botim të veçant përkujtimor për At Gjergj Fishtën -midis Fishtës dhe At Justin Rrota dhe At Pal Dodaj, Gjergj Fishta njofton Kuvendin françeskan se, “Me 8 të këtij muaji (Mars, 1922) në ora 2:30 mbasdite vuna kambën në Amerikë, në New York”.

Vizita e Fishtës në Amerikë kishte dy objektiva: një, të “kujdesej për interesat e Shqipërisë”, sipas porosisë së Imzot Luigj Bumçit, Kryetar i delegacionit shqiptar në Konferencën e Paqës në Paris dhe objektivi i dytë ishte që Fishta të takohej me personalitetet më të dalluara të diasporës shqiptare në Amerikë. Sipas të gjitha gjasave takimi me komunitetin shqiptaro-amerikan kishte shkuar shumë mirë për Fishtën, sa që në një letër që i kishte dërguar atij Faik Konica nga Bostoni, i drejtohet Fishtës, pasi ishte këthyer në Shqipëri, me përshëndetjen: “I Shkëlqyer mik, Ju falem nderit për letrën e bukur që më dërguat.

Kini lënë ndër shqiptarët e këtushëm një kujtim lartësie dhe drite, që ka shuar gjithë moskputimet e shkuara”, i përgjigjet nga Bostoni, Faik Konica mikut të tij At Gjergj Fishtës.

Përveç takimeve me përfaqsues të shquar të komunitetit shqiptaroamerikan gjatë vizitës së tij të parë në Amerikë në vitin 1922 -- nga korrespondenca e Poetit Kombëtar, që Fishta ka shkëmbyer nga Amerika me pjesëtarë të urdhërit françeskan shqiptar në Atdhe, mësojmë, ndër të tjera, edhe për veprimtarinë lobiste të At Gjergj Fishtës në Washington gjatë qëndrimit të tij në kryeqytetin amerikan. I vetdijshëm për rëndësinë historike të këtyre letrave, At Pal

Dodaj ka shkruar se përmbledhja e letrave të Fishtës që dërgonte nga Amerika më 1922 do tu interesojë, eventualisht, studiuesve të historisë.

Provinciali i Kuvendit Françeskan në Shqipëri në atë kohë, At Pal Dodaj shënon në librin përkujtimor “At Gjergj Fishta – 1871-1940”, se në një letër të datës 8-V-22, dërguar atij nga At Gjergj Fishta prej Washingtonit, Fishta flet për veprimtarinë e tij lobiste në favor të njohjes diplomatike të Shqipërisë nga Shtetet e Bashkuara, dhe për takimet që kishte zhvilluar ai me Senatorë katolikë amerikanë, me ndihmën e françeskanit amerikan Godfried Shilling, i cili në atë kohë gëzonte influencë të madhe në qarqet diplomatike të Washingtonit, sipas të dhënave në këtë libër:

“Këtu në Washington kam kontaktue me nji senator katolik, siç të kam shkrue (29.4. 1922), dhe i jam lutë me u interesue pranë Qeverisë së Tij, për njohjen e Shqypnisë si Shtet i Pamvarun”, thuhet në letrën e Fishtës. “Ai ka folë sot me Senatorin e Partisë Republikane, Henry Cabot Lodge…”, (politikan me autoritet i asaj periudhe dhe mbështetës i madh i rolit amerikan në punët botërore), “…i cili më tha se njohja e Shqypnisë asht e mundshme, prandej Qeveria e Tiranës, t’a paraqesi kërkesën e Saj me shkrim në Nensekretariatin e Shteteve të

Bashkueme t’ Amerikës.” Në faqen tjetër të letrës, sipas At Pal Dodaj, Fishta ishte shprehur në letrën e tij se, “Ndërkaq, vizita eme në Washington ka pasë, si përfundim, njohjen e Shqypnisë prej anës së Shteteve të Bashkueme të Amerikës. Të gjitha përpjekjet e maparshme të Qeverisë sonë, si edhe ato të (Federatës Panshqiptare) “Vatra”, s’kanë pasë sukses…Kjenë Senatorët katolikë — të cilëve ua pata paraqitë çashtjen, sidomos, nga pikëpamja fetare— ata të cilët me ndërhymje të veta siguruan njohjen zyrtare të Shqypnisë nga Qeverija amerikane”, citohet letra e At Gjergj Fishtës dërguar nga Washingtoni në adresën e At Pal Dodajt.

Data e njohjes zyrtare e vendosjes

së marrëdhënieve diplomatike midis Washingtonit dhe Tiranës, përputhet plotësisht me vizitën e At Gjergj Fishtës në Washington si dhe me përmbajtjen e letrave të tija cituar më lartë. Sipas Zyrës së Historianit të Departamentit Amerikan të Shtetit, me anë të një telegrami që mban datën 25 Korrik, 1922, Sekretari Amerikan i Shtetit (DASH) në atë kohë, Charles Evans Hughes, informon Komisionerin Amerikan në Shqipëri, Maxwell Blake se në datën 28 Korrik , 1922 ai mund t’i, “Dorëzojë Ministrit të Jashtëm të Shqipërisë njoftimin me shkrim për njohjen de jure të Shqipërisë, nga ana e Shteteve

JeTA KA†oLIKe TeToR-DhJeToR 2019

23

të Bashkuara.” Sipas Zyrës së Historianit të (DASH) njohja e shtetit shqiptar nga Washingtoni u pasua me vendosjen zyrtare të marrëdhënieve diplomatike midis dy popujve tanë, më 4 Dhjetor, 1922, kur Përfaqsuesi i Jashtzakonshëm dhe Ministri Fuqiplotë i Shteteve të Bashkuara në Tiranë, Ulysses Grant-Smith i paraqiti letër-kredencialet Qeverisë së Shqipërisë në Tiranë pikërisht me 4 Dhjetor, 1922, thekësohet në tekstin e Zyrës së Historianit të (DASH).

Thonë se njerëzit e mëdhej të një Kombi vlerësohen më shumë pas vdekjes se kur janë gjallë.

Fatkeqsisht, kjo nuk ka ndodhur me At Gjergj Fishtën, madje as sot 30vjet post-komunizëm. Unë e kam shumë të vështirë gjithnjë të konstatoj se ku e ka hallin Tirana zyrtare me At Gjergj Fishtën, i cili me veprat e tija përjetësoi çdo gjë me të cilat mund të krenohet Kombi Shqiptar ndër shekuj, qoftë veprimtaria e tij shumë dimensionale, në nivel kombëtar dhe ndërkombëtar, ashtu siç ishte kontributi i tij në njohjen dhe vendosjen e lidhjeve diplomatike midis Shqipërisë dhe Shteteve të Bashkuara, në fillim të shekullit të kaluar.

Kemi aritur në një pikë të historisë, që të themi me keqardhje të madhe, se me ketë klasë politike në Shqipëri dhe në Kosovë e cila kontrollon çdo akitivitet të jetës së shqiptarëve në një sistem që ata e quajnë “demokraci”— e kemi humbur shpresën se shqiptarët, si komb – madje edhe 30-vjet pas komunizmit — do të vlerësonin më në fund njerëzit e mëdhej të Kombit si At Gjergj Fishta. Me ketë nivel kulture bolshevike që tregon kjo klasë aktuale politike e shqiptarëve, ajo nuk është e denjë të përfaqësojë një komb të përparuar, që pretendon të jetë demokratik, në fillim të shekullit 21!

Edhe kini pretendime të integroheni në Evropë. Kot e kini se nuk futeni në Evropë, jo, pa Gjergj Fishtën!

www.jetakatolike.com

KUR VATRA PRITI ÁT GJERGJ FISHTËN NË BOSTON 24 JeTA KA†oLIKe TeToR-DhJeToR 2019

Dalip Greca

Në simpoziumin kushtuar Át Gjergj Fishtës organizuar prej Kishës Katolike Shqiptare "Zoja e Shkodrës" dhe Shoqatës "Skënderbej, Inc.", të shtunën në 2 nëntor 2019, në qendrën Kulturore”Nënë Tereza”, ekspozova disa momente që e lidhin Federatën Pan Shqiptare të Amerikës “VATRA” me Át Gjergj Fishtën. Momenti i parë i takon vizitës së Át Gjergj Fishtës në Shtetet e Bashkuara të Amerikës.

Në axhendën e ngjeshur të ish nënkryetarit të Parlamentit të Shqipërisë, Át Fishtës, nuk mund të anashkalohej Vatra, e cila deri në vitet ’20-'30 të shekullit të shkuar ishte identifikuar me shtetin shqiptar, thënë më shqip, luante rolin e shtetit të munguar shqiptar.

Vatra kishte organizuar dy fushata të mëdha, atë të 3 qershorit 1917, ku u mblodhën 150 mijë dollarë, që shërbyen për organizimin e lobimit të Shqipërisë në Europë dhe në SHBA si dhe për të paguar delegatët e saj që luanin rolin e ambasadorëve në Europë dhe Washington.

Tre vjet më vonë një tjetër fushatë u organizua nga Vatra në ndihmë të shtetit shqiptar, Huaja Kombëtare, kur Vatra mblodhi 198 mijë dollarë dhe ia dërgoi qeverisë së Sulejman Delvinës. Në këtë fushatë nuk mund të mos përwww.jetakatolike.com

mendet edhe roli i Mid'hat Frashërit, që ishte i dërguari i Qeverië shqiptare.

Në mes të këtyre dy aksioneve kombëtare, qëndron takimi historik i Fan S. Nolit me Presidentin Wilson dhe zonjës së parë, me 4 korrik 1918, ku u mor premtimi prej presidentit amerikan se vota dhe fjala e tij do të ishin në mbrojtje të kombeve të vegjël, si Shqipëria.

Fotografia e atij takimi dhe letrat e Nolit për atë takim historik ndodhen në arkivin e Vatrës. Ky moment historik nuk mund të anashkalohet dhe nuk mund të mos merret si çelësi i hapjes së portave të Washingtonit prej shqiptarëve të Amerikës (nënkupto Vatra) dhe përfitimit të votës mbrojtse amerikane në Konferencën e Paqes.

Një fakt tjetër që e rrit pikën e rëndesës të Federatës VATRA në raport me çështjen Kombëtare ka të bëjë me përgatitjen e Trupave Vullnetare të Vatrës prej katër vitesh, nga 1916 deri më 1920....

Në shkurt 1920, Vatra kishte dërguar në Shqipëri 200 Trupat Vullnetare, që shërbyen për stabilizimin e kufijëve jugorë të

Shqipërisë, të shkelura nga invazionet e grekëve. Bashkë me 200 trupat e Vatrës ishte dërguar edhe Banda Muzikore e saj, që nuk u kthye më në SHBA (me përjashtim të dirigjentit Thoma Nasi); shërbeu si Bandë Muzikore e Shtetit Shqiptar deri në fillim të viteve ’30, ndërkohë që edhe Trupat Vullnetare nuk u kthye më në SHBA, por u transformuan në Gardë Kombëtare e Shqipërisë, për t'u "shpërblyer" për shërbimet ndaj Kombit me plumba nga diktatura komuniste, siç ndodhi me komandantin e tyre vatarnin Aqif Përmeti.

Pra këto ngjarje i kishin paraprirë vizitës së Át Gjergj Fishtës në SHBA. Vatra aso kohe ishte në qendër të opinionit shqiptar dhe vlerësohej si avokatja dhe shpëtimtarja e Kombit Shqiptar. Dhe Át Fishta nuk mund të largohej nga Amerika pa u takuar me Vatrën.

Ai u prit nga Kryetari i Vatrës Faik Konica. Është i njohur letërkëmbimi i Faik Konicës me Át Fishtën.

Siç e përmendi në simpoziumin kushtuar 148 vjetorit të Lindjes së Fishtës, gjatë kumtesës së tij gazetari Frank Shkreli: Faik Konica nga

JeTA KA†oLIKe TeToR-DhJeToR 2019

Bostoni, i shkruante Fishtës, ndër të tjera: “I Shkëlqyer mik, Ju falem nderit për letrën e bukur që më

dërguat. Kini lënë ndër shqiptarët e këtushëm një kujtim lartësie dhe drite, që ka shuar gjithë moskputimet e shkuara”.

Po cilat ishin moskuptimet e shkuara me Vatrën? Kishte ndodhë vetëm një moskuptim i vogël; Át Fishat në Parlament kishte dalë kundër vendimit të qeverisë për të paguar Bandën Muzikore të Vatrës nga buxheti i shtetit, kur ajo shkoi në Shqipëri më 1920.

Po le të kthehemi tek vizita e Át Fishtës. Në Simpozium paraqita Vendimin e komisionit të Vatrës të 12 qershorit 1922. Vendimi mbanë firmën e kryetarit Faik Konica dhe sekretarit Kosta Isaak, por dhe anëtarëve të tjerë të komisionit.

Miratimi është bërë në mbledhjen e 12 qershorit 1922, një takimin mujor, kur u mor edhe vendimi për Kuvendin vjetor të korrikut të atij viti. Në fund të vendimit janë firmat e Komisionit të Vatrës nën drejtimin e Kryetarit të saj Faik Konica, sekretarit Kosta Isaak, si dhe të anëtarëve: Kristaq Polena, Hasan Hysi, Xhevat

Harxhi dhe George Prifti.

Nga rekordet që ndodhen në arkivin e Vatrës, shkëpusim këtë fragment nga vendimi i Komisionit të Vatrës: Komisioni vendosi njëzëri që të ndihmojë me $500.00 nëkryetarin e Parlamentit Át Gjergj Fishta.

Shuma do të ndahet kësisoj: $250.00 për Fushatën e Shkollave; $100.00 një dhuratë për Gjimnazin e françeskanëve në Shkodër (me këtë shumë u porosit një saksofon kushtuar gjymnazit të Shkodrës, ku u gdhend emri i Vatrës, R.G.), si dhe $150.00 do të përdoreshin për harxhet personale dhe udhëtimin e Át Gjergj Fishtës. Ky vendim u muar si shenjë e vogël e dëshirës që Vatra ushqente për elementët shkollore dhe në respekt të Át Gjergj Fishtës. (rekordet e Vatrës 1919-926, f.182) Noli pat shkruar në të gjallë të Fishtës, këtë vlerësim të përmbledhur vetëm me një togfjalësh: "Fishta është i madh"!

Faik Konica kishte shkruar: “Më tepër se një poet, është lidër intelektual i dorës së parë". Dielli shkroi se "Fishta ishte nën/kryetar i Parlamentit të Shqipërisë kur erdhi në Amerikë, dhe atë udhëtim të gjatë nuk e pëlqyen disa kolegë të tij, pa u këshilluar me ta'.

Për atë shkak, Át Fishta mori pakëz inat dhe shkrojti në Dielli që të mbronte veten e tij. Faik Konitza bëri këtë shënim të shkurtër në fund të artikullit: Na vjen keq që Dielli s'ka theks hundak. Kemi shpresë se Át Fishta do të na falë"... (R.G. Historia e Vatrës f 141). Konica kishte dhe një kujtim të vyeshëm nga Át Gjergji, Lahutën me përkushtim në latinisht me shkrim dore dhe firmën e Át Fishtës.

Paraqita në këtë simpozium edhe një fakt tjetër: Nuk është hera e parë që vlerësohet vepra e Át Fishtës në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Iu referova Seminarit të Vatrës, organizua me rastin e 100 vjetorit të Lindjes së Át Fishtës

25

nga Federata Pan Shqiptare e Amerikës VATRA. Ky simpozium u organizua në Hotel Waldorf Astoria, New York më 23 Prill 1972.

Ekspozova aty Ftesën e atij seminari, që ma pat dhuruar Tonin Mirakaj, pjesmarrës në atë seminar të Vatrës, ku paten marrë pjesë më shumë se 200 persona. Në krye të ftesës shkruheshin vargjet e Fishtës: "Flamuri Kombëtar nuk ka shka ban nder ne,/ Po kje se dashuri nuk kemi per Atdhe”…

Seminari u hap nga nacionalisti Muharrem Babameto. Hymnet Kombëtare, Amerikan dhe Shqiptar, u kënduan nga Lume Juka. Seminari u përshëndet nga kryetari Theodhor Papalilo, i cili vlerësoi figurën e Át Gjergj Fishtës dhe falenderoi ligjëruesit. Kryetari i Vatrës Gregory Chiriako ka përshëndetur seminarin dhe ka vlerësuar përmasat e figurës kombëtare të Fishëts. Folësi i parë, që mbajti kumtesën kryesore mbi jetën dhe veprën e Át Gjergj Fishtës ishte Prof. Rexhep Krasniqi. Një kumtesë të veçantë mbajti Fehime Pipa. Ndër folësit e Seminarit ishin edhe: Profesor Dilaver Berberi dhe Dr. Feizi Domi. Më pas u interpretuan vargje nga vepra e Fishtës.

Seminari është mbyllur me Hymnin e Flamurit të Át Gjergj Fishtës të kënduar nga Lume Juka.

Edhe shqiptarët e Italisë e përkujtuan me nderime 100 vjetorin e Lindjes së Fishtës. Dielli hapi faqet për Fishtën e madh dhe shkruan për të Prof. Namik Resuli dhe pena të tjera të kualifikuara që i shkonin për shtat madhështisë së Fishtës.

Diaspora shqiptare e Amerikës e ka për detyrë që të sjellë në kujtesë veprimtaritë e paraardhësve të saj. * Mbajtur në Simpoziumin e organizuar më 2 nëntor 2019 nga Kisha Katolike Shqiptare "Zoja e Shkodrës" dhe Shoqata "Skënderbej, Inc.". www.jetakatolike.com

26 JeTA KA†oLIKe TeToR-DhJeToR 2019

Mons dr. Zef Oroshi në Logun e Kuvendit dhe të tjerët për jetën dhe veprimtarinë e tij

“Mirëse u ka prue Zoti në shtepinë tuej. Kjo sot asht nji shkëndi e vogël, por që do bahet nji flakë e madhe nji ditë në Atdhe.

Sot të dashtun bashkatdhetarë, falenderja e mirënjohja mâ e thella u siellet të gjith bashkatdhetarëvet shqiptarë padallim, jo prej njajë, dy, tri a pesë krahinash të Shqipnisë, por prej “Tivarit në Monastir - Prej Preveze në Kaçanik”, prej të gjitha vendevet kû flitet gjuha e ambël shqipe, që aq vllaznisht na kanë dhanë zemër, ndihmue e përkrahë, dhe kam shpresë e deri diku jam i sigurtë se kanë me vijue me na ndihmue dhe në t’ardhëshmen, pse rruga e flijimevet asht ende e gjatë per ne per ta përmbyllë këte nisme me randësi kombtare.

Gëzonju prá, o vllazen e motra shqiptare, pse çerdhen tonë me i sherbye Zotit e në të njajten kohë Atdheut të dashtun e të largët, e kemi krijue me flijime tona të shkelqyeshme. Ai Zot që na ka krijue, nuk na ka harrue, e u thaft e djathta e jonë, në qoftë se në jeten tonë, Atë osè Atdheun që na lindi do ta harrojmë.”

Klajd Kapinova Meshtari dhe personaliteti i shquar e i paharruar mons. dr. Zef Oroshi, rivjen mbas shumë viteve para komunitetit shqiptaro amerikanë, me një libër origjinal të mirëfilltë atdhedashës, me titull kuptimplotë: “Long Kuvendit – në trinomin Fe – Atdhe – Perparim” (New York, 2019).

Ky libër me shkrime të karakterit historik, shkencorë, enciklopedik, tradita, zakone, gjuhësorë e kulturorë etj., botohet në Jubileun e 50-vjetorit të meshës së parë në SHBA (1969-2019).

Vepra në fjalë, u përzgjodh, përgatit dhe u botua me shpenzimet financiare të studiuesit dhe publiçistit veteran të komunitetit tonë Tomë Mrijaj.

Përmbajtja e librit hapet me shkrimin hyrës: “Dy fjalë për lexuesin”, nga Tomë Mrijaj, kurse “Parathënia”, është shkruar me shumë respekt dhe mirënjohje nga meshtari i kishës katolike shqiptare “Zoja e Shkodrës” në Hartsdale, New York dom Pjetër Popaj. Autori meshtar e ka titulluar shkrimin: “Monsinjor Zef Oroshi”.

Punimi shkrimor i tretë hyrës, që përmban copëza origjinale kujtimesh jetësore dhe vlerësime, gjithashtu është shkruar me nderim dhe respekt nga meshtari i kishës katolike shqiptare të shën Palit dhe shën Pjetrit në Detroit, Michigan, linderi, patrioti dhe kleriku i www.jetakatolike.com

palodhur dom Anton Kçira.

Shkrimi mban titullin: “Monsinjor dr. Zef Oroshi – një vizionar largpamës dhe kështjellë e pamposhtur antikomuniste.”

Vepra në fjalë, me autor shkrimtarin dhe studiuesin e albanologjisë mons dr. Zef Oroshi, hapet me një studim hulumtues të ndërthurur mjeshtërisht me kujtime të përjetuara, për bashkëkohsin dhe mikun e tij të ngushtë, një ndër figurat më të shquara të vemdlindjes dhe diasporës sonë këtu në SHBA, dhe veçanërisht në Boston, Fortlumturinë e Tij imzot Fan Stilian Nolin, i cili, ka titullin investigues: “Si e njofta Fan Nolin?”

Kujtojmë, se intelektuali i shquar i komunitetit tonë, ka një veprimtari të pasur dhe të ngjeshur intelektuale, në fushën e studimeve dhe publicistikës shqiptare.

Miditori inteligjent, për shumë dekada, ka botuar me qindra artikuj cilësorë, hulumtime me profile të ndryshme në shtypin e kohës së diasporës, duke u mirëpritur me shumë interes nga redaksitë e organëve të ndryshme të shtypit si dhe nga albanalogët e shumtë të huaj, professorë të huaj dhe shqiptarë, që kishin studiuar në universitete më të famshme të Europës Perëndimore.

Në një letër, që prof. Ernest Koliqi i dërgon nga Roma monsinjor Oroshit, që jetonte në New York, në hyrje të saj i shkruan: “I dashtun Monsinjor Zef! Shkrimet tueja i presim si zogla e verës…”.

Duke pasur si mik të ngushtë prozatorin e shquar prof. Ernest Koliqin, dr. Oroshi për një kohë të gjatë bashkëpunoi me revistën e tij zëmadhe të kohës “Shêjzat”, gjatë përiudhës së frytshme intelektuale të viteve 1957-

1974-1978, kur themelues dhe drejtues i saj ishte Ministri i Kulturës së Shqipërisë shkodrani dhe prozatori modern brilant prof. E. Koliqi.

Nëse futemi në brëndsi të librit, shohim se vepra e re me vlera të mëdha historike dhe albanologjike është e ndarë në 4 kapituj.

Kreu i parë, përmban 8 punime të përzgjedhura për botim, ku, ndër të tjera përfshihet studimi, që i kushtohen poetit kombëtar atë Gjergj Fishtës O.F.M., e cila në esencë dallohet për një analizë të hollsishme dhe faktografike, ku, shkrimtari dr. Oroshi, na e ka dhënë poetin lezhjan, përmes një përmbledhje mjeshtërore, me titullin: “Tue perkujtue Fishtën” (Shêjzat, nr. 1-2, 1962).

Edhe shkrimet e tjera, të hartuara të gjitha në gjuhën gegë (e cila flitet nga ¾ e popullisë së trojeve etnike shqiptare), që vijnë njëra mbas tjetrër, kanë tematikë shqiptare dhe enciklopedike, si: “Nji oazë rilindjeje kombtare në diasporë”, (Shêjzat nr. 7-8-9-10, 1964, “Fiket Ernest Koliqi, nji pishtar i letërsisë e i kulturës shqiptare”, (Shêjzat, numëri special, 1978.), “Çohaja”, novelë, fragment”, (Shêjzat, nr. 56, 1959), “Koncili Ekumenik, Shêjzat nr. 5-6, 1961) “Kryqterthuer nëpër ujdhesat karibjane”, (Shêjzat nr. 9-10-11-12, 1966), “Nji arkitekt e skulptor shqiptar i Rilindjes në Dalmati: Andrea di Nicolo Alessi o Alexsijer da Durazzo”, (Shêjzat nr. 1-2, 1958) “Mirënjohja shqiptare ndaj Arbreshëve t’Italis”, (Shêjzat nr. 7-8, 1959).

Oroshi, spikat apo dallohet edhe për natyrën enciklopedike dhe njohuritë e thella dhe të gjera që ka për disa fusha të dijës shqiptare dhe botërore, të

cilën tradicionalisht ndër shekuj e kanë levruar edhe ajka apo plejada më e ndritur e klerit katolik shqiptar.

Kreu i dytë dhe revista popullore Jeta Katolike në New York (1966)

Klerku i shquar mirditor, mons dr. Zef Oroshi, me të mbërritur në botën e lirë në New York të SHBA, fillon të bashkoj komunitetin e pakët katolik shqiptarë, të ardhur në këtë shtet të madh metropolitan në kohë dhe rrethana të ndryshme.

Sikurse e ka shprehur në disa shkrime dhe homelitë fetare të botuara në revistën Jeta Katolike, del se qëllimi tij ishte për t’i ruajtur nga asimilimi, sa të jetë e mundur shqiptarët, bashkimi rreth vatrës së ngrohtë në Shtëpinë e Zotit, për të ruajtur vazhdimisht traditat, zakonet, gjuhën e bukur shqipe, kulturën, festat kombëtare, përkujtuar figurat e ndritura patriotike… dhe veshjet e bukura tradicionale popullore.

Këto vlera të pastra shqiptare, sipas Monsinjorit, mund të arrihen vetëm duke hapur sa më parë Shtëpinë e Zotit.

Kjo kishë e re shqiptaro amerikane, sipas shembullit pozitiv të traditës historike në vendlindje, u kthye shpejt në një vatër të ngrohtë të atdhedashurisë.

Në saj të punës së palodhur dhe këmbngulëse të mons. dr.

Oroshit, fatmirësisht u bë e mundur themelimi i Qendrën së Parë Katolike Shqiptaro Amerikane, në Bronx, New York..

Paralelisht me këtë mision të vështirë, por jo të pamundur për te, Oroshi, i jep jetë edhe buletinit ose sikurse njihet në historinë e kishës sonë Revista

Fetare Kulturore Jeta Katholike Shqiptare e cila sot vazhdon sërisht të botohet me emrin Jeta Katolike).

Kjo e përkoshme tre mujore, u bë shpejt tribunë e mendimit të lirë intelektual dhe progresist, për shumë figurave të shquara të diasporës shqiptare në SHBA dhe më gjerë.

Në këtë revistë, figurojnë emrat e shumë shkrimtarëve, intelektualëve të shquar, albanologëve, klerikëve katolikë dhe të besimeve të tjera fetare, sikurse edhe artikujt e shumtë të shkruar me dashuri zemre nga njerëz të thjeshtë të komunitetit tonë.

Ky kapitull, është shumë interesant, për faktin se dr.

Oroshi trajton tema atdhetare të gurrës popullore shqiptare, të cilat i boton në rubrikën kulturore joshëse Log Kuvendit.

Pikërisht, në këtë libër, janë botuar disa nga artikuj në revistën Jeta Katolike të mons. dr. Zef Oroshit dhe të tjerët rreth aktivitetit të tij dhe kishës katolike, gjatë periudhës së viteve 1966-1978.

Oroshi, ka përdor disa pseudonime, meqenëse në revistë ka botuar shpesh 2 ose 3 artikuj brenda një numëri. Më të lakuar janë emrat apo pseudonimet: Zodiaku, Theologu, Redaksija, D.Z. etj.

Kreu i dytë përmban 70 shkrime, ku, shumica e tyre janë studime të mirëfillta, të cilat i ka vazhduar për disa numëra me radhë deri sa i ka botuar të plota. I veçantë është shkrimi: “Madre Tereza Bojaxhiu”, (1966, Nr.1 (D.Z.).)

Ky është ndër shkrimet e para të botuar në SHBA për shën Terezën e Kalkutës ose sikurse njihet Nënë Tereza.

Kujtojmë, se në kohën e diktaturës së hekurt komuniste në Shqipëri, emri i shenjtneshës së gjallë nuk permendej asnjëherë, kurse e kunderta ndodhi në SHBA, ku, presidentët e saj, Kongresi dhe Senati amerikan e nderonte dhe respektonte shumë.

Disa vite më vonë, presidenti republikan Roland Reagan e nderon me çmimin më të lart të shtetit amerikan: “Medalja e Lirisë”, duke e pritur disa herë zyrtarisht në Shtëpinë e Bardhë.

Një vit më vonë, më 1967, në Shqipëri diktatori Enver Hoxha do të filloi zyrtarisht luftën kundër fesë dhe zakon-

eve prapanike, sikurse i quante ai klerikët fetarë dhe fenë.

Kisha dhe kleri katolikë shqiptar do ta pësonte më shumë nga gjenocidi komunist dhe kalvarin e mundimeve me persekutime, duke i dhuruar sot kombit tonë mbi 38 martirë elteri të kishës.

Shkoqitje gramatikore gjuhësore (Mbi fjalët: Dhunti, Dhuratë, Dhanti), është një rubrikë e re, që ka trajtuar gjerësisht dr. Zef Oroshi në revistën Jeta Katolike (19661967, nr. 2, 3, 4, ku, ai ka përdor pseudonimin Zodjaku.

Mesha e parë në Qendrën Katholike Shqiptare në New York City, në Natën e Madhe të Keshndellavet të vitit 1969, është një përrmbledhje brilante oratorie, ku si gjithnjë shquhet fjalimi brilant, me fjalë të zgjedhura dhe frymë patriotike nga prelati mons. dr. Zef Oroshit.

Si dëshmi e histories së kishës sonë Monsinjori, njoftonte vazhdimisht komunitetin e vogël katolik shqiptar në New York, mbi ngjarjet e rëndsishme, sikurse ishte asokohe blerja e Qendrës Katholike Shqiptare e New York-ut gjatë vitit 1969.

Ai si dëshmi historike dhe për brezat e ardhshëm këtë njoftim të mirëseardhur e botoi në faqet e numërit katër të së perkohshmes në gegnisht dhe dygjuhësh shqip-anglisht, që ai botonte dhe drejtonte me pasion.

Një rast tjetër i rëndësishëm historik i komunitetit shqiptar në New York, ishte edhe kremtimi i inagurimit të Kishës së Parë Katolike Shqiptare në mergim (1970, Nr.1-2), shkrim që ka për autor të riun emigrant Mark K. Shkreli, i cili, më vonë do të bëhet edhe kryeredaktor i revistës Jeta Katolike, detyrë vullnetare, që ai vazhdon ta kryej me sukses edhe sot...

Këtu janë botuar edhe fjalimet përshëndetse të Perndershmit imam Isa Hoxha, prof. Rexhep Krasniqi, prof.

Arshi Pipa, Ago Agajt, dr.

Halim Begeja, mbresat nga një darkë festive pranë kishës katolike shqiptare, me autor Ymer Doda, fjalimi i Zef Pashko Deda, sikurse jehona e shtypit amerikan nga gazeta e famshme The New York Times,

By Murray Schumach (Prill, 13, 1970, E para kishë katolike shqiptare në ketë hemisfer u hap në Bronx) etj.

JeTA KA†oLIKe TeToR-DhJeToR 2019

Media bashkohore sot për jetën dhe veprën e mons. dr.

Zef Oroshit

Në kreu e tretë, janë botuar shtatë shkrime studimore bashkëkohore nga autor shqiptaro amerikanë dhe vendlindja e trojeve etnike shqiptare, pa dallim feje, krahine dhe ideje.

Kështu studiuesi dhe publicisti Mërgim Korça, është paraqitur në këtë libër të Monsinjor Oroshit me studimin: “Konsiderata rreth vëllimit shkruar nga miku personal i Monsinjor Zef Oroshit, analisti Tomë Mrijaj”.

Studiuesja e re shkodrane Leonora Laçi vjen në këtë libër me shkrimin investigativ: “Si i shpëtoi Sigurimit msgr. dr. Zef oroshi!?”, ndërsa ish drejtori dhe gazetari i Zërit të Amerikës Frank Shkreli vjen para lexuesit me shkrimin me kujtime: “Në kujtim të Monsinjor Zef Oroshit” Një tjetër shkrimtare e Lidhjes së Shkrimtarëve Shqiptaro Amerikane Eleonora Gjoka, është paraqitur denjësisht me studimin me titull: “Studiuesi Tomë Mrijaj gdhend në mermer viganët e cultures shqiptare (Cikli: “Kultura Shqiptare në Shoqerinë Amerikane”) Publicisti veteran dhe një ndër aktivistët e palodhur të komunitetit shqiptaro amerikanë për shumë dekada dhe njëherazi disa herë kryetar i këshillit të kishës katolike shqiptare Tonin Mirakaj, ka botuar shkrimin: “Mbrekulli në Qendrën Katolike Shqiptare Zoja e Kshillit t’Mirë” Edhe autori i këtij shkrimi modest (Klajd Kapinova), në librin në fjalë ka botuar studimin me titull: “Sekretari i fundit i Abacisë së Mirditës, themeluesi i kishës së parë katolike shqiptare në SHBA (New York) mons. dr. Zef Oroshi (1912-1989) (Në kujtim të 30-vjetorit të kalimit në amshim).

Ish bashkëpunëtori i hershëm i revistës kulturore fetare Jeta Katolike dhe sot kryeredaktori i saj Mark Shkreli, ka botuar kujtimet e tij me titull: “Kujtoj me mall mikun tim Monsinjor Zef Oroshin.”

Monsinjor Oroshi dhe biografi i tij Mrijaj

27

Libri i ri me autor mons dr.

Zef Oroshin: “Log Kuvendit në trinomin Fe – Atdhe – Perparim” (New York, 2019), u përzgjodh, përgatit nën përkujdesin e veçantë dhe u botua bujarisht me shpenzimet personale financiare të studiuesit dhe publiçistit të komunitetit tonë Tomë Mrijaj.

Kujtojmë me shumë respekt dhe mirënjohje, se atdhedashësi dhe kulturdashësi i letrave shqipe studiuesi dhe publicisti Tomë Mrijaj, deri tani ka sponsorizuar mbi 100 libra të fushave dhe gjinive te ndryshme, duke ndihmuar me bujari shumë bashkatdhetarë vendlindje pa dallim feje dhe krahine, në botimin e veprave të tyre.

Dr. Oroshi dhe studiuesi Mrijaj, kanë lidhje me njeri tjetrin. Monsinjori ishte kumbarë i katër fëmijë (Adriana, Nikollë, Elizabeta dhe Donika Mrijaj) të Tomë dhe Liza Mrijaj.

Kjo bëri që miqësia mes tyre të rritet. Meshtari ynë, gjatë udhëtimeve me makinë, i tregonte Tomës shumë histori të familjës së kapidanëve të Miridtës, Oroshit dhe historisë së familjes së tij.

Qysh kur Toma mbërriti për herë të parë në SHBA (viti 1978), u interesua që të kontaktoj me emigrantë të hershëm, që kishin mbërritur më parë në New York e gjetkë.

Ky libër i ri, vjen në dorë të botës mbarëshqiptare, me rastin e 50-vjetorit të meshës së parë, në natën e Kshnellave të vitit 1969, si një përkujtim i veprës së paharruar të themeluesit dhe drejtuesit, klerikut të shquar mons. dr. Zef Oroshit dhe komunitetit shqiptar në SHBA, që perqafuan dhe mbështeten ngritjen e kishës së parë katolike shqiptare në Amerikë.

Studiuesi Mrijaj, shkruan: “Nga hulumtimet e mia shumëvjeçare, që i kam bërë jetës dhe veprës shkencore dhe historike të mons. dr. Zef Oroshit, kam konstatuar se artikujt e tij janë shkruar përgjatë viteve 1958-1978.

Përmbajtjet e shkrimeve të shumta studimore i përkasin fushave të tilla, si: histori kombëtare dhe të huaj, jeta dhe vepra e shumë figurave të shquara kombëtare shqiptare qysh nga Mesjeta, si: heroin kombëtar Gjergj Gjon Kastriotin, Nënë Terezën, imzot Fan Stilian Nolin, poetin e www.jetakatolike.com

28 JeTA KA†oLIKe TeToR-DhJeToR 2019

ëmbëlsisë dom Ndre Mjedën, poetin kombëtar patër Gjergj Fishtën O.F.M., prof. Ernest Koliqin, prof. Karl Gurakuqin e shumë të tjerë.

Sikurse kujton Tomë Mrijaj, meshtari i shquar i komunitetit tonë mons. dr. Oroshi, është përkujdesur, që shkrimet e tij t’i paraqes për botim në buletine dhe të përkohshme të ndryshme me një gjuhë gegnishte të përpunuar dhe studiuar me shumë kujdes.

Në këtë libër, del dukshëm veprimtaria e shumanshme e klerikut dhe intelektualit të shquar të botës shqiptare në diasporë.

Ai nuk ishte vetem një predikues i thjeshtë fetarë, por dhe një studiues i zoti, pendë e spikatur dhe e mprehtë.

Lexuesi mëson se Monsinjori, ishte një aktivist kurajoz për të ndërmarrë inisiativa të mëdha mbi supe, në dobi të komunitetit shqiptar në SHBA. Meshtarët tanë Mons.

Oroshi dhe dom Pjetër Popaj

Kur mons. dr. Zef Oroshi ishte meshtar i kishës katolike shqiptare “Zoja e Kshillit t’Mirë” dom Pjetër Popaj ishte gjakon dhe stundent në Universitetin teologjik dhe filozofik në New York.

Ai më vonë do të bëhet bari shpirtëror ose famullitar i përkushtuar me një devocion të thellë i kishës katolike shqiptare Zoja e Shkodrës në New York. Është e rëndsishme të thuhet me bindje të plotë, se dom Pjetër A. Popaj, është sot vijues i denjë në rrugën e trinomit Fe – Athe – Përparim, nëpër të cilën ka ecur për shumë vite në vendlindje dhe New York, me perkushtim dhe sukses të veçantë edhe paraardhësi i tij intelektuali i shquar imzot Zef Oroshi (1912-1989).

Meshtari ynë dom Pjetër Popaj, në parathënien e librit në fjalë vlerëson: “Në fillim, dua të theksoi se nuk mundet që një parathënje apo një libër të përfshiijë të gjithë jetën e një figure të lartë, të shëndritur, të shquar, të një kalibër apo përsoni të tillë, sikurse ishte mons. dr. Zef Oroshi.

Monsinjori, ka qenë shumë i përgaditur me një njohuri filozofike, shkencore dhe me një aftësi intelektuale për të sunduar një shtet. Gjithashtu nga

www.jetakatolike.com

ana shpirtrore ka qenë shumë i thellë në teologji dhe në Shkrimin Shenjt.

Ai i ka dedikuar shumë kohë e kujdes përkthimit shqip të katër Ungjijve dhe Aktëve të Apostujve prej gjuhëve të huaja, duke filluar prej greqishtes së vjetër.

Ka qenë shumë i thellë në dogmën e kishës, shumëherë e citonte Summa Theologica të Shën Thomas Aquinas, që përmbledh kuptimin e shpjegimin e theologisë katolike, në një mënyrë të jashtzakonshme. Ky ka qenë Thomist, pothuajse sikur të gjithë priftrinjët dioçezan.”

Dhe dom Pjetri, më poshtë vijon kujtimet e veta, kur vë në dukje disa detaje interesante kur ai ishte stundent: “Gjatë përgatitjes në seminarin teologjik, të gjithë seminaristat kanë mësuar dhe përvetsuar Summa Theologica të Shën Thomas. Summa ka qenë udhëzuese për mësimet teologjike të kishës katolike…

Ky me një shkathtësi trimërije të natyrëshme nuk u dorzohet dhe qëndron në protest për më se dy vite në mal kundër tyre. Shumë herë kur bisedonte për veshtërsitë në mal u bënte emocjonal; shumicën e kohës pa gjumë, pa bukë, pa strehim është një gjë e pa-imagjinuar si kanë mundur ky me shokët e tij të qëndrojnë gjallë. E përse!? Të gjithë këta vuejtje, vetëm për fe e për atdhe.

Ai ka qenë një mbështetje e pashoqe e thirrjes sime për meshtar. Nuk ka mundur kush të më frymozojë më tepër se sa Monsinjor Zef Oroshi. Edhe tani që po shkruaj disa kujtime të tija, më përforcojnë në meshtarinë time. Gjithëherë më porosite: “Mendo se kur predikosh, si respekt për popullin të jeshë gjithëherë i përgaditur.”

Kjo më ka ndihmuar gjithmonë. Edhe sot, kurr nuk dal të predikoj pa u përgaditur…

Njëri prej atyre shqiptarëve kam qenë edhe unë. Qysh në vitin 1973 që kemi ardhur në Amerikë dhe jam njohur me të nëpërmjet (atëherë) Dom Rrok Mirditës, më ka dashur dhe ndihmuar gjithëherë deri në vdekjen e tij.

Kur unë i kam treguar se kam dëshirë të bëhem meshtar është gëzuar aq shumë sikur të ju kishte çelë qielli. Me ka këshilluar me fjalët më inkura-

juese dhe më ka siguruar përkrahjen e tij.

Ai më ka çuar për tu regjistruar në seminar dhe qysh se kam filluar shkollën dhe kam mbaruar shkollën, kur jam shuguruar meshtar dhe kam filluar shërbimin si meshtar dhe deri në fund të jetës së tij ka vazhduar gjithëherë kujdesimin e tij ndaj meje…

Lutemi që Zoti të ja ketë shpërblyrë në jetën e amshuar duke gëzuar lumturinë e Parajsës.”

Mons. Oroshi dhe dom Anton Kçira barrikada të hekurta antikomuniste

E përbashkëta e dy meshtarëve Oroshi dhe Kçira, është se ata kanë një jetëshkrim me profile të njëjta atdhedashurie dhe antikomunistë të vendosur.

Mons. Oroshi arratiset nga feri burg komunist dhe merr rrugën e malit, duke u bashkuar me nacionalistët e pamposhtur, që me armë më dorë në Mirditë dhe kudo luftonin komunizmin e zi.

Ai ndiqej këmba këmbës nga forcat e Sigurimit, të kryesuar nga Mehmet Shehu, i cili, me urdhër të diktatorit Enver Hoxha kishte vënë shperblime për atë person që jepte informacione se ku ndodhej ai. Ata e kishin rrethuar të gjithë Miditën, për ta zënë të gjallë, por deshtuan… sepse atë e mbroj grigja e tij dhe Zoti…

Detaje interesante, zbulohen nga vetë mons. Oroshi në letrat, që i dergonte në Itali Kapidanit të Mirditës Gjon Markagjonit nga ish Jugosllavia, ku, me detaje e përshkruan jetën e vështirë në sketerrën komuniste ateiste…

Familja e dom Antonit persekutohet keqas nga rregjimi komunist sllav serb. Në këto kushte të vështira, ai detyrohet që të lërë me dhimbje Dardaninë martire dhe shkon për të jetuar në Shkup të Maqedonisë Veriore… dhe më pas në SHBA… Të dy vëllezërit në Krishtin, meshtarët Oroshi dhe Kçira ndiqen nga komunistët trushpërlarë edhe në New York dhe Detroit, por qëndrojnë stoik dhe të vendosur në rrugën e tyre.

Për kontributin e madh, që ata kanë dhënë për çështjen kombëtare shqiptare, në kohë dhe rrethana të ndryshme, për

të dy meshtarët në fjalë janë shkruar disa libra monografikë pas vitit 1991, artikuj dhe studime historike, në organet e ndryshme të shtypit në diasporë dhe vendlindje.

Për meshtarin e palodhur antikomunist, intelektualin dhe liderin e komunitetit katolik shqiptar në New York, mons.

Oroshi, meshtari dom Anton Kçira, shkruan: “Gjatë jetës time të gjatë meshtarake, në mendjen dhe zemrën time ruaj kujtime të bukura dhe të paharruara për shumë figura të shquara të krenarisë sonë kombëtare të botës shqiptare në trojet etnike dhe diasporë…

Mbas një periudhe të gjatë kohore, njeriu me vetëdije shikon me kujdes dhe qetësi bilancin pozitiv të punës dhe jetës së madhe meshtarake, intelektuale, kulturore, shkencore, atdhetare të meshtarit karizmatik të komunitetit shqiptar mons. dr. Zef Oroshit.

Unë, kur isha meshtar i ri, kam pas fatin, nderin dhe privilegjin e madh, që të njoh nga afër për disa vite në kohë dhe rrethana të ndryshme historike meshtarin e përvuajtur mirditor mons. dr. Oroshin, këtë bari të dedikuar tërësisht trinomit Fe – Atdhe – Përparim.

Në bazë të njohjes personale dhe historike të jetës dhe veprimtarisë së gjatë baritore dhe atdhetare të mons. Oroshit, jetën dhe veprimtarinë e pasur të tij mund ta ndaj në disa faza: Vitet e para në seminar dhe pasioni i madh për librat; Studimet meshtarake teologjike – filozofike; Meshtar i ri në vreshtën e Zotit; Braktisja e famullisë, rezistenca antikomuniste dhe dalja në male; Vitet e vështira të kurbetit dhe historia e suksesshme e meshtarit patriot në vendet e ndryshme të botës dhe SHBA.” Sërisht, bariu shpirtëror i ditëve tona dom Antoni, kujton mikpritjen tradicionale shqiptare të mons. Oroshit në New York.

Ai ndër të tjera ai shkruan: “Në vitin 1976 së bashku me intelektualin e shquar dhe autorin e librit studimor të famshëm “Ipeshkvia Shkup – Prizren gjatë shekujve” dr. mons. Gaspër Gjinin, shkuam në New York për t’i bërë një vizitë miqësore famullitarit msgr. dr. Zef Oroshit.

Ai na priti ngrohtësisht dhe përzemërsisht, sipas traditës shqiptare në famullinë Zoja e

Këshillit t’Mirë (sot kisha katolike Zoja e Shkodrës), të komunitetit katolik shqiptaroamerikan në Bronx.

Në ato ditë të qëndrimit tonë si mysafir, Monsinjori, na shoqëroi kudo, duke na treguar për historinë e famullisë dhe komunitetit katolik shqiptar në New York.

Gjatë gjithë jetës së tij meshtarake dhe intelektuale, Monsinjori, ruajti në shpirt dhe zemër dashurinë e pashuar për librat. Ai na shoqëroi në disa biblioteka të famshme në Manhattan, New York.

Më kujtohet si sot biseda që kishim së bashku me dr. mons.

Gaspër Gjinin, në zyrën e tij të mbushur plot libra në shumë gjuhë të ndryshme të botës, dorëshkrime të tij të pabotuara, koleksionin e revistes Jeta Katholike Shqiptare, etj.

Ai na tha: “Të dashtun miq të nderuem dr. mons. Gaspër Gjini dhe dom Anton Kçira!

Kur isha në Jugosllavi, ipeshkvi Qekada, më pat afrue mundsi të shërbej si meshtar në famullinë e Zllakuqanit, në Lug të Drinit, por për shkak të rethanave që ishin, nuk e pranova sepse mendjen e kisha për me dalë në botën e lirë në Perëndim!”

Për të gjithë ne dhe në veçanti për grigjen tonë të shpërndarë rrugëve të botës, jeta e tij plot tallaze në emigracion nuk ka qenë e lehtë.”

Mons. Oroshi dhe drejtori e gazetari Frank Shkreli

Ndër kujtimet më interesantë plot mbresa, që zënë vend të rëndsishëm në librin e mons. dr. Zef Oroshit janë edhe shënimet historike të Frank Shkrelit, ish Sekretar i Lidhjes Katholike Shqiptaro Amerikane dhe anëtar i grupit redaktues të revistës, “Jeta Katholike Shqiptare”, për periudhën 1971-1974.

Frank Shkreli, ka qenë gazetar dhe redaktor në radion “Zërin e Amerikës”, seksioni shqip nga viti 1974-1984. Më pas po aty, gazetari profesional Shkreli ka qenë shef i seksionit shqip (1984-1985).

Nga viti 1985-1990, ka shërbyer këshilltar i lartë programacioni në divizionin europian të “Zërit të Amerikës” dhe nga viti 1990-1994, ka qenë zëvendës drejtor i Euroazisë në “Zërin e Amerikës”, division, ku, përf-

shihej edhe Bashkimi Sovjetik, që ndërkohë u shpërbë.

Nga viti 1994-2003, Shkreli ka qenë drejtor i divizionit Europian të “Zërit të Amerikës”, divizion nga i cili, përveç gjuhëve të ndryshme evropiane, varej, veç të tjerash edhe seksioni shqip i kësaj radioje.

Frank Shkreli ishte pjesë e delegacionit të parë diplomatik amerikan në Shqipëri në marsprill të vitit 1991, kur u rihap ambasada amerikane pas pothuaj 50-vjetësh dhe morën pjesë si vëzhgues në zgjedhjet e atij viti.

Pas daljes në pension nga detyra qeveritare, pas 30vjetësh, Frank Shkreli shërben si drejtor i Këshillit Kombëtar Shqiptaro Amerikan, një organizatë jo-qeveritare, që punon për mbrojtjen e interesave të shqiptarëve në ShBA si dhe për promovimin e paqes dhe zhvillimit ekonomik në trojet shqiptare në Ballkan, e vetmja organizatë shqiptare lobiste me prezencë në Ëashington D.C., Franku, kujton: “Ishte viti 1970, kur për herë të parë e takova mons Zef Oroshin në lagjen Bronks të Nju Jorkut.

Gjatë qëndrimit tim si refugjat në Itali, (1969-1970) për dom Zefin dhe për aktivitetin e tij fetar dhe atdhetar në komunitetin shqiptaro-amerikan në Nju Jork, më kishte folur miku dhe përkrahsi im në Romë, dom Prenkë Ndrevashaj.

Edhe në dy-tre takime, që kisha pasur me prof. Ernest Koliqin në Romë, më kishte këshilluar që kur të arrija në Amerikë, të takoja dom Zef Oroshin dhe t’i rrija afër, pasi mund të më ndihmonte në vazhdimin e studimeve në Amerikë, duke marrë parasysh moshën time të re.

Ashtu edhe u bë. Më të ardhur në Nju Jork në fund të vitit 1970, kushëriri i nënës time Ndoc Vulaj, mik i ngushtë i dom Zefit, më prezantoi me Monsinjorin, të dielën e parë pas arritjes time në Amerikë, tek kisha e parë katolike shqiptare në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, e themeluar prej tij në Bronks të Nju Jorkut.

Ishte një takim, pas meshes, me dom Zefin dhe me Ndoc Vulajn në qelën e kishës, sipër ndërtesës ku thuhej mesha.

Pyetja e parë që më bëri Monsinjor Oroshi ishte: “Si je me anglishten?”

JeTA KA†oLIKe TeToR-DhJeToR 2019

Unë iu përgjigja se kisha filluar ta mësoj gjatë qendrimit tim si refugjat në Romë, por jam i vetëdijshëm, i thashë, se do të më duhet kohë që ta përvehtësojë si duhet.

Pa asnjë vonesë, madje edhe pa më pyetur fare, merr telefonin dhe i telefonon dikujt.

Flet me të në anglisht për nja 5-6 minuta. Merrshe vesh ndonjë fjalë aty këtu, por thelbin e bisedës nuk e kuptova fare.

Sidoqoftë, dom Zefi i kishte telefonuar një prifti jezuit, që e njihte në Universitetin Fordham, i cili administrohet nga Kuvendi Jezuit, duke i shpjeguar se në zyrën e tij kishte në djalosh të ri shqiptar refugjat i porsa ardhur nga Evropa dhe i kishte kërkuar atij që të bënte çmos të më mundësonte me çdo kusht regjistrimin në Fordham për kurse anglisht, për të mësuar anglishten sa më mirë dhe sa më parë, me objektivin për të vazhduar studimet që i kisha ndërpre, si përfundim i arratisjes.

“Nëqoftse dëshiron të përparosh në këtë vend”, më këshilloi dom Zefi, duhet të mësosh gjuhën e vendit, sepse pa gjuhën anglishte ke me mbetë mbrapa, mu drejtua ai me një fytyrë serioze.

Monsinjor Oroshi ishte në dijeni se unë kisha kryer 5-vjet në një seminar katolik në Kroaci dhe natyrisht ai ia dinte vlerën asaj shkolle dhe donte që të mos habitesha duke gjetur çfardo pune në Amerikë, si të gjithë të rinjë shqiptarë të moshës time në atë kohë, sepse ashtu ishin rrethanat, shumë të vështira për imigrantët e ri, dhe si rrjedhim, dom Zefi më porositi të mos ndërprisja shkollën, por të vazhdoja studimet me çdo mënyrë.

Në të vërtetë, ashtu edhe ndodhi.

Me rekomandimin e mons.

Zef Oroshit u regjistrova në Universitetin Fordham për kurse fillestare për gjuhën anglisht dhe mbrenda 6 muajsh e përvehtësova anglishten në nivelin e duhur, sa që u regjistrova si student i rregullt në Kolegjin shtetëror Lehman në Bronks, pasi Univresiteti Fordham ishte shumë i shtrenjtë dhe nuk i kisha mundësitë financiare për tu regjistruar aty.”

Ndërkohë, lexuesi mëson nga kujtimet e Frankut, gjestin fisnik të mirënjohjes dhe

29

respektit, që ai ruajti gjithnjë për meshtarin mons. Oroshin.

Franku, kujton: “Mbështetjen e mons Oroshit për mua gjatë atyre viteve fillestare kritike për çdo immigrant në një vend të huaj, e ruaj si një kujtim të pashlyeshëm dhe e kam vlerësuar gjithmonë si një besim të tij në mua personalisht, por edhe breznitë e ardhshme të shqiptarëve dhe në cilësitë pozitive të tyre.

Autori me Mons. Zef Oroshin në demonstratë kundër regjimit komunist të Enver Hoxhës, për të protestuar vrasjen barbare të Dom Shtjefën Kurtit nga regjimi komunist në vitin 1973, para Organizatës së Kombeve të Bashkuara dhe përball Misionit të Shqipërisë Komuniste në OKB.”

Themeluesi i revistës Jeta Katolike mons. dr. Zef Oroshi dhe kryeredaktori sot Mark Shkreli Gjatë vitit 2008, kur studiuesi dhe publicisti Tomë Mrijaj po promovonte pranë Qendrës Kulturore “Nënë Tereza” librin monografik: “Mons dr. Zef Oroshi – Shërbestar i Zotit e i Atdheut”, Mark K. Shkreli për shumë vite kryeredaktor i revistës kulturore fetare Jeta Katolike, që botohet qysh nga viti 1966 në New York bëri paraqitjen e librit të ri dhe foli me shumë nderim dhe respekt për meshtarin tonë mons. dr. Zef Oroshin.

Aktivisti dhe ish kryetar i këshillit të kishës katolike shqiptare “Zoja e Shkodrës” në Hartsdale New York, Mark Shkreli, me gjestin e trashëguar fisnik të mirënjohjes dhe kujtimit të jetës dhe veprës së mons. Oroshit, ndër të tjera kujton: “Me rastin e 30-vjetorit të vdekjes së meshtarit të nderuar, themeluesit të kishës së parë katolike shqiptare në kontinentin e Amerikës dhe famullitarit shumëvjeçarë të saj, mons. dr. Zef Oroshit, përkujtoj miqësinë dhe bashkëpunimin tonë shumëvjeçar.

Më 13 gusht 1969, unë me bashkëshortën Lizën, vajzën Valentinën dhe djalin Robertin nga Roma, përmes Madridit, erdhëm në aeroportin ndërkombëtar “John F. Kennedy” në New York.

Edhe pse kisha lexuar për të, as që kisha mundur ta

www.jetakatolike.com

30 JeTA KA†oLIKe TeToR-DhJeToR 2019

parafytyroj se sa i madhërishëm mund të ishte. Ashtu, i hutuar, mund të thuash, u shtanga kur në “Baggage Claim” pashë një figurë të njohur. Ai ishte miku im dom Zef Oroshi, që kishte dalë të na priste.

Ishte kohë tjetër atëherë, prifti e kishte derën e hapur në çdo vend. Mjaftonte kolari i bardhë. Njohja ime me dom Zefin kishte filluar në kishën e shën Gjergjit, në famullinë time, ku ai, si emigrant, kishte ardhur për vizitë tek famullitari, tani i ndjeri, dom Ivo Bushiq, në vitin 1953.

Gjatë tre muajve në shën Gjergj, kam pasur rastin t’i

shërbej në shumë meshë dhe mbasi që isha famull i dom Ivos, kaloja shumë kohë në qelën e famullisë.

Shpesh dëgjoja tregimet e tij për jetën meshtarake në Shqipëri dhe për ikjen nga kthetrat e pamëshirshme të Sigurimit të Enver Hoxhës dhe për vuajtjet e tij, gjatë arratisjes 8-mujore në malet e Shqipërisë.

“Ishte ditë e diele dhe posa përfundova kremtimin e meshës së mesditës – tregonte ai – para se të shkoja në sakristi, m’u afrua një grua, gjoja për t’u rrëfye, dhe më tha: ‘Dom Zef, ik se janë jashtë duke të të pritur’. Burri i kësaj gruaje fisnike

PAGËZIME

David Biblekaj Prindër: Agron & Ardiana Biblekaj Kumbarë: Miruk & Rudina Binoshaj

ishte i partisë dhe unë e dija se ai kishte informata të sigurta.

Andaj, pa ngurrim, e hoqa veladonin duke i këputë të gjitha pullat dhe nëpër derën e vogël të sakristisë, mora malin”, tregonte në një rast dom Zefi…

Me ikjen e dom Zefit në Itali u ndërprenë takimet tona, por jo për gjatë. Kur isha në shkollë në Zarë (Zadar) të Kroacisë, më ra në dorë adresa e tij dhe menjëherë iu lajmërova me një letër. Nuk vonoi dhe erdhi përgjigja: “Emri yt më kujtohet, por fytyra jo”. Në zarf ishte edhe një monedhë, që nuk e kisha parë ndonjëherë. Nga Roma, më dërgoi edhe një pako

Natalie Rose Nikprelevic Prindër: Ivan & Nora Nikprelevic Kumbarë: Nino & Elizabeth Juncaj

me dhjetë copë të librit të tij “Visarthi Shpirtnuer”, që sapo e kishte botuar.

Me shpërnguljen e tij nga Italia dhe emigrimi në Amerikë, u ndërpre rishtas lidhja jonë.

Por as kjo nuk zgjati shumë.

Kur unë emigrova në Itali, përmes të përndershmit dom Prekë Ndrevashaj, përsëri ramë në kontakt. Edhe kësaj radhe, zarfi nga dom Zefi kishte një monedhë, të cilën tanimë e njihja. Nuk shkoi gjatë që të takohemi personalisht, në banesën e Kapidan Ndue Gjomarkaj, në Romë, ku kishte ardhur për vizitë….”

Adriana Tinaj Prindër: Alfonse & Drita Tinaj Kumbarë: Nush & Lize Gjolaj

Lukas Pllumaj Prindër: Florenc & Stephanie Pllumaj Kumbarë: Sokol & Loreta Vushaj

Joseph Vocaj Prindër: Gjek & Anita Vocaj Kumbarë: Petrit Mucaj & Vera Prekaj

Vuksan Vucinaj Prindër: Leka & Katrina Vucinaj Kumbarë: John & Rudina Gojcaj

Angjela Katrin Dushaj Prindër: Gjelosh & Elizabeth Dushaj Kumbarë: David Dushaj & Gianna M. Russo

Emily Vukaj Prindër: Besnik & Rovena Vukaj Kumbarë: Anton Vuljaj & Elizabetha Vuljaj

Martin Kristijan Cotaj Prindër: Kristijan & Mri Cotaj Kumbarë: Robert & Linda Brisku

Jack Cukaj Prindër: Emiljan & Tereza Cukaj Kumbarë: Peter Emanuela Veljovic

Melania Merditaj Prindër: Marjan & Marija Merditaj Godparent: Marija Prenaj

Rilinda Rudovic Prindër: Robert & Ardiana Rudovic Kumbarë: Anton & Drita Rukaj

Lindita Vukdedaj Prindër: Marijan & Donika Vukdedaj Kumbarë: Daniel & Lule Palushaj

Balthazar Sion Gjuraj Prindër: Florentin & Rezarta Gjuraj Kumbarë: Adrian & Irena Gjuraj

Luanna Dedvukaj Prindër: Mark P. & Violeta Dedvukaj Kumbar: Anton P. Palushaj

Nicholas Vushaj Prindër: Leunard & Emirjeta Vushaj Kumbar: Nikolla Tinaj

Leo Vataj Prindër: Jozef & Diana M. Vataj Kumbarë: Gjergj & Sarah Vataj

Tommy Lleshaj Prindër: Pashk & Anita Lleshaj Kumbarë: Vilson & Lisa Vataj

Adriana Gojcaj Prindër: Bernard & Cathrine Gojcaj Kumbarë: John & Elizabeth Cacaj

Niko Vuljaj Prindër: Anton & Elizabetha Vuljaj Kumbarë: Stiven & Sabina Juncaj

Alex Kalaja Prindër: Lek & Kristina Kalaja Kumbarë: Augustine & Lina Deda

Ariana Rudaj Prindër: Prela & Benabeta Rudaj Kumbarë: Ejllo & Marta Kacaj

Aria Gjurashaj Prindër: Nino & Jolinda Gjurashaj Kumbarë: Agron & Kristjana Ivezaj

Ilirjan Krasniqi Prindër: Besnik & Sabina Krasniqi Kumbarë: Drilon & Angjelina Gojani

Mila Fiscilla Prindër: Vito & Jessica Fascilla Kumbarë: Michael Fascilla & Lisa Maschi

Damian Saljanin Prindër: Peter & Kristina Saljanin Kumbarë: Valentino & Jennifer Grishaj

Kiara Ejlli Prindër: Fred & Terezina Ejlli Kumbarë: Ernest & Vera Ejlli

Sophia Julieta Nikollaj Prindër: George & Luljeta Nikollaj Kumbarë: Doda & Diana Rukaj

Alexander Rukaj Prindër: Vladimir & Dijana Rukaj Kumbarë: Ermal & Mersida Lumaj

Zana Curanovic Prindër: Zoran & Nicolette Curanovic Kumbarë: Nikolla Gojcaj & Irena Curanovic

Oliva Mirdita Prindër: John & Courtney Mirdita Kumbarë: Ryan Ferris & Gina Gjergji

www.jetakatolike.com

Lily Delovic Prindër: Pasko & Kristuina Delovic Kumbarë: Simon & Bernette Lucaj

Roman Saljanin Prindër: Peter & Kristina Saljanin Kumbarë: Valentino & Jennifer Grishaj

Leonardo Marku Prindër: Erjon & Dorina Marku Kumbarë: Daniel & Nicoleta Vataj

Johnny Kola Prindër: Ridon & Ermira Kola Kumbarë: Pjerin Paluca & Eglantina Frrokaj Jason Palushi Prindër: Gjergj & Agetina Palushi Kumbarë: Emigert & Aurela Gjura

Kurorëzime

Nicholas Rudovic me Anela Ramaj Më 29shtator 2019 Fatmir Preldakaj me Juljana Dekaj Më 12 tetor 2019 Kolë Nikollaj me Kristina Gojani Më 13 tetor 2019

Bernard Stefa me Francine Camaj Më 20 tetor 2019

Arben Ivezaj me Venona Vera Vilajeti Më 19 tetor 2019 Nikola Ivezaj me Diana Djurasevic Më 26 tetor 2019

JeTA KA†oLIKe JAnAR-MARS 2019

31

Tom Hysaj me Leliana Ndoci Më 26 tetor 2019

Genc Marash Nilaj me Zelina Muhamed Më 2 nëntor 2019 Robert Camaj me Lizabeth Nikollaj Më 16 nëntor 2019 Tom Nikci me Simona Demaj Më 23 nëntor 2019

Ardian Qerimi me Valbone Berisha Më 29 dhjetor 2019

IN MEMORIAM

Kosto Nikic, 64-vjeç Vdiq më 2 shtator 2019 U varros në varrezat Gate of Heaven në New York

Leka Cacaj, 76-vjeç Vdiq më 5 shtator 2019 U varros në varrezat Gate of Heaven në New York

Gjyle Tomaj, 75-vjeç Vdiq më 15 shtator 2019 U varros në varrezat Gate of Heaven në New York

Marash Mrnacaj, 93-vjeç Vdiq më 10 tetor 2019 U varros në varrezat Gate of Heaven në New York

Dede Vushaj, 77-vjeç Vdiq më 10 tetor 2019 U varros në varrezat Gate of Heaven në New York

Mark Kola Saljanin, 66-vjeç Vdiq më 15 tetor 2019 U varros në varrezat Gate of Heaven në New York

George Camaj, 82-vjeç Vdiq më 23 nëntor 2019 U varros në varrezat St. Raymond’s në New York

Mikel Veseli, 80-vjeç Vdiq më 3 shtator 2019 U varros në varrezat Gate of Heaven në New York

Fran S. Sokoli, 86-vjeç Vdiq më 1 nëntor 2019 U varros në varrezat Gate of Heaven në New York

Kole Zefi Cekaj, 5686-vjeç Vdiq më 6 dhjetor 2019 U varros në varrezat Gate of Heaven në New York

File Shkreli, 88-vjeç Vdiq më 30 shtator 2019 U varros në varrezat Mount Hope në New York

Drite Pepaj, 52-vjeç Vdiq më 13 nëntor 2019 U varros në varrezat Gate of Heaven në New York

Natalie Tereze Vukel, 27-vjeç Vdiq më 8 dhjetor 2019 U varros në varrezat Gate of Heaven në New York

Djusta Gojcaj, 77-vjeç Vdiq më 6 tetor 2019 U varros në varrezat e vendlindjes në Malësi

Marija Jankovic, 82-vjeç Vdiq më 16 nëntor 2019 U varros në varrezat Gate of Heaven në New York

Marije Caushi, 70-vjeç Vdiq më 21 shtator 2019 U varros në varrezat Mount Hope në New York

Gjyste Gina Bujaj, 20-vjeç Vdiq më 1 tetor 2019 U varros në varrezat Gate of Heaven në New York

Triga Camaj, 90-vjeç Vdiq më 6 nëntor 2019 U varros në varrezat e vendlindjes në Malësi

Pali Gjuraj, 89-vjeç Vdiq më 14 nëntor 2019 U varros në varrezat Gate of Heaven në New York

Rrok Luca Vushaj, 93-vjeç Vdiq më 7 dhjetor 2019 U varros në varrezat Fern Cliff Cemetery në NY

Leze Shkreli, 92-vjeç Vdiq më 21 dhjetor 2019 U varros në varrezat Gate of Heaven në New York

Marije Livadhi, 81-vjeç Vdiq më 23 dhjetor 2019 U varros në varrezat Gate of Heaven në New York

www.jetakatolike.com

Përgëzojmë Qendrën Nëna Tereze të Kishës sonë “Zoja e Shkodrës”, të gjithë vullnetarët dhe artistët për organizimin e përvitshëm të Festivalit Shqiptar.

Jam shumë krenar dhe i lumtur që këtë vit Bashkia e Qytetit të New Yorkut e vlerësoi Z. Fran Shala, punëtorin e palodhshëm të Kishës sonë dhe të Qendres Nëna Tereze, si dhe njërin prej themeluesëve të Grupit Rozafatit dhe Festivalit Shqiptar.

Familja e Noc Mati Gjonaj nga Reçi i Ulqinit dhe biri i saj i denjë Mark Gjonaj, Anëtar i New York City Council