JK # 55/56 by Jeta Katolike

Botues Kisha Katolike “Zoja e Shkodrës” New York Viti XLIV, Numri 3 & 4, Korrik-Dhjetor 2009 • Çmimi $5.00

“ Fjala u bë njeri e banoi ndë r ne”

(Gjn 1:14)

Gë zuar Krishtlindja!

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

Jeta Katolike • Viti XLIV, Numri 3&4 Korrik-Dhjetor 2009 • Çmimi $5.00 • www.jetakatolike.com

Dom Pjetër Popaj: Viti i Meshtarisë ...................................................................................3 Homelia e Benediktit XVI në kremtimin për hapjen e vitit meshtarak..................................4 Nga Famullia Jonë ...............................................................................................................6 Darkë për Dom Nikolin Pergjinin..........................................................................................7 Kremtohet Dita e Nënës Tereze...........................................................................................8 Karnavali ..............................................................................................................................12 Age Ivezaj: U mbajt Festivali i 19-të ...................................................................................13 Gina Çotaj: Albanians united and at their best ...................................................................17 Flamuri Kuq e Zi mbi Kambanorën e “Zojës së Shkodrës” .................................................22 Simon Vukel: Our Lady of Shkodra Celebrates Independence Day ..................................23 Why is Advent Important ......................................................................................................25 Mark K. Shkreli: Nga Arqipeshkvia e Tivarit.......................................................................26 Simon Vukel: The importance of Priests for Albanians ......................................................32 Pope’s Address to Orthodox Albanian Archbishop ..............................................................33 Papa Benedikti XVI: Mesazh për Ditën Botërore të Rinisë 2009 ......................................34 Mehmetali Rexhepi: Atje dhe aty ku nuk hyri Krishti .........................................................37 Saimir Lolja & Beqir Sina” Një 80-vjetor për Patër Shtjefën Gjeçovin ............................38 Kolec Çefa: Padër Zefin e kam njoftë qysh fëmijë .............................................................40

www.JetaKatolike.com

Mëhill Velaj: Poetët shqiptarë pjesë e identitetit të artit poetik botëror ..............................42 Mentor Quku: Ndre Mjeda, Hartuesi i rregullores së Parlamentit të parë shqiptar ............43 Poezi ....................................................................................................................................45 Gjekë Gjonlekaj: Pse gjithë ato shpifje kundët Atë Gjergj Fishtës.....................................46 Tomë Mrijaj: Atë Andrea Nargaj, OFM................................................................................48 Klajd Kapinova: Imzot Pjetër Bogdani në New York..........................................................51 Ernestina Halili: Ne, në qytetrimin perëndimor ..................................................................55 Lëvizje Demografike.............................................................................................................57

Dom Pjetër A. Popaj - Drejtor Mark K. Shkreli – Kryeredaktor Simon Vukel – Redaktor (anglisht) Peter Saljanin – Koordinator për të rinjtë Ismer Mjeku – Graphic Design Martin Smajlaj – Marketing & Internet Boton Kisha Katolike “Zoja e Shkodrës”, New York

ADRESA E REDAKSISË: 361 W. Hartsdale Ave, Hartsdale, New York 10530 Tel. (914) 761-3523 · Fax (914) 949-2690

Vetëm $30 në vit për revistën Jeta Katolike Ata që dëshirojnë të abonohen në Revisten Jeta Katolike abonimi vjetor është: $30.00 (SHBA).

E-Mail: ShkreliM@aol.com

Këshilli Botues: Dom Pjetër A. Popaj, Mark K. Shkreli, Klajd Kapinova, Simon Vukel, Peter Saljanin, Ismer Mjeku, Martin Smajlaj, Pashko Rr. Camaj, Gjon Chota, Tomë Paloka, Lekë Perlleshi, Gjeto Turmalaj, Mhill Velaj.

Grupi i Marketingut: Martin Smajlaj, Lule Gjokaj, Prena Berisha

»Gjithçka u krye«

Ju lutemi na e dergoni pagesën në:

Our Lady of Shkodra 361 W. Hartsdale Ave, Hartsdale, New York 10530

Të gjitha shkrimet dhe artikujt i nënshtrohen redakturës. Dorëshkrimet dhe fotografitë nuk kthehen edhe nëse nuk botohen.

Tel. (914) 761-3523

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

Viti i Meshtarisë

ëtë vit, Kisha Shenjte ia dedikon Meshtarit duke e quajtur “Viti i Meshtarisë,” që ka filluar më 19 Qershor 2009 dhe mbaron më 19 Qershor 2010. Kjo është bërë për nderim të Shën Gjon Vianney apo Curé d’Ars me rastin e 150 vjetorit të vdekjes së tij. Fillimi i kësaj date ka rënë bashkë me festën solemne të Zemrës së Krishtit që është edhe dita botërore për Shenjtrimin e Meshtarëve. Papa Benedikti i XVI në homilinë e 9 Prill 2009 shpjegon se fjala “shenjtrim” don të thotë “njeriu i dorëzohet Zotit”. Kjo term jep kuptimin e esences së priftërisë, thotë Papa, që është “një shëndrrim pronarësh, njeriu merret prej botës dhe i jepet Zotit.” Kjo ndarje prej botës e ven meshtarin në një lidhje më intime me Zotin. Kjo lidhje e ngushtë mundëson atë për të prurë Zotin në botë që shuan etjen e njerëzve për Zotin. Kjo jep domethënje njerëzimit për qëllimin pse jemi krijuar. Këtë mrekulli meshtari mund të bëjë vetëm në qoftë se është prej Zotit, në qoftë se jeton me Zotin edhe për Zotit, thotë Papa në një takim më 22 Dhjetor 2006. Marrdhënia e priftit me Zotin lidhet me të “Vërtetën” që është Krishti. Në Ungjillin e Shën Gjonit 14:6 “Jezusi u përgjigji: ‘Unë jam Udha, e Vërteta dhe Jeta. Askush nuk shkon tek Ati pos nëpër mua’”. Meshtari hyn në lidhje me Atin nëpërmjet Birit dhe kjo e bën të mundur atë t’ia zbulojë botës natyrën e Zotit me fytyrën e njeriut, atë natyrë që është dashuri. Meshtari vëhët në takim me Krishtin, dhe duke folur në emër të Tij, përfaqëson në botë këtë fuqi të dashurisë në Euharisti dhe në të falurit e mëkatëve. Sikur Alter Christus (Krishti tjetër) ai ofron theroren e lterit dhe falë mëkatët që rrjedhin prej Zotit dhe kalojnë nëpër meshtarin me anë të Sakramentit. Meshtari është instrument që drejton njerëzit te Krishti që bëhët kurban në Meshën e Shenjtë për shëlbimin e botës.

Shugurimi i Meshtarisë është një hir prej Zotit. Shën Pali në letren drejtuar Timoteut thotë: “E falënderoj Atë që

Dom Pjetër POPAJ më dha fuqi – Krishtin Jezus, Zotin tonë – pse më çmoi të besueshëm duke më thirrur në shërbesë mua … dhe hiri i Zotit tonë qe pa masë i begatshëm bashkë me fe dhe me dashuri që është në Krishtin Jezus”. (1 Tm 1:12,14) Askush nuk është i denjë për Meshtari. Krishti pranon njerëz të padenjë për tu bërë meshtarët e Tij,

pse Ai mundet t’i bëjë të denjë. Thirrja e Krishtit pastron; hiri i Tij mundëson njeriun për tu përgjegjë. Ai që është i thirrur prej Krishtit vetëm që duhet t’i përgjigjet Atij sikur Isaiah profetë, “Qe ku jam, më dërgo mua” (Is.6:8) Kurrkush nuk mund të bëhët meshtarë

me iniciativen e tij. Krishti e bën iniciativën kur i zgjedhë priftrinjtë e Tij. Ai i thërret nëpërmjët Korpit mistik të Tij, Kishës, themeluar në Shën Pjetrin dhe Apostujt. Ai i caktoi ata të bëhën dëshmitarë të Fjalës së Tij, për ofrim t’Euharistisë dhe për t’i sjell njerëzimit hirin e Tij. Urdhni Shenjt i Meshtarisë jep kuptimin e duhur egzistences tonë. Jeta e Meshtarit, thotë teologu Karl Rahner, duhet të vishet me thirrjen e meshtarisë. Veprimtaria e meshtarit është jeta e tij. Një muzikant njihet me muzikën, një meshtar identifikohet me Meshën e Shenjtë. Meshtari nuk është vetëm në dukje sikur ceremoniar që luan një rrol religjioz. Në meshtari, bashkohen personi me funkcionin në misterin e Krishtit të gjall, Priftit të Amshuar. Meshtari nuk ka një jetë private të ndarë prej thirrjes Meshtarake, ai është meshtar njëzetekatër orë në ditë. Kur meshtari e ndanë oficen apo zyrën si meshtar prej jetës së vet private dhe i jep Kishës atë çka i takon Kishës e kurgja më tepër, ai tradhëton vetën dhe thirrjen e vet. Karl Rahner thotë se një meshtar mund t’ia arrij përplotësimit të priftërisë vetëm kur ia dedikon jetën Krishtit dhe e çmon priftërinë si privilegj, si dhuratë të paçmuar. Meshtaria e ngritë botën e sotme, që ka rën në mentalitetin shekullor, që nuk beson në Zotin e gjithpushtetshëm, që i tejkalon çdo ligj njerëzor. Çdo meshtar duhet të falënderojë Zotin për këtë thirrje të mrekullueshme. Edhe kur meshtari nënçmohet prej të tjerëve ai duhet ta dijë se Zoti nuk e braktisë. Krishti në fund të jetës së vet tokësore thotë: “në duar tua o Atë po e dorëzoj shpirtin tim”. (Lk.23:46). Në çdo Meshë të Shenjtë meshtari ripërtrihet në Krishtin; e falënderon Atë për këtë dhuratë të pa mërituar, thellohet në predikimin e Fjalës së Ungjillit dhe forcohet në jetën e hirit deri në të ardhur të dytë të Krishtit.

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

Homelia e Benediktit XVI në kremë dashur vëllezër e motra,

Në antifonën para Magnificat, pas pak do të këndojmë “Zoti na pranoi në zemrën e vet Suscepit nos Dominus in sinum et cor suum”. Në Besëlidhjen e Vjetër flitet 26 herë për zemrën e Zotit, që shikohet si organ i vullnetit të tij: njeriu gjykohet sipas zemrës së Zotit. Nga shkaku i dhimbjes që ndjen zemra e tij për mëkatet e njeriut, Zoti vendos ta përmbytë botën, por pastaj preket përballë ligështisë njerëzore e fal. Është, pastaj, një fragment nga Besëlidhja e Vjetër, në të cilin tema e zemrës së Zotit shprehet në një mënyrë tejet të qartë: gjindet në Kapitullin e 11-të të librit të Ozesë profet, ku versetet e para përshkruajnë përmasat e dashurisë me të cilën Zoti i drejtohet Izraelit në ag të historisë së tij: “Kur Izraeli ishte ende djalë, unë e doja, e prej Egjiptit e thirra birin tim”(v1). “Por sa më shumë i thërrisja, aq më tepër largoheshin prej meje”.(v2). Gjithsesi Ai nuk e lëshon kurrë Izraelin në dorë të armiqve, sepse “Zemra ime në mua përmallohet, më dridhet zemra nga dhëmbshuria”(v 8). Zemra e Zotit dridhet nga dhëmbshuria! Në solemnitetin e sotëm të Zemrës së Krishtit, Kisha na fton ta kundrojmë këtë mister, misterin e Zemrës së një Zoti, që preket e resh gjithë dashurinë e tij mbi njerëzimin. Një dashuri misterioze e cila, në tekstet e Besëlidhjes së Re, na zbulohet si afsh i Hyjit për njeriun. Ai nuk epet përballë mosmirënjohjes e as përballë mohimit të popullit të tij të zgjedhur; përkundrazi, me mëshirë të pakufishme, dërgon në botë Birin e tij të Vetëm, që të marrë mbi vete fatin e dashurisë së rrënuar e që, duke e mundur pushtetin e së keqes e të vdekjes, t’u dhurojë dinjitetin e bijve, njerëzve të kthyer

skllevër për shkak të mëkatit. E gjithë kjo, me një çmim tepër të lartë: Biri i Njëlindur i Atit bëhet kurban mbi kryq: “Pasi i deshi të vetët – ata që ishin në botë – i deshi deri në fund të fundit (cfr Gjn. 13,1). Simbol i kësaj dashurie, që e kapërcen kufirin e vdekjes, është kraharori i tij i shporuar nga heshta. Ai, që e pa me sytë e vet këtë ngjarje, Shën Gjoni Apostull, pohon: “… njëri prej ushtarëve ia shporoi kraharorin me heshtë e menjëherë rrodhi gjak e ujë”. (cfr Gjn. 19,34). Të dashur vëllezër e motra, ju falënderoj që, duke iu përgjigjur ftesës sime, erdhët me shumicë në këtë kremtim, me të cilin hyjmë në Vitin Meshtarak. Përshëndes Zotërinjtë Kardinaj e Ipeshkvij, në mënyrë të posaçme Kardinalin Prefekt dhe Sekretar të Kongregatës për Klerin me bashkëpunëtorët e tyre si dhe ipeshkvin e Arsit. Përshëndes meshtarët e seminaristët e seminareve e të kolegjeve të ndryshme të Romës; rregulltarët e rregulltaret e të gjithë besimtarët. Një përshëndetje të veçantë i drejtoj Fortlumturisë së Tij Injac Jusef Junan, Patrik i Antiokisë së Sirëve, që erdhi në Romë për të më takuar e për të shprehur publikisht “ecclesia communio”- ‘bashkimin kishtar”, që i kam njohur.

Të dashur vëllezër e motra, të ndalemi së bashku për të kundruar Zemrën e shporuar të të Kryqëzuarit. Dëgjuam edhe një herë, pak më parë, në leximin e shkurtër të marrë nga Letra e Shën Palit drejtuar Efezianëve, se “Hyji, i pasur me mëshirë, në saje të dashurisë së madhe me të cilën na deshi, ne që ishim të vdekur për shkak të fajeve, na bëri të rijetojmë bashkë me Krishtin… dhe, bashkë me të na ngjalli dhe na bëri të rrimë në qiell, në Krishtin Jezus” (Ef. 2,4-6). Në zemrën e Krishtit shprehet thelbi i krishtërimit; në Krishtin na u dëftua e na u dhurua gjithë risia revolucionare e Ungjillit: dashuria, që na shpëton e na bën të jetojmë tashmë në amshimin e Hyjit. Shkruan Shën Gjoni ungjilltar: “Vërtetë, Hyji aq fort e deshi botën, sa që e dha një të Vetmin Birin e vet, kështuqë secili që beson në të, të mos humbasë, por të ketë jetën e pasosur” (3,16). Zemra e tij hyjnore e thërret atëherë zemrën tonë; na fton të dalim nga vetvetja, t’i lëmë mënjanë siguritë tona njerëzore, për t’u lëshuar në duart e Tij e, duke i shkuar për gjurmë, ta bëjmë vetveten dhuratë dashurie pa asnjë kusht. Në se është e vërtetë që ftesa e Jezusit “për të mbetur në dashurinë e tij (cfr Gjn 15,9) i drejtohet çdo të pagëzuari në festën e Zemrës së Krishtit, Ditë e shenjtërimit meshtarak, kjo ftesë tingëllon më shumë se kurrë për ne, meshtarët, posaçërisht sonte, në fillimin solemn të Vitit Meshtarak, shpallur sipas dëshirës sime, me rastin e 150vjetorit të vdekjes së Famullitarit Shenjt të Arsit. Më vjen menjëherë në mend një nga pohimet tij të bukura e prekëse, që citohet edhe në Katekizmin e Kishës Katolike: “Meshtaria është dashuri për Zemrën e Krishtit” (n. 1589). Si mund të mos kujtosh me emocion se drejtpërdrejt nga kjo zemër gurroi dhurata e shërbimit tonë

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

timin per hapjen e Vitit Meshtarak meshtarak? Si mund të harrojmë se ne, meshtarët, u shuguruam për t’i shërbyer, me pëvujtëri e autoritet, meshtarisë së përbashkët të besimtarëve? Misioni ynë, i domosdoshëm për Kishën e për botën, kërkon besnikëri të plotë ndaj Krishtit e bashkim të pandërprerë me Të; kërkon, pra, të ecim vazhdimisht në rrugën e shenjtërisë, ashtu siç bëri Shën Gjoni Vianej. Në Letrën, që ju drejtova për këtë vit të posaçëm jubilar, të dashur vëllezër meshtarë, desha të vë në dukje disa aspekte të posaçme të shërbimit tonë, duke marrë si shembull mësimet e Famullitarit Shenjt të Arsit, model e pajtor për të gjithë meshtarët e, posaçërisht, për famullitarët. Uroj që kjo Letër t’ju ndihmojë e t’ju japë zemër që ta shfrytëzoni këtë vit si kohë të përshtatshme për të thelluar bashkimin me Jezusin, që mbështetet tek ju, shërbëtorët e tij, për ta përhapur e për ta fuqizuar Mbretërinë e vet. E prandaj, ‘ sipas shembullit të Famullitarit Shenjt të Arsit – kështu e përfundoja Letrën time – lëreni Krishtin t’ju pushtojë e bëhuni edhe ju, në botën e sotme, lajmëtarë të shpresës, të pajtimit e të paqes’. Të pushtohesh plotësisht nga Krishti! Ky ishte qëllimi i gjithë jetës së Shën Palit, të cilin e patëm në qendër të vëmendjes gjatë Vitit kushtuar Apostullit të Popujve, që tashmë po shkon drejt përfundimit; e ky ishte edhe caku i gjithë shërbimit të Famullitarit Shenjt të Arsit, të cilit do t’i lutemi në mënyrë të posaçme gjatë Viti Meshtarak; ky është edhe qëllimi kryesor i secilit prej nesh. Për të qenë misionarë në shërbim të Ungjillit, është sigurisht i nevojshëm studimi i kujdesshëm dhe formimi i vazhdueshëm baritor, por ajo që ka më tepër rëndësi nga të gjitha, është ‘shkenca e dashurisë”, që mësohet vetëm kur rri ’zemër për zemër’ me

Krishtin. Është ai, që na thërret të thyejmë bukën e dashurisë së tij, të zgjidhim mëkatet e t’i prijmë grigjës në emër të tij. Pikërisht për këtë arsye nuk duhet të largohemi kurrë nga burimi i dashurisë së tij, që është zemra e tij e shporuar mbi kryq. Vetëm kështu do të jemi në gjendje të bashkëpunojmë me fryt në ‘Planin misterioz të Atit”, që kërkon “ta bëjë Krishtin zemër të botës”! Plan i cili realizohet në histori në sa, pak nga pak, Krishti bëhet zemër e zemrave njerëzore, duke nisur nga ata që thirren për të qenë më pranë tij, pikërisht nga meshtarët. Na e kujtojnë këtë impenjim të përhershëm ‘premtimet meshtarake”, që bëmë në ditën e Shugurimit tonë e që i përsërisim çdo vit, të Enjten e Madhe, në Meshën e Bagmit. Edhe mungesat tona, kufizimet tona e ligështitë tona duhet të na çojnë te Zemra e Krishtit. Në se është e vërtetë që mëkatarët, duke e kundruar, duhet të mësojnë prej Tij ‘dhimbjen për mëkatet”, që i rikthen tek Ati, kjo vlen edhe më shumë për shërbëtorët e Kishës. Si mund ta harrojmë se s’ka gjë që e bën të vuajë më shumë Kishën, Korpin e Krishtit, sesa mëkatet e barinjve të saj, posaçërisht të atyre që kthehen në ‘cuba të deleve” (Gjn.101ss), ose pse dredhojnë rrugë me doktrinat e tyre private, ose pse lidhen nga leqet e mëkati e të vdekjes? Vlen edhe për ne, të dashur meshtarë, thirrja për t’u penduar e për të kërkuar Mëshirën Hyjnore, e edhe ne duhet t’i drejtojmë me përvujtëri Zemrës së Krishtit, lutjen e përhershme që të na ruajë nga rreziku i tmerrshëm i dëmtimit të atyre, të cilët jemi caktuar t’i shpëtojmë. Pak më parë munda të nderoj, në Kapelën e Korit, reliken e Famullitarit Shenjt të Arsit; zemrën e tij. Një zemër e përflakur nga dashuria hyjnore, që tronditej thellë nga mendimi i dinjitetit

të meshtarit e u fliste besimtarëve me thekse prekëse e sublime, duke pohuar se “Pas Zotit, meshtari është gjithçka!... Ai vetë nuk mund të kuptohet mirë, veçse në qiell” (Cfr Letra për Vitin meshtarak”, fq.2). Ta ruajmë, vëllezër të dashur, të njëjtin emocion, si për të kryer shërbimin tonë me bujari e përkushtim, ashtu edhe për të pasur gjithnjë në shpirt ‘frikën e vërtetë të Zotit”: frikën se mund t’i lemë pa gjithë këtë të mirë, për shkak të çkujdesjes a të fajit tonë, shpirtrat që na besohen, ose, mos e thashtëZoti , edhe t’i dëmtojmë. Kisha ka nevojë për meshtarë të shenjtë; për shërbëtorë që i ndihmojnë besimtarët të provojnë dashurinë përdëllyese të Zotit e të jenë dëshmitarë të bindur. Në adhurimin eukaristik, që pason kremtimin e Lutjeve Mbrëmësore, t’i lutemi Zotit ta përflakë zemrën e çdo meshtari me “dashurinë baritore”, që është e aftë ta shkrijë ‘unin’ vetjak me Atë të Jezusit Meshtar, për t’i përngjarë, kështu, në vetëdhurimin më të plotë. Na e nxjerrtë këtë hir Virgjëra Mari, Zemrën e Papërlyer të së cilës do ta kundrojmë nesër me fe të gjallë. Famullitari Shenjt i Arsit kishte për të një devocion bijnor aq të madh, sa në vitin 1836, pak para se të shpallej Dogma e të Zënit pa Mëkat të Zojës së Bekuar, ia pati kushtuar famullinë e vet ‘Zojës së Papërlyer’. E kishte, pastaj, zakon t’ia kushtonte shpesh famullinë e vet Zojës së Bekuar, duke i mësuar besimtarët se, “mjafton t’i drejtohesh Asaj, për të nxjerrë hirin e dëshiruar”, thjesht sepse ajo do, mbi të gjitha, të na shikojë të lumtur. Na shoqëroftë Zoja e Bekuar, Nëna jonë, në Vitin Meshtarak, të cilin po e fillojmë sot, që të mund të jemi prijës të palëkundshëm e ndriçues për besimtarët, të cilët Zoti ia beson kujdesit tonë baritor. Amen!

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

NGA FAMULLIA JONË ◊ Më 22 Gusht 2009 – Në Shtëpinë e Kulturës në Ulqin, Grupi “Rozafati” i Kishës tonë, sëbashku me Sh.K.A. “Bashkimi Kombëtar”, zhvilluan një koncert me valle e këngë popullore shqiptare. ◊ Më 23 Gusht 2009 – Në vendin e quajtur Vitojë, në Malësinë e Madhe, Grupi i kishës sonë “Rozafati”, sëbashku me Sh.K.A. “Bashkimi Kombëtar”, moren pjesë në Festivalin “Rapsha 2009”, ku moren vendin e tretë si grup, kurse këngëtari i grupit Haki Krasnhiqi fitoi çmimin e parë. ◊ Më 23 Gusht 2009 – Në Maestro's Caterers, në praninë e rreth 400 vetave, u zhvillua një darkë lamtumire në nder të të përndershmit Dom Nikolin Pergjini. Dom Nikolini u lartësua në pozitën famullitar i Kishës St. Lucy’s, në Bronx. Dom Nikolinit i dëshirojmë sukses në detyrën e re duke i shprehë mirënjohje për shërbimin dhe shpresën që përsëri të ktheht në famullinë tonë. ◊ Më 13 Shtator 2009 – Në Qendrën “Nëna Tereze” u kremtua festa e të Lumtures Nënës Tereze. ◊ Më 18, 19 & 20 Shtator 2009 – Në trollin e Kishës “Zoja e Shkodrës” u zhvillua Karnavali tradicional. ◊ Më 31 Tetor 2009 – Në Qendrën “Nëna Tereze” u zhvillua një mbrëmje gazmore me rastin e ditës së Halloween, ose në shqip do të thuhej nata e festës së Gjithë Shenjtërve. ◊ Më 8 Nëntor 2009 – Në Lehman Center for the Performin Arts, në Bronx, në praninë e rreth 2300 personave u zhvillua Festivali i XIX Shqiptar. ◊ Më 22 Nëntor 2009 – Në Qendrën Nëna Tereze u kremtua festa e Krishtit Mbret. ◊ Më 28 Nëntor 2009 – Në Kishën Zoja e Shkodrës u kremtua Mesha për deshmorët e kombit. Mbas Meshës, në kambanoren e Kishës u ngrit Flamuri Shqiptar. Mandej, në Qendrën Nëna Tereze i përndershmi Dom Pjetër Popaj shtoi një koktej për të gjithë pjesëmarrësit. ◊ Më 13 Dhjetor 2009 – Në Eastwood Manor, Famullitari i Kishës Zoja e Shkodrës, i përndershmi Dom Pjetër Popaj, në shenjë mirënjohjeje, shtroi një darkë festive për të gjithë vullnetarët e famullisë. ◊ Më 20 Dhjetor 2009 – Në Qendrën Nëna Tereze, për më të rinjtë e Famullisë u zhvillua mbremje argëtuese.

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

Lartësohet Dom Nikolin Pergjini Famullitar i ri në St. Lucy’s e dekretin e Arqipeshkvit të New York-ut Timothy Dolan, Ndihmës Famullitari i Kishës “Zoja e Shkodrës”, u emrua Famullitar i ri i Kishës “St. Lucy” në Bronx, duke filluar më 1 Shtator 2009.

Mbas përfundimit të studimeve në seminarin e Saint Joseph në Dunwoodie, në Yonkers, Dom Nikolini është shuguruar meshtar në Saint Patrick’s Cathedral nga i ndjeri John Cardinal O’Connor, më 15 Maj 1999. Më parë se të vinte si Ndihmës Famullitar në Kishën tonë, “Zoja e Shkodrës, Dom Nikolini ka shërbyer si Ndihmës Famullitar në Our Lady of Mount Carmel, në Bronx, 1999-2003, dhe në Saint Phylip Neri, në Bronx, 2003-2004. Më 15 Maj 2009, në Kishën ku edhe e pat filluar shërbimin e parë meshtarak, Dom Nikolini festoi 10-vjetorin e meshtarisë. Kurse të dielën, më 5 Korrik 2009, na befasoi lajmi për transferimin e Dom Nikolinit në famullinë e Saint Lucy’s. Në shenjë mirënjohjeje për shërbimin e tij për më se pesë vjet në Kishën tonë, i përndershmi Dom Pjetër Popaj organizoi një darkë në nder të Dom Nikolinit. Darka u zhvillua më 23 Gusht 2009 në Maestro's Caterers, në praninë e rreth 400 vetave, me argëtim nga Lindon Gjelaj dhe Nikollë Gazivoda. Udhëheqësi i darkës dhe kryetari i Këshillit të Kishës, z. Fran Çotaj, me fjalë të zgjedhura i shprehu Dom Nikolinit falënderimet për shërbimin e pashoq gati 6-vjeçarë në famullinë

tonë, duke i uruar sukses në detyrën e re si famullitar i St. Lucy’s. Në fjalën e tij, i përndershmi Dom Pjetër Popaj, duke shprehë keqardhje për largimin e Dom Nikolinit, i uroi atij

sukses në detyrën e re. “Humbja e jonë është përfitimi i Saint Lucy’s”, tha Dom Pjetri. Më në fund z. Fran Çotaj paraqiti edhe të nderuarin e mbrëmjes, të përndershmin Dom Nikolin Pergjinin, i cili me fjalë të zgjedhura ju falënderua Dom Pjetrit, Këshillit të Kishës dhe mbarë famullisë për dashurinë e treguar ndaj tij gjatë viteve që ai ka shërbyer në Famullinë “Zoja e Shkodrës”. Dom Nikolini tha se largimi i tij nuk ishte deshira e tij as e Dom Pjetrit por e atij që i ka premtuar ndigjesën me rastin e shugurimit meshtar para dhjet vitësh, Arqipeshkvit të New York-ut. Mua më duhet të shërbej atje ku të më dërgojë ai”, tha Dom Nikolini. Redaksia e revistës “Jeta Katolike” Dom Nikolinit i uron sukses në detyrën e re baritore, duke shpresuar se, me gjithë largimin e tij, ai do të qendrojë pranë famullisë “Zoja e Shkodrës” dhe do të vazhdojë të bashkëpunojë me revistën “Jeta Katolike”. Ad multos Annos!

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

Me meshë dhe darkë kremtohet festa e të lumës Nënë Tereze i çdo vit, që nga kalimi në përjetësi të motrës tonë dhe nënës së botës mbarë, Nënës Tereze, famullia jonë e kremtoi festën e saj me meshën përkatëse dhe me një darkë solemne, e cila u shtua në salonin e kishës, që mba emrin e saj Qendra “Nëna Tereze”. Meshën e kremtoi famullitari ynë, i përndershmi Dom Pjetër Popaj, i cili bëri edhe predikimin e rastit, kurse darkën e udhëhoq kryetari i Këshillit të Kishës, z. Fran Çotaj. Folësin kryesor të mbrëmjes, të ftuarin e veçantë, profesorin e njohur Dr. Sami Repishtin, me fjalë të zgjedhura e paraqiti z. Tonin Mirakaj. Ai foli për jetën, veprën dhe rëndësinë e Nënës Tereze për ne shqiptarët. Fjalimin e Dr. Repishtit po e botojmë më poshtë në tërësi. I përndershmi Dom Pjetër Popaj, falënderoi të gjithë për pjesëmarrjen si dhe z. Sami Repishtin, i cili çdoherë i është përgjigjur ftesës tonë për pjesëmarrje në organizime të ndryshme fetare dhe shoqërore e kulturore. Ai poashtu përshëndeti mysafirin e dashur, meshtarin nga Shkodra, të përndershmin Dom Ernest Troshanin, si dhe gazetarët e pranishëm z. Vehbi Bajrami (Illyria), Dalip Greca (Dielli) dhe Halil Mula (TV 21). Programi argëtues qe mjaft i pasur dhe në basë vullnetare. Kori i Kishës “Zoja e Shkodrës”, nën udhëheqjen e z. Agim Kola, këndoi “Nëna që derdhi lotët”. Zonja Nermina Daja në piano shoqëroi këngëtarët Gëzim Nika dhe Elona Ceno. Të gjithë argëtuesit kanë marrë pjesë pa pagesë, për çka u jemi mirënjohës; Zoti ua shpërbleft me të mira. Të gjitha të ardhurat nga kjo darkë i shkuan murgeshave të Nënës Tereze në Bronx. Shuma nga darka ishte $4,820, kurse z. Palok Rudaj dhuroi $2,000, ashtu që shuma që ju dërgua motrave arriti shumën $6,820. Të gjithë pjesëmarrësve në darkë si dhe z.Palok Rudaj u jemi mirënjohës.

Fran Çotaj, Dom Pjetër Popaj dhe Ernest Troshani

Tonin Mirakaj

Fran Çotaj

Falënderim i veçantë: Dom Pjetër Popaj dhe Komisioni përgatitor falënderojnë të gjithë ata që me bujarinë e tyre kanë ndihmuar këtë darkë duke sjell falas: Ushqimet dhe mezet, Familja e Zef Kapitit; ëmbëlsirat, Safet Pali & Rockland Bakery; vazat me lule dhe rentimin e tavolinave, Fran & Gina Çotaj; frutat, Leke & Elsa Lulaj; djathin, Nikë & Prena Bersiha, mbulojet e tavolinave, Tristate Linen. Në vazhdim po botojmë fjalën e Prof. Sami Repishtit në tërësi.

Kështu më flet Nana Tereza Mirëdita! Shumë i nderuemi Dom Pjetër Popaj Të nderuem klerikë Zonja e zotnijë! Sot, përkujtojmë të Lumen Nana Tereza që u nda prej nesh 12 vjet ma parë. Por njikohësisht, ky ashtë edhe përvjetori i 99-të i lindjes, më 26 gusht 1910, në qytetin e Shkupit. Uroj që Kisha Katolike “Zoja e Shkodrës” të festojë vjetin e ardhshëm, 100 vjetorin

e lindjes së kësaj figure madhështore për botën mbarë, e sidomos për ne shqiptarët. Përcaktimi ma i mirë i personalitetit të saj ashtë dhanë nga

Prof. Sami Repishti

vetë Nana Tereza: ”Me gjak jam shqiptare; me nënshtetsi jam indiane; Përsa i përket besimit, jam murgeshë katolike. Simbas thirrjes i përkas botës. Por zemra ime i përket plotësisht Zemrës së Krishtit”! Kemi dy aspekte kryesore të jetës saj: “God and thy neighbor” (Zoti dhe i afërmi juej), Ose “The Fatherhood of God” dhe “The brotherhood of man”: a) jeta e mbrendshme, i kushtohet plotësisht Krijuesit. Ajo e sheh vetën si nji instrument i Tij: ”Unë jam nji laps në dorën e Zotit”. Këtu kemi edhe kandin mistik të veprimtarisë saj. Kjo veprimtari lindë e frymëzohet nga

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

vizioni i saj i Jezu Krishtit në Kryq. Aty gjen shprehje devocioni i saj, pranimi i saj pa kushte i vuejtjes, e dashunisë për të afërmin. Andrra saj ashtë me përjetue “Pasionin e Krishtit”, dhimbjen e Kryqzimit, dorëzimin e plotë para vullnetit të Zotit - dhe momentet e “dyshimit” e “frikës”…që Krishti përjetoi në Kryq. Por ky ashtë nji subjekt që unë nuk jam i përgatitun me trajtue. b) jeta e jashtëme, ashtë dashunia për të afërmin kryesisht për të vorfnin, të harruemin, të përbuzunin, të gjithë ata që jetojnë në “deep holes of darkness’ (në gropat e thella të errësinës). Aty, ajo ndigjoi thirrjen e Krishtit: ”Bring my Light!” Dashunia për të afërmin ashtë forma konkrete e idealit kristian që ajo ka përqafue. Kjo detyrë e randë, megjithëse e pranueme me entuziazëm fetar, kërkon përvujtëni, vetëmohim, dashuni pa kondita, thjeshtësi, pastërti mendimi, gëzim, si dhe paqen që arrihet me punë në “veprën e Zotit”. Paqe për vete, e për të afërmin, paqe për botën mbarë! Kështu, ajo angazhohet në punën e saj pothuejse nji shekullore: tue i dhanë nji formë konkrete dashunisë për Zotin: tue ndihmue të afërmin. * Nga të dhanat e mbledhuna me kujdes, rezulton se ka lindë nga nji familje tradicionale shqiptare në Shkupin shqiptar. Që në moshën 12 vjeçare ajo ka ndie vokacionin për punën me të vorfnit. Në moshën 18 vjeçare, vendosë me u largue nga shtëpia. Më 28 qershor 1928, në letrën që i dërgon Mother Superiore-s të Seminarit në Irlandë ajo shkruen: 2 “Gjuha e nanës ashtë shqipja. Flas edhe serbisht, pak frengjisht, aspak anglisht, por shpresoj në Zotin se do ta mësoj shpejt. Nuk kërkoj asnji konditë. Dëshiroj të jemë misionare, e për gjithçka tjetër dorëzoi veten, dhe vihem në shërbim të Zotit”. (firmue) Gonxhe Bojaxhiu. Simbas biografëve, emni Tereza vjen nga nji shenjtneshë pak e njohun

e veprimtarive të vogla, Shën Teresa e Lisieux (Francë) që ajo zgjodhi për përvuejtëninë e saj të skajshëm. Baba i saj, Nikolla ka vdekë si viktimë e terrorit serb. Nana e saj, Drandofile, dhe motra e saj Age kanë

vdekë në vuejtje e në harresë gjatë rregjimit komunist në Shqipëri. Vëllau, Lazer, ish oficer i ushtrisë shqiptare ka vdekë i mërguem në Itali. Nuk ka asnji dyshim, se origjina e Nanës Tereza ashtë thjeshtë shqiptare. Edhe korrespondenca e saj me familjen ashtë në gjuhën shqipe. Father Brian Kolodijchuk, autor i nji libri mbi Nanën Tereza, e drejtor i Qendrës Nana Tereza, thekson randësine e traditës shqiptare të “BESES” në dedikimin e “Mother Terezes. Kuptimi dhe praktika me dhanë betimin tek Nana Tereza ashtë influencue shumë edhe nga prejardhja e saj kulturore. E rritun në nji familje me rrajë të thella në traditat shqiptare, ajo ka qenë plotësisht e familjarizueme me praktikën shumë të respektueme dhe të ruejtun të “Beses”-siç thuhet shqip- ose “fjala e nderit”. Per arsye se “Besa” kërkon besnikëri absolute ndaj fjalës së dhanun, ajo merr pothuejse kuptimin e shenjtë të përkushtimit (the vow). Ajo nuk mund të thyhet, qoftë edhe me çmimin e jetës. Nana Tereza do të spjegonte kështu: “Shqiptarët kanë nji fjalë “Besa” që do të thotë se edhe po të më keshë vra babën dhe Policia ashtë në kërkim tandin, në qoftë se unë të kam dhanë fjalën mos më tregue, atëherë edhe në

qoftë se Policia më vret, unë nuk tregoj emnin tand”. Udhëtimi i saj në Indi ka qenë nji eksperiencë e veçantë shpirtnore. Në Kalkuta ku zuni vend, ajo themeloi në vitin 1946 Urdhnin e Misionareve të Mëshirës, si nji vokacion të dytë, nji thirrje nga nalt, “a call within the call”. Në Kalkuta, Nana Tereza jetonte misterin e Kalvarit të Jezu Krishtit, Kalvarin e të vorfnit që përcaktohej me katër kushte: vorfni e plotë, pastërti shpirtnore e landore, bindje absolute, dhe mëshirë për të afërmin. Këtu fuqizohet thirrja “më ndihmue të afërmin” më i dhanë formë konkrete dashunisë për Zotin. Kërkesa me shkue në Indinë e vorfën e jo-katolike, ku fëmijtë lihen rrugëve e vdesin nga uria ka ardhë nga nji vizion i Krishtit që ka kërkue shkuemjen e saj tek indianët e harruem. ”Go, and teach all nations!” Ajo ka marrë nënshtetsinë indiane sepse ka dëshirue më qenë plotësisht indiane, më jetue, më mendue e punue si indianët, bashkë me indianët e harruem, kështu që të hyjë në zemrat e popullit Indian. Për këtë ajo ka ndjekë shembullin e shenjtneshës Sister Cabrini, në Amerikë. Nana Tereza e spjegonte kështu: “Jezusi dëshiroj më u identifikue me të vorfnit dhe ata që vuejnë – më prue shpirtet e harruem te Zoti, e Zotin te shpirtet e harruem.” Vlersimi i punës saj u pa qartë gjatë funeralit madhështor që populli e qeveria indiane kishin përgatitë. Arkivoli i saj u vue mbi nji shtrat topi dhe u shoqënue nga Presidenti dhe Kryeministri i Indisë, bashkë me nji numër të madh personalitetesh botënore në nji karvan mortor ma shumë se dy kilometra i gjatë. Mesazhi i Nanës Tereza ka origjinën e vet në Testamentin e Ri, shkrimet e Apostujve (sidomos Shën Pali) dhe veçanërisht Shën Françesku i Asizit. Mesazhi fillon me Rregullën e Artë (the Golden Rule) “Në çdo veprim tandin ban për të tjerët atë që do dëshirojshe të tjerët të bajnë për ty. Ky ashtë ligji i profetënve.” (Matthew,

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

7:42); dhe, Urdhni ma i madh: “Ju duhet të dueni Zotin tuej, të Gjithësisë me gjithë zemrën tuej e mendjen tuej. Ky ashtë urdhni i parë dhe ma i madhi. I dyti ashtë njilloj: “Ju duhet të dueni të afërmin tuej si vetëvetën”. Këto janë dy ligjet ku mbështeten të gjitha ligjet e Profetënve”. (Matthew, 22:39) Në gjuhën e Nanës Tereza, këtu gjejmë “The Fatherhood of God” dhe ‘The brotherhood of men”. Kudo që shkoi, Nana Tereza kërkoi e gjeti njerëzimin e humbun në vorfni, vuejtje, persekutim e harresë të plotë; Ajo kërkoi: ”…ata që nuk ekzistojnë sepse në rrugën e tyne të jetës nuk kanë lanë asnji gjurmë!” Suksesi nuk e tërhiqte, as që e kërkonte. “Detyra e jon nuk ashtë me qenë të suksesshëm, por me qenë besnikë (ndaj fesë!)” Gjatë jetës saj ajo u ba shembull i kësaj besnikërie - besim në lutje, në dashuni, në shërbim dhe në paqe. Mesazhi i saj ashtë “dashunia pr Zotin e për të afërmin” dhe puna e saj ashtë zbatimi i këtij mesazhi në jetën e përditshme: “jeto me të vorfnit” Ajo na këshillon heshtjen, sepse heshtja lindë lutjen, nga lutja vjen besimi, nga besimi vjen dashunia, nga dashunia vjen shërbimi, e nga shërbimi vjen paqa. Paqa e përgjithshme mbi tokë ka qenë nji nga pikësynimet e saj! Ajo ka pasë gjithëherë dëshirë me vizitue Shqipërinë. Në 1970 kërkoi leje me hye në Shqipëri, dhe u refuzue. Thuhet se ma parë, i ndjeri President J. F. Kennedy, i SHBA-së dhe i ndjeri President Charles De Gaulle, i Francës kanë nderhye pranë diktatorit E. Hoxha për nji leje hymje në Shqipëri dhe janë refuzue. Më 1972, i vdes nana në mjerim të madh, dhe nji vjet ma vonë, motra, gjithashtu, pa i pa ata që nga viti 1928. Në gusht 1989, në ditet kur po shëmbej kështjella komuniste në botë, me ftesën e ish Presidentit komunist R. Alia, ajo vizitoi Shqipërinë. Gjatë vizitës, vuni kunora me lule te vorret e nanës dhe motrës, dhe nji kunorë te vorri i diktatorit. Mjaft elemente injorante e kritikuen këtë gjest të saj.

Përgjegjën ma të mirë e dha Buletini Katolik Shqiptar i San Francisko-s: “Ata që kritikojnë Nanën Tereza për respektin që ka tregue janë injorantë që nuk njohin teorinë e saj. Ajo ashtë para së gjithash nji e krishtenë që ndjek gjurmët e Jezu Krishtit. Zemra e mesazhit kristian ashtë falja e fajit. Siç thonte Nana Tereza ”…pa falje nuk mund të ketë dashuni të vërtetë”. Shkuemja e Nanës Tereza në Shqipëri u ba simbas dy urdhënave: “Go, bring the Light” (Jezu Krishti) dhe “Go, and prepare the way!” (Papa Gjon Pali II,). Në vitin 1997, ajo shkruente poemën: “Due të kthehëm në Shqipni”. Motrat e Misionit formuluen nji lutje ku thuhet: “Jezus, të lutem thueji Nanës Sate të shërohet nana e jonë, e kështu të shkojë në Shqipëri”. Gjatë vizitës në Gennazzano (Itali) me vizitue ikonën e Zonjës së Këshillit të Mirë (10 qershor 1993, ajo shkroi nji lutje: “Mary! Mother of Jesus!, come home Back to Albania. We love You! We need You! You are Our Mother! Come back to Albania. Let us pray…! God bless You! (Courtesy of Mr.Tonin Mirakaj) Në takimin me ish-presidentin komunist R. Alia ajo kërkoi hapjen e dy qendrave për të vorfnit dhe gjashtë kisha. Pyetjes se çfate tjetër kërkonte, ajo shtoi: ”Dëshiroj të hapen edhe xhamijat sepse edhe myslimanët kanë nevojë të luten”. Para turmës që e priti, ajo tha: ”Kemi ardhë këtu me ju dhanë dashurinë tonë të ambël dhe me ofrue ndihmen tonë, ashtu si kemi ba në të gjithë botën”. Fjala e saj “simbas thirrjes i përkas të gjithë botës” gjente shprehjen e vet konkrete e të plotë. Në vitin 1992, Shqipnia dekretoi çmimin “Nana Tereza”. Jeta e Nanës Tereza na mëson se shenjtënia mund të arrihet me mjete të thjeshta: tue fillue me dashtë ata që përbuzen, të padëshruemit, të vetmuemit që kemi për rreth nesh, në

shtëpitë tona, në bashkësitë tona, në lagjet tona, në atdheun tonë, në botën mbar Ajo na mëson se sa mund të ndjekim shembullin e saj tue dashunue deri në dhimbje, tue ba gjithëherë edhe pak ma shumë se nevoja e thjesht. Por na nuk ndjekim shembullin e saj në qoftë se vendosim me shërbye “dy zotnijë”: Zotin e pasuninë tonë. Në vorfninë e saj ajo shihte lavdinë e Zotit. Mos kini frikë, na këshillon. Punoni së pari me fitue mbretninë e Qiellit, e në rrugën e së drejtes së Zotit, dhe gjithçka do tu jepet ju!” Jepni, jepni, deri sa të ju dhem… atyne që lypin nga ju, dhe mos i mohoni ndihmën atyne që kërkojnë nga ju! Këtë filozofi ajo e jetoi për vete. E sot kush ashtë ma i pasun se murgesha Nana Tereza, shërbëtorja e ma të vorfënve në mes të vorfënve? Përpiquni me fitue nji “buzëqeshje“ (a smile) ashtë nji nga tezat e saj. Buzëqeshja e nji fëmije që vuen - çdo mundim i joni e vlen, nuk ka të paguem. Me shpetue nji të vorfën ashtë si me shpëtue njerëzimin mbar, sepse edhe nji njeri i vetëm ashtë i gjithë njerëzimi. (Nji qëndrim i këtill nuk pranon dënimin me vdekje ose abortin dhe e quen krim). Kjo filozofi ashtë edhe esemca e levizjes për të drejtat e njeriut. Nji jetë, thotë francezi A. Malraux, ndoshta nuk vlerësohet fare, por asgja, asgja nuk ka ma shumë vlerë se nji jetë njerëzore. Këtu ashtë dhe Deklarata Universale për të Drejtat e Njeriut (OKB 1948) “Të gjitha qeniet njerëzore kanë lindë të barabarta në liri dhe dinjitet. Ata janë të paisun me arsye dhe ndërgjegje, dhe në marrëdhanjet në mes tyne duhet të veprojnë në frymën e vllazënimit!: ”Nana Tereza do të thonte: ”the brotherhood of men”. Në vitin 1979, ajo fitoi Çmimin Nobel për Paqe. Në fjalën e saj ajo theksoi sidomos: -vllazenimin në mes njerëzve -dhuratën e paqes në zemër, qetësi

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

shpirtnore, paqe me ndërgjegjen tonë -genjen ai ose ajo që thotë se due Zotin por nuk don të afërmin -aborti asht krim; masakrim direkt nga nana i foshnjes së palindun -dashunia fillon në shtëpi. Kërkojeni të vorfnin në shtëpinë tuej, mandej në vendin tuej e, ma në fund në të gjithë botën -le të përshëndesim njëni tjetrin me nji buzëqeshje -duhet të jetojmë jetën në nji mënyrë të bukur, “tue ba diçka të bukur për hatër të Krishtit” Ma në fund dëshiroj të lexoj për ju nji thelbësore të besimit dhe lutjeve të Nanës Tereza, përkthye shqip nga profesori kosovar Anton Berisha: Falemnderit. Jeta është nji mundësi, shfrytezoje! Jeta është bukuria, adhuroje. Jeta është bekim, provoje. Jeta është ëndërr, përmbushe. Jeta është një grishje, pranoje. Jeta është një detyrë,jetoje deri në fund. Jeta është një lojë, luaje. Jeta është një e mirë, kujdesu për të. Jeta është dashuri, shijoje. Jeta është fshehtësi, zbuloje. Jeta është premtim, plotësoje. Jeta është dhimbje, ngadhënje mbi të.

Jeta është këngë, këndoje. Jeta është tragjedi, mbaje mend. Jeta është një aventure, hyji me guxim. Jeta është jetë, mbroje. Jeta është fat, shfrytëzoje. Jeta është tepër e vlefshme, mos e shkatërro.

NËNË TEREZËS Atdheu yt brenda kozmosit Nuhat dhëmbjet çdo cep të botës Dhe tejkalon kufijtë e hekurt të urisë Duke demantuar gjitha idetë e marra Se bota s’mund të pushtohet pa armë Me bujarinë arbërore Shikimi i yt prej tërmeti Paralelisht Puthi dhëmbjet dhe urrejtjet Me dashuri ndërtoi kështjellën e pamposhtur Nga uji i lotëve prej të varfërve të gjithfarshëm Në çdo cep toke nga një pikë uji dhe pak bukë Ujite kohët dhe lulet e fikura Duke pagëzuar përjetësisht emrin shqip. Ndue Ukaj

Nëna Tereze në takim me një grup të komunitetit shqiptar me 17 Qershor, 1988 pranë “St Rita Church” në Bronx (foto Courtesy of Mr.Tonin Mirakaj)

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

Karnavali Treditorë në trollin e Kishës tonë Ja edhe një herë, sikur vite me radhë, në trollin e Kishës “Zoja e Shkodrës” u zhvillua Karnavali tradicional, i organizuar nga Qendra “Nëna Tereze” pranë kishës Katolike “Zoja e Shkodrës”. Karnavali u hap të premten më 18 Shtator dhe zgjati deri të dielën më 20 Shtator, 2009. Gjatë këtyre tri ditëve, Karnavalin e vizituan më se pesë mijë veta, të të gjitha moshave dhe te të gjitha besimeve. Pra, ishte ngjarje kulturo-argëtuese për të gjithë shqiptarët, pa dallim. Edhe kësaj here, vullnetarët e shumtë, të udhëhequr nga avokati Aleksander Zadrima dhe z. Nikollë P. Shkreli, bënë një punë të pashoqe, si nga pikëpamja e arganizimit ashtu edhe nga pikëpamja e llojllojshmërisë të aktiviteteve, ushqimeve dhe argëtimit. I gjithë komuniteti shqiptar i treshtetshit New York – New Jersey – Connecticut, u janë mirënjohës.

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

U MBAJT FESTIVALI I 19-të FOLKLORIK I DIASPORËS SHQIPTARE NË SHTETET E BASHKUARA TË AMERIKËS

NJË SPEKTAKËL PËR LAKMI ë 8 Nëntor, në qendrën kulturore Lehman në Bronx të New York-ut, u mbajt Festivali i 19-të “ Nënë Tereza” i Kishës Katolike Shqiptare “Zoja e Shkodrës”. Ky festival tradicional, është më i madh që organizohet në diasporën shqiptare në SHBA. Salla ishte e vogël për t’ i zënë bashkatdhetarët e shumtë që kishin ardhur për të kaluar një natë të hareshme me këngë e valle shqiptare.

Qëllimi i këtij festivali është ruajtja dhe kultivimi i vlerave të trashëgimisë sonë kuturore, etnografike, etnomuzikore, të krijuara shekuj me rradhë. Skenën e sallës së madhe të e Lehman Center e bënin të bukur ngjyrat e llojllojshme të kostumemeve tona kombëtare: xhubleta, tirqit, fustanella, të shoqruara me instrumente tradicionale popullore, si lahuta, çiftelia, daullet, fyelilli e sharkia. Kjo atmosferë impresive përcillej edhe me zërin melodik të këngëtarëve në komunitetin tonë. Në fjalën e rastit famullitri i Kishës Katolike “Zoja e Shkodrës”, i përndershmi Dom Pjeter Popaj, pasi prëshendeti të pranishmit, tha se sonte janë bashkuar shqiptarët me njëri tjetrin nga jugu e veriu. Kur jemi bashkë jemi më të fortë, jemi një popull i vogël por i kemi dhënë njerëzimit

personalitete me permasa botërore si Gjergj Kastriotin -Skenderbeun dhe Nënë Terezen. Duke i uruar sukses Festivalit ai përgëzoi të gjithë ata qe kanë kontribuar për të realizuar këtë manifestim me sukses. I përndershmi Dom Pjetri është adhurues dhe përkrahës i të gjitha aktiviteteve që kanë për qëllim ruajten dhe kultivimin e

Age IVEZAJ traditës, gjuhës, kulturës dhe folklorit tonë. Drejtorit të Festivalit, zotit Mark Shkrelit, i cili me përkushtim të pashoq kishte bërë të gjita përpjekje që edhe këtë viti ky spektakël muzikor të realizohet me sukses, i takon një meritë e vaçantë. Vite me rradhe Marku dhe grupi organizues i festivalit kanë punuar vullnetarisht pa u kursyer që ky manifestim kulturor te rritet dhe përsoset për çdo vit e më tepër si nga aspekti artistik, ashtu edhe nga përmbajtja. Suksesin e Festivalit e dëshmon numri i madh i pjesëmarrësve qe kishin shpreh dëshirë për ta parë edhe këtë vit. Është për t’u admirua pjesëmarrja e të rinjve që në fakt po shtohet për çdo vjet e më tepër.

Në këtë festival u prezentuan grupe të ndryshme folklorike, nga New York-u, New Jersey, Boston-i dhe Michigan-i. Vallëtarët e gurpit Rozafati nga qendra kulturore “Nënë Tereza”, të parët filluan mozaikun e valleve, të emëruar “Lulet e Festivalit”. Ata u prëcollën me duartrokitje të gjata nga publiku, gjë që ngjalli shumë emocione. Ishte kënaqësi të shikoshe fëmijët e vegjël, të veshur me kostume kombëtare, duke luajtur valle popullore aq bukur, sa të dukej se po shikoje grupe profesionale diku në zemër të Shqipërisë. Ishin fëmijë të lindur këtu në Amerikë, të ushtruar nga koreografja e mirënjohur e komunitetit tonë z. Angelina Nika. Grupi “Rozafati” u paraqit me disa valle të tjera, si valle të Shqiprisë së Mesme, valle Tropojane dhe valle me motive të Malësisë. Ansambli folklorik autokton “Rugova” nën udhëheqjen artistke te Sylë Nikqit, me një program të pasur vallesh e këngësh, që nga ato më të hershmet, siç ishte kënga kreshnike me lahutë, vallja e çikave, kënge me fyell dhe grupi i burrave me kostume kombëtare nga më të veçantat, posaçërisht dallohej “shalli” i bardhë, qe i jepnin edhe më tepër hijeshi atyre burrave, ose ngjyrat e natyrës pranverore të veshjeve të femrave sikur të dukej se je ne Grykat magjepëse të krahines së Rugovës. Shoqëria kulturo artistike “Bashkimi Kombetare” u

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

paraqit edhe këtë vit me një program të pasur këngësh të kënduara nga profesionistë dhe rapsodë te talentuar, me tingujt e instrumenteve tradiciolale, i dhuruan publikut çaste te këndshme dhe u percollën me duartrokitje te ngrohta nga publiku. Kjo shoqeri vite me rradhë është drejtuar nga mjeshtri i artit Gjergj Dedvukaj. Ky grup sapo ishte kthyer nga pjesëmarrja në Festivalin e Folklorit ne Gjirokaster. Bashkimi i Bostonit u paraqit me koreografinë e Donald Braho me një prëgatije të përsosur, valle elegante me motive Dibrane dhe Vallja e Shupalit e koreografuar nga z. Bashkim Braho. Grupi “Gjergj Kastrioti” i Kishës Katolike “Shen Pali” nga Detroiti me regjisor Fran Gjokën

edhe kësaj radhe në këtë festival kishte pëgatitur një program të pasur me valla e këngë patriotike të përciella me instrumente tradicionale, sharki dhe çifteli. Valle me tupan dhe valle me motive te Tropojes, me koreografi te Joli Paparisto, të interpretuara me një mjeshtëri elegante nga valltarët e kësaj shoqërie kulturore, që kishin marrë pjesë, gjithashtu, në Fesivalin Folklorik në Gjirokastër. “Fondi i Përbashkët Shqiptar” nga Patersoni u shfaq me “Valle të Shqipërisë së Mesme” me koreografi të Amir Shazimanit, me elegance dhe përsosmëri të mrekullueshme. Shoqëria kulturore artistike “Kelmendi” kishte përgatitur një

program të begatshëm burimor autokton në të cilin u prezantuan këngë trimërie. Këngë për heroin nga Kelmendi, Prenk Calin, këngë lirike, melodi istrumentale dhe “Vallja e Logut” me koreografinë e Lisa Junçaj. Kjo shoqëri u paraqit edhe me një pikë humoristke, gjë që e veçonte nga grupet tjera.

Në këtë festival morën pjesë këngetarë të mirënjohur si, John Krasniqi, Hajro Ceka, Nik Çarku Hana Merturi, Anila Jaupllari, Sylë Nikqi, Agime Ljaçi Sylaj, Ylli Sufaj, Albert Stanaj, Luigj Tinaj, Vasel Shkreli, ndërsa mysafirë te mbrëmjes ishin çifti Vera Uruçi dhe Sinan Saraçi. Këngëtarja e njohur Aurela Gaçe interpretoi këngë të Shqipërise së Jugut dhe më pas me Gëzim Nikën kënduan në duet shumë këngë, ku atmosfera arriti në kulminacion. Në fund juria shpalli fituese shoqërinë kulturore “Kelmendi”, si grupin më të mirë.

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

Festivali u shoqerua nga orkestra “Alba” nën drejtimin e Edmond Xhanit. Juria ishte e përbërë nga personalitete te medias dhe njohës të muzikës shqiptare: Bardhyl Ukcama (kryetar), Agim Kola, Vehbi Bajrami, Enkelejda Musta dhe Ramiz Mujaj, të cilet nuk e kishin te lehte të ndanin çmimet. Anilda Jaupllari u vlerësua si vokalistja me e mire, kostumi më i mirë u vlerësua ai i Ansamblit “Rugova”, kurse koreografja me e mirë u shpall Angjelina Nika. Çmimi për grupin më të mirë i takoi Grupit “Kelmendi”. Ky manifestimi kulture u përcoll nga mediat e diasporës por edhe të huaja. DAILY NEWS i kushtoi dy faqe të saj, më 17 Nëntor me titull “Te gjitha ne emër te traditës” me fotografi dhe fjalë. Morën pjesë edhe përfaqësues të organizatave, shoqatave dhe asociacioneve të ndryshme të diasporës sonë shqiptare. Ajo çka duhet veçuar është edhe pjesëmarrja e personaliteteve të shquara të jetës amerikane si, Drejtori Rajonal ne Zyren e Governatorit Z. Richard Thomas, Këshilltari iqytetit të Neë Yorkut James Vacca. Nga diplomacia shqiptare ne Washington mori pjesë z. Dritan Misho, si dhe zëvendës ambasadori i Misionit te perhershem prane Kombeve te Bashkuara z. Petrika Jorgji dhe Konsullja znj. Admira Jorgji.

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

Sukses i bujshëm! "FESTIVALI 19-të." I nderuari Z. Mark Shkreli. Ju uroj si Drejtues i të 19-të Festivaleve që organizon Qendra Nëna Tereze e Kishës Zoja e Shkodrës, dhe gjithë grupin organizator me në krye Famultarin që e respekton i madh e i vogël, Dom Pjetër Popaj. Lidhjet e mëvonshme edhe me përkrahjen në veprimtarinë e gjerë artistike të Kishës Katolike të Detroitit që e udhëheq Dom Anton Kçira, kanë vulosur suksesin e përbashkët, e të bukur; shfaqjen më të madhe e mjaft të mirpritun tash-më nga spektatoret tonë Shqiptaro-Amerikanë të NY. Urojmë njëri tjetrin në këtë gëzim të përbashkët, por në veçanti meritojnë urimet më të

përzemërta pionierët e përgatitjeve të këtij lloji aktiviteti të dashtun. Fjalët e zemrës në urime për Zj. dhe Zotërinjtë Gezim e Angjelina Nika, Gjon Chota, Ismer Mjeku, Simon Vukel, Edmond Xhani me shokët e vet, Agim Kola, Ludvig e Fran Çotaj, Lekë Perlleshi, Fran Shala, Lisa Juncaj, Nik Gjonaj, dhe Fran Pllumaj; Lule Gjokaj, Liljana Qose e Dritan Haxhia; Tonin Lumaj, Prena Berisha, Elza dhe Alex Lulaj, Palok Rudaj etj. Grupet e individë pjesmarës nëpër festivale me në krye më të përmendurit sot e dje, Aurela Gaçe, Gjergj e Gjon Dedvukaj, Bashkim Braho, Hila Popaj, Merita Halili, Eli Fara, etj. etj. deri te më i riu Albert Stanaj. Festivalet Shqiptare po përgaditen e qendisen bukurshumë nga njëri vit në tjetrin, duke i ngjarë ruzave në gjerdanin e argjentë,

në gjoks mbi xhamadanin e vashës së bukur Iliriane. Festivalet tona do të ndiqen nga spektatorë gjithmonë e më shumë. Së shpejti ato do të merren e do të analizohen nga studiues profesionistë të Folkut e Art-it në përgjithësi. Këto e nga të tjera fusha me interesime shkencore e shoqërore, kulturore-artistike Shqiptare, do të merren në konsiderata e në përkujdesje edhe më gjerë; në brumosie të mëtejshme për respektin e thellë shpirtëror ndaj artit që po mban pranë Kisha me Udhëheqesit shpirtëror të saj; traditë tashmë e pastërt dhe patriotike e Shqiptare e udhëheqjes së Klerikëve Katolikë në veri të trojeve Tona, përciellun dhe në emigracionin e Shqiptarëve këtu e nëpër Botë. Urime! Miqësisht. A strit Tota

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

Albanians united and at their best! Celebrating the 19th Annual Albanian Festival

ach year, The Mother Theresa Center of Our Lady of Shkodra hosts its annual Albanian Festival, our most valuable and ambitious event of the year! On November 8, 2009,

By Gina Cotaj we successfully celebrated the 19th Annual Albanian Festival at the Lehman Center for the Performing Arts, attracting Albanians from all regions and all faiths. A sold-out crowd of over 2,500 people gathered to take part in supporting and celebrating Albanian culture and tradition. All united, proud of our heritage, and proud to be Albanian. As our attendance grows, the festival continues to attract a more diverse crowd. The event provides a rare opportunity for Albanians from Albania, Kosova, Montenegro and Macedonia to join together in celebrating this exciting and enriching experience. The Albanian Festival was initiated to promote and preserve the remnants of Albanian traditional life and culture so that our younger generations may appreciate and respect the achievements of their forbearers. The Festival Committee, led by Fr. Peter Popaj (Principal member’s: Mark Shkreli - Festival Director; Fran Cotaj - Organizing Director; Gzim Nika - Program Director; Ludvig Cotaj - Stage Director; Fran Shala - Scenographer; Ismer Meku - Publishing & Marketing Coordinator; Lule Gjoka Advertising Coordinator; Simon Vukel - Media Coordinator; Edmund Xhani – Music Director & Orchestra “Alba” plus many fellow colleagues

and countless volunteers) has dedicated countless hours of hard work and commitment in making this one of our most memorable and enjoyable events of the year. Their efforts are admirable and truly commendable! Over the years, Our Lady of Shkodra has hosted the best of Albanian folk, traditional and contemporary music. Artists including Merita Halili, Aurela Gace, Gzim Nika, Haxhi Maqellara, GjysteVulaj, Eli Fara, Frederik Ndoci, Parashqevi Simaku, Koco Devole and Anita Bitri (just to name a few) have all performed for this event. This festival also promotes local and young talents giving them the opportunity to collaborate with these bigger acts. Folk groups like Rozafati, Rugova, Kelmendi, Bashkimi Boston, Grupi Gjergj

Kastrioti e Kishes Shen Palit Detroit, Bashkimi Kombtare New York, and Patterson NJ Group remind us of the beauty, grace and fun that life once held in our homeland. Their music and dance recounts periods of our ancient history. Words of wisdom, war and hardship are often conveyed in their routine and remind us of our ancestors.

Traditional instruments such as the lahuta, cifteli, topani and defi create a distinct harmony which we have all grown to appreciate. The stage, so eloquently displayed by Fran Shala, reflects our historical mountains and countrymen reminiscent of our ancient land. Backstage, talented performers prepare, groups of young and old race through the hallways, practicing, laughing and simply enjoying each others company. Others engrossed in their routine, tense, anxious, and awaiting their call. What a scene – fascinating yet nervewracking to say the least. As always, Fr. Peter Popaj of Our Lady of Shkodra warmly greets the crowd and extends his gratitude to all attendees for their continued support. The opening act “Te vallezojme se bashku” enticed the crowd and was the beginning of an impressive night. Performers lit the stage in their traditional costumes such as bregasore, xhubleta, chakshir, Kosovare, and dimit; clothing representing all regions, undivided and one! The Comedy group by “Kelmendi” delivered a humorous performance with their rendition of “rakia e vana nuk ka frana” It reminded me of the famous standup comedy routines of the Three Stooges. My kids often ask “mommy, why do all Albanian songs have raki in it?” I’m still not sure, nonetheless, very entertaining! Next year, perhaps Kelmendi, can dazzle us with two comedy routines instead of one? What about a round of applause for our youth? Young talent, like Albert Stanaj and Donieta Krasniqi put on an unforgettable performance. Lisa Shala, choreographer for Kelmendi Dance

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

Group received the award for “best dance”. Arlinda Balidemaj grasped everyone’s undivided attention reciting Gjergj Fishta. Despite being raised in this country, these young people have been able to preserve our cultural identity, which is nothing short of amazing. As an Albanian American, I can not only appreciate this but would also like to thank them for setting the tone for our future generations. Watching my daughters, 2nd generation Albanian Americans perform with the Rozafati Group brings me unimaginable pride. Angelina Nika’s dedication and compassionate approach with her students becomes apparent in her routine as well as on stage. Her skillfully choreographed routines gain her recognition for the 5th year in a row for “Best Dance Choreography”. Highlights of the night included performances by Aida Ndoci dressed in her revamped xhubleta somewhat resembling Lady Gaga (always unique and spectacular to watch). Vera Oruqaj and Sunaj Saraqi were delightful together and extremely entertaining….. I need to memorize their song! Aurela Gace put on an electrifying performance; she really connected with the crowd. Gezim Nika, a powerhouse entertainer, looked like he was genuinely having the time of his life. Aurela and Gezim’s duet stole the night away! Although the entertainment was exciting, nothing was better than the crowd, young and old chanting along to tunes. The awards ceremony was cut short again, too much talent not enough time. Hopefully, next year we can stick around longer and cheer on our winners! I am grateful for the opportunity to write about this festival. The Albanian festival speaks of our rich cultural and traditional background. It is an integral part of every Albanian’s life and especially plays an important role for our youth and future generations. It is essential we preserve our tradition and our culture.

I am reminded of a priest who was visiting Our Lady of Shkodra from Valencia and had served in Albania for four years. He stated “Albanians have many great qualities; however, one of their biggest setbacks is their division from within”. The most notable characteristic of this festival is the fact that it is not about division but about unity. People coming

celebrate and be proud of who we are and where we come from. Next year, 2010, the festival will celebrate 20 years of providing the best of traditional Albanian entertainment. I personally can’t wait for this most influential and inspiring experience. Many thanks to all who have made this possible. I am looking forward to next year’s extravaganza!

The Oldest Albanian-American Travel Agency in USA 36 vjet i shërbejmë komunitetit tonë me Profesionalizëm dhe Korrektësi

• DOMESTIC & OVERSEAS •

Wholesalers to:

TIRANA, PRISHTINA, PODGORICA, SHKUP, SARAJEVO, ZAGREB, LUBLJANA AND OHËR

Louis Overseas Staff

Luigj Shkreli President

• Translations • Affidavits • Court Interpreter Services • Notary Public

All Airlines • Tours • Cruises • Honeymoons

718-733-6900 615 East 187th Street • 2nd Floor (Suite #1) Bronx, NY 10458 WWW.LOUISOVERSEASTRAVEL.COM

Fax: 718-733-7015 • E-MAIL: LOUISTRAVEL@ATT.NET

Agjensia Turistike Shqiptaro-Amerikane më e vjetër në SHBA together with a common purpose to

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

Mirësevin në Royal Regency të modeluar për të gjitha gëzimet tuaja familjare!

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

Flamuri Kuq e Zi mbi Kambanoren e “Zojës së Shkodrës” Në vazhdimësi të traditës që filloi vitin e kaluar, edhe sivjet, në trollin e Kishës “Zoja e Shkodrës” në Hartsdale, më 28 Nëntor 2009, u kremtua Festa më e madhe e kombit shqiptar —Dita e Flamurit dhe Pavarësisë. Sikur ishte shpallur në të gjitha mediat shqiptare të komunitetit edhe ketë vit në mënyrë solemne u bë ngritja e flamurit shqiptar në oborrin e Kishës. Ngritjes së flamurit i parapriu një meshë e udhëhequr nga Dom Pjetri i cili përveç theksoi rolin e madh që kishte ngritja e flamurit dhe shpallja e pavarësisë 97 vjet më parë. Në këtë ceremoni ishin e dhe përfaqësuesit permanent pranë Misionit të Shqipërisë në OKB z. Ferit Hoxha, Ambasadori i Kosovës në Wshington z. Avni Spahiu, Konsulja i Shqipërisë në New York, z. Admira Jorgji-Shehu, Albana Hasanaj, Sekretare e 3-te, etj. Pas meshës dhe ngritjes së flamurit në qendrën Nëna Tereze për të gjithë të pranishmit u shtrua një koktej me një program artistik të pregatitur nga grupi i valleve të Rozafatit. Në vazhdim po botojmë fjalën e rastit të z. Astrit Tota I nderuari Dom Pjetër Popaj! Të nderuar Zonja dhe Zotërinj, bashkëatdhetarë! Jemi sëbashku në Qëndrën Nëna Tereze të Kishës Katolike “Zoja e Shkodrës”, duke përkujtuar 97 vjetorin e ditëshpalljes së Pavarësisë; 28

Nëntorin 1912! Ngritjen e Flamurit Shqiptar për Liri nga burrëtrimi, patrioti e dipllomati i shquar Ismail Qemali; sëbashku me shokët e vet Luigj Gurakuqi, Isa Buletini etj. Ditëfesta përkujtimore sikurse mbi 600 vite më parë, me 28 Nëntor 1443, ku po ky flamur i kuq si gjaku dhe qëndisur me Shqiponjën dy krenare, shëndriti në Lissusin Ilirjan për Liri e për Bashkimin e Shqiptarëve ne trojet Arbërore; udhëhequr nga strategu i luftrave tona fitimtare, Krye-heroi legjendar, Shqiptari i madh Gjergj Kastrioti, Skënderbeu. Ismail Qemali lindi nga gjiri i nji familje vlonjate në za bejlerësh, në vitin 1844. Studjoi me zell në Stamboll dhe qe reformator pro-perëndimor. Arriti të bëhet Deputet e Ministër i perandorisë së sulltanëve turq; deri kandidat për Kryeministër. Sulmet barbare të pushtuesve shtazarakë ndaj

trojeve dhe Popullit tonë të shumëvuajtur, (nëpërkëmbur nga fuqitë e mëdha evropiane) ishin me përmasa tepër të përgjakshme. Perandoria anadollake otomane-turke i kalonte pesë shekuj që na kishte zaptuar. Ajo na digjte e na shkatëronte për të na tjetërsuar në Fe dhe për të na ç’kombtarizuar në Atdhe. Nga veri-lindja e Shqipërisë na suleshin tinzarët më barbarë serbë të ardhur që përtej Uralit. Në jugë rrudheshim prej te djallezuarve monarko-fashistëve grekë. Ndërsa fashistët italianë ëndërronin e sulmonin që përtej Detit Adriatik e tj. Vite e shekuj, Ne, Shqiptarë që ëndëronin Lirinë, vuajtëm por nuk iu nënshtruam askujt. Luftuam së bashku me heronjtë tonë të lavdishëm duke mos kursyer as jetën dhe përsëri me pushkë e penë kurorëzuam fitoren; “Shpalljen e Pavarësisë”. Perulemi edhe sot ndaj burrave trima e patriotë, në besë te Zoti e Lirisë për Atdhe: Për Dipllomatin e moshuar të atij viti Ismail Qemali. Për Dedë Gjon Lulin që ngriti flamurin e qëndisur Shqiptar në Deçiq të Malësisë Madhe që në vitin 1911! Për këtë Liri dha jetën Intelektuali e Atdhetari i shquar Luigj Gurakuqi. Burri në Besë e trimni te forte si Shtizë e Flamurit Shqiptar që u ngrit në Vlorë, Isa Buletini nga Kosova martire. Dom Nikollë Kaçori me detyrë N/Kryetar i Qeverisë parë Shqiptare, etj; të cilët sëtoku udhëhoqën me largpamësi popullin drejt fitores së shumëpritur, Shpalljen e Shtetit të Ri Shqiptar; tue ngritur e valëvitur Flamurin e Lirisë së Shqipërisë në Qytetin e Vlorës, e më pas në të gjitha qytetet e krahinave shqiptare. Atdhetarët shqiptarë të pushkës dhe të penës si: Bajo e Cerçiz Topulli, At Gjergj Fishta, Shota e Azem Galica, Dom Ndre Mjeda, Vëllezrit Frashëri, Asdreni, Fan Noli, Konica etj, vazhduan sëbashku pa ndërprerje të mësojnë shqiptarët, se si të luftonë e të mbrojnë vëndin tonë nga lakmiqarët e tërbuar, duke e udhëhequr e bashkuar Popullin

për Liri në begati. Më 17 shkurt 2008 u shpall Pavarësia e Kosovës; të cilën e donte dhe fitoi ky vënd e ky popull me në krye Prijësin e vet Dr. Ibrahim Rugova. Sot Shqiptarët e Dardanisë martire i gëzohen përfundimisht Lirisë. Pranë tyre janë edhe Shqiptarët në Mal të Zi e Maqedoni, të cilët gradualisht po e fitojnë çdo ditë e më mirë Lirinë, drejt nji Bashkimi të Lirë Ballkanik dhe Europian. Zhvillimi e përparimi i Kombit Shqiptar dhe përkujdesja e pandërprerë në ruajtjen dhe garantimin e jetës së kulturuar shqiptare, po merr çdo ditë e më shumë një randësi të veçantë. Mbrohet e përcillet te brezat e rinj, Gjuha Shqipe, këngët, vallet, kostumet popullore, folklori në përgjithësi e gjithçka që e bën jetën Shqiptare edhe këtu në emigracionin Amerikan, më të bukur e të lehtë në ç’mallje ndaj vëllezërve dhe trojeve tona kombëtare. I madh e i vogël shpesh herë vishet me kostumet shumëngjyrshe të zonës së vet, në pjesmarje festivalesh e parade ndërkombëtare; në ditëfestat familjare e ato Kombëtare, tue sjellë fllade hareje në kuq e zi të Flamurit Shqiptar. Kudo që ndodhen, ata punojnë e përparojnë duke jetuar e bashkëpunuar në harmoni me të gjithë popujt e botës. Nënat tona u rritin shtatin fëmijëve të porsa lindur, duke u kënduar e mësuar trimëritë e bijve të vet në Gjuhën e ambël Shqipe. U tregojnë historitë e betejave ngadhnjimtare të Kryetrimit Gjergj Kastriotit, Ismail Qemalit, Heroit dem Jasharit; Nënëmadhen Shqiptare të nderueme në të gjithë botën, të lumturën Nanë Tereza! Së bashku duhet të punojmë e të bëjmë përkujdesje të pa ndalshme për mbrojtjen e trojeve dhe qytetërimin e vëllezërve tonë shqiptarë. Lavdi Dëshmorëve dhe Heronjëve të Kombit Shqiptar! Zoti e bekoftë Shqipërinë dhe të gjithë Shqiptarët! Gëzuar Ditëfestën e Pavarësisë, Festën e Flamurit Shqiptar, 28 Nëntorin 1912!

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

Our Lady of Shkodra Celebrates Independence Day with Flag Raising The history of the Albanian people is unique: as direct descendants of the ancient Illyrians,

Simon VUKEL Albanians are among the oldest civilizations of Europe. The Albanian language constitutes its own branch of the Indo-European languages, and Albanian cultural traditions are distinctive for their extraordinary emphasis on hospi-

boldness and valor, as exemplified by the Albanian national hero Scanderbeg. It was that same independence of spirit and desire for self-determination that led to Albania’s declaration of independence nearly 100 years ago from the Ottoman Empire, on November 28, 1912. On that day, the Albanian flag – a black double-headed eagle on a red background – was raised, and ended over 500 years of foreign rule. For the second year in a row, Our Lady of Shkodra Albanian

Roman Catholic Parish, based in Hartsdale, NY and led by Pastor Peter Popaj, honored this historic event with a commemorative flag raising in Westchester County,

tality and generosity (something that no doubt influenced the most famous Albanian of all–Mother Teresa). Additionally, military historians and even American poets such as Henry Wadsworth Longfellow alike tell of exceptional Albanian

during which the Albanian flag was raised to fly next to the American flag. Albanians consid-

er the United States its closest ally – from President Woodrow Wilson’s support for Albanian independence a century ago through the more recent American support of Kosovo’s independ-

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

Angelina Nika and Rozafati Dance Group ence. As such, all Americans -Albanian and non-Albanian alike - were invited to attend the flag raising in celebration of this special relationship, as well as our shared ideals of freedom and liber-

ty. Hundreds turned out for the flag raising in Hartsdale, which was preceded by the celebration of Mass in honor of the day. Father Peter’s homily pulled together the

Age Ivezaj, LUTCF Agency Sales Director Registered Representative Leaders Conference 5 times Member, NAIFA 35-01 30th Avenue 3rd Floor, Astoria, NY 11103 aivezaj@metlife.com www.metlife.com/aivezaj

Call Age today at (718) 267-3625

Guarantees apply to certain insurance and annuity products (not securities variable or investment advisory products) and are subject to product terms, exclusions and lilitations and the isurer's claims-paying abillity and financial strength. Metropolitan Life insurance Cunpany, 200 Park Avenue, New York, NY 10166. L07071368[exp 0709][All States] 0709-5871 ©UFS

readings of the day with the historical significance and inevitability of Albanian independence. Also attending the mass were several members of the Albanian diplomatic corps: Permanent Representative of the Republic of Albania to the United Nations Ferit Hoxha, Ambassador of the Republic of Kosova Avni Spahiu, Charge d’Affaires-Consul of the Republic of Albania Admira JorgjiShehu, and Consul/Third Secretary Albana Hasanaj. Many community members in attendance had also attended the flag raising that took place at Arthur Ave in the Bronx, earlier in the day. The mass and flag raising outside was then followed by a lovely reception at the Mother Teresa Center, during which Rozafati performed for the attendees. The festivities then continued into the evening with the annual Independence Day dinner in the Bronx, organized by Vatra. All in all, a magnificent day full of activities, in honor of those who bravely fought for Albanian freedom, both for November 28, 1912 and throughout our history.

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

Why is Advent Important Excerpted from catholic.org and Ligouri Publications Preparation for Christmas is an important theme for Advent, but more is involved. Advent gives us a vision of our lives as Christians and shows us the possibilities of life. The vision of life that Advent gives us is twofold; it looks back to the first coming of Christ at Bethlehem, and it looks to the future when Christ will come again. In the interval between these two events we find meaning for our life as a Christian. First we celebrate Christbecome-human. We view his life and experience his presence as a human being in our history. Christ came to show us what life can and should be. He gave us true and valid principles by which we can live true and valid lives. But Jesus knew that the human heart could

not live in isolation. He formed the Church around the concept of a people held together by love. In that community we discover unlimited possibilities and meaning. Alone we can do nothing. Together we find real meaning. When Christ left this earth, he

did not abandon us. He remains with us in his Spirit, the Church, the sacraments, the Scriptures and each other. He lives in community with us and keeps his vision of life before us. When Christ comes again, his presence will no longer be hidden

behind the signs and symbols of the liturgy or the words of the Scriptures. His presence among us will be revealed in all its fullness, a presence that will never end, a presence that will perfect and complete our community. This is the "greater significance" of Advent. In these few short weeks we take in the sweeping panorama of time - from Christ's birth to his Second Coming. The season of Advent brings us the magnificent vision of life and hope for the future given to us by Christ. Advent is our time to become more involved, more caught up in the meaning and the possibilities of life as a Christian community. Thus we are preparing not only for Christmas but also for Christ's Second Coming. This means that when he comes again, we will be awake and watchful. He will not find us asleep.

Risi në Giovanni’s Restaurant! Qe nga 1 Qershori në Gioviannis shërbejmë edhe ushqime nga kuzhina Shqiptare. Byrekë me mish, djath dhe spinaç. Të gjitha llojet e ushqimeve nga skara. Qofte, Steak, Peshk, Berxollë.

Wood Burning Brick Oven Pizza Bar and Restaurant OPEN 7 DAYS A WEEK FREE AND FAST DELIVERY!

2343 ARTHUR AVENUE • BRONX, NEW YORK 10458

718-933-4141

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

Nga Arqipeshkvia e Tivarit

Një verë e pasur me shumë ngjarje era në Ulqin është e rezervuar për shlodhje në breg të detit të kaltër, në rërën e pashoqe dhe diellin e nxehtë. Por, vera e sivjeme ishte edhe diçka tjetër, verë plot me ngjarje të rendësishme fetare, kulturore e shoqërore. Mbasi që unë isha në Ulqin dhe i përjetova të gjitha këto ngjarje po mundohem që ato t’i përshkruaj për ju, ashtu me radhë, sikur kanë ndodhur.

krenar, për faktin se këtë kishë para vetëm tri vitësh, e kanë ndërtuar pjestarët e famullisë "Zoja e Shkodrës" nga New York-u. Vërtet, edhe ditën e shugurimit, pjesa më e madhe e besimtarëve të pranishëm ishin nga famullia "Zoja e

Në Shtoj shugurohen dy meshtarë të rinj

Shkodrës". Meshtarët e rinj, Dom Gabriel Grabanica dhe Dom Palush Gjinaj, edhe pse të lindur në Kosovë, janë shuguruar në Kryedioqezën e Tivarit, sepse janë përgatitur për meshtari dhe janë shkolluar për këtë dioqezë dhe do të mbetën pjesë e klerit permanent të saj. Në ceremoninë e shugurimit, të cilën e udhëhoqi Imz. Zef Gashi, morën pjesë rreth 15 meshtarë, disa xhakonj dhe një numër i madh i murgeshave, kurse numri i besimtarëve ishte tepër i madh sepse, perveç vendasve dhe mërgimtarëve, kishin ardhur edhe familjarët e dy meshtarëve të rinj nga Kosova, si dhe mjaft turistë nga Polonia, Kroacia dhe Sllovenia.

Kur mora lajmin se më 25 Korrik 2009, Arqipeshkvi i Tivarit, Imz. Zef Gashi, do të shuguronte dy meshtarë të rinj dhe se për këtë ngjarje shumë të rendësishme kishte zgjedhur Kishën e Shën Markut në Shtoj, e ndjeva veten

Mark K. Shkreli

Besoj se të gjithë lexuesit e revistës "Jeta Katolike" do të më shoqërojnë për t'iu uruar Dom Gabrielitdhe Dom Palushit shëndet dhe jetët të gjatë, në shërbim të Zotit dhe besimtarëve. Bekimi i Zotiti i përcjellt në çdo hap të jetës së tyre. Besoj se lexuesit do t’i interesojë edhe fakti se me dekretin e Imz. Zef Gashit, Dom Palush Gjinaj është emëruar administrator i Shëngjergjit kurse Dom Gabriel Grabanica adminsitrator i Braticës. Këto dy famulli mbetën pa meshtarë për arsye të kthimit në dioqezën e tyre të vëllezërve binjakë Dom Albert dhe Dom Rober Jakaj, të cilët i kanë plotësua tri vjet të shërbimit në bazën “Fidei donum”, praktikë kjo e inkurajuar nga Papa Pio XII në enciklikën e tij “Fidei donum” e që në esencë

është huazim i meshtarëve nga një ipeshkvi një ipeshkbvisë tjetër, në bazë të përkohshme. Në të njëjtën kohë, edhe Dom Nikson Shabani, i cili ka shërbyer si famullitar i katedrales së Tivarit, është kthye në ipeshkvinë e tij në Kosovë. Dom Niksoni ka shërbye në Tivar në të njëjtën bazë sikur vëllezërit Jakaj.

Dom Viktor Dedaj në Guci Të dielën, më 9 Gusht 2009, Dom Viktor Dedaj më ftoi që ta shoqëroj për në Guci, ku do të kremtonte meshën për besimtarët e famullisë së atjeshme. U nisëm shumë herët nga Ulqini, ashtu që të arrinim me kohë në Guci. Mbas një udhëtimi vërtet të kandshëm, që zgjati rreth pesë orë, erdhem te kisha e Shën Ndout, ku u takuam me besimtarët vendas por edhe me një numër të anëtarëve të famullisë sonë "Zoja e Shkodrës",

që ishin aty në pushime dhe vizita familjare, nga të cilët dallohej Preç Luku Curanaj, Fran Shala, Fran Krasniqi, Naka Nikçi, etj. Duke parë këta njerëz rreth Dom Viktorit, m’u kujtua Edith Durham që përshkruan raste të

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

këtilla kur ndonjë meshtar vinte në famulli e populli grumbullohej rreth tij. Shihej se këtij populli, kësaj famullie i mungon shumë një famullitar i rregullt. Le të shpresojmë se pa vonesë dëshira e tyre do të plotësohet, nëse jo me famullitarë residentë, atëherë me meshtarë që me njëfarë rregulli do t'u bëhen shërbimet fetare (Ndoshta famullitari i Vermoshit, nga Arqipeshkvia e Shkodrës?).

Kollomza me Kishë të Re Festa e të ngjiturit të Zojës Mari në Qiell (15 Gusht), në Kollomzë u festua

më me gëzim se kurrë më parë — Arqipeshkvi i Tivarit, Imz. Zef Gashi, në bashkëmeshim me dhejtë meshtarë, bëri shugurimin e kishës së re, të sapo përfunduar. Sikur në Shtoj ashtu edhe në Kollomzë, ishin shumë besimtarë nga Kisha “Zoja e Shkodrës”. Numri i pjesëmarrësëve katolikë ishte vërtetë shumë i konsideruar. Merrnin pjesë edhe përfaqësues të komuniteteve fetare të komunës së Ulqinit, nga të cilët dallohshin kryeimami i Ulqinit z. Rexhep Lika, peshkopi ortodoks z. Radojica Bozhoviq, si dhe zyrtarët më lartë vendorë, kryetari i Komunës sëUlqinit z. Gëzim Hajdinaga, nënkryetari z. Nail Rexha, kryeparlamentari z. Muhamet Nika, deputeti i Partisë Demokratike të Socialistëve Luigj Shkreli, përfaqësuesit e subjekteve politke shqitare:Nazif Cungu, lider i Forcës së Re Demokratike - Forca dhe Ali Rexha lideri i Partisë së Prosperitetit Demokratik.

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

Monsinjor Zef Gashi, në fjalën e tij falënderoi të gjithë ata që kanë ndihmuar ndërtimin e kësaj kishe duke thënë: “Ndërtimi i kësaj kishë e cila i dedikohet Zojës së bekueme me titull “Të ngjiturit në qiell” u ndërtua me ndihmën e Zotit dhe të njerëzve (besimtarëve) bamirë të cilët nuk kursyen mundin, djersën as xhepin e tyre”. Imzot Gashi me këtë rast bëri të ditur edhe kthimin meshtarëve në dioqezën e tyre në Kosovë dhe se ata do të zëvendësohen me meshtarët e rinj, sapo të shuguruar, Dom Gabrielin dhe Dom Palushin. “Ndonjëherë ata që janë të suksesshëm në ndonjë vend nuk duhet lënë gjatë aty, por duhet të tranferohen në një vend tjetër me të vetmin qëllim që edhe atje të arrijnë suksese e të bëjnë punë të mëdha dhe të mira, siç kanë bërë në rastin konkret binjakët dom Alberti dhe dom Roberti Jakaj “, u shpreh Gashi, duke i falënderuar këta famullitarë për kontributin e tyre të madh dhe me vlerë gjatë punës së tyre trevjeçare pastorale në famullitë e dekanatit të Ulqinit. Imz. Gashi, në një mënyrë të veçantë falënderoi z. Nikë Kajtazin, i cili nga New Yorku kishte dërguar shtatoren e Zojës së Bekuar, e cila kishte zënë vendin prominent në sfond të altarit. Mandej, Imz. Zef Gashi lajmëroi

edhe kthimin nga jashtë të Dom Simo Lulaj nga shkollimi në Romë dhe të Dom Viktor Dedaj nga mjekimi në New York. Besimtarëve nga Kollomza, klerit të arqipeshkvisë së Tivarit dhe mbarë komunitetit katolik shqiptarë, ju urojmë kishën e re në Kollomzë.

“Rozafati” dhe “Bashkimi Kombëtar” në Ulqin Valltarët e Rozafatit me koreografen Angjelina Nika, Prena Berisha dhe këngëtarin e njohur Gëzim Nika, sëbashku me SH.K.A. "Bashkimi Kombëtar", që e udhëheq z. Gjergj Dedvukaj, një ditë para se të merrnin pjesë në Festivalin "Rrapsha 2009", më 22 Gusht 2009, shfaqen një koncert në Shtëpinë e Kulturës në Ulqin. Përveç 23 të moshuarve, të gjithë artistët ishin të rinj, pothuajse të gjithë të lindur në

Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Ata kishin ardhur në vendlindjen e prindërve të tyre për t’u treguar bashkëkombasëve se, edhe pse të lindur dhe duke jetuar larg atdheut, megjithatë e ndiejnë vetën shqiptarë dhe janë krenar të jenë shqiptarë. Edhe pse koncerti u promovua për disa ditë me radhë, interesimi qe shumë i vogël, ndoshta për arsye se Ramazani sapo kishte filluar. Një gjë negative që u konstatua nga shumë vetë ishte mungesa e udhëheqsisë politike dhe shoqërore të Ulqinit. Nga udheqësia e Ulqinit të pranishëm ishin vetëm deputeti Luigj Shkreli, kryeshefi i policisë Rudolf Elezoviq, drejtori i shollës fillore "Bedri Elezaga" në Kodërkollë, Dr. Nail Draga dhe drejtori i Shtëpisë së Kulturës z. Shaban Gjeka, i cili e mundësoi përdorimin e sallës pa pagesë e për çka e falënderojmë shumë. Deputeti Luigj Shkreli, në emër të qytetit të lashtë të Ulqinit, me fjalë të zgjedhura i dëshiroi mirëseardhjen grupit dhe shprehi keqardhjen për

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

por edhe për të gjithë shqiptarët dhe artdashësit e folklorit burimor nga të gjitha trojet shqiptare dhe diaspora. Organizatorët e Festivalit kishin bërë një punë të shkëlqyeshme në prezantimin e Shoqërive Kulturo Artistike që nga defilimi nëpër qendën e Tuzit e deri në paraqitjen në skenë. Festivali gjatë tri ditëve kishte paraqitur në skenë këngëtarë dhe grupe folklorike nga të gjitha trevat shqiptare. Në natën e tretë finale mori pjesë edhe grupi folklorik i shqiptarëve të Amerikës. Grupi nga Amerika u paraqit si “Diaspora-SHBA” me disa pika folkorike në të cilat ishin përfshirë anëtarë të Grupit Bashkimi Kombëtar dhe Rozafati të cilat u pritën shumë mirë nga spektatorët e shumtë që e ndiqnin natën finale të Festivalit. Këngëtari më i mirë u shpall anëtari i "Diaspora-SHBA" Haki Krasniqi, me këngën për heroin Vezir Ademaj kurse grupi "Diaspora-SHBA" zuri vendin e tretë në konkurim shoqatash.

Françeskanët organizojnë Takimin me Diaspoprën Takimi me diasporën, i organizuar vite me radhë nga Françeskanët e Malësisë, nën drejtimin e zëvendës mungesën e qytetarëve të Ulqinit. “Rozafati” i shpreh mirënjohje çiftit Zef dhe Liza Gjokaj për bujarinë e tyre gjatë qëndrimit të grupit në Ulqin. Shtëpia impozante e Zefit dhe Lizës, u bë shtëpi e tërë grupit "Rozafati" gjatë qëndrimit në Ulqin. Zoti ua shpërbleftë gjithmonë me të mira.

Spektakli Folklorik “Rapsha 2009” Fill pas koncertit në Ulqin, grupi folklorik nga SHBA udhëtoi për në Tuz, ku më 23 Gusht 2009 morën pjesë në spektaklin "Rapsha 2009". Festivali Rapsha është bërë një ngjarje vërtetë e madhe kulturore jo vetëm për banorët e Tuzit me rrethe

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

një ipeshkëv dhe nëntë priftërinj, në kishën e varrezave të vendlindjes së tij, në Kllezën, ku edhe prehet trupi i tij. Pas meshës, klerikët bënë lutjet e rastit mbi varrin e të ndjerit Dom Simon. Pas ceremonisë fetare, të gjithë të pranishmit zbritën tek kisha e famullisë, ku ishte pergatitur një ekspositë me fotografi dhe shkrime nga jeta e Mons. Filipajt. Aty u zhvillua edhe seminari mbi jetën dhe veprën e Dom Simonit,

ipeshvit dhe famullitarit të Tuzit, Patër Pashko Gojçaj, u zhvillua më 26 Gusht 2009, në vendin pikturesk të quajtur Dubravë, pak kilometra në verilindje të Tuzit. Grupi "Rozafati" dhe këngëtari Gëzim Nika qenë aktorët kryesorë të kësaj ngjarje tradicionale agëtuese. Me praninë e tyre, këtë tubim madhështorë dhe mbresës, shumëmijëvetësh, e dënjësuan me praninë e tyre edhe Arqipeshkvi i Tivarit, Imz. Zef Gashi, Kryetari i Parlamentit të Tuzit, z. Nikollë Camaj, si dhe meshtarët Dom Viktor Dedaj, Patër Fran Dushaj dhe Patër Mirash Marinaj. Imzot Gashi, që kishte ardhur enkas nga Tivari, me fjalë të bukura i përshëndeti të panishmit dhe egzekuesit e mbrëmjes, si dhe organizatorët, frëtërit e vegjël të Shën Franit të Asizit. Mërgimtarët e shumtë, jo

vetëm që u argëtuan por edhe u shmalluan me të afërmit dhe bashkëvendasit e vet deri në orët e vona të natës, për çka merita me siguri i takon organizatorit, Vëllezërve Françeskanë të Tuzit dhe padyshim këngëtarit të shkëlqyer Gëzim Nika me grupm “Rozafati”.

Përkujtohet meshtari dhe përkthyesi i Bilbës Mons. Simon Fipilaj Dhjetëvjetori i vdekjes së Monsinjor Simon Filipaj, famullitarit të Shëngjergjit, Grudës dhe Trieshit, dhe 15-vjetori i përkhtimit të Biblës në shqip, u përkujtua në mënyrë solemne më 26 Shtator 2009, me një meshë të bashkëkremtuar nga tre kryeipeshkvij,

folën me radhë: Arqipeshkvi i Tivarit Imz. Zef Gashi, Patër Mirash Marinaj. Në emër të familjes Filipaj, duke falënderuar klerikët e lartë dhe të gjithë pjesëmarrësit, foli emnaku dhe nipi i të vëllaut të Dom Simonit, seminaristi Simon Filipaj. Seminari vazhdoi me përshëndetje dhe kujtime nga Arqipeshkvi i Tiranë-Durrës Imz. Rrok Mordita, Arqipeshkvi i ShkodërPult Imz. Angelo Massafra dhe Ipeshkvi i Sapës Imz. Lucian Avgustini. Seminarin e udhëhoqi me mjeshtri i përndershmi Dom Simon Lulaj, famullitari i ri i Katedrales së Tivarit. Dom Simoni prezentoi edhe pesë librat e Dom Simonit, të cilat Imz. Gashi i quajti “Pentateuch” (Pesëlibërsh), sipas pesë librave të parë të Biblës. Famullia e Klleznës, pas seminarit kishte përgatitur koktej me pije dhe ushqime të shijshëm për gjithë pjesëmarrësit.

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

në shërbim të komunitetit shqiptar! vjet në gëzimet familjare shqiptare!

e-mail: artistelimo@gmail.com

For All occasions and desitnations

Nua dhe Lule Gjokaj: 914-243-0807

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

The Importance of Priests for Albanians

he importance of the Roman Catholic priest in Albanian history and culture goes far beyond a religious role. In fact, it can be argued that without our priests, few of us would still be speaking Albanian today. From the ancient times of the apostle St. Paul, who visited Illyria and spread His Word, to more recently Father Gjergj

Simon VUKEL Fishta, whose Lahuta Malcise is arguably the most important writing in Albanian literature and still provides a nationalistic roadmap for its people, Albania and Albanians have played an important role in the Church’s history and development. Of course the most famous Catholic Albanian of all time – Mother Teresa – inspired millions, and generations to come will know her name after she is made a Saint. Less famous but equally as important are the many priests and religious killed by Enver Hoxha’s communists. They are our martyrs, and their deaths were not in vain, as communism is today dead, but the Catholic Church is now experiencing a revival in a free Albania, Kosova, and elsewhere. Here in the United States, over the last 40-50 years, the typical Albanian Catholic experience upon arriving in America was to find an apartment, find a job, and find the Albanian Catholic Church. For this we have Monsignor Zef Oroshi to thank, who established the Albanian Catholic institution to serve our community, and who similar to the immigrants he served, created a new identity for Albanians in their new land, and worked tirelessly to establish the Albanian church in America. The detailed history of Our Lady of Good Counsel / Our Lady of Shkodra in the United States has been covered in past issues of Jeta Katolike, but suffice it to say that the work of Msgr. Oroshi, Father Andrew Nargaj, and Father, now

Archbishop of Tirane-Durres, Rrok Mirdita, meant that the Albanian church in the United States would be a permanent presence. Today, we have our beautiful church in Hartsdale, which frankly is easy to take for granted, so it is important to remember that while the parishioners – mostly all new immigrants -- sacrificed to make it all happen, it was done with the leadership and inspiration of our priests. Today we are proud to host our annual festivals and heritage days with thousands upon thousands of attendees, and to have our Rozafati dance group travel to show our pride in our traditions and culture. But all these things had to start somewhere. There are many Albanian schools and cultural groups, but Our Lady of Shkodra is by far the leader in what it provides back to the community. This is because of the vibrant parishioners moti-

NYPRIEST "The World Needs Heroes" All young people have that deep desire to do something remarkable, to be someone remarkable. Have you considered the call? www.NYPRIEST.com vated by their love of God and Country, and because of our priests who provide the forum and education and inspiration to move forward. Of course all these things are only sustainable if we have leaders who take the initiative to sustain them. With Archbishop Mirdita’s departure, Father Peter Popaj took the helm and has led the church through its growing pains – a new building, a new community, and the integration of thousands of new immigrants fleeing a decaying Albania and persecution in Kosova. Father Peter, while born in the Balkans, completed his education in the United States. So in him we have the best of both worlds, one who grew up amongst and understands the mentality of our people, but at the same time one who has been educated in arguably the most

important archdiocese outside of the Vatican, and who has the contacts and resources to maintain a strong presence for our church. Under his leadership, the church has grown, and as he prepares to soon celebrate his 25-year anniversary, we look forward to many more years of his service. This past year we also celebrated the 10-year anniversary of Father Nikolin Pergjini. His story is familiar to all of us, as someone whose faith was inspired during and in the aftermath of Albania’s tyranny. The expression that God works in mysterious ways comes to mind here, and Father Nikolini’s story is proof of that. We were of course saddened to have him leave our parish a few months ago, but as pastor of St. Lucy’s in the Bronx, he continues to serve the many Albanians who attend that church as well. So as we reflect on our priests past and present, we also need to think about the future. The Catholic Church in general has a need for new priests. Our community is not unique in this regard. While there are new priests coming out of the Balkans, here at Our Lady of Shkodra, and at our sister Albanian Catholic church in the Detroit, Michigan area, one cannot help but wonder if one of the altar boys or choir members or someone just sitting in the pew will hear the call someday. We are fortunate that Fr. Peter and Fr. Nikolin are still so young, but of course some day we will need that next generation of Albanian religious leaders here in the United States. Albanian politicians and writers and celebrities will come and go, but it is our priests who preserve that which is most important – our faith, and who provide the leadership to all so that no matter where Albanians live or travel, they are clear in their identity, both as Christians, and as Albanians.

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

Pope's Address to Orthodox Albanian Archbishop

"Christ's Saving Message Has Borne Fruit in Your Country" VATICAN CITY, DEC. 4, 2009 -

Christian forefathers left wonderful and

sion of the Nicene– Constantinopolitan

Here is the address Benedict XVI

indelible traces in the first lines of the

creed; a common baptism for the remis-

history, literature and arts of your peo-

sion of sins and for incorporation into

ple.

Christ and the Church; the legacy of the

Yet the most impressive witness is surely

first Ecumenical Councils; the real if

always found in life itself. During the

imperfect communion which we already

latter half of the past century, the

share, and the common desire and col-

Christians in Albania, both Orthodox

laborative efforts to build upon what

and Catholic, kept the faith alive there

already exists. I am reminded here of

in spite of an extremely repressive and

two important initiatives in Albania, the

hostile atheistic regime; and, as is well

establishment of the Interconfessional

known, many Christians paid cruelly for

Biblical Society and the creation of the

that faith with their lives. The fall of

Committee for Interreligious Relations.

that regime has happily given way to the

These are timely efforts to promote

reconstruction of the Catholic and

mutual understanding and tangible coop-

Orthodox communities in Albania. The

eration, not only between Catholics and

missionary activity of Your Beatitude is

Orthodox, but also among Christians,

recognized, particularly in the recon-

Muslims and Bektashi.

delivered upon receiving in audience Archbishop Anastas of Tirana, Durres and All Albania, who is the head of the Orthodox Autocephalous Church of Albania. ***

Your Beatitude,

"Grace to you and peace from God the Father and the Lord Jesus Christ" (2 Thess 1:2). I am pleased to extend a fraternal welcome to Your Beatitude and to the other distinguished representatives of the Autocephalous Orthodox Church of Albania accompanying you today. I recall with gratitude, in spite of the sad circumstances, our meeting at the funeral of the late Pope John Paul II. I also remember with satisfaction how my same venerable Predecessor had the occasion to greet you in Tirana during his Apostolic Visit to Albania. As is well known, Illyricum received the Gospel in Apostolic times (cf. Acts 17:1; Rom 15:19). Since then, Christ’ s saving message has borne fruit in your country down to our own day. As the very earliest writings of your culture bear witness, through the survival of an ancient Latin baptismal formula along with a Byzantine hymn about the Lord’ s Resurrection, the faith of our

struction of places of worship, the for-

I rejoice with Your Beatitude and

mation of the clergy and the catechetical

with all the Albanian people in this spiri-

work now being done, a movement of

tual renewal. At the same time, it is with

renewal which Your Beatitude has right-

gratitude to Almighty God that I reflect

ly described as Ngjallja (Resurrection).

on your own service to your country and

Since it acquired its freedom, the

on your personal contribution to foster-

Orthodox Church of Albania has been

ing fraternal relations with the Catholic

able to participate fruitfully in the inter-

Church. Be assured that we, for our

national theological dialogue between

part, will do all that we can to offer a

Catholics and Orthodox. Your commit-

common witness of brotherhood and

ment in this regard happily mirrors the

peace, and to pursue with you a renewed

fraternal relations between Catholics and

commitment to the unity of our

Orthodox in your country and offers

Churches in obedience to the New

inspiration to the entire Albanian people,

Commandment of our Lord.

demonstrating how it is possible for fellow Christians to live in harmony. In this light, we would do well to emphasize the elements of faith which our Churches share: a common profes-

Your Beatitude, it is in this spirit of communion that I am pleased to welcome you to the city of the Apostles Peter and Paul. (Zenit.org)

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

Mesazh për Ditën Botërore të Rinisë 2009 "Shpresojmë në Hyjin e gjallë" (1 Tim 4, 10) Të dashur miq, të dielën e ardhshme të Larit do të kremtojmë, në rrafsh dioqezan, Ditën XXIV Botërore të Rinisë. Ndërsa përgatitemi për këtë rast të përvitshëm, mendoj me mirënjohje të gjallë për Zotin për takimin që u mbajt në Sydney, korrikun e vjetshëm: takim i paharrueshëm, gjatë të cilit Shpirti Shenjt ka ripërtërirë jetën e të rinjve të shumtë që u mblodhën aty nga e gjithë bota. Gëzimi i festës dhe entuziazmi shpirtëror i jetuar gjatë atyre ditëve, qenë një shenjë shprehëse e pranisë së Shpirtit Shenjt. Dhe tani jemi mbudhur drejt takimit ndërkombëtar që do të mbahet në Madrid në vitin 2011, që do të ketë si temë fjalët e apostullit Pal: “të rrënjosur e të themeluar në Krishtin, të fortë në fe" (khs Kol 2,7). Në shikim të këtij takimi botëror të të rinjve, dëshirojmë të kryejmë së bashku një rrugëtim formues, duke reflektuar gjatë vitit 2009 mbi pohimin e shën Palit: "Shpresojmë në Hyjin e gjallë" (1 Tim 4, 10), dhe në vitin 2010 mbi pyetjen e djaloshit të pasur drejtuar Jezusit: “Mësues i mirë, çka duhet të bëj për të fituar jetën e pasosur?” (Mk 10,17).

Në kërkim të "shpresës së madhe” Përvoja tregon se cilësitë vetjake dhe të mirat materiale nuk mjaftojnë për të siguruar atë shpresë që kërkon vazhdimisht shpirti njerëzor. Siç kam shkruar në Enciklikën e cituar tashmë Spe salvi, politika, shkenca, teknika,

Rinia, koha e shpresës Në Sydney, vëmendja jonë u përqendrua mbi atë çka Shpirti Shenjt u thotë sot besimtarëve, dhe në veçanti juve, të dashur të rinj. Gjatë Meshës së Shenjtë përmbyllëse, ju ftova që ta lini veten të merrni formë prej Tij për t’u bërë lajmëtarë të dashurisë hyjnore, të aftë për të ndërtuar një të ardhme shprese për mbarë njerëzimin. Në të vërtetë, çështja e shpresës është në qendër të jetës sonë si qenie njerëzore dhe të misionit tonë si të krishterë, veçanërisht në ditët e sotme. Të gjithë ne ndiejmë nevojën për të patur shpresë, por jo një shpresë dosido, por një shpresë të qëndrueshme dhe të besueshme, siç kam dashur të theksoj në Enciklikën Spe salvi. Rinia në veçanti është kohë shprese, sepse sheh kah e ardhmja me pritshmëri të ndryshme. Kur jemi të rinj ushqejmë ideale, ëndrra e plane; rinia është koha në të cilën piqen zgjidhje vendimtare për gjithë pjesën tjetër të jetës. Dhe mbase edhe për këtë është stina e ekzistencës në të cilën lulëzojnë fuqishëm pyetjet themelore: përse gjendem në tokë? ç’kuptim ka të jetosh? ç’do bëhet me jetën time? Dhe më: si ta arrij lumturinë? përse ekzistojnë vuajtja, sëmundja dhe vdekja? çfarë ka përtej vdekjes? Pyetje që bëhen të ngutshme kur duhet të masim forcat me pengesa që duken të pakapërcyeshme: vështirësi në studime, mungesa e punës, moskuptime në familje, kriza në marrëdhëniet e miqësisë apo në ndërtimin e një mirëkuptimi në çift, sëmundje apo paaftësi, mungesa e burimeve të mjaftueshme si rrjedhojë e krizës ekonomike dhe sociale aktuale tashmë të përhapur. E pra pyesim veten: ku duhet gjetur dhe si ta mbajmë gjallë në zemër flakën e shpresës?

ekonomia dhe çdo burim tjetër material të vetëm nuk ia dalin që të ofrojnë shpresën e madhe që të gjithë ne aspirojmë. Kjo shpresë “mund të jetë vetëm Hyji, që rrok gjithësinë dhe mund të na ofrojë e të na japë atë çka, të vetëm, nuk mund të arrijmë” (n. 31). Ja pse një nga pasojat kryesore të harresës së Hyjit është përhumbja që shenjon shoqëritë tona, që përkthehet me vetmi dhe dhunë, pakënaqësi dhe humbje besimi që jo rrallë shpërthejnë në dëshpërim. Është e qartë dhe e fortë thirrja që na vjen nga Fjala e Hyjit: “Qoftë mallkuar ai njeri që në njeriun shpreson, ai që mbështjetjen e vet e ka në njeriun e zemra e tij largohet prej Zotit. Ai do të jetë porsi marena në shkretëtirë: nuk sheh kurrë asnjë të mirë" (Jer 17,5-6). Kriza e shpresës prek më lehtë brezat e rinj që, në kontekste shoqëroro-kulturore pa siguri, vlera dhe pika të qëndrueshme referimi, gjenden përballë vështirësive që duket se i kapërcejnë fuqitë e tyre. Po mendoj, të dashur miq të rinj, për shumë nga bashkëmoshatarët tuaj të lënduar nga jeta, të kushtëzuar nga një papjekuri vetjake që shpesh është rrjedhojë e një zbrazëtie familjare, e zgjedhjeve edukuese të lira dhe gjithëlejuese dhe e përvojave negative e traumatizuese. Për disa – dhe fatkeqësisht nuk janë të pakët – rrjedha gati e detyrueshme është një ikje tjetërsuese drejt sjelljeve të rrezikshme dhe të dhunshme, drejt vartësisë nga drogat dhe alkooli, dhe drejt shumë formave të tjera të halleve rinore. E megjithatë, edhe tek ata që e gjejnë veten në kushte të mjerueshme sepse kanë ndjekur këshillat e “mësuesve të këqinj”, nuk shuhet dëshira për dashurinë e

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

vërtetë dhe për lumturinë e mirëfilltë. Por si t’ia kumtosh shpresën këtyre të rinjve? Ne e dimë se vetëm në Hyjin qenia njerëzore gjen realizimin e vet të vërtetë. Angazhimi parësor që na përfshin të gjithëve është ai i një ungjillizimi të ri, që t’i ndihmojë brezat e rinj që të rizbulojnë fytyrën e vërtetë të Hyjit, që është Dashuri. Juve, të dashur të rinj, që jeni në kërkim të një shprese të qëndrueshme, ju drejtoj të njëjtat fjalë që shën Pali u drejtonte të krishterëve të përndjekur në Romën e asaj kohe: “Hyji, në të cilin e kemi shpresën, ju mbushtë me çdo gëzim e paqe në besimin tuaj që, në saje të fuqisë së Shpirtit Shenjt, kurrë të mos ju mungojë shpresa!” (Rom 15,13). Gjatë këtij viti jubilar kushtuar Apostullit të popujve, me rastin e dymijëvjeçarit të lindjes së tij, le të mësojmë nga ai si të bëhemi dëshmitarë të besueshëm të shpresës së krishterë.

Shën Pali, dëshmitar i shpresës Duke u gjendur i zhytur në vështirësi dhe prova të ndryshme, Pali i shkruante dishepullit të tij besnik Timote: “Shpresojmë në Hyjin e gjallë” (1 Tim 4,10). Si kishte lindur tek ai kjo shpresë? Për t’iu përgjigjur kësaj pyetjeje duhet të nisemi nga takimi me Jezusin e ringjallur rrugës së Damaskut. Në atë kohë Sauli ishte një i ri si ju, rreth njëzet a njëzet e pesë vjeçar, ndjekës i Ligjit Moisiut dhe i vendosur për të luftuar me çdo mjet ata që ai i mbante si armiqtë e Hyjit (khs Vap 9, 1). Ndërsa po shkonte në Damask për të arrestuar ndjekësit e Krishtit, u verbua nga një dritë e mistershme dhe dëgjoi ta thërrisnin në emër: “Saul, Saul, pse po më salvon?”. Si rrëzohet përdhe, pyet: “Kush je ti, Zotëri?”. Dhe ai zë u përgjigj: “Unë jam Jezusi që ti e salvon!” (khs Vap 9, 3-5). Pas këtij takimi, jeta e Palit ndryshoi rrënjësisht: mori Pagëzimin dhe u bë Apostull i Ungjillit. Rrugës së Damaskut, ai u shndërrua brendësisht nga Dashuria hyjnore e takuar në personin e Jezu Krishtit. Një ditë shkruante: “Këtë jetë që tani e jetoj në trup, e jetoj në fenë e Birit të Hyjit, i cili më deshi dhe e flijoi vetveten për mua” (Gal 2,20). Pra, nga përndjekës u bë dëshmitar dhe misionar; themeloi bashkësi të krishtera në Azinë e Vogël dhe në Greqi, duke përshkuar me mijëra kilometra dhe duke u përballur me çdo peripeci të mundshme deri në martirizimin në Romë. Gjithçka për dashurinë e Krishtit.

Shpresa e madhe është në Krishtin Për Palin shpresa nuk është vetëm një ideal apo një ndjenjë, por një person i gjallë: Jezu Krishti, Biri i Hyjit. I pushtuar thellësisht nga kjo siguri, ai do mund t’i shkruajë Timoteut: “Shpresojmë në Hyjin e gjallë” (1 Tim 4,10). “Hyji i gjallë” është Krishti i ringjallur dhe i pranishëm në botë. Është ai shpresa e vërtetë: Krishti që jeton me ne dhe në ne dhe që na thërret të marrim pjesë në vetë jetën e tij të pasosur. Nëse nuk jemi vetëm, nëse Ai është me ne, madje nëse Ai është e tashmja jonë

dhe e ardhmja jonë, përse të kemi frikë? Shpresa e të krishterit është pra të dëshirojë “Mbretërinë e qiejve dhe jetën e pasosur si lumturinë tonë, duke e vendosur besimin tonë në premtimet e Krishtit dhe duke u mbështetur jo në fuqitë tona, por në ndihmën e hirit të Shpirtit Shenjt” (Katekizmi i Kishës Katolike, 1817).

Udha drejt shpresës së madhe Ashtu siç takoi një ditë të riun Pal, Jezusi do të takojë edhe secilin prej jush, të dashur të rinj. Po, para se të jetë një dëshirë juaja, ky takim është një dëshirë e gjallë e Krishtit. Por ndonjëri nga ju mund të më pyesë: si mund ta takoj unë, sot? Apo më saktë, në ç’mënyrë më afrohet Ai? Kisha na mëson se dëshira për të takuar Zotin është fryt i hirit të tij. Kur në lutje shprehim besimin tonë, edhe në errësirë e takojmë Atë sepse Ai na ofrohet neve. Lutja këmbëngulëse e çel zemrën për ta pritur, siç shpjegon shën Agustini: “Zoti Hyji ynë do që në lutje të ushtrohet dëshira jonë, në mënyrë që ne të bëhemi të aftë të marrim prej tij atë çka ai ka ndër mend të na japë” (Letra 130,8,17). Lutja është dhuratë e Shpirtit, që na bën burra dhe gra të shpresës, dhe lutja e mban botën të çelur ndaj Hyjit (khs Enc. Spe salvi, 34). Bëjini vend lutjes në jetën tuaj! Të lutemi vetëm është mirë, akoma më bukur dhe më frytdhënëse është të lutemi së bashku, sepse Zoti na ka siguruar që do jetë i pranishëm aty ku dy ose tre janë të mbledhur në emrin e tij (khs Mt 18,20). Ka shumë mënyra për t’u familjarizuar me Të: ekzistojnë përvoja, grupe e lëvizje, takime dhe rrugëtime për të mësuar si të lutemi dhe të rritemi në këtë mënyrë në përvojën e besimit. Merrni pjesë në liturgji në famullitë tuaja dhe ushqehuni me bollëk me Fjalën e Hyjit dhe me pjesëmarrjen aktive në Sakramente. Siç e dini, kulmi dhe qendra e ekzistencës dhe misionit të çdo besimtari dhe të çdo bashkësie të krishterë është Eukaristia, sakrament i shpëtimit në të cilin Krishti bëhet i pranishëm dhe jep si ushqim shpirtëror vetë Trupin dhe Gjakun për jetën e pasosur. Mister vërtet i patregueshëm me gojë! Përreth Eukaristisë lind dhe rritet Kisha, familja e madhe e të krishterëve, në të cilën hyjmë me Pagëzimin dhe përtërihemi vazhdimisht falë sakramentit të Pajtimit. Më pas të pagëzuarit, përmes Krezmimit, përforcohen nga Shpirti Shenjt për të jetuar si miq të mirëfilltë dhe dëshmitarë të Krishtit, ndërsa sakramentet e Urdhrit dhe Martesës i bëjnë të aftë për të realizuar detyrat e tyre apostolike në Kishë dhe në botë. Në fund, Vajimi i të sëmurëve na bën të jetojmë ngushëllimin hyjnor në sëmundje dhe në vuajtje.

Të veprosh shpresën e krishterë Nëse ushqeheni me Krishtin, të dashur të rinj, dhe jetoni të zhytur në Të si apostulli Pal, nuk mund të mos flisni për Të dhe ta bëni të njohur e të dashur nga shumë miq dhe bashkëmoshatarë. Pasi të bëheni dishepuj besnikë, do të

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

jeni në këtë mënyrë në gjendje të jepni kontribut për të krijuar bashkësi të krishtera të ngopura me dashuri si ato për të cilat flet libri i Veprave të Apostujve. Kisha mbështetet tek ju për këtë mision angazhues: mos e lëshoni veten para vështirësive dhe provave që ndeshni. Jini të durimshëm dhe këmbëngulës, duke mundur prirjen e natyrshme që kanë të rinjtë kah nguti, që duan gjithçka dhe menjëherë. Të dashur miq, ashtu si Pali, dëshmoni Krishtin! Bëjani të njohur bashkëmoshatarëve dhe të rriturve që janë në kërkim të “shpresës së madhe” që t’u japë kuptim ekzistencës së tyre. Nëse Jezusi është bërë shpresa juaj, thuajani edhe të tjerëve me gëzimin tuaj dhe me angazhimin tuaj shpirtëror, apostolik dhe shoqëror. Të jetuar nga Krishti, pasi ta keni vendosur tek ai fenë tuaj dhe t’i keni dhënë gjithë besimin tuaj, përhapeni këtë shpresë përreth jush. Bëni zgjedhje që shfaqin besimin tuaj; tregoni se i keni kuptuar tinëzitë e idhujtarisë së parasë, të të mirave materiale, të karrierës dhe të suksesit, dhe mos e lini veten t’ju tërheqin këto ëndrra të rreme. Mos bini pre e logjikës së interesit egoist, por lëvroni dashurinë për të afërmin dhe përpiquni të vini veten tuaj dhe aftësitë tuaja njerëzore dhe profesionale në shërbim të së mirës së përbashkët dhe të së vërtetës, gjithmonë të gatshëm për t’iu përgjigjur “gjithsecilit që prej jush kërkon arsyen e shpresës që është në ju” (1 Pjt 3,15). I krishteri i mirëfilltë nuk është kurrë i trishtuar, edhe pse gjendet përballë provave të ndryshme, sepse prania e Jezusit është sekreti i gëzimit të tij dhe i paqes së tij.

Maria, Nëna e shpresës Model i këtij rrugëtimi të jetës apostolike qoftë për ju shën Pali, që e ka ushqyer jetën e tij me fe dhe shpresë të vazhdueshme duke ndjekur shembullin e Abrahamit, për të cilin shkruan në Letrën drejtuar Romakëve: “Duke shpresuar kundër çdo shprese, ai besoi që të bëhet kështu ati i shumë popujve" (Rom 4,18). Po në këto gjurmë të popullit të shpresës – popull i formuar nga profetët dhe nga shenjtërit e të gjitha kohëve – ne vazhdojmë të përparojmë drejt realizimit të Mbretërisë, dhe në ecjen tonë shpirtërore na shoqëron Virgjëra Mari, Nëna e Shpresës. Ajo që ka mishëruar shpresën e Izraelit, që i ka dhënë botës Shpëtimtarin dhe ka qëndruar, e fortë në shpresë, në këmbët e Kryqit, është për ne model dhe mbështetje. Mbi të gjitha Maria ndërhyn për ne dhe na udhëheq në errësirën e vështirësive tona në agimin rrezatues të takimit me të Ringjallurin. Do të doja ta përfundoja këtë mesazh, të dashur miq të rinj, duke përdorur si timen një thirrje të njohur të shën Bernardit të frymëzuar nga titulli Maria Stella maris, Ylli i detit: “Ti që në paqëndrueshmërinë e vazhdueshme të jetës së tashme, kupton se je i hedhur andej këtej nga stuhitë më shumë se sa ecën me këmbë në tokë,

ngulite vështrimin tënd në shkëlqimin e këtij ylli, nëse nuk do të të fshijnë nga faqja e dheut uraganët. Nëse ngrihen erërat e tundimeve dhe ngec mes gumave të mundimeve, shiko yllin, thirr Marinë ... Në rreziqe, në angështi, në ngurrime, mendo Marinë, thirr Marinë ... Duke ndjekur shembujt e saj nuk do ta humbasësh rrugën; duke e thirrur atë nuk do ta humbasësh shpresën; duke menduar për të nuk do të biesh në gabim. Duke u mbështetur tek ajo nuk do të rrëshqasësh; nën mbrojtjen e saj nuk do të kesh frikë nga asgjë; me udhëheqjen e saj nuk do të lodhesh; me mbrojtjen e saj do të arrish në vendmbërritje” (Homeli në lavd të Virgjërës Nënë, 2,17). Maria, Ylli i detit, udhëhiqi ti të rinjtë e botës mbarë drejt takimit me Birin tënd hyjnor Jezus, dhe ji ti mbrojtësja qiellore e besnikërisë së tyre ndaj Ungjillit dhe e shpresës së tyre. Ndërsa siguroj kujtimin tim të përditshëm në lutje për secilin prej jush, të dashur të rinj, nga zemra ju bekoj ju dhe të dashurit tuaj. Nga Vatikani, 22 shkurt 2009 BENEDICTUS PP. XVI (Përktheu: Irene Margariti)

Avokati që i ka përjetuar të njejtat probleme juridike, tani është në dispozicionin tuaj

SABRI (SAM) GJONI ATTORNEY AT LAW

• ALL IMMIGRATION MATTERS • FEDERAL COURT • PERSONAL INJURY • REAL ESTATE

Tel: 212/625-8333 401 Broadway, Suite 1111 New York, NY 10013

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

Meditim për shekullin tonë

ATY DHE ATJE KU NUK HYRI KRISHTI

doshta një ditë do të dëshmohet prania e kryqit, më parë se gjetiu, tek Ilirët… Andaj, pse të mos pohojmë: herët u ngërthye në shpirtrat e paraardhësve tanë simboli i urtisë, mirësisë e flijimit njerëzor - Jezu Krishti e krishterimi. Aq sa dimë, themi, jo vetëm u përqafua, por për vazhdimësinë ilire u bë bartës dhe frymëpërçues i rregullave të krishterimit, qoftë përmes Shën Palit, Shën

Mehmetali REXHEPI Jeronimit, Shën Albanit e apostujve tjerë, që emblemëtohen në ikonografinë e krishterë, në ngrehina e objekte kulti, të shumtat të rrënuara nga barbaria e lashtë dhe e vonshme. Mandej, gjithë duke vijuar në kapërcejtë e kthesa epokale të njerëzimit: edhe shenjtërit tanë ngërthyen e zbërthyen frymën e shenjtë për ndriçimin e udhës nga do të ecte njeriu. Shmangien e shpëtimin nga mëkatet në jetën fizike e shpirtërore dhe përgatitjen për mirësi, mëshirë e paqe, gjithnjë për të ushqyer te njerëzit besim e përshpirtërinë, për udhë të dinjitetshme, të amshuar, drejt ringjalljes në shpirtra e trupa të tjerë, sikur ringjallja e Krishtit… Lakmia për troje, burime, pasuri e pushtet, për luks mbi gjakun e djersën e tjerëve, gjakimi epshor, terratisën mendjet njerëzore, aq sa shpien në përplasje e dallgëzime të ashpra, tragjedish të egra e të pakuptimta me viktima gjithëfarëshe, kësisoj mëkatet mbuluan breza të tërë… Virusi i së keqes vijoi të sëmurë koka timonierësh për vendosje të ligjshmërisë së tiranisë, absolutizmit e despotizmit: përplasjet qindvjeçare, kryqëzatat, luftërat botërore e lokale, terrorizmat klasik e të sofistikuar! Atëbotë, në shpirtrat e prijësve djajtë kishin kryqësuar e rikryqësuar për miliona herë shëmbëllesa të Jezuit. Mjerisht, edhe sot njeriu ende nuk është larë plotësisht nga mëkatet që i bëri e po i bën Njeriut. Dhe fryma e Krishtit vazhdon flijimin e pleksur në

pasuesit e devotshmërisë së Tij. Aty ku mungon ajo frymë devotshmërie, aty, këtu dhe atje ku nuk hyri Krishti, kurthëron djalli dhe në këmbëz gishti… Edhe në kapërcyell të mijëvjeçarit të dytë fryma e shenjtërve ringjallet ndër ne, për t’i dhënë botës sublimën e përvujtërisë, mirësisë e flijimit, stërmbesën e Shën Gjergj Kastriotit, Gonxhen tonë, që bota e quajti Nënë, shenjtëreshën e ditëve tona Nënën Tereze. Pikërisht, atëherë kur njeriu filloi ta harronte njeriun, Zoti ia dhuroi botës “Mesinë” e bamirësisë e të përvujtërisë njerëzore, të lumën Tereze. Kjo është dhuntia e madhështisë, një dhuratë e gjenisë sonë për gjininë njerëzore.

Since 1989

CVrysler ASPIN up to 20 passengers

ESV Escalade Cadillac up to 30 passengers

Complimentary Red carpet with the open bar

Office: 845-526-8001 Cell: 914-447-1144

24/orë 7/ditë

H-2 Hummer up to 20 passengers Telefononi pronarin

Anton Gjokaj

In the picture me and Excursion up to 12 Passengers

Crysler Hemi up to 12 passengers

Albania Limo Toll Free: 1-800-734-0453

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

Një 80-vjetor për Patër Shtjefën Gjeçovin Shtjefën Gjeçovi (Mëhill Kostandin Gjeçi-Kryeziu 1873 - 1929) veprimtar i shquar i lëvizjes atdhetare, etnograf (kombpërshkrues), arkeolog dhe shkrimtar, lindi në Janjevë të Kosovës, në një familje me prejardhje nga Kryeziu i Pukës. TORONTO - NEW YORK : "Këto punë po i shkruaj këtu, o vëlla shqiptar, jo me ndonjë qëllim të keq, por pse po ma ka ënda me e mbështetë në to vjetërsinë e kombit tonë. Le ta marrë vesh bota se hyjnitë, mënyrat dhe sjelljet e besimtarëve, si grekët dhe latinët e vjetër i patën prej etërve tanë, Pellazgëve" - Shtjefën Gjeçovi Një njeri që i dha kulturës kombëtare shqiptare vepra të çmueshme është Shtjefën Gjeçovi. Veprat e tij ishin fryt i një mendje prej shkencëtari me duar të arta. Veprat e tij ishin fryt i një diturie shumë të thellë dhe të gjërë. Zgjuarsia dhe veprat e tij të paharrueshme i përkisnin një kohe ku Shqiptarët e shkolluar dhe me dije të thella ishin një pakicë. Gjithë fuqinë mendore ai e vuri në shërbim të zgjimit kombëtar, synimit për të treguar se kush ishte raca shqiptare dhe sa e lashtë ishte kultura shqiptare. Bils per këtë ai shprehej: “Këto punë po i shkruaj këtu, o vëlla shqiptar, jo me ndonjë qëllim të keq, por pse po ma ka ënda me e mbështetë në to vjetërsinë e kombit tonë. Le ta marrë vesh bota se hyjnitë, mënyrat dhe sjelljet e besimtarëve, si grekët dhe latinët e vjetër i patën prej etërve tanë, Pellazgëve. Shtjefën Gjeçovi u lind më 12 Korrik 1874 në Janjevë të Kosovës. Mësimet e para i mori në vendlindje, i vazhdoi në kuvendin françeskan të Troshanit në Shqipëri, në Dërventë afër Banja Llukës dhe në Fojnicë e Kreshevë të BosnjeHercegovinës. Ai u shugurua prift në Zllakuqan afër Klinës më 25 Korrik 1896. Shërbesat e tij fetare u ndodhën në

Saimir LOLJA & Beqir SINA Zllakuqan, Pejë, Gllogjan të Pejës, në Gjakovë e Zym të Hasit të Thatë të Kosovës, në Theth, Gomsiqe, Rubik të Kurbinit, Vlorë, Prekal të Shalës e vende të tjera të Shqipërisë, dhe duke shtuar edhe ato në Zarë të Kroacisë e Livno të

Hercegovinës. Për respektin që kishte në popull dhe shkollarët shqiptarë, At Shtjefën Gjeçovi vazhdoi të thërritej si në fëmijëri Hili (Mëhilli) i Vogël. Ai mbetet një ndër figurat më të rëndësishme dhe më të paluejtshme të rilindjes kombëtare shqiptare. Shtjefën Gjeçovi u lind dhe u rrit nën frymën e rilindjes kombëtare dhe ngulmimi i tij prej studiuesi e bëri personalitet të rrallë të kombit dhe fesë. Ai mbeti një dritë rrezatuese e shqiptarisë, atdhedashurisë, arsimit e kulturës shqiptare; ai është nder dhe martir i kombit Shqiptar. Shtjefën Gjeçovi la gjurmë të pashlyeshme në fushën e teologjisë katolike, të arsimit, të arkeologjisë, historisë, etnografisë,

mbledhjes, sistemimit e përndarjes të të drejtave zakonore shqiptare, mbledhjes së kulturës popullore, në fushën e krijimtarisë së prozës e poezisë, si dhe në atë të përkthimeve. Si një mendje e gjithanshme që krijon vepra dalluese, ai krijoi përmbledhjen e parë arkeologjike nga trojet shqiptare që ruhet ne muzeun e Shkodrës. Bile punimet e tij janë çmuar shumë prej arkeologëve të famshëm si Prof. Marucchi i Vatikanit, Dr. Ugolini, drejtori i misionit arkeologjik italian ne Shqëri, Baron Nopca, etj. Ai kreu detyrën e shenjtë të përhapjes së arsimit Shqip duke hapur 11 shkolla shqipe e dhënë mësim të gjuhës shqipe në më shumë se 20 shkolla të tjera. Për ndihmesën dhënë shquarjes së vlerave kombëtare, ai mori vlersime në nivelin kombëtar dhe bile edhe nga qarqet shkencore Europiane duke marrë titullin Doktor Nderi në Universitetin e Lajpcigut të Gjermanisë. Megjithatë kjo figurë madhore kombëtare u këput fizikisht, sepse u vra nga pushtuesit serbë në Zym të Hasit të Thatë më 14 Tetor 1929. Ndër veprat më të rëndësishme të Shjefen Gjeçovit, që kanë lënë gjurmë në kulturën dhe letërsinë shqipe renditen: Dashnia e atdheut (1901), Jeta e shën Luçisë (1904), Agimi i Gjydetnisë (1910), Nji argtim arkeologjik (1902), Sebaste s’Armeni apo në Arbëri (1921), Trashëgime thrako-iliriane (1924), Trashëgime pellazge në traditën shqiptare (1914), Kanuni i Lekë Dukagjinit (1933), Shëlbuesi i botës ose Jeta e Jezu Krishtit (1997), Trashëgime ilire në traditën shqiptare (1903), Përrallat popullore (1903), Doke e zakone vdekjeje (1907), Mënyra e jetës në Malci (1908), Doke e zakone dasmash (1910-1911), Atil Reguli (përkthim, 1912), Vajza e Orleansit (përkthim, 1916), Mark Kuli Kryeqitas, e mjaft të tjera. Emër të përhershëm mori Shtjefen Gjeçovi për punën që bëri në mbledhjen, sistemimin dhe shkrimin e Kanunit të Lekë Dukagjinit. Gjatë periudhës 14581481 kur Lekë Dokagjini udhëhiqte kuvendet dhe pleqësitë e malësorëve të Veriut, u krijua Kanuni i cili u trashëgua brez pas brezi si praktikë ligjore e shpre-

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

hur nëpërmjet fjalëve të urta popullore. Por për shekuj me rradhë Kanuni mbeti i pashkruar dhe vetëm vullneti i zjarrtë i Shtjefën Gjeçovit bëri që ai të grumbullojë e të rendisë në mënyrë të përsosur atë që populli e trashëgonte në mendjen e tij për shekuj me rradhë.

Shtatorja e Gjeçovit në Zym, Kosovë Shtjefen Gjeçovi shkruajti mbi 10 mijë faqe materiale e krijime të tjera të fushave të ndryshme. Në shenjë të përkujtimit të Shtjefën Gjeçovit, që prej 32 vjetësh në Zym të Hasit të Thatë mbahet një përkujtimore kulturo-letraro-shkencore e titulluar "Takimet e Gjeçovit". Emrin e tij e mbajnë shumë shkolla fillore e të mesme në Kosovë, si dhe klubi letrar në Zym e shumë grupe letrare nëpër shkolla fillore e të mesme të Kosovës, si arkeologët e grupit të Historisë në Universitetin e Prishtinës. Redaksia e botimeve "Rilindja" botoi serinë e veprave të tij në vitin 1987, ndërkohë që janë botuar vepra të tjera të ndryshme që i kushtohen Shtjefën

Kush ishte Shtjefën Gjeçovi? Shtjefën Gjeçovi (Mëhill Kostandin Gjeçi-Kryeziu 1873 - 1929) veprimtar i shquar i lëvizjes atdhetare, etnograf (kombpërshkrues), arkeolog dhe shkrimtar. Lindi në Janjevë të Kosovës, në një familje me prejardhje nga Kryeziu i Pukës. Vazhdoi mësimet në kolegjin fetar të Troshanit (Lezhë) e më pas në Bosnjë. Zhguni i fratit dhe detyrimet ndaj kishës nuk ia ndërruan dot natyrën e një malësori luftarak, me dashuri të flaktë për atdheun, për popullin dhe për kulturën e tij të lashtë. Në Kurbin më 1906 u ngrit me forcë në mbrojtje të luftëtarëve të lirisë, kur shërbente në Gomsiqe të Mirditës, më 1909-1912 mori pjesë gjallërisht në organizimin e kryengritjes antiosmane në ato anë dhe vetë u radhit në çetat e luftëtarëve të lirisë; u ngrit më 1914 me guxim kundër grabitjeve, përdhunimeve e padrejtësive që bënte në popull ushtria pushtuese austro-hungareze; më 1920 mori pjesë në luftën për çlirimin e Vlorës nga pushtuesit italianë. Në Zara të Dalmacisë, në Pejë, në Gjakovë luftoi kundër synimeve shkombëtarizuese të serbomëdhenjve ndaj popullsisë e kulturës shqiptare. Për këtë arsye e vranë serbomëdhenjtë në Zym të Gjakovës.

Shkrimet letrare e shkencore të Shtjefën Gjeçovit i përshkojnë ndjenjat e atdhetarisë, idetë e përparimit të vendit nëpërmjet dijes e kulturës. Më 1910 botoi veprën morale-didaktike "Agimi i Gjytetnisë". Është ndër autorët e parë të dramës shqipe me Dashtunia e Atdheut (1901). Në shkrimet e mbetura të pabotuara, ndihen shqetësimet e autorit për problemet kombëtare e shoqërore.(Shqiptari ngadhnjyes 1904, Princi i Dibrave apo Mojs Golemi 1904, Mënera e Prezës 1902, Përkrenarja e Skënderbeut, etj). Ndihmesën më të rëndësishme Shtjefën Gjeçovi e dha në fushën e etnografisë. Me një punë shumëvjeçare përgatiti për botim veprën madhore "Kanuni i Lekë Dukagjinit" (Shkodër, 1933), që e bëri të njohur në botën shkencore. Ka lënë gjithashtu shkrime të shumta, të botuara e të pabotuara, për doke e zakone të lindjes, të martesës e të vdekjes, për gjëmën, për mikpritjen e besën shqiptare, për përshëndetje e fjalë të urta, por më së shumti u mor me të drejtën zakonore të popullit tonë. Në punimet e tij bëri përpjekje t'i lidhte mitet e besimet e lashta vendase të popullit tonë me ato trako-ilire e pellazge.

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

Padër Zefin e kam njoftë qysh fëmijë Nga Kolec Çefa

adër Zefin e kam njoftë qysh fëmijë, por atëherë na ishte ba mendja Padër Justin, Padër Marin, Padër Viktor, Padër Donat etj; e fra Zefi, si e thirrshim na, rrinte i qetë në shezlongun e vet e studionte në heshtje. Rrallë rrijshim me të, por edhe ai shpesh nuk shifej. E kush e dinte se ku shkonte Fra Zefi. Ndoshta, vetëm Provinciali. As Justini që banonte me të në një kuvënd e i ndante dhomat e tyne një koridor i gjanë dy-tre metrash, nuk e dinte se Fra Zefi, më 1956, ishte shugurue meshtar tinëz. E pra, Justini përgatiste fshehtas dy studentë për meshtarë. Dy vjet ma vonë, kur u lejue të thonte meshën ballafaqas, Padër Justini shkroi këto dy epigrame gëzimi që tingëllojnë, si një protestë e kjartë disidence, vërtetë e heshtun, por denoncuese, e fortë, kambëngulëse. Epigramet botohen për herë të parë. Dorëshkimin e kësaj vepre, e para e llojit në letërsinë tonë, e kemi gati për botim, përkthimin e epigrameve etj. nga latinishtja i ka ba përkthyesi, leksikografi e poligloti Zef Simoni. Ja dhe epigramet kushtue Padër Zef Pellumbit: Ndërsa keqas vorfënue kryeultë në grykë të vorrit vojtun mjerimin që e kish' mbulue e shumja moj provincë idhtas po kjante. prej dhimbet se naltit Hyjit i pëlqei zemrat me na i ngushlluem me shugurimin tand p. Zef, faret të papritun mbi të gjithë por ti meshtar i zotit gëzoju që mbas sa vjetsh dihamesh, pezullimesh dëshiri të shkoi në vend njai Krisht që së parit sot ndër duer të dirgjet të forcoftë, të zemroftë, shok t'u baftë n' apostullimin e naltë që të pret

Rasa historike: mesha e parë e fra Zef Pllumit, më 1 maj 1958: Me gaz e hare shokë e miq mblidhuni Ejan! Te lteri i shenjtë në të cilin I nderuemi at Zef Pllumi OFM Këtë ditë ma së fundi I patrembun nga vështirësitë e kohës I rrethuem nga njerëzit e dashun Çoi meshën e parë Jezusi zemërbutë e Mbretnesha e Qiejve Të qofshin pranë Që të vështirën detyrë të shenjtë Ta mbash e ta kryesh me zemër të fortë Po sjell momente nga kujtimet e Z.Pllumit! - Unë nuk e kam njoftë Dom Ndrenë, por kam në memorien time atmosferën e tij. I ka dhanë mesim gjuhët vellait tim, i cili, thoshte, se ishte tepër tërheqës e klasa e ndiqte me një vëmendje të madhe. Fliste

Presidenti Alfred Moisiu me At Zef Pëllumbin

rrjedhshëm e thjeshtë dhe leksionet e tij përfundojshin tue ecë rruginash dhe oborresh, sepse kujtonte ngjarje, skena e prapaskena të historisë së vendit tonë. Një ditë në mëgjes, posa shkova në shkollë, ndjeva atmosferën se ka vdekë Dom Ndreu. Unë nxitova kah dera e kuvendit të jezuitëve dhe tue kalue rrëmujës që mundohej të qetësonte Mark Manovi, portieri, me atë të folun mllaqitës, por që ngelët për ne simboli i besnikërisë e i thjeshtësisë. Në korridorin e errët i kalova tue vrapue të gjitha dyert e zeza. Njëna ndër këto dyer kishte një xham. Aty u ndala. Në një tavolinë të gjatë kishin vendosë Dom Ndrenë e vdekun! I madh, imponues, me mustakt e mëdhaj e buzët e shpërvjeluna. Kam ndejë mbas xhamit për ma se gjysmë ore, sepse dojshe ta mbajë në mend figurën e tij për të gjithë jetën. Atë figurë e kam të qartë edhe sot dhe di edhe ta vizatoj. Njeriu në jetë ka shumë mllefe, që shpesh e ndjekun edhe me vite. Si kam mbetë i indinjuem, kur kam lexue në një hyrje të një botimi për Mjedën, sesi rinia përparimtare ua rrëmbeu trupin e Mjedës jezuitëve për t'i ba një funeral madhështor. S 'ka kënë hiç ashtu. Mjeda ka

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

vdekë ndër jezuitë dhe, sipas zakonit e rregullave të tyne, ata e absolutisht, afër njëni-tjetrit, por Mjeda me inteligjencën e tepërt vejshin mes kishës së tyne, njerëzit e vizitojshin dhe, kur vinte ka krijue një vend e një panoramë që të përmblidhte sa ma tepër ora e caktueme, bahej salikimi i të vdekunit. bukuri të vendit tonë. Edhe sot e kësaj dite (ah, Me një gusht kanë ndodhë për pushime të forcë magjike e artit!), kur e lexoj Mjedën, më gjithë studentët universitarë, që mësojshin në kap një ngashërim shpirtnor. Herë më ban të shkollat e nalta të Europës. Shumë ishin fundosem në detin e madh të vështirësive të letrarë të rij, që Mjedën e kishin pasë jetës: malli, internimi, pritja, vdekja, kujtimet e mësues. Një përfaqësi e tyne (mbaj mend largëta, disa të pashërim, luftat, por pastaj e edhe emnat): Henrik Lacaj, Nard Kraja, ndiej vetën me një përbamje tjetër ku Pashko Gjeçi e disa të tjerë, shkuen tek Skënderbeu e kështjella, ku legjenda e miti, ku Imzot Thaçi dhe i thanë se duem t'i bajmë lavdia e Lezhës dhe e Shkodrës, shpërthimi i një homazh poetit të madh, tue i ba një lirisë kanë krijue tek ti, vertetë, pjesëtarë të një funeral të thjeshtë nepër rrugët kryesore të kombi me origjinë hyjnore. Unë e ndiej tek qytetit. E Thaçi: Posi, po vij edhe unë me ju! poezia e tij "burrin", Fatosin në patershanë tue - Kush e ka njoftë këtë figurë patrioti, me prekë, këtë monumentalizëm, me gjithçka, jo inteligjencë e gojtari të rrallë, i fortë, burrë vetëm në figura madhështore, por edhe vetë në karakteri, që krijonte respekt të madh në konceptimin e skenave (Lissus), në konturet e paraqitjen e tij, i jep vendin e merituem, si forta. Më duket se shqiptari e ka të kjartë e të klerik e si patriot i rrallë. Sigurisht, që Thaçi lehtë të bajë basorilievet e historisë në "plasi", më 1946, sepse u gjend para një momentin gjigand të atdheut. situate të pakonceptueshme. Ashtu fjalë pak Ato basorelieve nga poezia epike e Mjedës, siç ishte i komunikojshin çdo ditë vrasjet e besoj se do të jenë ma madhështore se ato që Kopertina e librit “Rrno vetëm për me tregue” burgosjet e priftave të tij. E mbaj mend si veshin kolonat greke apo romake; ata do të e At Zef Pëllumbit çohej në kambë dhe ecte kryenaltë nepër jenë, së paku, ma të vërteta. Kush e njohu korridoret e arqipeshkvisë. Sigurisht, se me Mjedën, thotë se ai kishte një karakter shumë kater rreshta nuk përshkruhet një figurë kaq e madhe. Për një gja të çuditshëm, ishte idhnak, rebel, nervoz dhe me gjithë atë jam i sigurtë se, kur të shkruhet historia e vërtetë e vendit, do të volum të trupit (e me gjithë atë virtyt e përkushtim shpirtnor) dalë roli i madh i Thaçit në "çlirimin e Shkodrës" dhe në qoftë se kishte vështirë ta fshihte. Edhe atë mllef të periudhave të Shkodra asht çlirue pa asnjë pushkë, asht vepra e Imzot Thaçit. ndryshme, ai na i la në poezinë e vet: Unë e mbaj mend në ditët e fundit të nandorit 1944, kam pa T'trembne në Stambollë, o tigër oficerin e naltë gjerman tue hy në arqipeshkvi dhe mbas ka hy E t'farmakuene gjumin! tek një personalitet i Luftës Nacionalçlirimtare. Ajo marrëveshje Keqas, O i mjerë, ti lumi me lëshue Shkodrën pa gjak asht vepër e Thaçit e Shkodra, Më pritë ke ba mendim... duhet të jetë mirënjohëse përjetë. Kush i di ma mirë këto punë, Nganjëherë më merr me vete, me zor, e më çon tek një mal i le t'i shkruejë! madh e më len të besoj në të ardhmën: Të kthehemi tek funerali i Mjedës. Gjithë populli i Shkodrës me Mblidhnu vëllazën e bashkonju disiplinë e dinjitet e suell nepër qytet. Në Fushë të Qelës, që Nën flamur të shqiptaris, ishte hapë krejt, para postës, ndalin arkivolin mbi një si sarkofag Prej nji gjaku, nji gjinis dhe në ballkonin e vogël, pesë-gjashtë kambë shkallë foli prof. Asht shqiptari kand e kand. Ernest Koliqi. Foli tepër bukur, ma tepër në poezi se në prozë. Bile unë, ishe afer bandës (pse ku mund të ishe unë?). Duket se Unë po mbështes kryet në gjoksin e tij e po lexoj: drejtuesit e bandave nuk më dëbojshin, si fëmijët e tjerë. Ndër Nji nanë tjetër, thoshe, ke fotografitë e asaj ceremonie në Fushë Qele, shifet pranë bandës Bir, në këtë dhe një djalë i vogël, ai jam unë. Nana jote asht shqiptaria Mjedën e vorrosen në vorrezat e jezuitëve në fundin e kishës së ......................................... tyne. Më duket se asht detyrë e secilit në Shkodër t'ia kujtojë Mbas fjalesh të tua përherë shkova autoriteteve se ku gjindet vorri, se pranë tij janë edhe tjera figura E t' ndigjova, Shqyptarinë nuk e korita. të shqueme të kulturës sonë kombëtare: Zanoni, Jungu, Pazi e sa e sa tjerë. Se ku ishin ata të rij revolucionarë që ua "grabiten" Na fal, O Dom Ndre, sepse më duket se të kemi njohë pak e të Mjedën jezuitëve, unë as i pashë, as më kujtohen. kemi çmue pak! (3.VI.1992). E unë po e mbylli tue përsëritë: Na Mjedën e recitojshim në familje të gjithë, nganjëherë edhe të fal, O Padër Zef, nuk të paskemi njoftë e çmue sa duhet! gjithë së bashku, po ashtu edhe te dajat. Unë kisha ndonjë poezi "Dëshmia jote do të mbesë e gjallë e do të kujtohet, e të mos që nuk u merrshe vesh dhe m'u desh kohë, bile vjet ta harrohen krimet e diktaturës, që të mos përsëriten. Dëshmia jote dëshifrojshe. Kur një ditë, një kushri imi, tepër i mirë, tepër i më duket sikur më thotë: mos mbajë inat, mbaji në mend! butë, ishte inxhinier pyjesh, ulet në tryeze e më spjegon tubëzën Por, "Të harrojmë, tue i kujtue"! e dytë të "Andrra e jetës", se e shifte se unë atë poezi nuk e Fjala e mbajtur në Konferencën shkencore “At Zef Pllumi, mes kuptojshe: Krekce e bre, e çetinë e qeparize etj. S 'kuptoja asgja. shkrimit dhe historisë”, bashkorganizuar nga Instituti i Shiko, me tha Ilia: "Këto janë llojë drujsh që nuk rriten, Kërkimeve Politike “Alcide de Gasperi”

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

Poetët shqiptarë pjesë e identitetit të artit poetik botëror

Esse

hpesh flitet që shkrimtarët apo poetët në jetën e tyre shkruajnë vetëm një libër. Libër –që shpreh shpirtin e tij mitik, me rrjedhën e vetekzistencës dhe butësinë e të bukurës, universales, alfabetit të gjuhës - të dyja të dëgjuara apo të padëgjuara.

Mëhill VELAJ Në një vështrim të përgjithshëm, ne njohim e vlerësojmë piktorët dhe artistët vizualë mbi bazat e subjektivizmit krijues hapësinor, me të cilat shpirti i tyre merr frymë – atëherë poetët në librat tanë ekzistojnë saktësisht për shkak të paparashikueshmes, subjektit të pasur dhe dallimit të hollë të të shkruarit. Është e vështirë për poetët të gjejnë një prehje - shpirti i tyre ekzistencial drejtohet nga hapësira virtuale e mendimit, ndjenjave , miqësisë, simbolit, metaforës, kujtimit, mallit, ëndrrrës,-i thërret e pozicionon ata për tu shprehur lirshëm. Poetët jetojnë, dhe për më tepër krijojnë me një ligjëratë metafizike. Mesazhi i poetit, mesazhi i poezisë, është real vetëm kur është metafizik. Të dy bashkë - poeti e poezia përcjellin mesazhin e mirëkuptimit, bukurisë, ngrohtësisë e dashurisë. Poeti e poezia, kanë në esencë, besimin, përkushtimin, për t’i dhënë kuptim jetës, dashurisë, nderimit, respektit njerëzor, vlerave të një kombi, qofshin ato historike e kombëtare. Integriteti krijues i tyre është i domosdoshëm e i nevojshëm në afirmimin e letërsisë shqipe në botë, pikërisht nëpërmjet aktiviteteve të ndryshme ndërkombëtare – një komponent vlerësues me konfliktin e vazhdueshëm të perfeksionimit, për kulturat fisnike të pazbuluara nga poezia, dhe të promovimit të vlerave të saj sipas artit poetik bashkëkohor. Duke prezantuar poetë si, Dritëro Agolli, Fatos Arapi, Lasgush Poradeci, Mitrush Kuteli, Xhevahir Spahiu, Ali Podrimja, Ali Asllani, Azem Shkreli,Tahir Desku, Din Mehmeti, Adem Gajtani, Ismail Kadare, Flutura Açka, Luljeta Leshanaku, Besnik Mustafaj, Preç Zogaj, Naim Kelmendi etj,

etj, në edicione të tilla do të thotë të shprehësh shpirtin kozmopolitan i cili bashkon njerëzimin në kohë krizash dhe vazhdon të rrezatojë me mesazhe të reja njerëzore. Pjesëmarrja ime në një eveniment ndërkombëtar në gusht të këtij viti, të quajtur “Netët Poetike të Strugës“, më bëri të ndjehesha krenar se aty vlerësoheshin emra të mëdhenj poetësh të vëndit tim në barazim me emra poetësh të shquar nga e gjithë bota, të cilët kishin një ndryshim e privilegj për të shkëmbyer eksperiencat e kulturave të tyre, për t’i vendosur në plejadën e poetëve të shquar. Unë ndjehesha krenar kur shihja të rradhitej në plejadën e të shquarve ndër vite, poetin shqiptar nga Podujeva e Kosovës, të ndjerin Adem Gajtani, poet, pëkthyes, gazetar. Poezia e tij është pëfshirë në të gjitha antologjitë e poezisë shqiptare në ish-Jugosllavinë dhe në disa antologji të letërsisë në Maqedoni, në gjuhë të ndryshme. Është fitues i çmimit laureat “Milladinov Brothers” e vitit 1983. Po ashtu edhe poetja Flutura Açka fituese e çmimit "Uratë", në Netët Poetike të Strugës, në vitin 2003. Atë çka unë dua të theksoj se shumica e poetëve nga Shqipëria e meritojnë vëmëndjen, për të prezantuar poezinë shqipe në këtë eveniment ndërkombëtar të quajtur “Netët Poetike të Strugës“. Në edicionin e vitit 2008, Fitues i “Kurorës së artë”, ishte poeti ynë i shquar Fatos Arapi. Teksa bisedoja me fituesin e “Kurorës së artë”, të vitit 2009, poetin slloven, Tomazh Shallamun, u befasova se sa bukur shprehej për poezinë e Fatos Arapit. U befasova nga njohuritë që kishte Shallamun rreth poezisë shqipe. Çmimi tjetër i rendësishem ”Uratë e Strugës”, shkoi për poetin nga Senegali, Ousmane Sarr (Sarrouss), ishte një prurje shumë interesante dhe e qëlluar. Natën e parë të takimit “Meridianet”, nga Shqipëria u prezantue poeti Preç Zogaj, i cili u prit shumë mirë. Dita e dytë solli risi kur lexuan kumtesat e tyre në Simpoziumin për ’’Poezia e muzika”, Raimonda Moisiu e Mëhill Velaj. Ndërsa në natën finale”Uratë e Strugës”, mbrëmje që është ënderrë e çdo krijuesi të shijoi atë skenë, ku përball kishe publikun nga e terë Bota sepse ishte

transmetim i drejtëpërdrejt nga qindra televizione, dhe publikun e mrekullueshëm e shpirtin artistik të Struganëve. Jehoj poezia shqipe, nga Fatime Kulli nga Shqipëria dhe Mëhill Velaj, që përfaqesonte Kosovën dhe SHSHSHA nga SHBA. Ndërsa në këtë edicion pjesëmarrës të përzgjedhur në Netët Poetike të Strugës ishin poetët Preç Zogaj, Raimionda Moisiu, Fatime Kulli dhe Mëhill Velaj, poezia e këtyre poetëve hyri në antologjinë botërore “Poetry from five continents”, një tregues në vlerësimin e artit poetik bashkëkohor shqip. Është një ndjenjë krenarie, gëzimi që bota poetike e dedikuar në Strugë, aty ku ka tokë e gjak shqiptar, aty ku fillon rrjedhën Drini nga liqeni i Poradecit të Lasgushit tonë të shquar, apo në Strugë poeti shqiptar Adem Gajtani, ku takohen kulturat e gjuhët e popujve, të bashkuara nga universalja, vizioni global, pa absurdin e kufizimin e ideve fisnike, ofron vlera e përmbajtje të reja duke merituar respektin e tyre.

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

Ndre Mjeda Hartuesi i rregullores së Parlamentit të parë shqiptar Dokumenti është një fletë e madhe format, shkruar me bojë e me pendë nga Ndre Mjeda, i cili ruhet në AQSH. Nuk ka datë, por në bazë të dhënave indirekte duhet të jetë hartuar nga Mjeda në vitin 1923. Dorëshkrimi autograf i Ndre Mjedës është pjesë e "Rregullores së brendshme të Parlamentit" (Kreu i dytë, që u miratua nga Parlamenti shqiptar dhe më vonë u botua si broshurë më vete në shtypshkronjën Nikaj në Tiranë, në 1923. Në këtë broshurë punimi i Mjedës përfshihet në faqet 3-4. Dorëshkrimi përmban 12 dispozita, emërtue, duke zanë fill me nenin 40 e duke shkuar deri në nenin 51. Ndërsa në broshurën "Rregullore e Parlamentit", punimi i Mjedës përfshihet në artikujt 4 deri në 15, të cilat përcaktojnë ligjin për formimin e komisionit për shqyrtimin e zgjedhjeve të deputetëve si dhe funksionimin e tij.) Problemi i hartimit të një rregulloreje që do të mbarështronte punimet e parlamentit shqiptar kishte lindur që në ditët e para të ekzistencës së tij. Më 29 prill 1921 Fan Noli bisedon me Justin Godartin në Tiranë lidhur me rregulloren e parlamentit shqiptar. Megjithate puna për hartimin e aprovimin e tij u zvarrit për rreth dy vjet. Si lindi ideja që Ndre Mjedës t'i ngarkohej detyra e hartimit të kreut të dytë të rregullores së brendshme të parlamentit? Kreu i dytë përbënte pjesën më të debatueshme, që solli më shumë vonesa gjatë diskutimit të rregullores së brendshme të parlamentit. Më 13 mars 1923, duke marrë pjesë në mbledhjen e shtatë të sesionit, Ndre Mjeda debaton rreth procedurës së votimit të fshehtë në mbledhjet e ardhshme të parlamentit. Duke manifestuar bindjet e tij

demokratike, ai ngul këmbë që të miratohej një nen i tillë, për t'i dhënë shanse opozitës që të bëheshin votime të fshehta. Ai ishte i mendimit që votimet e fshehta të bëhen, edhe po ta kërkojnë një gjë të tillë 20 vetë. Mjeda shprehet: "Ky artikull asht marrë fjalë për fjalë nga rregullorja e parlamentit italjan. Si po e shihni, nga pikëpamja e logjikës dhe e arsyes kemi shembulla në shtetet e mëdhenj". Mjedën e përkrah Hilë Mosi i cili thotë: "Kolegu ynë Dom Ndre Mjeda na tregoi rregulloren e parlamentit të Italisë, artikulli 97, kap. 16. Unë e kam këtu dhe kjo thotë se po të duan 20 veta, votimet bahen të fshehta, ndonëse atje gjinden 506

Mentor QUKU deputetë". Në botimet e bame fitoi propozimi i qeveritarëve që votimet e fshehta të bëhen kur të kërkojë shumica. Mesa duket kemi të bëjmë me një zakon të vjetër këtu në Shqipëri. Më poshtë, kur diskutohen artikujt e tjerë të rregullores së brendshme të parlamentit, Mjeda e merr pësëri fjalën duke thënë: "Me këtë kaptinë a krye duket se mbaron

veprimi i deputetit. Tue kenë se mbas kësaj në këtë rregullore vjen një kaptinë veçantë, këtu do shtue mënyra se si do të bajnë benë deputati si dhe shqyrtimi zgjedhjes së tij". Zana: "pranohet". Kryetari: "Atëherë pra Zotni Dom Ndre Mjeda ka me na paraqitë një shkresë në të cilën ka me tregue mendimin e tij se si do ta bajnë benë deputati e si do të shqyrtohen zgjedhjet". Këto të dhëna që dalin nga organi periodik i parlamentit, Bisedimet e Kuvendit Kombëtar, sqarojnë se si ndodhi që Ndre Mjeda u angazhua në kodifikimin e kreut të dytë të rregullores së parlamentit. Puna filloi me hartimin e projekt-ligjës në doërshkrim, e cila përfundoi me dorëshkrimin autograf të Ndre Mjedës që ruhet në AQSH, fondi 146, viti 1923, dosja 1, fleta 27. Dorëshkrimi i Mjedës, në të vërtetë është projekti i kreut të dytë të rregullores së parlamentit. Ky dokument e prezanton Ndre Mjedën si një demokrat me kulturë juridike të shquar, gjë për të cilën nuk duhet të çuditemi. Ai kishte shetitë shumë qendra kulturale kryesore të Evropës. Gjithashtu kishte mbledhur, studiuar dhe kodifikuar Kanunin e Lekë Dukagjinit, duke botuar në Revistën antropologjike të Berlinit që në vitin 1901. Pra jo rastësisht Mjeda ngarkohej, herë pas here, me detyrën e ligjëgatitësit. Kjo ishte dashuria e vjetër e tij. Ishte koha kur deputetët dilnin nga

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

zgjedhësit e dytë e jo drejtpërdrejtë, gjë që linte shteg për shpërdorime e shkelje të rënda, sidomos të nxitura nga rrethet qeveritare, shkelje që synonin të pengonin zgjedhjen, për në parlamentin e parë shqiptar, e elementëve demokratë dhe përparimtarë. Për të penguar sa më shumë shkeljet e kësaj natyre, Mjeda parashikon që në katër dispozitat e para krijimin e një komisjoni për shqyrtimin e procesit të zgjedhjeve. Deputetët që do të zgjidheshin në komisjonin e shqyrtimit të mandateve të deputetëve do të betoheshin në emër të Zotit dhe të nderit personal. Në gjashtë dispozitat e tjera Ndre Mjeda përcakton procedurën që duhet ndjekur për të rrëzuar një deputet të zgjedhur jashtë ligjit, se si duhet vepruar për përsëritjen e zgjedhjeve, si bëhen mbledhjet e komisjonit të shqyrtimit të mandateve të deputetëve. Punimi i Mjedës u shtrua për diskutim në parlament për herë të parë më 19 mars 1923, në mbledhjen e dhjetë. Në këtë mbledhje deputeti Bahri Omari do të thotë: "Të fillojmë nga Artikujt q'i dhamë zotni Mjedës për t'i formuluar se s'i kemi pranuar asnjëherë". Më 20 mars 1923 kryetari i Parlamentit Esheref Frashëri dhe ministri i Luftës Ismail Haki Tatazati, së bashku me Godartin, bisedojnë për rregulloren e parlamentit, duke i kërkuar një kopje të rregullores së parlamentit francez. Diskutimi i projekt-rregullores së Mjedës, Kreu i dytë, rifilloi më 29 mars 1923, në mbledhjen e 16-të, ku me sa duket, deputetët kishin ardhur të përgatitur. Kryetari i Parlamentit Esheref Frashëri njofton nga posti i tij: "Bisedim mbi rregulloren e mbrendshme (Kreu II) për të parën herë". Ky diskutim fillon mbasi kanë përfunduar debatet për 99 nenet e projekt regullores, pra të gjithë kapitujt, nga i pari deri tek i shtatëmbëdhjeti, dhe ishte lënë për në fund, më problematiku, kapitulli (kreu) i dytë. Në këtë mbledhje këndohen nenet 40, 41, dhe 42 të kreut të dytë të rregullores së parlamentit, të hartuara nga Ndre Mjeda, i cili e mbrojti projektin e tij, duke marrë fjalën disa herë. Duke folur për komisionin që shqyrton

zgjedhjen e deputetëve, ai tha: "Shtetet tjera kanë pa se gjithkush i priton kësaj detyrë dhe mund t'i iki, prandaj e kanë vue q'i mund t'api

dorhekjen, etj. Asht e dijtun se kur ka ndonji arsye, si smundje etj. lirohet prej kësaj detyre, per ndryshe asht i detyruem t'a marrin ketë barrë". Kur kryetari i parlamentit mendon se hetimet mund të përfundojnë me tre veta, Mjeda sqaron: "Jo, se ma poshtë thuhet, qi në qoftë se mbrenda kësaj kohe nuk mbrrijnë me ba numrin ligjuer, Parlamenti zgjedh nji komision tjetër". Debati mbi kreun e dytë të rregullores së parlamentit të hartuar nga Mjeda vazhdon në mbledhjen e 17-të, më 31 mars 1923, me artikullin 49. Kurse përfundon me mbledhjen e 19-të, ku lexohen nenet 50, 51 dhe 52. Neni 53 sqaron se kjo rregullore hyn në fuqi ditën e shpalljes ndër deputetën. Po japim më poshtë pasqyrën e dokumenteve që ruhen në dosjen 1, të fondit 146 në AQSH, lidhur me punimin e Mjedës. Fleta 1-5. Gjëndet drafti i regullores së Parlamentit. Mungon Kreu i Dytë. Fleta 6-26. Draft i regullores së Parlamentit, ku perfshihen kryet 1-16. Por mungon kreu i dyte. Fleta 27. (Rekto, verso) gjëndet autograf me bojë i Ndre Mjedës, dorëshkrim i kreut të dytë të regullores së parlamentit. Ka në fund një shtesë me laps. Në faqen rekto ka shënimin me laps: "të shtypet".

Ka edhe shtesa me laps nga Mjeda "Nen 51. Deputati i zgjedhun ban ben e dytë. Neni 52: Për shqyrtimin e letërpërfaqësuesve të deputetve qi zgjidhen në Komisi shqyrtuese të shqyrtueme kredencjalet. (Formohet nji komisi tjeter)" Fleta 28. (Rekto) Kreu II, i shtypur në tipografi. Ka shënimin me dorë: "Kejo rregullore hyn në fuqi posa të bëhet shpallet nder deputet. Pranue" Fleta 29. janë nenet 91 dhe 94, me dorë, por jo nga Mjeda. Fleta 30. Fletë e shtypur në tipografi idem si fleta 28, Kreu II, ka shënime me laps të tjera nga ato që ka fleta 28. Fleta 32. Vazhdon drafti i rregullores, mbyllet me kreun XVII, me nenin 112. Ka shënimet me laps. Përveç tyre ka edhe shënimin "Shqyrtimi i zgjedhjeve do të bahet mbasandej, do të redaktohet nga Z. Mjeda." Fleta 35-52. Gjëndet rregullorja e parlamentit, drafi përfundimtar, i redaktuar nga Mjeda, i daktilogrfauar. Ka 18 kapituj gjithsej. Në fletët 35-36 përfshihen kreu i parë dhe Kreu i dytë, vetëm në rekto. Fleta 53-67. Gjëndet rregullorja e parlamentit e shtypur në shtypshkronjën Nikaj, Tiranë, viti 1923. Fleta 54, rekto, verso ka kreun e parë dhe kreun e dytë të regullores.

Duke parë këto fakte, si dhe dorëshkrimin autograf të Ndre Mjedës mund të themi se Ndre Mjeda është hartuesi, të paktën, i kreut të dytë të rregullores së parlamentit të parë shqiptar në mars të vitit 1923. Kërkesa për diskutimin e artikujve të formuluar nga Mjeda, u pranua dhe mbas kësaj filloi leximi i tyre. Për të kuptuar se sa i debatuar ishte kreu i dytë i rregullores, kujtojmë se u vendos nga parlamenti që leximi të ndërpritej dhe i gjithë drafti i hartuar nga Mjeda të shtypej në tipografi në formë fletushke fluturake. Kjo që t'i jepej mundësia të gjithë deputetëve të parlamentit që të kishin kohë për ta lexuar, dhe që pastaj, për t'u shprehur rreth saj. Duke kërkuar në AQSH gjetëm dy kopje të kësaj fletushke fluturake shtypur në formë bocash tipografike të dorëshkrimit të Mjedës. Kjo fletë u është shpërndarë deputetëve para se të bëhej diskutimi në parlament. Ndonjë shënim me dorë që mund të ketë në këto fletë tipografike len të kuptohet se kemi të bëjmë pikërisht me vërejtje paraprake mbi punimin e shtypur të Mjedës. Dorëshkrimi autograf i Dom Ndre Mjedës është një fletë dyshe e bardhë e tipit format, shkruar me bojë të zezë me penë me kaligrafinë karakteristike të poetit.

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

Gjovalin Lumaj

Shaban Lajçi

BESOJ

DERI KUR?

Enderroj, Besoj e nuk dyshoj, se vendi im do te mbushet plot drite e shkelqim.

Edhe sa gjak duhet derdhur për këtë tokë? Edhe sa dhëmbje duhet ndjerë? Edhe sa lot duhet rrjedhur? Vall kjo tokë quhet: Tokë gjaku, dhëmbjesh e lotesh?

Po afron ajo dite, Te zbuten mllefet e merite, Te kete pqje marreveshje, drite. Shqiperia i ka te gjitha mundesite, te shpalose vlerat reale, mrekullite. Duke shpresuar per rrugen e perparimit, Duke menduar per diten e kthimit, Lehtesoj peshen e mergimit.

DHE KURR SE NDALA KËNGËN Sa vargje thurra e këngë këndova për ty nëna Shqipëri. Kurrë se ndala këngën as për ty Kosovë Edhe atëherë kur më ishte ndaluar Por tani do të këndoj ma lirshëm Për tëndën pavarësi.

Gjeto Turmalaj

BESOJ.! “Meditim gjatë Meshës” “Po të kishit Fe aq sa është kokra e Sinapit, do t’i thoshi ketij mani: ‘Shkulu me gjithë rrënjë dhe mbillu në det !’ e ai do t’ju degjonte” Luka 17,6 Besoj vullnetshëm e pa dyshim! Besoj së jam krijua për amshim… Besoj jo vetem tuj lexua e ndigjua. Besoj…së Jezusi është në mua. Besoj në ligjet e Hyjinueshmë… …Lindjën… …Jetën toksore… …Vdekjën… e me pas…lumturin e amshueshme! Oh,po të gjithë të besojm, siç besuan Etrit e Kishes Krishtënimit… … Shen Pali… …Shen Agustini… …e Thoma Akuini. Jo, t‘na tundoj axsioma, Që ndonjëhër behemi nga pakë ShënToma !?

Por lotet ende nuk më ndalen As në këtë ditë të madhe Kur kujtoj Çamërinë e përvuajtur... Ulqinin, Tivarin, Preshevën, Gostivarin, Malësinë......... .................................... Për trojet ende të ndara Të stërgjyshërve të mi të urtë ..................................... Shpirti im do të gjej qetësi Vetëm atëherë kur flamuri kuq e zi Do të valoj i lirë Mbi trojet e mija Që padrejtësisht mi ndanë

NËNË TEREZE MOJ BIJ SHQIPTARE Gonxhe moj e jona motër Pak u ngrohe në tëndën votër Me atë shpirtin tënd bujar Botën në sy e pate marr Varfanjakëve në ndihm me u dalë Dhe vërtet triumfove Gjithë botës i tregove Se jem një popull i vogël në letër Por shpirtëmëdhenjë Ndihmojmë çdo popull tjetër Me ty Nënë jemi krenarë Ashtu si me Kastriotin legjendar Pra le ta dij gjith bota mbarë Se ne jemi shqipëtarë

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

PSE GJITHË ATO SHPIFJE KUNDËR AT GJERGJ FISHTËS? ndodh në Francë me Victor Hugon ose në Shtetet e Bashkuara me poetin Robert Frost. Para Luftës së Dytë Botërore, Shqipëria e nderonte At Gjergj Fishtën si poetin më të madh

Gjekë GJONLEKAJ

ibrat e Shenjtë thonë se shpifja është vepër e shëmtuar, bile Kurani thotë se është më e keqe se vrasja. Teologët e fesë islame thonë se jeta e njeriut është e përkohshme, ndërsa shpifja mund të jetë e për jetshme, prandaj ata që shpifin janë të ulët dhe barbarë. Shpifjet kanë pasoja të mëdha dhe tepër të dëmshme në shoqërinë njerëzore. Edhe Ungjilli e cilëson shpifjen si vepër tepër të mbrapshtë, bile “mos dëshmo në rrenë” është një prej 10 urdhërimëve të Zotit. Shpifjet kanë shkaktuar luftëra dhe rrënime. Kanë vënë në dyshim nderin dhe karakterin e personaliteteve më të mëdha të historisë. Është pranuar botërisht se shpifja është arma kryesore e djallit. Për pothuajse 60 vjet dëgjohet një shpifje e cila kurdo që përsëritet shkakton shqetësime tek njeriu me ndërgjegje të pastër. Kjo shpifje është trilluar nga intelektualët komunistë në Shqipëri pas Luftës së Dytë Botërore dhe prej andej është përhapur në Kosovë dhe në viset e tjera shqiptare. Poetët kombëtarë janë njerëzit më të nderuar të çdo populli. Kurdo janë bërë anketa publike në Rusi në lidhje me çështjen kush është njeriu më i n d e r u a r i a t i j ko m b i , A l e x a n d e r Pushkini zinte vendin e parë, ashtu siç

kombëtar. Elita politike dhe intelektuale komuniste e ndr yshoi këtë gjendje dhe përveçse u përjashtua nga letersia shqipe kundër Gjergj Fishtës ata trilluan shpifje më të ndryshme dhe poeti kombëtar u bë lugati më i

Kush është ai poet, shkrimtar ose intelektual shqiptar që ka hequr emrin e pagëzimit dhe ka marrë emrin e Gjergj Kastriotit? Asnjë shqiptar nuk e ka bërë një gjë të tillë. madh i Shqipërisë. Diktatori shqiptar e quante tradhtar dhe anti-shqiptar. Kështu kishin vepruar edhe me Pjetër Bogdanin dhe shumë prelatë të tjerë të kombit tonë. Pushtuesit nga Veriu dhe Lindja kishin alergji të madhe kundër shqiptarëve të krishterë, sidomos të krishterëve katolikë. Ata kishin vënë në shërbim dhe veprim pjellën më të keqe të racës shqiptare për të shfarosur nga toka arbërore shqiptarët katolikë dhe klerin e tyre. Gjenocidi anti-katolik filloi me dyndjet sllave e otomane, vazhdoi në kohën e lidhjeve t ë S h q i p ë r i s ë m e Ju g o s l l av i n ë e Bashkimin Sovjetik, por kulmi i bar-

barisë anti-katolike arriti gjatë marrëdhënive me Kinën e Mao Ce Dunit. Nuk e kishim besuar kurrë se rusët dhe kinezët janë aq anti-katolik. Por kjo u vërtetua gjatë vdekjes së Papë Gjon Palit të Dytë sepse këto dy vende nuk kishin treguar asnjë lloj respekti për vdekjen e Atit të Shenjtë dhe bile nuk kishin dërguar asnjë përfaqësues në Vatikan për këtë ceremoni mortore, e pakrahasueshme në historinë e njerëzimit. Revolucioni kulturor i Shqipërisë ishte anti-katolik, sepse përveç rrenimeve të ndryshme ata ndërtuan në Shkodër Muzeun Ateist, që ishte një muze anti-katolik. Sikur të kishte për qëllim ateizmin e vërtetë, muze të tilla mund të ndërtoheshin edhe në qytetet tjera të Shqipërisë. Pse Diktatori nuk hapi një muze të tillë në qytetin e tij të lindjes në Gjirokaster? E gjithë kjo bëhëj për të shëmtuar Gjergj Fishtën dhe Klerin Katolik të Shqipërisë. Fatkeqësisht në këtë vepër anti-shqiptare dhe antinjerëzore moren pjesë intelektualët më të shquar të asaj kohe. Duke sharë Fishtën ata krijuan besimin e Partisë për të vazhduar veprimtarinë e tyre. Sot e kësaj dite dëgjon ose lexon shpifje të intelektualëve shqiptarë se gjoja poeti ynë kombëtar Gjergj Fishta ka thënë “Ta marrë vesh bota mbarë se Gjergj Fishta s’asht shqiptar. ”Ata që e citojnë këtë varg janë sot shkrimtarët dhe poetët më të shquar të kombit. Janë bile anëtarë të dy akademive kombëtare. Këtë shpifje të trilluar nga intelektualët komunistë e përsërisin edhe shqiptarët që nuk janë të arsimuar. Kjo shpifje është përhapur në popull. Për popujt e qytetër uar poeti kombëtar është ndërgjegjja e kombit. Nuk ka njeri më të ngritur moralisht dhe kombëtarisht se poetët kombëtar. Ata nderohen si njerëz

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

të shenjtë. Për ta ka më shumë monumente e sheshe se për këdo tjetër. Në varrimin e Victor Hugos në Paris në vitin 1885 kishin marrë pjesë 2 milionë francezë. Emri i pagëzimit i Gjergj Fishtës ishte Zef. Por kur u bë meshtar e ndryshoi emrin e pagëzimit dhe mori emrin Gjergj për dashurinë e heroit tonë kombëtar Gjergj Kastriot Skënderebeut. Kush është ai poet, shkrimtar ose intelektual shqiptar që ka hequr emrin e pagëzimit dhe ka marrë emrin e Gjergj Kastriotit? Asnjë shqiptar nuk e ka bërë një gjë të tillë. Të gjithë e dimë se Gjergj Fishta është satiriku më i madh shiqptar. Satira e tij ka vlera të veçanta për të gjitha shoqëritë njerëzore, sidomos për sistemet demokratike perëndimore. Gjergj Fishta shkroi duke u tallur me të gjithë ata shqiptarë që nuk e donin dhe nuk e nderonin Shqipërinë. Patër Gjergji vënë në thumb të kritikës tregtarët shkodranë të cilët mohojnë atdheun për t’u pasuruar. Përsonazhet e tij Palokë Cuca e Jaho Begu për pasuri mohojnë fe e atdhe. Në këngën Metamorphosis në “Anzat e Parnasit” Fishta thotë:

in qëndrimet e tyre kombëtare për t’u pasuruar. Poeti ynë kombëtar në mënyrë absolute nuk e ka thënë këtë për vetën e tij. Në asnjë çast nuk e ka menduar një gjë të tillë. Nuk ka qenë aq i dobët moralisht. Deklarata të tilla mund të bënin vetëm tregtarët matrapazë e jo poeti më i madh i Shqipërisë. Ai ishte intelektuali më i nderuar i kombit dhe gëzonte respekt brënda e jashtë atdheut. Nga ana tjetër klerikët katolikë të Shqipërisë, bile edhe ata që nuk kanë qenë në nivelin kulturor të Gjergj Fishtës nuk e kanë mohuar fenë e atdheun as para dënimeve me vdekje. Kleri Katolik Martir i Shqipërisë është i njohur për qëndresë. Kujtojmë në këtë rast Mikel Koliqin. At. Gjergj Fishta nuk ishte aq i dobët nga karakteri që ta mohonte atdheun siç pohojnë komunistët bile sot e kësaj dite. Me këto shpifje dhe sharje shumë prej tyre u ngriten lart, dhe në vend se tani t’i kërkojnë falje ende vazhdojnë këtë avaz. Mbahen për të ditur por janë të dobët në shpirt, pjellë e diktaturës më çnjerëzore. Gjergj Fishta ishte gjithmonë gati për flijim siç tregojnë vargjet:

Qi flije t’bahet ndo’i shqyptar m’therore, Qe, mue tek m’keni, më merrni e m’bani fli Për Shqyptari me shue çdo mëni mizore!” Para Luftës së Dytë Botërore shqiptarët e Shqipërisë i mësonin përmendësh veprat letrare të Gjergj Fishtës. Kemi takuar dhjetra të tillë në Shtetët e Bashkuara, bile shumica ishin nga viset jugore të Shqipërisë. Periudha komuniste shqiptare rrenoi shumë vepra të mëdha, por rrenimin më të madh e bëri kundër Gjergj Fishtës. Sjelljet e tyre barbare do të kenë pasoja për një kohë të gjatë. Ai është përjashtuar nga universi shqiptar dhe është tepër vështirë për ta kthyer përsëri në këtë univers. Propaganda komuniste ka bërë efektin e duhur. As periudha pas komuniste nuk ka qenë e suksesshme të rivendosë At Gjergj Fishtën atje ku meriton. Një vepër e tillë kërkon përkushtim serioz. Përderisa poeti ynë kombëtar Gjergj Fishta të mos vendoset atje ku meriton ardhmëria jonë vihet në dyshim. Autori është publicist, ish-gazetar të “Zëri i Amerikës”.

“E në kjoftë se lypet prej s’hyjnueshmës Mri, ”Sot për mue Leka Skënderbegu, Janë Palokë Cuca e Jaho Begu. T’a dijë Shqypnija Pra, sheklli mbarë Se ma mbas sodit Unë s’jam Shqyptar Kur t’m’leverdisin Un kam më shndrrue Sa herë t’due fisin Kështu, kam më ra Un n’mbrame Grek, Kam më ndjehë n’nesret Shkja ja Zejbek. Luftët e Kastriotit E t’Dukagjinit Un kam më i mbajtun Për dokrra hinit“

Edhe njeriu më i pa arsimuar mund t‘i kuptojë këto vargje satirike. Gjergj Fishta e kishte fjalën për Jaho Begat e Palokë Cucat e Shqipërisë. Ttitulli i këngës tregon se si shqiptarët ndryshon-

Burek të shijshëm 7 ditë në javë

ME MISH ME DJATH ME SPINAQ

Rated best 10 bites in the Bronx

Ju mirepret pronari Marjan Kolnrekaj

Tel. (718) 822-8955 758 Lydig Avenue, Bronx, NY 10462 Pranojmë porosi për festat tuaja familjare!

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

Atë Andrea Nargaj O.F.M. Profesor i shquar i filozofisë e teologjisë në katedrat amerikane (In memoriam në 90-vjetorin e lindjes dhe 10-vjetorin e kalimit në amshim)

anë kaluar 10 vjet nga kalimi në amshim dhe ende e ruaj të freskët në kujtesën time mikun tim të dashur Patër Nargajn, që po këtë vit mbush 90 vjet nga lindja e tij. Patër Nargaj ishte me trup mesatarë,

Tomë MRIJAJ me një qetësi brilante për nga natyra, i zgjuar dhe shumë i mprehtë në çdo fjalë që nxirrte nga goja. Shqiptaro-amerikani i Urdhërit të Shën Françeskut, i veshur me sandalet karakteristike dhe zhgunin e gjatë, i jepte atij pamjen e një njeriu që ecte me krenari brenda parcelave shpirtërore të vreshtës së Zotit, duke u shërbyer popullit amerikan dhe komunitetit të vogël shqiptar në disa shtete të Amerikës. Ai ishte shumë i urtë deri në madhështi, buzagaz dhe fjalëpak, i përvuajtur me uratë në duar si ushtar shpirtëror besnik i Fjalës së Zotit, shpirtgjërë dhe dashamir me të gjithë nevojtarët pa dallim feje, krahine, ngjyre dhe kombësie. Patër Andrea Nargaj lindi në Vukpalaj, trevë e Kastratit. Qendra e vendbanimeve ndodhet në pjesën VeriPerëndimore të Mbi-Shkodrës, aty ku arrin gjatësinë e tij liqeni i bukur i qytetit antik i Shkodrës dhe kufizohet me Kushën e Hotit. Ai erdhi në jetë në mesin e 7 fëmijëve (5 djem dhe 2 vajza) më 19 maj, 1919. Traditë për malësorët ka qenë gjithnjë shtëpia e mbushur me gëzimin e fëmijëve. Midis tyre shquhet edhe Zefi i vogël (Ashtu quhej Patër Nargaj si fëmij). Ai u lind në familjen e DedushMarashajve me zë në Bajzë të Kastratit. Babai i tij quhej Prek Dashi i Kalaj. Ai ishte i nderuar dhe respektuar në

krahinën e Malësisë së Madhe si njeri i urtë, i zgjuar dhe shumë familjar. Nëna e tij ishte e nderuara dhe e mirënjohura File Smajlaj, që vinte prej një dere mjaft bujare e të dëgjuar në Hot. Qysh fëmijë, ai kishte shfaqur një zhvillim shumë të shpejtë mendor, sa shpesh, në atë mjedis familjar, ishte e diskutueshme droja se “ky fmi kaq i squt asht n’rrezik mos me u rritë, por do ta ketë jetën e shkurt”. E pagëzuan në Kishën e Bajzës së Kastratit me emërin Zef. Dy vitet e para të shkollës fillore i

Atë Andrea Nargaj O.F.M. (1919-1999) mbaroi në Bajzë. Mësuesi kujdestar, duke parë aftësitë dhe zgjuarsinë e Zefit vogël, që merrte vetëm vlerësime maksimale, i këshilloi prindërit e tij, që t’a dërgonin sërish në shkollë, për të vijuar studimet e mëtejshme. Shkolla dhe librat u bënë bashkëudhëtarë të pandarë gjatë gjithë jetës në Europë e

Amerikë. Familja duke pare zgjuarësinë e dërgon me dëshirë për studime në Kolegjin Françeskan të Shkodrës. Kështu Zefi, i biri i Prek Dashit, në moshën 17-vjeçare, në vitin 1936 bëhet anëtar nderi i kuvendit të shkollës në Seminarin e Troshanit, në Zadrimë (Lezhë). Pikërisht, aty ku kishte vijuar mësimet edhe poeti kombëtar, i madhi Atë Gjergj Fishta. Ai nisi studimet për filozofi në Shkodër, para se të kapërcente ujërat detare të Adriatikut, nga ku shkoi për të vazhduar studimet për Teologji në Shenjtorën e Provincës së Venedikut. Me një anije, duke mbajtur në dorë një çantë të vogël me disa libra, ai niset dhe mbërrin në tokën e Dante Aligerit. Sipas arsyetimit të biografisë së “keqe” politike, Profesor Andrea, u shpreh më vonë, se: “Nuk kishte lidhje ky mbiemën, as me atë se po thirrej mbrenda fiseve të Kastratit “Nargaj”, e cila nuk mund të arsyetohet si koiçidencë në asnjë lloj faktit, vetëm pse janë prej nji krahine”. Duhet thënë, se në këtë mënyrë, kanë vepruar disa prej fiseve në Shqipëri, duke ndryshuar me taktikë vetëmbrojtëse mbiemrin. Kjo i takon pikërisht vitit 1948, sipas rrjedhës kronologjike të ngjarjeve. Këtë shpjegim e dëshmon me kompetencë për axhën e vet edhe nipi i Prof. Patër Andrea Nargajt O.F.M., Gaspër Kalaj, sipas bisedës, që ata kishin bërë si axhë e nip, kur u bashkuan në New York në fillim të vitit 1990, pasi u rrënua komunizmi në Shqipëri. Prandaj, në ato vite të largëta, 60 vjet më parë, Patër Nargaj, ishte detyruar prej kushteve shumë të rënda politike në Atdhe, të qëndronte pa kohë të përcaktuar në Romë. Duke parë me vëmendje situatën e pamundësisë së kthimit në Atdhe të

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

Patër Nargajt, drejtuesit e institucioneve fetare në Itali e emërojnë me detyrën e profesorit pranë Institutit Grottaferrata, si mësues i përkohshëm. Në të njëjtën kohë, ai u caktua si përfaqësues pontifikal, pranë Komisionit të Refugjatëve Shqiptarë në Itali. Në vitin 1951, Ministri i Përgjithshëm në Vatikan e ngarkoi profesorin me detyrë të re pranë komisariatit kroat dhe, prej andej, në famullinë “Familja e Shenjtë” në Chicago (Sh.B.A.), detyrë, që e kreu deri në vitin 1956, si prift i rregullit françeskan. Rreth kësaj kohe, është për t’u theksuar ndihmesa e tij e çmueshme me shkrime të njëpasnjëshme në radion zyrtare “Zëri i Amërikës”, për një përiudhë kohore prej 10 vitësh, ku trajtonte mendime e probleme filozofike e teologjike. Në të njëjtën përiudhë, për 11 vjet, ishte bashkëpunëtor i ngushtë me radion “Europa e Lirë”. Ai luajti një rol mjaft edukativ tek dëgjuesit e shumtë të emisioneve, që emetonte stacioni radiofonik. Atë Andrea Nargaj O.F.M., detyrën e parë në Amerikë e ka ushtruar si profesor i lëndës së Filozofisë dhe Teologjisë në “Siena College”, në Albany, N.Y. Mbas 8 vitesh, është transferuar në “St.Joseph’s College”, në North Windhom, të shtetit Main, me të njëjtat detyra, të cilat i vazhdoi për 24 vjet pa ndërpreje, me një përkushtim të vërtetë profesional. Më 16 qershor 1962, Prof. Nargaj, duke qenë i të njëjtit mendim me Monsinjor Zef Oroshin, themeluen Lidhjen Katholike ShqiptaroAmerikane, sikurse edhe revistën me të njëjtin emër, që vijon edhe sot. Prof. Nargaj, në gjithë ato vite si mësimdhënës, gjatë pushimeve verore ka kontribuar duke ndihmuar vazhdimisht komunitetin katolik shqiptaro-amerikan. Në vitin 1993, në moshën 74vjeçare, kthehet pranë Kishës së komunitetit shqiptar si meshtar, ku shërbeu deri më 1998. Është transferuar në Boston si meshtar i

Kishës “Saint Anthony”, pak kohë para se të ndërronte jetë. Herën e fundit është transferuar në Kuvendin Françeskan në Rigewood (NY), ku më 18 gusht 1999, në moshën e bardhë 80vjeçare, dha shpirt. Në materialin, që shkruante Vatikani asokohe, shikojmë lajmin e dhënë me shkrim, konfirmuar përmes njoftimit nekrologjik (si një rast mjaft i dhimbshëm), për vdekjen e Profesorit të Filozofisë, Patër Andrea Nargaj O.F.M. Ceremonia e varrosjes, u bë në Kishën Shqiptare “Zoja e Shkodrës”, në Hartsdale, NY. Mesha e përshpirtshme, u udhëhoq prej Atë Charls Miller, Vikar Provincial i Kuvendit Françeskan, prej Dom Pjetër Popajt, si edhe prej mjaft autoriteteve të tjera fetare e shkollore nga shumë shtete të Amerikës. Në fjalimin e përmortshëm dhe të salikimit, Prof. Atë Nargaj, u kumtua si humbje e madhe e u përkujtua si një personalitet i kompletuar me dije, studiues i zellshëm, i qetë dhe shumë paqësor, me nji humor të hollë, si vetë kultura që ai zotëronte. Në këtë ceremoni ishte i pranishëm edhe Arqipeshkvi Metropolitan dhe Kardinali i New York-ut, John O’Connor, një mik i përhershëm e i dashur i barijve, besimtarëve dhe Kishës Katolike Shqiptare. Arqipeshkvi Metropolitan i Tiranë Durrësit e Shkëlqësia e Tij, Imzot Rrok Mirdita, në homelinë e meshës predikoi gjatë për jetën dhe veprimtarinë e Profesor, Atë Nargajt, si vëlla në Krishtin, si “intelektuali i thellë”, “njeriu i librave”, por në të njejtën kohë shumë modest, bari shpirtëror i devotshëm i grigjës së Krishtit, që dha të gjitha forcat mendore e shpirtërore për mësimin e dijeve fetare në komunitetet katolike. Në lamtumirën e fundit, përfaqësuesi i familjes së të ndjerit Gaspër Kalaj me banim në New York, foli gjerësisht për jetën, veprën dhe kujtimet e tij personale, që i kishte lënë shumë kohë më parë axha i tij i paharrueshëm.

Nipi i tij, Gaspri, ndër të tjera, tha: “Porosia e fundit e axhës tem, Patër Andrea Nargaj O.F.M., kje që shërbimet mortore t’i bahen pikërisht këtu, ku jemi sot, në Kishën "Zoja e Shkodrës”, pranë komunitetit shqiptaro-amerikan, të cilit edhe i përkiste dhe e deshti me mjaft çiltërsi shpirtnore si bari i Kishës.” Profesori i filozofisë Atë Nargaj, u varros prej Kuvendit Françeskan të New York - ut, në një vend të caktuar veçmas, ku, prehën eshtrat e të gjithë meshtarëve të Rregullit Françeskan, që gjendet në shtetin e New Jersey - t. Për hir të së vërtetës, duhet thënë, se filozofi ynë i kushtoi 62 vjet të jetës së vet shërbimit ndaj fesë e Krishtit. Ai gjithnjë ruante në zëmër një mall të madh për vendlindjen dhe Shqipërinë. Ai la shumë dorëshkrime, për filozofinë në gjuhën angleze. Në të ardhmen, ato do të shohin dritën e botimit, nëpërmjet të cilave brezat do të njohin profesorin, që ligjëroi për 32 vjet në universitetet amerikane. Ata ruhen nën përkujdesjen e nipit të tij në New York. Franceskani shqiptar, ka lënë gjurmë të pashlyeme tek të gjithë brezat e studentëve, si mësimdhënës i dashur i tyre. Kështu, thotë njëri prej tyre: “Profesor Nargaj ishte i rrallë e shumë i veçantë për aftësinë profesionale, që kishte në trurin e tij. Ai përdorte metoda didaktike mësimdhënëse, për ta ngulitur sa më mirë e më lehtë në mendje lëndën e vështirë të Filozofisë. Ishtë një filozof, i cili, jo sepse e trajtonte shkencërisht atë disiplinë të vështirë, por kishte aftësi të rralla me dhanë mësim në fushën e filozofisë.” Ndryshe me armatën e madhe të prelatëve të shquar katolikë, që i ishin përkushtuar ndër shekuj artit, kulturës, albanologjisë, shkencës dhe fushave të tjera të diturisë arbërore e botërore, Prof.Dr.Atë Andrea Nargaj O.F.M., nuk ka pasur prirje letrare apo politike nacionaliste, por fusha e madhe e lëvrimit të tij, ka qenë udha e bukur e meshtarisë, së cilës, iu përkushtua shpirtërisht dhe intelektualisht. “Pater Andrea Nargaj…, i qe

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

përkushtuar një fushe tjetër edhe më delikate se këto, pra përkujdesjes filozofike të ruajtjes dhe vendosjes së raporteve të reja humane, midis zhvillimeve të vrullshme shkencore dhe shpirtit të njeriut, duke riorganizuar dhe duke i ridhënë përparësi gjithmonë këtij të fundit, si bazamenti i vetëm i të gjitha lartësive, ku vazhdon të ngrihet bota.”, vlerëson poeti i talentuar Luigj Çekaj. Megjithatë, Prof.Nargaj, ka nënshkruar artikuj me profil fetarë, në revistën e përkohshme fetaro kulturore “Jeta Katholike Shqiptare”, e drejtuar me kopetencë nga themeluesi i palodhur i saj enciklopedisti Mons.Dr.Zef Oroshi (1912-1989). Tematika e punimeve të franceskanit diturak, ishin me përmabtje fetare dhe pershkruante me dhimbje persekutimin e klerit katolik në Shqipëri asokohe... Që nga numëri i parë i daljes së këtij organi të Lidhjes Katolike Shqiptaro Amerikane (1966), ka shkruar një artikull interesant me titull: “Lufta e paqja në shpirtin e njerit” (Viti I, #1/1966, f. 3 - 5). Asi gjithashtu ka botuar analiza të zgjeruara historiko - filozofike, me shembuj nga vendet e tjera, ku sundonte e freskët dhuna ateisto komuniste në Europën Lindore. Profesor Nargajn e njoha nga afër prej shumë vitesh. Bisedat në mesin tonë ishin të ndryshme. Shqipëria e malli për të afërmit ia kishin këputur shpirtin. Ai i lutej Zotit, që populli i tij të shpëtonte nga kalvari i përgjakshëm komunist dhe shpresonte e besonte shumë se do të vinte një ditë LIRIA dhe do të shkonte për t’a parë vendlindjen, sikurse shprehej ai “…E kam ndërmend ditë e natë…” Për nga natyra ishte shumë modest. Nuk kishte dëshirë të fliste para mjeteve të informimit (media), duke i mbajtur ngjarjet e jetës së tij në brëndësi të shpirtit. Përvuatja vinte nga urdhëri fetar, së cilës i përkiste, shembullin e së cilës ai e ndiqte me shumë respekt dhe veneracion në çdo hap të jetës.

Natyrën e tij origjinale të gjithë e admironin, mbasi ishte fjalëpak e punëshumë. Për çfarëdo që i bëje pyetje, mbi historinë, filozofinë, fenë, artin, kulturën shqiptare dhe amerikane, ai përpiqej që të ishte sa më i thjeshtë me bashkëbiseduesin, pavarësisht nga mosha, gjinia, niveli apo interesi kulturor. Një ditë, kur unë isha nën drejtimin e Festivaleve të Talentëve të Reja, (si kryetar i Shoqatës “Rozafat”), aktivitete, të cilat, i organizonte Kisha Katolike Shqiptare në New York, në prag të Festivalit (që vijon edhe sot në muajin qershor nën emrin “Festivali i Traditës”) e takova Prof. Patër Nargajn në oborrin e Kishës. Ai u gëzua shumë, se përditë po shihte në ambientet e Kishës “Zoja e Shkodrës”, gjallëri me grupe të rinjësh e të rejash, që ishin mbledhur bashkë dhe po bënim prova, për t’u paraqitur sa më mirë në spektaklin muzikor. Njëri nga gazetarët e së përkohshmes shqiptaro-amerikane “Illyria” (1992), që botohet në New York, më afrohet dhe më thotë, se dëshironte të fliste diçka me mua.

Gjatë bashkëbisedimit, kryeredaktori Isuf Hajrizi, kërkonte nga unë që të ndërmjetësoja tek Patër Nargaj, për të dhënë një intervistë për gazëtën. Profesori, ndonëse nuk kishte dëshirë, më në fund pranoi të intervistohej. Kryeredaktori mbeti i habitur, u gëzua shumë dhe shtoi: “Shumë herë kam tentuar t’i marr një intervistë Profesorit të Filozofisë, Patër Andrea Nargajt O.F.M., por, falë modestisë së tij, asnjëherë nuk e kam pasur këtë fat. Të falënderoj shumë, që më krijove këtë kënaqësi për të biseduar me këtë personalitet të kulturës shqiptare, që njihet dhe gëzon shumë respekt në qarqet e katedrave të filozofisë amerikane.” Edhe sot e ruaj si kujtim të paharruar foton, që më bëri editori Isuf Hajrizi, me Patër Nargajn. Ai mbeti i ngulitur thellë, në kujtesën e besimtarëve të tij amerikanë dhe shqiptarë si një njeri shumë i ditur, me një përgatitje të lartë shkencore dhe përfaqësimi dinjitoz, deri në sferat më të larta të katolicizmit amerikan, shoqëruar me një modesti e përvuajtëri të përhershme shembullore.

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

Historia e Imzot Pjetër Bogdanit në New York mbushën 20 vjet nga koha kur në Campus Center të Fordham University Bronx, New York (më 7 tetor të vitit 1989), në kujdesin e kishës katolike “Zoja e Këshillit të Mirë” në New York, u mbajt seminari shkencor, në përkujtim të 300 vjetorit të vdekjes së Imzot Pjetër Bogdanit.

Si lindi ideja dhe suksesi? Ideja qëllimmirë, për të përkujtuar dhe nderuar personalitetin e madh të shek. XVII, Imzot Pjetër Bogdanin dhe veprën e tij, me rastin e 300 - vjetorit të kalimit në amshim, u paraqit në fillim, në mbledhjen, që mbajti këshillit i kishës katolike “Zoja e Këshillit të Mirë” në Bronx, New York (në muajin dhetor të vitit 1988), nga z. Gjek Gjonlekaj, aktivist i njohur në komunitetin katolik e ish gazetar i Radios “Zërit të Amerikës”, administratori i kishës, I Përndershmi Dom Rrok Mirdita dhe krejt këshilli i kishës, përmes kryetarit të saj z. Tonin Mirakaj e miratoi njëzëri idenë e mirëseardhur. Që nga ai moment i gëzueshëm, u vendos bashkërisht, që në mbledhjen e parë në Vitin e Ri 1989, të zgjidhet një komision, që të fillojë përgatitjet e nevojshme, të caktojë pikat e projektit të rëndësishëm, duke përfshirë me saktësi e detaje kohën, vendin si dhe të vendoset se kush do të jenë ligjëruesit shkencëtar, në fushën e studimeve të letrave shqipe dhe albanologë të shquar, që do të kumtojnë më temat e tyre për rastin solemn, të përkujtimit të arqipeshkvit shqiptar. Organizimi filloi pa humbur kohë. Ishte një ide dhe punë serioze, që kërkonte shumë mund, kohë, durim, shpenzime monetare etj., tashmë kishte filluar të bëhet realitet, falë angazhimit serioz të këshillit të kishës, përmes kryetarit dhe stafit, që e shoqëronte atë.

Kështu me 12 shkurt 1989, këshillit i kishës, zgjodhi komisionin përgatitës të seminarit, të përbërë prej zotërinjve: Tonin Mirakaj kryetar dhe antarët e nderuar: Gjek Gjonlekaj, Preç Koçaj, Ndoc Shkreli, Pretash Curanaj, Gjelosh Rukaj, Aleks

Klajd KAPINOVA Mirdita, Simon Simolacaj dhe Fran Shala. Më 24 maj 1989, në ambientet e kishës shqiptare, grupi i punës përgatitore i kryesuar nga z. Tonin Mirakaj dhe administratori i kishës I Përndershmi Dom Rrok Mirdita, morën pjesë në takimin e parë, për të diskutuar programin dhe procedurat e tjera që duheshin, për mbarëvajtjen sa më të mirë të punimeve të seminarit në fjalë. Të gjithë ishin të impenjuar seriozisht dhe me një ndjeshmëri të lartë atdhetare, që manifestimi më i rëndësishëm kulturor, të dalë me një nivel sa më të lartë dhe miqtë e ftuar ta ndiejnë vetën si në shtëpinë e tyre. Në këtë mbledhje, u bisedua rreth organizimit me karakter nderkombetar të tubimit, si i vetmi në llojin e vet, në komunitetin

shqiptar të Amerikës dhe si një rast unikal në botën shqiptare asokohe të mergatës nëper botë. Vetë prania e personaliteteve të shquara në evenimentin special, tregonte sesa me seriozitet e kishte marrë komisioni përgatitës, organizimin deri në detaje të tubimit, në përkujtim të klerikut, letrarit, dijetarit dhe personalitetit te ndritur të historisë së popullit shqiptar ipeshkëvit Bogdani, duke nderuar dhe respektuar kësisoj jetën dhe veprën e tij, në dobi të kombit të vet. Karakteri ndërkombëtar, vinte nga fakti, se folësit profesionistë, do të ftoheshin nga Gjermania, Italia, Kosova e natyrisht nga ShBA. Për të pasur kohën e mjaftueshme, për organizimin u caktua, që seminari të mbahet në ambientet e Fordham University në Bronx, New York, me datën 7 tetor 1989. Në lajmërimin e hartuar nga komisioni përgatitës, që mban datën 3 korrik 1989, ndër të tjera lexojmë: “Këshilli i kishës katolike shqiptare në New York, adminstratorit I Përndershmi Dom Rrok Mirdita dhe ndihmësi i tij Dom Pjetër Popaj, lajmërojnë të gjithë bashkësinë shqiptare, se me datën 7 tetor 1989, do të mbahet një “Seminar Përkujtimor”, me rastin e 300 - vjetorit të vdekjes së Ipeshkvit të kishës katolike, teologut, shkrimtarit, themeluesit të letërsisë

KOMISIONI PREGATITËS I SEMINARIT Ulur nga e majta: Simon Simolacaj, Dom Pjetër Popaj, Dom Rrok Mirdita, Tonin Mirakaj Në këmbë: Preç Koçaj, Gjekë Gjonlekaj, Pretash Curanaj, Fran Shala dhe Gjelosh Rukaj

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

shqipe dhe patriotit të madh shqiptar Imzot Pjetër Bogdanit... Të gjithë shqiptarët pa përjashtim janë të mirëpritur. Për dashamirët dhe ata që studiojnë kulturën dhe letërsinë shqipe, është një rast shumë i përshtatshëm e i rrallë, ku, kanë për të pasur mundësinë të dëgjojnë vërtetë mjeshtër të albanologjisë shqiptare, sipas temave të përzgjedhura.” Në atë mbledhje ishte vendos, që seminari të mbahet në restorantin “Eastwood Manor”, 3371, Eastchester Road, Bronx, New York, aktiviteti ishte parashikuar të fillonte në orën 12:30 të ditës, duke vijuar deri në orën katër të mbasditës. Mirëpo në tubimin tjetër organizativ po për këtë problem, u vendos përfundimisht, që aktiviteti përkujtimor shkencor, të mbahet në Fordham University, duke lëshuar me këtë rast edhe lajmërime të reja, për komunitetin shqiptar në Amerikë. U vendos gjithashtu, që të ftohen si kumtues: Atë Danjel Gjeçaj O.F.M. nga Roma (Itali) Prof. dr. Martin Camaj Mynihu (Gjermani), Prof. Arshi Pipa (ShBA). Aktivisti i palodhur i komunitetit tonë, gazetari z. Gjek Gjonlekaj, në mbledhje, propozoi, që të ftohen edhe ligjerues nga Kosova, duke përmendur dhe pershkruar emrat e dy albanologëve të shquar, si: Prof. dr. Ibrahim Rugova dhe Prof. dr. Engjëll Sedaj. Mirëpo grupi përgatitor, i kryesuar nga zoti Mirakaj, kishte menduar edhe alternativën tjetër. Kështu, nëse ishte e pamundur ardhja e studiuesve nga Kosova, për arsye objektive, të situatës së ndezur politike në ato vite në krahinën autonome, u mendua, që të ftohen Imzot Nikë Prela (1918 – 1996) ipeshkëv i Kosovës dhe Imzot Pjetër Perkoliq arqipeshkëv i Tivarit dhe Primat i Serbisë. Administratori i Kishës, I Përndershmi Dom Rrok Mirdita dhe komisioni, pranoi këtë propozim, për vijimsinë e realizimit të programit të përkujtimit me propozimet e reja, nëse mungojnë studiuesit e shquar kosovar. Z. Mirakaj, pa vonesë, u angazhua drejtpërdrejtë me formalitetet e tjera të rëndësishme, duke u dërguar menjeherë ftesat zyrtare personave të lartpërmendur, në emer të këshillit të kishës “Zoja e Këshillit të Mirë” New York. Pa vonesë, u nisën me postë të gjithë

ftesat zyrtare, për studiuesit profesionistë të jetës dhe veprës së Imzot Bogdanit, të cilat u konfirmuan me përgjigje pozitive mbas disa ditësh nga Patër Danjel Gjeçaj, Prof. Arshi Pipa, Prof. dr. Engjëll Sedaj dhe Prof. dr. Martin Camaj. Të gjithë të ftuarit special si kumtues, shprehen kënaqësinë për insiativën e mirëseardhur dhe pranuan me shumë dëshirë e kënaqësi shpirtërore, për të marrë pjesë në evenimentin shumë të rëndësishëm mbarëshqiptar. Profesor Martin Camaj, duke kërkuar ndjesë, për pamundësinë për të qenë atë ditë fizikisht në New York si ligjërues, me postë dërgon punimin e tij shkencor, që në ditën e seminarit u lexua nga dikush tjetër. Për të mos pasur përsëritje në temat, që autorët kishin marrë për studim, u kerkua për efekt edhe të programit ose fletëpalosjes, (që do t’u jepej edhe të pranishmëve në auditorin e Universitetit), studiusit të përcaktojnë e dërgojnë mundësisht titujt e temave të tyre me profile të ndryshme mbi Imzot Pjetër Bogdanin dhe veprën e tij. Jo të gjithë konfirmimet kishin mbërritur në qendrën e komisionit organizues të seminarit. Mungonte përgjigja e ftesës pozitive ose negative nga albanologu Prof. dr. Ibrahim Rugova. Kështu në lajmërimin, që komisioni përgatitës lëshoi më 3 korrik 1989, për mbajtjen e seminarit, nuk gjindej emri i tij. Të gjithë ishin të shqetësuar, pse nuk kishte asnjë përgjigje nga Dr. Rugova. Nga ana e tjetër, sikurse kujton z. Tonin Mirakaj: “Ai e kishte marrë ftesën dhe ishte përgjigj pozitivisht, por se përgjigja e tij me shkrim kishte “humbur” në “postën” ish Jugosllave askohe.” Profesor Engjëll Sedaj lajmëroi z. Tonin Mirakaj, se Prof. dr. Ibrahim Rugova e ka marrë ftesën dhe është përgjigjë pozitivisht. Por sërisht enigma vijonte të brente komisionin, i cili i bazuar në konfirmimin e Prof. dr. Engjëll Sedajt, u dërgon menjëherë dy albanologëve të shquar kosovar garancitë dhe biletat e udhëtimit me linjën ajrore Jugosllave “JAT”, për një qëndrim në ShBA për 10 ditë. Me datën 30 gusht z. Gjek Gjonlekaj, mundi të gjente numërin e telefonit privat të Prof. Ibrahim Rugovës, të cilin ia dha z. Tonin Mirakaj. Mbas disa përpjekjeve, z. Mirakaj, ra në kontakt direkt me albanolo-

gun Dr. Rugovën. Ai u gëzua shumë për ftesën, nderimin dhe vlerësimin, që kisha katolike shqiptare në New York dhe komuniteti shqiptar i kishte bërë atij, për të qenë një mik i nderuar midis mërgimtarëve në Amerike. Në bisedë e sipër Dr. Rugova, konfirmoi se e kishte marrë ftesën dhe shtoi, se: “Jam përgjigjur pozitivisht se do të marre pjesë me shumë gëzim, porse përgjigja ime ka “humbur” në postë…” Aktivisti Mirakaj, mbasi e falënderoj për bisedën e ngrohtë që po zhvillonin, e vuri në dijeni, se garancitë dhe biletat e udhëtimit Jugosllavi - New York dhe kthimi me linjën ajrore “JAT”, ua kishte dërguar dy ditë më parë me postë, në adresën e Institutit Albanologjik të Prishtinës, pranë Universitetit të kryeqytetit. Nga ana e tjetër Dr. Rugova, u interesua për temat e folësve në seminar, në mënyrë që të mos kishte përsëritje të kumtesave nga studiuesit. Në këtë bisedë, iu dha tema e caktuar për atë qëllim që ishte: “Historia shqiptare në veprën e Bogdanit”. Ai e pranoi me shumë kënaqësi, duke përshëndetur në telefon: “Mirë u pafshim në New York!” Publicisti veteran z. Tonin Mirakaj, gjithë ditën e gjatë orëve të mbasdites, përveç punës së përditshme, lëvizte në shumë drejtime, për përgatitjen deri në detaje e të gjithë programit të caktuar, për realizimin sa më mirë e me detajet më të vogla të simpoziumit. Ai pa vonesë lajmëron meshtarin Të Përndershmin Dom Rrok Mirditën, aktivistin z. Gjek Gjonlekaj dhe antar të tjerë të komisionit, për bisedën e zhvilluar në telefon me albanologun e mirënjohur Dr. Rugovën. Ishte koha e përshtatshme, për të gjetur një auditor të madh dhe shumë komod, për ligjëruesit dhe pjesëmarrësit e shumtë, që do të nderonin figurën e prelatit e atdhetarit të madh shqiptar. Komisioni nën drejtimin e z. Mirakaj, bie në kontakt me menaxheret dhe stafin e Fordham University në Bronx, New York. Qëllimi kryesor i tyre ishte sigurimi i një salle komode me kapacitet të madh vendesh, podiumi dhe elementët e tjerë të fonisë. Zoti, po ndihmonte me bujari të gjithë aktivistët e kishës, që kishin njetin dhe vullnetin e mirë. U sigurua salla e Universitetit

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

dhe u shpërndanë menjëherë lajmërimet qendrave të informimit radiove dhe mediave informuese të shkruar të komunitetit tonë në Amerikë.

Dr. Rugova, ishte një problem!? Me ardhjen e Dr. Rugovës, u plotësua lista e folësve, duke krijuar kësisoj portretet e personaliteteve të shquara të kulturës dhe letërsisë së botës shqiptare. Kujtojmë, se asokohe Dr. Rugova, njihej vetëm si një shkrimtar, edukator, albanolog i letrave shqipe, por se në politikë ishte në fillim të aktivitetit të tij. Në këtë mënyrë, lajmi i ardhjes së tij në New York, përbënte një ngjarje të rëndësishme për të gjithë mërgatën tonë në Amerikë. Mirëpo nga ana e tjetër, lajmi i gëzueshëm, solli një problem të madh, për organizatorët e aktivitetit kulturor. Fakti, se ai, tashmë po bëhej një person publik me reputacion në rritje, bëri që organizatorët të mendonin më shumë për sigurinë e tij. Tashmë, ai duhej ruajtur nga ndonjë rrezik i papritur ose i organizuar nga element keqbërësish, që në këtë rast mund të turpëronte kishën dhe komisionin organizues. Nga të gjithë grupi i punës, u mendua, që për profesorët e ardhur nga Kosova Dr. Ibrahim Rugova dhe Prof. dr. Engjëll Sedaj, të sigurohej vendqëndrimi në një ndër hotelet më të mira dhe me eksperiencë, në ruajtjen e diplomatëve botëror, pra me reputacion të njohur në këtë vend. Për ketë qëllim, u shfrytëzua miqësia e djalit të aktivistit Tonin Mirakaj, të riut Danjel Mirakaj, i cili me dëshirë të madhe u takua me miqtë e vet në Manhattan East Hotels. U sigurua një suite me dy dhoma fjetje komode dhe dhomë pritjeje në “Beekman Towers” në 49 th Street, në katin e 17 - të (Manhattan, New York) nga dritaret e së cilës, shihej për bukuri ndërtesa e madhe e Organizatës së Kombeve të Bashkuara. Një vend shumë i përshtatshëm, për mysafirët e shtrenjtë, u rezervua nga vetë kisha dhe komunitetit ynë në New York. Prof. Dr. Ibrahim Rugova, ishte shumë i gëzuar dhe emocionuar se gjendej përballë OKB - së. Ndërsa po i hedhte një vështrim përkëdhelës ndërtesës prej xhami të Kombeve të Bashkuara nga dritarja, Prof.

Rugova, me buzëqeshje tha: “Aty në atë ndërtesë do të zgjidhet problemi i Kosovës!” Për arsye sigurie, nuk u lajmërua nga mediat e komunitetit ora e mbërritjes së tij. Në aeroport profesorët kosovar, u pritën nga një grup i vogël, i përbërë nga administratori i kishës katolike shqiptare “Zoja e Këshillit të Mirë” I Përndershmi Dom Rrok Mirdita, Dom Pjetër Popaj, kryetari i këshillit të kishës z. Tonin Mirakaj, z. Gjek Gjonlekaj dhe të tjerë antar të komisionit përgatitës. Përveç makinave personale, familja Biberaj, kishte dërguar një limozinë për mysafirët, në shenjë respekti dhe vlerësimi të lartë. Nga aeroporti “J.FK.”, automjetet në karvan u nisën për në “Beekman Towrs”, ku lanë valigjet e mysaferëve dhe u ngjitën sëbashku të gjithë në banesën e aktivistit z. Tonin Mirakaj në Fifth Avenue, Manhattan, New York, ku u kalua një mbrëmje shumë e gëzueshme. Nga kjo darkë dhe mikpritje tipike bujarie shqiptare, z. Mirakaj, ruan shumë mbresa e kujtime të pashlyeshme. Ndër të tjera, ai rikujton: “Profesor Rugova, pinte shumë duhan, cigare mbas cigares pa ndërprerje. Ai edhe kur hante bukë, cigaren e mbante të ndezur në njenen dore. Gjatë darkës bashkëshortja ime Miliana, kur e pa me cigare të ndezur, iu afrua t’ia merrte pjatën. Duke buzëqeshur profesor Rugova, iu drejtua asaj: jo zonjë, ende nuk e kam mbaruar, kështu e kam unë, ushqim dhe duhan në të njejtën kohë! Të gjithë që ishim aty qeshëm dhe atmosfera u bë edhe më e gëzueshme. Ata ndieshin si në shtëpinë e tyre, duke kaluar

kështu orët e imta të mbrëmjes ngrohtësisht. Në atë mbrëmje, ndër të ftuarit ishte miku im doktor Salvatore Delprete, i cili kishte vënë re me habi mënyrën sesi Profesor Rugova e pinte duhanin pa ndërprerje. Dr. Delprete, kishte pa gjithashtu, ndonëse nuk e kuptonte gjuhën shqipe, se Prof. Rugova, ishte një njeri me rëndësi nga mënyra se si njerëzit silleshin rreth tij. Tonin, më tha: “Thuaj Profesorit, se duhani ka me i marrë jetën, po e vazhdoj në atë mënyrë!”. I thashë Dr. Rugovës çka tha doktori. Mbasi e falënderoj doktorin, për kujdesin që tregoi, tha: “Eshtë e vërtetë, se duhani do të më shkurtoj jetën, por në këtë kohë, nuk mundem ta lë duhanin. Ndoshta një ditë, dikur në të ardhmen, kush e di!?…” Mbas darkës mysafirët kosovar, u shoqëruan në “Beekman Towers” që të shlodhen dhe të përgatitën për seminarin, që fillonte me datën 7 tetor 1989, në ora 10 të mëngjesit. Qysh në orët e para të mëngjesit vjeshtor, grupi organizativ, me në krye z. Tonin Mirakaj, administratori e kishës, I Përndershmi Dom Rrok Mirdita dhe Dom Pjetër Popaj, ishin në ambientet komode, ku pritej të mbahej tubimit. Salla e madhe e Fordham University, ishte e mbushur plot e për plot dhe qindra bashkëatdhetar të tjerë qëndronin në koridor në pritje. Dyert ishin të hapura dhe nga dritaret e mëdha ata që nuk kishin mundur të gjenin vend, për t’u ulur prisnin të ndiqnin fillimin dhe zhvillimin e takimit përkujtimor, kushtuar burrit dhe prelatit të madh të kombit. Pjesëmarrja e madhe e bashkëkombasve i kishte kaluar

Dom Rrok Mirdita duke përshëndetur mysafirët Në tavolinën e nderit nga e majta: Tonin Mirakaj, Dom Pjetër Popaj, Dr. Ibrahim Rugova, Prof. Arshi Pipa, Prof. Engjëll Sedaj dhe At Daniel Gjeçaj, OFM

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

parashikimet e organizatorëve të tubimit kulturor. Në kohën e caktuar, në mes duatrokitjeve dhe buzëqeshjeve mirëseardhëse kryetari z. Tonin Mirakaj, hapi siparin e punimeve të seminarit, dhe ftoi Të Përndershmin Dom Pjetër Popaj, që të thotë lutjen e rastit. Mbas lutjes, simbas programit të detajuar me kujdes, u kënduan hymnet kombëtare të ShBA - së dhe Shqipërisë, përmes zërit melodios nga aktivistja e kishës zonja Miliana Mirakaj dhe zoti Fran Shala. U këndua, gjithashtu kënga “Trim vigan Pjetër Bogdani” nga kori i kishës katolike shqiptare “Zoja e Këshillit të Mirë” dhe shoqëruar në piano nga kompozitori kosovar Gjon Gjevelekaj. Sërisht z. Mirakaj, paraqiti kryetarin e seminarit, Të Përndershmin Dom Rrok Mirdita. Ndër të tjera, në fjalën e tij tha: “Për të kryesue seminarin, komisioni përgatitës, ka zgjedhur një person, me të vërtetë të kualifikuar, në kuptimin e plotë të fjalës. Ky për një kohë të gjatë mëse 24 - vjeçare, është në shërbim të Zotit dhe bashkëatdhetarëve të tij, dhe 16 vjet prej këtyne, në shërbim të komunitetit katolik shqiptar në New York me rrethe… Krahas me ushtrimin e detyrës së tij si bari shpirtnuer i komunitetit katolik, ky ushqen një dashuni të zjarrtë për gjuhë, kulturë, letërsi dhe tradita kombëtare, të cilat janë bazë e ekzistencës së grupeve etnike këtu në Amerikë dhe mbahen, ruhen dhe përtrihen, me aktivitete fetare e shoqnore.” Gjatë kohës, që përmendeshin me radhë emrat e personaliteteve pjesëmarrës, duatrokitjet frenetike shoqëruan gjithësecilin. Por salla, ushtoi edhe më shumë, kur u përmend emri i Prof. dr. Ibrahim Rugovës, liderit të ri të popullit martir të Kosovës. Folësit u paraqitën me radhë, sipas programit nga I Përndershmi Dom Pjetër Popaj, z. Tonin Mirakaj e I Përndershmi Dom Rrok Mirdita. Kur erdhi radha, punimi shkencor i Prof. dr. Martin Camaj, u lexua nga kryetari i seminarit, I Përndershmi Dom Rrok Mirdita. Perkujtimi kulturor përfundoi në ora 5 mbasdite, me fjalën përmbyllëse të kryetarit dhe meshtarit katolik, Të Përndershmit Dom Rrok Mirdita. Administratori i kishës, Dom Rrok

Mirdita, tha: “Mbyllja e seminarit, do të merrete shumë kohë me falenderue të gjithë ato që kanë punue, për ketë tubim kulturor, që të dalë më sukses. Megjithatë, nuk mundem kurrsesi pa përmend disa prej tyne. Kujt ma parë me u falenderue, se profesorave këtu, njerëz të shquem të shkencës së albanologjisë, të cilët, jo vetëm se kanë derdh djersë e mund, por janë lodhë me ardh prej larg. I falënderoj

mund ti japim vlerën, që meriton këtij kolosi të ndritun të kombit tonë, duke e radhitur kështu me dinjitet në vendin e merituar në panteonin e artë të kulturës shqiptare.” Është një fakt i pamohueshëm, se në këto takime private dhe publike që pasuan mbas përfundimit të punimeve të seminarit, filloi aktiviteti diplomatik i Dr. Ibrahim Rugovës. Ditën që u kthyen për në

Pjesëmarrës duke ndjekur punimet e seminarit

të gjithë, që na e bane të mundun me e njoftë ma mirë viganin e letërsisë dhe prelatin e naltë të kishës katolike Imzot Pjetër Bogdanin. Falënderoj komisionin përgatitës, me në krye z. Tonin Mirakaj, i cili nuk u kursye asnjëherë, nuk kursej kohë as të holla për të bërë të mundur daljen me sukses të këtij seminari. Falënderoj zotnijtë: Gjek Gjonlekajn, Preç Kaçaj e shumë të tjerë, të cilët do ti përmendim në darkën që do të kemi. Nuk mund të lë papërmend, bijën shqiptare Pashka Elezaj, e cila jo vetëm na zbukuroj sallën, por edhe na ofroj ma tepër afër Bogdanin, me pikturen që ajo me mjeshtëri e realizoi. Falënderoj Prof. dr. Engjëll Sedajn, për pikturën e bukur të Bogdanit, që ai na dhuroj. Këto bahen pasuni e Shoqnisë “Pjetër Bogdani”, e cila, qysh më sot i ka rranjët edhe këtu, sepse ishte ai, i cili, punoi e jetoj shumë për ruajtjen e thesarit të çmueshëm letrar e kombëtar deri sa kaloi në amshim. Ai ruajti si dritën e synit gjithçka kombëtare. Në këtë mënyrë, ne

vendlindje studiuesit kosovarë Rugova dhe Sedaj, u përcollën për në aeroportin “John F. Kennedy.” nga meshtarët e kishës “Zoja e Këshillit të Mirë” Të Përndershmit Dom Rrok Mirdita, Dom Pjetër Popaj, z. Tonin Mirakaj, antarët e komisionit përgatitës të seminarit z. Gjek Gjonlekaj, z. Simon Simonlacaj dhe një grup shqiptarësh, ndër të cilët shquheshin vëllezërit Sabit dhe Seidi Bityçi, z. Zef Camaj etj. ----------------Gjatë kësaj jave, duhet përmendur bujaria fisnike tradicionale shqiptare e zotërinjve: Simon Simolacaj, Tony Shkrelit, Nikollë Shala, Fran Shala, Sabit dhe Sejdi Bitiçi e të tjerë, që nuk kursyen asgjë, për ta bërë sa më të këndshme qëndrimin e profesorëve të nderuar në New York. Biletat e udhëtimit ajror për profesorët kosovar u paguen bujarisht nga z. Tony Shkreli.

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

Ne, në qytetërimin perëndimor Nga ERESTINA HALILI

Një frymë e re në debatin e vjetër të elitës së inteligjencës shqiptare rreth traditës sonë qytetërimore. Vepra “Shqiptarët në qytetërimin perëndimor”, me autor z. Bardhyl Ukcamaj trajton harmoninë ndërfetare, shprehur përmes deklaratës së Monsinjor Rrok Mirditës gjatë vizitës së Atit të Shenjtë, Papa Gjon Pali i Dytë në Shqipëri

itët e fundit, fondit të studimeve shqiptare i shtohet një vepër serioze “Shqiptarët në qytetërimin perëndimor”, me autor z. Bardhyl Ukcamaj. Me një edukim solid në universitet amerikane, z. Ukcamaj (i njohur në jetën politike shqiptare në fillimet e lëvizjes antikomuniste) sjell me këtë studim një frymë të re në debatin e ri e të vjetër të elitës së inteligjencës shqiptare rreth traditës sonë qytetërimore. Mendoj se ky libër studimor është në interesin e të gjithë atyre (shqiptarë apo të huaj), të cilët janë të interesuar për kulturën e shqiptarëve. Është një prurje, që e pasuron fondin e kulturës sonë të shkruar, si një ndër studimet serioze në këtë fushë të botuar në letrat shqipe (post komunizëm) në dijeninë time. Këtë studim autori ja dedikon mikut të tij , njërit prej personaliteteve shqiptare më të shquar të gjysmës së dytë të shekullit XX, françeskanit atdhetar, At Zef Pllumit. Parathënia është shkruar me një elegancë të spikatur nga Imzot Rrok Mirdita. Një punë cilësore është bërë edhe nga botuesi Myftar Gjana (shtëpia botuese “Princi” ), i cili është edhe redaktor i këtij botimi studimor. Ky libër siç shkruan vetë z. Ukcamaj, nuk ka asnjë qëllim mohues ndaj prurjeve të tjera në kulturën shqiptare (atyre lindore), thjesht autori nuk është përpjekur t'i analizojë. Në hyrje shkruhet: “Ky libër është një përpjekje disavjeçare për të kuptuar, së pari vetë autori (i lindur në epokën e regjimit ateist), rolin që ka luajtur kristian-

izmi ose më saktë, kultura katolike, në shtratin e kulturës sonë kombëtare; cili është vendi i kulturës së shqiptarëve në universin e kulturës evropiano-perëndimore; cilat janë kontributet shqiptare në këtë kulturë”. Në këtë libër praktikuesit e asnjërit nga besimet tradicionale shqiptare nuk do të gjejnë thuajse asgjë që ka lidhje me teologjinë, pasi ky nuk ka qenë qëllimi i autorit. Prej paragrafit të parë dhe deri në kapitullin e fundit mund të thuhet se ky studim është i pasur me referenca të studiuesve seriozë të huaj dhe shqiptarë. Nuk ka kurrfarë anësie apo interpretime tendencioze, sforcime apo komente të pambështetura në burime shkencore për të arsyetuar tezën e mësipërme. Autori ka zgjedhur një kategori të caktuar të elitës shqiptare si objekt studimi, Klerin Katolik Shqiptar. Ka një pasqyrim të gjerë të veprimtarisë së Klerit Katolik, Kishës Katolike Shqiptare, gjithnjë në këndvështrimin e kontributit në rrafshin kulturor. E vërteta e historisë nuk është produkt i historianeve, por trashëgimi e popujve dhe individëve, ndaj për përcaktimin e saktë të identitetit dhe etnitetit kulturor, fetar, gjeopolitik, demografik etj., është mjaft e rëndësishme këqyrja e raportit të një kombi me kombet e tjerë, të një populli më të tjerët, afër tij apo në kurrikulat e trashëgimeve të sjella relikte mbijetesë e kujtesë në shekuj. Duke lexuar këtë libër studimor mund të konstatohet me lehtësi se historia e paraqitur në këtë studim përmes Klerit katolik Shqiptar është një histori e qytetërimit perëndimor. Sigurisht që kultura përcakton identitetin. Shkrimtari i madh, Kadare, shprehet se “Populli ynë nuk ka identitet gjysmak, të shtirë apo të fshehur pas lajlelulesh mashtruese, identiteti i tij është i qartë, ai mbetet perëndimor”. Gjenden mirëlexueshëm fakte të trajtuara në botimin e z. Ukcamaj edhe teori të tjera nisur nga rrafshe ideologjiko-historike, të cilat gjithsesi referojnë larushinë e mendimeve dhe koncepteve të tjera në evoluim ose në kahe të ndryshme. Në libër është trajtuar edhe harmonia ndërfetare, shprehur

p ë r m e s deklaratës së Monsinjor R r o k Mirditës gjatë vizitës së Atit të Shenjtë Papa Gjon Pali i Dytë në Shqipëri. “Atë i Shenjtë, edhe pse ne shqiptarët jemi me përkatësi të ndryshme fetare, jam i bindur se nga të gjithë, brenda dhe jashtë atdheut jeni i mirëpritur. Dallimet fetare në Shqipëri nuk kanë penguar vëllazërimin e bashkëjetesën kombëtare edhe kur fanatizmi fetar është ndihmuar nga të huajt me qëllim me na ngatërrue e sundue”. Ky mision i artikuluar nga Monsinjor Mirdita, është vazhdimësi e parimeve universale katolike, deklaruar edhe në Koncilin II të Vatikanit, i cili përmbyll sesionin mbi Myslimanizmin me këtë paragraf: “Për të mirën e njerëzimit, kërkohet që të krishterët dhe myslimanët ta ruajnë e t’u japin lëvizje paqes, lirisë, drejtësisë shoqërore dhe vlerave morale”, ky kontekst vjen i shprehur edhe në punën e z. Ukcamaj. Në raportimin e tij bibliografik përmenden me të njëjtin nderim edhe kontribuuesit e shquar të kulturës dhe identitetit shqiptar me përkatësi tjetër fetare, si Hoxha Tahsin, vëllezërit Frashri, Naum Veqilharxhi, Kostantin Kristoforidhi etj., duke i dhënë një gjeografi elegante të dhënave të mbledhura e të përpunuara, me synimin që lexuesi të arrijë në përfundime e qasjet e veta, parë kjo si një vlerë-risi në letrat tona. Libri i zotit Ukcamaj boton fakte interesante, disa prej të cilave të botuara për herë të parë në epokën post komuniste dhe mendoj se do të jetë një ndihmëse edhe për një sferë më të gjerë të lexueseve kryesisht të rinj, por edhe mësimdhënësve të cilët duan dhe do të duhej të mësonin historinë e kulturës shqiptare edhe me ndihmën e teksteve serioze alternative.

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009 KORRIK-SHTATOR 2007

Kurorezime

Gema Mujovic me Virginia Ferreira Më 21 Gusht 2009 John Pjeternikaj, Jr. Me Elizabeth Ivezaj Më me 28 Gusht 2009 Nikoll G. Perpepaj me Marsela Ragami Më 5 Shtator 2009 Joseph M. Nicovic me Tiffany N. Vulaj Më 5 Shtator 2009 Nosh Margilaj me Vitore Camaj Më 5 Shtator 2009

Artan Volaj me Anila Vucinaj Më 4 Korrik 2009 Nikolle Beqiraj me Violeta Tanushaj Më 5 Korrik 2009 Salvator Pepaj me Besmira Mirashi Më 11 Korrik 2009 Sander V. Shllaku me Klodjana Dedi Më 11 Korrik 2009 George Nikci me Angela Zagreda Më 11 Korrik 2009 Christopher J. Teich me Zoja Jakaj Më 12 Korrik 2009 Xhevahir Grishaj me Adelina Peraj Më 18 Korrik 2009

Robert Lala me Alfride Jaku Më 5 Shtator 2009 Mark Dedvukaj me Tiana R. Lewis Më 12 Shtator 2009 Valentino Grishaj me Jennifer A. Kocovic Më 12 Shtator 2009 John Elezovic me Sofia Bojaj Më 19 Shtator 2009 Bernard Krasnic me Robertina Doda Më 20 Shtator 2009 Lush Shllaku me Fatjone Gjuraj Më 20 Shtator 2009 Agron Arifi me Margita Duhanaj Më 26 Shtator 2009

Martin Shala me Elizabeth Hota Më 26 Shtator 2009 Lec Lukaj me Selvana Nilaj Më 26 Shtator 2009 Sokol Smajlaj me Linda Juncaj Më 3 tetor 2009 Ivan Djokic me Elizabeth Lulgjuraj Më 10 Tetor 2009 Lec Lukaj me Selvana Nilaj Më 26 Shtator 2009 Eric Capolino me Kristina Prekelezaj Më 10 Tetor 2009 Viktor Skrelja me File Djelaj Më 17 Tetor 2009 Ervin Kolnreu me Alta Guri Më 25 Tetor 2009 Gjergj Shabani me Antigona Jetishi Më 7 Nëntor 2009 Bernard Gojcaj me Catherine Cacaj Më 7 Nëntor 2009 Fatjon Kola me Mersida Leguci Më 7 Nëntor 2009 Julio Rosa me Lydia Nikac Më 14 Nëntor 2009

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

Pagëzime

Unë të pagëzoj në emër të Atit e të Birit e të Shpirtit të shenjtë Vilson Ljucovic Prindër: Viktor & Zorica Ljucovic Kumbarë: Nikolla & Dila Vucinaj

Zef Toma Ivezaj Prindër: Toma & Maria Ivezaj Kumbarë: Anton & Marina Dushi

Antoneta Mernacaj Prindër: Marash & Konela Mernacaj Kumbarë: George & Maruka Gojcaj Elsa Mernacaj Prindër: Marash & Konela Mernacaj Kumbarë: George & Maruka Gojcaj Noah Kastriot Pepaj Prindër: Kastriot & Heroina Pepaj Kumbarë: Mark & Kristina Mernaci

Peter Pllumbaj Prindër: Leke & Ardiana Pllumbaj Kumbarë: Sokol & Gjelina Smajlaj

Jozef Frangaj Prindër: Ardian & Dila Frangaj Kumbar: Petrit Smajlaj

Martin Valentin Ulaj Prindër: Rrok & Marena Ulaj Kumbarë: Nikoll & Lisa Gojcaj

Gianna Marie Gjelaj Prindër: Nikolla & Ardiana Gjelaj Kumbarë: John & Jamie Cekaj

Abigail Dedaj Prindër: Zef & Mirjana Dedaj Kumbarë: Tonin & Lena Miri

Daniel Grishaj Prindër: Gjergj & Zina Grishaj Kumbarë: Tony Alijaj & Shpresa Grishaj

Savannah Magdalena Kajtazi Prindër: Simon & Ardiana Kajtazi Kumbarë: Luigj & Violeta Gjeloshi

Albert Jankovic Prindër: Hila & Lidija Jankovic Kumbarë: Martin & Vera Cotaj

Biancia Tarazhi Prindër: John & Antoneta Tarazhi Kumbarë: Mark Lulgjuraj & Kristina Curanovic

Gabriella Jankovic Prindër: Hila & Lidija Jankovic Kumbarë: Martin & Vera Cotaj

Liliana Lajcaj Prindër: Dashamir & Vera Lajcaj Kumbarë: Frank & Shpresa Donovic

Sebastian Eros Lulaj Prindër: Frasher & Cassandra Lulaj Kumbarë: Kastriot & Kristina Lulaj

Isabella Grishaj Prindër: Gjelosh & Drita Grishaj Kumbarë: Alex & Angjelina Bunjaj

Liria Nucullaj Prindër: Prentas & Marina Nucullaj Kumbarë: Fran & Maria Marasevic

David Maloti Prindër: Nuo & Flora Maloti Kumbarë: Andrew & Marta Gazivoda

Joseph Palushaj Prindër: Mark & Delia Palushaj Kumbarë: Mark & Mare Nikprelaj

Anthony Velovic Prindër: Nikola & Brisilda Velovic Kumbarë: Prenka & Liza Velovic

David Shqutaj Prindër: Agron & Luljeta Shqutaj Kumbarë: Agron & Lula Vukaj

Gabriela Vukelj Prindër: Zef & Jelena Vukelj Kumbarë: Tom & Veronika Shkreli

Serafina Simoni Prindër: Martin & Neta Simoni Kumberë: Vlash & Marjeta Pepa

Christian Doci Prindër: Leonat & Manuele Doci Kumbarë: Artan & Irena Gjuraj

Tiana Lewis Prindër: Peter & Denise Lewis Kumber: Dritan Curanaj

Jake Gjonaj Prindër: Deda & Gjovana Gjonaj Kumbarë: Victor & Dijana Gjonaj

Ana Camaj Prindër: Ferdinand & Flore Camaj Kumberë: Mark & Pashka Camaj

Gianna Gjonaj Prindër: Alfred & Nikoleta Gjonaj Kumbarë: Alex & Alexandra Stanaj

Nicholas Djuravcevic Prindër: Joseph & Rosemary Djuravcevic Kumberë: Pal Krasniqi & Natasha Djuravcevic

Zef Curanovic Prindër: Tony & Katrina Curanovic Kumbarë: Anton & File Camaj

Justin Zef Gjelaj Prindër: Zef & Ardiana Gjelaj Kumbarë: Noci & Mondelena Nikci

Noah Krasniqi Prindër: Roland & Elizabeth Krasniqi Kumbarë: Lume & Gjina Berisha Olivia Makaj Prindër: Sandro & Antoneta Makaj Kumbarë: Leon & Rena Gjoni Melissa Bunjaj Prindër: Mirton & Shresa Bunjaj Kumbarë: Lek & Ardiana Pllumbaj Elena Camaj Prindër: Albert & Loreta Camaj Kumbarë: Anton & Kristina Ivezaj Jozef Dedvukaj Prindër: Tommy & Marija Dedvukaj Kumbarë: Martin & Prena Popovic

Katie Berisha Prindër: John & Etleva Berisha Kumbarë: Nikola & Djuste Curanaj Nina Marie Djeljevic Prindër: Vaso & Katrina Djeljevic Kumbarë: Vasel & Gina Camaj

Gregg Gramshi Prindër: Kastriot & Marsela Gramshi Kumbarë: Julian & Silva Toska Justin Anthony Marku Prindër: Nikolin & Zina Marku Kumbarë: David & Katerine Pllumbi Julian Emanuel Mirukaj Prindër: Dritan & Anita Mirukaj Kumbarë: Paulin & Mri Gjelaj Emily Becky Smajlaj Prindër: Vladimir & Patricia Smajlaj Kumbarë: Jack & Rose Ndreu Gloria Adriana Gazivoda Prindër: Alex & Leonora Gazivoda Kumbarë: Patrick Ljutovic & Jozefina Daka Matteo Leo Parubi Prindër: Leonard & Aurora Parubi Kumbarë: Altin & Kristina Parubi Donika Dushi Prindër: Nikolle & Pashke Dushi Kumbarë: Tom & Vera Gjoni John Gashaj Prindër: Lodovik & Flora Gashaj Kumbarë: David & Katrina Pllumbi Olivia Harlow Gjokaj Prindër: Paul & Linda Gjokaj Kumbarë: rrok Lulgjuraj & Rita Gazivoda Tommy Gjonaj Prindër: Robert & Rudina Gjonaj Kumbarë: Jac & Maria Zadrima Gjorge Krasnici Prindër: Gjon & Catalina Krasnici Kumbarë: Andres Barrionuevo & Liza Curanovic Gjon Jankovic Prindër: Lou & Bridget Jankovic Kumbarë: Louis & Jozefina Zadrima

Peter Luke Nicaj Prindër: Luke & Elizabeth Nicaj Kumbarë: Doda & Lula Camaj Albert Matthew Shkreli Prindër: Frank & Drana Shkreli Kumbarë: Zef & Lena Shkreli Isabella Berisha Prindër: Anton & Nora Berisha Kumbarë: Pashk & Elizabeth Deda Theresa Berisha Prindër: Astrit & Margarita Berisha Kumbarë: Tom & Florije Berisha Jason Fredi Bori Prindër: Fredi & Aurela Bori Kumbarë: Arben & Rregjina Gjeka Briana Bujaj Prindër: Lazer & Alma Bujaj Kumbarë: Bardi & Lumturie Dukaj Nicholas Gecaj Prindër: Luan & Violeta Gecaj Kumbarë: Gjergj & Hana Markaj Sebastian Perpepaj Prindër: Thomas & Kristina Perpepaj Kumbarë: Gjergj & Aida Balaj Andrew Dardan Shahini Prindër: Seba & Lirije Shahini Kumbarë: Pashk & Zoja Bitici Anna Marie Lusha Prindër: Mario & Vera Lusha Kumbarë: Elis & Drande Lusha Nora Ujkaj Prindër: Anton & Teuta Ujkaj Kumbarë: Anthony & Maria Camaj Matthew Sebastian Bucaj Prindër: Mark & Renata Bucaj Kumbarë: Doda & Kristina Ujkaj Kasey Isabelle Lalaj Prindër: Leonard & Etleva Lalaj Kumbarë: Robert Radi & Jehona Livadha Brian Nicaj Prindër: Paulin & Elizabeta Nicaj Kumbarë: Pllumb & Shqiponia Preldakaj Preston Prekelezaj Prindër: Robert & Linda Prekelezaj Kumbarë: Leonard & Leonora Palaj Lulvera Rukaj Prindër: Doda & Diana Rukaj Kumbarë: Nick & Age Rukaj Zoe Smajlaj Prindër: Tom & Vera Smajlaj Kumbarë: Martin & Elizabeth Vulaj Luke Tonaj Prindër: Andrew & Jonida Tonaj Kumbarë: George & Sofia Shkreli

Veronika Diana Zagreda Prindër: Viktor & Norma Zagreda Kumbarë: Rudolf & Kristina Gjonaj Juliana Hatch Prindër: Gregory & Theresa Hatch Kumbarë: Anthony Vataj & Leah Parker Jack Gjoni Prindër: Emiljan & Silvana Gjoni Kumbarë: Arben & Aida Gjergji Kaela Lumaj Prindër: Fatmir & Violina Lumaj Kumbarë: Mark & Lindita Vukaj Kristian Lufaj Prindër: Paulin & Mirjana Lufaj Kumbarë: Pjeter & Audora Vukaj Samuel Markaj Prindër: Migjen & Mona Markaj Kumbarë: Leonard & Renata Karaqi David Smajlaj Prindër: George & Jozefina Smajlaj Kumbarë: Gjelosh & Dusha Bojaj Nisa Simoni Prindër: Vitor & Laureta Simoni Kumbarë: Tonin & Gentiana Simoni Martin Vukaj Prindër: Pjeter & Audora Vukaj Kumbarë: Paulin & Mirjana Lufaj Jon Vulaj Prindër: Nikoll & Valentina Vulaj Kumbarë: George & Hellen Galgano Sofia Balbona Prindër: Pal & Mrika Balbona Kumbarë: Nikoll & Shaqe Shala Angel Illija Prindër:Valmir and Alma Illija Kumbarë: Lush & Fatjona Shllaku Viktor Dushaj Prindër: Kristofer & Marina Dushaj Kumbarë: Mark & Tiana Dedvukaj Luke Mirakaj Prindër: Enton & Sandra Mirakaj Kumbarë: Robert & Natalija Mirakaj Stefeni Smajlaj Prindër: Sokol & Zamira Smajlaj Kumbarë: Besnik & Ana Vukaj Amanda Ulaj Prindër: Gjergj & Marina Djurasevic Kumbarë: Mark & Dila Gojcaj Fabio Narkaj Prindër: Arben & Drita Narkaj Kumbarë: Arben & Suela Marku Alexa Tinaj Prindër: Mark & Age Tinaj Kumbarë: Sokol & Gjyste Vukli

Christopher Alexander Vulaj Prindër: Arben & Pashka Vulaj Kumbarë: Alfredo & Kristina Catalic

10 vjet me profesionalizëm i shërbejmë komunitetit tonë! Mbi 2000 lloj ftesash për dasma, fejesa, pagëzime dhe gëzimet tuaja familjare!

Tel. 718-584-1620 Fax. 718-584-1228 2322 Arthur Avenue, Suite 9 &10, Bronx, NY 10458

w w w. a l b a n i a n i nv i t a t i o n s . c o m

jeta katolike | korrik - dhjetor 2009

✞

In Memoriam Prena Donovic, 89-vjeç Vdiq më 19 Gusht 2009 U varros në vedlindje Gjina Mirakaj, 95-vjeç Vdiq më 27 Shtator 2009 U varros në varrezat “St. Raymond’s”, NY Mane Shiroke, 84-vjeç Vdiq më 27 Shtator 2009 U varros në vendlindje Nua Lulgjuraj, 33-vjeç Vdiq më 4 Tetor 2009 U varros në varrezat “Gate of Heaven” NY

Katrina Kalaj, 69-vjeç Vdiq më 10 Tetor 2009 U varros në varrezat “Gate of Heaven” NY

Mirash Bujaj, 43-vjeç Vdiq më 5 Dhjetor 2009 U varros në varrezat “Gate of Heaven” NY

Age Selca, 82-vjeç Vdiq më 18 Tetor 2009 U varros në varrezat “Gate of Heaven” NY

Age Lulgjuraj, 71-vjeç Vdiq më 10 Dhjetor 2009 U varros në varrezat “Gate of Heaven” NY

Fran Bunjaj, 67-vjeç Vdiq më 16 Nëntor 2009 U varros në varrezat “Gate of Heaven” NY

Gjelosh Lulgjuraj, 76-vjeç Vdiq më 13 Dhjetor 2009 U varros në varrezat “Gate of Heaven” NY

Pjeter Rexha, 49-vjeç Vdiq më 25 Nëntor 2009 U varros në varrezat “Gate of Heaven” NY

Epjau o Zot pushimin e pasosun. E i ndritë drita e pambarueme! Pushofshin në paqë !

FARENGA BROS.INC. Funeral Homes BRONX 718-654-0500 920 ALLERTON AVENUE

Salvatore Farenga Sr.

Proprietors

Salvatore Farenga Jr.

“The Difference is in the Caring”

Ciao

Restaurant

Zef Gjelaj Private Party rooms available for up to 90 people. Special Care and attention for Albanian Parties. Ciao Restaurant 5-7 John Albanese Place Eastchester, NY 10709

Tel: (914) 779-4646 • Fax: (914) 961-0397

“...desh Zoti, që me punën, me trimërinë dhe guximin e pashoq të Shqipëtarëvet, sot e tutje të marrin fund mjerimet dhe vuajtjet e Atdheut t'onë, sepse, këtu e kështu, jemi të LIRË të PAVARUR dhe MËVEHTE, prandaj: qeshni e gëzoni!” (I. Qemali) Të gjithë shqiptarëve kudo janë, Gezuar 28 Nëntori Dita e Pavarësisë Familja e Noc Mati Gjonaj nga Reçi i Ulqinit