JK # 23 (2001)

Botohet në New York. Viti 6 Nr # 23 Çmimi $3.00

Botues: Kisha Katolike “Zoja e Shkodrës” - New York

"Ne... e përcaktojmë si dogmë të zbuluar hyjnisht: që Nëna e Pastër e Hyjit, Maria gjithmonë virgjër, në fund të jetës së saj mbi tokë, qe ngritur në lumturinë e qiellit me trup dhe me shpirt".

Pius XII më 1950:

Jeta Katt olike

2

PRILL - QERSHOR 2001

Dom Pjetër Popaj: NGRITJA E ZOJËS NË QIELL faqe 3 QENDRA BOTËRORE E TREGTISË S’ËSHTË MË World Trade Center Is No More faqe 4-11 Dom Nikë Ukgjini: Nga Ipeshkvia e Tivarit Kopertina: Të ngriturit në qiell (Andreas Herman Hunnaeus)

"Ne... e përcaktojmë si dogmë të zbuluar hyjnisht: që Nëna e Pastër e Hyjit, Maria gjithmonë virgjër, në fund të jetës së saj mbi tokë, qe ngritur në lumturinë e qiellit me trup dhe me shpirt".

faqe 12

Armët e Gjergj Kastriotit faqe 21 Gani Mehmetaj: NARKOMANIA -PROBLEM SHQETËSUES NË KOSOVË faqe 23 Haxhi Balliu: Zbulimi i Ri në Dragostunjë të Librazhdit faqe 25 Adriatik Kelmendi: Qyteti më i ri në botë faqe 26

Botimi i Biblës në gjuhën shqipe, për ne shqiptarët ngjarje e shekullit 20

Kolë Gjon Gjergji: VLERA E MIQËSISË faqe 28 Mark Shkreli:

faqe 13

Pius XII më 1950:

Dom Fran Markiqi: Në Shtoj po ndërtohet kisha e Shën Markut Ungjilltar dhe Qendra Pastorale Rinore faqe 15 Klajd Kapinova: Si Vëllezër e jo si Antagonistë faqe 17 Drejtor i përgjithshëm:

Dom Pjetër A. Popaj

Kryeredaktor:

Mark K. Shkreli

Redaktor i anglishtes:

Simon Vukel

Reklamat:

Prenk Curanaj Rosa Smajlaj

Redaktor teknik:

Ismer Mjeku

KËSHILLI BOTUES:

Dom Pjetër Popaj • Prenk Curanaj • Luigj Çekaj Linda Gojçaj • Tonin Mirakaj • Mark Shkreli Martin Smajlaj • Rosa Smajlaj • Lekë Vataj Palokë Vulaj Të gjitha shkrimet dhe artikujt i nënshtrohën redakturës.

Dorëshkrimet dhe fotografitë nuk kthehen edhe nëse nuk botohen.

ADRESA E REDAKSISË: 361 W. Hartsdale Ave, Hartsdale, New York 10530 Tel. (914) 761-3523 · Fax (914) 949-2690

Mark Shkreli: Kujtimi i saj është i gjallë në çdonjërin prej nesh faqe 19 ISAK AHMETI: Nëna Tereze në letërsinë e sotme shqipe faqe 20

Shën Rroku faqe 33

Roland Qafoku: Kush e themeloi dhe si lindi emri Tiranë faqe: 34 Linda Gojçaj: The Cost of Living faqe 35 Tonin Çobani: “Populli ëm u ba rob se nuk pat dien” faqe 37 DEMOGRAFI: faqe 38

Abonohuni në Jeta Katolike Boton: Kisha Katolike Shqiptare “Zoja e Shkodrës”

Abonimi për 1 vit në SHBA .......................$16 Abonimi jashtë SHBA-ve ...........................$30

Adresa e plotë: Our Lady of Shkodra

www.AlbChurch.com

361 W. Hartsdale Ave, Hartsdale, New York 10530

E-Mail: Mark@albchurch.com

Tel. (914) 761-3523 · Fax (914) 949-2690

Jeta Katt olike

KORRIK - SHTATOR 2001

3

NGRITJA E ZOJËS NË QIELL Kur shpirtrat tonë gjejnë gëzim në Zotin dhe brohorisim madhërinë e Tij me mend e me zemër, me fjalë e me vepra, ne bëhemi të ngjajshëm me Zojën e Bekuar.

Siç dihet, njeriu që shpërblehet me dhurata të jashtëzakonshe nga Hyji ka një privilegj dhe autoritet të pakrahasueshëm. Kështu, Zonja e Bekuar, Virgjëra Marie, është dhuruar prej Hyjit me hir e shenjtëri. Kjo mirënjohje e bëri Virgjirën Marie shumë të respektuar dhe të dalluar nga njerëzit e tjerë. Duke qenë e tillë, që nga lindja (asaj) i jepet dhurata e pafajësisë, e cila e mbron atë nga mëkati origjinal. Më vonë, si Nënë e Birit të Zotit, mishërohet me dinjitet të hyjit dhe vëhet në korelacion të ngushtë hyjnor.

Besimi i saj i thellë në Zotin tregohet kur pranon të bëhet Nëna e Jezu Krishtit. Me këtë rast i thotë Kryeengjëllit Gabriel: “…u bëftë me mua si po thua ti”. Gjithashtu, qetësia e saj pas vdekjes së Birit të vet në Kryq, shpreh tërë besimin e saj në planin e Zotit për shëlbimin e njerzëve.

Virgjëra Marie i takon një shtrese të lartë dhe, ajo që është me rëndësi, dallon prej të tjerëve sa i përket karakterit, madhështisë dhe dinjitetit. Një nga privilegjet e bekuara që ajo ka marrë, e që shpresojmë edhe ne, është ngritja e lumtur e saj në qiell. Në fund të jetës së saj tokësore ajo është marrë në qiell me

trup e me shpirt. Edhe ne shpresojmë për të njëjtin gëzim, kur jeta e jonë mbi tokë do të përfundojë. Të

DOM PJETËR POPAJ

ngjiturit e Zojës në qiell është vërtetim se edhe ne jemi të privilegjuar.

Në Ungjill paraqitet formula e përsosur e jetës së Marisë Virgjër me besim të plotë në Krijuesin e me dashuri të pakufi për krijesat e Hyjit.

Në “Manjifikat” ajo shpreh përvujtërinë e saj. Ajo sheh krenarët të përulur, të fuqishmit të rënë poshtë, kurse të përvujturit, si ajo, të ngritur e të pasuruar me çdo të mirë.

Ne mbajmë në mend kur gjatë Pagëzimit të Jezu Krishtit çelet Qielli që Shpirti Shenjt të zbres mbi të dhe dëgjohet zëri i Atit: “Ky është Biri im i dashur”. Qielli çelet edhe një herë tjetër kur Nëna e Zotit tonë Jezu Krishtit merret në Qiell. Ne mund të imagjinojmë mirëseardhjen e amshuar përgatitur për të në Qiell dhe zërin e Atit: “Kjo është Bija ime e dashur”. Është një kënaqësi e jashtzakon-

Është një kënaqësi e jashtzakonshme shpirtrore kur ne e dimë përmes veprës shëlbimprurëse të Krishtit dhe privilegjet e Zojës së Bekuar se Zoti e don njeriun aq shumë. shme shpirtrore kur ne e dimë, përmes veprës shëlbimprurëse të Krishtit dhe privilegjet e Zojës së Bekuar, se Zoti e don njeriun aq shumë.

Me këtë do theksuar se ne nuk duhet nënçmuar kurrë vlerën tonë, megjithëse jemi të ligj. Në vuajtje nuk na lëshon Zoti dore, por na jep mundësinë të ngritemi në lumturi me Krishtin e Zojën e Bekuar. Kur shpirtrat tonë gjejnë gëzim në Zotin dhe brohorisim madhërinë e Tij me mend e me zemër, me fjalë e me vepra, ne bëhemi të ngjajshëm me Zojën e Bekuar.

Ne na është premtuar Mbretëria Qiellore, të galdojmë në Zotin sepse punë të mëdha bëri për ne.

4

Jeta Katt olike

PRILL - QERSHOR 2001

QENDRA BOTËRORE E TREGTISË

S’ËSHTË MË

ta pagëzojnë atë me shifren 1, të bindur se pas një viti përkrah saj do të ndërtohej me të njëjta përmasa edhe një kullë tjetër. Me 110 kate, dy godinat në breg të Oqeanit Atlantik ishin madhështia e tërë Tani nuk ka më kulla binjake. Për qytetit. Dhe të gjitha godinave u Manhattan-in, New York-un dhe shtoheshin 28 mijë e 100 dritare. E tërë Amerikën, godinat gjigande gjithë vepra ka kushtuar 400 miljanë vetëm një kujtim i largët. Ato

Na ishin një herë Kullat Binjake

ROLAND QAFOKU nuk do të jenë më as simboli i zhvillimit të shkencës por edhe zhvillimit të vet superfuqisë së botës. Mori fund historia e dy qiellprekësve të ndërtuara 29 vjet më parë në ishullin amerikan me emrin Manhattan që më shumë kanë qenë sfida e këtij shteti. Tani nuk mbetet gjë tjetër, veçse shumëkush të shkruajë historinë e ndërtimit, jetës dhe në fund të shkatërrimit të tyre.

Për gati tre dekada New York-sit i kanë parë dy kullat si simbol të qytetit. Ndërsa turistët kurrsesi nuk e quanin vizitë në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, nëse nuk shikonin nga afër mrekullitë në lagjen qëndrore të New York-ut.

Katër konstruktorë që morën përsipër projektin e tyre, tani duhet të jenë më të dëshpëruarit e të dëshpëruarëve. Të dhënat flasin se kulla e parë mbaroi së ndërtuari në vitin 1972. E emërtuar World Trade Center, konstruktorët nuk harruan

ionë dollarë, një shifër rekord kjo jo vetëm për SHBA-në por për tërë botën. Ndërsa gjithçka mbahej në këmbë nëpërmjet një konstruksioni tërësisht çelik. Por, rekord ka qenë edhe numri i punonjësve që punonin në godinat gjigande. Plot 50 mijë persona, kalonin orët e punës në këtë mrekulli.

Jeta Katt olike

KORRIK - SHTATOR 2001

E Marta e zezë jo vetëm për Amerikën Pas Luftës së Dytë Botërore, kjo e marte e zezë është më e rënda jo vetëm për popullin amerikan, por për mbarë njerëzimin.

Akte terroriste janë bërë jo pak në këto pesëdhjetë vjet, lufta lokale e rajonale gjithashtu, mijëra njerëz janë vrarë e masakruar nëpër botë, sigurisht shumë më tepër se viktimat e pafajshme që vrau terrorizmi në SHBA. Por, e marta e zezë,është shpallje lufte e pashpallur, një terrorizëm i frikshëm e kërcënim për sigurinë botërore e njerëzore, i pashëmbullt, i paparë dhe i papërfytyrueshëm. Është goditur njerëzimi, humanizmi, qytetërimi, vlerat e demokracisë, bashkëjetesa mes popujve. SHBA, pas kësaj, do të jenë të detyruara të marrin masa radikale për të luftuar terrorizmin jo vetëm në territorin e vet, por në mbarë botën, pasi është detyra e obligimi i tyre historik për t’i dalë në mbrojtje vlerave njerëzore në të gjithë globin duke shpallur luftë totale ndaj terrorizmit e shfaqjeve të intolerancës të të gjitha ngjyrave.

Nuk është goditur miti i fuqisë amerikane, është goditur qytetërimi evroamerikan. Në këtë kuptim nuk do të izolohet, pas këtij sulmi barbar, qytetërimi evroamerikan, nuk do të mbyllet e nuk do të amplifikojë urrejtje e hakmarrje ndaj qytetërimve të tjera të cilat presupozohen si djepe të fondamentalizmit e intolerancës fetare.

Megjithatë, SHBA-të nuk mund të mos japin shëmbullin e vendos-

jes së drejtësisë për hir të viktimave e sidomos për hir të detyrimit që ka kryesuesja e demokracisë para historisë, para njerëzimit e vlerave të qytetërimit kristian. Kjo nuk është shpallje e një lufte botërore fetare; SHBA-ja dhe Evropa nuk do të hyjnë në këtë luftë të provokuar, edhe pse përgjigjia ndaj terrorizmit kësaj here nuk do të jetë “delikate”.

Talebanët e binladenët që përdorën si kamikazë kundër qytetërimit kristian sigurisht që kanë për qëllim shpalljen e një lufte botërore fetare, por ata nuk do ta “gëzojnë” këtë privilegj, jo vetëm se janë të mundur që në fillesë e në synim, pasi fuqia e terrorizmit të tyre është fuqi e frikacakut mjeran, por sepse ata nuk kanë e nuk mund të gëzojnë mbështetje të popujve arabë e myslymanë, të cilët, njëlloj si kristianët, janë të prirur drejt bashkëjetesës, humanizmit e tolerancës.

Asnjë fe e asnjë fetar i vërtetë nuk mbështet terrorizmin e vrasjet e njerëzve të pafajshëm. Janë politikanët e veshur me xhybe fetare që përdorin dogmën fetare si mjet lufte. Të tillë politikanë, mjerisht, mund të gjesh edhe në Ballkan. Ka ardhur koha që popujt, qeveritarët e tërë strukturat e nevojshme që ndihmojnë për shfarosjen e murtajës: terrorizëm të japin shëmbuj konkret se intoleranca nuk zhduket vetëm me mjete propagandistike e me metoda pacifiste.

Viktimat kërkojnë këtë shpagim, ose, më sakt, e kërkojnë dhënien e një mësimi ndëshkues ndaj krimineleve ndërkombëtarë.

Nga: Koha Jonë

5

New York... akoma qyteti më i mirë i botës Shumë gjera pamë në TV dhe shumë për jetën e sotme të Manhattanit. Dita ishte e bukur përsëri por e heshtur dhe e pabujshme. Njerëzit dhe makinat e pakta të lënin përshtypjen e një qyteti të vdekur që pret t’i rikthehet

ARENC LEKA gjallëria prej dy ditësh. Pak kafene dhe restorante u hapën sot edhe këto me një kapacitet të pakët dhe të linin përshtypjen se njerëzve u kishte ikur dëshira për të ngrenë për të shijuar bollekun e kuzhinve të shumëllojshme. Jo vetëm Manhattani dhe New York City ishin në një gjendje të tillë por edhe shtetet përqark dhe e gjithë Amerika e kanë ndier këtë tragjedi të jashtëzakonshme. Duke ecur nëpër rrugët e pluhurta shikon copa xhamash të përziera me copa letrash materiale të zyrave që shpërndahen në lagjen e poshtëme të qytetit. Shihet se pluhuri ka mbuluar gjithçka dhe se dëmi është jashtëzakonisht i madh. Njerëzit kërkojnë t’i shikojnë Ato (kullat) por në vend të tyre shohin boshllekun ndërmjet godinave. Ky boshllëk ndihet edhe tek vetë njerëzit të cilët janë mësuar të orientohen tek maja më e lartë e qytetit. Tashmë një gjë po bëhet

6

Jeta Katt olike

realitet, që kullat nuk janë më.

Empire State rimerr përsëri titullin e humbur prej kohësh si ndërtesa më e lartë e Manhattanit.

Nëpër dyqanet e pakta tashmë mungojnë kartolinat që kanë pamjen e dy kullave ... nuk mund të gjesh ndoshta edhe një për të kujtuar madhështinë e tyre. Duket që njerëzit ishin kaq të lidhur me praninë e tyre sa që duan t’i kenë përsëri në kujtesë, por ... tashmë mbi komodinë.

Vargu i kamionëve në West Side është i panumërt. Të duket se edhe ato të gjitha respektojnë heshtjen e drojtur të qytetit dhe vazhdojnë punën pa u lodhur. Duke rënë muzgu shikohen qirinjtë e parë nëpër rrugët që New York-sit kanë dalë për t’i dhënë lamtumirën e fundit të bashkëvuajtsve të tyre.

Në të gjitha racat dhe të gjitha llojet e kategorive njerëzore shihet dëshpërimi dhe uniteti. Dëshira për të ndihmuar njëri tjetrin mbizotëron pa dallim nacioni e feje.

Manhattani në mënyrë të veçantë e respekton këtë ligj ... ligji i barazisë ndërmjet njerëzve me të drejta të ndërsjella. Kjo ndjenjë e fortë bashkimi bën që dhimbjen ta kalojmë të tërë së bashku. New Yorksit janë ata që përballuan këtë dhimbje dhe po këta njerëz do të ndërtojnë përsëri madhështinë e humbur.

Duket sikur pluhuri i fundit bie mbi Manhattan duke mbuluar aktin më tragjik që ka parë historia Amerikane.

New York New York ...is still the Best City of the WORLD.

KORRIK - SHTATOR 2001

Edhe ne na takoj për hise Në mesin e mijëra njerëzve sikur që punonin në Qendrën Botërore të Tregtisë, ishin edhe shumë shqiptarë.

Shumica prej shqiptarëve që punonin në Kullat Binjake patën fatin e mirë të shpëtojnë nga kjo tragjedi botërore, e shkaktuar nga njerëzit më të ligj që njeh sot civilizimi botëror.

Rrënimi i Kullave mori me vete tre shqiptarë.

2 anëtarët e famullisë sonë Simon Marash Dedvukaj, 25vjeçar dhe Rrok Nosh Camaj, 60-vjeçar, dhe bashkatdhetarin tonë Mon Gjonbalaj, 64vjeçar.

Ne të redaksisë së Jetës Katolike bashkohemi me familjet e të ndjerëve në pikëllim dhe i lutemi Zotit për shpirtërat e tyre.

Të vdekurit paçin dritë në amshim e të gjallët Zoti i forcoftë.

Imzot Rrok Mirdita: NUK KA LUFTË FETARE “Unë jam qytetar i Amerikës. 20 vjet kam jetuar në New York dhe kjo njohje kaq e afërt me Amerikën më shkakton një dhimbje më të madhe. S’ka fjalë të përshkruhet e gjitha kjo”- thotë Mon Sinjor Rrok Mirdita. Megjithë dhimbjen e madhe për mijëra jetë të humbura, pavarësisht se është plagosur ruajtësi i paqes në botë, frika se mos përmasat e vërteta dhe të panjohura të një “ndeshjeje” fetare mund të dalin më pas, natyrshëm shtrojnë pyetjen; a ka mundësi?

Por për Mon Sinjor Rrok Mirditën kjo gjë nuk ka për të ndodhur.

“Nuk mendoj se do të ketë përplasje midis feve të ndryshme. Këtë e them dhe duke u nisur nga reagimet e udhëheqësve të shumë shteteve të huaja, të cilët janë myslimanë dhe kanë shprehur keqardhjen dhe solidaritetin e tyre. Shumica e njerëzve nuk dëshirojnë të shkojnë drejt konflikteve fetare, por ka ekstremistë të cilët nën petkun e fesë, bëjnë akte të tilla”- thotë i prerë ai.

Ndërkohë edhe përfaqësues të kishës apostolike shprehen se mbarë bota e ka dënuar këtë akt terrorist në përgjithësi, pa dallim feje apo ideologjie. “Jemi të pafuqishëm të rikthejmë jetë njerëzish, kemi fuqinë të lutemi për shpirtërat që iken dhe të qetësojmë shpirtrat e atyre që vuajnë.” Ky është mesazhi që lëshon kisha apostolike. Përsa i përket problemit të përplasjes fetare, përfaqësuesit e kësaj kishe shprehen: “Duhet të falim dhe të harrojmë. Kur presidenti Bush u betua me dorën mbi bibël, mori një angazhim për t`i qëndruar besnik popullit të tij, për të mos qenë hakmarrës. Ai si përfaqësues i shtetit, duke qenë besimtar, nuk do të godasë as shtetin, as fenë, por njerëzit të cilët shkaktuan këtë tragjedi njerëzore”.

Marrë nga Koha e Jonë

KORRIK - SHTATOR 2001

Jeta Katt olike

7

Famullitari Don Pjetër Popaj, i cili, Mimoza Kallfa në fjalën e tij, ndër të tjera, pos ritit fetar, tha: “Të nderuar bashkatd- Ku janë tani hetarë, ne sot jemi mbledhur këtu për të përkujtuar shpirtërat e të pafajshmëm, mbasi kemi ndjerë më New York, 11 Shtator. tepër se kurrë dhimbjen që të sjellë Qytet në tym dhe flakë. vdekja e tmerrshme. Ne përkujto- Gurë që fluturojnë në qiell Rreth 1500 besimtarë, jmë sot viktimat e këtij vendi të Tmerr, dhimje e gjak. bekuem, që sot është bërë vendi morën pjesë në një shërbesë të përshpirtshme ynë, Amerika dhe New Yorku, dhe Bota kelthet e tronditur duam të hyjmë në thellësinë e në Kishën Katolike “Zoja e dhimbjes amerikane për të përjetu- Radio- televzioni s’pushon Të pafuqishëm jemi, të topitur Shkodrës” në New York ar ndjenjat e tyne e tonat të Tmerri i goditjeve … vazhdon . trazuara, pasi dhe shumë nga ne Dy shërbesa përshpirtje në kujtim mund të kenë edhe të afërmit e të viktimave që humbën jetën në tyne që sot nuk janë më dhe hum- Me dhimje dhe ankth po jetoj 11 shtator 2001, në Shtetet e bën jetën nga ajo vdekje e Të gjithë, janë vëllezërit tanë tmerrshme”. Përshpirtja që u orga- Dua me shpirt t’i ndihmoj nizua në Kishën Katolike “Zoja e Nuk di si t’u gjendem më pranë.

Shkodrës”, zgjati për rreth 2 orë e BEQIR SINA 30 minuta, dhe u mbyll me lutjen e Me zemrën që rreh e shqetësuar të gjithë të pranishmëve duke kën- Mendoj, përtej oqeanit miqtë e mi duar koralin, “Pushofshin në paqe Telefonoj, telefonoj pa pushuar Bashkuara të Amerikës, dhe katër shpirtnat e tyre”.

Nuk marr përgjigje, Ku janë tani?? vjetorit të vdekjes së shënjëtores e bamirses, nobelistes shqiptare Nënës Treze, u organizuan të premten e të dielen paradite nga Kisha Katolike “Zoja e Shkodrës” në New York, e cila ndodhet në 361 West Hartsdale Avenue, Hartsdale, New York. Kjo shërbesë, në të cilën merrnin pjesë rreth 1500 besimtarë, Famullitari Don Pjetër Popaj, Dom Nikolin Pergjini, Këshilli i Kishës, Shoqata “Rozafati”, Qendra Kulturore “Nëna Tereze”, përfaqësues të partive politike shqiptare, studentë, biznesmenë, intelektualë, njerëz të thjeshtë, klerikë të tjerë, dhe besimtarë të ndryshëm, ju kushtua viktimave të terrorit të 11 shtatorit në Qendrën Botërore të Tregtisë dhe Nga Mesha e përmotshme e organizuar në Kishën Katolike në Tiranë me në Ndërtesat e Ministrisë së rastin e tragjedisë së 11 shtatorit.

Mbrojtjes në Washigton DC. Në rend të parë Kryetari Meidani me bashkueshorten dhe Ambasadori i SHBA-ve Limpreht me zonjën e tij.

Përshpirtja u mbajt nga

“Pushofshin në paqe shpirtërat e tyre”

8

Jeta Katt olike

KORRIK - SHTATOR 2001

World Trade Center Is No More Freedom Is Not Free It isn’t supposed to happen here.

People the world over come to the United States for a better life. They

SIMON VUKEL

work hard. They raise their families.

And while the streets in America are not paved with gold, for the most part, those who come here succeed. America is the land of opportunity. It is a beacon of freedom and liberty. To put it simply, people come to America, well, because America is the best.

On September 11th, this way of life, the American way of life, came under attack on its own soil. Approximately 6,000 Americans lost their lives that day, simply for being American. They may not all have been American citizens, but they were all indeed American in spirit.

Investment bankers, lawyers, delivery people, restaurant workers, soldiers, firemen, airplane captains and flight attendants. Countless people each with his or her own remarkable story.

Some of these stories we already know, because they are our stories.

Several members of the AlbanianAmerican community are among the missing, and this community still hurts for their families. As painful as it is,

the fact that Albanian-Americans were among the victims of this tragedy comes as no surprise. Over the years, Albanian-Americans have fully integrated into American society, and have participated in and benefited from its successes. Unfortunately, AlbanianAmericans now also experience the same losses. Our prayers are with those families who have suffered from this tragedy, whether they are Albanian or not, because we are first and forever American. We hope that the peace of mind they deserve will be theirs, and that the justice they deserve will be theirs as well.

In recent years, AlbanianAmericans have become accustomed to making frantic calls to Europe, trying to determine the status of loved ones.

Escaped relatives from Albania trekking for days through cold mountaintops, wanting to escape the horror of communism. Women and children walking hundreds of miles through Kosova, with mortars flying overhead, as their husbands, fathers, brothers, dug in to protect their homes from Serb brutality.

Relatives in Macedonia and Montenegro relaying stories of discrimination and persecution and second class citizenship, merely for speaking Albanian, and waiting for war to engulf them as well.

On September 11th, the phone calls were in reverse. Concerned relatives, even those who can’t really afford to call us, called from Europe to see if we were ok. Some had visited the World Trade Center on past visits to the United States. Some had only seen pictures, but understood what those buildings represented. And they grieved along with us for those that we know, as well

as for the thousands that we don’t.

These things aren’t supposed to happen in America. We may never fully understand the hatred these terrorists felt for the United States, but as Americans, we know what we have to do.

Americans are no strangers to fighting evil. Millions of Americans have died just in the last 100 years alone, through two world wars, fighting against those who threaten humankind. In particular for Albanians, time and again,

“Our Lady Of Shkodra” Online

Jeta Katt olike

KORRIK - SHTATOR 2001

the United States has been a close friend, most recently with its commitment to defeat Slobodan Milosevic.

And true to its character, America has also helped rebuild those nations after the war was over. In fact, even in the aftermath of the September 11th tragedy, America has still remained committed to the security of Albanians in the Balkans. America has been bloodied before, but it has never given up, and freedom has always prevailed.

This time around the whole world looks to America both to comfort us in our time of sorrow, as well as to look to us for leadership in this time of uncertainty. The people who are lost – they belonged to the whole world, not just America. But make no mistake; they were attacked because they are American.

As we go forward, we have an obligation to make sure that America remains free. Free for its citizens, free from terrorism, and free from fear. We need to ensure that future generations can still come to this beautiful country for a better life. We will honor those who have passed on, and we will especially remember those from our community. But let us not be fearful, or even regret being in the United States. This is a special country, truly blessed by God, and justice will be brought to those who caused this atrocity.

America has been tested before.

Here, freedom and liberty are not just slogans. They exist. They live. They run through our blood.

And so we too must go on and live, even better than we did before. The terrorists have underestimated the will of the American people. They have underestimated our desire to work together.

Their goal was to force us into our homes, and away from the world.

Instead, Americans, including members of this community, did the exact opposite. Within hours of the attacks, thousands gave blood. Thousands went to ground zero to donate their time and skills. And in the days afterwards, millions found their way back to their church, synagogue, or mosque, to pray to God. As we prepare for what is to

come, there is much that is unknown.

Will there be future attacks on American soil? Who exactly is the enemy that our troops will be fighting against? How can we ensure that this will never happen again?

Amidst all this uncertainty, we find ourselves, and rightfully so, turning to God for answers. Before September 11th, God was perhaps a passing thought in our daily lives, someone we spoke to one day a week at services.

Now, after September 11th, He is the only constant. The only true thing that we can be sure of. No matter what happens in the days and months ahead, we know that He is here for us.

As we pray to God, and seek from Him the strength we will need to protect our country, let us also take a step back, and thank God that we are in America in the first place. It is the mission of this country that anyone who comes here can be an American through and through. No matter how thick the accent. No matter how much education one has finished. Everyone here is an American. Look around you as you go about your business every day. Sure the names are different, and perhaps the skin colors too.

But we are all American, because we believe in this country with all our hearts.

In the months to come, not only are we all American, but we are about to find out what it truly means to be an American. And about the obligations we have as Americans. Freedom, we have learned, is never free. It must be preserved and kept, nurtured and protected, sometimes even at the expense of our lives. But what we do know for certain, and what the enemies of liberty must know for certain, is that no matter the cost, no matter how many attacks they attempt, freedom will always live in this country, we will always live in this country, and no one will ever take that away from us.

9

The Aftermath of a Calamity The well-coordinated terror attacks on the World Trade Center Towers in New York and the Pentagon on the outskirts of Washington dealt a grievous blow to the nation as a whole. The hijacking and crashing of four commercial jetliners has resulted in national distress and anguish along with the presumed loss of thousands of lives. In a sequence of unthinkable events, the air assault on the political and financial

FRA NK SMAJLAJ capitals reduced to rubble iconic symbols of American vigor and affluence.

Seldom in human history have the tragedies of a narrow time frame created a multitude of spontaneous communities of comfort.

Indeed, the incalculable destruction wrought upon by a faceless, shadowy foe has served to galvanize Americans and to an extent, the international community. In a day of villainy, the reaction to terror strikes has been a collective rush to grief, remembrance and relief.

This audacious attack on America, orchestrated by assailants who have not taken responsibility, has imposed a sort of national paralysis, which initially prompted a nationwide urban evacuation. The imagery of billowing smoke, crumpled steel, and human suffering have brought about global empathy for the human and material tragedy that belies the east coast of the country.

Surreal media images of chaos and destruction – from the hijacked airlines plunging into the towers, to the sight of bodies helplessly tumbling out, to the implosion of these structures and subsequent ruin, forever impressed upon the

10

Jeta Katt olike

psyche of humanity.

Amid the tumult, during the most harrowing part of the disaster, relief efforts on finding survivors amidst the rubble-strewn streets ensued. Heroic scenes of various aid agencies attending to the wounded and traumatized; their valor unmitigated by exhaustive attempts for missing persons and those unaccounted for. One of the cruelest afflictions of these unfathomable attacks is that they have left relatives and friends of the missing without certainty.

The presence of various groups working around the clock to find survivors, provides a degree of hope in us all. Others, who have been identified as not having survived the disaster, have somberly been notified to the victims’ families by the proper agencies. Many have taken solace by extolling the memories of loved ones as evidenced by the corners of Manhattan streets having turned into impromptu memorials.

Passerby’s stop to peer closely at photographs and the information posted.

The healing process of those who suffered mightily is being accentuated by these charitable organizations and rescue operations for which a debt of gratitude is owed. In tribute to the victims of this unspeakable tragedy, the spirit of America is being heralded by an on-going relief operation, one that has given people a personal connection in their determination in locating and saving lives in a sea of mangled steel.

The cause of this tragedy is not human folly but evil perpetrated by a suspected network of Islamic fundamentalist terror groups spread around the globe. Chief among those widely believed to have e n g i n e er e d t h e attacks is leading impresario and financier of the terrorist umbrella organization “al Qaeda”, Osama bin Laden.

Direct descendent of a wealthy Saudi magnate, the Saudi born exile has openly declared all Americans to be legitimate targets of Jihad, or holy war. Garnering resources amongst various networks, ex t r e m i s t s a r e borne with the know-how of suicidal fervor and technical sophistication — tactics that have conclusively had an unnerving twist on Americans by

KORRIK - SHTATOR 2001

exposing their vulnerability to attack.

Guided by a fanatical religiosity and an intemperate interpretation of Islam, bin Laden has expressed outrage over the dominant influence in the Arab world, particularly in Saudi Arabia, of a secular, decadent U.S. As a volunteer in the Afghan- Soviet war in the 1980’s, Islamic militias, direct benefactor of U.S. financing, participated in the defeat and expulsion of the godless Soviet forces. During the o ns e t o f t h e I r aq i i nc ur s i o n i n t o Kuwait, bin Laden became increasingly indignant over a Saudi regime which invited U.S. troops onto its soil at the behest of the royal family to s a f egu ar d a per ceive d a t t a ck b y Saddham Hussein. Considering this a p er so na l a ff ro n t t o t h e p r o phe t Mohammed as Saudi Arabia is long considered to be the cradle of Islam, bin Laden has publicly vowed to drive o ut all i nfi d e l s b a rr ed f rom t h i s region. For hard line extremists like bin Laden, non-Muslim infringement on Islamic territory is an offence to Allah that must be corrected at all costs.

In the wake of these attacks, preeminent of repercussions was the country being placed on an official war footing. A wide-ranging probe had been initiated by investigators to ferret out the full dimensions of the plot. Accordingly, a conclusion was reached: bin Laden’s complicity in the attacks was indisputable. The ruling Taliban regime of Afghanistan, which harbors the Saudi exile and his syndicate, received a U.S. ultimatum to surrender bin Laden. All efforts to extradite him have been rebuffed citing a lack of ‘evidence’ implicating bin Laden in the attacks. The U.S. authorities have promised a written indictment and furnish other proof to illu s tr a te b i n La d en dev i s e d t h e attacks. President Bush vowed to exact retribution, declaring he would make “no distinction between the terrorists who committed these acts and those who harbor them”. The administration’s anti-terrorism offensive has gained momentum of late with the deployment of military personnel and

armaments in the Middle East. An imminent attack on Afghanistan is all but looming as a growing coalition of nation states lead by the U.S. prepare to mount a forthcoming offensive in the days and weeks ahead.

In this hour of national sorrow, prayer serves to provide a level of comfort unto us all. Even for those amongst us grieving over the loss of our loved ones, this sense of grievance will recede over time as God grants us a resolve to go forward. Each and every one of us has experienced some form of tragedy in our lives, notwithstanding the harrowing ordeal I encountered having been situated near the site of the tower attacks. (God bless those of you who called to express sympathy and concern to the families of those directly impacted by these attacks). We all form part of an intricate design in God’s overall plan on humanity. God gives us our very existence and it is He who decides when we are to be called back unto Him. Blessed is he who confides and trusts in the Lord. Do not sway from that path. Repudiate scorn as a measured course of action.

Evildoers who use religion as a pretext for war are blaspheming God. Those amongst us who feel an enduring impulse of revenge which seeks to demonize the Islamic world, let us not racial profile and ostracize peoples of different skin tone and religions. On judgement day, God will ascertain who has lived a righteous life and those who have lived wicked lives. We believe that the love Christ bestowed on us transcended any misfortune that befell civilization. Our lives are analogous with the flicker of a candle in that it sooner or later must extinguish itself.

Allow suffering to embolden oneself to seek solace and comfort in God. Ask for God and you shall receive Him. For it is He who guides us on our journey in this temporal life. Happy are those who forfeit their bodily lives and are united with God in eternal life. God bless each and every one of you and may the spirit of an everlasting being be amongst us all.

KORRIK - SHTATOR 2001

America Under Attack Through the Eyes of a Teenager

areulse of revenge which seeks to demonize the Islamic world, let us not racial profile and ostracize peoples of different skin tone and religions. On judgement day, God will ascertain who has lived a rightOn September 11th, 2001, New York’s eous life and those who have lived apsed, Twin Towers collllTwin Towers We and with them, so did our hearts. Life for believe that the love Christ bestowed on us Americans has changed forever. transcended any misfortune that befell civI was in class when I heard a bang then ilization. Our lives are analogous with the a shake. The teacher walks in and tells us a flicker of a candle in that it sooner or later plane just crashed into one of the twin towmust extinguish itself. Allow suffering to ers. I run outside to see what’s going on, and then a second plane hits the second tower.

Everyone is screaming, the floor is shaking like a earthquake, kids are crying, teachers are crying, and thousands of innocent lives are lost because of other people’s hatred.

You look up toward the towers and you see debris falling off the buildings. But then you realize it’s not debris, but people jumping out of the windows. It was the most terrifying thing I have ever seen in my life, and embolden oneself to seek solace and com- I will never ever forget it. fort in God. Ask for God and you shall Today America has witnessed one of the receive Him. For it is He who guides us on worst tragedies ever on our soil. The streets our journey in this temporal life. Happy of Manhattan are bare, the military cars are those who forfeit their bodily lives and patrol the streets, and people walk down the streets noticing a flag on every corner of the street. I’m noticing people walking down the street with bare faces, with no expression, just blank sadLE CHIC ness.

THE MOST ELEGANT, MODERN, Why would FULL SERVICE, UNISEX SALON IN someone do such a thing? 50,000 people We use the highest quality professional salon products, the latest equipment and worked there, 90,000 European ammonia-free hair colorings. tourists a day, and so Personal services are provided by a seasoned, experienced and friendly proffesional many lives lost for no staff. apparent reason.

HOURS: MONDAY & TUESDAY 10AM-6PM I looked up into WEDNSDAY, THURSDAY & FRIDAY 8AM-8PM the sky and notice just SATURDAY 8AM-6PM CLOSED ON SUNDAY black smoke everywhere. I ran down to Chamber Street and • Për të gjitha moshat • Shërbim profesional • notice that all that’s • Aparaturë moderne • Atmosferë e këndshme • left is twisted metal Mirë se vini! Lisa Curanaj and mountains of debris. Our very freedom was taken away from this national tragedy.

587 WEST 235TH STREET RIVERDALE NY I’m proud to be an American where at least I know I’m free, PRIVATE PARKING LOT where I should be able

CHRIS IVEZAJ

Elegancë!

Elegancë!

Elegancë!

718-548-9090

Jeta Katt olike

11

to walk down the street and not worry that I’m going to be bombed from terrorists.

I keep my head up high and say to all the families who have lost their loved ones, God bless you and may God give you the strength to move on.

Thank You, Stay Strong and May God Bless America.

Courage to Overcome Hate After years of safety, we’ve been attacked again. Our worst fears have been realized; our freedom has been threatened.

What’s been done is done, and what remains is a myriad of choices. We are left to choose between what’s good and what’s right—what will satisfy our consciences,

NICHOLAS NIK AJ and what will solve the problem. As we face the world, day after day, following this senseless tragedy—this horrible disregard for the sanctity of life—we must deal with our emotions, our reactions, and the resumption of our lives. How do we go about carrying on with the normal routine?

Do we hate all Afghanis? Arabs?

Muslims? Do we hate terrorists?

At school, on the day of the terrible incident, our natural reaction was anger, mixed in with some fear. We could not understand how anyone could have the gall to bomb our country, our homeland, our symbols of safety and security—how anyone could want to destroy so much of God’s gift: life. As we stood, huddled around radios, crying, screaming, clutching each other’s hands for support, we realized our only option; God was, and still is, our only solace. As a teacher began reciting the Lord’s Prayer, an entire population seemed to chime in.

We have all lost members of our family, or friends, or at least know people who have lost loved ones. As New Yorkers, as Americans, and as human beings, we have all lost. We have all been injured by this terrible crime. But we cannot back down. We can never lose face, or more

12

Jeta Katt olike

importantly, faith. These terrorists have tried to give us some of themselves. They are driven by hate, and have tried to push us to hate as well.

Evil has been pulling us to its side since the beginning of time—since Eden, where man fell to the serpent. Even today, many have been won over by hate.

All over the country Arabs, Muslims, or simply dark-skinned people, are being harassed. Spitting on a Pakistani leads only to the further destruction of the human race. We cannot hate, for it was

KORRIK - SHTATOR 2001

hate that got us here. No matter what the ethnicity of the person, or that ethnicity’s history, hate can never be allowed to rule our lives. Think about these: “You have heard it said, ‘You shall love your neighbor and hate your enemy.’

But I say to you, love your enemies, and pray for those who persecute you, that you may be children of your heavenly Father.” –Mt. 5:43-45 “This is the meaning of life which no suffering can take away from us: that man, woman, and child is my brother or

sister - and I must love each one as God has loved us.” –Mother Theresa “In spite of everything, I still believe people are really good at heart.” –Anne Frank “I shall allow no man to belittle my soul by making me hate him.” –Booker T. Washington.

Nga Arqipeshkvia e Tivarit Kremtim i rrallë në Famullinë Shën Gjergji Buzë Bregut të Bunës Edhe një meshtar i ri nga kjo famulli Mesha e parë e Dom Viktor Dedajt Më 7 korrik 2001, në kishën e Zemrës së Krishtit në Podgoricë, në praninë e meshtarëve dhe murgeshave nga Shqipëria, kryedioçeza vendase dhe bes-

livadhin e gjerë të mbuluar me gjelbrim, buzë bregut të Bunës, mështari i posashugurua, Dom Viktor Dedaj e tha Meshën e Parë. Në këtë Meshë të Parë, e cila në Dekanatin e Ulqinit, u dha pas 36

viteve, morën pjesë meshtarë dhe murgesha nga Shqipëria dhe Kryedioçeza e jonë, seminaristë nga Skodra, si dhe qindra besimtarë të ardhur nga të gjitha famullitë për rreth, si nga Tivari, Tuzi dhe

DOM NIKË UKGJINI

imtarëve të shumët, u shugurua për meshtar nga kryeipeshkvi i Tivarit Mons.

Zef Gashi, xhakon i deri tashëm, Dom Viktor Dedaj.

Ishte kjo një ditë e veçantë për vetë meshtarin e ri, prindet e tij, Dedën dhe Lulen (Luxhën), për edukatorët e tij të cilët kishin ardhur nga Shkodra ta ndajnë këtë gëzim me ne, për kryedioçezën e varfër të Tivarit e cila pa durim pret çdo thirrje meshtarake të shugurohet, për ta angazhuar në të korrat e mëdha.

Gëzimi i kësaj dite, u bë edhe më i madh kur të nesërmen, më 8. korrik, në famullinë e lindjes në Shën Gjergj, në

Meshtari i ri Dom Viktor Dedaj duke celebruar Meshën në Kishën e Shën Gjergjit

Jeta Katt olike

KORRIK - SHTATOR 2001

Podgorica.

Kësaj Meshe i parapriu fjala përshëndetëse për të gjithë nga famullitarit Dom Nikë Ukgjinit dhe programi kulturo-fetar i përgatitur për këtë rast nga fëmijët e Shën Gjergjit, Shtojit, dhe Ulqinit, të udhëhequr nga murgeshat françeskane m.

Rozë dhe m. Shpresë.

Qe disa nga fjalët përshëndetse të Famullitarit Dom Nikë Ukgjini. Mysafirë të nderuar, klerikë dhe prelatë të lartë nga Shqipëria dhe Kryedioçeza vendase, ju murgesha, vëllezër dhe motra, kam kënaqësi dhe nderin e madh, me rastin e Meshës së Parë të meshtarit të posashuguruar Dom Viktor Dedajt, të ju përshëndes në emër të famullisë së Shën Gjergjit dhe në emër të famullitarit të përjetëshëm të kësaj famullie të ndierit Mons. Simon Filipaj, i cili farën e mbjellur nga Krishti në kohën e tij, deri në vitin 1999, që kujdesoi, por për shkak të kalimit në Mbretërinë Qiellore nuk arriti frytin ta shijojë. (Dom Simoni vdiq më 3.IX. 1999). Kjo është një ditë gëzimi për këto treva shqiptare ku, edhe pse çdoherë nën pushtim të huaj, gjithëherë shqiptarit i kanë thënë Shqiptar, Zotit i kanë thënë Zot, bukës bukë dhe ujit ujë. Është një ditë e shënuar për Kryedioçezen e lashtë të Tivarit e cila edhe pse e molisur nga tallase të rrezikshme të historisë, mbeti deri në fund besnike Krishtit dhe Papatit të Romës. Është një ditë e veçantë edhe për Dekanatin e Ulqinit, sepse pas meshtarit nga kjo famulli, në New York, Dom Pjetër Popaj dhe xhakonit Marash Shkreli, në këte trevë, pas 37, saktësisht 36 viteve kur, meshët e para u thanë nga bijët e famullisë së Klleznës Dom Fran Markiqi në vitin 1964, Dom Rrok Mirdita, kryeipeshkëv i tanishëm i Durrës-Tiranës, dhe Dom Tomë Koçeviqi në vitin 1965, është kjo e parë që thuhet nga meshtari i ri Dom Viktor Dedaj.

Pretkun e rastit, me porosi të veçantë për meshtarin e ri, e mbajti ish Kryeipeshkvi i kësaj Kryedioçeze, tashmë i pensionuar, Mons. Pjetër Përkoliqi.

Në fund të Meshës, fjalët përshëndetëse për meshtarin e ri ia drejtuan mysafirët nga Shqipëria. Pas Meshës, në shenjë nderimi ndaj mysafirëve, famullia vendase për të gjithë të pranishëmit dha një koktej freskues, kurse pas dite, familja e meshatrit të ri, për të ftuarit të vëçantë, në

hotelin Albatros shtroi një drekë festive.

Me rastin e 2-vjetorit të vdekjes, Përkujtojmë Mons. Simon Filipajn KRONIKË Më rastin e dy vjetorit të vdekjes së meshtarit të zellëshëm, albanologut të shquar Mons. Simon Filipaj, sot në kishën e Shën Gjergjit, buzë lumit Buna, në praninë e shumë besimtarëve të ardhur nga Ulqini, Bratica, Shtoj, Kllezna dhe famullia vendase u mbajt mesha përkujtimore, të cilën e udhoqi Kryeipeshkvi i Tivarit, Shk. e Tij Imzot Zef Gashi së bashku me meshtarët e kësaj kryedioçeze.

Në fund të ceremonisë, nga fëmijët e kësaj famullie u shfaq një program kul-

Dom Simoni në moshën e rinisë turor. Të pranishmit i përshëndeti famullitari i vendit Dom Nikë Ukgjini i cili ndër të tjera tha: “Jemi bashkuar sot, më rastin e dy vjetorit të vdekjes, për ta përkujtuar Mons. Simon Filipaj.

Meshtarin e urtë, të përvuajtur, guximtar, mendjembreht, puntorin e zellshëm në vreshtën e Zotit, ai që i pati vërtyte të larta njerëzore, Albanologun e shquar, studijuesin e mirë të letrave shqipe, i cili pos të tjerash, për të parën herë në kohën më të veshtirë për kishën shqiptare, në gjuhën shqipe, në tërësi, përkëtheu veprën më të vështirë, por më të lavdishme

13

të botës njerëzore, Biblën — Fjalën e Zotit, të cilës iu pat kushtuar tërë jetën.

Botimi i Biblës në gjuhën shqipe, për ne shqiptarët ngjarje e shekullit 20.

Bibla — Shkrimi i Shenjtë, “He biblos“ që do të thotë “Libri”, ta biblia “libërthat” (Libri mbi të gjitha librat) i cili përbëhet nga Testamenti i vjetër dhe Testamenti i ri, është ndër librat më të vjetra të botës.

Testamenti i i vjetër ose Beslidhja e vjetër, është shkrim i një tradite gojore dhe më vonë e shkruar, në kohën hapsinore të kohës nga 1300 vjet para Krishtit e deri 100 pas Krishitit. Përbëhet nga 46 libra, ku nëpërmjet tyre bëhet një lloj përgaditje e ardhjes së Mesisë — Krishtit.

Testameti ri ose Beslishja e re, është koha e Jezu Krishtit e cila në vete përmban 27 libra. Bibla është testamenti i fundit dhe përfundimtar që Zoti e bëri me njerëzimin. Ajo për hebreun besimtar, si dhe për të krishterin, është gurrë besimi në Zotin dhe kanu normash morale.

Kurse për mbarë njerëzimin është një monument i pazëvendsueshëm kulture, i traditës dhe qytetrimit.

Përkëthimi i Biblës, për çdo komb, gjuhë, në aspektin fetar dhe kulturor është ngjarje e shekullit. Por, aq më tëpër për ne shqiptarët, ka një domethënie historike, sepse, për herë të parë Biblën, Fjalën e Zotit, e kemi të plotë në gjuhën shqipe. Duhet kujtuar se në të kaluarën së paku dy përkethime kanë qenë të bëra: njëri prej arqipeshkvit të Durrësit, Gregorit (+1772), dhe tjetri nga Teodor Haxhi Filipi (17301806) i Elbasanit por që fatkeqësisht në saj të kohës tragjike në të cilën gjendej populli shqiptar nuk arritën të botoheshin, u humbën, u dogjën.

Bibla (Vulgata) si monument më i vjetër i kulturës botërore e cila përfshin histori,

14

Jeta Katt olike

letërsi, poezi etj.. kur qe përkethyer në shekullin e IV në gjuhën e popullit latin, e nga Shën Jeronimi i fisit Dalmat, kjo në botën kishtare të asaj kohe pati sjellë një këthesë të madhe të pa imagjinuar, dhe me këtë vepër përkëthyesi, hyri në panteonin e kulturave botërore.

Ne, duke e parë punën madhore që Mons. Simon Filipaj, bëri për 35 vjet, në kushte jashtzakonisht të vështira, duke përkthyer Biblën, kryevepër të jetës e ku në vitin 1994, duke u botuar e pa dritën e dellit, mund të konstatojmë se Mons.

Simoni, hyri në vargun e kolosëve të mëdhenj të popullit shqiptar dhe më gjerë.

Botimi i Biblës, për ne ishte një ngjarje e shek. 20, për arsye se, gjuha, tradita, kultura shqiptare nuk mund të imagjinohet pa kulturën biblike, dukuri kjo edhe te popujt të tjerë të botës së qytetruar.

Prandaj Mons. Simoni, albanologu i ynë i shquar, i cili për shak të rrethanave të njohura politike, shoqërore, kombëtare, kishtare, i vetmuar, i pa përkahur sa duhej, me vetëmohime të mëdha, por me ndihmën e Zotit, të cilit që nga rinia ia pat kushtuar jetën, ia doli në krye kësaj pune madhore, duke na mundësuar neve dhe brezave që do të vijnë, që të flasim, të lusim, t’i këndojmë Zotit në gjuhën e nënës. Prandaj të përkujtomë fjalët e përkthyesit: „Punova pa pritur shpërblim. Netët dhe ditët e kaluara në karrigë të fort, në dhomë të ftohtë dimri dhe të nxehtë verës, që nuk kanë qenë të pakta, nuk kërkoj tjetër përpos, ta lexosh me atë dashurinë me të cilën u përkthye“.

Dom Simoni, me veprën e tij madhore, pra la borxh, jo vetëm kishën katolike shqiptare, por mbarë kombin.

Prandaj, duke shpresuar se data përkujtimore për Mons. Simonin, në të ardhmen do të jetë e shënuar në nivele më të larta kishtare dhe mbarëkombëtare, përshëndes, të gjithë mysafirët e pranishëm, që keni ardhur sot për ta përkujtuar Dom Simonin dhe veprat e tija të përjetëshme.

KORRIK - SHTATOR 2001

Jetëshkrimi Mons. Simon Filipaj u lind më 1 maj 1925, si i gjashti fëmijë me radhë i Ndoc Filip Mirditës dhe Shaqe Shkurtës. Këtij gëzimi të prindërve, në kujtim të axhës së tij, i cili kishte vdekur i ri, ia vunë emrin Simon. Prindërit, Simonin e vogël të posa lindur e pagëzuan më 3 maj, po të këtij viti, ditën e Të gjeturit të Kryqit të Krishiti.

Dom Simoni shkollën, të filluar në vitin 1932 në Mejtep të Selitës, e vazhdoi në Katerkoll për ta përfunduar atë në Tivar. Pas përfundimit të shkollës fillore vazhdoi në seminarin e vogël të posaformuar të kryedioçezës së Tivarit në

Gretvë. Për shkak të fillimit të Luftës së Dytë Botërore, në vitin 1941, mësimet e seminarit i vazhdoi në Shkodër, për t’i përfunduar ato në vitin 1945.

Simoni si i ri, nga viti 1945, për pesë vite me radhë, ndoqi fakultetin filozofikoteologjik në Zagreb të Kroacisë. Aty, gjatë këtyre studimeve, ai tregoi aftësi të rralla, sidomos në gjuhët klasike, duke dhënë provimet dhe mbrojtur diplomën në gjuhën latine.

Menjëherë pas diplomimit, më 29 qershor të vitit 1950, në katedralën e Zagrebit, u shugurua meshtar, kurse meshën e parë e kremtoi në moshën 25 vjeçare në vendlindje, në fshatin Kllezna Poshtme, ditën e Shna Prendës, më 26 korrik të vitit të shenjtë 1950.

Mons. Simon Filipaj si famullitar, bari i grigjës së Zotit, në fillim shërbeu në Malsinë e Madhe, konkretisht në Triepsh e Kojë të Kuçit, në vititet 1950 – 1960; pastaj në Grudë 1960 - 1966, vende këto ku kaloi kohën më të mirë të moshës

së tij rinore dhe freskisë intelektuale.

Pikërisht në këto treva piktoreske zuri zënafillën e vet edhe veprimtaria e tij si përthkyes, e cila matet me qindra e qindra fletë të përkthyera të teksteve fetare, shkrime të begatuara edhe nga thesari i të shprehurit të popullit nga këto treva të lavdishme.

Dom Simoni, duke qëndruar si famullitar në Shën Gjergj të bregut të Bunës nga 20 XI 1966 - 02 IX 1999, përveç punës në ndërtimin e kishës dhe qeles, (1972 – 1982), ai këtu punoi më së shumti në përkthimet e nisura që herët në Malësi. Dhe pikërisht në këtë famulli botoi veprat e veta jetësore, duke e kurorëzuar, kështu, punën e vet shumëvjeçare.

Botimet: Katekizmi i Vogël, Prizren, 1969; Ungjilli sipas Mateut, Lublanë 1974; Besoj 1, Tivar; Besoj 2, Tivar; Beslidhja e Re, ZagrebFerizaj 1980; Bibla e Ilustruar për të Rinj, Zagreb-Ferizaj, 1988; Meshari Romak, Ferizaj, 1991; Giacomo Gardini: Dhjetë Vjet Burgim Në Shqipëri, Ferizaj Zagreb, 1991; Rendi i Pagëzimit, Ferizaj, 1992, Rendi i Martesës, Ferizaj, 1992; Rendi i Salikimëve, Ferizaj, 1992; Leximët Liturgjike (Kohët e Shenjta, Shënjtërit dhe Festat, Të Dielat Gjatë Vitit A-B-C, Gjatë Javës Viti I-II), Romë 1994; Bibla, Ferizaj, 1994: Historia e Shëlbimit, Prishtinë, 2000.

Jeta Katt olike

KORRIK - SHTATOR 2001

Me rastin e dy vjetorit të ndërrimit të jetës së Mons. Simon Filipajt në Shën Gjergj

Dom Simon Filipajt Shumë kam thirrë, edhe më shumë do të ftoj e për Lterin tim, të zgjedhurit do të caktoj mëkëmbës në kishën time të lirë do të vë të përvuajturit, shpirt e zemër dëlirë, në korpin e gjakun tim ata të kenë fuqinë të ruajnë besimin, fenë dhe dashurinë.

A i keni shikuar lilat e bardhë në pranverë murgeshat virgjëra me rruxare në dorë Shën Mërinë lusin për Birin e saj përherë zemrat ia falin, të bardha dëborë.

E nga lteri, ku Kryqi i shenjtë mbretëron aty ku drita e njerëzimit prore ndriçon Krishti në lumturi dashuri dërgon.

Njaty meshtari, bilbili me shall të bardhë ligjëron Fjalën e Hyjit, Lajmin e gëzuar kumton e mbi Meshar, kemi erëmirë ngritët fjollë fjollë ai predikon, mëson, këshillon, si mësuesi në shkollë.

Kaloi shumë kohë, vite dymijë, njëzet shekuj e trupi i kishës me martirë e dishepuj u bë më i madh, ajo më e fuqishme, kolosale u ngjit mbi kullën e Babelit, mbi bjeshkë edhe male sepse kështu deshti Hyji, biri i tij, Zot e njeri nga lindja në perëndim, nga jugu në veri dëgjohet zëri i bilbilave meshtarë, Ati ynë, Shenjta Mëri edhe ndër shqiptarë, ja, sot e mot, emri i të lumit Zot do të lëvdohet e Shenjta Trini do të nderohet e madhërohet.

Në Shtoj po ndërtohet kisha e Shën Markut Ungjilltar dhe Qëndra Pastorale Rinore Në lindje te Ulqinit, më mirë të themi nga Porto Milena deri te lumi Buna shtrihet një rrafsh i gjerë – një fushë e bukur me 13 kilometra gjatësi dhe 4 kilometra gjerësi, përbri Plazhit të Madh, një ndër më të bukurit në bregun e Adriatikut. Kjo bukuri natyrore, dikur e thatë dhe e pashfrytëzuar, sot plot gjelbërim, pemë dhe lule quhet Shtoj. Një lagje e Shtojit të Sipërm, mu në bregun e Bunës është Shënkolli, sipas kishës së vjetër kushtuar Shën ‘Kollit Majit (festa më 9 maj). Kjo kishë është një ndër shenjtoret më të njohura në aqidoçezin e Tivarit.

Dikur në afërsi të kishës jetonin qindra familje. Aty ishte edhe abacia dhe, sipas njerëzve të moçëm, ka pasë edhe portin e vet ku u zhvillohej trgtia mes Barit të Italisë dhe Shkodrës. Sot aty nuk ka asnjë shtëpi të vetme, përveç karakollit së ushtrisë kufitare. Për arsye të vërshimëve të shpeshta të Bunës të gjithë janë shpërngulur dhe tani shtëpia më e afërm është më se dy kilometra.

Tërmeti i prillit 1979 që shkatërroi vendet tona, qelën e kishës në Shënkoll e rrafshoi për tokë, kurse kishën e dëmtoi rëndë duke e bërë të papërdorshme. Caritasi gjerman, më 1980 ndërtoi kishën montazhe (të përkohshme) të Shën Markut Ungjilltar, në mes të fashtit të Shtojit.

Kisha e Shënkollit qe renovuar nga Enti për Mbrojtjen e Monumenteve Kulturore nga Cetina dhe më 1988 qe rishuguruar nga Imzot Pjetër

DOM FRAN MARKIQI

Kishim këtu edhe një meshtar, Dom Simoni, i thonin, me të Rozafa dhe zanat e Bunës psalmet këndonin tani dikund në mrizat e qiellit në agun e bardhë në të lindur të diellit me Davidin mbret ato prapë këndon hyjin e rruzullimit lartëson e falënderon.

Dorëartë e gojëmjaltë thonë do të mbesë në histori, me ndihmën e Hyjit, me përkushtim dhe dashuri Shkrimin e Shenjtë mbarështroi dhe shqipëroi kurorë dashurie për Krishtin e punoi.

Shpeshherë në bregun e Bunës qetore me dashuri aty ku Rrozafa kokën e njomëzës lurtonte ai lexonte oficën dhe në Hyjin shpresonte se edhe për Arbërinë një ditë do të ketë liri Fjala e Ndritur lirisht të predikohet e Psalm i falënderimit në kor të këndohet pa frikë, pa dhunë, lule të mbledhim për nënën Shën Mëri kurorë t'i thurim mbretëreshës së majit me lutje e dashuri.

Recitoi: Simon Filipaj (Stërnipi i Dom Simonit)

15

Kisha e Shën Markut në ndërtim, Korrik 2001

16

Jeta Katt olike

Perkoliqi, arqipeshkëv i atershëm i Tivarit.

Si famullitar i Shtojit jam emërtuar me dekretin e Arqipeshkvit të Tivarit, Imzot Zef Gashit dhe meshën e parë aty e kam thënë më 11 prill 1999. Menjëherë vërejta se asnjëra nga kishat nuk ishin të mjaftueshme për nevojat e famullisë. Ajo e Shën Markut shume e vogël dhe e punuar me materal të përkohshëm. Kisha e Shënkollit ishte dhe mbetet një kishë – një shenjtore e madhe, vlera e të cilës nuk mund të mohohet dhe as që do të qitet në harresë – veçanërisht në ditën e pajtorit të famullisë më 9 maj. Dua ta bëj të qartë për çdokënd se kisha në Shënkoll as tani dhe as në të ardhmën nuk do të lihet pas dore. Ju përkujtoj se menjëherë pas ardhjes sime në Shtoj kam bërë përpjekjet për mirëmbajtjen e saj duke bërë lyerjen, zëvendësimin e dritareve dhe ndërtimin e çatisë së re. Çdo të parën të diele të muajit dhe ndër festa të rendësishme thuhet mesha në atë kishë. Por që të shëbejë si kishë famullitare e rregullt është tepër e vogël dhe larg besimtarëve. Është në zonën kufitare (karaulla ushtarake është në oborrin e qelës së rrënuar) dhe kjo paraqet një tjetër pengesë: Natën e Krishtlindjeve mesha e mesnatës nuk mund të thuhet; salikimi i të vdekurve në varrezat, gjatë vitit 1999, ishte i kufizuar (duhej leje e posaçme dhe vetëm lejonin pjesëmarrjen e familjes së afërm, jo më shumë se dy vetura me njerëz); gjatë stinës së vërshimeve të lumit Buna, ardhja te kisha është shumë e vështirë dhe nganjëherë e pamundur. Pra këto ishin arsyet që na detyruan të ndërtojmë kishën e re të Shën Markut. Falë dëshirës dhe vullnetit të mirë të besimtarëve të kësaj famullie – atyre që jetojnë në famulli dhe atyre që jetojnë jashtë – si dhe bujarisë të dashamirëve të tjerë – ndërtimi i saj po realizohet.

Si çdoherë, fillimi nuk qe i lehtë.

Sipas kërkesës së disa besimtarëve nga kjo famulli që tani jetojnë ne Shtetet e Bashkuara të Amerikës, më 11 maj 1999 kam lëshuar autorizim zyrtar për ngritjen e fondeve. Menjëherë, në qelën tonë u bë

KORRIK - SHTATOR 2001

mledhja e Keshillit të Kishës në praninë e Imzot Zef Gashit dhe një grupi besimtarësh nga SHBA-të, ku u vendos që të përpilohet plani për kishën e re, të kërkohet trolli nga organet përkatëse komunale dhe të fillojë fushata për grumbullimin e fondeve.

Trolli i kishës u mundesua nga Komuna e Ulqinit falas, për të cilin u jemi mirënjohës. Selekcionimi i projektit ideor është bë nga persona me kompetencë kishtarë, ipeshkvijë dhe meshtarë; ekspertë ndërtimi, arkitektë dhe inxhinjerë, si dhe nga Këshilli i Kishës. Janë shqyrtuar 15 projekte nga Italia dhe

Dom Frani duke treguar pjesën ku po kryhen punimet e kishës

Gjermania, si dhe 3 plane nga projektantë vendas dhe, njëzëri, pavarësisht nga njëritjetri, është zgjedhur projekti që tani është duke u realizuar. Duke qenë se themeli i kishës së re është vënë në Vitin Jubilar të 2000-vjetorit të Krishtërimit, ishte dëshira e të gjithëve që edhe godina e kishës të reflektojë, në një mënyrë, këtë vit që është kalimi, ura, pragu nga dymijëvjetori në tremijëvjetorin e ri të Krishtërimit. Pra kisha është në trajtën e Varkës së Noes (Testamenti i vjetër), gjatësia e kishës përjashta dhe naltësia e kambanorës me kryqin eshtë 33 metra (vitet e Krishtit mbi tokë – Testamenti i ri).

Grumbullimi i fondeve është në vijim. Nga besimtarët dhe bëmirsit në Shtetet e Bashkuara të Amerikës janë bashkuar një sasi mjaft e mirë kurse nga

ata që jetojnë në Shtoj një sasi më e vogël por e respektueshme (dihet se mundësitë e tyre janë shumë më të vogla).

Në ceremoninë e Gurthemelit, të udhëhequr nga Arqipeshkvi jonë Imzot Zef Gashi, ditën e Shën Markut, më 25 prill 2000, morën pjesë, Ipeshkvi i Kotorit, meshtarë, murgesha, përfaqësues të besimit Ortodoks dhe Islam, Ministri i fesë, Ministri për të drejtat e pakicave kombëtare, Deputetë të Kuvendit Republikan, Kryetari i Komunës së Ulqinit, përfaqësues të pushtetit lokal dhe partive politike, si dhe një numër i madh i besimtarëve nga mbarë dioçeza jonë.

Kontrata e ndërtimit me sipermarrjen “Mostogradnja Podgorica” është nënshkruar më 14 shtator 2000, në festën e Ngadhnjimit të Kryqit, ndërsa punimet kanë filluar më 21 tetor 2000.

Punimet e deritanishme janë bërë në mënyrë solide.

Për arsye seizmike dhe pranisë të ujërave nëndhese afër sipërfaqes, themelet janë bë shumë të forta, me një teknologji të re, që ka kushtuar shumë. Në momentin e këtij shkrimi është duke u përgatitur betonimi i çatisë.

Që të përfundojë faza e parë e ndërtimit mbetet kambanorja, kupola dhe tremja (hajati), sikurse edhe instalimi i elektrikut dhe kanalizimit për ujëra të pishëm dhe të zeza. Për të gjitha këto kemi nevojë për kontribute të vazhdueshme të atyre që Zoti u ka ndihmuar dhe janë në gjendje të ndihmojnë. Për të bërë kontribute ose për informata të mëtejshme mund të kontaktoni z.

Palok Nik Rudaj (tel. 914-830-1019), z. Alex Gjergj Mirdita (tel. 914-2451998) dhe z. Kanto Ded Elezaj (212288-4594).

Si e përmenda edhe më parë, të hollat për punimet e deritanishme janë dhuruar nga besimtarë të famullisë së Shtojit në SHBA, Evropë dhe Shtoj. Dua edhe një herë të theksoj kontrubutin e madh që kanë dhënë ata që nuk i përkasin famullisë së Shtojit, ndër ta edhe

Jeta Katt olike

KORRIK - SHTATOR 2001

përkatës të besimeve jo-katolikë. Kësaj herë nuk do të përmend emra, megjithse ka persona emrat e të cilëve duhet shkruar me germa të arta për kontributin e tyre me punë dhe me para. Emrat e të gjithëve janë lexuar dhe vendosur te dera e kishës dhe do të publikohen kur të përfundohet ndërtimi i saj.

Ndërtimi i objekteve përcjellëse sikurse qela, shtëpia e murgeshave, shtëpia funarale, çerdhja për fëmijë parashkollorë dhe salla sportive janë pjesë e kompletimit të Qendrës Patorale Rinore. Këto objekte kushtojnë më pak dhe, me ndihmën e Zotit, me ndihmën e njerëzve vullnetmirë, bujarë dhe dashamirës të famullisë sonë, kam shpresë se edhe këta do të realizohen.

Për këta ju ftoj dhe bëj lutje të gjithë lexuesve të Jetës Katolike, sipas mundesisë dhe vullnetit të mirë, të jeni bujarë dhe të na ndihmoni ta përfundojmë këtë projekt tejet të nevojshëm për famullinë e Shtojit. Duke i ndihmuar famullisë tonë, ju i ndihmoni Kishës së Krishtit edhe vetëvetës, sepse Zoti ka për t’ua paguar shumëfish. Ne do të jemi mirënjohës dhe to të lutemi për nevojat tuaja dhe të familjeve tuaja.

Duke përfunduar, dëshiroj që në emër tim dhe të famullisë Shtojit t’ju shprehi nderimet dhe falënderimet më të përzemërta të gjithë juve që keni ndihmuar si edhe atyre që do të na ndihmojnë në të ardhmën. Falënderim në mënyrë të posaçme famullitarve të kishave shqiptare në Amerikë për kontributin e tyre me të holla, për mikëpritje të rrallë dhe respekt të pashoq që treguan gjatë qëndrimit tim në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. U dëshiroj jetë të gjatë dhe të lumtur, sukses në punën baritore për të mirën e besimtarëve dhe shëlbim të shpirtërave. Gjithmonë do t’i kujtoj me andje ditët e kaluara në SHBA në janar dhe shkurt të viti 2001.

Të gjithë atyre që me kanë shoqëruar gjatë kësaj vizite, që më kanë dhënë dhuratë, që treguar respekt dhe, ne ketë mënyrë më kanë bërë ta ndijej vetën mes të mijve, u jam shumë mirënjohës.

Zoti ua shpërbleftë.

Do të ishte e padrejtë të mos e falënderoj Redaksinë e revistës Jeta Katolike duke i deshiruar punë të mbarë, sukses dhe përparim.

17

Filloi punimet ”Konferenca ndërkombëtare e Paqes”

Si Vëllezër e jo si Antagonistë

Me datën 21.09.01, në “Fshatin Ndërkombëtar të Paqes”, të ngritur në Malin e Taraboshit, filloi punimet

KLAJD KAPINOVA Konferenca Ndërkombëtare e Paqes, e organizuar nga Karitasi Shqiptar, në bashkëpunim me Karitasin Dioçezan të Shkodrës, punimet e së cilës zgjatën deri më 25 shtator. Në punimet e kësaj Konference merrnin pjesë përfaqësues të besimëve nga vendet Ballkanike, delega-

Komunitetit Evropian. Nderonin edhe Mons. Zef Simoni, Ipeshkëv ndihmës i Arqipeshkvisë së Shkodrës, Mons. Dodë Gjergji, Administrator Apostolik i Sapës, At Aleksandër Petani, Famullitar i kishës Orthodokse në Shkodër, Konsulli italian në Shkodër Dr. Stefano De Leo, Z. Fadil Kraja i komunitetit Bektashian të Shkodrës, Deputetët Z. Pjetër Arbnori dhe Valentin Palaj, ish-deputeti Z. Mark Krroqi, klerikë dhe motra rregulltare të urdhërave të ndryshëm fetare. Para fillimeve të punimeve të Konferencës u bë një minut heshtje për të nderuar viktimat e 11 shtatorit në SHBA. Fjalën e hyrjes e mbajti Patër Mario Baglia, Drejtor i Karitasit Shkodër, i cili falënderoi pjesëmarrësit dhe të gjithë donatorët, shoqatat e ndryshme, Bashkinë e Shkodrës për kontributin që dhanë në ndërtimin e plotë të këtij fshati. Punimet e paradrekës së

“Paqja është përmbledhja e të gjitha të mirave që njeriu mund të dëshirojë, është kulmi i dhuratave të Hyjit, është Jezu Krishti, Princi i Paqes” cione nga Kosova, Mali i Zi, Bosnja, Kroacia, delegacione rinore nga vende të Komunitetit Evropian, përfaqësues të politikes si dhe nga sferat e shkencës artit dhe kulturës. Nderuan me pjesëmarrjen e tyre përfaqësues të komuniteteve fetare, Shkëlqesia e tij Imzot Angjelo Massafra, Kryetar i Konferences Ipeshkvnore të Shqipërisë, Haxhi Faik Hoxha, përfaqësues i komunitetit Mysliman, At Johan Pelushi, përfaqësues i komunitetit Ortodoks, Mons. Zef Gashi, Arqipeshkëv i Tivarit, përfaqësuesi nga Bosnja, Mons.

Mato Zovkiq, përfaqësues të pushtetit lokal. Të pranishëm ishin gjithashtu edhe delegacione nga vende të ndryshme të Ballkanit, si dhe të shteteve të

dites së parë të cilat u zhvilluan në temën: “Feja”, u hapen me përshëndetjen që bëri Mons. Angelo Massafra, Arqipeshkevi Metropolit i Shkodrës, i cili përshëndeti të gjithë të pranishmit, duke theksuar se: “Konferenca e sotme ka një rëndësi të madhe pasi i kushtohet paqes e cila lind nga falja, nga pajtimi dhe fakti që pranojmë njëri tjetrin si “Vëllezër dhe jo si Antagonist”, si “Miq dhe jo si Kundërshtarë” si “Solidarë dhe jo si Kundërvënës”, sepse të gjitha këto vlera janë të pranishme në çdo fe që është me të vërtetë e tillë”. Më pas e mori fjalën Z. Ormir Rusi, Kryetari i Bashkisë së Shkodrës, i cili theksoi bashkëpunimin që ka pasur me Karitasin në realizimin e

18

Jeta Katt olike

plotë të kryerjes së këtij objekti. Pastaj fjala iu dha Z. Gjergj Leqejza, Prefekt i Shkodrës, Malësisë së Madhe dhe Pukës, i cili në përshëndetjen e tij theksin e vuri tek toleranca fetare mes tre besimëve në prefekturën e Shkodrës. Për të përshëndetur në emër të komunitetit ortodoks të Shqipërisë fjalën e mori At Johan Pelushi, kurse në emër të komunitetit Musliman të Shkodrës përshëndeti Haxhi Faik Hoxha. Mons. Mato Zovkiq, i solli të pranishmëve përshëndetjet në emër të besimtarëve Katolikë të Bosnjes, ndërsa Shkëlqesia e tij Imzot Zef Gashi, Arqipeshkëv i Tivarit në përshëndetjen e tij vuri në dukje vlerësimin e kësaj Konference dhe kontributin që jep

Mons. Angjelo Masafra bashkësia që ai drejton në forcimin e paqes. Pastaj u lexua përshëndetja që Kardinal Angjelo Sodano, Sekretar i Shtetit të Vatikanit ia drejton Shkëlqesisë së tij Imzot Angjelo Masafra, Arqipeshkëv Metropolit i Shkodrës dhe Kryetar i Konferencës Ipeshkvnore të Shqipërisë. Në përshëndetjen e Tij, në mes të tjerave, thekson: “Se ndërtimi i ‘Fshatit të Paqes’, ka një rëndësi të madhe, për të bashkëjetuar në një shoqëri të përbashkët popujt e Bellkanit”. Imzot Massafra theksoi në fjalen e tij se Shtëpia Ndërkombëtare e Paqes brenda Fshatit të Paqes, është një dhuratë e vogël që Dioçeza e Shkodrës dëshiron t’i japë qytetarëve shkodranë, por edhe për të gjithë Shqipërinë dhe popujt e Ballkanit. Duke bërë fjalë për ndihmesën që besimet fetare kontribuojnë në drejtim të paqes, ai tha se besimet fetare janë instrumente për arritjen e dialogut si dhe mundësi për të dhënë kontribut në ndryshime të njeriut nga brenda, përmes formimit të një kulture paqeje. Pas përfundimit të përshëndet-

KORRIK - SHTATOR 2001

jeve filluan diskutimet rreth temave të zhvilluara. Në pasdrekën e ditës së parë vazhdoi organizimi i tryezave të rrumbullakta me temën: “Roli i feve për paqen” dhe “Festa e popujve”.

Tre besimet fetare në Shqipëri debatuan për paqen në “Fshatin Ndërkombëtar të Paqes” Zhvillimi i ditës së dytë të Konferencës Ndërkombëtare të Paqes Dita e dytë e Konferencës Ndërkobëtare të Paqes iu kushtua kryesisht përurimit të kompleksit “Fshatit Ndërkombëtar të Paqes”. Në praninë e autoriteteve të larta të komuniteteve fetare dhe përfaqësuesve qeveritarë, si dhe të një numri të madh të pranishmish të mbledhur përpara ndërtesës, grupi i fëmijëve të komunitetit rom, që mësojnë në shkollën e çelur nga Kuvendi i Kapuçinëve në afërsi të fshatit, dha një program të shkurtër me këngë dhe recitime.

Pastaj Shkëlqesia e tij Imzot Angjelo Massafra kreu ritin e bekimit, duke prerë shiritin sëbashku me Don Danilo Vezzori, Caritas Brescia. Me këtë rast ata vizituan ambientet e kësaj shtëpie. Më pas në sallën e mbledhjeve filluan përshëndetjet. I pari ishte Imzot Angjelo Massafra, Arqipeshkëv Metropolit i Shkodrës, i cili në mes të tjerave theksoi: “Se paqja është përmbledhja e të gjitha të mirave që njeriu mund të dëshirojë, është kulmi i dhuratave të Hyjit, është Jezu Krishti, Princi i Paqes”. Duke e konsideruar si urgjent e më shumë se kurrë të nevojshëm dialogun në mes të kulturave.

Në emër të Nuncit Apostolik Konferencën e përshëndeti Mons. Ambrozzio Matha, i cili shprehu gëzimin që ndjente për pjesëmarrje në këtë mbledhje. Ai njëkohësisht lexoi edhe mesazhin drejtuar Mons.

Angjelo Massafres nga Kardinali. Angjelo Sodano, Sekretar i Shtetit të Vatikanit. Më pas iu dha fjala Z. Pandeli Majko, Ministër i Mbrojtjës i Shqipërisë: “Jam i nderuar që marr pjesë në këtë Konferencë dhe ju falënderoi për ftesën tuaj ”, tha Mjko. Ai ndër të tjera theksoi se “Në vitin 1999 kam dhënë miratimin për kalimin në pronësi të Karitasit të ndërtesës ku jemi mbledhur sot”. Duke e mbyllur fjalën e tij, Majko falënderoi Konferencën edhe në emër të politikanëve të tjerë. Në emër të Ambasadës Italine në Shqipëri përshëndeti të pranishmit Dr. Stefano De Leo, Konsull i

Italisë në Shkodër. Në vazhdim e moren fjalën Prof. Marko Vitale, ish-Komisar i Qeverisë Italiane, Dr. Giovana Bussolati, Tutore e “Fshatit Breshia”, Don Danilo Vezzoli përfaqësues i Caritasit të Brescias; nga “Malteser” Gjerman përshëndeti të pranishmit Dr. Michael Faber, President i “Malteserit” Shqiptar. Nga Caritasi Gjerman dhe ai Shqiptar, me qendër në Tiranë, përshëndeti drejtuesi i saj.

Gjatë punimeve të Konferencës Patër Mario Baglio, paraqiti stafin drejtues të punimeve në “Fshatin Ndërkombëtar të Paqes”, duke i falënderuar për punën e mirë dhe me cilësi, që kanë bërë në dorëzimin e objektit. Në mbyllje të punimeve e mori fjalën Patër Bonaventura Mossuto O.F.M. i Urdhërit Kapuçin, i cili parashtroi planet që ka në të ardhmën për shkollimin e fëmijëve dhe bashkëpunimin me kompleksin e Shtëpisë së Paqes. Gjithashtu, u shpall zyrtarisht krijimi i “Komisionit Drejtësi e Paqe dhe i Shpëtimit të Krijesës”. Ky komision u dekretua nga Mons. Angjelo Massafra në mbledhjen e fundit të konferencës Episkopale. Ky komision do të ketë si President Mons. Angjelo Massafra, Sekretar i Përgjithshëm Luigj Mila, dhe at shpirtëror Patër Mario Baglio.

Qëllimi i krijimit të këtij komisioni është zbatimi i projektëve të ndryshme sociale, si dhe për përhapjen e doktrinës katolike në Shqipëri. Ky komision u mbështet financiarisht nga CRS Albania (Caritasi Amerikan).

Në ceromoninë e prezantimit përfaqsuesi i CRS Albania i dorëzoi Mons. Angjelo Massafres çekun prej 50 mijë dollarësh, i cili do të shërbejë si fond për aktivitetin 1vjeçar të këtij komisioni.

Gjatë mbasditës, në vazhdim të aktiviteteve, në orën 17:00 në ambientet e Fshatit Ndërkombëtar të Paqes u dha një koncert artistik i titulluar “Koncert për Paqen”. Këtu merrnin pjesë tre grupe: Grupi i valltarëve të famullisë së Velipojës i kryesuar nga Don Marjan Ukaj; Grupi i Qëndrës Kulturore “Kardinal Mikel Koliqi” pranë famullisë së Shirokës i kryesuar nga Patër Mario Baglio Orione; Kori i shkollës së fëmijëve Bamirëse “Beatto Saferini”, në prani të hierarkisë së lartë kishtare të qytetit të Shkodrës dhe meshtarë të famullive të rrethinave.

Jeta Katt olike

KORRIK - SHTATOR 2001

19

Kujtimi i saj është i gjallë në çdonjërin prej nesh Meshë dhe Drekë Përkujtimore në Kishën tonë me rastin e katër vjetorit të vdekjes së Nënës Tereze

Pamje nga Mesha Përkujtimore me rastin e 4-vjetorit të vdekjes së Nënës Tereze

Teksti dhe fotografitë: Mark Shkreli

S

iç qe vendosur në shtator të vitit 1997, që dita e vdekjes së motrës sonë të famshme të përkujtohet çdo vit me një program të përshtatshëm, Famullia jonë, më 16 shtator kishte pergatitur një pro-

Vasil Marku gram fetar dhe argëtues për këtë rast. Pika kryesore ishte Mesha për shpirtin e Nënës Tereze, e bashkëcelebruar nga Famullitari Dom Pjetër Popaj dhe Dom Nikolin Pergjini i Famullisë Mt. Carmel në Bronx.

Si në lutjet e tyre ashtu edhe në pretkun e ditës ata folën për veprën e Nënës Tereze, dashurinë qe ajo pati për të vorfërit e botës, në të cilët ajo shihte Dom Pjetri duke hapur programin Krishtin.

Mbas Meshës së Shenjtë, në Qendrën “Nëna Tereze” u shtrua një drekë dhe u prezantua një program kulturor i cili, për fat të keq, u cungua për shkak të tragjedisë që goditi World Trade Center dhe Pentagon-in. Programi argëtues muzikor u pezullua krejtësisht.

I përndershmi Dom Pjetër Popaj e hapi programin dhe i ftoi të pranishmit që të luten për Fran Shala me familje gjatë drekës

Gjeto Dushaj

Lekë Vataj

shpirtin e Nënës Tereze dhe që ajo të shpallet së shpejti e lumtur. Për Nënën Tereze folën edhe Kryetari i Këshillit të Kishës Gjeto Dushaj dhe z. Lekë Vataj.

Kënga e vetme e ditës qe Ave Maria, interpretuar nga këngëtari i mirënjohur z.

Vasil Marku.

Nëna Tereze në rrugë të shpejtë në drejtim të shenjtërisë Më 5 shtator 1997, në Calcutta të Indisë Nëna Tereze ndërroi jetë. Pothuajse njëkohësisht me shpalljen e këtij lajmi u dëgjuan dhe kërkesat që të bëhet një përjashtim i ecurisë shenjtë-bërëse të Kishës në rastin e Nënës Tereze. Si dihet, është rregull i Kishës që të kalojnë së paku pesë vjet nga vdekja e një personi para se të fillojë ecuria e shpalljes shenjt. Në fillim këto kërkesa dukej se po injoroheshin nga Papa Gjon Pali II, por me 1 mars 1999, British Broadcasting Company (BBC) lajmëroi se Papa kishte vendosur ta prapësojë rregullin në rastin e Nënës Tereze dhe, vërtet, më 11 mars, prapë si pas BBC, prifti Brian Kolodiejchuk, i cili do të prezen-

20

Jeta Katt olike

tojë argumentet e kanonizimit të Nënës Tereze, arriti në Calcutta për të filluar pregatitjen e procedurës. Në korrik të 1999-ës u vendos tribunali (trupi gjykues) në Calcutta ku Nëna Tereze ka vepruar mes të varfërve.

Ky tribunal ka për të shqyrtuar karakterin dhe veprimtarinë e Nënës Tereze për të vendosur nëse ajo është e denjë për lumturim, që është hapi i parë tek shenjtërimi.

Duke filluar nga 1998, shërbime përkujtimore për Nënën Tereze janë mbajt çdo vit në tërë botën e sidomos në Calcutta ku gjëndet varri i saj. Papa Gjon Pali II e ka quajtur “Dhuratë nga Zoti për të varfërit e të varfërve”. “Kujtimi i saj është i gjallë në çdonjërin prej nesh, në tërë kishën dhe tërë botën”, vazhdon Papa.

Një invalid 50-vjeçar, mjekimin e të cilit e kishte finansuar Nëna Tereze vite me radhë, me rastin e njëvjetorit të vdekjes tha, “me vdekjen e saj vitin e kaluar, unë rishtas humba nënën time”.

Për shpallje lumturie dhe më vonë shenjtërie nevojitet dëshmi e “virtyteve heroike” dhe mrrekullive të bëra me ndërmjetësinë e personit në konsiderim. Është Arqipeshkvi i Calcutta, Imzot Henry D’Souza, ai që filloi grumbullimin dhe dokumentimin e dëshmive. Më 14 gusht 2001 kërkesa formale dhe raporti mbi jetën e Nënës Tereze janë përfunduar dhe tani komisioni 12-vetësh i Vatikanit do ta shqyrtojë atë, jo vetëm duke shfletësuar materialet e shkruara por edhe duke berë pyetje mbarë e prapë.

Mrekullia e tumorit çon Nënën Tereze një hap më afër shenjtërimit Një grua që ishte në qendrën për të mjeruarit në Raigunj të Bengalit Verior, ishte e sëmurë nga tumori barkor. Mjekët kishin rekomanduar operacion të menjëhershëm. Natën e 5 shtatorit 1998, mbikëqyrsja e qendrës, sëbashku me motrat e tjera, filluan lutjet për gruan e sëmurë dhe vunë një medalje të Nënës Tereze mbi barkun e saj të ënjtur. Pas pakë kohe gruan e zu gjumi dhe kur u zgjua, rreth mesnate, tumori ishte zhdukur. Kjo mrekulli e Nënës Tereze, në përvjetorin e parë të vdekjes është çelsi i shpalljes së saj, më parë “E lumtur Tereza e Kalkutës” e më vonë “Shën tereza e Kalkutës”.

Mrekullia është shqyrtuar menjëherë nga komisioni dioçezan i caktuar nga Vtikani në qershor 1999. Provat e bëra vërtetuan se mrekullia i plotëson kërkesat essenciale për të qenë organike, e menjëhershme, e perhershme dhe e natyrës ndërmjetësuese.

KORRIK - SHTATOR 2001

Nëna Tereze në letërsinë e sotme shqipe Kumtesë e mbajtur me 29 gusht në Pallatin e shtypit në Prishtinë me rastin e “Ditët përkujtimore Nëna Tereze 2001” Është me rëndësi të theksohet se personaliteti i Gonxhe Bojaxhiut, gjegjësisht i Nënë Terezes, humanistes shqiptare më të njohur në botë, u ka sherbyer shumë shkrimtarëve, poetëve dhe prozatorëve si një model për prototip të përsonazhit që

ISAK AHMETI përban tiparet ekskluzive të altruizmit dhe humanizmit. Zakonisht në letërsinë shqipe si tekst, si amëz tematike gjithnjë ka sherbyer monografia: NËNA JONË TEREZE e Dr. Lush Gjergjit si dhe veprat e tjera të po këtij autori, që i përkushtohen Nënë Terezes. Kjo shenjtëreshë, jo vetëm e kombit tonë, ka qenë dhe mbetet gurrë frymëzimi dhe trajtimi artistik edhe në letërsinë e sotme shqipe, veçanërisht n`atë të Kosovës që nga vitet e 80-ta e këtej, ndërsa pas viteve të 90-ta edhe në poezinë shqipe të autorëve nga Shqipëria. Për më tepër, kjo figurë engjëllore, si përsëdytje e Krishtit mbi tokë (V. Zhiti), gjeti një trajtim të denjë artistik edhe në shkrimet shqipe, e sidomos te një pjesë e prozës të autorëve si Martin Camaj, Ramiz Kelmendi, Ibrahim Kadriu, Nebil Duraku, Zejnullah Halili etj. Natyrisht, këtu, pa harruar edhe prozën antologjike: Hyjneshë e rranjës sonë të Pal Duka Gjinit alias Daniel Gjeçajt, Legjionet e të sëmurëve të Beqir Musliut, romanin: Qerrja e dritës të Ibrahim Kadriut, unë do t`i veçoja, megjithëatë, monografitë: NËNA JONË TEREZE (1980) (e ribotuar disa herë) dhe atë: NËNA E DASHURISË (2000) të Dr. Dom Lush Gjergjit, që përndryshe është një personalitet i fuqishëm krijues, tashmë i njohur jo vetëm në hapësirën kulturore mbarëshqiptare, por edhe më gjërë.

Përveç në prozën artistike dhe atë dokumentare (të letrarizuar), figura e Nënë Terezes ka gjetur trajtim të veçantë në poezinë e sotme shqipe. Ç`është e vërteta, poezia e sotme shqipe e Kosovës kushtuar Nënë Terezes, edhe ajo që është prezantuar në librin antologjik: LULE PËR NËNËN (1985) të Dr. Dom Lush Gjergjit, përkthyer dhe botuar edhe në gjuhën italiane nga poetja arbëreshe Kate

Cukaro, por edhe poezia e botuar në dhjetëvjetëshin e fundit, nëpër libra, gazeta dhe revista në gjuhën shqipe, të kujtojn zemrën e madhe të nënës shqiptare, rënkimin e saj asket, zhuritjen e zjarrit që shuhet madhërisht, njëherit të përkujton besimin e madh të Nënë Terezes në Hyun, dashurinë për Të dhe nevojën që kjo dashuri të zbatohet e të mbretërojë midis njerëzve. Kjo poezi kështu na del edhe si shqiptim e dëshmi e besëlidhjes shpirtërore artistike e poetëve tanë dhe e Nënë Terezes veçmas, me dritën dhe dashurinë e hirit të Zotit, besëlidhje me frymëzimin hyjnor dhe me të vërtetën hyjnore, që kanë një kuptimësi dhe një rëndësi të pazëvendësueshme për jetën e njeriut. Së këndejmi, nëpërmjet trajtimit në poezi të figutës së NËNË TEREZES, të së vërtetës e të dashurisë së Hyut dhe të vet Nënë Terezes, në të vërtetë shprehet qenësia e jetës ungjillore, e besimit, gjakohet dhe njëherit përligjë në artin e fjalës shqipe e madhërishmja dhe bukuria shpirtërore-metafizike (e Nënë Terezes).

NËNA TEREZE E SHQIPËRISË, e nominuar kështu në një botim të veçantë poetik të Kadri Manit (1998), do të këndohet me një frymëzim dhe përkushtim të madh nga poetët tanë të njohur si: Azem Shkreli, Ali podrimja, Enver Gjergjeku, Mark Krasniqi, Din Mehmeti, Qerim Ujkani, Mirko Gashi, Abdylaziz Islami, Musa Ramadani, Jakup Ceraja, Basri Qapriqi, Hasan Hasani, Ramadan Musliu, Sarë Gjergji, etj. Për më tepër kjo NËNA E JONË DHE NËNA E BOTËS, në vargjet poetike shqipe me të drejtë do të nominohet: Lule e trollit tonë (Mark Krasniqi), Qerre e diellit (Din Mehmeti), Zemër Nositi (Qibrije Demiri), Shpirt i gjallë (Ramadan Musliu), Zemra më e madhe e këtij rruzullimi (Musa Ramadani), Fishekzare e mirësie (Agim Deva), Det mirësie (Resmije Kryeziu), Mirësi (Ibrahim Kadriu), Dritë e Zjarrit tonë (Isak Ahmeti), Nëna e moteve (Sarë Gjergji) etj. Ç`është e vërteta këta poetë, me vargjet e tyre kushtuar NËNËS TONË DHE NËNËS TË BOTËS kanë vënë një gur të çmueshëm në themelet e kulturës shirtërore të popullit shqiptar, që në këtë moment dhe në këtë mënyrë lidhet për emrin e Nënë Terezes, ashtu siç lidhet, për shembull, një pjesë e mirë e poezisë dhe prozës sonë për emrin e Gjergj Kastriotit Skënderbeut - dy figurat më të mëdha që populli i ynë i ka dhënë njerzimit.

Jeta Katt olike

KORRIK - SHTATOR 2001

21

Armët e Gjergj Kastriotit Gazeta shqiptare Koha Jonë, më datën 3 shtator 2001 botoi disa artikuj kushtuar armëve të heroit tonë kombëtar Gjergj Kastriotit.

Po i ri-botojmë artikujt ashtu siç ishin në origjinal, pa kurrëfar ndryshimesh.

te me mjaft vlerë për shitje dhe në këtë mënyrë ranë në duart e Dukës së Urbinos dhe të Areskotit. Armët u ruajtën për mjaft kohë në kështjellën Ambras të Ferdinandit dhe pas vdekjës së tij kështjella bashkë me armët iu shit perandorit austriak. Më 1806 armët u

kthyer”. Kështu mendon jo vetëm drejtori i muzeve kombëtare të Krujës, atij të Skënderbeut dhe muzeut etnografik dhe qeveritarë të ndryshëm shqiptarë të cilët i kërkuan për sa kohë ishin në pushtet, por dhe mjaft qytetarë. Ato janë pjesë e kombit, historisë sonë dhe na përkasin.

Lavdia e një muzeu Legjenda e armëve Në një vend të dukshëm janë vendosur armët e heroit. Ato kërkojnë të kthehën në atdheun ku janë varrosur eshtrat e zotëruesit të tyre, pronarit legjitim.

Duan të jenë në këtë muze, duke i dhënë një tjetër prezencë, më të prekshme, më të ndjeshme historisë dhe heroit të saj të kthyer në legjendë ndërkombëtare.

Armët e Heroit tonë kombëtar, Gjergj Kastriotit, janë të vetmët objekte vetjake të tij që ruhën deri më sot. Merita për njohjën e historisë të mbërritjes së armëve të Skënderbeut në muzeun e Vjenës i takon njërit prej punonjësve të këtij muzeu, August Gross. Ai gjatë vitëve ‘30-të të shekullit të kaluar gjurmoi të dhëna mjaft interesante të cilat dëshmojnë për rrugën që ndoqën armët e Gjergj Kastriotit deri në Vjenë. Për herë të parë, sipas studiuesit Kasem Bicoku (Studime për epokën e Skënderbeut, viti 1989), armët e Skënderbeut përmendën në një letër që daton 15 tetor 1578, me anën e së cilës Duka i Urbinos njoftonte Ferdinandin, Arqidukën e Tirolit, se do t’i dërgonte armët e Skënderbeut dhe 7 muaj më vonë Ferdinandi falënderonte dukën për dërgimin e armëve të premtuara. Armët janë gjetur në Itali dhe ky fakt mbështetët dhe nga faktorët historikë të kohës. Pas vdekjës së Skënderbeut drejt Italisë së Jugut mes shumë shqiptarëve emigroi dhe familja e heroit. Dera e Kastriotëve përveç të birit të Gjergjit, Gjonit, pati dhe Skënderbeun e ri (nipin e Skënderbeut), por më pas nuk lindi asnjë mashkull që të mund të trashëgonte armët. Ato u shndërruan në objek-

mbartën në Vjenë në një tjetër kështjellë dhe vetëm më 1888 u ekspozuan në ndërtesën e re të muzeut ku janë dhe sot.

Pse nuk janë kthyer armët Në vitin 1995 gjatë një vizite në muzeun historik të Krujës, ministrja austriake e Kulturës dhe Arsimit, ndërsa shoqërohej nga Mehdi Hafizi në rolin e guidës, do t’i tregonte atij arsyen e JO-së austriake për kthimin e armëve. Sipas drejtorit të muzeut, zonja austriake tha: “Ishte një moment kur qeveria austriake si rezultat i kërkesave të vazhdueshme të qeverive të ndryshme shqiptare bëri gati procedurat për t’ia rikthyer Shqipërisë atë ç’ka i përkiste, por parlamenti i Austrisë nuk e miratoi këtë akt”. Preteksti që u gjet ishte se armët janë marrë nga Italia dhe jo drejtpërdrejt nga shqiptarët. Pastaj ministrja austriake do të thoshte se Shqipëria duhet t’i jetë mirënjohëse Austrisë për ruajtjën e tyre. Hafizi tregon se ia ktheu përgjigjën me fjalët: “Falëminderit shumë që na i keni ruajtur, por tani ka ardhur koha për të na i

Muzeu Historik Kombëtar i Krujës ngrihet në të majtë të hyrjes së kështjellës të Krujës që të imponohet me madhështinë e vet hijerendë. I projektuar nga arkitektët Pranvera Hoxha dhe Pirro Vaso, muzeu me karakterin e një memoriali u përurua më 1 nëntor 1982. Një grup skulpturor-sh e paraqet heroin tonë midis njerëzve dhe nga kushdo vetvetiu përsëritet fraza: “Lirinë nuk ua solla unë, por e gjeta midis jush”. Historia e tërë, etapat e zhvillimit dhe epoka e ndritur e Skënderbeut aty janë më të prekshme se kudo. Çdo kush që e ka vizituar këtë muze ka përjetuar fuqishëm historinë e lavdishme dhe krenarinë e të qenit shqiptar. Mijëra shqiptarë dhe të huaj kanë vizituar këtë muze kombëtar, që mbetët objekti muzeal më i vizituar në Shqipëri. Pothuajse të gjithë turistët apo delegacionët qeveritare që kanë prekur vendin tonë, nuk janë larguar pa vizituar muzeun historik të Krujës. Që nga presidenti i OKB-së Peres de Cuelar, sekretari i përgjithshëm i NATO-s Manfred Verner, kryeministrat italian dhe grek, Andreoti dhe Simitis e mjaft të tjerë kanë vizituar muzeun e Skënderbeut në Krujën e bekur duke lakmuar historinë e këtij populli të vogël të Ballkanit, por të lavdishëm. Shpesh ky muze ka thyer opinionët aspak të mira të krijuara për vendin tonë dhe shqiptarët veçanërisht pas ngjarjeve të vitit 1997 dhe 1998. Këto vite sollën dhe një renie në numrin e turistëve të huaj, por dhe atyre shqiptarë që vizituan muzeun, i cili dhe në ato vite të mbrashta ruajti të paprekur madhështinë e historisë që mban në gjirin e vet. Grupe skulpturore, dokumenta, objekte, stilime

22

Jeta Katt olike

të epokës, gravura. Ambjentët e brendshme të muzeut krijojnë imazhin real të një hapësire të pandërprerë, unike, ashtu siç është dhe përmbajtja e historisë që paraqitët dhe evokohët në to.

Kruja i kërkon Vjenës armët e Skënderbeut Pas gjashtë vjetësh heshtje, Muzeu i Heroit Kombëtar ripërsërit kërkesës Muzeut austriak. Ndërsa ministrja e Kulturës Uruçi nuk është në dijeni: Edhe në Austri reliket nuk e humbasin identitetin.

KRUJË - Shqipëria i kërkon Vjenës armët e heroit tonë kombëtar Gjergj Kastrioti Skënderbeut për t’i kthyer në tokën e Kastriotëve. Armët e heroit tonë

VALI QYRFYQI pas vdekjës së tij përfunduan në Itali ku emigroi dhe familja e Skënderbeut. Ato u kthyen në objekt me vlerë shitjeje dhe sot, që nga viti 1888 ndodhën të ekspozuara në muzeun e Vjenës.

Përkrenarja dhe shpata e heroit kërkohën nga qyteti simbol i qëndresës së shqiptarëve, Kruja. Vjena zyrtare duhet të rishqyrtojë qëndrimin e saj për kthimin e armëve në atdheun e heroit.

Jo-ja e thenë prerë 6 vjet më parë nga parlamentarët austriakë, të cilët përdorën si arsyetim të saj historinë e marrjës së armëve nëpërmjet Italisë, duhet të rishikohet. Autoritetët kompetente shqiptare ngrenë zërin për kthimin pa harruar të falënderojnë Austrinë për ruajtjën e tyre ndër shekuj. “Ka ardhur koha që armët e strategut shqiptar, Skënderbeut t’i kthehën muzeut që mban emrin e tij Gjergj Kastrioti

KORRIK - SHTATOR 2001

Skënderbeu”- thotë për gazetën “KJ” drejtori i muzeut historik kombëtar “Gjergj Kastrioti-Skënderbeu”, Mehdi Hazisi. Pas një insistimi të vazhdueshëm të qeverive shqiptare në kohë të ndryshme me anë të kërkesave zyrtare drejtuar shtetit austriak çështja ka rënë në qetësi. Pluhuri i harresës po mbyt kërkesën legjitime për të pasur të ekspozuara në vendin e heroit dhe të vetmët armë të mbetura deri në ditët tona nga Skënderbeu, një nga figurat më legjendare në nivel ndërkombëtar të shekullit XV. Por, Ministria e Kulturës, Rinisë dhe Sporteve, aktualisht me një staf krejtësisht të rigjeneruar, si ndodh zakonisht pas ndryshimit të çdo titullari, nuk është në dijeni të një situate të tillë dhe një kërkese të mbetur pezull dhe nuk mungon shfaqja e habisë kur njihën me faktin. Ndërkaq drejtori i muzeut të Krujës Hafizi ngre zërin dhe rikërkon që në Shqipëri të kthehet një pjesë jo pak e rëndësishme të historisë që ka lidhje të drejtëpërdrejtë me heroin tonë. “Armët janë dëshmi e gjallë e tij dhe e epokës” shton ai. Ministrja e Kulturës, Rinisë dhe Sporteve Esmeralda Uruçi ka pohuar për “KJ” se nuk është aspak në dijeni të një kërkese të tillë për kthimin e objektëve që i përkasin heroit tonë.

“Nga ana e dikasterit që unë drejtoj nuk është bërë një kërkesë e tillë dhe mua nuk më është prezantuar ndonjëherë ky problem,”- deklaron ajo. Uruçi shprehë bindjen e vet se armët e heroit tonë kombëtar Gjergj Kastriot Skënderbeut mund të qëndrojnë në një institucion ndërkombëtar muzeal, siç është muzeu i Vjenës. Ekspozimi i tyre në këtë institucion, sipas Uruçit, nuk ia mohon identitetin armëve të Skënderbeut. Shefja e zyrës së marrëdhenieve me shtypin në këtë ministri Aranita Brahja, duke ndërhyrë, e mbështet qëndrimin e armëve në Vjenë me fjalët “Skënderbeu është hero evropian dhe nuk i përket vetëm shqiptarëve”. Vërtetë armët nuk e humbin identitetin atje ku janë, por do të rifitonin një tjetër identitet në vendin të cilit i përkasin.

Inventari i armëve të Skënderbeut në muzeun e Vjenës : 1. Përkrenarja e heroit tonë me peshë prej 3 kg 2. Një shpatë e përkulur në formë harku me peshë 3,2 kg dhe gjatësi 121 cm 3. Një tjetër shpatë me peshë 1,3 kg dhe gjatësi 88,5 cm.

Rruga që kanë ndjekur përkrenarja dhe shpatat e Skënderbeut Koha e mbërritjes në muzeun Kunthistorisches: 1888 Nga vinin: Italia Pronarët e parë: familja e Kastriotëve, gruaja Donika, djemtë Gjergj dhe Gjoni, dhe nipi Skënderbeu i ri Pronarët e dytë: Duka i Urbinos dhe i Areskotit Pronar i tretë: Duka Ferdinand i cili i ruajti në kështjellën Ambras, viti 1605 Pronar i katërt: Perandori austriak në Kështjellën Belvedere 1806 Pronar i Pesëtë dhe aktualë: Muzeu Kunthistorisches Museum, Vjenë Adresa e muzeut të armëve Kunthistoriesch Musem 1010 Wien, Neue Burg Vienna, Austria

Jeta Katt olike

KORRIK - SHTATOR 2001

23

NARKOMANIA -PROBLEM SHQETËSUES NË KOSOVË Pre e drogës në Kosovë janë edhe filloristët e klasës së shtatë dhe të tetë, ndërsa të rinjtë e shkollave të mesme e fakulteteve përbëjnë konsumatorët më të shumtë të narkotikëve që qarkullojnë nëpër qendra kryesore.

“Pas luftës 300 raste janë trajtuar në Klinikën Neuropsikiatrike të Prishtinës (katër kanë vdekur në spital, ndërsa tre nga ish pacientet kanë vdekur në shtëpi), 90 për qind e të cilëve e kanë konsumuar heroinën, 5 për qind kokainën dhe 5 për qind përzierjet e tjera. Ndërsa të gjithë i kanë provuar ndonjëherë përzierjet e ndryshme. Mosha mesatare e pacientëve është 24 vjeçare. Shumica prej tyre paraqitën pas katër-pesë vjetë të konsumimit intensivë të drogës”, thotë dr.Bujar Berisha, mjek specialist i drogës në Klinikën Neuropsikiatrike të Prishtinës, e vetmja klinikë që merret me trajtimin e narkomanëve në Kosovë.

Dr.Berisha vazhdon: “10 për qind e të trajtuarve janë të moshës 15-18-vjeçare, ndërsa e kanë filluar para disa vjetesh.

Ndërkaq, 79 për qind nga rastet e paraqitura janë narkomanë shqiptarë që drogën e kanë filluar në Evropen Përendimore prej nga janë kthyer”.

Narkomania në Kosovë është bërë problem shqetësues, ndërsa numri i narkomanëve po rritet me shpejtësi të madhe. Asnjë institucion nuk ka të dhëna për numrin e narkomanëve as për sasinë e drogës që konsumohet në Kosovë, sikurse që shumica e të varurve nga pluhuri i bardhë e llojet e tjera të drogës nuk paraqitën në klinikë për shkak se viktima do të mbetet e shenjuar në mjedisin ku jeton. Poashtu, sipas dr.Berishës “Është e vërtetë se numri i rasteve që paraqitën për shërim është shumë më i vogël se sa numri i atyre që kanë probleme. Ndër problemet kryesore dr.Berisha sheh “Thyerjen e bindjes së narkomani është

dele e zezë në shoqëri”.

Pos shkrimeve të rastit nëpër mediat lokale, kur shënohet dita e luftës kundër

GANI MEHMETAJ drogës, apo ligjeratave të kohëpaskohshme nëpër shkolla të mesme nga arsimtarët, a ndonjë specialist, pak kush merret me narkomanët dhe narkomaninë në Kosovë. Institucione të specializuara për narkomanët nuk ka. Shumica e institucionëve vlerësojnë se popullata e pasluftës ka probleme më të mprehta se

huanën për herë të parë unë dhe shokët e mi. Prej asaj dite as unë dhe as shokët nuk mundëm ta lëmë pluhurin e bardhë.

Sot, jemi të varur plotësisht. E filluam duke menduar se do të dukemi “cool”, apo “zanzi be njeri”. Kishim përshtypjen se femrat “kalleshin” pas nesh. Të gjithë besonim se kjo është në modë jo vetëm këtu ndër ne, por në gjithë botën. Tash gadi çdo mbrëmje marrim dozën e caktuar nëpër kafiteritë ose diskot e Prishtinës.

Ka raste kur marrim edhe një dozë. Pastaj kthehemi në shtëpi, me sy në gropë dhe organizëm të dërmuar.

Nuk na intereson asgjë, as për familjen tonë, pos se si ta sigurojmë dozën tjetër të pluhurit të bardhë. Dhe shumë

Prishtina - Kryeqyteti i Kosovës sa droga.

Para disa kohësh në revisten për te rinj “Titanic”, të Prishtinës, u botua letra e një narkomani të ri nga Prishtina, me nofken “Cani”, nxënës i shkollës së Mesme “Ali Sokoli”, i cili njëherësh kërkonte ndihmë nga specialistët dhe institucionet e Kosovës që ta shërojnë dhe ta nxjerrin nga kthetrat e drogës, ku ka hyrë me vetëdëshirë. Rrëfimi i tij është ky: “Drogën e fillova para dy vjetësh, në një party në Prishtinë, ku e provova mari-

herë e pyesim vetën: “Pse e filluam?”.

Por kur nuk kemi drogë, atëherë mallkojmë:” Ah drogën e nanës”. Pastaj fillon grindja në mes nesh: “Ti me shtyre të marrë drogë, jo ti ishe fajtor.” Ka raste kur ndonjëri nga shokët tonë përfundon në spital nga doza e tepruar, apo nga kriza e abstinencës.”

“Cani” kërkon ndihmë dhe këshilla nga mjekët, institucionet shëndetësore dhe spitali, sepse thotë ai: “dua ta braktisë drogën, dua t’i kthehem jetës nor-

24

Jeta Katt olike

KORRIK - SHTATOR 2001

male. “Në letrën e botuar në revsitën “Titanic” erdhi një Email me nënshkrimin Eva- Qualcom- Gjakovë, e cila ishte e gatshme që të kontaktojë drejtëpëdrejtë me Canin dhe shokët e tij për t’i këshilluar se droga është e dëmshme dhe duhet ta barktisin. Ndërkaq, nuk reagoi asnjë institucion shëndetësor dhe asnjë qendër rehabilituese. Cani mbeti pa ndihmën e kërkuar! Po cilat janë mundësitë e institucionëve shëndetësore në Kosovë apo institucioneve të specializuara që t’u ndihmojnë narkomanëve? Dr Ilir Tolaj, drejtor i shëndetësisë në Komunën e Prishtinës thotë: “ Në Kosovë nuk kemi qendër rehablituese për narkomanët dhe as mundësi materiale për një tretman më të gjatë. Na mungojnë edhe specialistët.”

Organizata Botërore e Shëndetësisë në një raport të majit 2001 për Kosovë shkruan:” 1.Në Kosovë përdorën të gjitha llojet e drogës. 2.Nga nxënësit e shkollave droga konsumohet në nivelin që është i krahasueshëm me shtetet e BEsë. 3.Ka rritje të hetueshme të përdorimit të heroinës. 4.Përdorimi i shiringave për marrjen e drogës është më i vogël se sa në BE. 5.Është sinjifikative lehtësia e marrjes se narkotikëve nëpër barnatore.

6.Është më i madh përdorimi i shiringave nga dy a më shumë veta”, përfundon raporti i OBSH-së. Të gjitha krahasimet bëhen më shtetët e BE-së.

Droga në Kosovë mund të gjendet me lehtësi dhe me çmim 20-30 DM paketimi, varësisht nga cilësia. Por droga më së shumti konsumohet në Prishtinë dhe në Gjilan. Këtë e dëshmojnë rastet në Klinikën neuropsikiatrike të Prishtinës.

Ka dyshime se dilerët ua shpërndajnë falas drogën nxënësve të shkollave fillore, duke “rekrutuar” konsumatorë të ardhshëm. Këtë e pohojnë edhe Toni dhe Agimi ish nxënës të shkollës fillore “Gj. F.” në Prishtinë, të cilët thonë se e kanë provuar një herë, falas, por kurrë nuk e kanë vazhduar më. Disa pedagogë më të cilët biseduam janë kategorikë se droga nuk shitet përreth shkollava, as nuk konsumohet brenda lokaleve shkollore.

Blerta dhe Vjollca, poashtu nga Prishtina thonë se djemtë kanë provuar t’ua qesin pluhurin e bardhë edhe në gotën e Cocacolës. Ato dyshojnë në kamarierin dhe pronarin e kafeterisë, emrin e së cilës nuk duan ta thonë.

Të gjitha mediat lokale në Kosovë kanë shkruar se barnatorët vendore japin pa kurrëfarë recete, mjete narkotike.

Autorët e këtyre shkrimeve thonë se kanë bërë prova vetë dhe kanë pasur sukses që të marrin narkotikë pa udhëzimet e mjekut. Mirëpo, njëri nga gazetarët që është marrë me këtë temë të shitjes së lirë të mjeteve narkotike nëpër barnatore, (kësaj radhe dëshiron të mbetët anonim), thotë se ka pasur kërcënime telefonike nga furnizuesit e barnatorëve, apo shitësit në farmaci. Një pjesë e madhe e atyre që sherbëjnë nëpër faramaci nuk janë famarcistë. Shitjen pa recetë të narkotikëve e pohon edhe dr.Ilir Tolaj, këtë e konfirmoi edhe Organizata Botërore e Shëndetësisë në raportin e majit 2001.

Charley Johnson, zëdhënës i policisë së UNMIK-ut në Prishtinë thotë: “Vitin e kaluar janë regjistruar 60 raste të përdorimit të drogës, që janë raportuar ose

arrestuar nga policia. Për këtë vit ende nuk kemi shënime të plota. Ne patrullojmë rreth shkollave, por nuk kemi vërejtur dilerë të drogave .” Z. Johnson vazhdon: “Policia e UNMIK-ut nuk ka të dhëna për numrin e konsumuesve as të dilerëve, sepse nga policia serbe nuk ka trasheguar asnjë dokumentacion.

Shënimet tona kanë filluar të kompletohen gjatë këtyre dy vjeteve.” Sipas z.

Johnson: “Policia përballet edhe me probleme të tjera shumë më të mprehta, siç është prostitucioni. Shërbime të veçanta anti-drogë nuk kemi, por, thotë zoti Johnson “Kemi krijuar një njësit pilot nga Sherbimi Policor i Kosovës në Gjilan dhe rezultatët e para janë inkurajuese. Do ta bartim edhe në qendrat e tjera, sepse policët vendor janë treguar më të shuksesshëm në këtë aspekt”.

Konsumimi i drogës edhe më tutje është ndër problemet më shqetësuese në Kosovë, ndërsa dr.Berisha nga Klinika Nuropsikiatrike mendon se “Nëse nuk fillojmë që tash të merremi më seriozisht me këtë problem, së shpejti gjendja mund të bëhet alarmante”. Numri i narkomanëve po rritet në mënyrë të frikshme.

Të rinjtë mbetën edhe më tutje konsumatorët dhe viktimat potenciale, ndërsa narkomani dhe narkomania hap edhe probleme e plagë të tjera sociale si janë vjedhja, prostitucioni, dramat familjare, depresionin dhe streset, të cilat edhe ashtu janë mjaft të pranishme në shoqërinë kosovare të pasluftës.

Botuar në revistën prishtinase për të rinj “TITANIC”

Albania Limousine & Car Service 24 orë - 7 ditë në javë thirrni pronarin Anton Gjokaj

30% zbritje për klientët shqiptarë Të specializuar për dasmat dhe të gjitha ceremonitë familjare me: Limousine speciale 6-18 persona, Mercedes, Roys Roys, Lexus dhe Ex Calibar

914-243-2343 • 1-800-734-0453 NE DISPOZICION KEMI MODELIN ME TE RI 2000 - DERI NE 18 VETA

Jeta Katt olike

KORRIK - SHTATOR 2001

Zbulimi i Ri në Dragostunjë të Librazhdit Zbulohet një qyp gjigant me peshë 80 kg dhe 2 kv volum.

Në gërmim të themeleve, një qyp i përmasave shumë të mëdha ka çuditur

HAXHI BALLIU ndërtuesit e një shtëpie në një fashat të Librazhdit. Vetëm pak ditë më parë në Dragostunjë është zbuluar një qyp i

Ja dhe pasaporta e qypit: -Pesha 80 kilogramë -Volumi 2 kuintalë -Gjatësia 1.2 metra -Diametri 2.4 metra -Gryka 48 cm e gjerë -Trashësia 3.5 cm

madh, përmasat e të cilit janë të jashtëzakonshme. Por, nuk është kjo ajo që e bën të rendësishëm një fakt të tillë. Një zbulim i kësaj natyre i hap rrugën studimit të mëtejshëm të arkeologëve, i cili mund të çojë në vërtetim të faktit se ky vend në kohë të hershme është banuar nga të krishterë. Këtë e pranojnë edhe autorët e këtij zbulimi në Dragostunjë, të cilët sot janë besimtarë të fesë muslimane, ashtu siç u shndërruan pjesa më e madhe e Shqipërisë pas pushtimit turk. Zyber Gurra, teksa po hapte themelët per të ndërtuar një shtëpi të re në vendin e quajtur “Te Kisha”, në fshatin Dragostunjë, rreth 7 km nga Librazhdi, ka hasur në këtë qyp, kur kishte gërmuar pak më shumë se një metër thellësi të nëntokës.

“Sapo lopata më zuri në grykën e qypit, u befasova dhe menjëherë shpresova se nuk do të ishte bosh brënda, përveç ujit që kishte mbledhur,- thotë Zyberi.Prandaj, ia hoqa dheun me kujdes për të mos e dëmtuar, derisa u bë e mundur që

qypi të zihej me dorë dhe të nxirrej që aty. Kisha çunat aty dhe ustallarët. U mblodhëm rreth tij gjithë ata burra dhe e nxorëm nga vendi ku ishte vendosur qindravjet më parë. I boshatisëm ujin, me shpresë se do të kishte dhe “diçka” tjetër.

Por kjo qe e pamundur, sikur edhe “një dorë” të kishte pasur në fund do të ishte gjë e madhe. Kur e nxorëm, u bëmë trekatër burra, pasi përveç peshës së tij, rendonte edhe uji që ishte në të. Por gjatë punimeve për hapjen e themeleve, janë gjetur edhe mjaft kocka si dhe një kafkë, të cilat janë grumbulluar në një thes dhe do të rivarrosën në një vend tjetër. Për këtë mu desh të interesohëm e të pyes shumë njerëz, megjithëse më parë ky vend dihej që ishte vend varrezash dhe nuk ishte i përshtatshëm për ndërtim shtëpie.” Ndaj, për këtë pyeta dijetarë deri në Arabi, të cilët më thanë se në vendin ku do të ngulën plintat, në së gjendën kocka ato duhen marrë dhe rivarrosur në një vend tjetër dhe ne këtë

Personal - Corporate - Partnership - LLC-s Sales Tax • Payroll Tax

Personal & Business

Auto • Business • Home

1809 Paulding Ave. Bronx, NY 10462

(718) 892-1000 Fax: (718) 892-6210 Pashk Berisha

WWW. BKBSERVICE.COM E-Mail:bkbservice@aol.com

25

26

Jeta Katt olike

do të bëjmë. U bënë gati dhjetë ditë që janë pezulluar punimet, ustallarët i përzura derisa të sqaroj këtë punë, por edhe zbulimi i qypit ma diktoi këtë, thotë ai. Nëse do të ketë interes dikush, për studime, besoj se do të vijë, thotë ai, megjithëse deri tani kam edhe oferta të mira, deri në 2 mijë dollarë, por nuk dua që objekte të tilla që më dukën me vlerë, të dalin jashtë Shqipërisë.

Në fakt ky zbulim nuk është i pari i këtij lloji në këtë fshat dhe në këtë zonë.

Jo më larg se në mes të vitëve ‘80, një kushëri i Zyberit, Hiqmet Gurra, ndërsa po hapte një kanal për ujë të pijshëm, rreth 300 metra larg këtij vendi, hasi një qyp të këtyre përmasave, por duke punuar ai u dëmtua dhe nuk u ruajt dot, në atë gjendje që ishte.

KORRIK - SHTATOR 2001

Vendi ku po hapën themelet e kësaj shtëpie nuk punohej as në kohën e ish kooperativave, pasi ishte si vend varrezash. Të moshuarit mbajnë mend se aty ka qenë një dru shekullor me diameter 3 metra, i cili në vitet 70 u shkul nga traktori, ndërsa gurët u pastruan me thikën e traktorit. Gjithë zona përqark, rreth 500600 metra ka shënja të ekzistencës së varrezave të hershme, deri pesë-gjashtë shekuj më parë. “Teksa punonim për hapjen e themeleve, vumë re varre, të cilat ndryshojnë nga varrezat muslimane,- thotë Zyberi. Ato ishin të mbuluara me rrasa, të cilat ka të ngjarë të jenë marrë në fshatin fqinjë të Hotolishtit, varre të cilat ndryshojnë nga ato tonat.

Përderisa vendi këtu quhet i tillë, nuk ka asnjë mëdyshje që ky vend ka qenë ban-

uar nga të krishterë, të cilët me pushtimin turk u detyruan të ndërrojnë edhe fenë”.

Por, në Dragostunjë ka plot toponime të tilla që e vërtetojnë këtë, siç është: Qafa e Gjergjit, Mekishi, Bregu i Priftit, Shpella e Kishës etj. Gjithsesi, zbulime të tilla, kanë edhe vlerën e tyre historike e kulturore, të cilat nuk mund të lihën menjanë, pavarësisht nga dëshirat subjektive (personale) se një qyp gjëndet bosh apo plot. “Rendësi ka që ai që e gjen tregon kujdes edhe për këtë dhe nuk i fut kazmën e ta coptojë. Dhe kjo duhet vlerësuar, se nuk është pak. Tani, me këtë punë le të merrën ata që janë kompetentë dhe kanë interes në këtë fushë”, shprehën banorët e zonës.

Qyteti më i ri në botë Një ditë në kampin prej 300 milionë dollarësh - “Bondsteel”.

Janë gati 4.000 njerëz për të cilët kampi “Bondsteel” nënkupton shtëpinë, kurse janë rreth 2 milionë të tjerë në Kosovë për të cilët ky kamp nënkupton sigurinë.

Si jetohet në bazën më të madhe amerikane në rajon SOJEVË, 2001. shatarëve të Sojevës as kalimthi nuk iu kishte shkuar ndonjëherë ndërmend se një ditë do të zgjoheshin nga gjumi dhe do të shihnin se në fushat e

F

flet për Amerikën ose lidhet me të, duke filluar nga flamujt e shumtë dhe simbolet me “viza e yjë”, CD - shopet me emra heronjsh amerikanë e deri te lavazhet me emrin “USA KFOR”.

Amerika e Kosovës

ADRIATIK KELMENDI tyre, në vend të grurit e misrit të mbjellë, do t’iu mbinte - Amerika. Dhe kjo mrekulli do t’iu ndodhte pas aq ditësh e netësh, kur ata të frikësuar nga terrori që i rrethonte, lusnin Zotin që një ditë ushtarët amerikanë që hidhnin bomba nga lartësitë e mëdha qiellore t’i shihnin duke ecur nëpër tokë.

Tani, pas më tepër se dy vjetësh të stacionimit të ushtarëve amerikanë në fushën e afërt, nëpër rrugët e fshatit shihen lloj-lloj mbishkrimesh që kanë të bëjnë me SHBA-në, ndoshta më tepër se në secilin qytet amerikan. Aty gjithçka

Vetëm disa qindra metra nga fshati në Lindje të Kosovës, në hyrjen e kampit që mban emrin e heroit të luftës së Vietnamit, James Leroy Bondsteel, këtë të martë qëndronte Lenny. Në të vërtetë, pavarësisht nga ajo që i shkruante në helmete, emri i tij ishte Nysret, mirëpo me t’u punësuar në bazën amerikane ky djalë zeshkan nga Tetova e kishte ndërruar atë.

“Amerikanët nuk mund ta shqiptonin emrin tim, kështu që e përshtata, nga Naser në Lenny. Jemi miq të mirë”, tregonte ai, me seriozitetin që i jepte uniforma ushtarake që e kishte veshur.

Nysreti, ose Lenny, është njëri nga 500

punëtoret lokalë që janë zenë me punë në atë që mendohet të jetë një ndër bazat më të mëdha ushtarake amerikane jashtë

Jeta Katt olike

KORRIK - SHTATOR 2001

SHBA-së. Mirëpo, kjo bazë ushtarake, e cila për nga ato që ka brenda zor se mund të dallohet shumë nga mjediset urbane nga secili qytet matanë Atlantikut, ka edhe shqiptaro-amerikanë që vijnë bashkë me kontingjentet si dhe punëtorë të inteligjencies së SHBA-së.

Të gjithë këta e bëjnë Bondsteelin t’i ngjajë një qyteti normal, megjithëse garderoba më e dëndur në të ështe jeshil e ngjyrëkafe.

Janë gati 4.000 njerëz për të cilët kampi “Bondsteel” nënkupton shtëpinë, kurse janë rreth 2 milionë të tjerë në Kosovë për të cilët ky kamp nënkupton sigurinë. Qeveria amerikane e Pentagoni duket se kanë vendosur që të dy këtyre katogorive t’ua plotësojnë dëshirat.

Rreshterja Anmaria Borrows thote se jeta e saj ne kamp nuk dallon fare nga ajo ne qytetin e saj te lindjes ne shtetin Utah te SHBA-se. Edhe pse kane kaluar me teper se tre muaj qekur ajo ka ardhur me mision ne Kosove, asaj nuk i ka munguar asgje, perkunder mosdaljes se shpeshte nga kampi.

“Me pëlqen jeta këtu. I kemi të gjitha”, thotë teksa ndërron marshet në xhipin e madh ushtarak “Hummvie”, shenjën mbrojtëse të armatës amerikane.

Me ato që thotë kjo 23-vjeçare leshverdhë, me tiparë të buta femërore, por me qëndrim tipik ushtarak, do të duhej të pajtoheshin edhe të gjithë banorët e tjerë të kampit.

Në qoftë se nuk ka detyra jashtë kampit, një ushtar tipik i “Bondsteel”-it ka se si ta kalojë ditën e tij, që nuk shquhet për regjim të rreptë ushtarak. Ai mund të zgjohet në orën gjashtë të mëngjesit. Të shkojë në njërën nga dy qendrat e “fitnesit”, të pajisura me një numër të madh pajisjesh për ushtrime trupore ku mund të degjojë tingujt e Will Smith-it ose Dr Dre-së.

Pas kësaj ai mund të zgjedhë se në cilën nga tri mensat e kampit do të hajë mëngjesin. I gjithë ushqimi i servuar aty vjen nga përtej oqeani, duke filluar nga hot-dogu e deri të “american pie”.

“Maqedonasit sikur kanë menduar se do të mbesim pa bukë nësë mbyllin kufirin”, thotë me një nënqeshje të hollë majori Randy Martin, teksa shikon bollekun e ushqimit në njërën nga sallat

e ngrënies. Një “aktivitet” shtesë që mund ta shfrytëzojë ushtari në kohën e lirë janë “leksionet” e gjuhës shqipe nga punëtorët shqiptarë që punojnë aty.

Një punëtore shqiptare në mensë rrah gjoksin se ia ka dalë që të mësojë së paku një gjysmë brigade se si të përshëndesin shqip.

“Unë nuk i lejoj që të më thonë ‘gudafternun’, por ‘mirëdita’. Duhet edhe ata të mësojnë diçka”, thotë ajo me krenarinë e njeriut që mendon se ka ndikim pozitiv.

“Burger King” dhe Internet Ndërsa, nëse ndonjëri nga ushtarët ndonjë ditë nuk do të jetë i disponuar që të hajë në mense, ai mund të zgjedhë të shkojë në “Burger King” e të hajë cheeseburger, ose t’ia mësyjë lokalit të “Anthony’s Pizza” dhe të shijojë picat aty, njësoj sikur të ndodhej nën hijën e rokaqiejve të Manhattanit në New York.

Pastaj, mund t’i vijë radha kapuçinos së nxehtë në tarracën e kafeterisë së kampit, me shikim nga skena, ku shpesh vijnë për të kënduar benda të ndryshme muzikore nga Amerika. Është mërzitur ushtari! S’ka problem. Edhe për këtë gjë ka zgjidhje. Drejt qendrës së lojërave argëtuese, ku mund të zgjidhet mes bilardos e futbollit të tavolinës, pikados e ping-pongut, surfimit në Internet ose kontaktimit me familjarët. Nësë as kjo nuk ndihmon, ai mund të ulet në sallat e TV-së dhe të ndjekë kanalet televizive amerikane ose të zgjedhë ndonjë film në video-klub. Ose, pse jo?! Mund të shkojë në “shoping” në PX-in gjigant.

Në anën tjetër, një ndër gjerat më interesante në kampin amerikan është kinemaja, e cila me 500 ulëset e saja ia kalon gati dyfish kinemasë së vetme të kryeqytetit të Kosovës. Dhe për çdo natë, fiks në orën 20:00... “the show is on” me “blockbusteret” më të rinj të Hollywoodit.

Mirëpo, ushtarët duhen trajnuar edhe intelektualisht! Edhe për këtë është menduar në “Bondsteel”. Për shëmbull, reshterja Borrows ka edhe disa provime për të diplomuar në Shkencat Natyrore të një universiteti të SHBA-së, që nga

27

Kosova. Ajo ka vazhduar leksionet në Qendrat për Edukim në kamp dhe ka mbaruar shumë provime. “Është atmosferë e vërtetë mësimi këtu”, thotë me të qeshur ajo.

Spitali, burgu dhe armët me mbishkrimet UÇK Në 360.000 metrat katrorë të kampit “Bondsteel”, megjithatë ka edhe anekse të tjera që nuk janë gjithaq defryese, por më se të domosdoshme.

Një ndër këto është spitali. Aty ushtarët mund të kurojnë thuajse të gjitha sëmundjet që mund t’i rrezikojnë, qofshin ato vetëm një grip i thjeshtë ose një sëmundje me rrezik jete.

Sipas përgjegjësit të spitalit ushtarak, lejtenant Michael Oliviera, aty janë të gjitha pajisjet moderne mjekesore, përfshirë edhe tri aparate të CT-së, më bashkëkohore se ato të Spitalit të përgjithshëm të Prishtinës.

“Ne i bëjmë të gjitha këtu... qoftë nxjerrja e dhembit ose intervenimet kirurgjikale, të gjitha”, shpjegon Oliviera.

Kurse, siç tregon ai, këtu janë mjekuar edhe shumë qytetarë të Kosovës që kanë kërkuar ndihmë.

Ndërkohë që në një kodër të vogël shihen kulmet e kafta me hije të rëndë.

Aty është burgu. Vendi ku mbahën shumë të burgosur civilë e ushtarakë, qoftë përkohësisht ose për një kohë më të gjatë.

Kurse, jo shumë larg prej burgut ndodhet vendi ku mbahën ato që kanë ndikuar që shumë vetë të shkojnë aty.

Depoja e armëve të konfiskuara. Pas hapjes së dyerve të renda me qepene të mëdhenj hekuri shihen armë të të gjitha llojëve e kalibrave, prej kallashnjikoveve e deri te pistoletat e bërë në mënyrë artizanale. Në disa prej tyre mund të lexosh emra të atyre që i kanë bartur, kurse në një numër të tyre janë të shënuara tri shkronja: UÇK. “Shumica e tyre janë armë që i kemi zenë nga kaluesit ilegalë të kufirit Kosovë-Maqedoni”, tregon majori Martin, duke mbajtur në dorë një çifte të vjetër. “Ka mjaft armë të bukura këtu, por shumica do të shkatërrohen, kurse disa do të mbesin... për muze”, shton ai.

Jeta Katt olike

28

A mendoni se SHBA-ja do t’i investonte 300 milionë dollarë sikur të mendonte të tërhiqej së shpejti?!

Ndërsa sa i përket deshirave që janë kujdesur të përmbushin autoritetët në Washington, të përmendura më lart në këtë tekst, kanë mbetur pa u përmenduar ato për qytetarët e Kosovës.

SHBA-ja nuk planifikon që një të ardhme të afërt të largohet nga Kosova.

Këtë e konfirmon edhe vetë gjenerali

T

KORRIK - SHTATOR 2001

William C. David, komandant i Brigadës Shumëkombëshe - Lindja.

“A mendoni se SHBA-ja do të investonte 300 milionë dollarë sikur të mendonte të tërhiqej së shpejti që këtu?!”, pyet ai me sytë që i shkëlqejnë. “Nuk do të thoja. Ne edhe mjaft kohë do të jemi këtej”.

Së shpejti “Bondsteel”-i do të duhej të ketë edhe aeroportin e vet, mirëpo thotë ai, “unë nuk mund ta konfirmoj

derisa nuk shoh buldozerët duke punuar”.

Me të gjitha këto duket se edhe banorët e Sojevës do të vazhdojnë të jetojnë të lumtur, duke qenë komshinjtë e parë të “qytetit” amerikan të Kosovës.

Vetëm se së shpejti, banorët e këtij fshati që nuk ka figuruar as në harta, ka gjasa t’i zgjojë nga gjumi zhurma e avioneve.

VLERA E MIQËSISË

ë shkruash apo t`e ligjërosh mbi këtë temë, do të thotë të pranosh mundesinë që të përshkohesh nga një ndrojtje apo edhe ndonjë frikë.

KOLË GJON GJERGJI Pamvarsisht nga të gjitha këto që u lajmëruan në mua si një lloj i tronditjes, përsëri vendosa më tutje t`shkruaj sepse kjo temë më pelqeu shumë dhe megjithatë ia pranova vetvetës se unë kam mundësi diçka mbi këtë të ofroj.

Tema si temë, për ne është shumë e njohur apo sipas mendimit tim sa do pakë është e përpunuar apo ndoshta nuk është fare e cekur. „Vlera e Miqësisë“ si term ose nocion do të thosha është shumë e thjeshtë, por me një kuptim ose esencë shumë të çmueshme, sado edhe një obligim tëjet të nevojshëm për jetën tonë. Më dëshirë, që temën e sotme ta shikojmë nga aspekte dhe kënde të shumta dhe për një shtjellim sa më të mirë, atë po e sistemojmë dhe po e ndajmë me sa vijon: a) Mendimet mbi apo për miqësinë, b) Miqësia shpirtërore,

c) „ Ju jeni miqtë e mi“

a) Mendimet mbi apo për miqësinë:

Që, në fillim mund të shtrohet pyetja se ç´është miqësia apo si mund të definohej ajo? Kjo së paku duhet të jetë e hapur me një të mirë, ashtu të lartësuar e të çmuar, me shumë rëndësi dhe e domosdoshme në jetën e çdo njeriu, të cilës ndoshta kurrë nuk ia kemi dhënë vendin e merituar.

Kështu, libri i Beslidhjes së Vjetër (BV) i Siracidit që në fillim na njofton për mikun besnik: „Miku besnik është mbrojtje e fortë: kush e gjen, gjen visar. Miku besnik s´mund të çmohet, as s´mund të peshohet vlera e tij. Miku besnik është bar shërues jete, do ta gjejnë ata që e kanë frikë Zotin“ (Sir 6,1416). Ciceroni shkruan në veprën e vet „De amititia“, në kapitullin e VI se si romakët thoshnin: “Mungesa e shoqërisë sjell më shumë mjerim dhe vështirësi se sa katastrofat natyrore si uji, zjarri, vullkanet...“ Këtë fjalë të urtë kisha pasur mundësi ta transferoj në gjuhën tonë të përditshme: “Njeriu në miqësi dhe me miqësi është si bukë, kryp e zemër“. Apo, “Miku shihet në ditë të vështira“; „Miku është kopshti, në të cilin njeriu mund ta gjen një pushim të këndshëm“.

Miqësia është e kushtueshme a shoku i vlershëm. Pra, kjo do të ishte si të gjitha gjërat me një vlerë shumë të madhe ose të lartë. Sa më i shtrenjtë që është një send, aq më vështirë do të ishte ky të gjindet. Andaj, nëse ne më urgjentisht diçka kërkojmë kjo arrihet ma më vështërsi. Miqësinë, pra, duhet ta kërkojmë, ta zbulojmë dhe ta arrijmë dalë nga dalë atë duke e afruar kah vetja. Miqësia don kohë dhe përkushtim!

Kur miqësinë e kemi parasysh atëherë, çka është me të vërtetë miku? Çka karakterizon dhe çka dallon një miqësi? Është një mik, ndoshta, diçka më i mirë se një i njohur i yni? Ku është dallimi apo ndryshimi i një miku prej një të afërmi, kolegu? Apo ndoshta nuk egziston kurrfarë dallimi? Është kjo ndoshta vetëm një shprehje koncepciale e gjuhësore ku njëra thekson një nuancë (degracion i pasur) e tjetëra një facette (aspekt). Është kjo ndoshta e dalluar në kvalitet? Kush mund të jetë për mua një mik?

Cilat kritere e karakterizojnë për mua një miqësi? Këtu në këtë rast mund ti numërojmë gjashtë kritere, të cilat i shohim dhe i konsiderojmë të rëndësishme: 1.Një mik nuk mund të jetë as konvertibil e as reversibil. Të njohurit ndërrohen, kolegët janë të zavëndësueshëm.

Kush humb një mik, humb një pjesë të vetvetës, pra ka pësuar një humbje, nga ky këndvënshtrim të të pazëvendsuar.

Jeta Katt olike

KORRIK - SHTATOR 2001

Në të vërtetë miqët nuk zëvendsohen, secili e ka vendin e vet.

2.Një shok e din se çka ndodh në jetën time dhe si ajo zhvillohet. Ai nuk e njeh vetëm murin tim të jashtëm (jashtësinë time), por ai e njeh poashtu edhe anën time të mbrendshme; mbrendësinë time, zemrën time, mendimet dhe dëshirat e mia. Ai ka si të them bilet hyrëse në dhomën time ndenjëse, ai jeton së bashku me mua. Ai nuk është vetëm një vizitor i rastit, i cili vjen e shkon por një mik i cili mbetet në mua dhe unë në të. Ai është miku im i vërtetë e besnik! Këtë mundemi ta quajmë si një lloj besnikrie e sinqeriteti.

3.Një shok më don mua si ai vetvetën sipas dëshirës së vetë ashtu si unë jam por edhe anasjelltas. Këto fjalë duhen të jenë të bazuara dhe të përforcuara në fjalët e Jezusit i cili iu drejtua farisenjëve me këto fjalë: „Duaje të afërmin tënd porsi vetvetën! “(Mt 22,39). Pra, ta duam njëri-tjetrin si ai na urdhëronë!

4.Unë jam ashtu si jam. Nuk kam nevojë që të prezentohem, nuk duhet të bëj diçka para kohe dhe nuk duhet që

unë të mbaj diçka në fshehtësi. Shën Augustini shkruan në veprën e vet shumë të njohur, „ConfessionesRrëfimet“: “Unë i jam vetvetës enigma më e madhe“.

5. Shoku im i vërtetë më kushtohet në çdo kohë e rast. Natyrisht, e di, që një mik nuk mund të përfitohet për interese dhe me interese, nuk guxon të jetë i shtrënguar, kinse ai duhet ta zhvillojë një miqësi. Ajo duhet ta ketë kvalitetin e vendosjes reciproke (dyanëshe) për njëri-tjetrin dhe të dytë duan ta dinë apo ta kenë të qartë, që: Unë deshiroj të jam miku yt, unë deshiroj që ti të jesh miku im!“ Kjo i jep miqësisë një rikthim, qëndrueshmëri, një reformë e mbështetje, ku këto njeriun e bëjnë të aftë t´i përballojë të gjitha ngarkesat ose shqetësimet gjatë tërë jetës së vet. Një miqësi rrjedh dhe zhvillohet përmes një kohe të gjatë e cila bëhet e mundshme me anë të sigurisë, kontinuiteti dhe besnikërisë. Një fjalë e urtë kineze thotë: “Rrugën deri te miku nuk duhet ta mbulojë bari“! Një lidhje shoqërore prej disa javësh, muajve është vështirë të quhet dhe nuk

29

mund të jetë miqësi e vërtetë dhe përmanente. Miqësia duhet t´i ketë rrënjët e thella.

Më është e qartë, që këto parime apo kritere nuk mund të janë këtu në një kohë të njëjtë, në një mënyrë apo në një intensitet. Shtrohet pyetja: Më të vërtetë sa shokë unë i kam?

Ndoshta kam unë shumë shokë, më shumë se 100, ose mund të numërohen me gishta, ndoshta kam ende vend ti numërojë vetëm me gishtat e dorës së djathtë apo të majtë. Nëse unë shokët e mi mundem vetëm me gishtat e dorës t´i numëroj, atëherë nuk është diçka këtu në rregull.

Nëse ndokush prej jush dëshiron të mendojë mbi këtë nëntitull atij i ofrohen tri pyetje: • Çka e dallon për mua një të afërm prej një miku?

• Çka pres unë prej një shoku ose më mirë të themi, çka kam unë si shok atij për ti propozuar ose ofruar?

• Me të vërtetë sa shokë unë i kamë?

LOUIS OVERSEAS

✈

• Domestic & Overseas • • Wholesalers to Tirana • • All Airlines • Tours • Cruises • • Honeymoons • Translations • Affidavits • Court Interpreter Services

Albanian Radio Hour Every Sunday 8:30 pm on WPAT 930AM 613 - 615 E 187th Street, Suite 3 and 4 • Bronx, NY 10458 Tel: 718/733-6900 Fax: 718/ 733-7015 Telex: 424249 Recdist • E-Mail: Louistravel@worldnet.att.net

30

Jeta Katt olike

KORRIK - SHTATOR 2001

b) Miqësia shpirtërore (amicitia spiritualis)

Amicitia spiritualis është një miqësi superlative; më e pjekura, më e thelluara, më e nevojitura, më e ngritura dhe më e bukura formë e miqësisë.

Një rregulltar shkocez Aelred ka shkruar në shekullin e XII në veprën e vetë më të shquar „De amicitia spiritu-

alis - Mbi miqësinë shpirtërore“: „Kështu, pra, ekziston një miqësi mishërore, një botërore dhe një miqësi shpirtërore. Ajo mishërore rrjedh prej të gjitha simpative (prirjeve) të përfshira prej ligështive tona; ajo botërore ndizet në shoqëri, kurse ajo shpirtërore ndriçon njerëzit mirëdashës, paqedashës me anë të mënyrës së njëjtë jetësore, me anë të jetesës morale dhe prej zellit

Artiste Limousi ne S erv ice E leg an ce • Lu xur y • A ffo rd ab ility

“ FO R T HE S UP ER S T AR T R E AT M E NT ” Tel. 914-243-0807 • Fax. 914-245-3391

“WEDDINGS & PROMS OUR SPECIALTY” Featuring New Luxurious 2-18 Passengers Super Stretch White Lincolns Fully Loaded

Rolls Royce • Excalibur • Mercedes • Lexus • Sedans

5% DONATED TO MOTHER TERESA CENTER WHEN YOU BOOK WITH US! 24 orë 7 ditë në javë.

Zbritje për dasmat dhe ceremonitë shqiptare!

Limuzinat 2000 më të reja super të gjata - kapaciteti 18 persona Ju garantojmë për çmime të volitshme dhe shërbim profesional!

“FOR ALL OCCASIONS & DESTINATIONS” •Weddings •Airports •Night Out •Anniversaries

•Proms •Casinos •Concerts •Sporting Events

•Birthdays •Christenings •Dinner/Theatre •Special Events

“SERVING THE TRI-STATE AREA SINCE 1983” Weddings Complimentary Champagne & Church Runner

24 Hours 7 Days

914-243-0807 Visit us at:www.artistelimo.baweb.com Lule (Lola) & Nua (Tony) Gjokaj Please Make Your Reservation Early!

Professional Courteous Tuxedo Chauffeurs

shpirtëror“.

Nëse pra, kështu jeta jonë zhvillohet atëherë është ajo me dashamirësi dhe paqe një marrëveshje, lidhje apo përshtatje me sendet njerëzore e hyjnore.

Ose siç shkruan Shën Françesku i Sales, mjeshtër i miqësisë, në veprën e vet të famshme “Dashuria e Zotit“: „Unë këtu nuk flas prej një të thjeshtës dashuri e quajtëra „Dashuri e afërme“ të cilën ua kemi borxh gjithë njerëzve, por, këtu flas për një dashuri të miqësisë shpirtërore në dy, tre apo më shumë shpirtëra, të cilët spiritualitetin e vet njëri-tjetrit ia ndajnë ku edhe ndjenjat e veta shpirtërore i ndërrojnë dhe bëhen kështu një shpirtë e korp i vetëm. Me të drejtë mund të janë këta njerëz në këtë rast të gëzuar dhe fatlumë”.

Njëkohësisht, këtu galdon edhe psalmisti mbi jetën vëllazërore: “Oh, sa punë e mirë e gjë e bukur është kur vëllezërit jetojnë së bashku... (Ps 133,1); Sepse atje Zoti e jep bekimin, jetën e amshueshme“ (Ps 133,3b).

Miqësia shpirtërore është vetëm ndër njerëz e mundshme, të cilët me të vërtetë jetën e vetë vetëm në fe të gjallë e të vërtetë e orijentojnë, e edukojnë, e zhvillojnë dhe e jetojnë në Zotin për Të dhe me Të. Kush mbi miqësinë shpirtërore flet, ai flet mbi miqësinë, e cila rrjedh në njerëz të pastër dhe është e varur në dashuri dhe me dashuri të Trinisë Shenjte. Miqësia shpirtërore është e shndërruar në një formë të mirësisë hyjnore në qiell e në tokë. Në miqësinë hyjnore Jezu Krishti është mesi dhe pika kryesore, në të cilin miqët dijnë ta gjejnë secili vetvetën dhe të bashkohen me Të, në Të dhe për Të.

Këtu është konkretisht pranishmëria e dashurisë reciproke në relacionin qiell e tokë, unë dhe Ai. Njëkohsisht, mbetet një mall, një etje për unitet ose njëzëshmëri, e cila në këtë botë nuk mund të gjindet, por kjo mund të gjindet vetëm në bashkimin e amshuar, gjindet, pra, vetëm në Zotin. Andaj, nëse dashuria e Zotit përherë qëndron në ne, në familjet tona, në rrethin tonë të ngushtë, në vendin tonë, atëherë ne do ta ndiejmë në mbrendin tonë, në zemren e shpirtin tonë një çlodhëje shpirtërore.

Jeta Katt olike

KORRIK - SHTATOR 2001

Kjo miqësi kërkon një pjekuri si nga shpirti ashtu edhe nga korpi. Kjo nuk është një lidhje dyfishe si ajo miqësia botërore, por një lidhje trefishe, në të cilët vet Zoti qendra është. Këtu është fjala për një lidhje reciproke të të dyve: unë e ti së bashku me Zotin. Nëse ne e kërkojmë rrugën kah Zoti dhe shkojmë, atëherë këtu ne do ti afroheshim njëritjetrit me dashuri e me sinqeritet. Nëse ne së bashku i afrohemi Zotit atëherë edhe ne do të jemi të bashkuar me njëritjetrin. Në qoftë se miqësia shpirtërore i ndihmon dashamirësisë e dashurisë të thellohet në Zotin, atëherë kjo do ti ndihmonte të thellohet edhe në ne, në njëri-tjetrin.

Nëna jonë Tereze ishte njëra ndër ta, e cila e tregoi një dashuri të madhe ndaj të afërmit por edhe ndaj të gjithë ne njerëzve. Kjo e ka dashur të afërmin më shumë se vetvetën. Miqësia shpirtërore do të ishte një ndihmë dhe një bekim i madh për ne nëse ne këtë e jetojmë, përjetojmë dhe ne këtë e duam. Unë besoj se sot në mesin tonë ka shumë asosh prej nesh, të cilët përpiqen dhe orvaten të jenë njerëz të përshpirtshëm për të mirën dhe për dobi të vet, por edhe për dobin e njëri-tjetrit; njëriut vëlla e motër, babë e nënë, vajzë e djalë, shoqe dhe shokë.

Ta kërkojmë, ta zbulojmë dhe ta duam këtë miqësi shpirtërore!

Shtrohen pyetjet: A e kam unë ndokënd si shkëmbim shpirtërorë me të cilin kisha pasur mundësi mbi jetën time, thirrjen time

por edhe mbi ardhmërinë time të flas?

Apo kush është ai udhëtreguesi im shpirtërorë, i cili përkujdeset për mua në çdo moment? c) „Ju jeni miqtë e mi“ (Gjn 15,14)

Në këtë kontekst, ku gjinden këto fjalë të Jezusit „Ju jeni miqtë e mi“ është një bisedë figurative në kapitullin XV të Ungjillit shenjt sipas Gjonit, ku ky paraqet Jezusin si Hardhi të vërtetë.

Qëllimi i kësaj bisede figurative ka këtë pikpamje ose kuptim, që ne fryte të shumta t´sjellim dhe gjithnjë të jenë të qëndrueshme, fryte të cilat duhen përherë të mbesin dhe mos të shuhen kurrë. Ku qëndron ky fryt? „Duane njëri-tjetrin“ (V.17). Kjo nuk është diçka e re! Kvaliteti i veçantë i këtij fryti është që te duam; si Ai na ka dashur. Lloji dhe mënyra „si Ai na ka dashur“ kjo është diçka e re, e cila edhe për ne do të ishte diçka e besuar dhe prej nesh e kërkuar. Ai ne na don, ku prej shërbëtorëve na bëri miq.“Nuk ju thëras më shërbëtorë, sepse shërbëtori nuk di çka bën zotëria i tij; unë ju quajta miq, sepse ju zbulova gjthçka që dëgjova prej Atit tim“ (V.15) Përse u bë ky ndërrim apo transferim? Dashuria e Atit e cila u tregua nëpërmjet Jezusit në ne bëri të bëhet ky shndërrim sepse: “Sikurse Ati më ka dashur mua, ashtu edhe unë ju kam dashur ju. Qendroni në dashurinë time! “(V.9). „Gjithçka, që degjova prej Atit tim“, kjo nuk ka të bëj me një proces

Burektorja

DUKAGJINI

• Burek të shijshëm 7 ditë në javë • BUREK ME MISH ME DJATH

• ME SPINAÇ

Tel. (718) 822-8955 758 Lydig Avenue • Bronx, NY 10462

31

akustik, por kjo referohet me bashkimin ndërmjet Atit e Birit. “Unë dhe Ati jemi një“ (Gjn 10,30). Ky ndëgjim i Birit referohet në Trinitetin e dashurisë ndodhëse. Biri rrjedhë plotësisht prej Atit a Shpirti Shenjt rrjedh prej Atit e Birit.

Ati ia tregoi dashurin e vet, që ai këtë dashuri të na tregon më tutje, jo si një fjalë teorike por, si një Fjalë, që është e Gjallë në zbatim e vepër në jetën tonë të përditshme. Këtë, çka Biri prej Atit ndëgjoi është një dashuri ndodhëse hyjnore, ku kjo edhe ne sot na përfshinë.

Ai na tergoi dhe na zbuloi misterin esencial të Zotit. Ai e zbuloi dashurinë e vet hyjnore ndaj nesh. „Dashuria më e madhe që ndokush mund ta tregoëj është: ta japë jetën e vet për miqtë e vet.

Ju jeni miqtë e mi nëse bëni çka ju urdhëroj unë“ (V. 13-14).

Kjo dashuri u tregua në Darkën e Mbrame dhe në kryq. Ai këtë nuk e tha vetëm por edhe e bëri, për këtë arsye ne këtë e besojmë, realizojmë, përjetojmë dhe këtë e jetojmë. Ai e bëri vetvetën për ne mik të ngushtë, që ne të mundemi të jemi miqtë e tij. „Ju nuk më zgjodhët mua, por unë ju zgjodha ju“ (V.16). Vetëm ai mund ta bëj këtë dashuri mes Atit e nesh.

E vetmja është kjo prej nesh e kërkuar dhe këtë mundemi ta bëjmë, që ne të qëndrojmë në dashurinë e tij: “Qendroni në dashurinë time!“ (V.9c).

Ky qëndrim në dashurinë e Jezusit është për ne diçka shumë esenciale.

Dashuria, me të cilën ai na ka dashur është, që ne këtë dashuri ta lejojmë të hynë në zemrat tona. Ne duhet këtë ta çmojmë e ta respektojmë, që ajo në ne të qëndron, që ajo t´na lëvizë dhe të na përmbushë me një enërgji hyjnore.

Dashuria e Jezusit duhet të mbesë në ne, që ne të qëndrojmë në Të. Andaj: “Nëse i mbani urdhërimet e mia, do të qëndroni në dashurinë time, sikurse edhe unë që i mbajta urdhërimet e Atit tim dhe qëndroj në të“ (V.10).

Dashuria e tij duhet ta ketë në ne një hapësirë të madhe, që ajo të ketë mundësi të qëndrojë në ne. Ky qëndrim i yni në Të është një fryt i madh ndoshta edhe njëqind fish. „Unë jam hardhia, ju jeni shermendet. Kush mbetet në mua e

Jeta Katt olike

32

KORRIK - SHTATOR 2001

unë në të, ai jëp shumë fryt, sepse pa mua s´mund të bëni asgjë (V.5); Nëse mbeteni në mua, dhe, nëse fjalët e mija qëndrojnë në ju, lypni gjithçka të doni dhe do t´ju jepet“ (V.7); “Nëse ndokush nuk mbetet në mua, hidhet jashtë porsi shermendi i prerë e thahet. Të tillët i bashkojnë, i qesin në zjarr e digjen“ (V.6).

Njeriu mund të jetojë në miqësinë e Jezusit vetëm atëherë nëse ne këtë

dashuri më të vërtetë e duam dhe këtë e përmbushim në jetën tonë.

Qëndrimi i ynë në këtë dashuri do të na dhuronë një siguri e rahati me Zotin.

Sa vështirë kjo do të ishte nëse ne vetëm me gjysmë zemre këtë e provojmë! A e dëshiroj unë këtë dashuri të Jezusit? A jam i vendosur me vetëdije për këtë dashuri të Jezusit ose ndoshta jam ende në një periudhë të zhvillimit apo gjindem ende në kërkim? Ndoshta kam ende

IR Licensed Real Estate Brokers IF YOU ARE LOOKING FOR REAL ESTATE

YOU NEED US! Përv oja jo n ë 2 7 vje ça re m e k om u nit etin s h qip ta r ë shtë dëshm ia m ë e mirë e su kses it tonë !

Nëse P L A N I F I K O N I të bleni building, shtëpi ose pasuri të patundshme, J U O F R O J M Ë M A K S I M U M I N e kushteve për blerje.

- Sales - Rentals - Mortgages - Co-ops And Condos - Investment Properties - Residential & Commercial -

PRENK CURANAJ Real Estate Broker

TEL:718-231-0300 • FAX: 718-324-0596 4227 WHITE PLAINS ROAD BRONX, NY 10466

VISIT US ONLINE WWW.ISLAND-REALTORS.COM

vështërsira, tundime, dyshime, pasiguri, frikë..., që më pengojnë deri te kjo miqësi të Jezu Krishtit.

Sipas përvojave tona gjinden tre parametra që na ndihmojnë t´i shohemi se si është përkujdesja e edukimi ynë në miqësinë e Jezusit:

• Dashuria për lutje: Lutja është ngritja e shpirtit tonë kah Zoti. Lutja do të thotë të jesh i hapër me duar e më zemër para Zotit.

Lutja është një urëlidhëse mes qiellit e tokës; mes Zotit e nesh. Në lutje unë degjoj çka ka për të më thënë Ai mua dhe në lutje dëgjon Ai çka unë kam atij për ti thënë.

• Dashuria për Eukaristi: Ne si miq të Krishtit takohemi shumë herë e me dëshirë në emër të Tij, që Atë ta lavdërojmë, atij ti këndojmë dhe atë ta falënderojmë. Eukaristia Shenjte është mënyra më e përshtatura për ne me të cilin ne me Të takohemi, ku vjen ai në zemrat tona me anë të Korpit e Gjakut.

• Dashuria ndaj Kishës: Kisha është Korpi i tij, i të cilës Ai është kryet. Kush pretendon: të jetë në dashurinë e Krishtit ai duhet të jetë edhe në dashurinë ndaj Kishës. Për ti realizuar të gjitha këto duhet të kërkojmë forcë e fuqi për këtë dashuri. Nëse ai është në ne e ne në Të, atëherë veprat tona do të lulëzojnë me fryte të shumta. Pra, dua ta përfundoj me një citat, i cili rrjedhë prej gojës së Nënës tonë Tereze: „Fryti i shujtjes është lutja; fryti i lutjës është feja; fryti i fesë është dashuria; fryti i dashurisë është shërbimi; fryti i shërbimit është paqa. Kjo është CREDOJA ime“.

Le të jetë dhe të mbetet gjithmonë miku më i dashur dhe më i ngushtë vetë Jezu Krishti! _________

(Kolë Gjergji është seminarist në qytetin Gracë të Austrisë. Në dhjetor do të shugurohet xhakon, kurse në qershor të vitit të ardhshëm meshtar).

Jeta Katt olike

KORRIK - SHTATOR 2001

33

Shën Rroku

N

ë një familje të pasur dhe me influencë nga Montpellier të Francës, më 1325 u lind një djalë të cilin e quajtën Rrok. Në moshën 20-vjeçare, mbasi mbetët jetim, Rroku shiti gjithë pasurinë e trashëguar dhe i veshur me rroba prej thesi dhe këmbëzbathur u nis në shtegtari në Romë. Kur arriti në Italinë Veriore aty gjeti pothua-

MAR K K. SHKRELI jse krejt vendin të shkatërruar nga murtaja. Menjëherë ai u vu në shërbim të të sëmurve nga murtaja ndër spitale. Më vonë, nëpër rrugët e Acquapendente, Cesena, Rome, Rimini, dhe Novara, kërkonte ata për të cilët nuk kishte kush të kujdesej dhe u shërbente atyre.

Murtaja ishte sëmundje e pashërueshme dhe ata që i kapte i kishin ditët e numëruara. Për këtë arsye kushdo që u shërbente atyre konsiderohej shenjt. (A s’na përkujtohet Nëna jonë Tereze dhe të gërbulurit e Kalkutës).

Për tre vjet ai vazhdoi t’ju shërbente të sëmurve nga murtaja dhe të lutej mbi varrezat e apostujve në Romë.

Njëkohësisht ai ishte lypës që kërkonte lëmoshë nëpër rrugë për të siguruar ushqim dhe ilaçe për të sëmurit. Duke u kthyer në vendin e vet, gjatë udhëtimi nëpër Piacenza murtaja e rrëmbeu edhe Rrokun. Por ai, për të lënë një shtrat të lirë për të tjerët, nuk shtrohet në spital por shkon në pyll për të vdekur. Derësa ishte në pyll, shumë i dobësuar nga sëmundja dhe uria, atë e gjeti qeni i një zotërie. Qeni iku dhe pas pak u kthye me një copë buke ndër dhëmbë që e kishte vjedhur nga sofra e zotërisë. Qeni vazhdoi ta bënte këtë gjë çdo ditë por, pas pak kohe, i zoti e kishte vënë re sjelljen e tij dhe vendosi ta ndiqte për të parë se ç’bënte me bukën. Po sa e pau Rrokun në gjendje të mjeruar, atij i dhimbej dhe bëri ç’ishte e mudur për ta shëruar shenjtin, i cili mandej e konvertoi në fenë e Krishtit dhe e pagëzoi bamirësin e vet. Rroku ndejti edhe pak kohë në Piacenza duke shëruar të sëmurit nga murtaja.

Kur epidemia e murtajës iku, Rroku u nis për në vend të vet. Duke kaluar nëpër Lombardi e ndaluan dhe mbase që nuk munden ta identifikonin, e burgosen si spiun. Pas pesë vitësh, më 16 gusht 1356, në burgun e nëndheshëm, ai u gjet i vdekur. Kur ishin duke e përgatitur trupin e tij për varrim e identifikuan me një shenjë në gjoks në formën e një kryqi. Mrrekullia e parë ndodhi menjëherë pas vdekjes kur rojtari i burgut, që quhej Justin, e goditi me shkelm trupin e vdekur të Rrokut për t’u vërtetuar nëse ishte i vdekur dhe këmba e tij, që ishte e çalë që nga lindja, u shërua.

Ishte shpërthimi i murtajës gjatë Konçilit të Konstacës, më 1414-1418, që e përshpejtoi kanonizimin (shpalljen shenjt) e tij. Delegatët e Konçilit, të tronditur dhe të frikësuar, njëzëri kërkuan ndërmjetsimin e Shën Rrokut.

Murtaja u shdukë dhe kulti i Rrokut u miratua. Relikët e Shën Rrokut ruhen në Arles, Francë (afër qytetit papnor

Avignon) dhe në Venedik, Itali.

Në art Shën Rroku paraqitet si një shtegtar i ri me njërën këmbë të zhveshur për të zbuluar plagën e murtajës dhe shpesh ai ka një qen me vete — atë që e ka pas gjetur kur ishte i sëmurë në pyll e që i lupinte plagën. Nganjëherë ai paraqitet duke qenë i vizituar nga një enjgjëll derisa ai është në mesin e të sëmurve nga murtaja.

Shën Rroku është pajtori i të sëmurve në përgjithësi e sidomos i të sëmurve nga murtaja. Andaj, t’i lutemi Shën Rrokut, që me ndërmjetsinë e tij, të na ruaj nga çdo sëmundje e sidomos nga ato ngjitëse, duke thenë uratë e Shën Rrokut: I dashur shtegtar shëndetdhënës, dikur ti u kujdese për ata që vuanin nga murtaja dhe qe i gatshëm t’ju ndihmosh të tjerëve me shërbim të përzemërt dhe uratë të zellshme. Ti vetë nuk pate shtëpi dhe vdiqe në burg të nëndheshëm.

S’është çudi që shumë të paaftë dhe invalidë me mirëbesim kanë kërkuar ndihmën tënde. Të lutem mundësoni të shërohet {emri i të sëmurit}, dhe na ndihmo që të gjithë të bëhëmi të shëndoshë në shpirt.

Amen.

34

Jeta Katt olike

KORRIK - SHTATOR 2001

Kush e themeloi dhe si lindi emri Tiranë Themelimi i qytetit Kur në mes të vitit 1614, bariu i dikurshëm nga fshati Mullet me emrin Sulejman Bargjini, do të kthehej nga një luftë e tmerrshme në Iran, nuk kishte si të mos ju rrëfente bashkëfshatarëve çuditë e kryeqytetit aziatik. Pikërisht në

ROLAND QAFOKU tokat e largëta të Tehranit, ai kishte luftuar e fituar bujshëm ndaj armiqve osmanë nën emrin e ushtrisë turke. Dhe për nder të fitores, mendoi ta përjetësonte mirë emrin Teheran, një vend krejt të panjohur nga shqiptarët. Pikërisht në

cuar edhe gjuhëtari i madh Eqrem Çabej në një nga veprat e tij i cili ka qenë partizan i këtij transformimi. Ndërkaq, studiues të tjerë kanë bërë zbulime edhe më të hershme se kaq. Një filatelist i njohur, teksa vizitonte një muze në Vjenë vetëm pak muaj më parë, ka parë një hartë të Ballkanit që datonte shekulli i dytë para Lindjes së Krishtit. E vizatuar në një lëkurë, në zemër të Ilirisë përmendej dhe një vend që quhej Tiranium, që i përket pikërisht Tiranës së sotme.

Ndërkaq, në dorëshkrimet e Marin Barletit janë përmendur vendët Tirana e Madhe dhe Tirana e Vogël gjë që e përforcojnë më shumë hershmërinë e këtij emri. Megjithatë, viti 1614 ngelet zyrtarisht si viti i themelimit të Tiranës dhe themeluesi i saj ka vetëm një emër, Sulejman Bargjini. Kështu, për ta përjetësuar më tej themelimin e Teheranit të ri, themelet e para pashai i hodhi për ndërtimin e një xhamie.

Por, njerëzit e një beu me emrin Sallman, i rrëzuan natën ato.

Atëherë Sulejmani e paditi atë

tek Porta e Lartë dhe ky njeri u kthye në kurban. Pas dheniës së urdhërit, Sallmanit iu pre koka. Ndërsa më pas, muret dhe minaretë e xhamisë u ndërtua pa më të voglin problem. Në fund, ajo u pagëzua me emrin e Sulejman Pashës, si njeriu që e themeloi këtë vend. Që nga ky moment, në Shqipërinë e Mesjetës lindi ashtu pa pritur dhe pandehur një qendër banimi krejt e re. Ai nuk mund të quhej më si më parë, si një vend ku udhëtarët e rastësishëm merzenin kuajt e pushonin për pak çaste nga rruga e gjatë.

Por, si një nyje rrugësh ku nisën të gjendëshin gjithçka. Kështu, një e nga një nisën të ndërtoheshin me radhë godina të tjera. Godina e dytë ishte një furrë.

Ndërsa objekti i tretë ishte një hamam, ose e quajtur ndryshe banjo publike. E si për ta cilësuar vetën zot të vetëm të këtij qytetthi, Sulejman Bargjini ndërtoi përbri tyre edhe sarajet e veta. Me këtë ai u tregonte njerëzve se ai jo vetëm ishte themeluesi, por edhe sundimtari i Tiranës. Por, me ëndrrën e realizuar, jo vetëm pashait, por edhe tërë Shqipërisë nuk do t’i shkonte ndërmend se ky njeri që dikur ishte rojtar delesh por edhe luftëtar i zoti, nuk kishte bërë gjë tjetër, veçse kishte themeluar një vend i cili do të kthehej shumë vite e shekuj më vonë në epiqendrën zyrtare të gjithë vendit ballkanik. Vetëm 50 vjet më vonë, Evlija Çelebija një nëpunës i lartë i Stambollit, shkruante në kujtimet e tij, se qyteti i Tiranës ndodhet në një fushë të gjerë, ka

Tirana më 1921 vendin ku sot është kinema “Partizani”, Bargjini i sapograduar Pasha nga Porta e Lartë, nguli një shkop dhe u tha miqve të vet: “Që sot e tutje, ky vend do të quhet Tiranë”. Kuptohet qartë që transformimi i fjalës Teheran në Tiranë, i dedikohej vetëm dialektit të krahinës dhe pashai i ri nuk kishte shumë faj. Por, historianë dhe studiues të shumtë kanë zbuluar që emri Tiranë ka ekzistuar shumë më heret se 1614-ta. Sipas tyre, emri Tiranë është marrë nga Kalaja e Tirkanit në vendin ku sot është Ura e Brarit. Me kalimin e kohës gjuha ka pësuar ndryshime dhe bashkëtingëllorja “k” ka rënë. Një gjë të tillë e ka përfor-

Tirana sot

Jeta Katt olike

KORRIK - SHTATOR 2001

shumë xhami, banjo, dyqane dhe shtëpi të mbuluara me tjegulla të kuqe. Por, trungu dhe pasardhësit e familjes së Sulejman Bargjinit do të vazhdonin më tej traditën e tij.

Pikërisht në vitin 1820 stërnipi i tij Haxhi Et’hem bej Tirana përfundoi ndërtimin e një xhamie shumë herë më e mirë se paraardhëset e tjerë.

Pikërisht është kjo xhami që falë ruajtjes që i është bërë nga fenomenët natyrore dhe luftrat ndodhet sot në qendër të Tiranës.

Por, Et’hem beu, emrin e të cilit e mori xhamia, ndërtesës së bukur i shtoi pranë edhe një sahat tepër gjigand për kohën. Mekanizmin e tij ai e kishte sjellë nga Venediku dhe për montimin ishin marrë specialistët më të mirë. Sipas dorëshkrimëve të asaj periudhe, ora e saktë tregohej me të rënat e kambanës të cilat dëgjoheshin deri në majën e malit të Dajtit.

Shpallja si kryeqytet Mjaftoi një votim që më 31 janar të vitit 1920 delegatët e Kongresit të Lushnjes të vendosnin që Tirana të ishte kryeqytet i vendit. Dhe kishte shumë arsye. Sipas dëshmive dhe dokumentave një prej tyre ishte shtrirja dhe vendi ku ishte qyteti aktual. Një fushë e gjerë, në të cilën mund të planifikoje dhe ndërtoje me planimetri një kryeqytet të ardhshëm përbënin një fakt bindës. Por, një arsye tjetër mësohet të ketë qenë edhe se Tirana ishte pak a shumë në zemër të Shqipërisë. Kjo nuk do të ndikonte në ndasitë apo favorët që kishin ekzistuar më parë. Më tej arsyetimët kanë vijuar me faktin se Tirana shërbente edhe si kryqëzimi i rrugëve nga Jugu në Veri. Dhe për një shtet si Shqipëria që kërkonte zhvillim kjo nuk ishte pak. Tjetër argument është përmendur se Tirana ishte afër bregut të detit.

Kjo do të lehtësonte shumë tregtinë e mallrave përmes rrugëve ujore dhe më pas trasportimin e tyre nëpër kapilarët e rrugëve shqiptare.

Fazat e zhvillimit dhe popullsia Nga vetë historia që ka kaluar, historia e Tiranës ka përshkuar dy etapa. E para është ajo që nga momenti i krijimit deri në shpalljen si kryeqytet. Ndërsa tjetra që nga ky moment deri në ditët e sotme.

Sipas historisë dhe dorëshkrimëve të marra nëpër muzeumët, gjatë gjithë kohës së sundimit otoman, Tirana njihej si ndarje administrative e kohës. Ndërkaq, krejt çuditshëm ky qytet nisi të rritej çdo ditë me ndërtesa e shtëpi. Kështu sipas të dhënave, në vitin 1793 Tirana numëronte vetëm 4 mijë banorë. Ndërsa nga viti 1810 deri në vitin 1820, numri i popullsisë shkoi deri në 12 mijë banorë.

Më tej, në vitin 1830 kishte 13 mijë banorë. Por, pas këtij viti popullsia e qytetit u ul ndjeshëm. Kështu, në vitin 1840 ajo shkoi në 8 mijë banorë dhe shkak kryesor për këtë përmëndet kurbeti. Por, në vitët që pasuan zhvillimi i qytetit bëri që sërish popullsia të rritej. Në vitin 1865 Tirana u shpall nënprefekturë dhe varej nga Prefektura e Durrësit. Ndërkaq, nga ana e saj prefektura e Durrësit varej nga Vilajeti i Shkodrës. Vetëm 8 vjet më vonë popullsia shkoi në 17 mijë banorë për të shkuar më vonë në 25 mijë në vitin 1901. Sipas statistikave, që nga ky moment nuk ka pasur ndonjë rritje të ndjeshme. Por, një gjë e tillë nisi vetëm pas shpalljes si kryeqytet. Kështu në vitin 1938 popullsia e kryeqytetit më të ri në botë shkoi në 38 mijë banorë. Dhe për çudi në mbarim të luftës, kryeqyteti, në vend që popullsia të ishte më e vogël rezultoi e kundërta. Sipas shifrave të kohës, në vitin 1944 numëroheshin 60 mijë banorë.

Ndërsa në epokën komuniste gjithçka rrodhi për keq. Asnjëherë nuk ka pasur një administrim dhe largpamësi në zhvillimin dhe shtrirjen e Tiranës dhe si pasojë asnjë tregues nuk i parapriu zhvillimëve. Në vitin 1985 Tirana shkoi në 230 mijë banorë, shifër kjo që shënoi dhe kulmin e popullsisë në periudhën komuniste.

Ndërkaq, aktualisht kryeqyteti shënon rreth 700 mijë banorë.

35

The Cost of Living F

or some time I stood aloof and watched the people of the world move, living their lives as they knew how. Some with false enjoyment and happiness, and others with the real thing. I made my decisions slowly, pondering how to go about living a life of true happiness. I knew it was very hard work and I also knew that

LINDA GOJÇAJ I did not want to live falsely. Yet, at that point I hadn’t been living the way I wanted to. There were many things that I wished to be doing. Since youth I wanted to be a successful writer, an artist, and to fall in love and have the romance that dreamers dream about.

Instead of working on a novel, I was thinking ahead and planning and working meaningless jobs. It’s good to think before you act, but in order to make dreams a reality, you must complete the process. You must eventually motivate yourself into action. The problem was that I was afraid to start writing again. I was afraid that when my novel was completed it wouldn’t meet its potential. I was afraid to take that risk. Risks run the possibility of failure, and that was what I was most afraid of. The feeling of failure is painful, and I wanted to make sure that I was destined to succeed. Not succeeding led to the probability of getting hurt and of suffering and of feeling insecure, not to mention having all my dreams shattered. In a way, I had already failed because I had given up before I had even started.

I did realize that sometimes success takes a long time, is a hard struggle, and does take risks. But I was too afraid of what it would mean if I did fail. What was I going to do if I couldn’t write? But the confusion and fear did not end there.

The world seems as if on the verge of Apocalypse.

Religious wars have been going on and off for the last decade in the Balkans and in the Middle East.

Terrorists have devastated countries all over the world, including our own. I had lost hope in humanity, in love, in beauty, in happiness, in magic, and in the endless possibilities of life. Those dreams that I had when I was little, about what I was going to be and where I was going to live, that I swore year after year that I would accomplish, seemed harder and harder to actualize as I got older. That self-assurance I had as a child had somehow vanished. The confidence and invincibility were gone as well. It wasn’t even that long ago but they seemed to have disappeared without a trace, and I wanted them back. But it is so very hard to regain that

36

Jeta Katt olike

self-assurance and to attain those treasures. I had given up. I was suffering from a broken heart and a destroyed hope. Among my childhood wishes, the romance aspect wasn’t coming to fruition and didn’t seem like it would. No one proved himself worthy of the pain of trying and having it not work. I could not write, I could not paint, and I could not love. All my thoughts of the future turned bleak. Neither my thoughts nor my plans were decisive, and, in turn, my indecision turned into apathy. My idleness sent my imagination into hibernation. I had failed to awaken it due to my refusal to move forward and make a choice. It was a vicious cycle and, like a maelstrom, it consumed me. The world was becoming a terrible place and I couldn’t find my niche in it. A war had just begun.

Because of the terrorist acts that had befallen us, so many lives were devastated and businesses were falling apart. I couldn’t comprehend why we even bother doing anything when there are monsters out there that have the ability and the will to come and demolish our lives within seconds.

My thinking waxed cynical when it had once been so innocent, so optimistic.

I used to find beauty in everything no matter where I was. It was in the city buildings built brick by brick, in flatlands and glowing street lights against a never ending sky, in a mother’s worried eyes, in a father’s furrowed brow, in the leaves dancing in the wind in Fall, in the grass refreshing itself in Spring, and in th e g raveya rds w h e re families wept.

Beauty was everywhere just waiting to be experienced, waiting for someone to notice it. I felt it all. My emotions had g r ow n d e e p e r a n d d e e p e r. M y h e a r t expanded so that they would have room to fit. In my heart those emotions and memories were safe and they’d remain there forever to remind me that life is beautiful even in its most bitter moments.

My sensitivity grew intense over the years, and my moods overtake me. I cry with passion, laugh with passion, and draw and write with passion to release the emotion that the beauty and pain of life arouse in me. When I was a few years younger, I was filled with pure idealism and inspiration. A romanticism that was untarnished, or undefiled. In youth w e a r e u n c o r r u p t e d . Ye s , I a m s t i l l young. But not nearly as romantic or idealistic as I used to be, though I am trying

KORRIK - SHTATOR 2001

to regain it. Where life was once filled did realize is that the world still does with endless possibilities and a magic to contain magic, love and beauty, but at a create and to do anything my imagination higher cost. Ugliness and pain prevail could conjure up, it had instead become only because we are not willing to pay tiresome, boring, stagnant and repress- the price and put in the hard work. We do ing. The world’s horrors became so evi- not want to suffer the consequences of dent and overbearing. War and death of possible failure and of pain. When we are loved ones and money struggles are dom- young it is easy to enjoy these treasures. inant concerns these days. The economy We are still naïve and unknowing of the c o n s t a n t l y fa l l i n g a n d t h e n c a t c h i n g workings of the world. Children, unlike itself, wears down businesses and fami- adults, do not have to pay the price for lies. Destruction and depression have left their youthful abandon. The adults are ve r y l i t t l e r o o m f o r t h e i d e a l i s m o f the ones that suffer the labor and the youth. As we grow older, for those of us consequence. And as I reluctantly step who remain sensitive to the elements of into adulthood, I know that paying the life, sometimes the pains are as strong in price is worth the beauty. Because it is paralyzing us, as the beauty is strong in the beauty and love, the magic of life, awakening us. It is difficult to rise above that fills us and inspires us to live and to the pain, sadness and losses in life. It create. Those precious commodities are becomes nearly impossible at times to especially valuable and necessary in remember to try our hardest to experi- t i m e s l i ke t h e s e , o f d eva s t a t i o n a n d ence the beauty that exists behind the dejection, when we need quite a bit of hurt. We forget to enjoy what we have idealism and positive thinking to keep us strong. We need to believe in the purity suffered for.

All those memories do pain me but of dreams and the attainment of them to they also bring me comfort. Though the give us hope for the future. sensitivity is still a part of me, I had become jaded, hardened and uninspired for quite a while, that is, until I learned a n ew l e s s o n . I wa s s t a r t i n g t o b e l i eve that the good things in life, that are of abundance when we are young and fresh to everything, fade into memories and are not a part of adult life. But that was not true. I was learning that these treasures don’t disappear as we grow older and wiser into a harsher reality.

E ve n n ow m a g i c comes so delicately.

And then, for some, it so quickly fades, b e c au s e t h e p e o p le w h o h ave t h e r i g h t chemistry to help create it are so Çmime shumë të volitshme! frightened by it that Shërbim i shpejtë - Sipas porosisë edhe për 24 orë t h ey l e t i t g o . B u t that is no reason to Albanian Yellow Pages, Inc. stop believing that it 2322 Arthur Ave. Suite 10, Bronx, NY 10458 is obtainable. What I Tel. (718) 584-1620 • Fax. (718) 584-1228

Dasma e bukur fillon me ftesa të bukura!

Ftesa për dasma në gjuhën shqipe!

Jeta Katt olike

KORRIK - SHTATOR 2001

37

“Populli ëm u ba rob se nuk pat dien” Engjëll Sedaj: “Papa shqiptar Klementi XI-Albani & Kuvendi i Arbënit”.

Kuvendi i Arbënit është një “kujtesë e dokumentuar dhe e pashlyeshme e historisë së popullit shqiptar në dimensionet më të gjera të jetës së tij”

K

uvendi i Arbërit, është një nga dëshmitë më të rendësishme të historisë së kul-

TONIN ÇOBANI turës sonë kombëtare, një nga ato dëshmi të dokumentuara me vlera të shumëfishta: gjuhësore, historike, arsimore, etnografike. Libri i Engjëll Sedajt “Papa shqiptar Klementi XI-Albani & Kuvendi i Arbënit”, botim i Ndërmarrjes Botuese “Gjon Buzuku”, pëveçse e risjell të plotë dokumentin e Kuvendit te Arbënit (“Concilli i dheut Scciypniis, baamun n’vjet 1703 n’coh t’Paps scchyptarit Clementitt t’gnimdheitit”), ka një informacion të gjerë e vlerësim të merituar për Papë Klementin XI-Albani, që “kishte arritur edhe prestigjin më të madh moral në organizimin kishtar dhe politik në Evropë”, dhe një analizë shumplanëshe të Konçilit të Arbënit, mbajtur në fshatin Merçi pranë qytetit të Lezhës.

Në studimet e deritanishme dokumenti i shkruar latinisht e shqip i Konçilit të Arbënit ka qenë trajtuar vetëm si vlerë për historinë e gjuhës dhe, për shkak të përmbajtjes religjoze, i janë anashkaluar vlerat e tjera, që, siç i përcakton autori i studimit, “janë edhe letërsi, kulturë, etnografi, art, filozofi dhe politikë”. Vetë arqipeshkvi i Tivarit, Vicko Zmajeviqi (1701-1713), që udhëhiqej nga diviza iluministe: “Populli ëm u ba rob se nuk pat dien”, shkruan në një relacion se dokumenti i Konçilit në gjuhën shqipe “do t’u shërbejë pikërisht

priftërinjve, por edhe të gjithë atyre që dëshirojnë të kuptojnë gjendjën e shqiptarëve, kryesisht në Shqipërinë Veriore në fillim të shek.XVII”. Dhe me të vërtetë Konçili na njeh me kisha e manastire që sot u dihen ose jo rrënojat, por edhe me persekutimin e besimtarëve katolikë si në ato vite kur islamizimi i popullsisë vendase ishte çështje ekzistence.

Në argumentët e studiuesit Sedaj, thelluar në shkrimet e vjetra (kujtojmë këtu librin e tij të fundit “Bibla & Përkthimet e saj në gjuhën shqipe”, Prishtinë 1999), që lidhën me historinë dhe kulturën kombëtare, theksohen në mënyrë të veçantë rezistenca e katoliçizmit në kushtet e raprezaljeve më intensive osmane. Është koha kur “sulltani kishte urdhëruar që katolikët ose të turqizoheshin ose të transferoheshin”, si shkruan në relacionin e 5 marsit te vitit 1702 V. Zmajeviqi dhe, pa kaluar dy muaj, ai relaton se u bë dëshmitar i një fakti konkret të islamizimit masiv të shqiptarëve: “pikërisht atë ditë (më 25 prill), kanë kaluar në fenë islame 1000 katolikë” (f.52). Fillimisht në fenë islame kalonte vetëm i zoti i shtëpisë, pastaj mëshkujt e tjerë, dhe më në fund të gjithë anëtarët e familjes. Në këto rrethana lindi fenomeni i kriptokatolikëve ose, ndryshe, i laramanëve, që nënkupton kthimin formal të katolikëve në fenë islame, pasi shpirtërisht mbetën në fenë e mëparshme. Konçili mori një vendim që nuk do të lejonte më priftërinjte të pagëzonin fëmijët e atyre që kishin ndërruar fenë katolike me fetë turkoislame apo sllavo-ortodokse. Kjo, sipas Sedajt, konverton Konçilin e Arbërit në një kuvend atdhetarie, pasi i kundërvihet hapur ideologjisë së administratës joshqiptare dhe urdhëron mostolërimin e kthimit qoftë edhe formal në çfarëdo feje tjetër, që synonte asimilimin kombëtarë për shkak të identifikimit të këtyre besimeve me qellimet ekspansoniste të

shtetëve përkatëse në Ballkan.

Konçili i Arbërit ka karakter atdhetar, veçanërisht, sepse del hapur në mbrojtje të gjuhës shqipe dhe të arsimit në Shqipëri. Kështu, në vendimët e Konçilit të Arbërit përcaktohen masa konkrete për shkollat dhe librat në gjuhën shqipe. Aty flitet “permi shkoll’ t’Kurbinit e t’Leshs”. Shkollën e Lezhës, që aso kohe funksiononte ne fshatin Velë, pak kilometra larg qytetit, e drejtonte ipeshkvi i Lezhës, Gjergji. Aty mësonin të rinj (xhakojtë), që më vonë do të shërbenin si priftërinj. Ata duhej të mësonin “me kndue, e me shkrue”, gramatikën (ndoshta atë të Françesko Mario da Leçes që do të botohej më 1716), dhe gjuhën latine, “ne mos teper mire, bare (se paku) nevojisht”. Por nuk duhet kuptuar kjo shkollë vetëm në qëllimet e veta kishtare, sepse në vendimët e Konçilit të Arbërit theksohet: “t’mundohet me gjith gjoks me i vlit (sherbue) kishs e gjith dheut... prej meshtarve t’urte, t’divoçem, e t’dijshem”, f.88d.

Në rrethinat e Lezhës e më gjerë shkolla të tilla kanë ekzistuar edhe më parë dhe në vazhdim. Mjafton të kujtojmë formimin kulturor të Frang Bardhit (1606-1643) në Kallmet dhe pranë famullive të Zadrimës, të Pjetër Budit (1566-1622) në rrethinat e Matit dhe të Pjetër Bogdanit (1627-1684) në rrethinat e Prizrenit dhe të Shkupit. Një dëshmi tjetër e vazhdimësisë së këtyre shkollave, së paku deri në shekullin e nëntëmbëdhjetë, është arsimimi i poetit zadrimor Pjetër Zarishi (1806-1866), nismëtar i letërsisë sonë të Rilindjes Kombëtare etj.

Studiuesi i zellshëm Engjëll Sedaj me librin “Papa shqiptar Klementi XIAlbani & Kuvendi i Arbënit” ka risjellë, si shprehet ai në parathenie, një “kujtese të dokumentuar dhe të pashlyeshme të historisë së popullit shqiptar në dimensionët më të gjera të jetës së tij”.

(Marrë nga Koha Jonë)

38

Jeta Katt olike

KORRIK - SHTATOR 2001

Korrik - Shtator 2001 Kristina Berisha Prindër: Gjoke dhe Dushe Berisha Kumbarë: Ernest dhe Terezina Kalaba

Nikolette Catherine Dusevic Prindër: Marijan dhe Aggy Dusevic Kumbarë: Gjergj dhe File Dushaj

Allysa Nicole Gazivoda Prindër: Nick dhe Drita Gazivoda Kumbarë: Simon dhe Rudina Gjonaj

Marco Radi Prindër: Alfrim dhe Phyllis Radi Kumbarë: Victor dhe Trashe Kqira

John Curanaj Prindër: Zef dhe Gjyste Curanaj Kumbarë: Nue dhe Maria Shala

Gabriel Gojcaj Prindër: John dhe Rudina Gojcaj Kumbarë: Robert dhe Lula Prekelezaj

Dominique Ariel Nikac Prindër: Paul dhe Vilma Nikac Kumbarë: John dhe Maria Krasnici

Kenneth John Catalic Prindër: Gjon dhe Justina Catalic Kumbarë: Deda dhe Gjovana Gjonaj

Robert Gjelosh Dedvukaj Prindër: Gjelosh dhe Elizabeth Dedvukaj Kumbarë: Kola dhe Maria Vulaj

Nicholas Anthony Malota Prindër: Nol dhe Lumnije Malota Kumbarë: Zef dhe Maria Lekocevic

Brandon Victor Popovic Prindër: Victor dhe Carla Popovic Kumbarë: Valentin Popovic dhe Hema Nahar

Jack Noah Gjushi Prindër: Altin dhe Esterina Gjushi Kumbarë: Julian dhe Diana Palaj

Qaqulin Pllumaj Prindër: Zef dhe Flora Pllumaj Kumbarë: Anton dhe Suzie Tinaj Isabella Rukaj Prindër: Tom dhe Maria Rukaj Kumbarë: Mark dhe Shaqe Gojcaj Birlton Volaj Prindër: Arben dhe Leonora Volaj Kumbarë: Vasel dhe Mrije Gjelaj Samatha Dresaj Prindër: Viktor dhe Sofija Dresaj Kumbarë: Vasel dhe Vilma Gjelaj Christian Nikaj Prindër: Mirash dhe Ornela Nikaj Kumbarë: Vasel dhe Izabela Lekaj Vincent Nikollaj Prindër: Angjell dhe Mrike Nikollaj Kumbarë: Gjon dhe Shpresa Kolaj Henry Marpali Prindër: Edmond dhe Lindita Marpali Kumbarë: Daniel dhe Luljeta Kolaj

Michael Nicaj Prindër: Victor dhe Vilma Nicaj Kumbarë: Nikoll dhe Vera Dedaj Gabriela Pepa Prindër: Vlash dhe Marieta Pepa Kumbarë: Gjergj dhe Mrika Zadrima Brandon Vilajeti Prindër: Martin dhe Shaqe Vilajeti Kumbarë: Petrit dhe Florinda Nika Julian Zefi Prindër: Aglin dhe Kristina Zefi Kumbarë: Gac dhe Roza Haxhari Andrea Cacovic Prindër: Anton dhe Elizabeth Cacovic Kumbarë: Valentin Stanaj Mary Camaj Prindër: Ferdinand dhe Flore Camaj Kumbarë: Mark dhe Pashka Camaj Dominic Nikollaj Prindër: Nue dhe Elizabeth Nikollaj Kumbarë: Albert dhe Violet Viseli

Joseph Berisha Prindër: Gjon dhe Kajmelina Berisha Kumbarë: Pashk dhe Vera Berisha Nicholas Dacaj Prindër: Rrok dhe Rregjina Dacaj Kumbarë: Vilson Keqaj Vanessa Mirija Dashi Prindër: Palush dhe Violeta Dashi Kumbarë: Preka dhe Katrina Vataj Merilinda Krasniqi Prindër: Nue dhe Leonora Krasniqi Kumbarë: Jeton dhe File Krasniqi Nicholas Marinaj Prindër: Mirash dhe Servet Marinaj Kumbarë: Krist dhe Zoje Velaj Peter Gjonaj Prindër: Simon dhe Rudina Gjonaj Kumbarë: Fran dhe Gena Çotaj Gina Gjonaj Prindër: Vincens dhe Tina Gjonaj Kumbarë: Rudolf dhe Katrina Gjonaj

Bianca Kalaj Prindër: Anton dhe Kristina Kalaj Kumbarë: John dhe Christina Lekaj Kristina Krasniqi Prindër: Luan dhe Viollca Krasniqi Kumbarë: Mhill Krasniqi Jolanda Lumaj Prindër: Luigj dhe Liljana Lumaj Kumbarë: Frederik dhe Leze Nocaj Christopher Rudaj Prindër: Viktor dhe Marjeta Rudaj Kumbarë: Robert dhe Maria Rudaj Roland Thaqi Prindër: Mhill dhe Tushe Thaqi Kumbarë: Lon dhe Lumnije Syla Ardian Volaj Prindër: Aleksander dhe Ana Volaj Kumbarë: Prela dhe Maria Rukaj

Urime, jetë të gjatë dhe të lumtur!

Korrik - Shtator 2001

Nderush Livadhi me Jehona Coku më 7 korrik 2001 Luviq Gjonaj me Elizabeta Gjokaj më 7 korrik 2001 Vinko Camaj me Teresa Berisha më 7 korrik 2001 Victor Dedvukaj me Violeta Kalaj më 7 korrik 2001 George Djurasevic me Adine S. Touhy më 14 korrik 2001 Viktor Ivezaj me Bianca Sinishtaj më 15 korrik 2001 Luke Deda Nicaj me Elizabeth Curanaj më 21 korrik 2001 Enkel Mari me Lucia Prendi më 28 korrik 2001

Martin Smajlaj me Agetina Balbona më 28 korrik 2001 Petrit Tinaj me Ermelinda Damko më 28 korrik 2001 Anton Ljuljic me Adelina Mandi më 29 korrik 2001 Joseph Shkreli me Christina Berishaj më 4 gusht 2001 Albert Cukaj me Margerit Mhillaj më 5 gusht 2001 Leonard Perleshi me Miranda Buzhala më 26 gusht 2001 Robert Prekelezaj me Linda Palaj më 1 shtator 2001 Mark Bucaj me Renata Shkreli më 1 shtator 2001

Pjeter Bogaj me Dora Arango më 2 shtator 2001

Fran Pllumaj me Diana Juncaj më 15 shtator 2001

Pjeter Pllumaj me Drita Dokaj më 6 shtator 2001

Fred Lumaj me Justina Djuravcevic më 15 shtator 2001

Leonard Kocovic me Maria Kocovic më 8 shtator 2001

George Nicaj me Violet Kalaj më 22 shtator 2001

Rudolf Popovic me Elsa Qyteza më 8 shtator 2001

Sokol Beqi me Arta Ulaj më 27 shtator 2001

Gezim Drejaj me Kathy Curanovic më 8 shtator 2001

Mark Nikollaj me Vera Gojani më 29 shtator 2001

Agron Shabanaj me Lori Nokaj më 9 shtator 2001

Bekim Lleshaj me Valentina Perlleshi më 30 shtator 2001

Leonard Frroku me Ciljeta Shani më 9 shtator 2001 Joseph Djuravcevic me Rosemary Elezaj më 9 shtator 2001

Urime, Dashuri dhe trashëgim!

Jeta Katt olike

KORRIK - SHTATOR 2001

In memoriam Zef Camaj, 47-vjeç Vdiq më 20 korrik 2001 U varros në varrezat “Gate of Heaven” në New York Lena Shkreli, 72-vjeç Vdiq më 21 korrik 2001 U varros në varrezat “Gate of Heaven” në New York Rajka Cekaj, 61-vjeç Vdiq më 28 korrik 2001 U varros në varrezat “Gate of Heaven” në New York Palo Curanaj, 47-vjeç Vdiq më 1 gusht 2001 U varros në varrezat “Gate of Heaven” në New York Ujke Curanaj, 80-vjeç Vdiq më 2 gusht 2001 U varros në varrezat “Gate of Heaven” në New York

U varros në varrezat “Gate of Heaven” në New York Katrina Gjelaj, 66-vjeç Vdiq më 25 gusht 2001 U varros në varrezat “Gate of Heaven” në New York Zlata Drejaj, 73-vjeç Vdiq më 30 gusht 2001 U varros në varrezat “Gate of Heaven” në New York Drane Dedvukaj, 53-vjeç Vdiq më 6 shtator 2001 U varros në vendlindje Edmond Paloka, 25-vjeç Vdiq më 20 shtator 2001 U varros në varrezat “Gate of Heaven” në New York Lena Nucullaj, 82-vjeç Vdiq më 27 shtator 2001 U varros në vendlindje

Gjok Paloka Vukaj, 74-vjeç Vdiq më 9 gusht 2001

Në shërbim të komunitetit shqiptar në Bronx, me dy objekte të mëdha!

Kujdesi - veçori e punës sonë 920 Allerton Avenue (off Boston Road)

654-0500

4346 White Plains Road (East 273th. Street)

325-6050 Sal Farenga Prop.

39

ROYAL R EGENCY C AT ERE RS Located in Royal Regency Hotel

Vend ideal për dasmat dhe gëzimet tuaja familjare me dy salla luksoze: Salla e Kristaltë - 350 persona • Salla e Diamantit - 500 persona • Huge Dance Floor • Free Parking (Valet)

Për mysafirë kemi në dispozicion 100 dhoma luksoze të paisura me TV, Video, Jacuzzi, Air Condition

• Dysheme të mëdha vallëzimi • Parkingu Falas • Vend shumë i bukur për t’u fotografuar

Për shërbim korrekt dhe profesional kontaktoni

Viktor dhe Kristina Buçaj (914) 476-6200

165 Tuckahoe Road, Yonkers, NY 10710 Lokali është shumë afër jush!

Lokali gjindet : 10 min nga Bronx-i, 10 min prej Kishës së re Shqiptare, 10 min. nga Connecticut, 20 min. nga Manhattani, 20 min. nga New Jersey, ...