JK # 47 (2007)

Botues Kisha Katolike “Zoja e Shkodrës” New York Viti XLII • Nr. 3 • Çmimi $5.00

“Eja, të jesh drita ime – nuk mund të shkoj vetëm”

2

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

Jeta Katolike • Viti XLII • Nr. 3 • www.jetakatolike.com

Edicion Special kushtuar Nënës Tereze me rastin e 10 vjetorit të vdekjes

www.JetaKatolike.com

Dom Pjetër A. Popaj - Drejtor Mark K. Shkreli – Kryeredaktor Klajd Kapinova – Redaktor (shqip) Simon Vukel – Redaktor (anglisht) Peter Saljanin – Koordinator për të rinjtë Ismer Mjeku – Graphic Design Martin Smajlaj – Marketing & Internet

Boton Kisha Katolike “Zoja e Shkodrës”, New York ADRESA E REDAKSISË: 361 W. Hartsdale Ave, Hartsdale, New York 10530 Tel. (914) 761-3523 · Fax (914) 949-2690 E-Mail: ShkreliM@aol.com

Këshilli Botues:

Dom Pjetër A. Popaj, Mark K. Shkreli, Klajd Kapinova, Simon Vukel, Peter Saljanin, Ismer Mjeku, Martin Smajlaj, Pashko Rr. Camaj, Gjon Chota, Tomë Paloka, Lekë Perlleshi, Gjeto Turmalaj, Mhill Velaj

Grupi i Marketingut:

Martin Smajlaj, Lule Gjokaj, Prena Berisha

Të gjitha shkrimet dhe artikujt i nënshtrohen redakturës.

Dorëshkrimet dhe fotografitë nuk kthehen edhe nëse nuk botohen.

DOM PJETËR POPAJ: Ajo e Ka Mbush Botën Me Aromën e Ëmbël të Dashurisë Së Krishtit ...............3 She Filled the World With the Sweet Fragrance of Christ’s Love.......................5 Papal tribute to Mother Teresa on 10th anniversary of her death................................................................7 Nga Famullia Jonë........................................................................................................................................7 PIERRE-PANDELI SIMSIA: Famullia jonë në 10-vjetorin e vdekjes së Nënës Tereze ............................8 Genc Leka: Nëna Tereze Dhe Populli Që e Lindi ..................................................................................10 Pierre-Pandeli Simsia: Me imazhin e emrit dhe vepres brilante te Nënës Tereze..................................11 Fran Shkreli: Dhjetë Vjetë Nga Dita Që Ndërroi Jetë Nana Tereze.......................................................12 KOZETA ZYLO: Në Katedralen Shenjt Patrick në New York .................................................................14 MARK SHKRELI: Qendra “Sanctae Crucis” në Malësi ..........................................................................17 Filluan punimet e Katedrales Nënë Tereza në Prishtinë ............................................................................19 BLENDI FEVZIU: Lamtumirë At! (Me rastin e vdekjes së At Zef Pllumbit)..........................................19 POPE JOHN PAUL II: Homily for beatification of Mother Teresa ..........................................................20 Profil Biografik - Biographical Profile.................................................................................................23-27 Mother Teresa's biography .........................................................................................................................29 Fjalimi i Nënës Tereze me rastin e dhënies së Çmimit Nobel për Paqe....................................................32 EDUARD W. DESMOND: Interview with Mother Teresa published in TIME magazine.......................35 FRANZ-LLESH GRISHAJ: Mother Teresa: Most Recent Blessed of the Catholic Church ....................38 DOM NIKOLIN PERGJINi: What a privelege and honor........................................................................41 ENGJËLL KOLIQI: E lumturuara Nëna Tereze – nder, bekim dhe krenari e kombit tonë......................43 MERITA BAJRAKTARI: E bekuara Nënë Tereza....................................................................................45 PETER SALJANIN: One of Us.................................................................................................................48 DOM ROBERT JAKAJ: Me Nënë Terezën ..............................................................................................49 DR. NIKË UKGJINI: Nënë Tereza Fjala e Jetësuar e Hyjit .....................................................................54 DON KOLË GJERGJI: Përshpirtëria eukaristike e Nënës Tereze ...........................................................56 TONIN ÇOBANI: Nënë Tereza e Kalkutës, Bija e mohuar e Shqipërisë.................................................59 Një poezi, një koment nga krijimtaria e Nënë Terezës ...............................................61 Poezi për Nënën Tereze..............................................................................................................................63 AGIM BACELLI: Lutje të Nënës Tereze .................................................................................................64 PETER PRIFTI: Jesuits in Albania............................................................................................................65 Lëvizje demografike ............................................................................................................................67-68 Ata që dëshirojnë të abonohen në Revisten Jeta Katolike abonimi vjetor është: $30.00 (SHBA).

Ju lutemi na e dergoni pagesën në: »Gjithçka u krye«

Our Lady of Shkodra 361 W. Hartsdale Ave,

Hartsdale, New York 10530

Secretary-General Kofi Annan with Mother Teresa at her Missionaries of Charity in the Bronx borough of New York City.

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

AJO E KA MBUSH BOTËN ME AROMËN E ËMBËL TË DASHURISË SË KRISHTIT

S

(Predikimi gjatë Meshës përkujtimore të 10-vjetorit të vdekjes së Nënës Tereze, më 29 Shtator 2007, në Katedralen e Shën Patrick-ut në New York City, New York)

onte ne përkujtojmë përvjetorin e 10-të të vdekjes të së Lumes Nënës Tereze, shenjtores së kohës tonë, profeteshës së shekullit 20, bartës të Lajmit të Mirë, jeta e të cilës ka qenë e mbushur me dashurinë e Zotit. Është e vështirë ta besojmë se dhjetë vjet kanë kaluar që nga koha kur ajo ka shkuar në shtëpi tek Zoti. Jemi të piklluar që ajo e ka lërë këtë botë derisa gëzohemi së bashku me tërë Kishën për hyrjen e saj në parajsë me të gjithë engjëjt dhe shenjtorët.

Sikur ka qenë natyra e saj të bashkojë njerëzit, poashtu edhe sonte ajo na bashkon. Megjithëse ne ju përkasim kombësive, racave dhe besimeve të ndryshme, ne jemi bashkuar këtu si vëllezër dhe motra duke iu lutur të njëjtit, Zot të Vetëm që na ka krijuar të gjithë neve.

Si shqiptarë, ne jemi të nderuar dhe kokëlartë të themi se kemi të njetin gjak me Nënën Tereze, të njëjtën gjuhë, kulturë dhe traditë. Bashkë me të gjithë popujt e botës që e respektuan dhe e deshën atë ne e falënderojmë Zotin për këtë xhevahir të çmuar. Sa me fat duhet ta ndiejmë vetën që e kemi njohur atë dhe misionin e saj të dashurisë për tu ndihmuar të varfërve, jetimave, të sëmurëve, atyre që ishin duke vdekur, dhe për të shpëtuar të palindurit nga dështimi.

E gjithë bota e ka quajtë Nënë sepse ajo i ka dashur dhe është kujdesur për të gjithë.

Ajo u ka shërbyer të varfërve dhe ka jetuar në mesin e tyre. Ajo ka pasë thënë kurrë mos të gjykojmë askën sepse: “duke gjykuar të tjerët na pengon që t’i dashurojmë ata”, më mirë prano gjithkë me gëzim dhe lumturi. Buzëqeshja dhe dashuria e saj i mbushte jetët e të shkretuara e të varfërve që shpesh kanë qenë të mbushura me mjerim dhe dëshpërim.

Motivimi dhe forca e saj për të bërë të gjitha këto kanë qenë të rënjosura në lutjet e përditshme, Meshë dhe Kungimin e Shenjtë. Ajo e ka qenë e bindur se se pa e

marrë Zotin në Euharisti, s’ka pasë se çka t’ju ofrojë të varfërve. Gjëja që ajo ka dashtë t’ju sjellë atyre ka qenë vetëm Jezusi. Jeta dhe vepta e saj kanë qenë tërësisht të përkushtuara Jezusit.

Thuhet se një ditë, derisa Nëna Tereze me dy motrat e saj patrullonin rrugët e

Dom Pjetër

POPAJ

Kalkutës panë një burrë afër vdekjes që ishte i shtrirë në hendek. Ai ishte i pistë dhe trupi i saj ishte i mbuluar me plagë derisa mizat zienin për reth. Nëna është ndalë dhe menjëherë ka vajtë të kujdeset për të. Duke pastruar plagët e tij të dhimbshme plot me qelb, një kalimtar u afrua dhe duke i ardhë të vjellë nga të parët, i thotë Nënës, “Unë s’do ta bëja këtë për një milion dollarë”. Nëna duke e parë atë i përgjigji menjëherë, “As unë”. Ajo e ka bërë çdogjë për Jezusin. Dëshira e saj ka qenë të sjell ngushëllimin dhe dashurinë e

Katedralja Saint Patrick në Manhattan

3

Jezusit të braktisurve.

Që se si ka filluar. Më 10 dhjetor të 1946, gjatë udhëtimit me tren nga Kalkuta në Darjeeling, për ushtrimet shpirtërore vjetore, Nënë Tereza ndjeu “frymëzimin” e ri, “thirrjen brenda thirrjes”. Atë ditë Jezusi i tha se sa shumë ka etje për dashurinë tonë dhe sa dëshirë të madhe ka që ne të shëlbohemi. Këjo e pushtoi zemrën e saj.

Ajo ishte mbushur me dëshirë për të bë çdogjë për Krishtin, t’i ndihmojë për ta shuar Etjen e Tij. Jezusi i tregoi se sa dëshirë ka për t’i mbushë zemrat e “viktimave të dashurisë” që “do të rrezatonin dashurinë e tij ndër shpirtra”. E i tregoi sa vuante duke parë mospërfilljen ndaj të varfërve, kur ne jemi të mospërfilltë ndaj Tij dhe se sa i mungon dashuria jonë.

Siku një dishepull i vërtetë, ajo braktisë çdogjë dhe e ndejekë Atë. Më 17 gusht 1948, veshi për herë të parë sarin e bardhë me anët blu dhe hyri në botën e të varfërve.

Më 21 dhjetor të të njëtit vit shkeli për herë të parë në lagjet e të varfërve të Kalkutës.

Vizitoi të varfërit, u lau plagët disa fëmijëve, u kujdesua për një plak që dergjej në rrugë të madhe dhe për një grua që po vdiste nga uria. Çdo ditë ajo e fillonte duke marrë Krishtin në Euharisti. Gjithmonë ka kërkuar ndihmën e Zojës së Bekuar, me rruzare në dorë ajo dilte jashtë për të gjetë dhe shërbyer Jezusin ndër të padëshiruarit, të padashurit dhe të harruarit. Jezusi ishte drita e saj që do të rrezatonte në të tjerët, jeta e saj që do të jetohej, dashuria e saj që do të shërbehej dhe gëzimi i saj që do të ndahej.

Në Predikimin në Mal Jezusi thotë: “Lum skamnorët në shpirt sepse e tyre është Mbretëria e qiejve”! Nën`a Tereze e ka jetua këtë lumturi. Ajo tërësisht e ka braktisur vetën në duart e Hyjit pa kusht. E ka vënë tërë besimin e saj në Të.

Gjithmonë është lutë që Zoti, nëpër të, do t’i prekëk zemrat e të varfërve duke i siguruar se Ai nuk i ka braktisur ata. Ka thënë një herë, “Të varfërit e mi kanë nevojë t’i

4

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

duam me zemër dhe shërbejmë me duartë tona. Krishi përdor mua dhe të gjithë neve ashtu që të na vëjë në lidhje me të varfërit.

Njerëzit kanë shumë nevojë për Zotin, ne duhet t’ju ndihmojmë që ta kërkojnë dshe ta gjejnë Atë”. Papa Gjon Pali II e ka quajtë atë Samaritani i Mirë, e cila për të gjithë besimtarët dhe jobesimtarët është bë lajmëtar i adshurisë dhe paqes së Zotit.

Nëna Tereze kurrë nuk e ka harruar se cila është. Ajo ka thënë: “Me gjak jam shqiptare; me nënshtetësi, indiane. Përsa i përket besimit, jam murgeshë katolike.

Sipas thirrjes, i përkas botës. Por zemra ime i përket plotësisht Zemrës së Krishtit”.

Lindi në një famile shqiptare të dëvot-

rregullit te saj, ajo ka udhëtuar në shumë shtete të botës, përveç në Shqipëri.

Qeveria komuniste nuk e ka lejua që të shkojë në vendlindje derisa nëna e saj ishte e gjallë. Por, ajo gjithmonë i ka shkruar asaj në Shqipëri. Dhe nëna gjithmonë e bekonte dhe e nxiste që të bënte vepra të mira duke ju ndihmuar të varfërve.

Derisa ishte ende duke dhënë mësim në pjesën më të mirë të Kalkutës ajo i shkruante nënës se sa vend i bukur ishte.

Nëna iu përgjigj në mënyrë tipike shqiptare, “Shumë e dashur bija ime, ty të kanë nisë atje për t’ju ndihmuar të varfërve”.

Diakon Marash Shkreli, Dom Pjetër Popaj, Anton Curanaj, Dom Viktor Dedaj dhe Kreshnik Zhabjaku

shme dhe përparimtare të klasës së mesme.

Baba dhe nëna e saj, Kola dhe Drane Bojaxhiu, i kanë mësua fëmijtë e vet: Agen, Lazrin dhe Agnes-Gonxhe të jenë të krishterë të mirë, besë dhe bujari, dy virtytet më të nderuar mes popullit shqiptar.

Baba i saj ka qenë njeri bujar, duke dhuruar para dhe rroba atyre në nevojë.

Ai gjithmonë i ka mësuar fëmjtë e vet që “Kurrë mos ta pranojnë një kafshatë përpa e nda me të tjerët”. Ai ka vdekur kur Agnes ishte vetëm nëntë.

Për të ndihmuar familjen, nëna e saj Dranja ka qëndisë fustane nusnije dhe rroba. Sikur bashkëshorti i saj, ajo ishte bujare dhe mëshirshme ndaj të varfërve.

Ajo gjithmonë i ka ndihmuar nevojtarët në qetësi, pa kërkuar njohje. Një thënie e saj që i pëlqente më shumë ka qenë: “Kur i bën mirë dikuj, bërë sikur të qitësh një gur në fund të detit”.

Kur Nëna Tereze ndahet nga e jëma, ajo nuk e ka ditë se do të jetë hera e fundit që ka për ta parë. Nëna dhe motra e saj kanë jetuar dhe vdekur ne Shqipëri, aso here regjim komunist. Si superiore e

Emri i Nënës Tereze, në shqip ishte Gonxhe, që domethënë “syth luleje” ose “sythë trëndafili”. Si fëmij ajo ishte shumë e lumtur dhe lulëzonte në dashurinë familjare dhe më vonë si “lule e vogël” ajo e mbushë botën me aromën e ëmbël të dashurisë së Krishtit.

Kjo shenjtore e kohës sonë ka pasë edhe një anë tjetër heroike. Në heshtjen e zemrës saj, thellë brenda shpirtit, ajo ka luftuar një ndjenjë të dhëmbshme, që është e ndarë nga Zoti, madje edhe e braktisur nga Ai. Njëkohësisht, ajo ka pasë dëshirë të zjarrtë për dashurinë e Tij. Ajo e ka quajtur këtë përjetim të brendshëm “Errësirë”.

Ky njoftim ka qenë i shtypur në broshrën e Meshës së Llmturimit më 19 Tetor 2003. Shkrimet e saja private nuk kanë qenë të panjohura nga Kisha.

Fatkeqsisht, mediat, katër vjet më vonë, tërësisht injorant nga ky fakt, janë përpjekë për ta njollosur karakterin e vërtetë, të pastër dhe të shenjtë të saj, me pabesim në Zotin. Dhe, natyrisht njerëzit besojnë gënjeshtrat më parë sesa të

vërtetat. Njerëzit e drejtë rregullisht ndalën dhe mendohen pak mbi jetën e saj.

Si e ka jetuar ajo jetën? A ka jetuar si një njeri që nuk beson në Zotin? A ka qenë e vërtetë kurdoherë me njerëz që i ka takuar? Ajo u ka shërbyer të varfërve dhe ka jetuar me të varfërit. Ajo kurrë nuk e ka ndryshuar drejtimin as misionin e saj, me mbretër, presidentë, pasanikë dhe të varfër, të krishterë dhe jo të krishterë, besimtarë dhe jo besimgtarë, ajo gjithmonë ka qenë Nëna Tereze.

Ky përjetim i brendshëm i saj është i njohur pa masë ndër të krishterë. Është një proces i spastrimit dhe përforcimit shpirtëror. Është gjë e përbashkët mes shenjtorëve, posaçërisht ndër mistikë. Është sikur personi e ndanë Agoninë e Krioshtit në Kopshtin e Gestsemanit dhe në Kryq.

Shën Gjoni i Kryqit, një mistik shpanjol i shekullit 16-të i është referua kësaj si “Natë e errët e shpirtit”. Kjo ndodh kur shpirti e ndanë veten nga vetëvetja e tij dhe nga të gjitha gjerat tokësore dhe duke udhëtuar kah Zoti dëshiron të bashkohet me Të. Shpirti dëliret, zhveshet, nënshtrohet dhe bëhet gati për bashkim dashurie me Zotin. Në strofën e parë të poemës së tij të famshme Ai shkruan: “Në një natë të errët, I nxitur në dashuri me dëshira, oh, rast i lumtur? Ika përpara pa më parë kush, shtëpia ime tani në prehje”.

Nënën Tereze, sikur Shën Gjonin i Kryqit dhe mistikët e tjerë kjo “natë e dhëmbshme” e shpirtit të saj, që ka filluar atëherë kur ajo ka fillua punën me të varfër dhe ka vazhduar deri në fundin e jetës së saj, e ka përforcuar marrëdhënien e saj me Zotin edhe më tepër dhe e ka afruar edhe më tepër ndaj Ti. Duke ballafaquar këtë errësirë ajo mundi të hyjë në Pasionin e Krishtit dhe të përjetojë Etjen e Ti, dëshirën e Ti për dashurinë tonë ndaj Ti. Kjo ia ka mundësuar asaj hyrjen brenda dhe ndarjen e vetmisë e të varfërve. Ajo jo vetëm që u ka shërbyer por e ka dashur etjen e tyre për t’i dashur.

Ajo e ka dashur Etjen e Krishtit në ta.

Dëshiroj të përfundoj me fjalët e Papës Gjon Pali II në ditën e lumturimit të saj, më 19 Tetor 2003. “Ta falënderojmë Hyjin për këtë grua të vogël të dashuruar me Zotin. Lajmëtare e përvuajtur e Ungjillit dhe bamirëse e palodhur e njerëzimit. Përmes saj ne nderojmë një nga figurat më të rëndësishme të kohës sonë. Le ta mirëpresim lajmin dhe le të ndjekim shembullin e saj”.

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

5

SHE FILLED THE WORLD WITH THE SWEET FRAGRANCE OF CHRIST’S LOVE (Homily at the Mass commemorating the 10th anniversary of Mother Teresa’s death, celebrated on September 29, 2007, at Saint Patrick’s Cathedral in New York City, New York).

Tonight we commemorate the 10th anniversary of the death of Blessed Mother Teresa, the saint of out time, the prophetess of the 20th century, the bearer of the Good

News whose life was filled with the love of God. It is hard to believe that ten years past

since she went home to God. We are saddened by her leaving this world while we rejoice with the whole Church her entering into heaven with all the angels and the saints.

As it was in her nature to bring people together, tonight too she brings us together.

Although, we are of different nationalities, races and religions, we are gathered here as brothers and sisters praying to the same, One God who made us all.

As Albanians, we are honored and proud to say that we are of the same blood with Mother Teresa, of the same language, culture and tradition. Together with all the peoples of the world who respected and loved her we thank God for this precious jewel. How fortunate we should feel to have known her and her mission of love to help the poor, the orphans, the sick, the dying and to save the unborn from being aborted.

The whole world called her Mother because she loved and cared for all. She served the poor and lived as one among them. She used to say to never judge anyone

because; “judging others prevents you from loving them” rather, receive everybody with joy and happiness. Her smile and love would fill the overrun lives of the poor that were often filled with destitution and despair.

Her motivation and strength to do all this were rooted in her daily prayer, Mass and Holy Communion. She felt that without receiving the Lord in the Eucharist she had nothing to offer to the poor. All she wanted to bring to them was Jesus. Her life and work were totally dedicated to Jesus.

The Story is told that one day Mother Teresa and two of her sisters were making the rounds through the streets of Calcutta when they saw a man near death lying in the gutter.

He was filthy and his body was covered with sores while the flies swarmed around.

Mother stopped and immediately went to attend to his care. While cleaning his oozing and painful sores a passerby came along and becoming ill at the sight, said to Mother, “I wouldn’t do that for a million dollars.”

Mother looked at him and responded immediately, “I wouldn’t either.” She did it all for Jesus. She wanted to bring Jesus’ comfort and love to the neglected ones.

This is how it all started. On September 10, 1946 while on her way from Calcutta to Darjeeling for her annual retreat Mother Teresa received her “Call within a call.” On that day Jesus told her how much he thirsts

Në rend të parë Ambasadori Adrian Neritani, Joe dhe Shirley DioGuardi

for our love and how much He wants us to be saved. This touched her heart. She was filled with the desire to do anything for Christ, to help him satiate His Thirst. Jesus also showed her how much he desires to fill the hearts of the “victims of love” who would “radiate His love onto other souls.” He also told her, how much He suffers when we neglect the poor, when we neglect Him and how much he longs for our love.

Like a true disciple she leaves everything and follows Him. On August 17, 1947 she dressed for the first time in a white, blue bordered sari and entered the world of the poor. On December 21 of the same year she went for the first time to the slums of Calcutta. She visited the poor, washed the sores of some children, cared for an old man lying sick on the road and fed a woman dying of hunger.

Each day she started with receiving Christ in the Eucharist. Always asked the Blessed Mother for help, with rosaries in her hand she went out to find and serve Jesus in the unwanted, the unloved and the forgotten.

Jesus was her light that must shine on others, her life that must be lived, her love that must be served and her joy that must be shared.

In the Sermon on the Mount Jesus says: “Blessed are the poor in the spirit, for the Kingdom of Heaven is theirs.” Mother Teresa lived this beatitude. She totally abandoned herself into the hands of the Lord without condition. She placed all her faith in Him. She always prayed that God, through her, would touch the hearts of the poor by assuring them that He did not abandon them.

She said once, “My poor need to be loved with the heart and served with our hands.

Christ uses me and all of us so as to put us in contact with the poor. People have such a great need for God, we should help them seek him and find Him.” Pope John Paul II called her the Good Samaritan who became for all believers and nonbeliever, a messenger of God’s love and peace.”

Mother Teresa never forgot who she was. She said: “By blood, I am Albanian. By citizenship, an Indian. By faith, I am a Catholic nun. As to my calling, I belong to the world. As to my heart, I belong entirely to the Heart of Jesus”.

6

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

She was born into a devout and prosperous middle class Albanian family. Her father and mother, Kola and Drane Bojaxhiu, taught their three children: Agëja, Lazëri and Agnes, Gonxhe how to be good Christians and also trust and generosity, besë and bujari, the two most honored virtues of the Albanian people.

Her father was a generous man giving money and clothing to others in need. He always taught his children to “Never accept a mouthful unless it is shared with others.” He died when Agnes was only nine.

Her mother, Drane took up embroidering bridal gowns and costumes to support the family. Like her husband she was generous and compassionate towards the poor. She was always helping the needy quietly, without wanting recognition. One of her favorite lines was:

section of Calcutta she described in a letter to her mother how beautiful the place was. Her

Besimtarë duke përcjellë meshën

Mother responded in a typical Albanian way, “My dearest daughter, don’t forget, you were sent there to help the poor.”

Mother Teresa’s Albanian name was

Foto nga mesha: Nga e majta: Ambasadori i Shqipërisë në OKB z. Adrian Neritani, Genc Leka, Joseph DioGuardi, Shirley DioGuardi, Keti Dervishi, Ermir Alla, Fatos Dervishi dhe Pashk Paloka

“When you do good for others, do it as if you were casting a stone into the depth of the sea.”

When Mother Teresa left her mother, she didn’t know it would be the last time she would see her. Her mother and her sister lived and died in Albania, at that time a Communist regime. As a superior of her order she traveled in many countries of the world except Albania. The Communist Government did not permit her to go to her native land while her mother was still living.

However, she always wrote to her in Albanian. And her mother would always bless her and encourage her to do good deeds in helping the poor.

While she was still teaching in the nicer

Gonxhe which means a “flower bud” or a “rose bud”. As a child she was very happy and blossomed in the family love and later on as a “little flower” she filled the world with the sweet fragrance of Christ’s love.

There was another heroic side of this saint of our time. In the silence of her heart, deep within her soul she was struggling with a painful feeling of being separated from God, and even rejected by Him. At the same time she had an increasing longing for his love. She called this inner experience “The darkness.”

This information was printed in the brochure of the beatification Mass of October 19, 2003. Her private writings were not unknown to the Church. Unfortunately

the media, four years later, totally ignorant of this fact, tried to taint her genuine, pure and saintly character with her disbelief in God. And of course people believe the lies before they believe the truth. The people of truth usually stop a little and ponder on her life. How did she live her life? Did she live as a person who didn’t believe in God? Wasn’t she genuine at all times with all the peoples she came across? She served the poor and lived with the poor. She never changed her direction nor her mission, with the kings, presidents, the rich and the poor, Christian or non Christian, believer or non believer she was always Mother Teresa.

This inner feeling that she experienced is overwhelmingly known in Christianity. It is a process of spiritual purification and fortification. This is very common among the saints, especially among the mystics. It is when the person shares Christ’s Agony in the Garden of Gethsemane and on the Cross.

St. John of the Cross, a Spanish mystic of the 16th century referred to this as “The

dark night of the Soul.” This is when the soul is going forth from itself and from all the earthly attachments and while journeying to God is yearning to be united with Him. The soul is purged, stripped, subdued and made ready for the union of love with God. In the first stanza of his famous poem He writes: “On a dark night, Kindled in love with yearnings, oh, happy chance? I went forth without being observed, my house now at rest.”

Mother Teresa, like St John of the Cross and other mystics this “painful night” of her soul, which began around the time she started her work for the poor and continued to the end of her life, strengthened her relationship with God even more and brought her to a closer union with Him. By confronting this darkness she was able to enter the Passion of Christ and to experience His Thirst, His longing of our love for Him. This also enabled her to enter and share the interior desolation of the poor. She didn’t just serve them but she loved their thirst to be loved, she loved the Thirsting Christ in them.

I would like to conclude with the words of Pope John Paul II on her beatification day, October 19, 2003. “Let us praise the Lord for this little woman in love with God. A humble Gospel messenger and a tireless benefactor of humanity. In her we honor one of the most important figures of out time. Let us welcome her message and follow her example.”

JETA KATOLIKE

Vatikan, 5 shtator 2007 (CWNews.com) – Papa Benedikti XVI, i ka bërë homazh Nënës Tereze, të mërkuren, më 5 shtator: përvjetori i 10-të i vdekjes së saj.

Papa Benedikti XVI

Nëna Tereze me Kardinalin Ratzinger tani Papa Bendikti XVI

N G A FA M U L L I A J O N Ë

Në fund të audiencës së rregullt publike Ati Shenjt e ka bërë të ditur praninë e rreth 1500 Misinonareve të Bamirësisë mes publikut në sheshin e Shën Pjetrit. Këto anëtare të rregullit fetar të themeluar nga Nëna Tereze kanë ardhur në Romë për të shenuar përvjetorin e vdekjes së saj. Pesë Shtatori është poashtu edhe festa opcionale në nder të Nënës Tereze në kalendarin liturgjik të Kishës; kjo datë është caktuar nga Papa Gjon Pali II në kohën e lumturimit të saj: më 19 Tetor 2003.

Duke i bërë homazh Nënës Tereze, Papa Benedikti tha se “jeta dhe dëshmia e kësaj nxënëse të vërtetë të Krishtit, përkujtimin liturgjik e të cilës ne sot kremtojmë, janë thirrje për ty dhe tërë Kishën, që kurdoherë t’i shërbehet Krishtit në të varfër dhe nevojtarë”.

◊ Më 3, 4, 5 Shtator 2007 – Në kishën tonë u mbajtën meshë dhe lutje në përkujtim të 10-vjetorit të vdekjes së Nënës Tereze. ◊ Më 9 Shtator 2007 – Në kishën tonë u mbajtën meshë në përkujtim të 10-vjetorit të vdekjes së Nënës Tereze, kurse në mbrëmje, në Maestro’s Cateres u shtrua një darkë solemne puer nder të saj, ku moren pjesë rreth 250 veta. ◊ Më 10 Shtator 2007 – Në Lake Isle Country Club, Eastchester, New York, u mbajt Turniri i Dytë Vjetor i Golf-it, i organizuar nga famullia jonë dhe e udhëhequr nga Mark Curanaj dhe Zef Gjelaj, për çka e tërë famullia ju është mirënjohëse. Zoti ua shpëbleftë me të mira. ◊ Më 21, 22 dhe 23 Shtator 2007 – Në trollin e Kishës u organizua Karnavali i shtatë me radhë. Organizimi ishte i përsosur, për çka falënderimi i shkon grupit organizativ me në krye z. Alexander Zadrima, Esq. Gjatë tri ditëve, karnavalin e vizituan rreth pesë mijë vetë. ◊ Më 29 Shtator 2007 – Në Katedralen Shën Patrick, në New York City, u kremtua meshë përkujtimore me rastin e 10-vjetorit të vdekjes së Nënës Tereze. Mesha u koncelebrua nga të përndershmit Dom Pjetër Popaj dhe Dom Viktor Dedaj, me asistimin e Diakon Marash Shkrelit.

NË PËRGATITJE:

7

Me rastin e 10-vjetorit të vdekjes, Papa nderon Nënën Tereze

Papal tribute to Mother Teresa on 10th anniversary of her death

Vatican, Sep. 5, 2007 (CWNews.com) Pope Benedict XVI paid homage to Mother Teresa of Calcutta on Wednesday, September 5: the 10th anniversary of her death.

At the end of his regular public audience the Holy Father acknowledged 1,500 Missionaries of Charity in the crowd in St. Peter’s Square. These members of the religious order founded by Mother Teresa were in Rome to mark the anniversary of her death. September 5 is also the optional feast day honoring Mother Teresa in the liturgical calendar of the Church; that date was set by Pope John Paul II at the time of her beatification: October 19, 2003.

In his tribute to Mother Teresa, Pope Benedict said that “the life and witness of this true disciple of Christ, whose liturgical memory we celebrate today, are an invitation to you and the entire Church to always serve Christ in the poor and the needy.”

| KORRIK - SHTATOR 2007

◊ Më 11 Nëntor 2007 – Për të 17-ën herë, në Lehman Center for the Performing Arts, organizohet Festivali Shqiptar. Kemi nevojë për vullnetarë për organizim dhe për ndihmë në ditën e Festivalit. Njëkohësisht ftojmë ata që kanë ndonjë talent artistik, të çdo zhanri, të na paraqiten. Të gjithë janë të mirëseardhur. ◊ Më 24 Nëntor 2007 – Në Qendren Nëna Tereze shtrohet darka tradicionale në nder të Krishtit Mbret. ◊ Më 28 Nëntor 2007 – Në Ditën e Flamurit, në Kateralen Shën Patrick, nën drejtimin e Arqipeshkvit të New Yorkut, Edward Cardinal Egan, organizohet lutje ndërfetare, me pjesëmarrjen e tre besimeve kryesore shqiptare. Për hollësira do të lajmëroheni më vonë, përmes mediave dhe leçive.

8

Famullia jonë në 10-vjetorin e vdekjes së Nënës Tereze JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

Sikur çdo vit edhe kësaj here, në famullinë tonë u përkujtua dita e vdekjes së Nënës Tereze. Por, duke qenë ky një përvjetor, për këtë rast u përgatit një program, që zgjati disa ditë, duke filluar më 3 shtator, në Kishën tonë, dhe duke përfundua më 29 shtator, në Katedralen Saint Patrick, në Manhattan.

Më 3, 4 dhe 5 shtator, në ora 6:30 të mbrëmjes, në Kishën “Zoja e Shjkodrës” u kremruan meshë dhe lutje të veçanta dedikuar Nënës Tereze, kurse më 9 shtator, u shtrua darkë solemne, në Maestro’s Caterers.

Darka ishte planifikuar mirë nga Komisioni i Këshillit i përbërë nga z. Gjergj Simolacaj, Mark Berishaj, Palokë Rudaj dhe Gjokë Selca. Darka solemne u drejtua nga i riu i Famullisë, z. Orsin Turmalaj, kurse argëtimi u bë nga Merita Halili, Morena Reka dhe Orkestra e Raif Hysenit, si dhe grupi Djemtë e Kelmendit.

Merita Halili e përcjellur nga orkestra Raif Hyseni

Në Nju Jork u përkujtua 10 vjetori i vdekjes së Shenjtores Shqiptare Nëna Tereze

Ditën e Diel më 9 Shtator 2007 bashkatdhetarë të shumtë u mblodhën në një nga sallat e mëdha dhe luksoze në Restorantin “Maestro’s”, Bronx, NY, për të kujtuar 10-të vjetorin e vdekjes së Nënës së Madhe të Rruzullit Tokësor, bamirëses, humanitares, Nobelistes, Shenjtores Shqiptare Nëna Tereze.

Salla e madhe me më shumë se 300 bashkatdhetarë ishte mbushur plot. Kishte edhe nga ata bashkatdhetarë që për arësye pune të vinin pak me vonesë dhe duhej të shtohej numri i tavolinave.

Që në fillim, pasi hymë në sallë na

prisnin bashkatdhetarë të tanë, organizatorët e asaj darke solemne; Palok Rudaj ishte i pari bashkatdhetarë që na

Pierre-Pandeli

SIMSIA

priste dhe na drejtonte drejt sallës.

I shkathët, buzagaz, ishte një tjetër bashkatdhetarë, që dukej tejet i preokupuar, që asaj darke të mos i

mungonte asgjë; ishte i talentuari me shpirt dhe talent artisti, Orsin Turmalaj, moderatori dhe drejtuesi kryesor i darkës, djali i poetit të mirënjohur të Komunitetit tonë, Gjeto Turmalaj.

Në sfond të sallës ndodhej fotografia dhe skulptura e Nënës Tereze, punuar me mjeshtëri nga bashkatdhetari ynë, artisti Kristaq Kapidani.

Kishin ardhur përfaqësues të Kishës Katolike “Zoja e Shkodrës” Dom Pjetër Popaj, Dom Nikolin Pergjini, Dom Robert Kola, Dom Viktor Dedaj. Pasi bëri një ekspoze të shkurtër për emrin dhe veprën e Nënës Tereze, Orsin Turmalaj ia dha fjalën zotit Mark Shkreli, i cili i uroi mirëseardhjen të pranishmëve. “...Nëna e Madhërishme Tereze kishte vetëm një dashnor, dashnori i saj i vetëm ishte Jezu Krishti...” - tha ndërmjet të tjerash zoti Mark Shkreli.

Dom Nikolin Pergjini bëri bekimin e darkës.

Këngëtarja e miënjohur e Komunitetit tonë, ish Këngëtarja e Ansamblit Shtetëror të Këngëve dhe Valleve Popullore, Në foto nga e majta: Genc Leka, Dom Robert Kola, Mëhill Velaj, Fran Shkreli, Gjeto Turmalaj, Pierre-Pandeli Simsia dhe Sali Bollati

i

kanarina e këngëve popullore të Shqipërisë së Mesme, Merita Halili, së bashku me këngëtaren tjetër të mirënjohur, e suksesshme në skenat shqiptare të këngës Morena Reka, kënduan këngën “Nana që teri lotë” e shoqëruar nga grupi i vajzave të Korit të Kishës, dhe orkestrina e drejtuar nga Raif Hyseni.

Zoti Genc Leka mbajti kumtesën për jetën dhe veprën e Nënës Tereze: “Nëna Tereze dhe populli që e lindi” Pierre-Pandeli Simsia mbajti kumtesën, për mesazhin që i japim mbarë botës ne shqiptarët me imazhin e emrit dhe veprës brilante të Nënës Tereze.

Zoti Fran Shkreli, gazetar dhe producent, ish drejtori i Divizionit Evropian në Radion “Zëri i Amerikës” mbajti kumtesën: “Marëdhëniet e Nënës Tereze me personalitete politike e fetare botërore.

Poeti i njohur i Komunitetit tonë Gjeto Turmalaj, kishte ardhur me një poezi të shkruar enkas ditët e fundit për Nënën Tereze, me titull: “E lumja Nëna Tereze”, të cilën në atë darkë e recitoi i mirënjohuri Mëhill Velaj, Nënkryetar i Shoqatës të

dashurinë e madhe në mbarë komunitetin tonë.

Grupi i valltarëve “Djemtë e Kelmendit” luajtën pjesën muzikore “Nanë Tereze, bijë Arbnore”.

Zoti Sali Bollati, veprimtar dhe aktivist i dalluar në Komunitet, përfaqësues i Shoqatës “Çamëria” në Nju Jork, si gjithmonë nuk mund t’i mungonte asaj darke solemne. “... Të gjithë e dimë, që fjala më e dashur për njeriun është Nëna dhe çdonjeri nga ne e ka një nënë dhe dihet ç’është dashuria e nënës, por nëna e gjithë botës

Moderatori i mbrëmjes Orsin Turmalaj

Moment nga darka: Dila Cubi, Age dhe Mëhill Gjuraj dhe Marjan Cubi

Shkrimtarëve dhe Poetëve ShqiptaroAmerikanë.

Darkën e përshëndeti gjithashtu edhe oratori, i përndershmi Dom Pjetër Popaj, Famulltar i Kishës Katolike “Zoja e Shkodrës”, i cili gëzon respektin dhe

është Nëna jonë Shqiptare, Nëna Tereze...”

- tha ndërmjet të tjerash zoti Sali Bollati.

Pas kumtesave darka kaloi me këngë, valle dhe muzikë shqiptarë.

Darka u përcoll edhe nga mediat televizive, përfaqësuesi i Radiotelevizioni

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

9

21, zoti Halil Mula dhe Televizioni Kultura Shqiptare, zoti Adem Belliu. Është pak të flasësh për Nënën, simbolin e dashurisë, paqes, humanizmit, përpara emrit dhe veprës së saj të shenjtë që na ka lënë, përpara shenjtërimit të saj.

Duhen miliona vargje, qindramijë faqe libri dhe përsëri janë pak.

Ne, kombi Shqiptar, jemi me fat të madh, fat, që vetë Zoti na previligjoi, që nga gjiri i Kombit tonë të lindte një Gonxhe, një femër, një grua, një nënë bujare me shpirt dhe zemër të pastër qelibar, që ajo Gonxhe të shpërthente lulet e petaleve të saja me humanizmin e saj në mbarë njerëzimin.

Jo të gjithë kombet e kanë një fat të tillë të madh e të rrallë, fatin që patëm ne, nga gjaku ynë të lindte një Legjendë..., fat që do ta dëshironin të gjithë kombet...

Sepse kemi simbolet e shenjta, Paqen dhe Dashurinë për mbarë njerëzimin, ndjehemi krenarë përpara botës t’i themi se, jemi i vetmi Komb me një bashkëjetesë fetare të përsosur dhe mirëkuptim të shkëlqyer midis nesh...

Ashtu si vetë Zoti i Madh zgjodhi Shën Mërinë për t’i dhuruar birin e tij, shpëtimtarin e njerëzimit Jezu Krishtin, po ai Zot i madh zgjodhi bijën e Kombit Shqiptar, të madhërishmen Gonxhe Bojaxhiu të ecë në udhën e tij, një ndihmëse e tij në udhën e jetës, për të dhuruar paqe, mirësi dashuri mbarë njerëzimit.

Vetë Zoti ka folur Gjuhën e ëmbël Shqipe dhe me këtë gjuhë i foli edhe Hyji i Shenjtë të lavdishmes Gonxhe Bojaxhiu për ta ndjekur në udhën e tij dhe për të qenë ndihmëse e tij.

Dhjetë vjetë Shenjtorja jonë na mungon fizikisht, por shpirtin e saj të shenjtë, frymën e saj, e ndjejmë pranë përherë.

Të lutemi o Nënë e Madhe Shenjtore.

Të kemi përherë midis nesh dritë, paqe, dashuri, mirësi.

Falënderojmë Zotin e Madh, që na dhuroi Nënën zemërmadhe, nënën e mbarë njerëzimit, Legjendën Shqiptare të Shekullit XX, simbolin e Paqes në mbarë rruzullin tokësor, Shenjtoren tonë, Nëna Tereze.

Falënderojmë të madhin Zot që në Parajsën e botës së amëshuar të ndodhet bija e Kombit tonë Shqiptar, Shenjtorja Nënë Tereze, përkrah birit të tij dritëdhënës, shpëtimtarit të njerëzimit, Jezu Krishti.

| KORRIK - SHTATOR 2007

NËNA TEREZE DHE POPULLI QË E LINDI 10

JETA KATOLIKE

Genc Leka

Libri, që unë ia kam kushtuar Nënë Terezes ka pasur si qellim të evidentojë origjinën shqiptare të saj. Shumë biografë të huaj i janë shmangur këtij identiteti. Ajo vetë e ka pohuar me krenari se “Nga gjaku, unë jam shqiptare“.

Ajo që më ka ngrohur në germimet e mija ka qenë se unë përputhesha edhe me studiusën Johanna Hurley, e cila pak ditë përpara vdekjes së Nënë Terezes shkruan: “Ndoshta asnjëherë më parë në histori e deri tani nuk ka ndodhur që një grua të jetë bërë aq e famshme duke marrë parasysh origjinën e thjeshtë familjare të saj”.

J. Hurley është biografe e informuar në lidhje me origjinën e Nënë Terezes; informacioni i saj i mbledhur edhe në Shqipëri për Shenjëtoren tonë përputhet edhe me faktet e mbledhura prej meje. Në librin e saj “Mother Tereza “ ajo shkruan “Babai i saj, Nikollë Bojaxhiu, ishte një farmacist nga qyteti i Shkodrës,i cili në moshën 34 vjeçare u martua me një vajzë 16 vjeçare me emrin Drandafile, edhe ajo me origjinë nga qyteti i Shkodrës”. Për të vërtetuar këtë unë kam shkuar në Shirokë të Shkodrës i shoqëruar nga Prof. Dr. Ndoc Rrakaj dhe nga banorët më të vjetër të fshatit. Prej tyre jam orientuar në vendin ku ndodhëshin themelet e mbetura të shtëpisë të të parëve të Nënë Terezes, të cilat i kam fotografuar.

Para meje, po në këtë vend, në vitin 1976 kanë shkuar në Shirokë të Shkodrës një ekip i Radio Televizionit të Prishtinës për të filmuar vendin ku ndodheshin shtëpitë e prindërve të saj për të mos lënë asnjë dyshim për prejardhjen e saj shqiptare. Nuk mund të lëmë pa përmendur edhe levizjet e familjes së saj në Prishtinë, në Shkup ku kanë jetuar e punuar më gjatë. Aty, në Shkup, është edhe vendlindja e Nënë Terezes, më 26 Gusht 1910.

Pra Nënë Tereza e edukuar si shqiptare, me shembullin e Rozafës, sakrifikimi i së cilës i dha jetë Kalasë së Shkodrës, nisi misionin e saj për tʼi dhënë jetë atyre që ishin në prak të vdekjes.

Jetën kushtuar dashurisë ndaj Zotit, Nënë Tereza e filloi në komunitetin katolik të Loretos në Irlandë.

Pasi kreu një kurs dy mujor për gjuhën angleze dhe infermierinë mori rrugën e gjatë për në Indi. Ajo arriti në Kalkuta të Indisë më 6 Janar 1929. Aty, përveç punëve fetare dhe të bamirësisë, Nënë Tereza punoi si mësuese gjeografie dhe për një kohë edhe si drejtoreshë shkolle.

Në 10 shtator 1947 Nënë Tereza mori thirrjen e dytë nga Zoti, që quhet thirrje e brendshme. Që nga ai moment Nënë Tereza filloi punën për të krijuar një institut bamirësie për më të varfërit e të varfërve.

Si themeluese e Misioneve të Bamirësisë, Nënë Tereza u njoh nga Vatikani më 7 dhjetor 1950.

Në vitin 1965, Nënë Tereza pranoi ftesën e peshkopit të Venezuelës për të vizituar të pastrehët e vendit të tij. Po në atë vit ajo vendosi të hapi aty të parin mission bamirësie jashtë Indisë. Për këtë mission ajo zgjodhi katër motra indiane.

Motrat indiane, të emocionuara nga një lloj frike të natyrshme, e pyeten Nënë Terezen: Si do mundemi ne të punojmë në një vend të ri, ku ne nuk njohim gjuhën dhe zakonet e vendit?

Nënë Tereza duke e kuptuar gjendjen emocionale të motrave indiane ju përgjigj duke thënë: Frikë nuk duhet të keni aspak.

Ju flisni gjuhën që të gjithë njerëzit e kuptojnë, gjuhën e bamirësisë.

Në një rast tjetër Nënë Tereza u ftua në Shtëpinë e Bardhë, në Vashington nga

Pjesëmarrës të komunitetit tonë gjatë darkës

Presidenti Regan dhe bashkëshortja e tij Nensi. Takimi zgjati një orë. Pas takimit reporterët dhe gazetarët e pyeten Presidentin Regan, se çfarë i tha Nënë Terezes. Presidenti u pergjigj: Kur jemi me Nënë Terezen, ne vetëm dëgjojmë.

Nënë Tereza ishte tolerante prandaj e dëgjonin të gjithë njerëzit e mëdhenj me vëmendje. Ja si shprehet ajo në një shkrim të saj filozofik: “Unë i dashuroj të gjitha religjionet, por unë jam në dashuri me religjionin tim. Në qoftë se njeriu bëhet më i mirë në besimin e Indus, më i mirë në religjionin Mysliman, më i mirë Budist, nga veprimet tona të dashura, atëherë aty është diçka tjetër duke u rritur. Ata vijnë më afër Zotit. Kur ata vijnë më afër, ata kanë për të zgjedhur”. Këtu qëndron madhështia e kësaj Nënë të përbotëshme, e cila nuk bën asnjë dallim në dashurinë njerëzore.

Këtë dashuri ajo e mori në familje dhe nga populli që e lindi. Ja çfarë tregon ajo: ”Unë kujtoj nënën time, babain tim dhe ne fëmijët që luteshim së bashku në çdo mbrëmje.

Lutja qe dhurata më e madhe e Zotit për familjen tonë. Ajo mban lart unitetin familjar.

Kështu, kthehuni prapa tek lutjet familjare dhe mësoni fëmijët tuaj të luten dhe lutuni me ata. Përmes lutjeve ju do të zbuloni çfarë Zoti dëshiron që ju të bëni.

Respekti për njeriun, sakrifica për të braktisurit, dashuria për fenë Kristiane i dhanë asaj një forcë shpirtërore mbinjerëzore. Prandaj Zoti e pruri jo rastësisht Nënë Terezen të lindi në tokën shqiptare dhe të jetë bijë e popullit shqiptar që historikisht është vërtetuar si populli më i lashtë i Globit Tokësor, ME GJUHËN MË TË VJETËR NË BOTË — 9000-VJEÇARE.

ME IMAZHIN E EMRIT DHE VEPRES BRILANTE TE NËNËS TEREZE I JAPIM GJITHË BOTËS MESAZHIN E DASHURISË PËR NJERIUN Pierre-Pandeli Simsia

Motra dhe vëllezër bashkatdhetarë!

Të nderuar organizatorë të Kishës Katolike “Zoja e Shkodrës”!

Ju falënderoj për këtë nder të madh që më bëtë, duke më dhënë mundësinë të flas pak sonte përpara jush për imazhin që na ka lënë të gjithë neve shqiptarëve Nëna e Madhe e mbarë Rruzullit Tokësor, bamirësja, humanitarja, Shenjtorja Shqiptare, Nëna Tereze. Është pak të flasësh për Nënën, simbolin e dashurisë, paqes, humanizmit, përpara emrit dhe veprës së saj të shenjtë

e të ndritur që na ka lënë, përpara shenjtërimit të saj.

Duhen miliona vargje, qindra mijë faqe libri të shkruhen për Nënën e Madhe dhe përsëri janë pak.

Ne, Kombi Shqiptar, jemi me fat të madh, fat, që vetë Zoti na previligjoi, që nga gjiri i Kombit tonë të lindte një Gonxhe, një femër, një grua, një nënë bujare me shpirt dhe zemër të pastër qelibar, që ajo Gonxhe të shpërthente me humanizmin e saj në mbarë njerëzimin.

Jo të gjithë kombet e kanë një fat të tillë të madh e të rrallë, fatin që patëm ne, nga gjaku ynë të lindte Legjenda Shqiptare e Shekullit, Shenjtorja Nëna Tereze, përpara veprës, emrit, trupit, portretit të së cilës, të përulen popuj të ndryshem, personalitetet më të larta të shteteve të ndryshme të botës.

Të gjitha kombet do ta dëshironin të kishin një fat të tillë.

Bija e Shenjtë dhe e lavdishme e Kombit Shqiptar, e atij Kombi, që gjithmonë ka qenë simbol i Paqes në Ballkan dhe më gjerë, ku përherë ka qenë i pushtuar dhe i sulmuar nga të huajt, simbol i paqes u bë edhe vetë Nëna Tereze me veprën e saj brilante humane dhe bamirëse, duke i përkitur vlerave universale të njerëzimit.

Nëna, simbol i paqes, e dërguara nga Zoti për tʼi shërbyer atij me veprën e saj u bë imazhi i personifikimit të dashurisë, mëshirës dhe shpresës, ajo Nënë është mesazhi më i qartë që ne i japim botës mbarë se, vërtet ne shqiptarët jemi popull i vogël, por kemi simbolet e shenjta, paqen dhe dashurinë për mbarë njerëzimin.

Sepse kemi këto simbole të shenjta ndjehemi krenarë përpara botës tʼi themi, se, jemi i vetmi Komb me një bashkëjetesë fetare të përsosur dhe mirëkuptim të shkëlqyer midis nesh.

Me emrin dhe veprën e Nënës Tereze, Kombi Shqiptar u bë i njohur edhe për ata

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

11

popuj që nuk e kishin njohur më parë.

Nëna e Shenjtë Tereze si bijë e dërguar nga Zoti, me dritën e zjarrtë të Jezu Krishtit, birit të Perëndisë, thellë shpirtit të saj i tregoi botës mbarë dashurinë e zjarrtë të saj për të shuar etjen e dashurisë së Krishtit.

Ja pse jemi krenarë ne shqiptarët me Nënën tonë të Madhe të mbarë njerëzimit; me emrin dhe veprën madhore të Nënës Tereze i japim mbarë botës mesazhin e dashurisë për njeriun.

Me fuqinë e Zotit, me dritën e zjarrtë të birit të tij, Jezu Krishti, thellë shpirtit të saj, Nëna e madhërishme Tereze si një yll ecte mes errësirës së pafund të sëmundjeve, urrisë, varfërisë së njerëzve. Është përsëri një mesazh tjetër ky që ne shqiptarët i japim botës mbarë, nga Kombi ynë i lashtë ka lindur një yll i Hyjit të Shenjtë.

Ja përse ndjehemi krenarë përpara botës ne Kombi Shqiptar me Mbretëreshën e Paqes, Perëndeshën e humanizmit dhe të bamirësisë, me nënën e urtë dhe të qeshur, me nënën me ngrohtësi prindërore për mbarë popujt.

Ashtu si vetë Zoti i Madh zgjodhi Shën Mërinë për tʼi dhuruar birin e tij, shpëtimtarin e njerëzimit Jezu Krishtin, po ai Zot i madh zgjodhi bijën e Kombit Shqiptar, të madhërishmen Gonxhe Bojaxhiu të ecë në udhën e tij, një ndihmëse e tij në udhën e jetës, për të dhuruar paqe, mirësi dashuri mbarë njerëzimit.

Ashtu si Jezu Krishti duroi dhimbjet e gozhdimit në kryqëzimin e tij, ashtu edhe Nëna e Madhërishme Tereze duroi brenda shpirtit të saj dhimbjet e vuajtjeve, të plagëve të fëmijëve dhe popujve të sëmurë dhe mjeranë.

Vetë Zoti ka folur Gjuhën e ëmbël Shqipe dhe me këtë gjuhë i foli edhe Hyji i Shenjtë të lavdishmes Gonxhe Bojaxhiu për ta ndjekur në udhën e tij dhe për të qenë ndihmëse e tij.

Dhjetë vjetë Shenjtorja jonë na mungon fizikisht, por shpirtin e saj të shenjtë, frymën e saj, e ndjejmë pranë përherë.

Të lutemi o Nënë e Madhe Shenjtore. Të kemi përherë midis nesh dritë, paqe, dashuri, mirësi, Falenderojmë Zotin e Madh, që na dhuroi Nënën zemërmadhe, nënën e mbarë njerezimit, Legjendën Shqiptare të Shekullit, simbolin e Paqes në mbarë rruzullin tokësor, Shenjtoren tonë, Nëna Tereze.

Falënderojmë të madhin Zot që në Parajsën e botës së amëshuar të ndodhet bija e Kombit tonë Shqiptar, Shenjtorja Nënë Tereze, përkrah birit të tij dritëdhënës, shpëtimtarit të njerëzimit, Jezu Krishti.

12

| KORRIK - SHTATOR 2007

MARRËDHËNJET E NËNË TEREZES ME UDHËHEQËS POLITIKË E FETARË TË BOTËS JETA KATOLIKE

Fran Shkreli

Të nderuar klerikë, Dom Pjetër, Dom Nikolin, Dom Viktor, dhe Dom Robert Kola, i ardhur nga Shqipëria.

Të nderuar pjesmarrës në këtë darkë përkujtimore për dhjetë vjetorin e ndarjes së Nanë Terezes nga kjo jetë. Së pari,

Nëna Tereze duke marrë çmimin nga Presidenti Reagan

dëshiroj të përshëndes Këshillin dhe Komisionin organizues dhe posaçërisht të falënderoj Dom Pjetrin dhe bashkpuntorët e tij Dom Nikolinin e Dom Viktorin për veprimtarinë e tyre të palodhshme fetare dhe atdhetare duke bërë një histori të dorës së parë në predikimin e fjalës së Zotit dhe në ruajtjen e vlerare tona fetare, kombëtare e kulturore.

Dhjetë vjetë më parë, kur ndërroi jetë Nana Tereze, murgesha, bija e kombit shqiptar, dhe siç u cilësua nga shumë personalitete ndërkombëtare qytetarja e botës i gjithë njerëzimi sikurë zuri vend për të mbajtur zi dhe për tʼi hedhë një vështrim jetës dhe veprave të kësaj humaniste të madhe, e cila sakrifikoi aq shumë për më të

varfërit e të varfërve. Ajo jetoi me të tjerët dhe për të tjerët. Ajo ishte dritë shprese — feja, besimi dhe devocioni i së cilës ndaj njerëzimit preku aq shumë jeta njerëzish anë e mbanë botës. Nana Tereze ishte më e madhja ndër më të mëdhenjët e shekullit 20-të, sepse me gjithë shpirtin e trupin e saj luftoi për dinjitetin e të varfërve e të mjeruarve anë e mbanë botës — duke i dhënë njerëzimit një shembull moral që kapërcente ndarjet e përçarjet etnike, klasore, fetare e politike.

Shumë miqë amerikanë e të huaj pyesnin se si është e mundur që një bijë e këtij populli të vuajtur për aq shumë kohë përpiqet me gjithë mundësitë e saj të zhdukë ndasitë e përçarjet midis popujve ndërkohë që të tjerët po mundohen tʼi thellojnë e tʼi ashpërsojnë ato ndryshime.

Të tjerët pyesnin se si një komb që ka shpallur vetën shteti i parë ateist në botë mund të lind një bijë si Nanë Tereza?

Përgjigja është se në fakt, Nana Tereze është një pasqyrim i qenjes shqiptare kuptohet në një nivel shumë të lartë të ushtrimit të tolerancës dhe respektit ndaj atyre që janë ndryshe nga ne — dhe se në palcin e saj megjithë historinë tonë të 50 vjetëve të fundit ajo mishëron dhe pasqyron vetitë më të mira të gjakut tonë: bujarinë, mikpritjen dhe dashurinë, gjithmonë e pa-pritueshme dhe vetmohuese.

Gjatë jetës së saj dhe pasi ndërroi jetë, sondazh pas sondazhi të opinionit publik nga firmat Gallup dhe Harris, Nana Tereze

Nëna Tereze me Papën Gjon Pali II

vazhdimisht rezultonte si personi më i admiruar në Shtetet e Bashkuara dhe në vitin 1999 u klasifikua si personi më i admiruar i shekullit 20-të nga një sondazh në Amerikë. Nana Tereze ndryshe nga më të mëdhejët e shekullit të kaluar, e ndiente veten rehat si në shoqëri të udhëheqësve më të lartë politikë e fetarë të botës ashtu edhe në radhët e më të varfërve — në mesin e të cilëve ajo kalonte pjesën më të madhe të jetës së saj.

Në takimet me udhëheqës e organizata botërore, Nana Tereze nuk përdorte retorikën e as gjuhën e ndonjë aktivistje për të bërë thirrje për demonstrata nëpër rrugë në favor të kauzave humanitare. Në çdo takim, ajo paraqiste një mesazh të thjeshtë:

se varferia nuk është një gjë fisnike dhe as e pranueshme. Megjithse e vogël nga trupi dhe e thjeshtë nga natyra, ajo bënte pyetje që ishin më të fuqishme se të çdo udhëheqësi të fuqishëm botëror. Kuptohet, kjo fuqi e pashembullt dilte nga burimi i saj shpirtëror. Në takimet e saj me personalitete botërore, ajo ishte zëdhënse e të varfërve kudo, duke vënë në dukje jo vetëm hallet por edhe shpresat e tyre para atyre që kishin mundësi të përmirsonin gjendjen e atyre në emër të cilëve ajo fliste.

Ajo nuk e kërkonte e as nuk i pëlqente popullariteti i kësaj bote. Por ishin udhëheqësit politikë e fetarë ata që dëshironin ta takonin e të frymëzoheshin prej saj e bile edhe të dilnin në fotografi e në ekrane televizioni me Nanë Terezen.

Takimet e saj kanë përfshirë të gjithë presidentet amerikanë gjatë këtyre 30 vjetëve të kaluar, kryeministra, presidentë, mbretër e mbretëresha nga mbarë bota deri tek Princesha Dianë, me të cilën kishte një miqësi të veçantë. Pa përjashtim, në të gjitha takimet e saj me të fuqishmit e kësaj bote, Nana Tereze predikonte dashurinë për të Madhin Zot, respektin e dashurinë për njëri tjetrin, ndihmë e kujdes për më të varfërit dhe paqen në botë. Shumë udhëheqës me të cilët ajo takohej punonin për paqe, por asnjë si Nana Tereze e cila avanconte paqen duke afirmuar çdo ditë respektin për dinjitetin njerëzor, si diçka që nuk mund të dhunohet nga askush. Në takimet e saj me udhëheqës fetarë, Nana Tereze, si askush tjetër, nxiste dhe lutej për

Nëna Tereze gjatë një takimi me kryebashkiakun e New York-ut z. Rudi Guiliani

paqe e harmoni midis feve të ndryshme, duke nxitur dialogun, bashkpunimin dhe mirëkuptimin e përbashkët. Shpesh citohej të thoshte se nëqoftse do të ndihmosh fetë, ndihmo një hindu të bëhet hindu më i mirë, ndihmo muslimanin të bëhet musliman më i mirë, ndihmo katolikun të bëhet katolik më i mirë. Nana Tereze e dinte se problemet e botës janë aq të mëdha sa që realisht asgjë nuk mund të arrihet pa bashkpunim e mirëkuptim fetar.

Takimet e Nanë Terezes me udhëheqës politikë e fetarë nga të gjitha anët e botës ishin të shumëta e të shpeshta: një aspekt nga marrëdhenjet e saj me udhëheqës botëror ishin ato që unë i konsideroj si

KORRIK-SHTATOR 2007

marrëdhenje speciale midis Nanë Terezes— dmth. marrëdhenjet e saj të ngrohta dhe miqësia e ngushtë me Papa Gjon Palin e dytë dhe me Presidentin Amerikan Ronald Reagan, sidomos gjatë vitëve 80. Siç dihet në vitët 80-të, lufta e ftohtë kishte arritur kulmin. Dy protagonistët kryesorë të luftës kundër komunizmit ishin Presidenti Reagan dhe Papa Gjon Pali i dytë. Për Papën Gjon Palin e dytë, ish udhëheqsi sovjetik Mikhail Gorbaçhev ka thënë se rrëximi i komunizmit do të ishte i pamundur pa Papën Gjon Palin e dytë.

Për Presidentin Reagan, Nana Tereze pat thënë kur presidenti amerikan qe plagosë në një atentat — se ajo besonte që shpëtimi i jetës së Presidentit Reagan ishte një akt hyjnor. Lind pyetja se çka dinte kjo bijë shqiptare për këta dy burra të mëdhej të shekullit 20-të dhe çfar frymëzimi prisnin këta të dy prej kësaj murgeshe të thjeshtë shqiptare në një kohë aqë vendimtare për fatin e njerëzimit? Influenca dhe përkrahja për nga ana e Vatikanit gjatë Pontifikatit të Papa Gjon Palit të Dytë ishte jetike për fatin e shqiptarëve. Ishte Papa Gjon Pali i dytë, i cili Nanë Terezen e quajti “motra ime” ai që i telefonoi Presidentit Clinton duke i kërkuar që të bëntë diçka për Kosovën. Në Vatikan dhe në mbar botën, ajo sensibilizoi opinionin botëror për të njohur më mirë shqiptarët dhe hallet e

tyre. Për rolin e Papës dhe të Nanë Terezes në fatin e Kosovës, i ndjeri President Ibrahim Rugova dinte diçka më tepër. Në zyrën e tij ku priste udhëheqës e delegacione ndërkombtare, ai mbante fotografinë e Papës Gjon Palit të Dytë dhe Nanë Terezes.

Nana Tereze mori çmime e nderime nga e gjithë bota e veçanerisht nga organizata qeveritare e civile në Shtetet e Bashkuara dhe Britaninë e Madhe. Ajo u shpall qytetare nderi e Shteteve të Bashkuara dhe Presidenti Reagan i akordoi asaj medaljen e Lirisë; Vatikani i dha Çmimin e Papa Gjon Palit të 23-të për paqe, mori çmimin Nehru të Indisë për mirëkuptim ndërkombtar e shumë e shumë dekorata e diploma nderi nga e gjithë bota duke kulminuar me Çmimin Nobel për paqe. Anë e mbanë botës, në emër të saj janë ngritur muzeume, është emëruar kujdestare e kishave të ndryshme dhe emërin e saj e bartin ndërtesa e rrugë nga e gjithë bota.

Ndjenjat e udhëheqësve botërorë për Nanën Tereze u përmblodhen nga ishSekretari i Kombeve te Bashkuara Javier Perez De Quellar cili ka thënë se Nanë Tereza “Është Kombet e Bashkuara. Ajo është paqeja në këtë botë.”

U mbushen dhjetë vjetë pa Nanë Terezen. Zëdhensja e të varfërve nuk është ma me ne dhe askush nuk mund ta zëvendsojë atë si mbrojtëse të të

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

mjeruemve para udhëheqësve shtetërorë dhe organizatave ndërkombtare. Të gjithë ata e ndjejnë mungesen e saj. Siç i tha edhe Imzot Rrok Mirdita një gazete shqiptare para disa ditësh, “të gjithëve ne që e kemi njohur na mungon prania e saj. Do të dëshironim, ta takonim dhe të fryemëzoheshim nga vet fjala, mendimet dhe personaliteti i saj. Por në anën tjetër, përfundoi Imzot Mirdita, Nana Tereze nuk është shkëputur nga ne. Janë mendimet e veprat e saj që lulëzojnë përmes motrave të Mëshirës që ajo ka lënë në më se 130 shtete të ndryshme.”

Ne si shqiptarë, le të gëzohemi dhe të falënderojmë të Madhin Zot, siç u shpreh edhe Dom Pjetri në një intervistë për Zërin e Amerikës para disa ditësh: “për këtë dhuratë kaq të madhe që Zoti ia ka dërguar shekullit të 20-të, por edhe shekujve të mëpas-shëm.”

Nëqoftse sonte e pyesim vetën se çʻmund të bëj unë si individ për të çua në vend amanetet e Nanës Tereze — përgjigja e Nanës Tereze do të ishte: “Shkoni në shtëpitë tuaja e duanje familjen tuaj”.

Urojmë dhe i lutemi Perendisë që krenaria jonë kombëtare dhe udhëheqsja jonë shpirtërore, Nana Tereze sa më parë të bëhet Shejtnesha Nanë Tereze.

Ju falem nderit.

13

Në Katedralen Shën Patrick në New York 14

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

“Me gjak jam shqiptare, me nënshtetësi indiane, me besim murgeshë katolike, sipas thirrjes i përkas botës, por zemra ime i përket plotësisht zemrës së Krishtit”, këto fjalë të Nënë Terezes u përmendën në meshë nga Dom Pjetër Popaj.

K

Marash Shkreli, Dom Pjetër Popaj dhe Anton Curanaj.

Kozeta Zylo me bashkëshortin Qemalin dhe Gjokë Curanaj me bashkëshorten.

Nga Keze (Kozeta) Zylo

29 SHTATOR, 2007, NEW YORK. isha Katolike “Zoja e Shkodrës” me qendër në Hartsdale të New Yorkut, kishte kohë që kishte lajmëruar për kremtimin e një meshe në përkujtim të 10vjetorit të vdekjes dhe në prag të shenjtërimit të Nënë Terezes, në katedralen më të madhe të Amerikës, një nga pasuritë më të mëdha për arkitekturën botërore, Katedralja Shën Patrick, New York.

Salla me 3200 vende ishte e mbushur plot e përplot, me besimtarë katolikë shqiptarë dhe amerikanë, por dhe me shumë jo besimtarë katolikë, por mbi të gjitha shqiptarë, krenarë që jemi vëllezër të një gjaku me nobelisten, Nënë Terezen.

Njerëzit vinin grupe-grupe, të qetë, të urtë para Zotit, luteshin, ndiznin qirinj, përpara ceremonisë, qendronin një çast duke medituar atë kështjellë gjigande që mbledh njerëz nga e gjithë bota, bënin fotografi të ndryshme, lexonin materialin që ishte shkruar në buletin për këtë meshë, dhe pastaj uleshin të rrethuar nga fryma e Zotit.

Dikush e kishte për herë të parë që vinte dhe ulej këtu, dhe kjo falë mediave, gazetave, forumeve të ndryshme, ku gjej rastin të falënderoj në mënyrë të veçantë, editorin e revistës “Jeta Katolike” atdhetarin e flaktë, Z. Mark Shkreli, i cili disa herë njoftoi për këtë ngjarje të rëndësishme për të gjithë shqiptarët, pra meshën që do të kremtohej dhe organizohej nga Kisha Katolike Shqiptare në New York.

Edhe pse disa prej studentëve, që kishja sjellë, kishin më pak se një vit në

New York, dhe nuk ishin të besimit katolik, por mysliman, ndiheshin krenarë që vinin dhe merrnin pjesë në përkujtimin e 10vjetorit të vdekjes së Nënë Terezes, dhe në prag të shenjtërimit të saj, njëkohësisht ishin shumë të emocionuar kur ju dhashë e-malin e dërguar nga Z. Mark Shkreli, i cili shkruante, që këtu pranohen të gjithë shqiptarët pa dallim feje.

Dhe vërtetë ashtu ndodhi, Nënë Tereza po na bashkon të gjithëve, si vëllezër dhe motra të një gjaku, të një gjuhe, të një trungu!

Mesha u udhëhoq nga i përndershmi Dom Pjetër Popaj

I përndershmi, famulltari i Kishës Katolike “Zoja e Shkodrës” Dom Pjetër Popaj, i bekoi pjesëmarrësit në shqip dhe në anglisht.

Nuk kishte më krenari ose më mirë, kurrë nuk jam ndjerë aq krenare, kur Dom Pjetër Popaj, me bashkëmeshuesin Dom Viktor Dedaj dhe diakonin Marash Shkreli, së bashku me lexuesit e meshës, Znj. Alma Shkreli, Z. Marjan Cubi dhe Z. Nick Shkreli, lexuan, dhe meshuan, me aq elegancë, aq dashuri, për mirësinë dhe shpirtin e madh, dalluar qartë në ballin me fijëza të kaltra, në portretin e Nënë Terezes, që ishte vënë në altar posacërisht për këtë meshë.

Procesi i lumturimit të Nënë Terezes, murgeshës shqiptare është një përjashtim i Vatikanit, pasi filloi vetëm dy vjet pas vdekjes së saj më 1997, pra më 1999, kurrë nuk ka ndodhur më parë në historinë

e Vatikanit.

Vendimi i Papës, dhe popullariteti i saj i jashtëzakonshëm, si simbol i sakrificës dhe bamirësisë, bënë që të mos kishte qoftë dhe kundërshtimin më të vogël në Vatikan dhe më gjerë.

Me emocione të fuqishme u përshkua salla kur Dom Pjetër Popaj, duke folur për Nënë Terezen, midis të tjerash citoi fjalë thënë nga ajo: “Me gjak jam shqiptare, me nënshtetësi indiane, me besim murgeshë katolike, sipas thirrjes i përkas botës, por zemra ime i përket plotësisht zemrës së Krishtit”.

Nënë Tereza, vazhdoi Dom Pjeter Popaj, edhe pse udhëtoi në disa vende të botës, nuk ju lejua të shkonte të vizitonte vendin e saj, Shqipërinë, derisa nëna e saj ishte e gjallë, për shkak se Shqipëria në atë kohë ishte një vend komunist dhe ateist.

Të gjithë që ishim ulur pranë njëri-tjetrit u pamë sy më sy, dhe ndjenim turp e dhimbje së bashku, për të vetmën grua shqiptare që na bën të ndihemi krenarë në botë, për të vetmën nobeliste grua e njohur në të gjitha qarqet dhe sferat botërore, ne nuk i kishim hapur pak vend në vatrën tonë dhe të saj për të ndenjur qoftë dhe ca çaste së bashku.

Ja tani, kjo nënë shenjtore po na bashkon, bekon, lutet bashkë me ne dhe fryma e saj endet kudo, a nuk po e ndjeni këtë bashkëatdhetare të nderuar, ne e ndjemë së tepërmi aty prekjen e frymës së saj!

Ceremonia ndiqej nga dhjetra ekrane televizive brenda Katedrales, ku lutjet e famullitarit të Kishës Katolike “Zoja e Shkodrës” shikoheshin dhe dëgjoheshin me vëmendjen më të madhe.

I shikoja besimtarët katolikë që kishin ardhur nga të gjitha lagjet e New Yorkut

dhe më gjerë, si nga New Jersey, Connecticut, Pennsylvania, etj., dhe mikja ime Znj. Mimoza Beliu, një intelektuale e njohur në Komunitetin shqiptar, për punën e saj të palodhur në kanalin televiziv “Kultura Shqiptare”, shpesh më thoshte: Ju lumtë Kishës Katolike dhe stafit të saj për organizime të përsosura që kryejnë herë pas here, për tʼi bashkuar shqiptarët, për të kultivuar kulturën kombëtare, duke folur me kompetencë pasi vazhdimisht, së bashku me bashkëshortin e saj producentin e mirënjohur Z. Adem Beliu, i kanë pasqyruar këto aktivitete në Komunitetin shqiptar në Amerikë.

Mesha u shoqërua me këngët korale kishtare, me lutjet e Zotit, dhe të gjitha këto i kushtoheshin nobelistes shqiptare, që ia fali jetën dashurisë njerëzore, dashurisë për popujt.

Muzika udhëhiqej nga Mr. Jennifer Pascual, organisti kryesor Z. Donald Dumler, i ftuar në organo Z. Agim Kola, këngëtar dhe drejtues kori, Z. Kreshnik Zhabjaku, i cili e nezi këtë shtëpi të Zotit duke këndua Ave Maria.

Motrat e misionit “Nënë Tereza”

Dy rreshtat e parë të bankave të katedrales, fekste nga bardhësia e rrobave të bardha dhe vizat e kaltra të motrave të misionit “Nënë Tereza”, si qielli i pastër, në ditë Maji! Seç kishte diçka të veçantë, diçka shpirtërore, qiellore, që njeriu rrallë e ndjen gjatë jetës së tij, e sidomos ne që kemi lindur në një vend ateist. Bardhësia e tyre, si lulet e bardha në bjeshkë, përshkndrinte kudo, dhe pranë të sillte atë njerëzoren, hyjnoren, shpirtmadhen, Nënën e botës, nënën tonë, shenjtoren Tereze!

Pasi mbaroi mesha, takohemi dhe i japim dorën njëri-tjetrit, dhe pse me shumë pjesëmarrës mund të mos ishim takuar asnjëherë.

Takohem me poetin, besimtarin katolik, Z. Gjeto Turmalaj, duke i shprehur njëritjetrit mirënjohje për këtë meshë madhështore që u krye nga Kisha Katolike “Zonja e Shkodrës”. Edhe veprimtarin e shquar të Komunitetit shqiptar Z. Luigj Shkreli, e takojmë personalisht së bashku me bashkeshortin tim, Z. Qemal Zylo, e falënderojmë për këtë organizim madhështor, dhe ndërkohë interesohemi për aktivitetet tejet të rëndësishme që do të pasojnë gjatë muajve të ardhshëm, të udhëhequr po nga kjo kishë.

Më vonë një moment tejet emocionues me motrat e misionit “Nënë Tereza”.

Më dukej vetja midis tyre si në një tjetër botë, si në një lendinë lulesh, me cicërrima zogjsh, me cicërrima kanarinash dhe që ëmbël e ëmbël flasin me gjuhën e Zotit, të betuara se jetën ja kanë falur atij

përgjithmonë.

Pasi më pyesin për origjinën time, se nëse ishja shqiptare, papritur më afrohet një vajzë e re rreth të 25-28 viteve, një murgeshë engjëllore dhe më flet në gjuhën time, në gjuhën e ëmbël shqipe.

Nuk e di, por ajo vajzë e re, me ata sy blu të thellë, seç kishte një xixëllimë përflakëse të qiellit, një shkrepëtimë në qiellin me re të shumta, që menjëherë largon bubullimat shpërthyese, dhe me fjalën e Perendisë në gojë, të flet për Nënë Terezen.

Ajo ishte nga Argjentina, fliste shqip, ja kishte falur jetën Zotit.

Kishte qenë në fshatrat e thella të Pukës, dhe rrëfente me gjuhën e Zotit, dashurinë e madhe që kishte ndjerë për ata njerëz mikpritës, bujarë dhe pse herë-herë shumë të varfër.

Ajo fliste si kishte jetuar me ta, si kishte ngrënë së bashku me ta, si donte të përçonte fjalën e Zotit atje, por kurrë nuk tha: Si i ndihmova unë ata, por si më ndihmuan ata, mua!

Ajo më vonë më foli për fjalet e Nënë Terezes në lidhje me të varfërit, të cilëve

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

skamjen dhe urinë e saj e dinte se ka edhe të uritur të tjerë. Ajo kishte guximin ta ndajë të mirën dhe dashurinë me të tjerët.

Unë vazhdoja ta pyesja dhe pse ato nuk duan të flasin shumë për punën e tyre, por ajo që do të më mbetët për tërë jetën në kujtesë janë fjalët e mbylljes së saj në lidhje me Nënë Terezen e cila ka thënë: “Hyji vazhdon ta dojë botën dhe na dërgon ty e mua për tʼu shprehur të varfërve dashurinë dhe meshirën e tij”.

Përqafohemi dhe duke i uruar njëratjetres dashurinë e Zotit, mʼu duk sikur në këtë meshë, u ndriçuan mjaft mendje të mjegullta, veçanërisht vëllezërit e saj të një gjaku, që padrejtësisht ia dhunuan ardhjen e saj për 40-vjet, u sqaruan mjaft të huaj, që jo shpesh na ka ndodhur të debatojmë në punërat tona, për Nënë Terezen, të cilën e dinë indiane, ose më e keqja, duan ta bëjnë me origjinë sllave.

Në këtë meshë moren pjesë personalitete të shumta të Komunitetit shqiptar nga të gjitha besimet, si ish Kongresmeni shqiptar Joseph Dio

Motrat “Misionaret e Bamirësisë” nga Bronx, New York.

ajo ju kushtoi jetën.

Madhështia e të varfërve, ka thënë Nënë Tereza, është një realitet, vazhdoi ajo rrëfimin e saj dhe le të citoj fjalët e saj, ku unë personalisht gjeta frymëzimin: Një ditë erdhi një burrë tek unë dhe më tha: “ Atje jeton një familje hindu me tetë fëmijë, të cilët ka kohë që nuk kanë për të ngrënë.

Unë mora me vete ca oriz dhe ua solla atyre. Edhe sytë e tyre ishin të uritur. Deri sa qëndroja aty nëna e ndau orizin dhe me gjysmën tjetër doli jashtë. Me tʼu kthyer e pyeta se ku kishte qenë? U përgjigj: “Edhe ata janë të uritur”. Ajo gjithashtu e dinte se fqinjët e saj, një %familje muslimane, ishin të uritur. Ajo që mua më së shumti më hutoi, jo se ajo i dha diçka fqinjëve të vet, por se ajo në

15

Guardi së bashku me të shoqen e tij Znj. Shirley, Ambasadori i Republikës së Shqipërisë në Misionin e Përhershëm pranë Kombeve të Bashkuara në New York, shkëlqesia e tij Z. Ardian Neritani, dhe mjaft personalitete të fushave të tjera.

Ceremonia u ndoq nga mediat shqiptare, si gazeta “Illyria”, “Bota Sot”, nëpërmjet gazetarëve Beqir Sina, Halil Muja, dhe TV Kultura Shqiptare, me producent Z. Adem Beliu si dhe TV 21 në New York.

U larguam për të ardhur përsëri në këtë Katedrale ditën e Pavarësisë, pra më 28 Nëntor, ku do të bëhen lutje të përbashkëta të të gjitha besimeve për Pavarësinë e Kosovës, për Mëmëdheun tonë të shumëvuajtur.

16

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

THE NEW ROYAL REGENCY HOTEL

Jemi të specializuar për dasmat dhe ceremonitë shqiptare!

Stafi i specializuar shqiptar në shërbimin Tuaj!

(914) 476-6200

Salla e Kristaltë - 350 persona • Salla e Diamantit - 500 persona

Ext. 329 or 330

165 Tuckahoe Road, Yonkers, NY 10710 Lokali është shumë afër jush!

Lokali gjindet : 10 min nga Bronx-i, 10 min prej Kishës së re Shqiptare, 10 min. nga Connecticut, 20 min. nga Manhattani, 20 min. nga New Jersey, ...

Kitchen renovations

by Jimmy and Harry

1060 Washington Avenue Bronx, NY 10456

Phone: 718-585-9411 Fax: 718-585-9651

Two Star Restaurant

Homemade Mediterranean Cuisine

Izet (Danny) Kolenovic

718 East 187th Street, Bronx, NY 10458 • Tel 718-220-8780 Open 7 Days A Week

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

Eminenca e Tij, Kardinal Joachim Meisner, Arqipeshkëv i Kelnit (Köln) dhe bashkëpuntor i ngushtë i Papës Benediktit XVI

17

KARDINALI JOACHIM MEISNER SHUGUROI KISHËN E SHËN FRANIT TË ASIZIT NË SUKRUQ TË MALËSISË

Më 20 Qershor 2007, duke vajuar altarit me vajin e shenjtë, kardinali Joakim Meisner, Arqipeshkëv i Kelnit, e ka shuguruar kishën e re të Shën Franit të Asizit, që sapo është përfunduar së ndërturi, në fshatin Sukruq afër Tuzit.

“Pas pak ditësh, unë do t’i bëj një vizitë Atit

Shenjt, Papës Benediktit dhe do i tregoj papës se çka pash dhe përjetova gjatë qendrimit tim në Malësi!”– ka thënë Kardinali Meisner, gjatë predikimit të tij në Meshën e përshenjtërimit të kishës dhe objekteve të tjera përcjellëse.

Në meshën, e cila ka zgjatë më se dy orë,

itorët, që pritet të vijnë këtu nga tërë bota, është vepër e ndërtuar me donacione të shumta nga Gjermania dhe mërgimtarët shqiptarë në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, kurse me përkudesjen e françeskanit të përvuajtur Atë Fran Dushaj, i cili është edhe drejtori i kësaj qendre.

Në Meshë, me Kardinalin Meisner kanë bashkëmeshua edhe Kryeipeshkvi i Tivarit Imz. Zef Gashi si dhe Ipeshkvi i Kotorit Imz. Ilija Janjiq, me pjesëmarrjen e pothuajse tërë klerit katolik nga Mali i Zi, si dhe një numër i madh i klerikëve nga Kosova, Maqedonia, Kroacia dhe Shqipëria. Në ceremoni kanë marrë pjesë edhe përfaqësues të ambasadave të Gjermanisë, Austrisë, Slovenisë dhe Hungarisë, si dhe të Bashkisë Islame nga Tuzi dhe Dinosha. Të pranishëm në ceremoni kanë qenë edhe udhëheqësia e Komunës Urbane të Tuzit.

Një ndër personat e shquar të kësaj ceremonie ka qenë edhe benefaktori Gjelosh

Populli feston në oborrin e kishës së re kanë marrë pjesë më se një mijë besimtarë nga e tërë Malësia, si dhe nga vende të tjera, duke përfshirë Shqipërinë, Kosovën dhe Shtetet e Bashskuara të Amerikës. Kisha e madhe e Shën Franit dhe Qendra Shpirtërore “Sanctae Crucis”, me salla mësimi dhe kongresesh, si dhe me kuzhinë dhe kabninete të pajisur me mjetet më moderne, me dhoma gjumi për viz-

Dedvukaj, me banim në New York, i cili i ka dhuruar kishës trollin në të cilën është ndërtua kompleksi.

Kremtimi ka fillua me procesionin hyrës të të gjithë klerit, predikimin e rastit dhe shugurimit të altarit dhe kishës nga ana e Kardinal Meisner.

Misioni Françeskan i Tuzit, si nikoqir, në

Mark K.

SHKRELI

Prezentimi i dhuratave

Kardinali Meisner duke shuguruar Lterin

Klerikë shqiptarë të fesë islame

Imz. Zef Gashi, Arqipeshkëv i Tivarit

Nuse malësore duke lexuar epistullën

shenjë mirënjohje, i ka dhurua Kardinalit kukulla të veshura me kostume popullore nga Malësia si dhe vegla muzikore vendase.

Patër Fran Dushaj, Drejtor i kësaj Qendre Shpirtërore, ka thënë se vizita e Kardinal Meisnerit, i cili është mikë i afërt i Papës Benediktit XVI, është ngjarje e madhe për këtë vend, dhe ka transmetua fjalët e Kardinalit, që këtu është njohur me njerëz që “e duan Zotin”.

Më 31 Korrik, së bashku me bashkëshortën time, i bëmë një vizitë Qendres “Sanctae Crucis” dhe objektit qendror Kishës së Shën Franit, me ç’rast, Drejtori i saj Patër Fran Dushaj, pati mirësinë të shpenzojë një kohë bukur të gjatë me ne dhe të na bëri një shetitje nëpër të gjitha objektet të kompleksit, duke na dhënë edhe shpjegimet përkatëse në lidhje me përdorimin e tanishëm të të çdo gjeje si dhe planet për të ardhmën, të cilat janë grandioze.

Patër Franit, Misionit Françeskan të Tuzit, Arqipeshkivisë së Tivarit, si dhe të gjithë besimtarëve katolikë të këtyre bjeshkeve, të cilat ndër shekuj qenë larë me gjakun e tyre, që “Për Fe e për Atdhe, e banë vdekjen si me le”. (fotot marrë nga malesia.org)

18

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

Filluan punimet e Katedrales Nënë Tereza në Prishtinë

Më datën 5 shtator, 2007 në Prishtinë, në ora 11:00, iu vu gurthemeli Katedrales së Shenjtëreshës tonë të Lumes Nënës Tereze.

Fjalimin e filloi Dr. Don Lush Gjergji, i cili tregoi se është Katedralja e dytë në viset shqiptare, që po ndërtohet në nder të së Lumes Nënës Tereze. Pastaj mori fjalën

Gjatë manifestimit të vënies së gurthemelit të katedralës në Prishtinë më 26 Gusht, 2005

përshëndetese Imzot Dodë Gjergji, Ipeshkëv i Kosovës, i cili përshëndeti dhe falënderoi të pranishmit me pjesëmarrjen e tyre. Edhe pse ishte moti me shi, oborri ishte i mbushur përplot me besimtarë nga mbarë dioqeza e Kosovës, për të marrë pjesë në këtë solemnitet të madhërueshëm, të cilën para dy vitesh e nisi Presidenti i pavdekshëm Dr. Ibrahim Rugova me Ipeshkvin e ndjerë, Imzot Mark Sopin.

Presidenti i Kosovës, Dr. Fatmir Sejdiu, tha se “Katedralja do të jetë një objekt që do të prezantojë vlerën tonë, identitetin dhe ndjenjën tonë ndaj besimeve. Prishtina, tha presidenti Sejdiu, me këtë qasje do të ketë ndjenjën për të ecë më shpejt me vlera të reja“.

Nënë Tereza, plotësisht ishte e përkushtuar në shërbim të Zotit, ndër më të

Lamtumirë Atë!

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

19

varfërit ndër të varfër, e shikonte njeriun në tërësinë e tij, duke i ndihmuar që ta përballojë varfërinë e vet – jo vetëm në pikëpamje materiale, por edhe në atë shpirtërore e morale.

Ajo me shembullin e vet, të bazuar në traditën shekullore të Kishës, i nxit të gjithë besimtarët në vepra të mëshirshme ndaj çdo njeriu që ka nevojë.

Zoti e bekoftë Kosovën!

E Lumja Nënë Tereza lutu për popullin tënd të shumëvuajtur!

Më 26 Shtator, 2007 në Romë në moshën 83 vjeçare vdiq At Zef Pllumi

Blendi

FEVZIU

At Zef Pllumi, i fundmi i brezit të artë të françeskanëve shqiptarë, u shua dje, Më 26 Shtator, 2007 në Romë. 83-vjeçari, që kishte ecur nëpër një jetë plot ulje dhe ngritje, duhet të ketë qenë në momentet e fundit, së paku i qetë për diçka: në jetën e tij të trazuar, ai arriti të përmbushë amanetin që i lanë sivëllezërit e tij të besimit. Ai arriti të dilte tej kufijve të njërës prej diktaturave më të ashpra të botës, të triumfonte mbi vuajtjet, vrasjet, zhdukjet, për t’i dëshmuar brezave që vijnë një ndër krimet më të qarta dhe më ngjethëse të Evropës: zhdukjen e klerit katolik për arsyen e vetme se nuk pranonte komunizmin.

Ithtar dhe trashëgimtar i Fishtës, Arapit, Palajt dhe një grupi të jashtëzakonshëm klerikësh, që po aq sa të tillë qenë edhe figura të rendësishme të kulturës dhe shkencës shqiptar, i formuar në shkollën më serioze që Shqipëria kishte në atë kohë, atë françeskane, At Zef Pllumi pati fare pak mundësi ta ushtrojë besimin e tij. Fare i ri u arrestua nga komunistet që erdhën në fuqi në Shqipëri. U torturua dhe u dënua me disa

vjet burg. Dalja nga burgu, në fund të viteve ‘40-të qe e përkohshme. Pas disa kohësh liri, ai u arrestua sërish, për të vuajtur në burgjet komuniste plot 26 vjet të tjerë. Duke pasur në qeli, për shumë vite dhe në shumë rrethana, padyshim elitën e intelektualëve shqiptarë.

Jeta e tij, është po kaq e pabesueshme.

Refuzues për t’ju nënshtruar regjimit; i aftë për t’ju përshtatur dhe për të mbijetuar në kushtet e burgut; i bindur në drejtësinë e bindjeve të tij dhe i paepur në qendresë, me një qëllim të vetëm: mbijetesa për të dëshmuar atë që kishte goditur familjen e tij të besimit. Ai besoi deri në fund. Besoi te Zoti dhe drejtësia, besoi se e vërteta vonon, por nuk harron dhe realisht kjo ndodhi. Një ditë, ai u kthye sërish aty ku e kishte lënë karrierën dhe besimin e tij, 46 vjet më parë.

Me dhimbje, i trishtuar, por edhe i lodhur, ai nuk u ankua, por vijoi tutje në kohën tjetër.

Kur 67-vjeçar ai arriti të dalë në brigjet e një Shqipërie të lirë, si pak të tjerë, ai mendoi se duhej të fitonte kohën e humbur. Në 17 vjet, ati i nderuar iu fut rimëkembjës së traditës françeskane, ringjalljes së bibliotekës së saj, trashëgimisë së mrekullueshme, ribotimit të veprave dhe monografive dhe, mbi të gjitha, shkrimit të kujtimeve të tij. Kujtime që u botuan nën titullin: “Rrno vetëm për me

rrëfye”! Një libër i jashtëzakonshëm, ngjethës, por edhe reflektues. Një libër, që përbën padyshim korpusin qendror të momuaristikës së burgut e më gjerë në vitet e komunizmit, por që përbën një monument të rendësishëm për gjithë vuajtjen e klerit në Evropën Lindore komuniste.

At Zef Pllumi u shua pardje, vonë, në mbrëmje. Ai iku, duke lënë pas një kujtim të mrekullueshëm. Kujtimin e një njeriu, që besimi dhe kuraja e ngjiten nga ferri ku e kishte hedhur koha, në Parajsën ku me siguri duhet të prehet tashmë. Ai iku, pasi kishte arritur në një jetë të trazuar, të përmbushte amanetin që iu kishte dhënë mësuesve dhe ithtarëve të tij: rrëfimin. Ai iku, me atë qetësi që shkon gjithkush që beson se në jetë ka bërë ashtu siç duhet të bëje dhe që nuk ka përse të pendohet për asgjë. Ai iku pa pendesa, duke na lënë pas një bibliotekë të mrekullueshme, një shembull në jetë dhe fjalën e tij monumentale: gjithkush merr në jetë atë që meriton… Lamtumirë Atë!

20

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

Pope John Paul II: Homily for beatification of Mother Teresa

The servant of the least

“Whoever would be first among you must be slave of all” (Mk 10: 44). Jesus’ words to his disciples that have just rung out in this Square show us the way to evangelical “greatness”. It is the way walked by Christ himself that took him to the Cross: a journey of love and service that overturns all human logic. To be the servant of all!

Mother Teresa of Calcutta, Foundress of the Missionaries of Charity whom today I have the joy of adding to the Roll of the Blesseds, allowed this logic to guide her. I am personally grateful to this courageous woman whom I have always felt beside me. Mother Teresa, an icon of the Good Samaritan, went everywhere to serve

Christ in the poorest of the poor. Not even conflict and war could stand in her way.

Every now and then she would come and tell me about her experiences in her service to the Gospel values. I remember, for example, her pro-life and anti-abortion interventions, even when she was awarded the Nobel Prize for peace (Oslo, December 10, 1979). She often used to say: “If you hear of some woman who does not want to keep her child and wants to have an abortion, try to persuade her to bring him to me.

I will love that child, seeing in him the sign of God’s love”.

Is it not significant that her beatification is taking place on the very day on which the Church celebrates World Mission Sunday? With the witness of her life, Mother Teresa reminds everyone that

the evangelizing mission of the Church passes through charity, nourished by prayer and listening to God’s word.

Emblematic of this missionary style is the

LOW COST INSURANCE JAMES J. THEISS AGENCY

FOR ALL YOUR INSURANCE NEEDS! Contractors • Commercial Insurance Home • Auto • Life Tenant / Apartment Buildings General Liability • Restaurants Stores

Nationwide

®

Insurance & Financial Services

Mbi 30 vjet në shërbim të komunitetit shqiptar

For All Your Insurance questions:

Call: 914-948-2144 30 Yr. experience

THEISS INSURANCE AGENCY

641 N. Broadway • White Plains, NY 10603

Nationwide Mutual Insurance Company and Affiliated Companies / Home Office: Columbus OH 43215-2220 Nationwide® is A registered Federal Service Mark Of / Nationwide Mutual Insurance Company.

JETA KATOLIKE

image that shows the new Blessed clasping a child’s hand in one hand while moving her Rosary beads with the other.

Contemplation and action, evangelization and human promotion: Mother Teresa proclaimed the Gospel living her life as a total gift to the poor but, at the same time, steeped in prayer.

“Whoever wants to be great among you must be your servant” (Mk 10: 43).

With particular emotion we remember today Mother Teresa, a great servant of the poor, of the Church and of the whole world. Her life is a testimony to the dignity and the privilege of humble service. She had chosen to be not just the least but to be the servant of the least. As a real mother to the poor, she bent down to those suffering various forms of poverty. Her greatness lies in her ability to give without counting the cost, to give “until it hurts”. Her life was a radical living and a bold proclamation of the Gospel.

The cry of Jesus on the Cross, “I thirst” (Jn 19: 28), expressing the depth of God’s longing for man, penetrated Mother Teresa’s soul and found fertile soil in her heart. Satiating Jesus’ thirst for love and for souls in union with Mary, the Mother of Jesus, had become the sole aim of Mother Teresa’s existence and the inner force that drew her out of herself and made her “run in haste” across the globe to labor for the salvation and the sanctification of the poorest of the poor.

Serving Christ hidden in the poor

“As you did to one of the least of these my brethren, you did it to me” (Mt 25: 40). This Gospel passage, so crucial in understanding Mother Teresa’s service to the poor, was the basis of her faith-filled conviction that in touching the broken bodies of the poor she was touching the body of Christ. It was to Jesus himself, hidden under the distressing disguise of the poorest of the poor, that her service was directed. Mother Teresa highlights the deepest meaning of service — an act of love done to the hungry, thirsty, strangers, naked, sick, prisoners (cf. Mt 25: 34-36) is done to Jesus himself.

Recognizing him, she ministered to him with wholehearted devotion, expressing the delicacy of her spousal love. Thus, in total gift of herself to God and neighbour, Mother Teresa found her greatest fulfilment and lived the noblest qualities of

her femininity. She wanted to be a sign of “God’s love, God’s presence and God’s compassion”, and so remind all of the value and dignity of each of God’s children, “created to love and be loved”. Thus was Mother Teresa “bringing souls to God and God to souls” and satiating Christ’s thirst, especially for those most in need, those whose vision of God had been dimmed by suffering and pain.

“The Son of man also came... to give his life as a ransom for many” (Mk 10: 45).

Mother Teresa shared in the Passion of the crucified Christ in a special way during long years of “inner darkness”. For her that was a test, at times an agonizing one, which she accepted as a rare “gift and privilege”.

| KORRIK - SHTATOR 2007

21

In the darkest hours she clung even more tenaciously to prayer before the Blessed Sacrament. This harsh spiritual trial led her to identify herself more and more closely with those whom she served each day, feeling their pain and, at times, even their rejection. She was fond of repeating that the greatest poverty is to be unwanted, to have no one to take care of you.

“Lord, let your mercy be on us, as we place our trust in you”. How often, like the Psalmist, did Mother Teresa call on her Lord in times of inner desolation: “In you, in you I hope, my God!” Let us praise the Lord for this diminutive woman in love with God, a humble Gospel messenger and a tireless benefactor of humanity. In her we honor one of the most important figures of our time. Let us welcome her message and follow her example.

Virgin Mary, Queen of all the Saints, help us to be gentle and humble of heart like this fearless messenger of Love. Help us to serve every person we meet with joy and a smile. Help us to be missionaries of Christ, our peace and our hope. Amen!

(End of homily.)

22

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

Nëna Tereze

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

23

Profil Biografik

Nga libri “Beatificazione di Madre Teresa di Calcutta”

Piazza San Pietro, 19 Ottobre 2003

“Me gjak jam shqiptare; me nënshtetësi, indiane. Përsa i përket besimit, jam murgeshë katolike. Sipas thirrjes, i përkas botës. Por zemra ime i përket plotësisht Zemrës së Krishtit”.

N

ënë Terezes, me shtat imcak, por me besim shkëmbor, të patundur, iu besua misioni të kumtonte dashurinë e etur të Jezusit për njerëzimin, veçanërisht per më të varfërit ndër të varfer. “Hyji vijon ta dojë botën dhe na dërgon ty e mua për t’u shprehur të varfërve dashurinë dhe mëshirën e Tij”. Në shpirtin e saj, përplot me dritën e Krishtit e me dashuri të zjarrtë për Të, kishte një dëshirë të vetme: “Të shuante etjen e dashurisë së Tij për shpirtrat njerëzore”.

Kjo lajmëtare e ndritur e dashurisë së Zotit, lindi më 26 gusht 1910 në Shkup, qytet i vendosur në udhëkryq të historisë së Ballkanit. Më e vogla e pesë fëmijëve të

dëshira për t’u bërë misionare, në shtator të vitit 1928, Gonxhja i tha lamtumirë shtëpisë atërore, për të hyrë në Institutin e së Lumes Zojë, që njihej ndryshe me emrin “Motrat e Loretos”, në Irlandë. Atje mori emrin motër

Gonxhe Bojaxhiu në kostum kombëtar, Shkup 1924

Gonxhe Bojaxhiu në moshë të re (Shkup 1924)

Mari Tereza, për nder të Shën Terezes së Krishtit Fëmijë. Në dhjetor u nis për në Indi.

Familja Bojaxhiu pas vdekjes së Kolë Bojaxhiut.

Nga e majta: Lazri, Gonxhja, Dranja dhe Agia.

(Shkup 1925)

Nikollë dhe Drane Bojaxhiut, u pagëzua me emrin Gonxhe Anjeze, mori Kungimin e parë në moshën pesë vjeç e gjysëm e u krezmua në nëntor të vitit 1916. Që ditën e Kungimit të parë, ndjeu në zemër një dashuri të thellë për shpirtrat njerëzore. Me vdekjen e papritur të babait, në sa Anjezja nuk i kishte mbushur ende 8 vjetët, për familjen filluan vështirësitë ekonomike. Dranja, grua burrneshë, i rriti fëmijët plot dashuri, duke ndikuar shumë në karakterin dhe rrugën e jetës që do të zgjidhte e bija. Më pas, formimi fetar i Gonxhes u thellua në famullinë e Zemrës së Krishtit, nën drejtimin e jezuitëve, në sa merrte pjesë gjallërisht ndër të gjitha veprimtaritë.

Në moshën 18 vjeçare, e shtyrë nga

Motra Age, vëllau Lazri dhe Gonxhe Bojaxhiu Shkup, 1924

Gonxhe Bojaxhiu (majtas) dhe Age Bojaxhiu në kostum tradicional shqiptar të Prizrenit. (Prizren, 1923)

Në Kalkutë arriti më 6 janar të vitit 1929.

Pasi bëri kushtet e përkohshme, në maj të vitit 1931, Motër Tereza u dërgua në bashkësinë e Loretos, në Entali, ku dha mësim në shkollën St. Mary për vajza. Më 24 maj të 1937-ës, motër Tereza paraqiti kushtet e përjetshme duke u bërë, siç tha ajo vetë: “Vashë e Jezusit” për “amshim”. Që nga ajo ditë e tutje u quajt Nënë Tereza. Vazhdoi të jepte mësim në St. Mary dhe më 1944 u

24

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

emërua drejtoreshë e shkollës. Grua, që ia kishte kushtuar jetën lutjes, që i donte fort motrat dhe nxënëset e saj, Nënë Tereza jetoi e lumtur në Loreto për njëzet vjet me radhë.

E njohur për zemërgjerësi, bujari, guxim, aftësi të posaçme në kryerjen e punëve më të rënda dhe për talent të natyrshëm organizativ, ajo e jetoi përkushtimin e saj ndaj Jezusit, ndërmjet motrave, me besnikëri dhe gëzim.

Më 10 dhjetor të 1946-ës, gjatë udhëtimit me tren nga Kalkuta në Darjeeling,

për ushtrimet shpirtërore vjetore, Nënë Tereza ndjeu “frymëzimin” e ri, “thirrjen brenda thirrjes”. Atë ditë, si e qysh ajo nuk e tregoi kurrë, etja e Krishtit për dashuri e për shpirtra njerëzore e pushtoi zemrën e saj dhe dëshira e flaktë për ta shuar etjen e Zotit u bë qëllimi kryesor i jetës. Në javët dhe muajt e mëpasëm, ajo nisi të dëgjonte një zë që i fliste shpirtit të saj e të shihte vegime. Krishti i zbulonte kështu dëshirën e zemrës së Tij ndaj “njerëzve, që duke u flijuar për

dashurinë”, “do të rrezatonin dashurinë e tij ndër shpirtra”. “Eja, të jesh drita ime” - iu lut – “nuk mund të shkoj vetëm”. E i tregoi sa vuante duke parë mospërfilljen ndaj të varfërve, sa i dhimbte, kur mendonte se ata nuk e njihnin e sa dashuri të zjarrtë kishte për ta. Jezusi i kërkoi Nënë Terezes të themelonte një bashkësi rregulltare, Misionaret e Bamirësisë, që do t’i kushtoheshin shërbimit ndaj më të varfërve ndërmjet të varfërve.

Kaluan rreth dy vjet arsyetimesh e verifikimesh, para se Nënë Tereza të merrte lejen për fillimin e misionit të saj të ri. Më 17 gusht të 1948-ës, veshi për herë të parë sarin e bardhë me anët blu dhe la pas shpine kangjellat e kuvendit të Loretos, të cilin e donte aq shumë, për të hyrë në botën e të varfërve.

Pas një kursi të shkurtër pranë Motrave Mjeke Misionare në Patna, Nënë Tereza u kthye rishtas në Kalkutë ku gjeti një strehë të Përkohshme pranë Motrave të Vogla të të Varfërve. Më 21 dhjetor shkeli për herë të parë në lagjet e të varfërve: vizitoi familje, u lau plagët disa fëmijëve, u kujdesua për një plak që dergjej në rrugë të madhe dhe për një grua që po vdiste nga uria e nga tuberkulozi.

E niste ditën me Jezusin në Eukaristi; pastaj, me rruzaren në duar, dilte për t’i gjetur dhe për t’u shërbyer atyre që janë: “të braktisur, të padashur, të papërkujdesur”. Disa muaj më vonë, me të u bashkuan, njëra pas tjetrës, disa nga ish-nxënëset e saj.

Më 7 tetor të vitit 1950, Kryedioqeza e Kalkutës njihte zyrtarisht Kongregatën e re të Misionareve te Bamirësisë. Në muajt e parë të vitit 1960, Nënë Tereza filloi t’i dërgonte motrat e saj në të katër anët e Indisë. E Drejta Papnore, lëshuar Kongregatës nga Papa Pali VI në shkurt të 1965-ës, i dha zemër të hapte një shtëpi misionare në Venezuelë.

Menjëherë pas saj u themeluan shtëpi të tjera në Romë e në Tanzani dhe, pak më vonë, në të gjitha kontinentet. Duke filluar nga viti 1980, deri më 1990, Nënë Tereza hapi shtëpi misioni pothuajse në të gjitha vendet komuniste, duke përfshirë ish-Bashkimin Sovjetik, Shqipërinë dhe Kubën.

Për t’iu përgjigjur sa më mirë si nevojave fizike, ashtu dhe atyre shpirtërore të të varfërve, Nënë Tereza më 1963 themeloi Vëllezërit Misionarë të Bamirësisë; më 1976, degen kundruese të motrave; më 1979, Vëllezërit kundrues dhe më 1984, Etërit Misionarë të Bamirësisë. Gjithsesi frymëzimi i saj nuk u kufizua vetëm në njerëzit e thirrur për jetë rregulltare.

Organizoi Bashkëpunëtorët e Nënë Terezes dhe Bashkëpunëtorët e Sëmurë dhe të Munduar, njerëz të feve e të kombësive të ndryshme, me të cilët u bë një në lutje,

thjeshtësi, flijim dhe në apostullimin e saj që shprehej me vepra të përvuajtura bamirësie.

Kjo frymë e shtyu të themelonte më pas Misionarët Shekullarë të Bamirësisë. Duke iu përgjigjur kërkeses së shumë meshtarëve, më 1991 Nënë Tereza themeloi edhe Lëvizjen e Korpit të Krishtit për Meshtarë, si “rrugë e vogël që i çon në shenjtërim ata, të cilët ishin një mendje me karizmën dhe me shpirtin e saj.

Gjatë këtyre viteve, në sa misioni i saj përhapej me të shpejtë, bota filloi t’ia ngulte sytë Nënë Terezes dhe veprës që ajo kishte nisur. Meritoi shumë çmime për veprën e saj, duke filluar nga Çmimi indian Padmashri, në vitin 1962, për të vijuar me çmimin e rëndësishëm Nobel për Paqen, më 1979, ndërsa mjetet e komunikimit filluan t’i ndiqnin veprimtaritë e saj me interes gjithnjë e më të madh. Si çmimet, ashtu edhe gjithçka që e vinte në qëndër të vëmendjes, i pranoi “për lavdinë e Zotit e në emër të të varfërve”.

Gjithë jeta dhe vepra e Nënë Terezes është dëshmi e gëzimit që buron nga dashuria, e madhështisë dhe e dinjitetit të çdo njeriu, e vlerës së gjërave të vogla të bëra me besnikëri e me dashuri, e sidomos, e vlerës së pakrahasueshme të miqësisë me Zotin. Por duhet theksuar edhe një virtyt tjetër heroik i kësaj gruaje të madhe, i cili u bë i njohur vetëm pas vdekjes së saj. E fshehur nga sytë e të gjithëve, e fshehur deri nga ata që i qëndruan më pranë, jeta e saj e brendshme u vu në provë: pati përshtypjen e dhimbshme e të vazhdueshme se ishte ndarë nga Zoti, madje se ai e kishte braktisur, ndërsa në shpirt i rritej gjithnjë e më tepër dëshira për

ta pasur pranë. Atë që po provonte e quajti “errësirë”. “Nata e dhimbshme” e shpirtit të saj, e cila nisi në kohën kur sapo kishte filluar apostullimin mes të varfërve e që vijoi gjatë gjithë jetës, e çoi Nënë Terezen në një bashkim edhe më të thellë me Zotin. Përmes errësirës, mori pjesë mistikisht në etjen e Krishtit, në dëshirën e tij të dhimbshme e të zjarrtë për dashuri, duke u njësuar me mjerimin e të varfërve.

Shtëpia ku jetoi Nënë Treeza në Lower Circular Road 54 A, Kalkutë, Indi

Gjatë viteve të fundit të jetës, pa marrë parasysh problemet e shumta e serioze shëndetësore, Nënë Tereza vijoi t’i printe

Biographical Profile

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

25

Kongregatës së saj dhe t’u përgjigjej nevojave të të varfërve e të Kishës. Në vitin 1997 Nënë Tereza kishte 4000 motra, të pranishme në 610 shtëpi misionare, të përhapura në 123 vende të botës. Në mars të vitit 1997 bekoi Eproren e re të Përgjithshme, të sapo zgjedhur, të Misionareve të Bamirësisë e bëri edhe një udhëtim jashtë shteti. Si pati takuar Papën Gjon Pali II për të mbramen herë, u rikthye në Kalkutë ku kaloi javët e fundit të jetës duke pritur vizitorë e duke u dhënë këshilla simotrave. Më 5 shtator 1997 jeta tokësore e Nënë Terezes arriti cakun e fundit.

Qeveria indiane e nderoi me funeralin e Shtetit, në përfundim të të cilit trupi i saj u varros në Shtëpinë-Nënë të Misionareve të Bamirësisë. Shumë shpejt varri i saj u bë cak shtegtimi e lutjeje për njerëz të besojmave të ndryshme, për të varfër e për të pasur, pa kurrfarë dallimi. Nënë Tereza na lë testamentin e fesë së patundur, të shpresës së pamposhtur e të bamirësisë së jashtzakonshme. Duke iu përgjigjur thirrjes së Jezusit “Eja, të jesh drita ime!”, u bë Misionare e bamirësisë, “Nënë e të varfërve”, simbol i mëshirës për mbarë botën e dëshmitare e gjallë e dashurisë së etshme të Zotit.

Më pak se dy vjet pas vdekjes, për shkak të përhapjes së famës së shenjtërisë dhe hireve të nxjerra me ndërmjetësinë e saj, Papa Gjon Pall II lejoi të hapej çështja e kanonizimit. Më 20 dhjetor 2002 miratoi dekretin mbi virtytet heroike dhe mrekullitë e bëra me ndërmjetësinë e saj.

From the book Beatificazione di Madre Teresa di Calcutta Piazza San Pietro, 19 October, 2003

“By blood, I am Albanian. By citizenship, an Indian. By faith, I am a Catholic nun. As to my calling, I belong to the world. As to my heart, I belong entirely to the Heart of Jesus”. Small of stature, rocklike in faith,

Mother Teresa of Calcutta was entrusted with the mission of proclaiming God’s thirsting love for humanity, especially for the poorest of the poor. “God still loves the world and He sends you and me to be His love and His compassion to the poor”. She was a soul filled with the light of Christ, on fire with love for Him and burning with one desire: “to quench His thirst for love and for souls”.

This luminous messenger of God’s love was born on 26 August 1910 in Skopje, a city situated at the crossroads of Balkan history. The youngest of the children born to Nikola and Drane Bojaxhiu, she was baptized Gonxha Agnes, received her First Communion at the age of five and a half and was confirmed in November 1916. From the day of her First Holy Communion, a love for souls was within her. Her father’s sudden death when Gonxha was about eight years old left the family in financial straits. Drane raised her children firmly and lovingly, greatly influencing her daughter’s character and vocation. Gonxha’s religious formation was further assisted by the vibrant Jesuit parish of

the Sacred Heart in which she was much involved.

At the age of eighteen, moved by a desire to become a missionary, Gonxha left her home in September 1928 to join the

26

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

Institute of the Blessed Virgin Mary, known as the Sisters of Loreto, in Ireland. There she received the name Sister Mary Teresa after St. Thérèse of Lisieux. In December, she departed for India, arriving in Calcutta on 6 January 1929. After making her First Profession of Vows in May 1931, Sister Teresa was assigned to the Loreto Entally community in Calcutta and taught at St. Mary’s School for girls. On 24 May 1937, Sister Teresa made her Final Profession of Vows, becoming, as she said, the “spouse of Jesus” for “all eternity”. From that time on she was called Mother Teresa. She continued teaching at St. Mary’s and in 1944 became the school’s principal. A person of profound prayer arid deep love for her religious sisters and her students, Mother Teresa’s twenty years in Loreto were filled with profound happiness. Noted for her charity, unselfishness and courage, her capacity for hard work and a natural talent for organization, she lived out her consecration to Jesus, in the midst of her companions, with fidelity and joy.

On 10 September 1946 during the train ride from Calcutta to Darjeeling for her annual retreat, Mother Teresa received her “inspiration”, her “call within a call”. On that day, in a way she would never explain, Jesus’

Nënë Tereza gjatë një vizite të “Zojës së Shkodrës” në Genazzano në Itali

thirst for love and for souls took hold of her heart and the desire to satiate His thirst became the driving force of her life. Over the course of the next weeks and months, by means of interior locutions and visions, Jesus revealed to her the desire of His heart for

Gjon Dedvukaj Broker / Owner

Tel: (718) 519-1100 Cell. 718-496-7710 Fax: (718) 881-1829

WWW.ALBUSAREALTY.COM e-mail: albusarealty@aol.com

261 Gun Hill Rd. Bronx, NY. 10467

“victims of love” who would “radiate His love on souls”. “Come be My light”, He begged her. “I cannot go alone”. He revealed His pain at the neglect of the poor, His sorrow at their ignorance of Him and His longing for their love. He asked Mother Teresa to establish a religious community, Missionaries of Charity, dedicated to the service of the poorest of the poor. Nearly two years of testing and discernment passed before Mother Teresa received permission to begin. On August 17, 1948, she dressed for the first time in a white, blue-bordered sari and passed through the gates of her beloved Loreto convent to enter the world of the poor.

After a short course with the Medical Mission Sisters in Patna, Mother Teresa returned to Calcutta and found temporary lodging with the Little Sisters of the Poor. On 21 December she went for the first time to the slums. She visited families, washed the sores of some children, cared for an old man lying sick on the road and nursed a woman dying of hunger and TB. She started each day in communion with Jesus in the Eucharist and then went out, rosary in her hand, to find and serve Him in “the unwanted, the unloved, the uncared for”. After some months, she was joined, one by one, by her former students.

Specialized in multifamily residential and other income producing commercial properties.

• MANAGEMENT • RENTALS • SALES

MORTGAGES

Na kontaktoni nëse planifikoni të bleni ose shisni çfardo lloji Real Estate në shtetin e New Yorkut

JETA KATOLIKE

Mother Teresa in India visiting one of her shelters

On 7 October 1950 the new congregation of the Missionaries of Charity was officially established in the Archdiocese of Calcutta. By the early 1960s, Mother Teresa began to send her Sisters to other parts of India. The Decree of Praise granted to the Congregation by Pope Paul VI in February 1965 encouraged her to open a house in Venezuela. It was soon followed by foundations in Rome and Tanzania and, eventually, on every continent. Starting in 1980 and continuing through the 1990s, Mother Teresa opened houses in almost all of the communist countries, including the former Soviet Union, Albania and Cuba.

In order to respond better to both the physical and spiritual needs of the poor, Mother Teresa founded the Missionaries of Charity Brothers in 1963, in 1976 the contemplative branch of the Sisters, in 1979 the Contemplative Brothers, and in 1984 the

Missionaries of Charity Fathers. Yet her inspiration was not limited to those with religious vocations. She formed the Co- Workers of Mother Teresa and the Sick and Suffering

Sign of Missionaries of Charity in Calcutta.

Mother Teresa’s home for the dying destitutes.

Co-Workers, people of many faiths and nationalities with whom she shared her spirit of prayer, simplicity, sacrifice and her apostolate of humble works of love. This spirit later inspired the Lay Missionaries of Charity. In answer to the requests of many priests, in 1981 Mother Teresa also began the Corpus Christi Movement for Priests as a “little way of holiness” for those who desire to share in her charisma and spirit.

During the years of rapid growth the world began to turn its eyes towards Mother Teresa arid the work she had started.

Numerous awards, beginning with the Indian Padmashri Award in 1962 and notably the Nobel Peace Prize in 1979, honored her work, while an increasingly interested media began to follow her activities. She received both prizes and attention “for the glory of

| KORRIK - SHTATOR 2007

27

God and in the name of the poor”.

The whole of Mother Teresa’s life and labour bore witness to the joy of loving, the greatness and dignity of every human person, the value of little things done faithfully and with love, and the surpassing worth of friendship with God. But there was another heroic side of this great woman that was revealed only after her death. Hidden from all eyes, hidden even from those closest to her, was her interior life marked by an experience of a deep, painful and abiding feeling of being separated from God, even rejected

by Him, along with an ever increasing longing for His love. She called her inner experience, “the darkness”. The “painful night” of her soul, which began around the time she started her work for the poor and continued to the end of her life, led Mother Teresa to an ever more profound union with God. Through the darkness she mystically participated in the thirst of Jesus, in His painful and burning longing for love, and she shared in the interior desolation of the poor.

During the last years of her life, despite increasingly severe health problems, Mother Teresa continued to govern her Society and respond to the needs of the poor and the Church. By 1997, Mother Teresa’s Sisters numbered nearly 4,000 members and were established in 610 foundations in 123 countries of the world. In March 1997 she blessed her newly-elected successor as Superior General of the Missionaries of Charity and then made one more trip abroad.

After meeting Pope John Paul II for the last time, she returned to Calcutta and spent her final weeks receiving visitors and instructing her Sisters. On 5 September Mother Teresa’s earthly life came to an end. She was given the honor of a state funeral by the Government of India and her body was buried in the Mother House of the Missionaries of Charity. Her tomb quickly became a place of pilgrimage arid prayer for people of all faiths, rich and poor alike.

Mother Teresa left a testament of unshakable faith, invincible hope and extraordinary charity. Her response to Jesus’ plea, “Come be My light’, made her a Missionary of Charity, a “mother to the poor,” a symbol of compassion to the world, and a living witness to the thirsting love of God. Less than two years after her death, in view of Mother Teresa’s widespread reputation of holiness and the favors being reported, Pope John Paul II permitted the opening of her Cause of Canonization. On 20 December 2002 he approved the decrees of her heroic virtues and miracles.

28

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

2378 Belmont Avenue Bronx, NY 10458 Tel.718-584-4750 Fax. 914-470-1723

sunnyside printing Gjovalin Nikçi 2 locations to better serve you

18 North Astor Street Irvington, NY 10533 Tel.914-478-3200 Fax. 914-470-1723

T-SHIRT •HATS • SWEATSHIRTS • BUS. CARDS PENS • ENVELOPES • CARBONLESS FORMS • MENUS • COPIES • SILK SCREENING • EMBROIDERY BANNERS • SIGNS • BUTTONS • POSTERS • POSTCARDS WWW.SUNNYSIDEPRINTING.COM WWW.SUNNYSIDEWEB.COM WWW.MAKEYOUROWNWWW.COM

Mother Teresa’s biography

This luminous messenger of God’s love was born on 26 August 1910 in Skopje, Macedonia, from Albanese parents. The youngest of three children born to Nikola and Drane Bojaxhiu, she was baptised Gonxha Agnes, received her First Communion at the age of five and a half and was confirmed in November 1916. From the day of her First Holy Communion, a love for souls was within her.

Her father’s sudden death when Gonxha was about eight years old left in the family in financial straits. Drane raised her children firmly and lovingly, greatly influencing her daughter’s character and vocation. Gonxha’s religious formation was further assisted by the vibrant Jesuit parish of the Sacred Heart in which she was much involved.

At the age of eighteen, moved by a desire to become a missionary, Gonxha left her home in September 1928 to join the Institute of the Blessed Virgin Mary, known as the Sisters of

“all eternity.” From that time on she was called Mother Teresa. She continued teaching at St.

Mother Tereza in Calcutta holding “unwanted” child in her arms

Mary’s and in 1944 became the school’s principal. A person of profound prayer and deep love for her religious sisters and her students, Mother Teresa’s twenty years in Loreto were filled with profound happiness. Noted for her charity, unselfishness and courage, her capacity for hard work and a natural talent for organization, she lived out her consecration to Jesus, in the midst of her companions, with fidelity and joy.

The “call within a call”

Gonxhe Bojaxhiu with her sister Age and mother Drane Bojaxhiu

Loreto, in Ireland, known for their missionary work in India. There she received the name Sister Mary Teresa after St. Thérèse of Lisieux.

In December, she departed for India, arriving in Calcutta on January 6, 1929.

After making her First Profession of Vows in May 1931, Sister Teresa was assigned to the Loreto Entally community in Calcutta and taught geography and catechism at St. Mary’s School for girls. On May 24, 1937, Sister Teresa made her Final Profession of Vows, becoming, as she said, the “spouse of Jesus” for

On 10 September 1946 during the train ride from Calcutta to Darjeeling for her annual retreat, Mother Teresa received her “inspiration,” her “call within a call.” On that day, in a way she would never explain, Jesus’ thirst for love and for souls took hold of her heart and the desire to satiate His thirst became the driving force of her life. Over the course of the next weeks and months, by means of interior locutions and visions, Jesus revealed to her the desire of His heart for “victims of love” who would “radiate His love on souls.” “Come be My light,” He begged her. “I cannot go alone.” He revealed His pain at the neglect of the poor, His sorrow at their ignorance of Him and His longing for their love. He asked Mother Teresa to establish a religious community, Missionaries of Charity, dedicated to the service of the poorest of the poor.

Nearly two years of testing and discern-

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

29

ment passed before Mother Teresa received permission to begin. On August 17, 1948, she dressed for the first time in a white, blue-bordered sari and passed through the gates of her beloved Loreto convent to enter the world of the poor, under the jurisdiction of the Archbishop of Calcutta. She hardly made it to the middle of the street when she was overcome by anguish. Suddenly the reality of her new state in life became clear. She was completely alone, with no house, no savings and no work.

She did not know what she would eat and where she would sleep. She found herself in that same terrible condition of those who have nothingthose whom she wanted to serve.

After a short course with the Medical Mission Sisters in Patna, Mother Teresa returned to Calcutta and found temporary lodging with the Little Sisters of the Poor. On December 21, 1949, she went for the first time to the only slum with which she was acquainted, located just behind St. Mary’s High School.

She had heard many horrible stories about the misery in this slum. While she was living at the convent, she had never wanted to step foot in this slum. Now she decided it would be her home.

The next day, Mother had already found five children to teach. There was not even a table, chair, basin or chalkboard in her room, and she used a stick to trace the letters of the alphabet on the dirt floor. A few months before, she had been the principal of the famous high school located just a few steps away and had taught the daughters of rich families. Now she was in a slum where people lived in misery among rats and cockroaches, teaching the children of people who were nobodies. The heat was suffocating in her shack: 115 degrees with humidity surpassing 95 percent.

Mother Teresa recalls: “Through the children, I began to penetrate those labyrinths of the most squalid misery in Calcutta. At that time, the number of homeless in the city was about 1 million. I went from hut to hut, trying to be useful. I helped those who slept on the sides of the street, who lived on garbage. I found the most atrocious suffering: the blind, the crippled, lepers, people with disfigured faces and deformed bodies, creatures who couldn’t stand upright and who followed me on all fours asking for a little food.”

She visited families, washed the sores of some children, cared for an old man lying sick on the road and nursed a woman dying of hunger and tuberculosis. She started each day in communion with Jesus in the Eucharist and then went out, rosary in her hand, to find and serve Him in “the unwanted, the unloved, the uncared for.” After some months, she was joined, one by one, by her former students.

30

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

The Missionaries of Charity

On October 7, 1950 the new congregation of the Missionaries of Charity was officially established in the Archdiocese of Calcutta. By the early 1960s, Mother Teresa began to send

Mother Teresa and the sisters of Missionaries of Charity. (June 1995, New Bedford)

her Sisters to other parts of India. The Decree of Praise granted to the Congregation by Pope Paul VI in February 1965 encouraged her to open a house in Venezuela. It was soon followed by foundations in Rome and Tanzania and, eventually, on every continent. Starting in 1980 and continuing through the 1990s, Mother Teresa opened houses in almost all of the communist countries, including the former Soviet Union, Albania and Cuba.

In order to respond better to both the physical and spiritual needs of the poor, Mother Teresa founded the Missionaries of Charity Brothers in 1963, in 1976 the contemplative

simplicity, sacrifice and her apostolate of humble works of love. This spirit later inspired the Lay Missionaries of Charity. In answer to the requests of many priests, in 1981 Mother Teresa also began the Corpus Christi Movement for Priests as a “little way of holiness” for those who desire to share in her charism and spirit.

During the years of rapid growth the world began to turn its eyes towards Mother Teresa and the work she had started. Numerous awards, beginning with the Indian Padmashri Award in 1962 and notably the Nobel Peace Prize in 1979, honoured her work, while an increasingly interested media began to follow her activities. She received both prizes and attention “for the glory of God and in the name of the poor.”

The whole of Mother Teresa’s life and labour bore witness to the joy of loving, the greatness and dignity of every human person, the value of little things done faithfully and with love, and the surpassing worth of friendship with God. But there was another heroic side of this great woman that was revealed only after her death. Hidden from all eyes, hidden even from those closest to her, was her interior life marked by an experience of a deep, painful and abiding feeling of being separated from God, even rejected by Him, along with an everincreasing longing for His love. She called her inner experience, “the darkness.” The “painful night” of her soul, which began around the time she started her work for the poor and continued to the end of her life, led Mother Teresa to an ever more profound union with God. Through

Pope John Paul II and Mother Teresa in Calcuta the darkness she mystically participated in the branch of the Sisters, in 1979 the thirst of Jesus, in His painful and burning longContemplative Brothers, and in 1984 the ing for love, and she shared in the interior desMissionaries of Charity Fathers. Yet her inspiolation of the poor. ration was not limited to those with religious During the last years of her life, despite vocations. She formed the Co-Workers of Mother Teresa and the Sick and Suffering Co- increasingly severe health problems, Mother Workers, people of many faiths and nationali- Teresa continued to govern her Society and ties with whom she shared her spirit of prayer, respond to the needs of the poor and the Church. In 1991, Mother Teresa returned for the

first time to her native Albania and opened a home in Tirana. By this year, there were 168 homes established in India.

By 1997, Mother Teresa’s Sisters numbered nearly 4,000 members and were established in 610 foundations in 123 countries of the world. In March 1997 she blessed her newly-elected successor as Superior General of the Missionaries of Charity and then made one more trip abroad. After meeting Pope John Paul II for the last time, she returned to Calcutta and spent her final weeks receiving visitors and instructing her Sisters.

On September 5, Mother Teresa’s earthly life came to an end. She was given the honour of a state funeral by the Government of India and her body was buried in the Mother House of the Missionaries of Charity. Her tomb quickly became a place of pilgrimage and prayer for people of all faiths, rich and poor alike.

Mother Teresa left a testament of unshakable faith, invincible hope and extraordinary charity. Her response to Jesus’ plea, “Come be My light,” made her a Missionary of Charity, a “mother to the poor,” a symbol of compassion to the world, and a living witness to the thirsting love of God.

John Paul II and Mother Teresa

Here are excerpts from an article written

by Fr. Sebastian Vazhakala, Superior General of the Missionaries of Charity, published in the Oct. 22, 2003 issue of the weekly edition in English of L’Osservatore Romano: We are making two big celebrations of praise and thanksgiving. One is the jubilee of 25 years of Pope John Paul II’s great and eventful Pontificate, and the other is the beatification of the great venerable Teresa of Calcutta, virgin and foundress of the Family of the Missionaries of Charity.

In the past year through faithfully and

JETA KATOLIKE

contemplatively praying the Rosary, the Christian faithful worldwide have been thanking God for the fidelity of our present Pope, for his wonderful example, his profound teaching and preaching, his endurance in the many and unceasing trials of life, his availability and approachability, his personal zeal, and for the many apostolic and missionary journeys which gave so many people of good will a chance to see, hear and even to touch in person the Vicar of Christ on earth. This is what our beloved John Paul II has been doing ever since his election to the See of Peter 25 years ago. Thus, the reason for this great jubilee celebration.

If Pope Pius XI called St. Thérèse of Lisieux the Star of his Pontificate, seen not only in his beatification of her in 1923 but also her canonization within two years (1925) and her designation as patroness of the Missions together with St. Francis Xavier, then Pope John Paul II has another great Star in his Pontificate, whom we all know and love: Blessed Mother Teresa of Calcutta. Unlike St. Thérèse de Lisieux who did not live during Pope Pius XI’s Pontificate, Blessed Teresa of Calcutta worked very closely with Pope John Paul II, as we all know.

Mother Teresa and Pope John Paul II are ordinary people to whom God bestowed extraordinary gifts and talents, above all the

Pope John Paul II and Mother Teresa in Albania, 1993

gifts of invincible love, ardent charity and unshakeable faith. In order to understand these two outstanding personalities of our time, it is good to see their background and many other things that pertain to their lives and future missions. The similarities are astounding.

Their countries of origin, at one time or another, were under Communist rule. In fact, Albania had the worst form of Communism.

By law they were forbidden even to mention the name of God. Both lost one parent at the age of 9: Karol lost his mother on April 13, 1929;

| KORRIK - SHTATOR 2007

Pope John Paul II and Mother Teresa

Agnes lost her father in 1919.

For both, 1946 was a grace-filled year.

On November 1st of that year, Pope John Paul II was ordained a priest for the Diocese of Krakow, Poland. And it was on September 10 of the same year that Teresa had her second call, which she called “a call within a call.”

Both the Holy Father and Mother Teresa are so devoted to Our Lady, especially to Our Lady of Fatima, that is, the Immaculate Heart of Mary. For both the Rosary has been one of the strongest weapons to attack the evil of atheistic regimes that destroyed peace and unity in the world. In fact, the Missionary Sisters of Charity of Calcutta was founded on

31

October 7, 1950, the feast of Our Lady of the Holy Rosary.

I could go on with many more striking similarities between the two prophets of our time whom God used and continues to use to show the world He still loves it as He loved it once in Jesus Christ. Let us hope and pray that the jubilee celebration of our beloved Pope John Paul II and the beatification of our dearest Mother Teresa of Calcutta may bring all people of good will closer to God, to the Church, and most specially to the poor of the world.

Fjalimi i Nënës Tereze me rastin e dhënies sё Çmimit Nobel pёr Paqe

32

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

(fragmente)

[10.12.1979 Oslo, Norvegji]

Le ta falёnderojmё Zotin pёr kёtё rast tё mrekullueshёm pёr tё shprehur bashkёrisht kenaqёsinё qё në paqe po pёrhapim, pёr tё shprehur lumturinё qё ne e duam njёri-tjetrin edhe Atin, qё më tё varfёrit janё vёllezёrit dhe motrat tona.

Jemi mbledhur kёtu qё të falёnderojmë Zotin pёr kёtё dhuratё tё paqes. Ju dhashё juve tё gjithёve lutjen e paqes, pёr tё cilёn lutej para shumё shekujsh Shën Françesku nga Asizi. Njёheriazi po mendoj se mos edhe ai ndjente tё njёjtёn nevojё, si edhe ne tani, qe tё lutemi pёr paqen.

Lutuni pra edhe ju me mua:

Avokati që i ka përjetuar të njejtat probleme juridike, tani është në dispozicionin tuaj

SABRI (SAM) GJONI ATTORNEY AT LAW

• ALL IMMIGRATION MATTERS • FEDERAL COURT • PERSONAL INJURY • REAL ESTATE

Tel: 212/625-8333

401 Broadway, Suite 1111 New York, NY 10013

Nënë Tereza duke folur me rastin e marrjes së çmimit Nobel për Paqe në Oslo më 1979

“Na bёj tё denjё, o Zot, qё nё tёrё rruzullin t’iu shёrbejmё njerёzve, qё jetojnё dhe vdesin nё varfёri dhe uri. Jepu atyre me duart tona kafshatёn e gojёs, me dashurinё tonё tё vetёkuptueshme paqen dhe gёzimin. O Zot, bёmё lajmёtar tё paqes Tënde, qё tё sjell paqe atje ku mbretëron urrejtja; atje ku mbretёron padrejtёsia tё sjell shpirtin e faljes; atje ku ka pikёllim tё sjell gёzim. O Zot, premtomё se do tё ngushёlloj e jo tё mё ngushёllojnё; tё kem mirёkuptim e jo tё kenё mirёkuptim pёr mua; tё dua e jo tё mё duan; meqё pёrmes vetmohimit gjen, pёrmes faljes fiton faljen; pёrmes vdekjes ngjallesh nё jetёn e amshuar. Amen.”

E Zoti aq shumë e deshi botën saqё i fali asaj Birin e tij; ai ia dha atё njё virgjёreshe, zonjёs sё bekuar (Marisё), dhe ajo u nis me nxitim – qё nё çastin kur ai erdhi nё botёn e saj – nё mёnyrё qё atё t’ua sillte tё tjerёve. Dhe çfarë bёnte ajo? Ajo kryente punёt e shёrbёtorёve. Ajo shёrbente. Ajo pёrhapte gёzimin qё t’i duam tё tjerёt. Ndёrsa Jezu Krishti tё do ty dhe mua; ai madje flijoi jetёn pёr ne. Dhe sikur tё mos mjaftonte kjo, ai thoshte gjithnjё: “Dashuroni, sa ju kam dashur unё, sa ju dua tani.” Dhe si ta duam njёri-tjetrin? Tё duam njёri-tjetrin, tё japim, sepse Ai na dhuroi Birin e tij. Ai e flijoi jetёn e tij pёr ne, dhe vazhdon ende të japë; ai jep kёtu, kudo, nё jetёn tonё dhe tё tjerёve.

Pёr tё nuk ishte e mjaftueshme tё vdiste pёr ne; Ai donte qё ne ta duam njёri-tjetrin, qё ta shohim Atё tek i afërmi.

Dhe pёr tё qenё tё sigurtё se vёrtetё dijmё se çka duam, thoshte ai, nё çastin e vdekjes ne do tё gjykohemi nё atё mёnyrё se çka kemi qenё ne pёr tё varfёrit, tё uriturit, tё zhveshurit, tё dёbuarit. Ai e bёri veten tё uritur, tё zhveshur, tё dёbuar, i uritur jo vetёm pёr njё kafshatё, por edhe pёr dashuri, i zhveshur jo vetёm pёr njё pёlhurё, por i zhveshur pa dinjitet njerёzor; i dёbuar jo vetёm se ishte pa atdhe, por i dёbuar se ishte i harruar, i padёshiruar, pa pёrkujdesje, pёr askёnd i dashur. Dhe ai thoshte: “Sadopak qё u keni bёrё vёllezёrve tё mi, atё ma keni bёrё mua.”

Pёr ne kjo ёshtё njё mrekulli, qё pёrmes kёsaj dashurie tё bёhemi tё shenjtё. Shenjtёrimi nuk ёshtё ndonje luks pёr pakicёn, por njё detyrё pёr secilin prej nesh. Dhe pёrmes kёsaj dashurie, vetёm pёrmes kёsaj dashurie për njёri-tjetrin, do ta arrijmё atё.

Meqё unё sot po e pranoj kёtё Çmim tё madh - edhe pse unё

JETA KATOLIKE

Nënë Tereza duke e marrë çmimin Nobel për Paqe në Oslo më 1979

vetё nuk jam aspak e denjё – jam e lumtur pёr tё varfёrit, e lumtur pasi i kuptoj tё varfёrit, nё tё vёrtetё varfёrinё e njerёzve tanё. Jam fort mirёnjohёse dhe e lumtur ta pranoj kёtё Çmim nё emёr tё tё uriturve, tё zheshurve, tё dёbuarve, tё gjymtuarve, tё verbёrve, tё sёmurёve nga lebra. Nё emёr tё tё gjithё atyre, tё cilёt ndihen tё padёshiruar, tё dёbuar, tё papёrkujdesur, të atyre qё janё dёbuar nga shoqёria jonё.

Nё emёr tё tyre e pranoj kёtё dhe jam e sigurtё se ky Çmim do tё sjellë dashuri tё ndёrsjelltё mes tё pasurve dhe tё varfёrve.

Pёr kёtё edhe vetë Jezu Krishti ishte kёmbёngulёs, prandaj edhe erdhi nё kёtё botё, qё kёtё lajm tё gёzueshёm t’ua japë tё varfёrve.

Para disa javёsh u mblodhёn disa tё varfёr. Ne duam t’u kumtojmё kёtё lajm tё gёzueshёm tё varfёrve: “Zoti na do neve, ne e duam atё, ju jeni dikush pёr ne, edhe ju po ashtu jeni krijuar nga dora e së njёjtёs dashurie të Zotit, pёr tё dashur dhe pёr t’u dashur.”

•

Albanian For ʻYUMʼ Marjan Kolndrekaj with a cheese-filled burek at Dukagjini Burektorja.

| KORRIK - SHTATOR 2007

33

Tё varfёrit tanё janё tё mrekullueshёm, ata janё njerёz tё dashur. Ata nuk kanё nevojё pёr keqardhjen dhe simpatinё tonё, ata kanё nevojё pёr dashurinё dhe mirёkuptimin tonё. Ata kanё nevojё pёr respektin tonё, ata duan qё ne t’i trajtojmё me dashuri dhe nderim. Unё e ndiej se kjo ёshtё varfëria mё e madhe, qё ne po pёrjetojmё dhe se fillimisht kёtё duhet tё mёsohemi ta kuptojmё se si ёshtё vdekja e Nënë Tereza e buzëqeshur pas marrjes së çmimit Nobel për Paqe në Oslo më 1979 njerёzve tanё.

Kurrё nuk e harroj se si e largova e Zotit. Vdekja nuk ёshtё asgjё tjetёr njёherё njё njeri nga rruga. Ishte pёrlyer i veçse rruga pёr nё shtёpinё e Zotit. tёri. Vetёm fytyra kishte mbetur e pastёr. Ndjeva se ai gëzohej pёr kёtё dashuri qё E solla nё shtëpinё e njerёzve pёr vdekje ai dëshironte, sepse ai ishte njё njeri pёr dhe mё tha vetёm njё fjali: “Kam jetuar tjetrin.

Kam njё bindje, tё cilёn dua ta ndaj nё rrugё si kafshё, por tani do tё vdes si engjëll, i dashur dhe me pёrkujdesje.“ me ju: Rrёnuesi mё i madh i paqes ёshtё Dhe ai vdiq i lumtur. Ai shkoi nё shtёpinё klithma e pafajshme e fёmijёs sё palindur.

Kur njё nёnё e vret fёmijёn e vet nё kraharorin e saj, atёherё çfarё krimi mё tё madh ka se sa kur ne vrasim njёri-tjetrin.

Madje edhe nё librin e shenjtё thuhet: “Edhe nёse nёna do ta harronte fёmijёn e vet, unё nuk do ta harroj.“ Ndërsa sot po vriten me miliona fёmijё tё pafajshёm dhe ne nuk themi asgjё. Nё gazeta lexojmё Burek të shijshëm 7 ditë në javë • kёtё apo atё, por askush nuk flet pёr •ME MISH • ME DJATH • ME SPINAQ • miliona vogёlushё tё pranuar me tё njёjtёn dashuri si ju dhe unë, me jetёn e Tel. (718) 822-8955 Zotit. Dhe ne prapë nuk themi asgjё, ne 758 Lydig Avenue • Bronx, NY 10462 heshtim.

Pёr mua, kombet qё kanë legalizuar Pranojmë porosi për festat tuaja familjare!

34

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

abortin, janё vendet me tё varfёra. Ato u tremben tё vegjёlve, i tremben fёmijёs sё palindur. Dhe fёmija duhet tё vdesë, sepse ata kёtё fёmijё nuk duan ta mbajnё – jo mё fёmijё – dhe fёmija duhet tё vdesë.

E unё ju lus nё emёr tё tё vegjёlve: Shpёtoni kёtё fёmijё tё palindur, njiheni praninё e Jezu Krishtit tek ai!

Kur Maria po vizitonte Elizabetёn, fёmija kёrcente nga ngazёllimi nё kraharorin e nёnёs nё çastin kur Maria hyri nё shtёpi. I palinduri sjell gёzim. Prandaj tё betohemi kёtu qё tё shpёtojmё çdo fёmijё tё palindur. Jepni çdo fёmije rastin tё dojё dhe ta duan nga tё tjerёt. Ne e luftojmё abortin me adaptim. Me mёshirёn e Zotit do ta arrijmё kёtё. Zoti e bekoftë punёn tonё.

Ne kemi shpёtuar me mijёra fёmijё, ata kanё gjetur njё vatёr ku do t’i duan, aty ku ata janё tё dёshiruar, aty ku ata kanё sjellё gёzim.

Pёr kёtё, sot, unё kёrkoj nga ju, lartёmadhёri, bujarё, zonja dhe zotёrinj, tё gjithё ju qё keni ardhur nga vende tё ndryshme tё botes: Lutuni tё kemi guximin tё mbrojmё jetёn e palindur.

Sot, këtu nё Norvegji, ne kemi rastin tё angazhohemi pёr kёtё.

Zoti ju bekoftё me mirёqenie, por nё shumё familje kёtu ndoshta ёshtё ndokush qё nuk ka uri pёr njё kafshate bukё, i cili ndihet i harruar apo i padёshiruar, i cili ka nevojё pёr dashuri.

Dashuria fillon sё pari nё shtёpi.

Kurrё nuk e harroj njё fёmijё, njё vogёlush hindu katёrvjeçar. Ai disi kishte dёgjuar: “Nёnё Tereza nuk ka sheqer pёr mua“. Ai shkoi nё shtёpi te prindёrit e tij dhe tha: “Tri ditё me radhë nuk do tё ha sheqer, atё do t’ia fal Nënё Terezёs.” Pas tri ditёsh prindёrit e tij qenё tё detyruar ta sjellin atё tek unё dhe ai mё fali njё gotёz me sheqer. Sa shumё dashuri kishte tek ai voglush! Ai dashuronte deri nё dhimbje. Mos harroni se ka shumё fёmijё, shumё femra e shumё meshkuj nё kёtё botё, tё cilёt nuk kanё atё që ju e keni, dhe mendoni nё qoftë se edhe ju doni dikё deri nё dhimbje.

Para ca kohёsh e largova njё fёmijё nga rruga, nё fytyrёn e tij munda tё lexoj se ai ishte i uritur. Nuk di se sa ditё nuk kishte pasur pёr tё ngrёnё. I dhash njё copё bukё dhe vogёlushi hёngri madje edhe thërrimet. I thashë fёmijёs: “Ja, haje tash kёtё copё bukё!“. E fёmija mё pa dhe mё tha: “Kam frikë ta ha bukёn; kam frikë se kur tё mbarohet, do të më marrë uria përsëri.

Madhёshtia e tё varfёrve ёshtё shumё e madhe. Njё ditё erdhi tek unë njё burrё dhe mё tha: “Atje jeton njё familje hindu me tetё fёmijё, tё cilёt ka kohё qё nuk kanё pёr tё ngrёnё.“ Mora oriz me vete dhe ua çova. Edhe sytё e tyre ishin tё uritur. Ndërsa qёndroja aty, nёna e ndau orizin dhe doli jashtё me gjysmёn tjetёr. Kur u kthye, e pyeta se ku ishte. U pёrgjigj: “Edhe ata janё tё uritur.” Ajo e dinte se edhe fqinjёt e saj, njё familje muslimane, ishin tё uritur. Ajo qё mё hutoi mua mё shumё ishte jo se ajo i dha diçka fqinjёve tё vet, por se ajo nё skamjen dhe urinё e saj e dinte se ka edhe tё uritur tё tjerё. Ajo kishte guximin ta ndante tё mirёn dhe dashurinё me tё tjerёt.

Kjo ёshtё ajo që do të dёshiroja nga ju: Duajini tё varfёrit dhe mos u ktheni shpinёn, sepse duke iu kthyer shpinёn tё varfёrve, i ktheni shpinën Krishtit. Ai e bёri veten tё uritur, tё zhveshur, tё dёbuar, nё mёnyrё qё ju dhe unё tё kemi mundësinё ta duam. Ku ёshtё Zoti? Si ta duam atё? Nuk mjafton tё thuash: “O Zoti im, tё dua!” Nё kёtё botё ne e duam Zotin duke falur diçka dhe duke hequr dorё nga diçka. Natyrisht unё mund ta ha sheqerin, por mund edhe ta ndaj me tё tjerёt. Unё mundem t’iu jap si tё rriturve ashtu edhe tё vegjёlve. Sikur ne ta jepnim tёrё ditёn, tёrё jetёn, vetёm kёshtu do tё habiteshim qё një ditё njerёzit do tё ndanin me tё tjerёt dhe do tё gёzoheshin pёr kёtё.

Andaj po lutem pёr ju, nё mёnyrё qё ju t’ua pёrcillni familjeve tuaja kёtё lutje. Fryti i lutjes ёshtё qё ne besojmё se kёtё e bёjmё pёr Krishtin. Sikur ne vёrtёtё tё besonim, atёherë ne do tё fillonim tё dashuronim, dhe ёshtё e qartё se do ta donim njёri-tjetrin. Sё pari nё shtёpitё tona, pastaj fqinjin tonё mё tё afёrt, pastaj njerёzit e vendit nё tё cilin jetojmё. Le tё lutemi sё bashku: “O Zot, na jep guximin tё mbrojmё çdo fёmijё tё palindur”. Meqё fёmija ёshtё dhurata mё e çmuar nga Zoti pёr familjen, pёr njё popull dhe pёr të gjithë botёn.

Zoti ju bekoftё!

Interview with Mother Teresa JETA KATOLIKE

(The following interview was conducted for the Time Magazine in 1989 by Eduard W. Desmond. Parts of were published in Time Magazine, full text in the National Catholic Register.)

Time: What did you do this morning?

Mother Teresa: Pray.

Time: When did you start?

Mother Teresa: Half-past four.

Time: And after prayer?

Mother Teresa: We try to pray through our work by doing it with Jesus, for Jesus, to Jesus. That helps us to put our whole heart and soul into doing it. The dying, the cripple, the mental, the unwanted, the unloved they are Jesus in disguise.

Time: People know you as a sort of religious social worker. Do they understand the spiritual basis of your work?

Mother Teresa: I don’t know. But I give them a chance to come and touch the poor. Everybody has to experience that.

So many young people give up everything to do just that. This is something so completely unbelievable in the world, no?

And yet it is wonderful. Our volunteers go back different people.

Time: Does the fact that you are a woman make your message more understandable?

Mother Teresa: I never think like that.

Time: But don’t you think the world responds better to a mother?

Mother Teresa: People are responding not because of me, but because of what we’re doing. Before, people were speaking much about the poor, but now more and more people are speaking to the poor.

That’s the great difference. The work has created this. The presence of the poor is known now, especially the poorest of the poor, the unwanted, the loved, the uncared-for. Before, nobody bothered about the people in the street. We have picked up from the streets of Calcutta 54,000 people, and 23,000 something have died in that one room [at Kalighat].

Time: Why have you been so successful?

Mother Teresa: Jesus made Himself the bread of life to give us life. That’s where we begin the day, with Mass. And we end the day with Adoration of the Blessed Sacrament. I don’t think that I could do this work for even one week if I didn’t have four hours of prayer every day.

Time: Humble as you are, it must be an extraordinary thing to be a vehicle of God’s grace in the world.

Mother Teresa: But it is His work. I think God wants to show His greatness by using nothingness.

Time: You are nothingness?

Mother Teresa: I’m very sure of that.

Time: You feel you have no special qualities?

Mother Teresa: I don’t think so. I don’t

claim anything of the work. It’s His work.

I’m like a little pencil in His hand. That’s all. He does the thinking. He does the writing. The pencil has nothing to do it.

The pencil has only to be allowed to be used. In human terms, the success of our work should not have happened, no? That is a sign that it’s His work, and that He is using others as instruments - all our Sisters. None of us could produce this.

Yet see what He has done.

Time: What is God’s greatest gift to you?

Mother Teresa: The poor people.

Time: How are they a gift?

Mother Teresa: I have an opportunity to be with Jesus 24 hours a day.

Time: Here in Calcutta, have you created a real change?

Mother Teresa: I think so. People are aware of the presence and also many, many, many Hindu people share with us.

They come and feed the people and they serve the people. Now we never see a person lying there in the street dying. It has

| KORRIK - SHTATOR 2007

35

created a worldwide awareness of the poor.

Time: Beyond showing the poor to the world, have you conveyed any message about how to work with the poor?

Mother Teresa: You must make them feel loved and wanted. They are Jesus for me. I believe in that much more than doing big things for them.

Time: What’s your greatest hope here in India?

Mother Teresa: To give Jesus to all.

Time: But you do not evangelize in the conventional sense of the term.

Mother Teresa: I’m evangelizing by my works of love.

Time: Is that the best way?

Mother Teresa: For us, yes. For somebody else, something else. I’m evangelizing the way God wants me to. Jesus said go and preach to all the nations. We are now in so many nations preaching the Gospel by our works of love. “By the love that you have for one another will they know you are my disciples.” That’s the preaching that we are doing, and I think that is more real.

Time: Friends of yours say that you are disappointed that your work has not brought more conversions in this great Hindu nation.

Mother Teresa: Missionaries don’t think of that. They only want to proclaim the Word of God. Numbers have nothing to do with it. But the people are putting prayer into action by coming and serving the people. Continually people are coming to feed and serve, so many, you go and see. Everywhere people are helping. We don’t know the future. But the door is already open to Christ. There may not be a big conversion like that, but we don’t know what is happening in the soul.

Time: What do you think of Hinduism?

Mother Teresa: I love all religions, but I am in love with my own. No discussion.

That’s what we have to prove to them.

Seeing what I do, they realize that I am in love with Jesus.

Time: And they should love Jesus too?

Mother Teresa: Naturally, if they want peace, if they want joy, let them find Jesus. If people become better Hindus, better Moslems, better Buddhists by our acts of love, then there is something else

36

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

growing there. They come closer and closer to God. When they come closer, they have to choose.

Time: You and John Paul II, among other Church leaders, have spoken out against certain lifestyles in the West, against materialism and abortion. How alarmed are you?

Mother Teresa: I always say one thing: If a mother can kill her own child, then what is left of the West to be destroyed? It is difficult to explain, but it is just that.

Time: When you spoke at Harvard University a few years ago, you said abortion was a great evil and people booed. What did you think when people booed you?

Mother Teresa: I offered it to our Lord. It’s all for Him, no? I let Him say what He wants.

Time: But these people who booed you would say that they also only want the best for women?

Mother Teresa: That may be. But we must tell the truth.

Time: And that is?

Mother Teresa: We have no right to kill. Thou shall not kill, a commandment of God. And still should we kill the helpless one, the little one? You see we get so excited because people are throwing bombs and so many are being killed. For the grown ups, there is so much excitement in the world. But that little one in the womb, not even a sound? He cannot even escape. That child is the poorest of the poor.

Time: Is materialism in the West an equally serious problem?

Mother Teresa: I don’t know. I have so many things to think

Since 1989

CVrysler ASPIN up to 20 passengers

ESV Escalade Cadillac up to 30 passengers

Complimentary Red carpet with the open bar

Office: 845-526-8001

Cell: 914-447-1144

24/orë 7/ditë

H-2 Hummer up to 20 passengers

Anton Gjokaj Telefononi pronarin

In the picture me and Excursion up to 12 Passengers

Crysler Hemi up to 12 passengers

A l b an ia Limo To ll Free: 1-80 0-734-0 4 53

about. I pray lots about that, but I am not occupied by that. Take our congregation for example, we have very little, so we have nothing to be preoccupied with. The more you have, the more you are occupied, the less you give. But the less you have the more free you are. Poverty for us is a freedom. It is not a mortification, a penance. It is joyful freedom. There is no television here, no this, no that. This is the only fan in the whole house. It doesn’t matter how hot it is, and it is for the guests. But we are perfectly happy.

Time: How do you find rich people then?

Mother Teresa: I find the rich much poorer. Sometimes they are more lonely inside. They are never satisfied. They always need something more. I don’t say all of them are like that. Everybody is not the same. I find that poverty hard to remove. The hunger for love is much more difficult to remove than the hunger for bread.

Time: What is the saddest place you’ve ever visited?

Mother Teresa: I don’t know. I can’t remember. It’s a sad thing to see people suffer, especially the broken family, unloved, uncared for. It’s a big sadness; it’s always the children who suffer most when there is no love in the family. That’s a terrible suffering. Very difficult because you can do nothing. That is the great poverty. You feel helpless. But if you pick up a person dying of hunger, you give him food and it is finished.

Time: Why has your order grown so quickly?

Mother Teresa: When I ask young people why they want to join us, they say they want the life of prayer, the life of poverty and the life of service to the poorest of the poor. One very rich girl wrote to me and said for a very long time she had been longing to become a nun. When she met us, she said I won’t have to give up anything even if I give up everything. You see, that is the mentality of the young today. We have many vocations.

Time: There’s been some criticism of the very sever regimen under which you and your Sisters live.

Mother Teresa: We chose that. That is the difference between us and the poor. Because what will bring us closer to our poor people? How can we be truthful to them if we lead a different life? If we have everything possible that money can give, that the world can give, then what is our connection to the poor?

What language will I speak to them? Now if the people tell me it is so hot, I can say you come and see my room.

Time: Just as hot?

Mother Teresa: Much hotter even, because there is a kitchen underneath. A man came and stayed here as a cook at the children’s home. He was rich before and became very poor. Lost everything. He came and said, “Mother Teresa, I cannot eat that food.” I said, “I am eating it every day.” He looked at me and said, “You eat it too? All right, I will eat it also.” And he left perfectly happy. Now if I could not tell him the truth, that man would have remained bitter. He would never have accepted his poverty. He would never have accepted to have that food when he was used to other kinds of food. That helped him to forgive, to forget.

Time: What’s the most joyful place that you have ever visited?

Mother Teresa: Kalighat. When the people die in peace, in the love of God, it is a wonderful thing. To see our poor people happy together with their families, these are beautiful things.

The real poor know what is joy.

Time: There are people who would say that it’s an illusion to

think of the poor as joyous, that they must be given housing, raised up.

Mother Teresa: The material is not the only thing that gives joy. Something greater than that, the deep sense of peace in the heart. They are content. That is the great difference between rich and poor.

Time: But what about those people who are oppressed? Who are taken advantage of?

Mother Teresa: There will always be people like that. That is why we must come and share the joy of loving with them.

Time: Should the Church’s role be just to make the poor as joyous in Christ as they can be made?

Mother Teresa: You and I, we are the Church, no? We have to share with our people. Suffering today is because people are hoarding, not giving, not sharing.

Jesus made it very clear. Whatever you do to the least of my brethren, you do it to me. Give a glass of water, you give it to me. Receive a little child, you receive me.

Clear.

Time: If you speak to a political leader who could do more for his people, do you tell him that he must do better?

Mother Teresa: I don’t say it like that. I say share the joy of loving with your people. Because a politician maybe cannot do the feeding as I do. But he should be clear in his mind to give proper rules and proper regulations to help his people.

Time: It is my job to keep politicians honest, and your job to share joy with the poor.

Mother Teresa: Exactly. And it is to be for the good of the people and the glory of God. This will be really fruitful. Like a man says to me that you are spoiling the people by giving them fish to eat. You have to give them a rod to catch the fish.

And I said my people cannot even stand, still less hold a rod. But I will give them

the fish to eat, and when they are strong enough, I will hand them over to you.

And you give them the rod to catch the fish. That is a beautiful combination, no?

Time: Feminist Catholic nuns sometimes say that you should pour your energy into getting the Vatican to ordain women.

Mother Teresa: That does not touch me.

Time: What do you think of the feminist movement among nuns in the West?

Mother Teresa: I think we should be more busy with our Lord than with all that, more busy with Jesus and proclaiming His Word. What a woman can give, no man can give. That is why God has created them separately. Nuns, women, any woman. Woman is created to be the heart of the family, the heart of love. If we miss that, we miss everything. They give that love in the family or they give it in service, that is what their creation is for.

Time: The world wants to know more about you.

Mother Teresa: No, no. Let them come to know the poor. I want them to love the poor. I want them to try to find the poor in their own families first, to bring peace and joy and love in the family first.

Time: Malcolm Muggeridge once said that if you had not become a Sister and not found Christ’s love, you would be a very hard woman. Do you think that is true?

Mother Teresa: I don’t know. I have no time to think about these things.

Time: People who work with you say that you are unstoppable. You always get what you want.

Mother Teresa: That’s right. All for Jesus.

Time: And if they have a problem with that?

Mother Teresa: For example, I went to a person recently who would not give me what I needed. I said God bless you, and I

JAGODA REALTY CO.

• APARTMENT RENTALS • PROPERTY MANAGEMENT • Mark Perlleshi Mhill Perlleshi TEL. (718) 655-3500/02 748 Astor Avenue FAX. (718) 655-3630 Bronx, New York

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

37

went on. He called me back and said what would you say if I give you that thing. I said I will give you a “God bless you” and a big smile. That is all. So he said then come, I will give it to you. We must live the simplicity of the Gospel.

Time: You once met Haile Mariam Mengistu, the much feared communist leader of Ethiopia and an avowed atheist.

You asked him if he said his prayers. Why did you risk that?

Mother Teresa: He is one more child of God. When I went to China, one of the top officials asked me, “What is a communist to you?” I said, “A child of God.” Then the next morning the newspapers reported that Mother Teresa said communists are children of God. I was happy because after a long, long time the name God was printed in the papers in China.

Beautiful.

Time: Are you ever been afraid?

Mother Teresa: No.1 am only afraid of offending God. We are all human beings, that is our weakness, no? The devil would do anything to destroy us, to take us away from Jesus.

Time: Where do you see the devil at work?

Mother Teresa: Everywhere. When a person is longing to come closer to God he puts temptation in the way to destroy the desire. Sin comes everywhere, in the best of places.

Time: What is your greatest fear?

Mother Teresa: I have Jesus, I have no fear.

Time: What is your greatest disappointment?

Mother Teresa: I do the will of God, no?

In doing the will of God there is no disappointment.

Time: Do your work and spiritual life become easier with time?

Mother Teresa: Yes, the closer we come to Jesus, the more we become the work.

Because you know to whom you are doing it, with whom you are doing it and for whom you are doing it. That is very clear. That is why we need a clean heart to see God. Time: What are your plans for the future?

Mother Teresa: I just take one day.

Yesterday is gone. Tomorrow has not come. We have only today to love Jesus.

Time: And the future of the order?

Mother Teresa: It is His concern.

38

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

The following speech was delivered by Franz-Llesh Grishaj at the Troy Community Center on 19 October 2003, as the AlbanianAmerican Community of Michigan consisting of Catholics, Muslims, and Orthodox believers organized a special event celebrating the beatification of Mother Teresa by Pope John Paul II.

Mother Teresa: Most Recent Blessed of the Catholic Church

Sunday, 19 October 2003 By: Franz-Llesh Grishaj

Honorable Clerics, distinguished guests, sisters and brothers; Good evening! Truthfully, an event of enormous joy and deep solemnity unites us, the Albanian-American Community of Michigan, as well as all

Franz-Llesh Grishaj

Albanians world-wide. Earlier today, in St. Peters Square, the Catholic Church and its faithful along with millions of television viewers witnessed the beatification of Mother Teresa by the Holy Father, Pope John Paul II, who coincidently, just commemorated the 25th anniversary of his Pontificate.

Why would a nation that is overwhelming Muslim, be celebrating the elevation of a Catholic nun into the realm of Blessed through the canonization process for sainthood? Holy Scripture answers this. Historically, the Albanians were pagans who converted to Christianity during the Apostolic Age by St. Paul himself as illustrated in his Letter to the Romans, 15:19; “…from Jerusalem all the way around to Illyricum I have finished preaching the gospel of Christ.” Another biblical passage suggesting that the Albanians were

among the first to hear and convert to Christianity is found in the Second Letter to Timothy (4:10), in which, St. Paul indicates that his trusted co-worker Titus evangelized in Dalmatia, a district in Illyricum. Documentary evidence also confirms that in A.D. 58 Bishop Apollonius was the overseer of 70 active Christian families in Durres. Not only does all of this support the thesis that Christianity has apostolic foundation in Albania, but it also verifies Durres as one of the oldest Bishoprics in the world.

Now, we can proudly and rightfully claim that the most recent blessed of the Catholic Church is of Albanian origin.

Indeed, our rich spiritual heritage and tradition continues. Since the founding of the Church on Pentecost, we have given saints, popes, cardinals, doctors of the church, cleric-scholars and many martyrs to the Catholic Church specifically and civilization in general.

Rendering them homage, a few will be named. There were two Bishops of Rome: Pope Gaius also known as St. Caius (283-296), along with Pope Clement XI (1700-1721); Constantine the Great (306-337) - the founder of New Rome, who was also the first Roman Emperor to embrace Christianity and legalized the once persecuted Christian religion in the Empire with the Edict of Milan (313); The “Father of Biblical Science” Eusebius Hieronymus Sophronius (331-420), more commonly known as St. Jerome who translated the inspired Word of God as revealed to the Judea-Christian tradition into the Latin Vulgate Bible; Gjergj Kastrioti Skanderbeg, our national hero, who in his courageous struggle for autonomy and faith earned him the title “Champion of Christendom,” which was bestowed upon him by Pope Nicholas V (14471455), and would also be called, “Athleta Christi” by three of his successors (Calixtus III , Pius II and Paul II).

As a footnote, let us not forget the Calvary that the Albanian Catholic Church and her loyal followers endured

over its existence, especially during the Enverite Stalinist regime as they carried the Cross of the Lord, thus inspiring Pope John Paul II to describe it as “the heroic Church of Albania upset by a long hard persecution, but enriched by the testimony of its martyrs.”

How proud we can now be that Blessed Mother Teresa has joined this pantheon of immortality. Mother Teresa, simply called “Mother” by her dearest admirers has also been called by millions around the world “a miracle” for being as she always insisted nothing more than “a pencil in the hands of the Lord.” Truly awesome it is that this simple “pencil,” an authentic “imitation of Christ,” serving the “poorest of the poor” with so much love, compassion, and dignity has enlightened and inspired so many lives during the “century of megadeath” as the 20th century has been coined by Dr. Zbigniew Brzenzinski. “For me, Mother Teresa of Calcutta embodies Christian love in action” is how Malcolm Muggeridge described her. Also, how fitting an honor to have beatification bestowed to such a simple yet very pro-

found philosophical messenger of spiritual love, harmony, and universal brotherhood for all humankind!!

Nevertheless, rather then solely celebrating the saintly deeds of Mother Teresa, we, as Albanians of various religious affiliations, however, find ourselves detracted from this most holy of honors due to the senseless need of certain countries and so called intellectuals who feel compelled to continue with the erroneous and false claims that Mother Teresa was either Yugoslavian or Macedonian. What shameful ignorance of scholarly testimony!

The truth, the whole truth, and nothing but the truth is that she was Albanian! Instead of rehashing the same biographical information written so eloquently by Mother Teresa’s top biographers like Malcolm Muggeridge, Eileen Egan, the husband and wife team of Jose Luis Gonzales-Balado and Janet N. Playfoot, David Porter, Navin Chawla, The Very Reverend Dr. Rev. Lush Gjergji, Genc Leka, Klajd Kapinova and others whose biographies illustrate not just a story of life – but rather a living testament of faith, love, and compassion that have inspired millions of readers, I will focus on the words of Blessed Mother Teresa herself.

On 25 July 1976, Mother Teresa visited her old friend Monsignor Dr. Msgr.

Zef Oroshi, founder of the first Albanian Catholic Church in the United States of America – Our Lady of Good Council in the Bronx, New York (1970). Even nonCatholic Albanian clerics and followers of the Orthodox and Muslim faiths participated, as is the case this evening, and an estimated 1,800 heard Mother Teresa say the following: “…My prayer for you is that you and I and all the people of Albania and the whole world become holy.

Holiness is not luxury for a few.

Holiness is very simple duty for you and for me. So let us glorify God to holiness so that the world may know that we love one another and that we live up to our call: To be loved and to love, God Bless You! After receiving the Nobel Peace Prize on 10 December 1979, in Oslo, Norway, a reporter at a press conference asked Mother Teresa about the government in Albania, and may I add, with total disgust, that our country of origin was the

only nation that completely ignored the event. The journalist posed the following

Dom Lush Gjergji and Mother Teresa in Rome 1968 question knowing that several years earlier the international media in shock brought indignation to the Hoxha regime for executing Father Shtjefen Kurti, a 74-year-old Catholic priest, for secretly baptizing an infant upon the request of the child’s mother in a hard-labor camp

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

39

persecuted for their religious beliefs.

What can you say about this? “…My Albanian people are always in my heart. I pray very much to our Lord that His peace may come to our hearts, in our families and in all the world. I pray for Albania that the Lord may help its leaders to see clearly because if they want to live in peace they should love one another…I think that the Albanian Church is experiencing the Good Friday, but our faith teaches us that on Good Friday, Christ’s life doesn’t end, but continues on the cross and ends with the resurrection. Our Albanian people should keep in mind this truth. This is the secret of Christian endurance.

Christ gave his life so that He may become our life, present in each person, in each family, through their prayers… He certainly will not forget us. He is love and He wants nothing more than for people

Mother Teresa receives first publication about her life in Albanian from the author Dr. Lush Gjergji in Pejë 1982.

(Mother’s Teresa’s brother Lazer Bojaxhiu would later inform Egan that Father Kurti was a distant cousin): “The Noble Peace Prize is the highest human recognition of the outstanding dedication and work of you and your sisters. We realize that your background is Albanian.

It is known that in Albania people are

to love each other.”

Along the same lines, Father Lush Gjergji also questioned Mother Teresa about the suffering of the Albanians, in which she responded: “I know that my Albanian people are living very hard and difficult times

40

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

but despite everything, and with a lot of sacrifices, they have remained faithful. I hope that they would continue in this way even in the future!

I pray continuously for this purpose, for my people; this is the only help which I could give them for the time being…”

While conducting another interview with Mother Teresa on 17 June 1989 in Budapest, Father Lush Gjergji asked her: Do you have a message for your Albanian people who up to this date are still living through difficult moments? (Father Lush’s question dealt directly with the political climate of the formerYugoslavia: Slobodan Milosevic had reached his political peak in Yugoslav politics and his infamous terror campaign against the ethnic Albanians of Kosova was now in full motion).

“Yes, I always carry in my heart my Albanian people, and pray to God for peace and prosperity, for a better future. I pray that prayer would unite you to God and to your neighbor, to all the world. I wish to visit my sisters in our diocese, at Shkupi and Peja, as soon as possible, so

Mother Teresaʼs acceptance speach at the ceremony according her Congressional Gold Medal 1997 by the United States Congress

as to be all together again.

Spiritually, I am always united with you. How beautiful.

This is the miracle of Our Lord, His love which unites us.

I wish to greet everybody with these words: I love you, God loves you, God blesses you!”

Then Mother Teresa took Father Lush’s notepad and wrote the following words: “I always pray to God for my Albanian people so that the peace of Christ would reign in every house, family and in all the world.

Pray for me. May God be with you!”

The final quote that I will share was given to Jose Luis Gonzales-Balado and his wife Janet N. Playfoot as they prepared for their book on Mother Teresa, it was also reiterated in an interview Mother Teresa did with Father Lush Gjergji. This is the epitome of a self-defining statement that unequivocally proves who Mother Teresa is ethnically and more important, it signifies what her entire being was all about.

“I am Albanian by birth. Now I am a citizen of India. I am also a Catholic nun. In my work, I belong to the whole world. But in my heart, I belong to Christ.”

Here and now the truth has been heard again and again.

Thus, the whole world, but especially its citizens of Albanian origin, can embrace this great lady and call her their own.

Unquestionably, her words, her deeds, and her life have reached the pinnacle of nobility. We have been blessed to have witnessed this love in action in our time. May she, forever be an inspiration for our selves and for our posterity.

us.

Thank you. God bless you. Blessed Mother Teresa, pray for

WHAT A PRIVILEGE AND HONOR

I

JETA KATOLIKE

t was a blustery cold winter’s day in New York in January of 1992. The day promised to be both unique and remarkable, one that I will never forget. It was the day on which I was scheduled to encounter the Blessed Mother Teresa of Calcutta. Many times I had heard of her, and I had read about her so often, that I persistently dreamed of this dear woman of my own blood. I truly believed that one day I would meet with her and speak to her. Well, that moment was ripe with the promise of that freezing cold day, and my dream would become a reality. It was early in the morning that I had to leave the seminary and drive to the residence of the sisters founded by Mother Teresa, in the

| KORRIK - SHTATOR 2007

41

were deported to a labor camp far away from our home in Tirana. It was very sad to know that the leaders of our government never allowed her to come and visit her mother and sister or offer them the opportunity to leave Albania and go and visit her in India or anywhere else for that matter.

Things changed in Albania, as throughout the Eastern Europe, and Mother Teresa visited Albania for the first time since her departure from her homeland. It was 1989. For many Albanians it was a miracle that she could visit the most difficult Communist regime of the world. Unfortunately, both her mother and sister had entered into eternal rest a long time before this visit. With

Rev. Nikolin

PERGJINI

Bronx. Her busy schedule had brought her to the Bronx for here amazing Christian spirit of both holiness and forgivea few days and she was presently attending Mass at that ness she went to pray at the tomb of the dictator, Enver Hoxha, who had persecuted and killed the Catholic clergy convent. and religious, and declared Albania the first atheist country As I headed toward the Bronx many thoughts danced in the world. He also made it impossible for her to visit her through my mind about this fine woman. As a teenager I dear mother and sister. became aware of the fact With her visit to the With her visit to the grave of the dictator, Mother Teresa that both her mother and her sister lived ten minangered many Catholics when they witnessed her on the grave of the dictator, Mother Teresa angered utes walking distance television news, kneeling before that infamous gravesite. many Catholics when from our home, but I never had a chance to visit them. They and my own family they witnessed her on the television news, kneeling before were persecuted by the communists, so fear made those that infamous gravesite. My dear parents and I watched dreamed visits impossible. I later learned that the mother Mother Teresa kneeling, wrapped in deep prayer as we sat and sister of Mother Teresa passed away. My family and I silently in our own pain in the concentration camp far removed from society. From the recesses of my own pain I

42

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

pondered on what did she pray, and had she prayed for her family and persecuted clergy to remind Enver Hoxha of what he had done? Now, after many years, I quietly imagine those moments of forgiveness and love, longing for the same capacity for both.

Holding the reflection of those sad times of the past, I arrived at the convent of the sisters of Mother Teresa. I entered that convent enveloped in peace and tranquility while going into that small and warm chapel. My memo-

ries of the past became pleasant and consoling when I gazed upon her with the sisters and few other people in that cozy chapel. What a joy to be present in so fine a place! The atmosphere was pregnant with an absolute silence. In the corner, the Holy nun was kneeling in prayer. I looked upon her with love and admiration. She seemed to represent the suffering and the pain of millions of people whom she and her community served. What a powerful beauty to bring to that loving service the power of the Divine in the context of the Mass! The mass was short, but as always, a deep experience to rejoice. After Mass and meditation, the sisters left the chapel in profound silence. Each in turn greeted the dear nun. As it so happened, I was the last in the small gathering to move into her presence. I knelt before her and introduced myself. We spoke in Albanian and she radiantly smiled as I asked to pray for me and give me her blessing. She placed her tiny and tired hands on my head. In those unforgettable and memorable moments I thought of those holy hands that had fed and served thousands of poor

people, her hands that faithfully prayed the rosary, hands that carried those small medals that she humbly kissed and gave to millions of people who she met. What a joy for me to experience those unique moments of my life!

My second meeting with the Blessed Mother Teresa was once again in the Bronx. It was the final profession Mass in which one of her sisters was pronouncing her perpetual vows. The main celebrant was our late Cardinal O’Conner, who had ordained me to the Holy Mother Church.

Thousands of people were waiting inside and outside the church to share in the joy of the occasion and to see or touch the holy nun. Once again, I was blessed and privileged to meet her for the second time. I even pushed her wheelchair from the Church to the parish hall. Then, I once again knelt before that fragile and tiny woman. She looked tired physically, but very strong spiritually. In that moment I felt the desire of my national Albanian pride. I reintroduced myself speaking in Albanian. But this time she humbly and embarrassed crossed her arms and said: I am sorry but I have forgotten Albanian.� I simply smiled to put her at ease and with great passion and love I kissed her hands when she was kissing her medals to give to me. How happy I was to kneel before that saintly woman who a few months later entered into Heavenly Home. What a privilege and honor for me!

The third and the most beautiful meeting with Mother Teresa was in Rome. It was Saturday, October 2003, the day of her beatification. Grateful and thankful for my good friend, the German Jesuit Heine Pffeifer, who teaches at Gregorian University, I received a special ticket enabling me to distribute Holy Communion at the solemn Mass for her beatification celebrated by our late Holy Father, John Paul II. What an unthinkable and unimaginable moment for me to be so close to the Altar outside the basilica of Saint Peter!

What a grace and privilege to carry the large ciborium with consecrated hosts and to pass by our Holy Father who looked tired and who struggled with his own illness! I quietly descended those huge stairs while walking in that magnificent and impressive view of Saint Peter’s Square, full of people patiently waiting in long lines to receive the Holy Communion. What a truly glorious day for me to be present in that divine moment of Her beatification! I deeply felt her presence, a presence not limited to my memories of the past, but rather, one that embraces the whole universe, and is beyond time and is limitless. From Heaven, from that blue Roman sky, from the sky of Eternity she was watching and touching our hearts and our souls. She was penetrating into the depth of our beings to speak about the beauty of our faith in Christ. It was a divine experience to think of her past life, present, and now a future without End, within the power of Eternity.

Ten years have passed since her glorious journey into heaven, and I spiritually rest and find refuge in her intercession. What a blessing for me to have met her and still today, continuously meet her in those divine moments of prayer, and God willing, to meet her again in our Heavenly Home!

Amen! Blessed Mother Teresa pray for us!

E lumturuara Nëna Tereze

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

43

nder, bekim dhe krenari e kombit tonë

Nga Engjëll KOLIQI

Atëherë kur epoka e gjatë mbi pesëshekullore e pushtuesve otomanë, mbi tokat arbërore, po venitej dhe po fundosej në perëndimin e përgjithmonshëm dhe Agu i Ditës së Madhe të Shqipërisë po afrohej, Dielli i kësaj dite të re i lëshoi rrezet në Shkupin tone të lashtë. Aty lindi Dielli, që për më se një gjysmë shekulli do të nxente botën mbarë me rrezet më të forta të dashurisë dhe të mirësisë e do t’i rijetësonte të sëmurit, të varfërit dhe të braktisurit, të të gjitha racave njerëzore, anembanë planetit tonë. Kjo ndodhi pikërisht më 26 gusht 1910, kur Drane e Kolë Bojaxhiut u lindi një vajzë, si një lule e bukur, të cilën e pagëzuan me emrin simbolik – GONXHE. Agëja e Lazri ia kishin përcjelur motrës së vogël vlerat e larta edukative të marra nga prindërit, ia kishin mësuar lojërat fëmijënore dhe e kishin ndihmuar që të bëhej nxënësja më e dalluar në shkollë dhe ylli më i ndritshëm në veprimtaritë kulturoreartistike. Gonxhja e bukur rritej duke shpërndarë nga Shkupi i Vjetër vezullima dhe aromë dashurie e njerëzie, në të gjitha tokat arbërore.

Familja Bojaxhiu, si shumë familje katolike, gjatë muajve të verës, pushonin në Letnicë të Karadakut, ku përveç rekreacionit zhvillonin edhe veprimtari fetare e lutje, në Shenjtoren e Zonjës së Madhe, që populli e quan edhe “Zoja Cërnagore”. Si bijë e një familjeje të devotshme dhe të spikatur – përparimtare e patriotike, Gonxhja, disa vjet me radhë (1922 – 1928), një pjesë të pushimeve verore në këtë malësi i kalonte në Stubëll, duke i nderuar kështu Martirët e Karadakut dhe Vatrën e Parë të Arsimit Shqiptar në Kosovë. Siç kanë dëshmuar nxënës të “Shkollës së Dom Mikelit”, Gonxhe Bojaxhiu ishte inkuadruar edhe në programet kulturo-artistike të nxënësve të kësaj shkolle.

Mbas gjashtë vjet lutjesh të

posaçme, larg syve të të gjithëve, para trupores së Zonjës së Madhe, në Letnicë, kur po mbushte 18 vjet, pikërisht më 14 gusht 1928, Gonxhe Bojaxhiu ndjen në shpirt Thirrjen e Shpirtit të Shenjtë dhe vendos që rininë e gjithë jetën e Saj t’ia kushtojë Zotit, në shërbim të njeriut nevojtar – të sëmurë, të varfër, të braktisur…

Mbasi merr bekimin e familjes, Gonxhja përgatitet dhe më 26 shtator 1928 niset në Udhën e Shenjtërisë, e cila, pasi kalon nëpër Zagreb e Dublin, e shpie në Indinë e largët, pikërisht në Kalkutë, ku nis Misionin e Saj të Dashurisë e të Shenjtërisë dhe prej nga përhapi rreze të mirëfillta dashurie, mirësie e njerëzie, në të katër anët e

Shenjtorja e Zonjës së Madhe “Zoja Cërnagore”

botës.

Atë që nuk mund ta bënin as autoritetet shtetërore, as institucionet në Kalkutë, në shërbim të njerëzve nevojtarë, e bëri Nëna Tereze dhe murgeshat e Kongregatës “Misionaret e Dashurisë”, që u shpërndanë dhe vazhdojnë shërbimet për të sëmuarit, të varfërit e të braktisurit, në mbarë botën, pa dalluar raca, kombe, besime apo përkatësi të tjera. Hindusët,

myslimanët dhe katolikët, në Kalkutë, të parët e thirrën këtë bijë shqiptare Nënë, për t’u njohur pastaj si nënë e të gjithëve, kudo Ajo dhe murgeshat e Saj vepruan, në mbarë botën.

Ishte veprimtaria e shenjtë e Saj, që solli vendimin historik: kur Nëna Tereze, më 5 shtator 1997 ndërroi jetë, në selinë themeltare dhe qendrore të Misionareve të Dashurisë, autoritetet shtetërore dhe fetare të Kalkutës kanë vendosur që Ajo të varroset me ceremoni të trefishtë mortore – katolike, myslimane dhe hinduse.

Nuk kishte lider as regjim që mund ta mohonte, të mos e pranonte. Kudo mirëpritej, sepse ishte e dashur për të gjithë. Edhepse diktatori komunist Enver Hoxha ia kishte keqtrajtuar Nënën Drane dhe Motrën Age, me të cilat nuk ia kishte lejuar komunikimin, duke mos i lejuar as pjesëmarrjen në varrimin e tyre, Nëna Tereze sapo kish mbërrijtur në Tiranë, për të parën here (më 15 gusht 1989 – mu në Ditën e Zonjës së Madhe), bashkë me të vejën Nexhmije Hoxha, shkoi dhe luti mbi varrin e Enver Hoxhës, duke u treguar kështu të gjitha qenieve arbërore, madje edhe njerëzimit mbarë, se Ajo nuk e njohu urrejtjen dhe se arma më e fuqishme dhe më efikase për luftimin e urrejtjes dhe përgjithësisht të keqes, është dashuria dhe besa në Zotin.

Personalitetet botërore pranonin, se kur takoheshin me Nënën Tereze, ndjenin në shpirt një shkëndijë të fuqishme dashurie dhe shihnin sigurtë optimizmin. Ish presidenti i SHBA-ve Ronald Regan, në një rast kishte thënë:

44

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

“S’është e mundshme të jesh në praninë e një personaliteti, siç është Nëna Tereze, dhe të mos jesh optimist.

E kemi dëgjuar dhe vështruar në heshtje, me vëmendje dhe dashuri, si heroinë të kohës sonë”. Me rastin e marrjes së Çmimit Nobel për Paqe, në dhjetor 1979, në Oslo, kryetari i Komitetit Nobel për Paqe – John Sannes, kishte thënë: “Nëna Tereze dhe motrat e Saj janë: jetë në varfëri të plotë, punë tejet e vështirë ditenatë, një jetë kushtuar Zotit dhe njeriut që vuan”. Ndërkaq sekretari i Komitetit Nobel për Paqe – Egil Aarvik, kishte thënë: “Ajo na ka dëshmuar se çka do të thotë altruizmi, dashuria për të varfër, vepra më e lartë dhe me bujare njerëzore, dashuria që s’pret asgjë, që beson ç do gjë…“ Ish presidenti i SHBA-ve – Bill Clinton, sapo kishte mbaruar lufta e NATO-s kundër agresorit gjenocidial të Beogradit në Kosovë, dhe Kosova ishte çliruar nga hordhitë kriminele e barbare serbiane, që në formacione ushtarake e paraushtarake, të dirigjuara nga kupola e regjimit të Beogradit, ushtronin spastrim etnik me gjenocid në tokat tona, kishte shkuar në Kalkutë dhe duke u lutur mbi varrin e Nënës Tereze, ndër të tjera i kishte thënë: “Nënë, ndjehem krenar dhe i çliruar në shpirt, që Zoti na

Ciao

ndihmoi dhe ta çova në vend amanetin! Tashmë populli yt në Kosovë është i lire dhe po ndërton demokracinë”.

Papa Gjon Pali II, që konsiderohet se ishte shenjti polak që me shenjtëreshën shjqiptare jetuan në mesin tone, duke na e mësuar udhën e paqes, të dashurisë dhe të flijimit për mirësi, më shumë se një here ka thënë se ka ndjerë në shpirt një dashuri të jashtëzakonshme ndaj Nënës Tereze, që me të gjitha fuqitë fizike dhe shpirtërore-shenjtërore, ishte vënë në shërbim të njeriut nevojtar. Papë Wojtyla, më shumë se një here kishte deklaruar publikisht, duke thënë: “Falë dashurisë së jashtëzakonshme ndaj kësaj shenjtëreshe të gjallë në mesin tone, menjëherë mbas popullit tim polak, thellë në zemër e kam popullin shqiptar, që është një popull i madh, sepse nuk mund të jetë i vogël një komb që botës ia ka dhuruar shenjtëreshën e madhe – Nënën Tereze”.

Janë të shumta çmimet kombëtare e ndërkombëtare, që në të gjitha kontinente i janë ndarë Nënës Tereze dhe Kongregatës së Misionareve të Dashurisë. Në shenjë mirënjohjeje e devocioni për veprat madhore me frymë shenjtërie, ndaj njeriut nevojtar – të sëmurë, të varfër, të lënë… Çmimi më i dashur për Nënën Tereze ishte

“Urdhëri i Artë Nder i Kombit” dhënë nga Dr Sali Berisha, kur ishte president i Shqipërisë, që më pare i ishte ndarë vetëm Gjergj Kastriotit – Skënderbeut.

Nëna Tereze është shpallur shtetase dhe qytetare nderi e shumë shteteve dhe qyteteve botërore, në të gjitha kontinentet. Por ajo që është më kryesore, Ajo edhe sot vazhdon të jetë banuese nderi e përjetshme në miliarda zemra njerëzore, anekënd planetit tone.

Fryma e Saj e dashurisë, përmes mijëra motrave – Misionare të Dashurisë dhe misionarëve e veprimtarëve të tjerë, vazhdon të depërtojë në zemrat e njerëzve të thjeshtë dhe të personaliteteve anekënd botës.

Ajo është ambasadorja e përjetshme e kombit tone, në të gjitha mbretëritë e botës, por edhe në mbretërinë hyjnore në qiell, ku i prin Valles Shenjtërore të Dashurisë, në Parajsë.

Ne – motrat dhe vëllezërit e Saj duhet të krenohemi dhe të mburremi gjithmonë, që patëm fat e nder ta kemi Motër, Nënën e Botës Mbarë – Shenjtëreshën e Dashurisë! Në shenjë nderi e falënderimi, mendoj se e kemi obligim moral, që 5 Shtatorin – Ditën e Nënës Tereze, ta shpallim kremte kombëtare në të gjitha trojet arbërore.

Gëzuar!

Restaurant

Zef Gjelaj

Private Party rooms available for up to 90 people.

Special Care and attention for Albanian Parties.

57 Waverly Avenue, Eastchester, NY 10709

Tel: (914) 779-4646 • Fax: (914) 961-0397

E bekuara Nënë Tereza JETA KATOLIKE

P

| KORRIK - SHTATOR 2007

45

Në përvjetorin e saj të vdekjes

Nga Merita Bajraktari McCormack

ara dhjetë ditësh u kthyem nga Irlanda ku vizituam familisht gjatë Verës. Gjithmonë në udhëtimet për ose nga ai vend përdorim fluturimet nga Dublini, kurse këtë herë zgjodhëm aeroportin Knock, në rrethin Mayo, në zonën Perëndimore të Irlandës, pasi donim të vizitonim atë zonë. Tek po nxitoja për nga restoranti i aeroportit, për të kaluar në dyert e sigurisë, në të majtë të shkallëve, pashë një kishëz të vogël, dhe u bëra kurioze pse kjo ishë këtu. Pas një momenti reflektues brenda saj, zbrita poshtë dhe me kapi syri një dyqan suvenirësh e relikesh fetare. Duke ditur se Irlanda është një “keshtjellë” kristianizmi, nuk është e habitshme që të shohësh diçka të tillë, qoftë edhe në aeroport, por u bëra kurioze tek pashë foton e madhe të Nënë Terezës në mur, me mbishkrimin: “Mother Teresa of Calcutta, pray for us”, që përkthehet “Nënë Tereza e Kalkutës, lutu për ne”.

Pyeta gruan tek banaku për disa detaje dhe më tregoi se në këtë vend njëqind e ca vjet më pare, 1879, është shfaqur Shën Maria me Shën Jozefin dhe Shën Gjonin, së bashku me altarin dhe shqerrën, përmes dritës në kishë.

Më tregoi se Vatikani e ka ratifikuar si vend të shenjtë, Papa Gjon Pali II e ka vizituar vetë atë vend dhe dhe se prifti i zonës, Monsinjor Horan, rreth viteve 1980, ngulmoi që të ndërtohej një aeroport ndërkombëtar për shkak të pelegrinëve te shumtë.

Qeveria irlandeze e mbështeti dhe aeroporti u ndërtua

Nënë Tereza, Papa Gjon Pali II dhe presidenti Berisha në Shqipëri, më 1993

e funksionon që prej pothuaj tre dekadash tani.

Nënë Tereza - vazhdoi ajo - murgesha shqiptare, vizitoi këtë vend në vitin 1993.

Atëherë e kuptova çdo gjë dhe tek bleva me nxitim

Porterti i Nënë Terezës në Kishën e Shën Stefanit, Vjenë (kur në Shqipëri nuk e pranonin bota frymezohej prej saj)

disa relike dhurata dhe një foto të Nënë Terezës, mbeta e habitur nga shumë gjëra që mësova… dhe natyrisht emri i Nënë Terezës më lumturon gjithmonë… aq më tepër kur më thuhet në sy, Shqiptarja Nënë Tereza… Kush nuk do ta dëshironte një “takim” te tillë me Nënë Terezën?

Ata që e kanë njohur nga afër kanë shkruar dhe janë frymëzuar prej saj, ne shqiptarët që jemi pjesë e gjakut të saj jemi kombi i bekuar nga Zoti ta kemi Nënë Terezën motrën tonë.

Përgjatë viteve komuniste, emri i Nënë Terezës në Shqipëri ishte i panjohur krahasuar me njohjen në botë.

Dihej që një murgeshë shqiptare jetonte në Indi dhe ishte bamirëse, por më shumë nuk flitej për të.

Ndonjëherë kur mundnim të shihnim lajmet (në sekret) në televizionin e Shkupit, nga fotot kuptonim se ishte fjala për murgeshën shqiptare, dhe ndjenim keqardhje që ato lajme e ato bëma të saj nuk transmentoheshin në gjuhën shqipe, në TVSH. Por arësyeja dihej, Shqipëria ishte vendi më ateist në botë. Çmimi Nobel dhënë Nënë Terezës, sikur i zgjoi pak autoritetet shqiptare, por vizita e saj në Shqipëri, e shumëdashur prej saj, ishte jashtë rendit ditor te autoriteteve komuniste.

Edhe kur ajo ndodhi, u reklamua si një “ngjarje pa rëndësi”.

Përpjekjet e Nënë Terezës për të ardhur në Shqipëri për t’i ofruar dashuri popullit të saj, gjithmonë hasen me djallin, komunizmin e pashoq.

Ishte periudha kur qeveria defensive e Ramiz Alisë, përgjatë kohës së rrëzimit te diktaturave në bllokun

46

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

lindor, bënte çmos të bllokonte ardhjen e Nënë Terezës në Shqipëri. Nënë Tereza, në një nga intervistat që i ka dhënë Kathryn Spink, autores së Biografisë së saj të autorizuar, thotë se kur Nënë Tereza kontaktoi qeverinë shqiptare, për të hapur një shtëpi bamirësie, Ramiz Alia i kishte thënë që të vish në Shqipëri e të hapësh një shtëpi përkujdesje do të thotë të thyesh ligjin dhe Nënë Tereza iu përgjigj: “Atëherë unë jam gati të thyej ligjin”!

Për Nënë Terezën thyerja e ligjieve të tilla qeveritare, në emër të dashurisë të shenjtë ishte e domosdoshme dhe plotësisht e mundshme.

Mbajmë mend vizitën e saj në Shqipëri dhe kujtojmë se sa pak publicitet iu bë. Ndërkohë që radiot dhe televizionet e botës e shihnin si një moment historik për kombin tonë vizitën e saj në memedheun e dashur. Ajo vizitë ishte mbajtur tepër sekret, as në listën e pasagjerëve në avion, emri i saj nuk figuronte nga udhëtimi në Romë prej Indisë. Në Romë, Nënë Tereza mori bekimet e Papës dhe duke e ditur që euharistia (Korpi/Trupi i Krishtit) nuk shërbehej në Shqipërinë Komuniste, ajo me udhëzimet e Papa Gjon Palit, e mori me vete Euharistinë e bekuar dhe e vari në një medalion.

Këtë të vërtetë ma pohoi sot një nga priftërinjtë e famullisë ku ne po jetojmë tani, këtu në Washington D.C., dhe është këshilltar shpirtëror i misonit të bamirësisë në këtë zonë.

Duke biseduar me priftin, kujtova se jam e bekuar që takohem me fakte nga jeta e Nënë Terezës. Shpesh në rrugëtimet tona, unë, sikundër edhe ju vëllezër dhe motra shtegtarë, kam hasur në objekte, njerëz, jetë të ndryshuara nga shpirti i madh i Nënë Terezës, por ende në Shqipëri, pavarësisht nga angazhimi qeveritar i sotëm, në tërësi populli ynë nuk e njeh ose nuk e ka përqafuar misionin e Nënë Terezës në dimensionet e duhura.

Personalisht, kur kontaktoj me priftërinj, murgesha apo njerëz me pozita apo aktivistë e vullnetarë, mësues etj., të kishës, reagimi i parë është: “Oh sa me fat, qenke shqiptare nga vendi i Nënë Terezes”. Dhe unë natyrisht ndjehem mjaft mirë… Gjithmonë kam ndjerë dhe ndjej adhurimin e të qenit shqiptar për hir të famës së mirë që na ka dhënë Nënë Tereza. Ne sërish si komb, në përgjithësi, qëndrojmë larg frymëzimit të saj.

Së fundi po keqinterpretohet libri që do të dali me titullin “Eja pranë dritës sime”, shkruar nga Atë Brian Kolodiejchuk, një anëtar i devotshmën i misonarëve të bamirësisë. Disa media po e ekzagjerojnë dhe e keqpërdorin publikimin e letrave private shkruar nga Nënë Tereza superiorëve apo konfesorëve përgjatë viteve që ajo shërbeu në tokë në emër të Zotit të plotfuqishëm. Mes atyre mediave ka dhe zëdhënës të së gënjeshtrës edhe në gjuhën shqipe.

Por a e ka ulur kokën dikush dhe të pyesë vetveten: “Unë, njeriu i devotshëm, sa herë në ditë

dyshoj?”

Duke e lënë këtë pyetje për gjithsecilin t’i përgjgijet po vetes, dëshiroj të pyes sërish (vetveten së pari): A ka mbështetje më të bukur shpirtërore dhe më te lumtur se gjetja e publikimi i këtyre letrave private të Nënë Terezës. A e kuptojmë dot ne, mëkatarët e shumtë, lumturinë e shpirtit që vjen prej tyre?

Nëse Nënë Tereza rrëfen përmes letrave skutat më të thella të shpirtit, e kërkon një shenjë prej Zotit, pasi ajo ndeshet me të varfërit e më të varfërve, me të sëmurët ndër më të sëmurët, ajo përsëri nuk e ndërpreu asnjë çast punën e saj bamirëse. A ka ndonjë njeri që të kundërshtojë këtë fakt? Besim absolut dhe dashuri absolute, këto janë ato veti që ajo mishëron.

Mendoj se çdo kush nga ne duhet të lumturohet, pasi sheh se çdo njeri, edhe shënjtorët mbi tokë, kanë dyshime e pyetje, por asnjëherë nuk e ndalin punën, se në fund të fundit, atje është gjithë misteria e besimit, të shërbesh pa kërkuar prova.

Për shembull, dyshimi e provë mjafton të përmendim se si e provoi Shën Toma, kur tha se Krishti nuk është ringjallur dhe kur Ai iu shfaq përmes Dritës, ishte po Shën Toma që duke rënë më gjunjë klithi ”Zoti im, Hyji ime”.

Për të mos e cytyr më tej punën që ateistët e mirepresin si “skandal”, do doja të sqaroja se mbledhësi dhe publikuesi i këtyre letrave e bën këtë për arësye të duhura e tejet të domosdoshme.

Egziston një process për lumturim e shënjtërim.

Përpara kanonizimit (shenjtërimit) çdo shenjtor kalon një periudhë ku jeta e tij/saj studjohet, kundrohet, analizohet dhe shpesh quhet “periudha e errët, pasi çdo gjë private bëhet publike”.

Për hir të së vërtetës, të jemi të lumtur që këto letra të Nënë Terezës, reflektimet, agonitë, pendimet, etj… në periudha të ndryshme, janë ruajtur dhe po publikohen tani. Për çdo kënd që mund të ketë dyshime ose edhe për ateistët, ose për cilindo qoftë që abuzon me të vërtetën, lidhur me figurën e Nënë Terezës, do përdorja dy nga shprehjet e mirënjohura të saj:

“Sot më shumë se kurrë ne kemi nevojë të lutemi për dritën që të shohim e njohim vullnetin e Zotit, për dashurinë që të pranojmë vullnetin e Zotit, për mënyrën se si t’a zbatojmë vullnetin e Zotit”, dhe “E djeshmja ka shkuar, e ardhmja ende s’është këtu. Kemi vetëm të sotmen. Le të fillojmë!”

Dhe guri i qoshes së kësaj ndërtese që duhet filluar të ndërtohet për të pastruar shpirtin njerëzor e për të bërë punë të mira, është besimi! I joni qoftë besimi dhe bekimi! Le të lutemi për to!

Në dashuri dhe paqe, me respekt, Merita.

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

47

I 48

JETA KATOLIKE

One of Us

| KORRIK - SHTATOR 2007

f you were living during the 1960’s and was told that an Albanian woman, with a Catholic mission, would challenge the political arena, and inspire the spirits of millions throughout the world, you would have possibly laughed. Especially considering the

fact that during that era the Cold War was insinuating world paranoia. People feared another world war. Communism was gaining pace as a major threat to the world.

And freedom of religion was at the mercy of Marxist fundamentalists; penetrating Albania and making it the first atheist country known in the history of mankind.

These calamitous revelations indicated what the future might transpire. As anarchy took one step forward, civilization was taking two steps backward.

Instead of putting faith in mankind, Mother Teresa put faith in God. Her devotion to Jesus was evident as was shown by her services to the helpless. Regardless of age, religion, and ethnicity, the world grew to admire this woman. Cardinals and Bishops became like children at a toy store

when they were at her presence. Often times when posed with Pope John Paul II, he was the other person in the photo.

Peter

SALJANIN

Mother Theresa was an ideal Christian figure. Even before her death people had declared her a Saint. Exemplified by her devotion to Christ and her commitment to the sick, poor, and the neglected, Mother Teresa served as the perfect Catholic model. Up until now, her personal letters have shown a perspective on her that the majority of us weren’t aware of.

According to Mother Teresa, “nothing was touching [her] soul.” She thought that God had abandoned her. The feeling of alienation tortured her consciousness. Her letters tell us that she used to feel God’s powerful presence and heard Jesus speak to her. Wanting to rehabilitate that same relationship, she blamed herself and worried that God had abandoned her permanently. She felt grief, loneliness, and alienation. In a torn world, she represented a woman of faith, courage, and conviction; but internally, she mirrored the very world

Gra shqiptare duke ia puthur duartë nënës Tereze

she was determined to fix.

Was her misery, and her reluctance to share it with the world, a sign of deception? Did she give up on God? The answer to both of these questions are no.

Instead of throwing in the towel, she persevered and continued on being the person God called on her to become. Her silence on this personal matter was out of sheer humbleness. “I want the work to remain only His. If the letters became public, people will think more of me — less of Jesus.” She never distracted her attention from God and wanted to make sure that the spotlight shined on Him. Critics of Mother Teresa want us to believe that she was a person of little faith, weak minded, and perhaps phony.

Some of these allegations are born out of vengeance towards the Catholic Church; others out of ignorance. I write to discredit these accusations.

Without faith, there is no struggle.

Faith involves an element of fear.

Without fear, people would live their lives without worrying about their consequences. Mother Teresa’s written testimonies are a reflection of her fears. She feared that she might hurt God because she not only believed in Him, but she loved him. “I want to love Jesus as he has never been loved before,” she confesses.

It was because of her infinite love that she felt so inclined to make sure Christ was happy. When she felt an absence of communication from Christ, she feared His abandonment and questioned her own piety. If she was a person of no faith, she would not have had these strong emotions and her guilt would have been nonexistent. All that she did and said would have rendered meaningless. However, her pain and suffering was so real that she channeled them onto paper. Her letters are proof of her faith. Her confessions reveal to us her genuine character.

In her letters we also learn that in 1942 Mother Teresa vowed “to give to God anything that He may ask, not to refuse Him anything.” Two years later Jesus spoke to her, told her to quit her job as a principal, and to serve the poor. It would be another fifty years before Jesus would speak to her again. She wrote in 1951 that the Passion of Christ was the only aspect of Jesus’ life that she was interested in experiencing. “I want to ... drink only from His chalice of pain.”

While her prayers were answered, she did

not expect the type of suffering she would receive. Aside from physical harm, she was battling through spiritual and psychological torture. In the midst of her mission, her eyes witnessed the most disturbing images of people suffering, dying, and aching for the attention they never experienced. While they suffered, she suffered with them. Through all this, Christ wasn’t making himself visible to her as He did previously. Mother Teresa felt neglected and forsaken. She would later learn to accept this suffering as a gift from God: I can’t express in words — the gratitude I owe you for your kindness to me — for the first time in ... years — I have come to love the darkness — for I believe now that it is part of a very, very small part of Jesus’ darkness & pain on earth. You have taught me to accept it [as] a ‘spiritual side of your work’ as you wrote — Today really I felt a deep joy — that Jesus can’t go anymore through the agony — but that He wants to go through it in me. (Mother Teresa responding to Reverend Joseph Neuner’s letter in 1961)

As harsh as it may seem, this pattern

Dom Robert JAKAJ Moderator

“Thirrja e familja e Nënë Terezës”

Në atmosferën meditative që krijojnë dy data përkujtimore: 26 gushti, 97 vjetori i lindjes së Ganxhe Bojaxhiut dhe 5 shtatori, kur mbushen 10 vjet nga dita e kthimit të së Lumes Terezë tek Ati qiellor, tregon me gojën e vet, jetën e saj aq të jashtzakonshme, me besim se vendi i themelueses së Kongregatës së bamirësisë nuk do të mbetet kurrë i zbrazët: të tjerë po ecin e do të ecin në gjurmët e saj, drejt të varfërve, dmth drejt Krishtit.

Për Nënë Terezen janë shkruar shumë biografi. Është realizuar edhe një film, pa kujtuar këtu mijëra shkrime kushtuar së Lumes, që kanë parë e shohin dritën e shtypit në revistat e gazetat e mbarë botës, sepse misioni i saj vijon. Vijon jo vetëm përmes veprimtarisë së mijëra motrave të saj,

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

49

of suffering is common in the bible.

Servants of God often go through much distress and hardship. The book of Sirach forewarns us that, “When you come to serve the Lord, prepare yourself for trials.” Her devotion to the helpless was Christ-like; as a result, her suffering would also paradigm Christ. Many Saints prior to Mother Teresa also questioned their relationship with Christ, suffered undeservingly, and died painfully. Yet, their stories translate to Christians throughout the world as stories of martyrdom, inspiration, and humility. Their sufferings magnify their Christian persona.

As human beings, we find it difficult to understand the mystique of God and the rationale of His plan. That’s because our reasoning can not be compared to God’s reasoning. Nonetheless, Saints, such as Mother Teresa, are put on this world to inspire our hearts and to rejuvenate our faith in Christ. Vatican judges cite Mother Teresa’s letters as proof of exceptional faith and commitment to God for even while she combated with spiritual woes, she continued to put her faith in God’s hands.

God chose an Albanian woman to set an example to the world. The odds were against her. She was born middle class, her father died when she was eight years old, and she was raised in a Muslim dominated part of the world. But through God, anything is possible. Although at times the foundation of her belief was shaken up, Mother Teresa continued to remain steadfast as a Christian, accepted her role in the world, and kept her promise to Christ. “I accept not in my feelings — but with my will, the Will of God — I accept His will.”

Many of us would run away from God or label Him cruel. Mother Teresa rejected such nonsense and carried on with what she was destined to do. As each day passed, her devotion became more intense.

Although she is of the spiritual elite, her virtues are expected from all Christians.

She did not lose her belief in God; she gained strength and faith through Him in the name of Jesus.

Let’s remind the critics how she will be remembered. Mother Teresa was an Albanian, a Catholic nun, a servant of Christ, a genuine role model; she was one of us.

por edhe përmes veprimtarisë së përditshme të çdo besimtari të krishterë, që dëshiron të shuajë etjen e Krishtit në kryq për dashuri.

Ndërmjet gjithë këtyre shkrimeve, zgjodhëm biografinë, që na u duk më afër së vërtetës mbi jetën e saj.

Nuk është autobiografi, që e shkroi ajo vetë, me dorë të saj.

Nënë Terezës as që i shkoi ndonjëherë mendja të shkruante një autobiografi. Ndoshta, po ta kishte porositur Papa (e ajo njohu Papën Pali VI e Gjon Palin II) edhe mund ta kishte shkruar, për të bërë dëgjesën shenjte.

Por atë që nuk ia kërkuan kurrë papët, ajo e tha me gojë, për tʼi shprehur Jezusit dashurinë e saj të pakufishme, pa i shkuar në mend se dikush i mblidhte ditë për ditë fjalët e saj.

Këto fjalë, të mbledhura nën kujdesin e Josè Luis Gonzalez-Balado, u radhitën në librin “Jeta ime”, që ju ftoj ta shfletojmë së bashku në një cikël shkrimesh kushtuar së Lumes, titulluar ʻMe Nënë Terezënʼ duke nisur nga

“Thirrja e familja e Nënë Terezës”.

ME NËNË TEREZËN Zëri i Nënë Terezës

Me gjak e gjini jam shqiptare; me nënshtetësi, indiane. Jam murgeshë katolike. Për thirrje, i përkas mbarë botës, por zemra ime i përket plotësisht Zemrës së Krishtit.

Linda në Shkup (Shqipëri) në vitin 1910, im atë kishte një dyqan të vogël ku shiste material ndërtimi. Kisha një motër e një vëlla. Ishim familje e lume. E shumë e bashkuar.

Unë jam një lapës i vogël në dorë të Zotit. Është ai që shkruan. Ai, që mendon. Është ai që vendos. E përsëris. Unë jam veç një lapës i vogël, i vogël.

Isha ende shumë e re – vetëm 12 vjeçe – e jetoja në gjirin e familjes, kur ndjeva për herë të parë dëshirën për tʼiu kushtuar plotësisht Zotit. Mendova për këtë dëshirë, duke u lutur për ditë, gjashtë vjet me radhë.

Nganjëherë më dukej se sʼmë kishte thirrur askush, se nuk duhet të shkoja askund.

Gjithsesi do të vinte çasti kur do të bindesha për thirrjen time. Zoja e Letnicës

50

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

ndërmjetësoi për mua e më ndihmoi ta dëgjoj zërin e Zotit që më thërriste vërtet.

Në çastet kur nuk isha e sigurtë për thirrje, më ndihmoi shumë këshilli i nënës sime, që më thoshte gjithnjë: “Kur ta pranosh një detyrë, çoje deri në fund me gëzim.

Përndryshe, mos e prano fare”.

Një herë i kërkova drejtuesit tim shpirtëror një këshill për thirrjen time. E pyeta: “Si mund ta di se Zoti më thërret e pse më thërret?

Më përgjigji: “Do ta kuptosh, në se do ta ndjesh veten të lumtur. Në se do të të bëjë të lumtur ideja se Zotit të thërret për tʼi shërbyer Atij e të afërmit, kjo do të jetë prova e sigurtë për thirrjen tënde. Gëzimi i zemrës është si një lloj busulle. Duhet të shkojmë ku na drejton, edhe atëherë kur busulla na prin drejt një shtegu të shtruar me gjemba”.

Vendlindja

Sot Nënë Tereza kujton vendin që zuri në zemrën e saj qyteti i lindjes, Shkupi, ku kaloi vitet e mrekullueshme të fëmijërisë, në prehër të prindërve, pranë motrës e vëllaut, në bashkësinë katolike shqiptare e ndërmjet bashkëqytetarëve, që i desh pa asnjë dallim, ashtu si do tʼi donte njerëzit e mbarë botës gjatë gjithë jetës: Ja si e kujton vendlindjen - Bija e dashur e Shkupit. Isha në gjunjë para Zojës së Letnicës, në Shkup, kur ndjeva për herë të parë thirrjen hyjnore, që më bindi tʼi shërbej Zotit, tʼi kushtohem plotësisht shërbimit të Tij. Ishte pasditja e festës të të Ngjiturit të Krishtit në qiell: më kujtohet si tani.

Po lutesha me një qiri të ndezur në dorë: lutesha e këndoja, në sa zemra më gufonte nga gëzimi.

Atë ças vendosa tʼi kushtohem plotësisht Zotit duke u bërë rregulltare.

Kjo skenë, atje, tek këmbët e Zojës, në shenjtëroren e saj të Letnicës, mbeti e pashlyer në zemrën time.

Atje dëgjova zërin e Zotit që më ftonte të isha krejtësisht e tija, tʼi kushtohesha Atij e të afërmit.

Më zbuloi kështu, dëshirën që e fshihja prej kohe në zemër. Po, më kujtohet, si shenjtërorja, ashtu edhe disa prej himneve që këndonim, posaçërisht kënga që fillon me fjalët: “Në Cërnagorë kem nji nanë!”.

Pas disa vjetësh pata rast të kthehesha prap në Shkup e në Shenjtëroren e Letnicës.

E ndjeva vetën të lume që po gjunjëzohesha përsëri tek këmbët e Zojës për tʼu lutur. Manteli i Zojës nuk ishte më ai i pari, por sytë e shikimi ishin po ato që më ndjekin pas kudo që shkoj.

Me uratën time desha të falënderoj Zotin për të gjitha vitet që kisha jetuar, pasi u largova nga Shkupi për herë të fundit.

Janë vite të ngarkuara me fryte.

E natyrisht mendova se, po ta rifilloja jetën nga e para, do të largohesha përsëri nga Shkupi, për të ecur në të njëjtën rrugë.

Sytë e Zojës ishin të njëjtët, po Shkupi kishte ndryshuar shumë.

Gjithsesi ishte Shkupi im: vendi ku kalova fëmijërinë e ku isha aq e lume.

Autoritetet e vendit patën mirësinë të më shpallnin “Bijë nderi të Shkupit”. Në Shkup hapëm një shtëpi të “Misionareve të Bamirësisë”. Kjo ma mbushi zemrën me gëzim.

Përmes themelimit të kësaj shtëpie në qytetin ku kam lindur, i shprehja Zotit dhe vendlindjes, mirënjohjen time e të motrave të mia.

Me këtë rast u fola bashkëqytetarëve të mi të Shkupit: “Këto motra janë dhurata që i bëj vendit tim. Kam besim se Shkupi do të vijojë tʼi dhurojë thirrje të reja Kishës, në mënyrë që edhe ne të kemi mundësi tʼju dhurojmë më shumë motra. I kam gjithnjë në zemër banorët e Shkupit e të Shqipërisë. I lutem Zotit që paqja e tij të zbresë ndër zemrat e banorëve të këtij vendi, ashtu si ndër zemrat e të gjitha familjeve shqiptare e të botës mbarë.

Familja e Nënë Terezës

Sot do të kujtojmë jetën e së Lumes Nënë Terezëmbështetur te libri biografik “Jeta ime”, rregulltarja shqiptare sot na flet simbolikisht për familjen e saj.

Ishim një familje shumë e lumtur – na tregon Gonxhe Bojaxhiu.

Gjithnjë tepër të bashkuar, u afruam edhe më shumë me njëri-tjetrin pasi vdiq im atë. Jetonim njëri për tjetrin e secili shqetësohej kryesisht për tʼi bërë të lum anëtarët e tjerë të familjes.

Posaçërisht nëna ime.

Ishte gjithë ditë e zënë me punë.

Pavarësisht nga gjithë ky mundim, kur binte muzgu, shpejtonte ritmin e rangëve të shtëpisë, që të ishte krejtësisht gati kur të kthehej babai nga puna.

Asokohe nuk arrinim ta kuptonim pse e bënte këtë.

Qeshnim me të e nganjëherë edhe talleshim paksa.

Vetëm tani e kuptoj sa e madhe e delikate ishte dashuria për të zotin e shtëpisë. Ndërpriste çdo punë, kur ndjehej hapi i tij e bëhej gati ta priste me gjithë ngrohtësinë e mundshme. Po, nëna ime ishte grua shenjte.

Përpiqej tʼi edukonte fëmijët me dashurinë për Zotin e për të afërmin. Bënte të gjitha përpjekjet që të rriteshim të bashkuar e ta donim me gjithë zemër Jezusin.

Ajo vetë na përgatiste për Kungimin e

parë. E ishte pikërisht Nëna jonë ajo, që na mësoi ta duam Zotin mbi gjithçka.

Pse zgjodhi emrin Terezë

Sot, duke shfletuar faqe të reja të librit ʻJeta imeʼ, na fton ta ndjekim në rrugën që përshkoi për tʼu bërë misionare – nga Shkupi, në Dublin e në Indi, ku nisi jetën një rregulltare që nuk quhej më Gonxhe, po motra Terezë… Ajo vetë na tregon si ”Zgjodhi emrin Terezë”:

Rruga që zgjodha nuk ishte e lehtë, as për mua e as për familjen time, që ishte tepër e bashkuar: ishte një flijim që Krishti na e kërkonte të gjithëve. Duhet të saktësoj se në kohën kur i thashë lamtumirë familjes, isha 18 vjeçe.

Kanë kaluar shumë vjet, por mua më kujtohet si të kishte ndodhur dje, çasti kur shkela për herë të parë në shtëpinë-nënë të Motrave të Zojës së Loretos në Rathfarnham.

Disa muaj më parë pata rastin të kthehem e tʼi shoh përsëri vendet ku isha ende dëshirtare: nuk i kam harruar kurrë sallën e bashkësisë, kapelën e gjithçka tjetër.

Kishin kaluar vetëm dy muaj, kur unë u largova nga Rathfarnham. Hyra aty në tetor të vitit 1928, ndërsa në janar të 1929-tës isha në Indi, ku nisa noviciatin.

E vijova në Dajerling deri në fund, kur bëra kushtet si rregulltare e Zojës së Loretos.

E ndjeva veten indiane e njëkohësisht universale, deri në fund të shpirtit. Flas mirë gjuhën bengali e nga pak, edhe gjuhën hindi. Çʼtë them tjetër për veten?

Kur bëra kushtet, në përkim me Kushtetutën e Kongregatës së Loretos, ndërrova emrin. Zgjodha emrin Terezë.

Po nuk ishte emri i Terezës së madhe të Avilës. Zgjodha emrin e Terezës së vogël: Terezës Lisjë.

Thirrja ime e dytë

Sot Nënë Tereza kujton sa e lumtur ishte në Kongregatën e Loretos, ku papritmas ndjeu një thirrje të re, brënda thirrjes së parë, thirrjen për tʼiu kushtuar njerëzve që duhet të vdisnin në mes të rrugës, vetëm pse ishin të varfër… E nis rrëfimin me fjalët: Në Kongregatën e Loretos isha shumë e lumtur!

Njëzet vjet me radhë dhashë mësim në Kolegjin e Shën Marisë (St Meryʼs School), që e ndiqnin kryesisht fëmijët e shtresave të mesme, ndonëse kishte edhe bija të familjeve të pasura.

Ishte i vetmi kolegj katolik për vajza në

Kalkutë. Nuk e di nëse kam qenë mësuese e mirë apo e keqe.

Mendoj se këtë duhet ta dinë më mirë nxënëset e mia. Ajo që mund ta them me siguri, është se puna mësimore më pëlqente shumë.

Që kur u bëra pjesëtare e Kongregatës së Motrave të Zojës së Loretos, misioni im ishte të jepja mësim, gjë që, e bërë për Zotin, kthehet në një apostullim të mrekullueshëm.

Jepja mësim, por edhe i nxisja nxënëset e mia më të rritura të shkonin në lagjet e varfëra për tʼi ndihmuar të varfërit e braktisur.

Personalisht nuk arrita ta kuptoj menjëherë se Zoti po më thërriste për tʼiu kushtuar plotësisht kësaj kauze, derisa një ngjarje jashtzakonisht prekëse, më shtyu ta bëj këtë.

Kjo ndodhi pas Luftës II Botërore. Një ditë isha jashtë kuvendit, fare pranë Spitalit Këmpbell, kur më shkuan sytë tek një grua që po vdiste nga uria fare pranë këtij vendi, të krijuar për të shpëtuar njerëzit e sëmurë.

Iu afrova, e mora në krahë dhe bëra çmos ta shtroj në këtë spital.

Askush sʼma vuri veshin, sepse gruaja që kisha ndër krahë, ishte e varfër. Duhet tʼi mbyllte sytë përgjithmonë në mes të rrugës.

Duke lexuar Ungjillin, më kishte prekur në mënyrë të veçantë fragmenti në të cilin Krishti pohon se kur u shërbejmë të vegjëlve, atyre që kanë uri, të sëmurëve, të braktisurve, është njëlloj si tʼi kishim shërbyer Atij vetë. Kështu mʼu duk se kisha zbuluar rrugën time të vërtetë dhe e pranova menjëherë si një dhuratë të mrekullueshme që më vinte nga qielli.

Ishte si një thirrje brënda thirrjes. Një gjë e tillë i ngjet një thirrjeje të dytë.

Ishte një urdhër i brëndshëm që më shtynte të largohesha nga Kongregata e Loretos, ku isha tepër e lumtur, të braktisja rehatin e të dilja në rrugë të madhe, për tʼu bërë motra e të varfërve.

Në vitin 1946, ndërsa po udhëtoja me tren në Dajerling për të bërë ushtrimet shpirtërore, ndjeva përsëri thirrjen për të lënë gjithçka, për të ecur në gjurmët e Krishtit në lagjet e jashtme të qytetit e për tʼi shërbyer Zotit përmes të varfërve më të varfër. Kuptova çka donte nga unë Krishti!

Zemra ime i përket Krishtit

“Zemra ime i përket Krishtit” – këtu fillon e mbaron madhështia e Gruas, që u bë Nëna e Botës e u lartua në nderimet e lterit pa i mbushur pesë vjet nga dita kur u nis drejt shtëpisë së Atit, të cilit i kishte kushtuar gjithë jetën. Fjala që hap e mbyll tregimin e saj të sotëm është: Unë i

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

51

Gonxhe Bojaxhiu me shokët dhe shoqet e saja të shkollës, Shkup 1920

përkas plotësisht Krishtit.

Në vitin 1948, pasi kisha ndenjur dhjetë vjet në Indi, vendosa të zgjedh një rrugë të re, që më çonte ndërmjet të varfërve më të varfër.

Ishte thirrje e posaçme kjo, që më shtyu të hiqja dorë nga gjithçka, për tʼiu kushtuar plotësisht Krishtit.

Krishti më thirri në rrugën për në Dajerling. Mesazhi i tij ishte tepër i qartë: duhet të largohesha nga kuvendi e të punoja ndërmjet të varfërve, duke jetuar me ta, duke u bërë një prej tyre.

E dija ku duhet të shkoja, por nuk e dija akoma si do të arrija atje ku po më thërriste vetë Zoti.

Zoti dëshironte që unë të isha e varfër me të varfërit e ta doja, në sa ai vetë bëhej i varfër ndërmjet të varfërve. Isha e sigurtë se nuk do të kisha pengesa.

E vërtetë, sapo ia tregova dëshirën time Eprores së Kongregatës dhe kryeipeshkvit të Kalkutës, ata e kuptuan se ky ishte vullneti i Hyjit, se ishte Hyji që më kërkonte.

I shkrova Eprores sime të përgjithshme, duke e njoftuar se Zoti po më thërriste në shërbim të tij, përmes shërbimit ndaj të varfërve më të varëfër të lagjeve të jashtme të qytetit.

Mora kështu bekimin: bekimin e dëgjesës. Si e mora këtë bekim, nuk pata më kurrfarë dyshimi se mos gabohesha.

Nganjëherë mund të të krijohet ideja e dështimit. Por edhe në se do të dështoja, ky do të ishte dështim para syve të njerëzve, jo para syve të Zotit, që më kishte thirrur...

Nuk ishte fjala për të hequr dorë nga ndonjë gjë e veçantë: Krishti më kishte thirrur për të qenë e tija, e unë e tija do të

isha më shumë se kurrë. Po ndryshonte vetëm ana e jashtme e apostullimit, në sa po nisesha në rrugë të madhe për tʼu shërbyer të varfërve më të varfër.

Puna që bëjmë sʼështë gjë tjetër, veçse një mjet për ta treguar konkretisht sa e duam Krishtin.

Shumë-shumë mund të them se po ndërroja formën e punës; po përdorja formë e mjete të tjera, që nevojiteshin për të punuar ndërmjet të varfërve më të varfër.

Thirrja në vetvete, domëthënë përkushtimi i plotë ndaj Krishtit, mbetej i pandryshueshëm.

Madje, bëhej shumë më i thellë.

Dashuria ime për Krishtin thellohej në saje të këtij flijimi të madh. Prandaj flas për “thirrje brënda thirrjes”.Thirrja e re më bënte tʼi përkisja edhe më shumë Krishtit, të isha plotësisht e Tija, vetëm e Tija.

Misioni im i ri

E lehtë për tʼu treguar jeta e Nënë Terezës, që ne po e ndjekim nëpërmjet Forumit Katolik duke shfletuar librin “Jeta ime”, por aspak e lehtë për tʼu jetuar. Asaj, shqiptares së larguar nga familja e saj e nga Shkupi i saj, iu desh të provonte shumë largime të tjera, për tʼiu përgjigjur thirrjes së Krishtit. Shumë të hidhura këto largime, tepër të ngarkuara me vështirësi e, sidomos, me mall për atë që kishte lënë pas, më parë për familjen e prindërve, pastaj për familjen shpirtërore, për Kongregatën e Loretos. Për këtë mall na flet sot e Lumja Terezë.

Më 1948 u largova nga Kongregata e

52

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

Motrave të Zojës së Loretos. Ditën që e lashë Kongregatën time, në sa sillesha për herë të parë rrugëve të Kalkutës, mʼu afrua një meshtar. Më kërkoi lëmoshë për të ndihmuar shtypin katolik.

Isha larguar nga Kongregata ime me 5 rupie në xhep, prej të cilave, katër ia kisha dhënë të varfërve.

të më lëshonte kurrë dore. Motrat e Kongregatës së Loretos nuk më penguan fare, kur vendosa të largohem prej kuvendit.

Përkundrazi, më kuptuan e më ndihmuan. Gjithsesi nuk e pata aspak të lehtë: largimi nga Kongregata e Loretos ishte për mua një flijim i madh. Madje mund

Gonxhe Bojaxhiu me shoqet e Liceut në Shkup 1920 Ngurrova një çast, por pastaj nxora nga xhepi rupien që më kishte mbetur e ia dhashë meshtarit.

Po atë mbasdite, meshtari erdhi të më takonte. Në dorë kishte një zarf. Më rrëfei se ia kishte dorëzuar një njeri, i cili kishte dëgjuar të flitej për planet e mia, e prandaj edhe donte të ndihmonte.

E hapa zarfin: kishte brënda pesë rupie.

Atë ças ndjeva thellë në shpirt se Zoti kishte filluar ta bekonte veprën, e se nuk do

të them se ishte gjëja më e vështirë që kisha provuar deri atë çast.

Mʼu duk edhe më e vështirë se largimi nga familja e nga vendi im për të hyrë, për herë të parë, në kuvend.

Për mua Kongregata e Loretos ishte gjithçka. Aty isha ushtruar për herë të parë shpirtërisht.

Aty isha bërë murgeshë. Në këtë Kongregatë ia kisha kushtuar plotësisht vetveten Jezusit. E më pëlqente shumë tʼu jepja mësim vajzave.

Shkolla

Herën e fundit Nënë Tereza na tregoi se nuk e pati aspak të lehtë të largohej nga Kongregata e saj e Zojës së Loretos e edhe se i pëlqente shumë të jepte mësim.

Ajo ishte profesoreshë gjeografie. A mund tʼi përfytyrojmë profesoreshat e shkollave tona duke lënë klasat për të hapur një shkollë të jashtëzakonshme, në mes të rrugës, një shkollë e cila quhet e mëshirës që ka Zoti edhe për më të humburin ndërmjet njerëzve? Një shkollë në të cilën mësuesi i gjeografisë i shkel me këmbë viset për të cilat flet? Një shkollë që jo vetëm e bën mësuesin të njohur në mbarë botën, por edhe e larton në nderimet e elterit, si mjeshtër të madh të dijes së zemrës? Lëndë që sot nuk jepet në asnjë shkollë? Ndoshta e Lumja Terezë duhet të ishte edhe Pajtore e mësuesve, e sidomos, e mësuesve të gjeografisë, sepse në Kolegjin e Shën Mërisë jepte pikërisht lëndën e gjeografisë. E pikërisht për këtë shndërrim të pazakontë na flet sot në rubrikën që i kemi kushtuar.

E përsëris: largimi nga Kongregata e Loretos ishte dhe më i vështirë se largimi nga familja. Nuk po largohesha për të kërkuar më shumë liri….

Sapo dola nga dera e Kongregatës, e pashë veten në rrugë të madhe, pa strehë, pa shoqëri, pa ndihmë, pa para, pa zanat, pa premtime, pa garanci, pa kurrfarë sigurie materiale.

Atëherë në buzët e mia lulëzoi kjo lutje: “Ti, o Hyji im! Vetëm Ti! Kam besim në thirrjen tënde e në frymëzimin tënd. Mos më lësho dore!”.

Kisha nevojë për një çati, ku të strehoja të braktisurit. U nisa ta kërkoj. Eca e eca e eca, pa u ndalur, derisa më ra të fikët nga lodhja.

Atëherë e kuptova raskapitjen e të varfërve, që janë gjithnjë në kërkim të një cope buke, të një cope strehe. Të ndonjë gjëje. Të gjithçkaje. Mʼu kujtua menjëherë siguria materiale që kisha gëzuar në Kongregatën e Loretos.

Mendim që mʼu duk si tundim. U luta, prandaj: “O Zoti im: me dëshirën time e vetëm me ndihmën tënde, dua të rri këtu e të bëj vullnetin tënd. Jo, nuk kthehem më prapa. Bashkësia ime janë të varfërit.

Siguria e tyre është siguria ime. Shëndeti i tyre, shëndeti im. Streha ime, streha e të varfërve.

Por jo thjeshtë e të varfërve. E të varfërve më të varfër. E atyre që nuk u qasesh, nga frika se të ngjitin ndonjë sëmundje, se të ndotin, ashtu siç janë, plot mikrobe e sëmundje të të gjitha natyrave, krejt të panjohura për ty, që i takon për herë të parë. E atyre që nuk shkojnë në Kishë,

sepse kanë çʼtë veshin. Atyre që nuk hanë, sepse nuk kanë më forcë as për të hapur gojën. Atyre që plandosen në mes të rrugës për të vdekur, ndërsa të gjallët u kalojnë pranë pa kthyer as kokën mbrapa.

Atyre që sʼjanë më në gjendje as të qajnë, sepse u kanë shterruar lotët.

Isha aq e sigurtë se Zoti donte të isha pikërisht aty! Edhe më e sigurtë se do të ma hapte një rrugë.

E të mendosh sa e lume isha në Kongregatën e Loretos! Se Kongregata ime nuk ishte larg. Se mund të mʼi hapte përsëri dyert….

Kushtet e përkohshme i kisha bërë më 1931, të përjetshmet, më 1937. Isha përgatitur për të dhënë mësim, për tʼu kujdesur për një klasë, e mësimdhënia ishte gjëja që më pëlqente më shumë se çdo gjë tjetër. Në Kongregatën e Loretos u dhashë mësim shumë prej të rinjve, që tani janë me mua.

Jepja mësimin e gjeografisë. Atëherë as nëpër mend nuk më shkonte se një ditë, gjatë udhëtimeve të mia të pafundme nëpër botë, do të më duhej të shkelja me këmbë shumë nga vendet, për të cilat kisha folur në orët e mësimit.

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

53

varfër e hapa nën hijen e një kumbulle, në parkun e Moti Zhihl.

Ditën e parë erdhën fare pak fëmijë: sʼishin më shumë se pesë. Ishte data 21 dhjetor 1948: më kujtohet fare mirë.

Isha ulur mbi një trung rrëzë kumbullës.

Fëmijët, rreth meje. Kur duhej shkruar ndonjë gjë, e bëja për tokë, me një karthje, në një copë të livadhit, që e kisha pastruar nga bari.

Shumë shpejt numri i nxënësve nisi të rritej. Dalë-nga-dalë nisëm të sigurojmë

shqiptare kishte përkrah vetëm Zotin.

Derisa një ditë trokiti porta… e pas kësaj trokitjeje të parë, porta e Nënës së Bamirësisë do të trokiste vazhdimisht e vazhdimisht, e vijon të trokasë e urojmë që të vijojë akoma e akoma… Për këtë na flet Themeluesja e Kongregatës së bamirësisë bazuar tek libri “Jeta ime”, duke na përshkruar sot si erdhën “Dymbëdhjetë motrat e para”:

edhe bankat. Kështu kushtet e mësimit u përmirësuan, derisa nuk kishte arritur akoma stina e shirave. Pak para fillimit të rrebesheve, falë një lëmoshe bujare, mundëm të merrnim një dhomë me qira e ta shndërronin në klasë.

Kështu shkolla ishte e mbrojtur nga shirat. Ndonëse nxënësit e mi nuk ishin fare të vegjël, mʼu desh tʼia nisja punës duke u mësuar alfabetin: sʼkishin parë kurrë shkollë me sy, sepse asnjë shkollë nuk i pranonte, ashtu të zhveshur, të palarë e të uritur siç ishin.

Prandaj, krahas alfabetit, u mësova edhe si të laheshin. Nuk vonoi e disa nga nxënëset e mia si dhe disa zonja të Kalkutës, që jepnin mësim ose që i kisha mësuar në kolegj, mʼu bënë krah në këtë veprimtari pedagogjike të pashembullt, filluar në mes të rrugës, për fëmijët e rrugës!

Shën Jozefit, dikush trokiti në portën time.

E hapa: pashë figurën e brishtë të njerës nga ish-nxënëset e mia. Më tha: “Nënë, erdha të rri me ty!”. Jeta ime është tepër e vështirë. Thua mund ta përballosh? – e pyeta. Mʼu përgjigj se mundte e kështu u bëra vet e dyta.

Falënderova me gjithë zemër Zotin: “Oh! Jezus, sa i mirë je! Je ti që ma dërgove. Të falënderoj, o Zot, për mirësinë tënde!”.

Duke nisur nga viti 1949, nisën të vijnë edhe vajza të tjera, njëra pas tjetrës. Donin tʼi kushtoheshin plotësisht Hyjit; e këtë dëshironin ta bënin menjëherë. Zhvishnin me gëzim saret e tyre të kushtueshme, për tʼi zëvendësuar me sarin tonë të përvujtë.

Vinin me vetëdije të plotë për vështirësitë që i prisnin.

Kur një vajzë, bijë e një kaste të vjetër fisnike vjen për tʼi shërbyer të përjashtuarve nga radhët e shoqërisë, gjesti i saj sʼmund të quhet ndryshe, veçse “revolucion”. Më i madhi e më i vështiri: revolucioni i dashurisë. Motrat e para që hynë në kongregatën ende në fasha, ishin nxënëset e mia të kolegjit të Shën Marisë së Loretos.

Në mars të vitit 1949, pikërisht ditën e

Profesioni

Rregulltarja e bamirësisë herën e fundit na foli për profesionin e saj të parë, si mësuese e gjeografisë, në një kolegj që ndiqej nga vajza të pasura. Por, kur u largua nga Kongregata e Zojës së Loretos, do tʼi duhej të hapte shkollën më të pazakontë: në rrugë të madhe; të zevendësonte dërrasën e zezë me një copë lëndine të pastruar nga bari, e shkumbësin me një karthje… Kështu, dalëngadalë, nisi të formohej një Kongregatë e re, që ngrihej mbi themelet më të patundura në botë: themelet e dashurisë së Zotit. E sot, në rubrikën e ciklit “Me Nënë Terezën”, e Lumja na njeh me shkollën e hapur nën një kumbull, që e ndiqnin ata, të cilët i quan: “Nxënësit e mi të parë të Moti Xhihl”ʼ.

Sapo u largova nga Kongregata e Loretos, shkova te Motrat e Patnas, siç quhen Rregulltaret Misionare Mjeke të Familjes Shenjte. Duhet të bëja pak praktikë mjekësore, para se të hyja në shtëpitë e të varfërve.

Deri në atë kohë i qeshë kushtuar plotësisht vetëm mësimdhënies dhe e dija mirë se njohuritë e mia pedagogjike nuk do të më ndihmonin shumë, kur të hyja në kasollet e të varfërve.

Puna e parë që duhet të bëja, kur të shkelja në ato pragje mjerimi, duhet të ishte mjekimi i fëmijëve të sëmurë.

Shkollën tonë të parë për fëmijët e

Murgeshat e para

Nënë Tereza nuk mund të kuptohet pa Kongregatën që themeloi, e cila sot njihet në të katër anët e botës përmes 700 misioneve të saj, që punojnë në 132 vende të ndryshme të Planetit. Po në fillim Motra

54

JETA KATOLIKE

F

| KORRIK - SHTATOR 2007

Konferenca Shkencore e Akademisë e Shkencave e Shqipërise:

NËNË TEREZA DHE VEPRA E SAJ

Nga Dr. Dom Nikë Ukgjini

Tiranë, 6. tetor 2003

përndritur me dituri dhe inteligjencë të lartësuar, bëhej gati për ta braktisur Kongregatën e Loretos, me pelqimin e eproreve, për të ndjekur “Udhën e Kryqit” përplotë rreziqe, pasiguri e frikë. Ajo po largohej nga ky kuvendi i Loretos më 1948, për të jetuar si e varfër në mes të të varfërve, të braktisurëve, të sëmundëve, skamnorëve e të pashpresëve. Ajo, nuk dëshironte shtepi e seli të madhe si në Loreto, por lagjet e varfëra mbushur me skamnorë e të sëmurë, lënë pasdore në trotuarët e Kalkutës.

udhëhequr nga Jezus i Nazaretit, i cili i përshpëriste në zemër “kush dëshiron të jetë i pari le të bëhët i sprasmi i të gjithëve dhe shërbëtori i të gjithëve” (Mk. 9,35).

Ajo, duke u vënë në shërbim të plotë të atyre që ishin në ngushticë jete, me pëlqimin e ordinarit të Kalkutës, në vitin 1950, themeloi Kongregatën “Misionaret e Bamirësisë.” Pak me vonë, në vitin 1965, kjo Tendë e dashurisë, për shkak të misionit që kishte, fitoi mbështetjen dhe pëlqimin edhe të Selisë së Shenjtë. Më themelimin e Kongregatës, asaj , sikur iu plotësua ëndërra jetësore që i kishte banuar në zemër - të ishte në shërbim të plotë të vullnetit të Hyjit dhe të varfërve më të varfër, duke përsonifikuar kështu më së miri dashurinë, mirësinë mëshirën shpresëdhënëse të Hyjit para njerëzimit.

Nënë Tereza, përveç virgjërisë së papërlyerë, varfërisë dhe dëgjesës, tre kushte të rregulltarisë, sikur u shtoi edhe të katërtin, shërbimin me gjithë zemër e pa asnjë interes, të varfërve më të varfër.

Ky betim-kusht, i cili u bë edhe moto i këtij urdhëri rregulltaresh, kuptohej si zëri i Hyjit, Zëri i Zonjës së Bekuar – Marisë, ciles ajo i u ishte kushtuar, zëri i ndërgjegjës dhe i murgeshave të saja të cilat synonin t’i jepnin të molisurve pak dritë. Sikur, nëpërmes të punës së saj, po plotësohëshin fjalët e profetit Isaia të shënjura në Beslidhjen e Vjetër: “Populli që ecte në errësirë, pa një dritë të madhe; për banorët, që jetonin në krahinën e hijës së vdekjes, zbardhi drita plotë shkëlqim (Iz. 9,1). Nënë Tereza, duke i shërbyer të braktisurit, duke prekur trupin e tyre, kuptonte se është duke përkdhelur plagët e Krishtit, po i shërbente Fjalës së mishëruar të Hyjit, Atij që në Beslidhjen e Re shprehej “Sepse pata uri e më dhatë të ha, pata etje e më dhatë të pi, isha shtegtar e më përbujtët, isha i zhveshur e më veshët i sëmurë e erdhët të më shihni, isha në burg e erdhët tek unë. (Mt. 25, 35-36)

Për të bërë dashurinë e zemrës një jetë të gjallë dhe për ta bërë Fjalën e Hyjit, një dashuri që hecë në këmbë, që flet, ndihmon, ushqen, Nënë Tereza, qe e

E përndritur dhe e përshpirtëruar nga Shpirti i Shenjtë veprues, e dashura e Jezuesit në zemër, mbështetjen e vet në

NËNË TEREZA FJALA E JETËSUAR E HYJIT

1. Hyrje ilozofi ekzistencialist, Jean-Paul Sartre, ndër të tjera thotë, “Kur ne përfytyrojmë një Zot krijues ky Zot në më të shumtën e rasteve ka marrë pamjen e një artizani që rri mbi çdokënd,... dhe se kur Zoti krijon diçka ai e di saktësisht çfarë krijon. Pra njeriu si individ realizon një koncept të caktuar që është në arsyenë hyjnore.” Me këto, pak fjalë, të filozofit Sartre, mundemi ta konceptojmë të lumën, shenjëtreshën e sotme Nënë Terezën. Ajo, si një njeri, krijesë e veçantë e konceptit universal, njeri i atij të Kantit, shën Augustinit, shën Tomë Akvinit dhe skolastikëve të tjerë, me punën e pashoqe vetëmohuese, si adhuruese e Jezu Krishtit, Fjalës së mishëruar të Hyjit, Zotnjeriut të kodifikur në Bibël, me dashurinë e jashtzakonshme për njeriun, u bë Fjala e jetësuar e Hyjit.

(Ajo u ngrit dhe u lartësua mbi zemërat e të tjerëve, për t’u bërë zemër për të gjithë.)

personal, por si një dëtyrë të urdhëruar dhe të dhënë prej Hyjit. Këtë koncept të urtisë hyjnore biblike të zbërthyer nga Jezusi i Nazaretit, 2000 vite më parë, Nënë Tereza, e rizbuloi gjatë përgatitjës së vet për të ndjekur zërin e ndërgjegjës nëpër të cilin i fliste vet Zoti. Tashmë e vetëdijësuar e brumosur me përzemërsi, përshpirtëri, e

2. Thirrja

Sipas Biblës, që është Fjala e dhënë nga Hyji, njeriu si koncept i Zotit, ekziston që më parë se ta takojmë të rishfaqur në këtë botë. Ndërsa përcaktimin e thirrjes jetësore në bashkpunim me Hyjin e bën më vonë. Gonxha e re, Nënë Terëza, pas shumë kacafytjesh me ndërlikimet përzgjedhëse të kohës, përcaktimin e vet të papëreseritëshëm jetësor, për tu bërë murgeshë, e bëri duke u dorëzuar vullnetit të Hyjit, sikurse Abrahami, më 26 shtator 1928. U nis nga Shkupi, kryeqendra e dikurëshme dardane, për në Dublin të Irlandës kah i prini Hyji i Biblës. Nënë Tereza, këtë prirje të Hyjit, e kishte kuptuar mirë, sepse gjatë qendrimit në mes të murgeshave të Loretos (1929-1948) përgatitej shpirtrisht me një përgjegjësi të jashtëzakonshme, me punë, përvuajtëri, heshtje, uratë dhe meditime përzemërsore, sikur të paradinte se çfarë do t’i sillte në të ardhmen jeta. Ajo, përgjegjësinë nuk e kuptonte si një aktveprim vetiak e

Dr. Dom Nikë Ukgjini

3. Tendë e dashurisë

4. Një zemër e madhe solidare e altruiste me dashuri për të gjithë

Hyjin, ajo brumë, për bukën e shpresës, kishte njeriun, nevojtarin, të cilit tani i fliste Hyji nëpër zemrën e saj. Ajo, sikurse Zoti Hyj, përkëdhelte dhe ndihmonte me duart e saja, njeriun konkret pa dallim race, ngjyre, moshe, gjinie, shtrese, feje, ideologjije, si bij e bija të Zotit. Ajo, sikur të kishte mësuar edhe nga përvoja e hidhur e shpirtmadhit Muhandas (Mahatma) Gandi, i cili në autobiografi rrëfen, se deri sa ishte student në Afrikën e Jugut, kishte pasur një interesim të madh për Hyjin e Biblës. Aji kishte pasur bidnjen se krishtërimi ishte përgjigja më e mirë për sistemin e kastave, e cila për shekuj kishte qenë plagë e rëndë për Indinë. Gandi, gjithashtu kishte menduar për mundësinë e konvertimit të tij në krishtërim. Ai rrëfen se, kishte vajtur një ditë për në Kishë të marrë pjesë në meshë dhe të marrë instrukcionet e nevojshme në këtë drejtim.

Në hyrje të kishës e ndalin dhe i spjegojnë se mund të merrë pjesë në meshë në një kishë tjetër të rezervuar vetëm për të zezët.

Pasi mësoi këtë të hillur, ai u largua për të mos u këthyerë më kurrë.

Nëna Tereze, për ta flakur fanatizmin fetar si sëmundje e kohës, e trashigura nga shekujt thonte: “I krishteri le të behët i krishter edhe më i mirë, Hindusi le të bëhët hindus edhe më i mirë, Budisti le të bëhët budist edhe më i mirë, Muhamedani le të bëhët muhamendan edhe më i mirë”. Ajo, më këtë bindje të thellë që kishte, krijoi së pari në hapsirën ku vepronte e pastaj edhe në mbarë botën, një botëkuptim të ri mbi njeriun, të cilin e predikonte dhe e përhapte edhe në fjalimet e veta para opinionit botëror. Me ftesën e Sekretarit të OKB Xavier Perez de Cuelar, ajo në vitin 1985, në Asamblenë e përgjithshme, ndër të tjera thoshte: “Raca, feja dhe kombi nuk mund të na ndajnë dot, sepse të gjithë jemi bijtë dhe bijat e Hyjit”. Ajo i dashuronte të gjithë me dashurinë e pastër të Hyjit, në veçanti më të braktisurit e botës nga të cilët kishin hequr dorë të tjerët, duke u bërë një ndërgjegje mjegullnajë e njeriut të shek. XX. Ajo, duke jetësuar sërish Fjalën e shenjtë të Hyjit , si një apostull i ri dashurie, hecte me plotë gëzim dhe shpresë nëpër botë, nëpër rrathët e ferrit që kishin ndërtuar në tokë vetë njerëzit dhe bënte të mjeruarit miq për Qiellin.

Nëna Tereze, besimin në Hyjin e Biblës, nuk e kuptonte si ndonjë filozofi apo mendësi të lartë e të pakapëshme të rezervuar vetëm për mendjët e lartësuara e

të privilegjuara, por si një gjë krejtë të thjeshtë, të cilin mund ta zbatoi çdo njeri i cili fjalët i zbaton në vepra, sikurse shprehej shumë kohë më parë edhe shën Jaku apostull në Beslidhjen e Re: “Ç’ dobi, o vëllezrit e mi, nëse ndokush thotë se ka fe, në qoftë se nuk i ka veprat? A thua mund ta shpetojë vetëm feja? Në qoftë se ndonjë vëlla ose ndonjë motër janë të zhveshur ose pa ushqimin e përditëshëm, dhe ndokush prej jush u thotë ‘Shkoni në Paqe! Nxehuni dhe ngijuni!’, por nuk u jepni çka u nevojitët për trup, ç’dobi?!

Kështu edhe feja: në qoftë se nuk i ka veprat, është e vdekur në vetvete”. (Jak. 2,14-17)

Nëna Tereze, edhe pse e dashuruar në njeriun e vuajtur, e të nepërkëmbur, asnjëherë njeriun nuk e mirrte si qellim të fundit. Ajo ishte e bindur se nuk ka një botë njerëzore të ciles duhet ngritur një tempull kulti, sepse kulti i njeriut si një mbinjeri përfundon në guackën e vet të tipit françez të viteve 1880. Por, ajo sikur bëhëj një pioniere e një filozofie tokësore e frymëzuar dhe bashkuar me diturinë biblike, ku shpirti i shëndetëshëm zën vend në trupin e shëndetëshëm dhe anasjelltas.

Nëna Tereze e madhe, edhe pse me trup e vogël, porositë e Biblës, Fjalën e Hyjit e kishte kuptuar, pranuar dhe duke e jetësuar, ato i bënte çdo ditë jetë e dashuri për të tjerët, duke bërë kështu, që një pjesë e palevizshme e botës së sotme, të sfidohej nga mjerimi dhe të lëvizë.

6. Nënë Terezën bota e ndëron për nënë të madhe Nëna Tereze, duke e përhapur dashurinë dhe lavdinë lumturore të Hyjit, si realizim dhe përmbushje të jetës së vet, përhapi nëpër mbarë botën, “Misionaret e Dashurisë”. Si dëshmi e kësaj vepre, janë të ndërtuar në vende të ndryshme, me qindra tenda dashurie, kuvende, shkolla, spitale, strehimore, kuzhina, qendra asinstencë etj.

Bota e qytetëruar, e vetëdijësuar për veprën e madhe njerëzore, të cilën bënte Nëna Tereze, apostulli bashkohor i dashurisë ungjillëzuese, i dhuroi kësaj gruaje, fisnike e bujare, dhurata të shumta e shpërblime kombëtare dhe ndërkombëtare, që nga viti 1963 e deri tek mirënjohja e muajt gusht e vitit 1997, kur Nëna Terëze shpallej përsonaliti i

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

55

shekullit të XX. Nëna e Krishtit, Zoja e bekuar, si “Nënë hirëplote”, të krishterët e quajnë Nënë të mbar rruzullimit, ndërsa krahas Saj, Nënën Tereze e cila aq shumë është lutur kësaj Nëne Hyjnore, të gjithë kombët, duke u gjunjëzuar me nderim, para veprës së saj të pavdekshëme.e nderojnë si Nënë e të gjithëve! “Po ua prezentoi gruan më të fuqishme të botës.” deklaronte në vitin 1985, para Asamblesë së përgjithshme të OKB-es, sekretari Xavier Perez de Cuellar.

Përfundim

Nëna Tereze, filize e kombit tonë, bijë e Kolës dhe e Dranës, ishte e vetëdijëshme se Hyji nuk e solli rastësisht, të lindte në troje tona, nga ku krishterimi kishte marrë hovin e vet për në Europë. Prandaj dhe dëshira e saj e vazhdueshme, për të vizituar trojet arbërore, ishte e kuptueshme. Edhe pse kishte mall të madh për Shqipërinë, për shkak të familjes së mbetur këtu, tek në vitin 1989, shteti shqiptar i hapë derën bijës së vet. Ajo në Shqipëri sjelli me vete qiriun e dritës të rilindjës së re kombëtare.

Më këtë gjest, Nëna Tereze i dëshmoi botës dhe vëllezërve se nuk mund të jemi një popull i vogël e më i parëndësishëm se të tjerët. Nënës Tereze Hyji i foli shqip, sepse gjuha e dashurisë ishte gjuha e zemrës së saj. Hyji na flet edhe ne, me vepren e saj shqip dhe me fjalën e tij të shqipëruar. Viktor Hygo do të thoshte “Në çaste të vështira lindën njerëz të mëdhenj”. Për prijësit tanë shekullarë, për mendësinë e ngritur shqiptare, Nëna Tereze është dhe gurrë drite që inspiron afrimin shpirtëror të shqiptarëve të ndarë dhe të shpërndarë. Eshtë rilindëse bashkohore e kombit.

Ndërsa, për udhëheqësit e Kishës së krishterë ndër shqiptarë, është shenjë e një afrimi, frymëzimi, që kjo kishë e copëzuar për tu bërë një tempull unik i Hyjit të gjallë.

Si rrjedhojë e asaj që u tha më sipër, me bënë të shtoj ca fjalë në letrën e Beslidhjës së Re, drejtuar Habrejve ku thohët citoi: në të kaluarën, Hyji u ka folur etërve me anë të profetëve , së fundi, në këto ditë na foli edhe neve me anë të Birit, (Jezusit) (Heb 1,1-2). shtesa, se në shek. XX. na foli edhe nëpërmjeët Nënës Terezë.

56

Përshpirtëria eukaristike e Nënës Tereze

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

Përmbledhje

E lumtura Nëna Terezë është bërë simbol i bamirësisë në botë. Veprimtaria e saj e pakursyer ndaj të varvfërve ndër më të varfër, ndaj më të mjerëve nëpër rrugët e Kalkutës, ka mahnitur mbarë njerëzimin.

Vallë, prej nga buron ajo forcë e saj për një veprimtari kaq të madhe? Pa mëdyshje, Nëna forcën do ta gjënë në Eukaristi, që do të bëhët qendër e jetës së saj dhe pikënisjë e veprimtarisë së saj vetëmohuese. Sepse Krishtin eukaristik ajo e gjenë në rrugë; atë mund ta prek, përkatësisht n ë euharisti e kemi Jezusin në trajtën e bukës, ndërsa këtu në sheshet tona, e kemi atë në të varfër, në trupat e thermuar, në fëmijë e shofim dhe e prekim Krishtin. Pra, pa eukaristi ajo nuk mund ta paramendonte jetën, nuk mund ta përballonte atë dhe nuk mund t’ia gjënte kuptimin. Në Jezusin eukaristik dhe atë ndër të varfër Nëna Tereze e ndërthurte jetën e saj të përshpirtërisë, ditë e përditë, duke u ngrituar deri në piedestalin e Nënës më të nderuar të shekullit dhe në altarin e shenjtërisë.

Hyrje

Nënë Tereza është bërë simbol i bamirësisë në botë. Ajo u bë dritë për tërë humanizmin. Ajo u bë dritë për tërë botën. Ajo me veprimtarinë e vet për dashuri ndaj Zotit dhe të afërmit e shëndriti mbarë njerëzimin. Kjo Nëne, sot e lume, është porsi yll në errësirën e mjerimit.

Ajo u jep mbështetje në vuajtjen e tyre të lodhurve, të lënduarve e të harruarve. Ndonëse ajo ka vdekur, jeton në çdo vend e për gjithkënd.

Ajo është dhe u bë „shpresa e kishës” dhe për kishën. Pra, ajo është poashtu një simbol i mirësisë, drejtësisë, i dashurisë dhe i solidaritetit për të gjithë njerëzit. Ajo i mori njerëzit në fill të vdekjes nga rrugët e Kalkutës dhe u ndihmoi të vdesin, që vdekja e tyre të jetë më denjitoze. U ndihmoi në këtë akt të rëndësishëm të jetës njerëzore. „Ajo, pra, është

Dom Kolë GJERGJI

fryti më i bukur, lulja dhe trëndafili më i lezetshëm „në kopshtin e Zotit”, dhurata më e madhe, që ne, Ipeshkëvia jonë, populli i jonë ia dha Zotit, Kishës, botës dhe njëkohësisht dhurata dhe ngushëllimi më i madh që Zoti na i dha neve sot, në ditët tona”.

Siç është e njohur, ajo ishte personaliteti më i madh dhe më i njohur i këtij shekulli.

Secili prej nesh besimtarëve në një mënyrë është adhurues i eukaristisë dhe jemi pjesëmarrës në eukaristinë shenjte. Nënë Tereza ishte një motër nderi, një njeri kushtuar Zotit me jetë dhe me vepra të veta. Për të jeta pa Shenjtërueshmin Sakrament e pamundshme dhe e pakuptueshme. Ajo gjithmonë, si të thoja, shpirtin e vet e ka ripërmbushur me kungimin shenjt, që t’mund gjithmonë e më tutje ta udhëheq jetën me Krishtin. Thjeshtë, të jeton me të, për të dhe në të, por edhe për të afërmin që gjindet në rrugë para vdekjes. Një jetë pa Krishtin për të do të ishte një asgjë. Ajo nuk mund të jetonte dhe të punonte asnjë minutë pa Krishtin. „Unë jam një asgjë. Për mua s’ka asgjë për të shpallur dhe shkruar. Jeta e Krishtit gjatë jetës

së tij nuk ishte poashtu e shënuar. Dhe unë jam megjithatë vetëm një vegël në duartë e Zotit.

Për këtë arsye nuk keni nevojë të shkruani për mua, por për veprën, që Zoti vet më ka thirrur”.

Në jetën e vet ishte ajo e thirur në shërbim të Zotit dhe të njeriut, vëlla e motër pa dallim feje e nacionaliteti. Thirrja dhe shërbimi janë të lidhura ngusht me durimin dhe me ndëgjesën, ku ajo një herë theksonte: „unë isha e bekuar me ndëgjueshmëri”.

I. Misteret e Nënës Tereze

Sot kur përkujtohet ky personalitet, e lumtura Nënë Tereza, mund të shtronim pyetje, vallë a nuk jetoi ajo kështu, që la gjithçka pati dhe shkoi në shërbim të Zotit? Ne mendojmë ndoshta që kjo nuk është e mundshme, por e dimë se Zoti është Ai, që bënë prë t’u realizuar të gjitha. „Për Zotin është gjithçka e mundshme”.

Ne e dimë të gjithë se ajo ishte personaliteti me i madh dhe me i njohur i shekullit të kaluar.

Nuk është ashtu thjeshtë që t´mund t’a njohësh dhe t’a përshkruajshë për të parën herë aq saktë esencen e Nënë Terezës dhe misionarëve dhe misionareve të dashurisë së afërme.

Nënë Tereza në fjalimin e dytë me rastin e pranimit e Çmimit Nobel për Paqe në Oslo në vitin 1979 thoshte: „Unë besoj, që ne me të vërtetë nuk jemi punëtore të sistemit social. Ne dëshirojmë që këtë ta bëjmë në sytë e njerëzve, sepse ne e prekim Korpin e Krishtit për çdo ditë 24 orë . Ne jetojmë 24 orë në prezencën e tij.”

Gjatë jetës dhe në jetën e saj të përditshme u zbuluan tri mistere apo fshehtësi, që luanin një rol të madh gjatë jetës së saj në shërbim të Zotit dhe njeriut: A. Fshehtësia e saj e parë ishte Jezusi

Ajo ishte e vetëdijshme, që e kishte zgjedhur Hyji Atë, që të veprojë për Mbretërinë e Birit të tij. Ajo edhe për këtë qëllim e themëloi edhe Rendin e vet në kushtim Zotit e njeriut, për ta gjetur sa më lehtë vet Zotin e për t’i shërbyer krijesës së tij. I parapëlqente fjalët e shën Palit apostull drejtuar Galatasve: “… jetoj, por jo më unë, në mua jeton Krishti …“. E vërteta ku mbështetet besimi i gjallë, u bë për të e përjetueshme. Ajo kishte pjesëmarrje në Hyjninë e Krishtit nëpërmjet hireve, sepse Ai jeton në zemrat e njerëzve, të cilët i kushtohen Atij tërësisht dhe në të shpresojnë.

B. Fshehtësia e saj e dytë ishte besimi në Zotin.

Ajo ishte shtatvogël, por besim-madhe në Zotin dhe e madhe me veprat e veta. Ajo e kishte pronë vetëm një, besimin e patrandshëm

në provaninë e Zotit. Pasi që për të e në jetën e saj lutja e luan një rol të madh vendimtar, ajo e themeloi posaqërisht një bashkim-lutjeje të „Sick und Suffering”, „të sëmuarve dhe të munduarve”. Ajo thoshte: “Ne mund të veprojmë vetëm, atëherë kur na bekon Zoti”.

C. Fshehtësia e saj e tretë ishte shërbimi ndaj të varfërve për hir të Jezusit.

Ajo theksoi: “Në euharisti e kemi Jezusin në trajtën e bukës, ndërsa këtu në sheshet tona, e kemi atë në të varfër, në trupat e thermuar, në fëmijë e shofim dhe e prekim Krishtin”. Fjala e saj e shpeshtë ishte: “Të varfërit janë për ne vet Jezu Krishti”, dhe ky është programi i spiritualitetit të tyre. Le të jetë dhe jeta e jonë një vegël në shërbim të Zotit!

orë nuk do të kisha mundur ta përballoja. Në euharistinë shenjte e marrim ne Krishtin në trajtën e bukës. Ndërsa në sheshet e varfëra e në trupat e thermuar dhe në fëmijët bonjak e shohim dhe e prekim Krishtin vet.”

Nënë Tereza thoshte një herë: “Neve na nevojitet eukaristia, neve na nevojitet Jezusi, për ta thellësuar fenë tonë. Nëse mund ta shofim Jezusin në trajtën e bukës, mundemi poashtu ta shofim atë në trupat e lodhur e të lënduar të të varfërve tanë në rrugët tona të

II. Përshpirtëria eukaristike – nderimi dhe adhurimi i Jezusit

Sot në botë eksistojnë shumë religjione dhe secili e ka mënyrën e vet të veçantë për ta ndjekur Zotin. Unë shkoj pas Jezusit, dhe ai është Zoti im, e gjithë jeta ime: „Për mua Jezusi është Zoti im, Jezusi është i fejuari im, Jezusi është jeta ime, Jezusi është dashuria ime e vetme. Jezusi është çdogjë në gjithçka. Jezusi është i imi Një, gjithçka.” „Unë jam buka e jetës. Kush vjenë tek unë nuk do të ketë më kurrë uri, kush beson në mua, nuk do të ketë më etje”. Me këto fjalë të ungjillit sipas Gjonit Jezu Krishti kërkon prej nesh dhe na fton të gjithëve, që ta hamë Korpin e tij dhe ta pimë Gjakun e tij, kështu që jeta e jonë, ta ketë mbështetjën dhe bazamentin në këto mistere të shenjta. Jezu Krishti e bënë vetveten „Bukë të jetës” dhe ai është më të vërtetë ushqim i ynë jetësorë, sepse neve na dhurohet për çdo ditë nëpërmjet trajtës së bukës dhe verës, që të kemi jetë në Të. Pasi, që Jezu Krishti e mbanë në vetvete më të madhën dashuri, atëherë mundet ai të na i falë të gjitha. Për këtë arsye duhet që edhe ne ta tregojmë dashurinë tonë që është e fshehur në ne, për të mundur edhe ne të falim. Edhe në ne rrjedh Gjaku i Krishtit. „Po ju – u tha atyre ç´thoni: kush jam unë?”. „Jezusi është fjala.

Nëpër fjalën e tij e lajmëroi ai të vërtetën.

Jezusi është drita. Unë e ndezë atë dhe ajo ma shëndritë rrugën time. Jezusi është dashuri.

Dashuria e tij bënë që unë të jetoj. Jezusi është gëzimi. Vetëm, atëherë kur zemra ime është e gëzueshme, u dhuroi, atëherë njerëzve paqën …

Jezu, ti je fara në arën e pafund të Zotit. Jezu, ti je fara, që prej saj e pjekim bukën tonë të jetës.

Ti je mishi i bërë Fjalë, sepse ti ke vdekur për mëkatet tona në kryq. Unë ty të dua”. Sa i përket jetës shpirtërore të Nënë Terezës, kremtimi dhe adhurimi i euharistisë e zërë vendin qendror. Në eukaristi përjetohet përcaktimi për varfërit në kuptimin e jetës religjioze: “Flijimi euharistik është ushqim shpirtëror, që mua më mbanë në jetë. Pa të nuk do të kisha mundur të jetoj asnjë ditë, po, asnjë

mjerërve ndër me të mjerë. Për këtë arsye neve na nevojitet uniteti me Krishtin, kemi nevojë për një fe të rrënjosur në Krishtin. Kjo është shumë bukur. Nëqoftë se e posedojmë dhe e mbajmë përgjithmonë një lidhje të thellur me Krishtin, dhe atë plotësisht e pranojmë, atëherë mundemi ta prekim në trupat e lodhur e të lënduar të të varfërve. Njeriu po këroj të gjejë forcë dhe ushqim në euharisti, atë ta t’ia dhuroj edhe kur njeriu është i fortë, por dëshiron ta përdorë këtë fuqi. Jeta e jonë është e gërshetuar me Jezu Krishtin në euharisti sikur që është e lidhur me fe dhe dashuri, të cilat na i dhuronë euharistia. Ajo na bënë të aftë, atë ta njohim përmes të varfurve të shtypur. Kështu gjindet një dashuri tek Jezusi, sikur ekziston vetëm një person në varfëri, Jezusi”.

Kur një herë Nënë Tereza u takua me Frère Roger, nga Taize-a e Francës, në Kalkuttë në vitin 1976, i’a tha këto fjalë: „Jezu Krisht ne të falënderojmë për këtë, që kisha katolike, është kishë e euharistisë, e rrënjosur në fjalët e tua “Ky është Korpi im”, „Ky është Gjaku im”, që dhuron jetën prej pranishmërisë sate të mrekullueshme”.

Nënës Tereze gjatë një bisedë tjetër ia kishin shtruar këtë pyetje: Pyetje: Nga e merrni ju fuqinë?

Nënë Tereza: “Mesha shenjte është ushqimi im shpirtëror, që më mbanë dhe më forcon. Unë nuk do të kisha mundur të isha pa të asnjë ditë e asnjë orë të jetës sime. Në Darkën e Mbrame e njohë Krishtin në formë të bukës. Në rrugët e të varfërve e shof Krishtin në formën më të

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

57

mundimshme të të varfërve, në trupat e dëmtuar, në fëmijë, në ata që janë në fill të vdekjes. Vetëm në këtë kuptim kjo punë është e mundshme.”

Për Nënë Terezën feja është lidhja më me personale me Zotin dhe me Krishtin mishëruar; ...Kisha është diçka, të cilës ajo i takon, i shërben dhe e ndëgjon, sepse ky është vullneti i Zotit në tokë që e zbulon dhe e plotëson. Në kungimin shenjt e kemi Krishtin në trajtën e bukës. Në punën tonë e gjejmë atë në trajtën e mishit dhe të gjakut. Ky është i njëjti Krisht.

Ajo e takon Jezusin për çdo ditë; më së pari në meshë, prej së cilës rrjedh mbështetja dhe fuqia për punë, atëherë në çdo të varfër, në secilin shpirt të vujatur, që i gjenë dhe i mbron. Ai është një dhe i njëjti Krisht, në altar dhe në rrugët me plotë të varfër. I pari nuk mund të jetë pa tjetrin. Kështu do t’i përmbushim dy urdhërat, atë që ta duam Zotin dhe të afërmin tonë; këto janë të pandashme.

Në jetën dhe në veprën e saj tregohet lidhja intime ndërmjet të dyve: nëse ne nuk e duam Zotin, nuk mund ta duam edhe të afërmin tonë, dhe nëse nuk e duam të afërmin tonë, nuk mund ta duam Zotin. Rregullorja e Nënës Tereze për “ Misionaret e dashurisë“ është një “rregull kontemplativ në veprim“; kjo nënkupton, se tërë jeta e tyre është e lidhur ngusht me uratë, adhurim, meditim, me një jetë të thellë shpirtërore, për t’a përkryer misionin e tyre në botë. “Për këtë tërë puna e motrave tona, çfarë ne veprojmë, nuk është asgjë tjetër përveç fryt i uratës, i bashkimit tonë me Krishtin në euharisti, në Kungimin Shenjt”.

“Kur të kthehemi, për çdo ditë, në mbrëmje e kemi një orë adhurim në kapelën e shtëpisë. Ky adhurim është dhantia më e madhe e bashkësisë sonë, Misionareve të Dashurisë. Nga këtu e nxjerrim forcën e mbrendshme”.

Lutja, puna, meditimi dhe adhurimi para Shenjtërueshmit Sakrament janë për Nënë Terezën dhe për motrat e saja ushqim i përditshëm. Aty është misteri më i madh i suksesit tonë në botë; një forcë mbinatyrore dhe mbinjerëzore, për një jetë kaq të vështirë, për një besueshmëri të madhe, për një dëshmi.

Kungimi i përditshëm, ushqimi me Zotin, takimi me Krishtin, kremtimi i euharistisë – mesha shenjte, si tryeza e Dashurisë hyjnore janë momentet më të rëndësishme të ditës sa për ne aq edhe për Nënë Terezën. Ajo shkon në punë, ndër të varfër dhe të gërbulur, ndër mjerimet e papashme njerëzore e “armatosur me Zotin”, me Krishtin, për t´iu dhuruar edhe atyre Zotin, gëzimin, dashurinë, dhe afërsinë e Tij”.

Një herë Nënë Tereza thoshte: “Sikurse Jezu Krishti është bërë për ne bukë – ushqim, në disponim për ne, për jetën tonë, është bërë jeta e jonë, ashtu edhe ne lypset të jemi për të tjerët, për çdo njeri. Bëhuni, pra, bukë për të tjerët”.

Nënë Tereza i shkroi vëllaut të vet Lazër Bojaxhiu në Palermo, mbi dashurinë e Zotit në

58

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

Shenjtërueshmin Sakrament, duke ia treguar se jeta pa Zotin është një dështim në jetën e njeriut, me këto fjalë: “Jezu Krishti është dashuri e pakufishme. Vetëm Ai mund ta plotëson jetën, sepse Ai është gëzimi ynë, rahatia jonë, forca dhe paqja jonë. Ai është i pranishëm në Tabernakull për mua, për ty, për ne të gjithë, kështu që në këtë mënyrë ne mund ta pranojmë për çdo ditë në zemrat tona. ... Nuk e di se si do të kisha mundur të jetoja pa kungim” Nëna tereze dëshiron që edhe vëllau i saj, Lazri, të ecë në të njëjtën rrugë dhe të jeton me të njëjtin ushqim shpirtëror, prandaj shkruan më 26. 04. 1978: “Kam shumë mu gëzue n’kjoftë se ti dhe Marija t’kishit mujt me marr Krishtin n’zemër sa ma shpesh. – sa shumë na duhet neve me ju falë nderës Zotit për gjithë këto t’mira. Unë mbaj uzdaj se ti ke me ma mbush dishirin- qi t’ shkojsh mu u kungue e ti kishe me pa se si Jezu Krishti qysh kishte jetën tane me e plotësue. Tash kije kohë – mbunesh me kndue “Fjalën e Zotit”, lutu vllau jem e banë jetën e jote plot me dashni t’Zotit”. Nënë Tereza u shkruan poashtu motrave të veta: “Fryti i bashkimit me Krishtin është dashuria, si fëmija është fryti i dashurisë së prindërve në sakramentin kurorës shenjte. Sikurse kandili që s’mund të ndezet pa vaj, ashtu edhe dashuria e jonë në shërbim të njerëzve të vuajtur, s’mund të jetë e mundshme pa Zotin...”.

E lumtura Nënë Tereza ishte njëra ndër ata, e cila e tregoi një dashuri të madhe ndaj të afërmit, por edhe ndaj të gjithë njerëzve pa dallim. Ajo e ka dashur të afërmin më shumë se vetveten. Miqësia shpirtërore do të ishte një ndihmë dhe një bekim i madh për ne nëse ne këtë e jetojmë, përjetojmë dhe ne këtë e duam.

Dhe vazhdoi ne fjalimin e vet në Oslo pas Shpërblimit Nobel, më 10. 12.1979: “Dhurata më e madhe në jetën time është dashuria e Jezusit. Ai është burimi i jetës sime, i thirrjes time, i kushtimit tim. Ai është dashuria ime, çdo kush dhe çdo gjë për mua. Dëshira ime më e madhe do të ishte kjo: që dashuria e gjithmbarshme të zbatohet në mbarë botën, sidomos për ata që vuajnë”. Nënë Tereza e çmonë shumë jetën, e jeton jetën dhe me jetë e tregon dashurinë ndaj të gjtihë njerëzve, posaçërisht kur janë fëmijët në pyetje, sepse edhe në ata ajo e shef dhe e prek vet Krishtin, ajo gjithmonë dhe gjithkund e theksoi: “Mos i mbytni fëmijët, mi jepni mua”. Mijëra fëmijë kështu mund të vijnë në botë dhe të gjëjnë prindër adaptiv. Në qoftë se miqësia shpirtërore i ndihmon dashamirësisë e dashurisë të thellohet në Zotin, atëherë kjo do t’i ndihmonte të thellohet edhe në ne, në njëritjetrin.

Në të gjitha letrat e veta, në të gjitha fjalimet, në çdo bisedë, në çdo intervistë dhe me jetën e vet në veprim ajo gjithmonë e ka theksuar se ishte e përforcuar nëpërmjet jetës euharistike dhe që të gjithë njerëzit i shdërron në dashurinë e Krishtit.

Nënë Tereza e bindur në jetë theksonte: “Jeta e jonë është e lidhur ngushtë me jetën e

Jezu Krishtit, me Kungimin shenjt. Nëse ne e njohim dhe e pranojmë Jezu Krishtin nën hije të Bukës, të hostës, atëherë duhet ta njohim Atë të pranishëm edhe në të tjerët, në njerëz, në të varfër, në të mjeruar, kur të mendojmë pak më thellë dhe pak më mirë mbi këto fjalë të thjeshta dhe të thella, atëherë kërkohet pak të ndalemi në disa konstatime: shumë më i afërt, shumë më lehtë është të takohemi me një njeri se sa me një pjesë – copë bukë, në të cilën ne besojmë dhe e pranojmë Jezu Krishtin, i cili është i pranishëm në Kungim”, sepse Ai ka thënë: “Merrni e hani, ky është Korpi im”. Ky takim me të nëpërmes ushqimit shpirtëror duhet që neve të na forcon që ta njohim atë më tepër dhe që atij t’i shërbejmë në mënyrë më me dinjitoze dhe në të njëjtën mënyrë edhe ta duam edhe të afërmin tonë.

Kungimi shenjt është mundësia më e madhe, më e mirë dhe ma cilësore, që të bashkohesh me Krishtin dhe që të përforcohemi në jetën tonë shpirtërore. Jezu Krishti është dashuri, siç e tregon shën Gjoni në ungjillin e vet në kapitullin e 14 dhe në atë 15. Por, për t´i mbetur besnik kësaj dashurie, kërkohet prej të gjithë neve, që ta dhurojmë secili vetveten.

Jezusi nuk kërkon “përveç” ju, por në rend të parë në ju, në zemër, në Sakramentin shenjt.

Atëherë mundeni ju atë ta kërkoni, atë ta gjeni dhe atij t´i shërbeni në njerëz tjerë.

“Adhurimi është ndihma më e madhe për ne. Puna e jonë e ka fituar një dimenzion edhe më të thellë, një dashuri edhe me të madhe për njerëzit që ne u shërbejmë më gëzim.” Si misionare të dashurisë jemi të thirura, ta shofim pranishmërinë e Jezusit para së gjithash në trajtën e bukës dhe atë ta prekim në trupat e deformuar të të varfërve. Kur Jezusi mori bukën tha: “Merrni, hani: ky është korpi im që flijohet për ju.” Pasi që ai e flijoi vetveten, na fton edhe neve që ta gjallërojmë dhe rritim fuqinë e dashurisë së tij, që të bëjmë edhe ne çka bëri edhe ai për ne. Dashuria e Krishtit tek ne do të na jep fuqi dhe na shtyn që edhe ne ta flijojmë vetveten për të.

Maria e pranoi Jezusin dhe ishte plot me hirë dhe me Shpirtin e Zotit kur e pranoi lajmërimin e Jezusit. Edhe ne si ajo jemi të mbushura me hirë kur ne e pranojmë kungimin e shenjt, të njëjtin Jezus, të cilin ajo e pranoi, dhe ne të njëjtin e marrim gjatë meshës shenjte.

Edhe ne pasi që kemi marrë Jezusin në zemrat tonë atëherë me ngutësi dhe me dashuri vrapojmë dhe iu dhurojmë të tjerëve, motrave tona, të varfërve tanë, të sëmuarve, atyrë para vdekjes, të lodhurve. Kështu në këtë mënyrë e bëjmë Jezu Krishtin e pranishëm dhe të pashëm për botën. Ne nuk mund ta ndajmë jetën tonë prej euharistisë, sepse në atë moment që ne atë e bëjmë, atëherë diçka dështon. Njerëzit na pyesin gjithmonë: “Prej nga u vie motrave gëzimi dhe energjia që ta bëjnë gjithë këtë çka e bëjnë?”. Euharistia është më shumë një akt i “pranimit të tij në ne”: ajo do të thotë: ta pushosh urinë e Krishtit.

Euharistia duhet të qëndron në qendër të

jetës. Të lus, o Jezus, që të jam te Ti, të punoj me Ty, dhe që të kam sukses punën ta shndërroj në lutje.

Ti duhesh të jesh më me thellë i bindur se Jezusin vet e pranon në euharisti. Nëse kështu mirëmbanë vetën, atëherë nuk mundesh t’i lësh gjuhën, zemrën dhe mendimet në hidhërim.

Derdhi mëkatet tua në kelk që t’i shlyej Gjaku i paçmueshëm i Krishtit. Një pikë e vetme i shlyen mëkatet e të gjithëve.

Euharistia është e barabartë me Mundimin.

Po të mos ta kishte themeluar Jezusi euharistinë, atëherë ne do ta kishim harruar kryqëzimin. Përkujtimi për të do të humbte në të kaluarën, dhe dashuria e tij ndaj neve mbette e harruar. Jezusi na la euharistinë si përkujtim të dashurisë së tij që ne atë mos ta harrojmë. Për të na forcuar qëndrimin tonë në dashurinë e tij, ai na dhuron urinë e tij, ai na dhuron neve në të varfërit ndër më të varfër. Me besnikëri duhet ta ruajmë varfërinë e shenjtë të euharistisë.

Mundimi dhe euharistia duhet të na çelin sytë për vlerësimin e të vegjëlve. „Merrni, hani: ky është korpi im!” – një pjesë e vogël buke.

Për çdo ditë mundohemi që përvujtërinë tonë ta shofim para bukës së jetës. Neve sot na përket që kurrë mos të guxojmë ta ndajmë euharistinë prej të varfërve dhe të varfërit prej euharistisë.

Në jetën e secilit prej nesh Jezusi vjenë si bukë e jetës –për ta pranuar atë në jetën tonë. Kjo është mënyra e dashurisë së tij ndaj neve.

Poashtu ai vjenë si i uritur, i cili shpreson që të jetë i ngirë me bukën e jetës sonë, me zemrat tona që do me duartë tona që të ndihmojnë.

Kështu duke vepruar, dëshmojmë se ne jemi të krijuar në shëmbëlltyrën e Zotit, sepse Zoti është dashuri. Kur ne i duam të tjerët, atëherë i përngjajmë Zotit. Jezusi na ka zgjedhur për vete. Ne i takojmë atij. Prej kësaj „përkatësie” thellësisht të bindur, nuk mund ta lejojmë, që diçka krejt e vogël të na ndaj prej dashurisë së tij.

LITERATURA Books Servant, Arbor Ann, Contemplative in the Heart of the World ; gjermanisht: Mutter Teresa, Beschaulich inmitten der Welt, Freiburg 1990.

Chawla Navin, Mutter Teresa: Die autorisierte Biographie , München 1992.

Fischer Werner: Mutter Teresa: Ein Heiligkeitsmodell kritisch betrachtet , München 1985.

Gjergji Lush, Dashuria Tërheqëse - Nëna jonë Tereze, „DRITA” & „KRŠ ČANSKA SADAŠNJOST (KS)“ Ferizaj & Zagreb 1980.

Gjergji Lush, Dashuria në vepër - Nëna Tereze, Ferizaj 1992.

Johna Franz, Mutter Teresa: Worte der Liebe , FreiburgBasel-Wien 1979.

Kaiser Peter -Zvonimir Atletic, Mutter Teresa: Mich dürstet , Bruck/Mur 1993.

Muggeridge Malcolm, Mutter Teresa: Leben und Wirken der Friedens-nobelpreisträgerin , Freiburg-Basel-Wien 1984.

Ruppert S. Helmut (Hrsg), „Einfach dasein und lieben”Mutter Teresa. Die Friedens-nobelpreisträgerin 1979 in Zeugnissen und Bilddokumenten , Gladbach 1980.

Schönborn Christoph, Kardinal, Die Menschen, die Kirche, das Land , Wien 1998.

Vardey Lucuda, Mutter Teresa: Der Einfache Weg , Hamburg 1995.

Vogt Eugen, Mutter Teresa von Kalkutta: Mein Geheimnis ist ganz einfach , Freiburg 1980.

Zelleke Adelheid, Ein leben in Liebe-Mutter Teresa , Gütersloch: Kiefel 1998.

59

NËNË TEREZA e Kalkutës, bija e mohuar e Shqipërisë JETA KATOLIKE

1. Legjenda e fundshekullit Pas legjendës së Rozafës, shkodranët kanë krijuar edhe një legjëndë tjetër më të re për qytetin e tyre. Është gojëdhëna e portretit të Zojës së Bekuar, pajtores së Shkodrës (Zoja e Shkodrës apo Zoja e Këshillit të mirë është si Zonja Lurdë në Francë, Zonja Fatime në Portugali, etj). Ai portret shtegtoi vetë pas shkodranëve kur emigruan përtej Adriatikut për shkak të pushtimeve osmane. Këtë gojëdhënë i treguan shqiptarët Papa Gjon Palit II në fillim të viteve ‘90 dhe ai, kur erdhi në Shkodër, ia solli atë portret të Zojës së Bekuar qytetit. Së bashku me portretin ai u dhuroi shkodranëve edhe kishën e re të Zojës së Shkodrës, që u ndërtua aty ku disa dekada më parë të tjerët e kishin shkatërruar nga themmelet, aty në hyrje të Shkodrës, poshtë Kalasë së Rozafës.

Por Papa Gjon Pali II, kur erdhi në Shkodër, nuk desh të identifikonte shkodranët (dhe të gjithë shqiptarët) me legjendat e tyre të kahmotshme. Ai solli me vete “një legjendë“ të re shqiptare që ishte përhapur në të gjithë botën. Papa Vojtila prezantoi Nënë Terezen, “shenjtoren e gjallë“, siç e quajti ai, para se cilës u përul me respekt. Mesazhi i Papës qe kuptimplotë. Ai desh t’u tregonte shqiptarëve një vlerë qytetarie që u takonte atyre, një simbol paqeje dhe mirësie që çdo popull do ta dëshironte ta kishte të vetin. Por shkodranët iu gëzuan vizitës së Papës, sot i gëzohen kishës së re dhe e harruan mesazhin më të madh që ai u solli me shenjten e gjallë.

Shqiptarët mbajten zi në vitin 1997 kur vdiq Nanë Tereza. Presidenti Meidani shkoi deri në Kalkuta për të marrë pjesë në varrimin e saj.

Por mesazhi i saj u harrua kaq shpejt, sa edhe sot, në 93-vjetorin e lindjes, nuk kujtohet asnjë institucion kulti apo laik të realizojë ndonjë aktivitet përkujtimor. Në librarinë “At Gjergj Fishta” të Shkodrës, që e kanë hapur françeskanët, gjithçka mund të gjesh, por për Nënë Terezen, jo. “Asgjë nuk kena për Nanë Terezen”, të përgjigjet me keqardhje shitësja.

As lutja për popullin e vet, që Nënë Tereza e shkroi në gjuhën shqipe, nuk është diku e shkruar: “Unë jam shum(ë) tuj u lut(ë) për ju qi dashnija e Zotit t(ë) mbush(ë) zemrat e juaja dhe gjith(ë) botën”.

tregti dhe mblidhte në shtëpinë e vet artistë

Tonin

ÇOBANI

dhe patriotë shqiptarë. Ditëlindja e saj është 27 gusht 1910. Gjashtë vjet më parë kishte lindur e motra, Agia, dhe tre vjet pas Ages, i vëllai Lazri. Mësimet e para i bëri në një shkollë shqipe të Shkupit, ndërsa gjimnazin, po në atë qytet, në gjuhën serbo-kroate. Pasionet e saj të rinisë ishin tre: të bëhej mësuese, të shkruante dhe të recitonte poezi, të kompozonte dhe të luante muzikë. Emrin Tereza e mori kur ishte

| KORRIK - SHTATOR 2007

Shqiptarja trupvogël ishte kthyer në një legjendë të gjallë. Ajo ishte nënë kujdestare e 7 500 fëmijëve në 60 shkolla, ishte nënë që mjekonte 960 000 të sëmurë në 213 dispanseri, ishte e vetmja në botë që trajtonte 47 000 viktima të lebrozës në 54 klinika, kujdesej për 3 400 pleq të braktisur e të lënë rrugeve, në 20 shtëpi pleqsh, kishte birësuar 160 fëmijë ilegjitim e bonjakë. Këto janë shifrat e mesit të viteve ‘80. Deri sa Nënë Tereza ishte gjallë dhe sot e kësaj dite shifrat kanë ndryshuar shumë. Mjafton te themi se gjatë këtyre 10 vjeteve edhe në Shqipëri janë ngritur disa institucione ku shërbejnë motrat e Urdhrit “Nënë Tereza”. Ato janë të pafjala. Vetëm punojnë. U shërbejnë më nevojtarëve. Prandaj janë edhe më të pavëna re, se pikërisht më nevojtarët në Shqipëri janë më të harruarit prej atyre që kanë mbirë ekraneve të stacioneve televizive publike dhe private. Për politikanët e sotëm shqiptarë duket e mjaftueshme që i dhanë viston Nënë Terezes shqiptare të vinte më në fund në Shqipëri, duket e mjaftueshme që në emër të saj themeluan një urdhër presidencial, i vunë emrin një kopshti fëmijësh, një spitali universitar dhe një sheshi me shatervan. E përmenda fjalën shatervan se pikërisht ai u bë shkak të zvarritej ngritja e monumentit kushtuar Nënë Terezes. Seç kanë dalë ca njerëz modernë te ne, si punë ministrash, që kanë mësuar ca marifete gjoja perëndimore, që edhe monumentin kaq të përfolur për Nënë Terezen e kanë lidhur me atë punën e tenderave, ca tenderave që duhet të shembin një shatervan për të ngritur një monument dinjitoz etj, etj. Pastaj, i fundit fare është konkursi, që me sa duket nuk do të jetë aspak artistik, por thjeshtë postmodernist që në gjuhën e biznesit shqiptar do të thotë një lloj tenderi i pazhdoganueshëm, i pataksueshëm, i pakontrollueshëm, me një fjalë, biznes elitarist. Për këta tipa qeveritarësh dhe politikanësh, Nënë Tereza do të thoshte: “Njeriu nuk është lakuriq vetëm për arsye se nuk ka veshje. Mund të jetë i zhveshur edhe atëherë kur nuk ka dinjitet (nderim)“.

“Unë jem shum(ë) tuj u lut(ë) për ju, që dashnija e Zotit t(ë) mbush(ë)zemrat e juaja dhe gjith(ë) botën”

2. Kush ishte Nënë Tereza

Ajo quhej Gonxhe Bojaxhiu. Ishte fëmija i tretë i prindërve Kolë Bojaxhiu nga Prizreni dhe Drane Bojaxhiu (Barnaj) nga Novo Sella e Gjakovës. Lindi në Shkup, ku i ati merrej me

18 vjeçe dhe u bë murgeshë. Motër Tereza pa u ndarë nga poezia dhe muzika u largua nga Shkupi dhe u vendos në Kalkuta (Indi) ku fillimisht u bë mësuese dhe shumë shpejt drejtore e shkollës së vajzave. Nënë Tereza e

Kolë dhe Drane Bojaxhiu Prindërit e Nënë Terezes Kalkutës e quajten kur themeloi urdhrin “Misionaret e Bamirësisë“ (1951) për t’u shërbyer më të varfërve dhe më të pashpresëve të Kalkutës, Indisë dhe gjithë planetit. Në vitin 1979, kur mori çmimin Nobel për Paqe, e gjithë bota mësoi se Nënë Tereza ishte shqiptare. Por Shqipëria heshtte. Republika Popullore Socialiste e Shqipërisë nuk i kishte dhënë vizë nobelistes së ardhshme as sa për të parë nënën e saj që jetonte në Tiranë, as për të marrë pjesë në varrimin e saj më 1974, as... për të parë varrin. Madje këtë vizë nuk ia dhanë as kur fama e saj kishte marrë dhenë në të katër anët e botës deri në fillim të viteve ‘90.

3. Misionaret e Dashurisë Urdhri apo Rendi i ri i Misionareve të Dashurisë, që themeloi Nënë Tereza në Kalkutë dhe u shtri brenda pak viteve si veprimtari konkrete në të katër anët e globit, është një reformë unikale e institucioneve sociale të kultit dhe paralajmërim i mendësive të reja për menaxhimin e shoqërisë njerëzore.

60

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

Asnjë institucion fetar apo civil nuk i ka kundërshtuar Misionaret e Dashurisë, sadoqë nuk mund të thuhet se veprimtaria e tyre është kuptuar plotësisht. Vetë Nënë Tereza nuk bëri

një reformë e institucioneve të kultit?

Ajo dhe motrat e saj grumbulluan lebrozët e braktisur fatalisht nga shoqëria civile, nga institucionet e kultit, nga familja dhe nga vetë

nderrojë strukturat, por nuk do të jemi të aftë për këtë derisa mos t’i ndërrojmë zemrat tona”.

Për këtë arsye Peres de Kuelar e ka quajtur “gruaja më e fuqishme e botës. Ajo është Kombet e Bashkuara. Ajo është paqja në botë...”

4. Sfida e dashurisë së madhe

Nënë Treza me fëmijë shqiptar në Elbasan 1993

përpjekje për argumentime teorike, sado që janë mbledhur në një vëllim modest mendimet e saj të urta, të shprehura në mënyrë lakonike gjatë takimeve të saj të organizuara apo të rastësishme. Po kështu janë mbledhur edhe poezitë e saj që s’janë gjë tjetër veçse formulime brilante të idealeve të saj humane (në shqip janë përkthyer me art nga poeti Visar Zhiti dhe me modesti nga nxënësja Doruntina Çobani). Por, as ato poezi nuk mund të thonë atë që në të vërtetë ngërthen vepra e Misionareve të Dashurisë. As me dhjetëra biografi për veprimtarinë e Nënë Terezes, që janë shkruar thuajse në të gjitha gjuhët (Donika Omari ka përkthyer në gjuhën shqipe një monografi serioze për Nënë Terezen, ndërsa në Kosovë dr. Lush Gjergji ka botuar dy libra që janë përkthyer në disa gjuhë të huaja), nuk kanë arritur të ndriçojnë thelbin gati mbinjerëzor të veprimtarisë së motrave Misionare të Dashurisë. Ndoshta, sepse dashuria e madhe është vështirë të shprehet me fjalë. Ndoshta se edhe fjalët për dashurinë janë shpërdoruar kaq tepër, si fjalori dogmatik i politikanëve, sa e bëjnë të paaftë gjuhën njerëzore të vetëshprehet njerëzisht. Ndoshta, dhe kjo duhet të jetë më e sakta, njerëzimi ka ngritur ndër shekuj disa institucione kundër vetvetes dhe tani e ka të pamundur të çlirohet syrësh, edhe kur prej tyre jeta bëhet e padurueshme. Te kjo e fundit vuri dorë Nënë Tereza, domethënë, tek ajo pjesë e shoqërisë njerëzore që e shfaq hapur faktin se jeta është bërë e padurueshme, fakt të cilin shoqëria civile moderne e kishte pranuar si fatalitet të saj. Nënë Tereza iu kundërvu kështu rrjedhes fataliste të njerëzimit në emër të dashurisë hyjnore për Zotin dhe njeriun. A nuk është kjo

ata. Ua lehtësoi dhimbjen e braktisjes lebrozëve duke u shërbyer me dashuri njerëzore, sepse ishin njerëz dhe shujta e tyre më e domosdoshme është dashuria. Mblodhi pleqtë e braktisur rrugeve dhe bëri të njëjtën gjë, jetimët, foshnjet e braktisura, të plagosurit në vijën e parë të frontit, emigrantët e rraskapitur nga zhgënjimi dhe shpërfillja. Ç‘ironi për institucionet shëndetësore dhe fondet qeveritare të (mos)planifikuara për punë sociale! Ç‘ironi për teoritë sociale, predikimet e njerëzve të kultit, për organizmat ndërkombëtare që shpenzojnë miliarda për mbrojtjen e fëmijëve dhe emigracionin! Nënë Tereza i injori paratë e tyre. Fondacioni i saj pranonte vetëm dhurata bamirësie prej personave e jo prej qeverive e institucioneve.

Organizimi i Misionareve të Dashurisë është një sfidë e hapur ndaj strukturave institucionale të derisotme të shoqërisë njerëzore. Shumë personalitete e kanë pohuar në mënyrë të tërthortë këtë gjë, por ende nuk kanë mundur të pranojnë reformën dhe mendësitë e reja që solli vepra e Nënë Terezes.

Papa Pali VI e ka quajtur “lajmëtare guximtare të dashurisë së Krishtit”, Papa Gjon Pali II: “frymëzim i madh për përparim autentik njerëzor dhe shoqëror...”. “Të njohësh atë,thoshte Indira Gandi,- do të thotë të kuptosh përvujtësinë absolute, të hetosh në fuqinë e butësisë, farën e dashurisë“. Nënë Terezen, Ronal Regan e shihte si “heroinën e kohës sonë“. Mundësia e re e kësaj heroine është shprehur shumë thjeshtë. Ajo mendësi qendron në zgrip të një ardhmërie të dëshiruar prej të gjithëve dhe të një tradicionalizmi banal që ua ka mërzitur të gjithëve. Nënë Tereza lutet për një botë të re: “Është detyra e çdokujt t’i

Sfida që i bëri Nënë Tereza strukturave shoqërore nuk është bamirësia e saj ndaj më të varfërve dhe më të abandonuarve, si duan ta paraqesin disa. Nuk është as devocioni i saj kristian, si duan ta ngushtojnë misionin e saj disa të tjerë (njëanshmëri ka pasur edhe ndonjë vepër e përkthyer kohët e fundit për Nënë Terezen). Nënë Tereza dhe motrat e Urdhrit të saj janë simbol i bamirësisë deri në vetësakrifikim, simbol i devocionit hyjnor deri në shenjtërim. Por nuk mjafton të thuhet kaq për sfidën e Misionareve të Dashurisë. Nuk mjafton, sepse bota nuk mund të ndryshojë me strukturat e vjetra të bamirësisë dhe të devocionit të vjetëruar sa vetë shoqëria njerëzore mbi tokë. “Në botë,- thoshte Nënë Tereza,- ka tepër mëri, tepër luftëra. Këto dukuri s’do t’i largojmë as me pushkë as me bomba, as me ndonjë armë tjetër që shkatërron. Këtë mund ta arrijmë vetëm me dashuri, me gëzim, me paqe. Dashuri, gëzim, paqe. E cili politikan nuk i demagogjizoi këto fjalë për të marrë pushtet, për të sunduar dhe për të korrur përfitime vetjake? Cili institucion, shtetëror apo civil qoftë, nuk i përvetësoi ata si pjesë strukturore të sundimit të tij të përkohshëm. Shqiptarët, të ndarë në besime, partira, klane dhe ish-klasa armiqësorë, vazhdojnë të jenë dashurihumbur, gëzimprishur dhe paqedëshiruar edhe sot e kësaj dite. Prandaj, duket, e shohin si fëmijën plangëprishës, shqiptarën e madhe të shekullit.

Prandaj, duket, ende nuk e kanë prekur madhështinë e saj. Por edhe nuk ka kush t’u prijë drejt saj. Politikanëve shqiptarë të të gjitha ngjyrave u rëndojnë përcaktime të tilla të Nënë Terezes kur thotë: “Mua nuk më intereson aspak politika... Unë nuk veproj me kurrëfarë qëllimi politik. Kisha dëshiruar që të gjithë ta kuptojnë se gjeja më e rëndësishme në jetë është dashuria. Këtu është fillimi i veprimtarisë për të drejtat njerëzore”. Krejt ndryshe mendojnë dhe veprojnë klanet “elitare” në Shqipëri. Të drejtat dhe liritë universale ato po i shohin si pronë e një grupi të zgjedhurish rastësisht, të cilët abuzojnë deri të ilaçet, ndihmat humanitare dhe uji i pijshëm.

Shumë prej tyre janë ngurtësuar në veprimtari masovike dhe për këtë duan shperblime nga shoqëria. Por këtë kategori Nënë Tereza e fshikullon ashper kur thotë: “Për të dalë në shesh, për të bërtitur, për të shkruar parulla janë të aftë të gjithë“. Jo të lehtë për ta pranuar Nënë Terezen duhet ta kenë edhe klerikët

fanatikë dhe misionarët e besimeve të shumta fetare që veprojnë aktualisht në Shqipëri, veçanërisht kur mendojnë vetëm për institucionet e tyre të kultit dhe rezidencat luksoze. Institucionet dhe rezidencat e Nënë Terezes janë spitalet dhe klinikat për të varfrit, shtëpitë e pleqve të braktisur, jetimoret, shkollat. Në një farë mënyre, ajo nuk bën dallime fetare dhe propagandë të njëanshme kur thotë: “Kurrë s’kam pyetur: kush është hebre, indian, i zi, i bardhë, cilit komb, cilës fe i takon. Unë shoh vetëm të bijtë (fëmijët) e Zotit, vëllaun tim dhe motrën time në çdo njeri”. Dhe, megjithëse Shqipëria ka shumë vëllezër dhe motra të Nënë Terezes, të paktë janë ato që e kanë ndier dorën e saj dhe të motrave Misionare të Dashurisë. Institucionet që ngriti Nënë Tereza në Shqipëri pakkush i di ku janë: dy në Tiranë dhe nga një në Shkodër, Durrës, Pukë, Korçë dhe Elbasan. Asnjë gazetar nuk ka shkruar për ta, sepse aty nuk ka zëdhënës shtypi, koktejle apo VIP-a të modës.

Por Nënë Tereza këtë gjë e kishte parashikuar kur thoshte: “Të varfrit dhe të sëmurët janë të padobishëm për shoqërinë dhe pothuaj askush s’ka kohë për ta...”. Nga ana tjetër ajo ka thënë se varfëria nuk ka skaj, prandaj edhe “në Evropë si dhe në botë, ka shumë uri për dashuri, përpos urisë për bukë“.

5. Instituti “Nënë Tereza” Jo për nacionalizëm, se Nënë Tereza u përket vlerave universale të njerëzimit, as për pasaportë integrimi rrjedhave të qytetërimit të sotëm perëndimor, shoqëria e sotme shqiptare duhet ta shpallë Nënë Terezen simbol të qytetarisë kombëtare. Ne, shqiptarët, nuk kemi

përse të rrëmojmë andej-këtej për të përshtatur një filozofi vepruese më të qartë dhe më të thjeshtë për jetën e tonë, se atë që la trashëgim Nënë Tereza me veprën e saj për mbarë njerëzimin, s’kemi përse të rrekemi për t’u bërë bashkëkohorë dhe të stërmundohemi duke shpikur teorira për të qenë dikushi në Paktin e Stabilitetit që na ka ofruar bota e qytetëruar. Le t’i drejtohemi seriozisht veprimtarisë së Nënë Terezes dhe mendësive të saj. Nëse na kërkohet, dhe vërtetë na duhet, të jemi faktor paqeje në Ballkan dhe më gjerë, paqja, simbol i së cilës u bë Nënë Tereza në të gjithë globin, do të ishte më idealja për ne, nëse na kërkohet, dhe vërtetë na duhet një fqinjësi e mirë, humanizmi universal i Nënë Terezes është gjithmonë shembull bashkëjetese i përsosur për sot dhe në vazhdim, nëse na kërkohet, dhe vërtetë na duhet, mirëkuptimi brenda vetes, toleranca, qetësia, prosperiteti, qytetaria... dashuria e Misionareve të Dashurisë është pasuria më e pashfrytëzuar që kemi.

Veçse Nënë Terezen të mos e privatizojnë për qëllime vetjake institucionet qeveritare të kultit apo të OJQ-ve, si po veprohet kudo për çdo vlerë materiale dhe kulturore kombëtare.

Të mos e parcelizojnë ndër partira dhe shoqata të mbyllura, për qëllime karriere. Të mos e fusin në lojën e tenderave për një monument apo të projekteve për botime komerciale. Dhe të mos e bëjnë të harruar muzeve duke e lënë në “shenjtërinë e saj”. Ndoshta një institut i Nënë Terezes në Tiranë do t’i kishte hije Shqipërisë, një institut kombëtar që të grumbullonte dhe të botonte trashëgiminë e saj, të studionte përvojën e saj dhe të motrave

NJË POEZI, NJË KOMENT NGA KRIJIMTARIA E NËNË TEREZËS

— nga Tonin Çobani

Njeriu në vetvete dhe me të tjerë.

Kemi nevojë kaq shumë ta bëjmë tonin mendimin e thjeshtë filozofik të Nënë Terezës për të shpëtuar prej ngarkesave psikologjike të dëshirave dhe frikërave tona, që na janë ngulitur prej mendësive pseudomoderne dhe pseudotradicionale

Në mesin e një debati të pazakontë që po zhvillohet aktualisht për çështjen e identitetit shqiptar, të shfaqet edhe kapitulli “Përdorimi politik i emrit të Nënë Terezës”.

Dhe, mëqenësë jam një prej atyre të shumtëve që kam botuar që herët ndonjë shkrim për mospërdorimin e emrit të Nënë Terezës për kredibilitet politik (“Nënë Tereza e Kalktës, bijë e mohuar e popullit shqiptar”), them se u zhgënjeva kur kuptova që polemisti ynë i nderuar me “përdorim politik” donte të dilte në mospërdorim të emrit të Nënë Terezës për shkak se ajo paska qenë katolike ose, sepse paska vepruar “e kushtëzuar, nga veprimtaria e saj prej misionareje katolike”(sic!), duke përdorur si argument se Papa Gjon Pali i Dytë e ka shpallur Nënë Terezën shenjtëreshë.(!) Menjëherë m’u kujtua

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

61

Misionare të Dashurisë kudo në botë, të rekomandonte forma konkrete pune për zbutjen e varfërisë në Shqipëri, për paqen e prosperitetin e dëshiruar prej të gjithëve. Ai institut jo vetëm të mbante emrin e Nënë Terezes, por edhe të ngrihej sipas parimeve të saj, domethënë, me kontributin e donatorëve joqeveritarë e joinstitucionalë, një institut i shoqërisë civile ku të shërbejnë njerëz me përkushtim shkencor dhe specialistë që besojnë vërtetë në mendësitë e reja të menaxhimit të shoqërisë njerëzore. Dhe, nëse sot kudo në botë ka njerëz (disa prej të cilëve veprojnë edhe në Shqipëri), që besojnë në një shoqëri civile, ky institucion nuk është i pamundur dhe mendësitë thellësisht humane të Nënë Terezes nuk do të mbetën një utopi.

Legjenda shqiptare e shekullit, të cilën e nderoi e gjithë bota e qytetëruar, nuk do të mbetej një gojëdhënë e tejkaluar në kohë, por do t’i paraprinte një epoke të re në Mijëvjeçarin e Ri. “Sot të gjithë kanë uri për dashuri, sepse jemi të lindur për të dashuruar dhe për të qenë të dashuruar” “Gjeja më e rëndësishme në jetë është dashuria. Këtu edhe është fillimi i veprimtarisë për të drejtat njerëzore” “Paqja arrihet me vepra të dashurisë“ “Ka edhe sot mjaft rreziqe që e errësojnë dashurinë. Dështimi (aborti) s’është asgjë tjetër përpos frikë: frikë prej fëmijëve ende të palindur” “Jeta jote është të jetosh, të duash, të dëshmosh dashurinë e Hyjit në të tjerët”

62

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

se në Shqipëri Shën Gjergjin e festojnë katolikë e myslimanë.

Por nëpër mend më erdhen edhe vargjet e një poezie të Nënë Terezës, për të cilët diku kisha mbajtur disa shënime. Unë nuk besoj se kushdo e përmend emrin e Nënë Terezës nuk e ka lexuar veprën e saj, aq më pak, nëse i duhet të shprehet për “përdorimin e emrit” të Nënë Terezës publikisht e më gjerë.

Tek po rilexoja vargjet e kësaj poezie, të cilat janë skalitur në murin e një shkolle jo katolike (e, ndoshta, jo myslimane) diku në Indi, më lindi dëshira ta botoj, së bashku me një koment.

Poezia...

Më liro, o Zot, nga dëshira që të më duan, nga dëshira që të më lartësojnë, nga dëshira që të më nderojnë, nga dëshira që të më lavdërojnë, nga dëshira që të më përparësojnë, nga dëshira që të më pyesin për këshilla, nga dëshira që të më miratojnë, nga dëshira që të jem e njohur; nga frika se jam e përbuzur, nga frika se jam nënçmuar, nga frika se do të më qortojnë, nga frika se do të më shpifen, nga frika se do të më harrojnë, nga frika se s’do përballoj padrejtësitë, nga frika se do të më përqeshin, nga frika se do të jem e dyshimtë!

Amen.

... dhe komenti

Është një poezi filozofike, por e realizuar me fjalë të thjeshta dhe i shkon për shtat çfarëdolloj komunikimi. Poezia është e ndërtuar në një kundërshti të brendshme: dëshirë frike, përplasja e të cilave është e pashmangshme për të gjitha kategoritë e njerëzve, duke filluar nga më skamnori deri te më i pasuri, nga fëmija i shkollës apo studenti deri te intelektuali i shkallës më të lartë.

Kundërshtore kjo poezi është edhe me mentalitetet e modës (kam në vëmendje të rinjtë e sotëm) apo të traditës (në vëmendje brezin që merr pjesë në polemikën e sipërthënë). Por kundërshtitë nuk mund të gjykohen kaq prerazi si të ndara me thikë.

Në fakt mentalitetet e shqiptarëve, të marrë së bashku dhe veç e veç, janë një përzierje e mentaliteteve të modave të ditës dhe të traditave shekullore, pesë më shumë e pesë më pak të secili.

Nëse heqim vargun e fillimit “më liro, o Zot” dhe të fundit “amen”, pa frikë mund të themi se kemi të bëjmë me një poezi me frymë ekzistencialiste (edhe kjo është një filozofi që shqiptarët e kanë goxha për zemër, pavarësisht nga përkatësitë ose mospërkatësitë fetare), ku qenia përcaktohet nga ekzistenca dhe ekzistenca është një gjendje e papërcaktuar definitivisht, pikërisht sepse varet nga rastësitë e domosdoshmëritë, që për secilin janë përjetime individuale të papërsëritshme, pikërisht, sepse ndërvaren prej këtyre raporteve të të kundërtave.

Nënë Tereza këto të kundërta i përcakton si dëshirë për të qenë e dashuruar prej të tjerëve (“që të më duan”) dhe frikë për të qenë e përbuzur prej të tjerëve (“se jam e përbuzur”); “e lartësuar” (dëshira) – “e nënçmuar” (frika); “e nderuar” (dëshira) “e qortuar” (frika); “e lavdëruar” (dëshira)– “objekt shpifjesh” ose e përfolur (frika); “e përparësuar” ose e vlerësuar (dëshira) – “e harruar” ose e nënvlerësuar (frika); “e pyetur për këshilla” ose për të dhënë drejtësi (dëshira) “e përballur me padrejtësi” ose e akuzuar (frika); “ e miratuar” ose e pranuar (dëshira) – “e përqeshur” ose donkishoteske (frika); “e njohur” ose e famshme (dëshira)– “e dyshuar” (frika).

Dëshira dhe frika kurrë nuk përbëjnë një ekuilibër të qendrueshëm, prandaj njeriu me dëshirat e frikërat e veta do të

jetë përherë një qenie e gjallë, për të cilën ka nevojë të kujdeset dikush. Nëse ky dikush nuk do të jetë një Krisht a vetë Zoti, atëherë le të jetë vetë njeriu që kujdeset për vetën e vet, vetë individi që përpiqet në mënyrë të pandërprerë për të harmonizuar të kundërtat e veta. Ta zëmë, nëse një i ri nuk do që ta detyrojnë që ta dojë një tjetër, atëherë as për vete të mos e ushqejë dëshirën që të jetë i dashuruar prej një tjetri, pra, të mos dëshirojë atë që detyron ose dhunon një tjetër. Kështu do të shpëtojë edhe nga frika e përbuzjes prej atij dikujt tjetër. Njeriu ka lindur të dashurojë, kur kjo i kthehet, dmth, ndihet i dashuruar prej partnerit, atëherë e ka gjetur dashurinë e merituar. Kaq. Deri atëherë të ruajë vetën nga egoizmi i vet, nga dëshirat e tepruara dhe frikërat e pakontrolluara.

Kjo është filozofia e thjeshtë e Nënë Terezës. Unë besoj se vargje të tilla, që nuk janë të vetmit në penden e Nënë Terezës, kanë vlera universale e jo fetare e, aq më pak, vetëm katolike. Vargjet e saj kuptohen menjëherë, madje, kemi nevojë kaq shumë ta bëjmë tonin mendimin e saj filozofik për të shpëtuar prej ngarkesave psikologjike të dëshirave dhe frikërave tona, që na janë ngulitur prej mendësive pseudomoderne dhe pseudotradicionale.

Poezi të tilla t’i mësojmë përmendësh dhe, sa herë të ndodhemi keq, të përsërisim me vete vargjet: të lirohëm nga dëshira ... të lirohëm nga frika...

Veçanërisht, në marrëdhënie me njëri tjetrin të çlirohemi nga dëshira që të tjerët të na lartësojnë, të na lavdërojnë, të na pyesin për këshilla, të na miratojnë etj.

Në të kundërten, për të tjerët, kur e meritojnë, të mos kursehemi, por t’i lartësojmë, t’i lavdërojmë, t’i pyesim për këshilla, sepse edhe të tjerët janë si ne dhe mund të vuajnë nga frika se të tjerët (të tjerët jemi edhe ne) mund t’i përbuzin, t’i nënçmojnë, t’i qortojnë, t’i përflasin, t’i harrojnë e t’i konsiderojnë “strano” a diçka tjetër.

Në këtë këndveshtrim filozofik, psikologjik dhe didaktik përdorimi i emrit të Nënë Terezës, jo vetëm që nuk mund të jetë politik, por as fetar. Aq më pak të përflitet ai emër për të justifikuar ngarkesat religjioze negative, të shpallura ose jo, në polemika teorike të dorës së parë, siç është ajo për dinjitetin kombëtar të shqiptarëve, ku emri i Nënë Terezës do të zërë kryet e vendit si model i këtij dinjiteti, ndoshta, edhe për shumë e shumë dekada të ardhshme të mijëvjeçarit të ri.

Kozeta Zylo

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

O NËNË SHENJTORE!

Si gozhdët e Krishtit i mbaje, Dhimbjet e të mjerëve, Në trupin tënd të vogël femëror, Nuk ndjeve lodhje, në shërbimet e tyre, Po frymë e jetë u dhe, nga shpirti tënd hyjnor.

Në ballin tënd me vija kaltërsie, Pikturohet mirësia, si një shenjtore, Plagët dhe qelbin nga trupi jua hiqje, Me buzët e tua, dashuri mëkove.

Në lutje e përshpirtje me duar mbledhur, Një shërbëtore e Zotit ngele përherë, Rrudhat e ballit në fisnikëri derdhur, Mënçurinë japin, një stoli me vlerë.

Në sytë e tu pasqyrohet Zoti, Me krahët ëngjëll në fluturim, Bekon çdo zemër plaku e fëmije, Me zemrën det, gjer në adhurim.

O nënë e madhe, o bijë shenjtore, Të sëmurët me lebrozë, në gji i fute, Nuk pyete nga infeksionet, mikrobet ngjitëse, Por si bijë e Krishtit i largove tutje.

Rrënkimet e fundit në sy jua merrje, Me ballsam shpirti i shëroje në flakë, Vdekjen e zezë, nga trupi ua hiqje, O Nënë Tereza, melhem për plagë.

Atje në Kalkutë, ti prehesh e qetë, Me detyrën e lartë, si adhuruese e Zotit, Bija e Shqipërisë, frymëzim qiellor, Mbrujtur nga brezat, frymë e qëmotit.

Nga Lek Gjoka

Më ler edhe pak o Atë -Nënë Terezes-

Një fëmi i uritur po përqafohej me morden dhe sytë e shpirtit i hapi e thirri oj Nane ti ja njome buzën dhe dhimbjen e tij në ndienja e more dhe dy lotë trishtimi në faqet e tua të rreshkura rane !..

Ti gjeje kohë të flisje me to si dhe me Zotin flisje iu mjekoje dhimbjen me dashurinë e nanës së gjithë botshme dhe urinë mundohëshe tʼiu mbytëshe !...

Por një ditë Zoti të thirri e të mori në Parajsë për pak sa edhe Zotit desh i kundërshtove i the më ler edhe pak o Atë të mjekoj shpirtrat e uritur të kësaj bote të lodhshme !...

Gjeto Turmalaj

E LUMJA NANË TEREZE

O e lumja Nana Tereze, si engjull në shejtni qellore, Ndriçove njerzimin me përvujtni, në vitet e tua toksore.

Jetën e fale për të tjerët!

Fitove emnin Nanë, pa u ba nanë!

O vigane bijë e Shqipnisë, Misionare botnore e bamirsisë.

Sprova e vuajtjes, Obligimi i Dashnisë.

Vegimet e Hyjit që i përhape, Si në Psalme na porosite, “Rueni Forcën e besimit dhe frytin e lutjes”, me shpirtin e pastër të përvujtnimit, të paqës dhe të mirëkuptimit.

O Nanë e madhe e shekullit 20ʼtë, Në ty lexuem ftyrën e Jezu Krishtit, Në ty zbuluam provaninë e Atit tonë.

Ke mbjedhë humanizmin e shpresën, ma të domosdoshme për jetën.

O Nanë e Lumnueshme Tereze, Sa herë të kujtojmë, besojmë se shpirti yt, rrezen e bekimit na lëshon, Me fuqinë e Hyjit, Zemrat tona i galdon...!

63

64

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

Lutje tё Nёnё Terezёs

Përgatiti Agim Bacelli

Nёnё Tereza ishte njeri fjalёpak. Si motёr nderi, mёnyra mё e rёndёsishme e shprehjes pёr tё ishin lutjet, nga tё cilat kemi pёrmbledhur vetёm disa:

O At, ti na ke thёnё se Ati ynё nё qiell do tё kujdeset pёr ne, ashtu siç kujdeset pёr vijat nё fushё dhe zogjtё nё qiell. Ti qё nuk kishe tё paktën njё vend pёr ta shtrirё kokёn tёnde tё lodhur, bёhu mёsuesi ynё.

Na mёso tё kemi besim nё parashikimin e Zotit dhe na ndihmo ta mundim lakminё tonё njerёzore. Lakmia nuk ka bёrё . Na jep fuqi tё tё falemi tё tёrё, duke u bёrё mjet pёr plotёsimin e vullnetit Tёnd.

Bekoje pёrdorimin e parasё nё botё, nё mёnyrё qё tё varfёrit tё kenё pёr tё ngrёnё, tё zhveshurit pёr t’u veshur, që tё varfёrit tё mund tё strehohen dhe tё sёmurёt tё shërohen. Dhe Zot, na jep shpirtin Tёnd tё shenjtё, nё mёnyrё qё ne tё njohim qartё pёrmes besimit qё ti na jep se para teje jemi mё tё vlefshёm se çdo zambak i bukur apo çdo laureshё që këndon.

I dashur Zot, ti mё ke dhёnё guxim pёrmes besimit qё merr nga unё. Mё lejo t’i dua tё gjithё tё padёshiruarit, ashtu siç mё do Ti mua. Na lër të bëhemi pjesё nё pasurinё e dashurisё tёnde. Atёherё edhe ne do ta pranojmё njёritjetrin.

Mё i dashuri Zot. Ty do tё tё shoh sot dhe çdo ditё, tё mishёruar te tё sёmurit e tu, dhe deri sa unё kujdesem pёr ta, unё do t’i pakёsoj dhimbjet e tua.

Nёse ti fshihesh edhe nё mantelin e shqyer tё tё neveriturit, tё atij qё kёrkon, tё tё paarsyeshmit, duhet tё tё zbuloj dhe tё them: “Jesu Krishti, pacienti im, sa ёmbёl ёshtё tё të shёrbesh Ty“.

Zot, më jep njё besim tё dukshёm, atёherё puna ime kurrё nuk do tё jetё mundim dhe unё do tё gjej shokё tё rinj, nё pёrfilljen e trilleve, nё pёrmbushjen e dёshirave tё tё gjithё tё varfёrve tё pёrvuajtur. Ju tё dashur tё sёmurё, ju mё jeni dyfish tё shtrenjtё, sepse te ju shoh mishёrimin e Jezu Krishtit; dhe çfarё mёshire e madhe ёshtё pёr mua tё kujdesem pёr ju. Mё i dashur Zot, mё ndihmo ta kuptoj dinjitetitn e thirrjes sime tё lartё, me tё gjitha detyrimet e saj. Mos lejo kurrё qё tё bёhem e padenjë kundrejt saj, duke rёnё nё tё ftohtё, nё pahare apo nё padurim. Dhe, o Zot, meqё ti Jezu Krisht je pacienti im, bёhu i mёshirshёm edhe ti, Jezu Krishti im i durueshёm, mё fal pёr gabimet e mia dhe shiko vetёm nё vullnetin tim, i cili pёrpiqet tё tё dojё Ty, tё të shёrbejë nё personin e çdo tё sёmuri.

Zot, forcoje besimin tim, beko veprimin dhe punёn time, tani e pёrgjithmonё.

Bekuar qofsh o Zot! Ti qё jetёs sime i solle aq shumё gёzim. Unё qesh kur shoh pasurinё e bekimeve të tua. Sytё e mi qeshin kur shohin se ngopen fёmijёt e uritur. Buzёt e mia tё plakura qeshin kur shohin se si njerёzit kuptojnё se si pёrdoren prej Teje. Shpesh, Zot, unё qesh me gjithë shpirt sё bashku me motrat, kur shohim se çfarё je Ti nё tё vёrtetё. Dhe çdo ditё qeshim me gёzimin qё na jep kur ne tё kёndojmё kёngё lavdёrimi. Tё falenderoj pёr kёtё qeshje tё mrekullueshme dhe tё hareshme, o Zot. Amen.

…Continued from previous issue

THE JESUITS IN ALBANIA

PART III - JESUITS AND THE ALBANIAN ECUMENICAL MOVEMENT

(A CENTURY OF SERVICE TO CHRIST AND COUNTRY)

ated a brotherly dialogue with the Albanian Roman Catholics. Among those leaders directly involved in this movement were the Orthodox Bishops Kristofor Kisi, Fan

Peter

Christian-Orthodox and Roman Catholic Dialogue

PRIFTI

Religious tolerance among believers of three major religious faiths was present in Albania even before national independence. Following the creation of the new state in 1912, a strong ecumenical movement began and flourished for many years.

Albanian Christian Orthodox were often treated as Greek nationals because of their use of the Greek language in the Divine Liturgy. Under the leadership of Bishop Fan S. Noli, however, the independence of the Albanian Orthodox Church was proclaimed in 1922. The Church’s independence was not officially recognized by the Patriarch of Constantinople until 1937. This action dealt a blow to the extreme Greek nationalists, who were using religion for their expansionist politics.

It was at this critical juncture that the Albanian Christian Orthodox faithful initi-

S. Noli, Agathangjel Çamçe, Papas (Rev.) Josif Papamihaili; the Jesuit Fathers Pashko Giadri, Luigj Santi, Mëhill Troshani; and the Franciscans Shtjefen Gjeçov, Pal Dodaj and Vinçenz Prendushi.

They held one-to-one and group meetings, and from their letters and reports, it is obvious that both sides were in favor of reuniting the two churches. The leaders pledged to work towards this end. Father Shtjefen Gjeçov reported in a letter to his Franciscan Superior about his meeting with Bishop Fan S. Noli. The Bishop, he said, stated “…with my heart and mind I am for unity with the Catholic Church.” 21 Father Pashko Giadri, the Jesuit superior of a Tirane parish church,

Financial services

Age Ivezaj, LUTCF

®

35-01 30th Avenue 3rd Floor, Astroia, NY 11103

Financial Services Executive

Tel. (718) 267-3625 • (718) 267-3600 Cell (917) 679-1263 • Fax (718) 267-3679 e-mail: aivezaj@metlife.com

- Leaders Conference (5 Times Qualified) - National Quality Award - National Association of Insurance and Financial Advisors (NAIFA) - Registered Representative of Metropolitan Life Insurance Company and MetLife Securities, Inc.

PR O D U C T S AN D S E R V I C E S Retirement Planing

-

- IRAs (Traditional & Roth) - IRA Rollovers - 401(k) Plans

Estate Analysis Business Planning Personal Disability Insurance Long Term Insurance Personal Life Insurance

- Simple IRA - SEPs (Simplified Employee Pensions) - Annuities (Fixed & Variable*) - Key Person Insurance - Split Dollar - Buy-Sell Agreement Funding - Mutual Funds** - Group Medical Coverage***

* Variable annuities offered by Metropolitan Life Insurance Company, New York, NY 10010 ** Mutual Funds offered by MetLife Securities, Inc., New York, NY 10010 *** Same health insurance products offered by unaffiliated insurers through MetLife General Insurance Agency, Inc., New York, NY Metropolitan Life Insurance Company, One Madison Avenue, New York, NY 10010

0501kza(exp1207) (CT,MI,NJ,NY,)MLIC_LD

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

65

enthusiastically described the Albanian ecumenical movement in the Woodstock Letters. The Giadri report said : “…professors, nobles and other personages of high rank have frequently addressed our Fathers in these words, ‘We are sincerely convinced that the cause of this pitiful separation was not dogma or faith, but the imperial Sees of the Byzantine emperors, the ambition of a few, the ignorance of others and especially issues of politics and government.”

Father Giadri made an impassioned plea to the American readership for their prayers and support of the movement.

Father Giadri concluded the report by noting that, “if this union with the Albanian Orthodox is helped and carried along by the power of our prayers, it can surely generate a powerful impulse for an almost certain reunion with our separated brethren in Greece, Bulgaria and throughout the Balkan states”.22 The Jesuit order in Albania fully supported this ecumenical dialogue through its publications and institutions. Many liturgies, prayer services and lectures devoted to the ecumenical movement were carried out by the Jesuits at their Shkodër Church, the Pontifical Seminary and Xavier College. In order to advance the reunion efforts, the Jesuits reserved an altar in the Tiranë Cathedral for the Eastern Rite services. Divine Liturgy was regularly celebrated by two Byzantine Rite Jesuit Fathers for the Albanian Orthodox seeking reunion.

Jesuit Pioneer work for ChristianMuslim dialogue

Ever since the establishment of the Albanian Visiting Mission in 1888 the Jesuits have promoted a Christian – Muslim dialogue.

Albania’s mixed Catholic and Muslim population needed understanding and good relations.

In admitting Muslim youth to their college, the Jesuits established cordial ties with the Muslim intellectuals and clergy regarding national and cultural concerns. During the Turkish occupation Fathers Domenic Pasi, Anton Zanoni, Ejëll Serregji, and Ndre Mjeda were most active in this exchange. Later, in the twenties and thirties Fathers Zef Valentini and Mark Harapi along with Brother Gjon Pantalija, made further strides in securing Muslim support fo Jesuit publications and activities. However, it was not until Father Gjon Fausti published a series of enlightening articles on the Muslim religion in the Roman monthly, LA CIVILTA CATTOLI-

66

JETA KATOLIKE

KORRIK-SHTATOR 2007

| KORRIK - SHTATOR 2007

CA, that Christian-Muslim dialogue began in earnest.

Father Fausti first came to Albania as a Jesuit scholastic. He served on the faculty of the Pontifical Seminary and Xavier College. He took particular interest in learning the language, history and religions of the country. Fausti’s articles in CIVILTA CATTOLICA were a reflection of his experience and knowledge of the Muslim people and their religion, gained from his stay in Albania. He noted: “Two worlds, the Christian and Islamic, know each other very little and because of this seem to be one against the other. We must speak to the Muslims in order to understand them.”23

Fausti’s articles objectively examined the historical facts. More importantly he addressed theological topics from a Christian and a Muslim viewpoint. The topics included God, life beyond death, the Trinity, the Incarnation, and a comparison of the Qur’an and the Gospel.

This effort and others with the Muslim faithful and clergy made Father Fausti a pioneer of Christian – Muslim dialogue.

The entire series of articles with some additions were printed as a volume enti-

tled, Islam in the Light of Christian Thought.24

Returning to Albania in the 1940’s Fausti served as teacher, educator, and missionary. But his burning mission was to establish a public dialogue with the Muslims. Although his desire was never actually realized, he often met with learned Muslim clergymen in Tiranë and Shkodër and shared his thoughts, vision, and hopes for a constructive interfaith dialogue, beginning in Albania and spreading throughout the Muslim world. Onlookers were amazed to see him walking in the Jesuit gardens arm in arm with Muslim clergymen. His Grace Salih Myftia of Shkodra, Reverend Hafuz Derguti and other clergymen, joined the lively discussions. Fathers Fausti and Harapi or Brother Pantalija often visited the homes of Muslim students, intellectuals, and clergymen. In his few but inspiring writings in Albanian Jesuit publications Fausti passionately addressed the matter of Christian – Muslim dialogue.

In 1945 his responsibilities increased considerably, when he was appointed viceprovincial and superior of all Albanian Jesuits. The new post neither hindered nor

diminished his contacts with Muslim friends.

Unfortunately, like the Orthodox – Catholic dialogue, the Christian – Muslim dialogue ended abruptly in 1945 with the Communist takeover of Albania.

Promoters of reunion and dialogue were arrested or executed; the ecumenical spirit, however, lives on in the bond of brotherhood which unites all Albanians. This may be regarded as the first fruit of the ecumenicial movement which began in the last century. Religious differences are not obstacles in Albania’s pursuit of national unity and progress. By the grace of God, Albania has escaped the religious strife which is tearing apart many countries today.

(To be continued) 21 DRITA (The Light), Catholic monthly,

Prizren, Kosovë (Yugoslavia), Vol. X, No. 6, 1979, p. 6.

22 THE WOODSTOCK LETTERS,

February 1922.

23 CIVILTA CATTOLICA, Rome, 1931, III, 44.

24 CIVILTA CATTOLICA, Rome, 1933.

Pagëzime JETA KATOLIKE

Luis Ndocaj Prindër: Arben & Lena Ndocaj Kumbarë: Jac & Maria Zadrima

Klaudio Shllaku Prindër: Benet & Leonore Shllaku Kumbarë: Eduart & Rajmonde Shllaku Robert Camaj Prindër: Steven & Oltione Camaj Kumbarë: Peter & Lena Tarazhi

Andrew Pjeter Boga Prindër: Pjeter & Dora Boga Kumbarë: Augustin & Maria Chota George Anthony Cukaj Prindër: Arben & Ana Cukaj Kumbarë: Alex & Majlinda Cukaj Franceska Maria Cukaj Prindër: Arben & Ana Cukaj Kumbarë: Steve & Flora Holzer

Christopher Frroku Prindër: Leonard & Ciljeta Frroku Kumbarë: Ernest & Landa Frroku

Noah Nicholas Kalaj Prindër: Jake & Victoria Kalaj Kumbarë: Alban Kalaj & Violeta Dedvukaj

Adriana Lulaj Prindër: Kastriot & Kristina Lulaj Kumbarë: Frashen Lulaj & Cassandra Cruz Mariana Musaj Prindër: Tush & Valentina Musaj Kumbarë: Afrim & Vjolca Krasniqi Marco Popaj Prindër: Gjek & Denada Popaj Kumbarë: Fred & Tina Lumaj

Adrian Viktor Zagreda Prindër: Viktor & Norma Zagreda Kumbarë: Rudolf & Katrina Gjonaj

Madison Elizabeth Cardillo Prindër: Dean & Susana Cardillo Kumber: James Ryscik & Elizabeth Hota Arta Curanaj Prindër: Gjekote & Valentina Curanaj Kumber: Luigj Curanaj & Violeta Gojcaj Jozef Curanovic Prindër: Kristo & Valerija Curanovic Kumber: Fran & Liza Shala Juliana Gjuraj Prindër: Pjerin & Eglida Gjuraj Kumber: Martin & Maria Gjonaj

Mary Gurraj Prindër: Kol & Valbona Gurraj Kumbarë: Gjovalin & Veronika Vecaj

Albert Vukaj Prindër: Zef & Vera Vukaj Kumbarë: Zek & Drita Hysaj

Zana Vulaj Prindër: Anton & Lena Vulaj Kumbarë: Robert & Sonya Vulaj Nicholas Camaj Prindër: Vinko & Teresa Camaj Kumbarë: Ivo & Linda Zadrima Daniel Dedvukaj Prindër: Doka & Dila Dedvukaj Kumbarë: Nikoll & Rosa Ivezaj

Joseph Rrapi Prindër: Ton & Berlinda Rrapi Kumbarë: Prend & File Gjidoda

Justin Rukaj Prindër: Pashko & Leonora Rukaj Kumbarë: Antonio & Anka Nikac Melissa Haxhari Prindër: Anton & Flora Haxhari Kumbarë: Viktor & Tereza Lumci Romario Kolaj Prindër: Viktor & Nikoleta Kolaj Kumbarë: Tome & Julka Lumaj

Sara Daka Prindër: Bernard & Ardiana Daka Kumbarë: Anton & Jenifer Malota Diana Deda Prindër: Tom & Elizabeta Deda Kumbarë: Palush & Vera Berisha

Olivia Grace Gjelaj Prindër: Zef & Ardiana Gjelaj Kumbarë: Ndoc & Mandalena Nikci Jon Gjelaj Prindër: Zef & Tonka Gjelaj Kumbarë: Tom & Gloria Gjelaj Gjovalin James Karaqi Prindër: Gjon & Vera Karaqi Kumbarë: Dod & Merita Gega Bora Maloti Prindër: Nue & Flora Maloti Kumbar: Andre Gazivoda

Matthew Shqutaj Prindër: Agron & Luljeta Shqutaj Kumbarë: Agron & Lula Vukaj

Sarah Vushaj Prindër: Ardian & Ardiana Vushaj Kumbarë: Sokol & Vera Lumaj

| KORRIK - SHTATOR 2007

Gabriela Domgjoni Prindër: Lon & Prene Domgjoni Kumbarë: Zef & Merita Martini Chris Radoina Prindër: Ndue & Alba Radoina Kumbarë: Gzim & Aliona Necaj

Florian Zeqiri Prindër: Ardian & Besarta Zeqiri Kumbarë: Besim & Hana Malota

Diana Shllaku Prindër: Milkjor & Senke Shllaku Kumbarë: Benet & Leonore Shllaku

Pjeter Curanovic Prindër: Pavle & Liza Curanovic Kumbarë: Novica & Kristina Curanovic Michael Angelo Kajtazi Prindër: Simon & Ardiana Kajtazi Kumbarë: Luigj & Violeta Gjeloshi Peter Anthony Luca Prindër: Genc & Kristina Luca Kumbarë: Palok & Maria Rudaj

Dean Blake Ulaj Prindër: Palok & Drane Ulaj Kumbarë: Nikoll & Marie Camaj

Isabella Vataj Prindër: Mirash & Rose Vataj Kumbarë: Vasel & Pashka Gjolaj

67

68

Kurorëzime

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

Gezim Ndoci me Margarita Pepa Më 23 Qershor 2007

Erkend Bacelli me Blerina Prela Më 28 Korrik 2007

Domenico Francomano me Patricia A. Cerchiara Më 30 Qershor 2007

Frasher Lulaj me Cassandra M. Cruz Më 5 Gusht 2007

Lulzim Mitaj me Rushe Shqutaj Më 23 Qershor 2007

Dod Gega me Merita Juncaj Më 30 Qershor 2007

Daniel N. Rukaj me Diana Camaj Më 30 Qershor 2007

Tommy Dedvukaj me Marija Lulgjuraj Më 30 Qershor 2007 Gasper Kalaj me Marijeta Camaj Më 1 Korrik 2007

Tome Rrethaj me Marionela Hysenaj Më 2 Korrik 2007 Mark Lulic me Branka Durovic Më 7 Korrik 2007

Leonat Doci me Manuele Parubi Më 8 Korrik 2007

Tomor Beqiraj me Berlinda Nokaj Më 14 Korrik 2007

Michael G. Gilchrist me Vera Bucaj Më 14 Korrik 2007

Kastriot Pepaj me Heriona Pellumbai Më 14 Korrik 2007

Albert Dardha me Marinela Preldakaj Më 21 Korrik 2007

Pren Gjokaj me Arjana Habili Më 22 Korrik 2007

Paloke Lulgjuraj me Garentina Ndoci Më 28 Korrik 2007

Nick N. Ivezaj me Nore Dedivanaj Më 4 Gusht 2007

Oton Ukaj me Arta Gojcaj Më 11 Gusht 2007

Lawrence M. Paniccia me Rosa F. Vukaj Më 18 Gusht 2007 Marjan Curanaj me Arbresha Nasufi Më 19 Gusht 2007 Ilir Balbona me Diana Vukel Më 1 Shtator 2007

John Adams me Bernadita Jakaj Më 1 Shtator 2007 Viktor Ula me Sonja Nikollbibaj Më 8 Shtator 2007

Lul Lucaj me Violeta Kerchunga Më 9 Shtator 2007

Tonin Lisna me Hane Selmanaj Më 15 Shtator 2007

Fran Shqutaj me Priscilla Rukaj Më 15 Shtator 2007

John M. Chiarello me Daniella Cukaj Më 16 Shtator 2007 Elton Ndrecaj me Levis Nacaj Më 22 Shtator 2007

Rridiger R. Lekaj me Zerine Mundija Më 22 Shtator 2007 Mirton M. Bunjaj me Shpresa Tinaj Më 29 Shtator 2007 Arben Hardhija me Ardite Burimi Më 29 Shtator 2007

In Memoriam Vaso Nikac, 73-vjeç

Vdiq më 22 Qershor 2007 U varros në varrezat “Gate of Heaven” në New York

Gjon L. Berisha, 65-vjeç

Vdiq më 12 Korrik 2007 U varros në varrezat “St. Raymonds” në New York

Gjeto Berishaj, 57-vjeç

Vdiq më 29 Gusht 2007 U varros në varrezat “Gate of Heaven” në New York

Gjok Balbona, 82-vjeç

Vdiq më 8 Shtator 2007 U varros në varrezat “Gate of Heaven” në New York

Kola Lucaj, 41-vjeç

Vdiq më 27 Shtator 2007 U varros në varrezat “Gate of Heaven” në New York

✞ Epjau o Zot pushimin e pasosun.

E i ndritë drita e pambarueme!

Pushofshin në paqë!

10 vjet me profesionalizëm i shërbejmë komunitetit tonë!

Mbi 2000 lloj ftesash për dasma, fejesa, pagëzime dhe gëzimet tuaja familjare!

Tel. 718-584-1620 Fax. 718-584-1228 2322 Arthur Avenue, Suite 9 &10, Bronx, NY 10458

www.albanianinvitations.com

JETA KATOLIKE

Salvatore Farenga Sr.

| KORRIK - SHTATOR 2007

FARENGA BROS.INC. Funeral Homes BRONX 718-654-0600 920 ALLERTON AVENUE Proprietors

Salvatore Farenga Jr.

“The Difference is in the Caring”

69

70

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

In Loving Memory of Our Mother, Wife and Nani A Wonderful woman in our Life

Kur nesër fillon dita pa mua e jam aty ti shoh sytë tuaj plot me lot, tuj kallzu dashnin që keni për mua, dëshira ime është që mos të kjani ashtu si keni kja at ditë, tuj mendu për shumë gjana që ju s’mujt me mi thanë.

Djella Sati

Unë di sa me keni dashtë ju mua, po aq ma shumë unë ju kam dashtë ju çdo herë që ju mendoni për mua aq herë unë mendoj për ju.

Kur nesër fillon dita pa mua ju lutem më kuptoni, një ejllë erdhi e thirri emrin tim e më kapi për dore.

Ështe koha për mua të marr vendin tim.

Në parriz, atje nalt, tuj lanë të gjithë mbrapa e sidomos ata që i Dua më shumë.

Kur u nisa për atë rrugë tuj mendu jetën time, e pse mu desht me vdekë.

Nuk deshta të shkoj tuj pas shumë gjana me ba, e eshtë e pabesueshme me ju lanë të gjithve ju.

Pra kur nesër fillon dita pa mua mos mendoni se jemi të ndarë për çdo herë qe ju mendoni per mua, veç shikjoni në zemrat tuaja.

Edhe pse je da prej nesh në zemrat tona jeton gjithmonë.

When tomorrow starts without me and I'm not there to see your eyes full of tears, showing your love for me, I wish you wouldn't cry so much the way you did that day, thinking of the many things we didn't get to say.

I know how much you love me, as much as I love you and each time you think of me, I'm thinking of you too.

So when tomorrow starts without me, please try to understand an angel came and called my name and took me by my hand.

It was time for me to take my place in heaven far above. Leaving everyone behind, especially the ones I love.

As I turned and walked away, a tear fell from my eye remembering the life I lived and why I had to die. I did not want to go, with having so much to do and it seemed almost impossible that I was leaving all of you.

So when tomorrow starts without me, don't think that we're apart.

For every time you think of me, just look within your heart

It’s so hard to believe it’s been a year since you left us, not a day goes by that we don’t mention your name with thoughts so sweet and tender, as we think back of all the years we had together. We love and miss you so much.

Ndoci, Robert, Mario, Violeta, Sindorela, Luvigj, Suzanna, Amanda, Victoria and John Sati Regina, Zefi, Beta and Nikolas Dukaj

JETA KATOLIKE

| KORRIK - SHTATOR 2007

71

You don’t get over it – you just get through it, You don’t get by it – because you can’t get around it, It doesn’t get better – everyday grief puts on a new face, A man as he grew older, he became brighter and more beautiful, “Thank you for bringing us such beauty and life”.

We love you now and forever, BABA. File, Tony, Franca, Anthony, Ava, Joseph, George, Natalie, Jack, Samuel, Alexandra, Alex, Maria, Christopher & Nicolette

Our lives go on without you But nothing is the same, We have to hide our heartaches When someone speaks your name.

Sad are the hearts that love you Silent the tears that fall, Living our hearts without you Is the hardest part of all.

You did so many things for us Your heart was kind and true, And when we needed someone We could always count on you.

The special years will not return When we were all together, But with the love within our hearts You will walk with us forever.

We took our vows together Said, "Till death do us part", But when God came and took your hand My whole world fell apart.

No one knows the heartache I try so hard to hide, Only God knows how many times I've broken down and cried.

When I look back upon our lives One of the things that makes me glad, That you chose me to share with you The precious years we had. With all my love, your wife File.

Pashko Nikolla Gjokaj

April 10, 1944 - September 12, 2006 If tears could build a stairway, And memories were a lane. We would walk right up to heaven, To bring you home again. No farewell words were spoken, No time to say good-bye.

You were gone before We knew it, And only God knows why.

Our hearts still ache in sadness, And secret tears still flow. What it meant to lose you, No one will ever know. You and Angels around God’s happy throne. We would have held you closer if We had known.

Në përkujtim të 10 vjetorit të vdekjes së Nënës Tereze Familja e Noc Mati Gjonaj nga Reçi i Ulqinit

Pikturë e Zois Shuttié