Шумораи №1, 2014 by Ozodagon

Ширкатњои Занљониро чї интизор аст? ПУРСИШ

6

Зайд Саидов љинояткор ё ќањрамон?

Як соли иќтисоди Тољикистон  10 ИЌТИСОД

АНДЕША

Ман душманам ба њар чї ѓуломию бандагист!

№01 (310)  8 январи соли 2014

7

Ин азобу машаќќат то ба кай?

E-mail:ozodagon@mail.ru

«GOOGLE» САМАРЌАНДУ БУХОРОРО БА СОЊИБОНАШ ДОД... ЧАРО МАЪОШ АЗ ЊАМА КАМУ...

№01 (310) 8 январи соли 2014

рухдод ТАЪИНОТ

Зайнулло Соњибов, додари домоди президент, раиси "Сементи тољик" шуд

Зайнулло Соњибов, додари Шамсулло Соњибов, яке аз домодњои раисиљумњури Тољикистон ва раиси клуби "Равшан", рањбари нави корхонаи "Сементи тољик" таъин шудааст. Мењрангез Назарова, котиби матбуотии Вазорати саноат ва технологияњои нави Тољикистон, дар сўњбат бо "Озодагон" ин хабарро тасдиќ кард. Ба ќавли мусоњиби мо, инчунин, корхонаи "Тољиксемент" ба љамъияти сањомї табдил шуда, номашро ба "Сементи тољик" иваз намудааст. Зайнулло Соњибов дар курсии раиси "Сементи тољик" Мањмадсаид Зубайдовро иваз намуд. Вай фориѓуттањсили факултаи иќтисодии Донишгоњи шањри Ќўрѓонтеппа ва факултаи њуќуќшиносии Донишгоњи миллии Тољикистон буда, дар Академияи давлатии хољагии ќишлоќи назди президенти Русия тањсил кардааст. "Тољиксемент", калонтарин корхонаи сементбарории кишвар, ки дар пайи ќатъи интиќоли гази табии Узбакистон аз кор монд, баъди гузаштан ба ангишт моњи октябри соли гузашта аз љониби Эмомалї Рањмон, раисиљумњури Тољикистон дубора фаъол карда шуд. Маќомот мегўянд, "њоло навбати якуми ин корхона бо технологияи нав мавриди истифода ќарор гирифт, ки иќтидори солонаи он 180 њазор тонна семент мебошад. Ин кор бо харљи ќариб 13,5 миллион доллари амрикої анљом дода шуда, аз 1140 нафар коргарони пешин 883 кас аз нав ба кор љалб карда шудааст. Бо вуљуди истифода аз ангишт, ин технологияи нав каммасрафу бепартов буда, ба муњити зист њеч гуна зарар намерасонад. Дар истењсоли 510 тонна семент, ки иќтидори шабонарўзии корхона аст, њамагї 350400 кг ангишт сарф мешавад". Ин дар њолест, ки иќтидори лоињавии корхонаи "Тољиксемент" беш аз 1 миллион тоннаро ташкил медињад.

АМАЛ

Занги Мањмадсаид Убайдуллоев ба сокини бебарќи Душанбе

Мањмадсаид Убайдуллоев, раиси шањри Душанбе шахсан ба Шањодат Соњибназарова, сокини кўчаи Мирзо Турсунзода, 83 занг зада аз таъминот бо барќ дар мањаллаашон пурсон шудааст. Соњибназарова дар суњбат ба "Озодагон" гуфт, 27-уми декабри соли 2013 баъди чор рўзи бебарќї ва мурољиатњои бенатиљааш ба масъулини шабакањои барќии Душанбе нињоят ба Мањмадсаид Убайдуллоев ва сомонаи www.mometavonem.tj мурољиати хаттї кардааст: "Мактуби худро 27уми декабр фиристодам. Рўзи дигар, 28-уми декабр масъалаи таъмини барќ дар мањаллаамон њал шуд. Таќрибан соатњои 17:30 ба телефони њамроњам занг заданд. Зангзананда аз њалли мушкили барќ пурсида, суол кард, ки шиддати барќ чї хел аст? Баъди ин худро муаррифї карда, гуфт, ки Убайдуллоев раиси Душанбе аст". Ин сокини Душанбе афзуд, ин ки шахсан Убайдуллоев иљрои мурољиатњои шањрвандонро назорат

мекунад, барояш ѓайриинтизор буд: "Ман ба Убайдуллоев барои расидагї ба мурољиатамон изњори миннатдорї карда гуфтам, барќ омад, вале бо шиддати паст". Дар посух раиси Душанбе таъкид кардааст, ки "ба Атоев, масъули шабакањои барќи Душанбе супориш медињам, то ин мушкилатон комилан бартараф шавад". Ба гуфтаи Шањодат Соњибназарова Мањмадсаид Убайдуллоев рўзи 4-уми январ низ тариќи як тамоси телефонї аз вазъи шиддати барќ дар ин мањалла пурсон шудааст. Соњибназарова аз иртиботи бевоситаи раиси шањр бо сокинон истиќбол намуда, њамзамон инро шањодати он гуфт, ки масъулини поёнї сариваќт вазифањояшонро иљро намекунанд: "Бењтар аст, ки

ЌАЗИЯ

Оѓози санљиши Конт Investment Bank дар Душанбе

Бонки Миллии Тољикистон бо пахши як баёнияи расмї иттилои расонањои эрониро дар мавриди фаъолияти Бобак Занљонї, миллиардери эронї дар Тољикистон шарњ додааст.

ДОДХОЊЇ

Эътирози муштариёни "7 бурљ" дар Душанбе

Дањњо муштарии ширкати "7 бурљ" 6 январ бо нишони эътироз дар дафтари ин ширкат дар Душанбе гирдињам омада, аз роњбарияти он талаб доранд, то маблаѓњояшонро њар чї зудтар бозпас дињанд. Гирдињамомадагон аз дастнорас будани роњбарияти болоии ширкат интиќод намуда, изњор доштанд, ки имрўз низ барои мулоќот бо онњо кормандони поёнии ширкат њозир шуда, чун пештара фаќат ваъда медињанду халос. Ибодат Њакимова, як муштарии ширкати мазкур дар суњбат ба "Озодагон" гуфт, 13 апрели соли 2013, 9 њазору 300 доллар ба ин ширкат дода буд ва чанд моњ мешавад барои гирифтани пулоњояш кушиш дорад, вале бенатиља: "Давоми ин ваќт њамагї ду моњ фоида гирифтаму халос, доим ба мо ваъда медињанд, ки пулњоятонро бармегардонем, лекин њељ не, маблаѓњоямонро гирем". Љумъа Нормуродов, яке аз муштриёни дигари ин ширкат њам мегуяд, њудуди 7 моњ барои гирифтани беш аз њазор доллараш сарсону саргардон аст, вале то њол маълум не ки пулашро кай бармегардонанд: "Ман муйсафеди нафаќахўр ин миќдор пулро дигар аз куљо меёбам. Шояд дар назари дигарњо ин пул ночиз намояд, барои ман хеле пул аст". Фаъолияти ширкати "7 бурљ" соли гузаштаи 2013 бо дархости Додситонии кулли Тољикистон ба далели фиребкорї ќатъ шуда, њазорњо муштарии онро саргардон кардааст. Ин ширкат дар Тољикистон аз аввали соли 2011-ум ба фаъолият оѓоз намуда, беш аз 5 њазор муштарї љамъ намудааст. Ба ин ширкат шањрвандон баъди ба имзо расондани шартнома ва пардохти маблаѓи 130, 260, 500, 2000 ё 9000 доллар ворид мегардиданд. Онњо шањрвандони дигарро низ ба ин ширкат љалб месохтанд ва аз маблаѓи воридшуда даромади муайяне ба даст меоварданд. Дар њамин њол роњбарияти ширкати "7 Бурљ" "пирамида" будани ин корхонаро рад намуда, фаъолияташро њам барои давлат ва њам барои шањрвандон муфид мехонанд. Як масъули ин ширкат гуфт, аз болои ќарор дар болои ќатъи фаъолияти "7 бурљ" ба Додгоњи иќтисодии Душанбе шикояти касатсионї бурдаанд.

чунин мушкилот аз тарафи масъулини бахш сариваќт њалли худро ёбанд, на бо дахолати раиси шањри Душанбе".

Ин нињод таъкид кардааст, ки тариќи Бонки Миллї ба Эрон ягон маблаѓ интиќол наёфтааст. Дар мавриди "Конт Investment Bank", ки ба Бобак Занљонї марбут дода мешавад, Бонки Миллии Тољикистон таъкид намудааст, ки ин бонк тањти тањримњои байналхалќї ќарор дошта, хизматрасонии интиќолњо дар он, дар асоси дастури махсуси Бонки миллии Тољикистон аз 2 августи соли 2013 боздошта шудааст: "Бино ба ин Бонки миллии Тољикистон бори дигар таъкид менамояд, ки тавассути суратњисобњои мављудаи бонки мазкур дар Бонки миллии Тољикистон дар ин давра ягон амалиёти интиќолї, ки аз љониби тањрим манъ гардидааст, гузаронида нашудааст". Дар мавриди мулоќоти масъулини баландмаќо-

ми Бонкњои марказии Тољикистону Эрон ва баррасии ќазияи Занљонї Бонки миллии Тољикистон меафзояд, ки " вохўрї бо њайати баландпояи намояндагии эронї бо сарварии муовини Раиси Бонки марказии Эрон тибќи риояи муќаррароти протоколї барпо шуда, дар фазои њамдигарфањмї ва шаффоф сурат гирифт". Иттилои расонањои эрониро, ки гўиё љониби Тољикистон барои мулоќот бо масъулини Эрон дар мавриди Бобак Занљонї таъхиркорї кардааст, Бонки Миллии Тољикистон рад намуда, таъкид медорад, ки боиси таассуф аст, дар маќолаи дарљшуда кўшишњои Бонки миллии Тољикистон барои иљро намудани расмиёти протокол њамчун кашолкорї барои ташкили мулоќот маънидод шудааст. Бонки миллии Тољикистон илова мекунад, ки айни њол барои возењтар кардани масъала гуруњи махсус ба "Конт Investment Bank" равона шуда, машѓули санљиш мебошанд. Бобак Занљонї, миллиардери эронї, ки дар Тољикистон "Конт Investment Bank" ва Азия Экспресс ба ў марбут дода мешаванд, њафтае пеш ба иттињоми пардохт накардани беш аз 2 миллиард евро ба Вазорати нафти Эрон боздошт шуд. Ќаблан гуфта мешуд, ки Занљонї ин маблаѓро тариќи Бонки миллии Тољикистон ба Эрон пардохт кардааст, аммо баъдан рад шуд ва айни њол Занљонї иддао дорад, ки маблаѓро тариќи Русия ба Эрон пардохт намудааст.

ТАШ ВИШ

Нигаронии муфтї аз "хасисї"-и сарватмандон дар мавриди закот Сайидмукаррами Абдулќодирзода, раиси Шўрои уламои Маркази исломии Тољикистон аз бетаваљљуњии сарватмандон ба адои закот изњори нигаронї кард. Абдулќодирзода зимни адои намози љумъа дар Масљиди марказии шањри Душанбе гуфт, агар њамаи шахсони сарватманд закоти моли худро дињанд, дар рўи замин њеч шахси гуруснае нахоњад монд. Раиси Шўрои уламои Маркази исломии кишвар аз суханони Паёмбар (с) иќтибос оварда, таъкид кард, ки сабаби ин њама ниёзмандї ва гуруснагии оилањои камбизоат дар љомеа бетаваљљуњии сарватмандон мебошад: "Агар ин сарватмандон миллиарду триллиард љамъ накунанд ё кунанду закоти молро ба фаќирон дињанд, њеч камбизоате аз нодорї танќисї намекашад". Закот яке аз панљ рукни дини мубини Ислом ба шумор меравад, ки адои он барои њар фарди сарватманд фарз мањсуб мешавад. Бар асоси ќарори ахири Шўрои уламои Маркази исломии Тољикистон аз 14 њазор сомонї /$ 3000/ 350 сомонї /$ 75/ закот муќаррар гардидааст. Маркази тањќиќотии Pew моњи августи соли љорї дар пайи як назарпурсии худ миёни сокинони Тољикистон эълон дошт, 66%-и назардињандагон гуфтаанд, закот медињанд.

ЊИКМАТИ ЊАФТА

Хостањои хонаводагї њамеша манфиатњои љомеаро ба нобудї мебарад.

Френсис БЕКОН

№01 (310) 8 январи соли 2014

сиёсат

Тољикистони нав. Њамагон акнун атрофи њамин ибора бањс мекунанд. Бархе Тољикистонро аз дидгоњи худ нав мебинанду бархеи дигар нав дидан мехоњанд. Дар баъзе долонњову мањфилњо дар бораи бунёди Тољикистони нав мишмиш мекунанд.

ун медонанд, ки ош кор андешаронї кар дан, ошкор дар бо раи сохтани як љомеаи мутамаддин сухан намудан маънои табдил шудан ба хоину хиёнаткорро дорад. Зайд Саидов чї гуфт? Ў танњо гуфт, ки мехоњад як љомеаи озод, на аз лињози маънавї, балки аз лињози иќтисодї бисозад. Ин ошкоргўйи бойиси 26 соли мањкум ба зиндон шуданаш шуд.

айд Саидов мехост барои сохтани Тољикистони нав сањм гузорад, яъне тањаввулоте дар вазъи иљтимоиву иќтисодии кишвар ба вуљуд орад. Имрўз аксари коршиносон бар ин назаранд, ки дар Тољикистон тањаввулот ба миён наомадааст. Аммо ба назарам таи ин бист сол дар Тољикистон навигарї, таѓйироту тањаввулоти зиёде ба вуљуд омадааст. Фикр мекунам Тољикистоне, ки мо алъон зиндагї мекунем нав аст. Тољикистони муосирро масъулини њукумати кунунї барои мо ба миён оварданд.

а ёд оред, то замоне, ки ин њукумат сари ќудрат омад, мо як зиндагонии муътадил ва мувофиќ бо њамон давра доштем. Њатто дар солњои мудњиштарини бархурдњои низомї љумњурї бо барќу газ мунтазам таъмин буд.

"ТОЉИКИСТОНИ НАВ" ВУЉУД ДОРАД

Ин сиёсатњои њамин њукумат буд, ки Тољикистонро зина ба зина, ќадам ба ќадам љадидтару муосиртар кард. Инак Тољикистон комилан нав шуд. Агар дар гузашта Тољикистон истењсолот дошту, яке аз кишварњои содиркунандаи мањсулоти хому тайёр ба њисоб мерафт. Њоло баръакс. Мо њатто њамон њаљми истењсоли 50 соли пешро нигоњ дошта натавонистем. Имрўз мо ќариб мањсулоти саноатї истењсол намекунем. Чизе ба љуз алюмину пахта содирот наменамоем.

оро барои зиндагї дар чунин љомеа ва шароит омода карданд ва љабран одат кунонданд. Дар ќарни фанноварињо, ки мардуми љањон дар фикри фатњи кайњон аст, мо њамоно дар торикиву сардї зиндагї мекунем. Инро набояд бо давраи њукмронињои низомњои ќадим муќоиса кард. Он даврањо мутобиќ бо замону имконияти худ буданд. Њамакнун даври дигар, замони пешрафту тараќќиёт аст. Дар замони муосир зиндагї кардану дар хусуси Тољикистони бидуни газ, чароѓ, наќлиёт сухан гуфтан, хеле дардовар аст. Аммо аз воќеият љои гурез нест. Ва метавон гуфт, ки ин њама нишонањое аз тањаввулотест, ки њукумати муосир ба Тољикистони муосир овард.

ањаввуллоти дигаре, ки дар Тољикистон ба вучуд омад, ин дар равони мардум љой намудани эњсоси тарс аст. Дар гузашта барои мо афсонањо аз ќањрамонї, љасуриву далерии мардуми тољик мегуфтанд. Садњо ќиссањо наќл мекарданд, ки мардуми тољик яке аз мардуми донишманду тавоно ва љасуру нотарс буд. Шубња дорам. Чун мегўянд, ки рўњияи инсони озодпарасту далеру донишманд шикастнопазир аст. Пас, барои чї имрўз мардуми тољик мазлум аст? Ё наход ин њама сиффатњо афсона бошанд? Шояд натиљаи сиёсатњои њамин низом бошад, ки мардуми худро хомўш, тарсу, нобинову ношунаво ва бесавод карда аст. Њатман онњое пайдо шудаву садо баланд мекунанд, ки ин нодуруст аст. Шояд, вале...

мрўз Тољикистонро тарзе бароямон сохтанд, ки дигар њарљо аз пастї, фасодкорї, бесаводї, мањалгарої ва хешутаборбозї, беадолатї ранљ мекашем. Дар маѓзњои мо љой кардаанд, ки барои расидан ба зиндагии бењтар зарур нест, ки инсони бофарњангу донишманд бошї. Донишу љањонбинї гўё дар љомеаи мо комилан арзиш надоранд. Имрўз мо чунин тарсу, бе-

савод, беѓайрат, бењуќуќ, носолим, муњољир...!

унин менамояд ин низом то андозае моро мутањњам карда, ки дигар њатто орзу кардан инљо имконнопазир гардидааст. Чанд дањсола пеш орзу кардан барои тољикон низ як падидаи маъмулии инсонї буд. Аммо њоло њамин њаќќи равониро низ аз мо рабудаанд. Охир њамин Зайд Саидов танњо орзуи Тољикистони наверо дошт, ки њаќќи инсонии ў буд. Мегўянд, ки низоми Шўравї, ки худкома буд, давоми 70 соли њукмронии худ дар Тољикситон он ќадар муваффаќ нашуд, ки њукумат дар 20 сол гардид. Бо вуљуди низоми номусоид аз лињози фарњангї тољикон зиндагии роњаттар доштанду, кудакон орзу мекарданд. Як кудак то замони ба мактаб рафтану хатм кардан орзуњои зиёди мутахассис шуданро мекард. Бо њавас дониш меомўхт. Њоло чї? Кудаки тољик дигар гўё орзу намекунад. Њанўз аз тифлї љомеаи носолим эњсосашро бар бод медињад. Кудаке, ки модараш бечораву падараш муњољир аст чї орзу карда метавонад? Тифле, ки бояд кудакиаш бо ширинї, бозиву афсонагўшкунї гузарад, дар фикри гурусна намондан аст. Кудаки тољик субњи содиќ аз хоб хеста роњ тарафи бозо-

ру хиёбон мегирад. Падару модарон њатто дигар барои кудакон ширинии орзу карданро тасаввур намекунанд, чун худ пайваста дар талоши мављуд будан њастанд, на зиндагї кардан.

нњое, ки филми "Манќ урт"-ро дидаанд, агар љомеаи имрўзии моро ќиёс кунанд, дарк хоњанд кард, ки мо дар њолати баддтар аз "Манќурт" ќарор дорем. Мо њам манќурт шудаем, аниќтараш манќурт кардаанд. Ваќте орзуи кўдак серу пур зистан аст, ваќте наврас бе њавас мактаб меравад, ваќте донишљў ноогоњона маълумот мегирад, ваќте љавон бо ихтисоси хеш кор пайдо намекунад, бо кадом далел мегўем, ки дар Тољикистон навигарї ё таѓйирот нашудааст?

н аст Тољикистони нав. Инро њеч хољаи хориљї дар њамдастї бо "хоину хиёнаткорон" насохта аст. Ин Тољикистони навро барои мо расман, озод, роњат ва ба таври "демократї" сохтанд.

ољикистоне, ки мардумаш аз мондан рафтанро авлотар медонанд.

Њумайрои БАХТИЁР

№01 (310) 8 январи соли 2014

дидгоњ

"Google" чанд рўз Самарќанду Бухороро ба соњибонаш дод Гирди номи ќадимтарин шањрњои тољикнишин боз сару садоњо бархост. Ин навбат њамааш аз корпоратсияи "Google" сар шуд. Ин бузургтарин љустуљўгари интернетї Самарќанду Бухороро дар баробари шањри Душанбе пойтахти Тољикистон ном бурд. Дуруст, ки маълумоти мазкур дер напоид, аммо вокунишњои ќобили мулоњизаеро боќї гузошт, бањсњои зиёдеро тавлид кард ва ба оташњо равѓан рехт. "Google" навишт, ки Самарќанду Бухоро ба ќаламрави Тољикистон ворид мешаванд ва дар баробари Душанбе ин ду шањри ќадимиро пойтахти кишвари мо нишон дод. Њангоми навиштани номи Тољикистон дар ин шабакаи љањонии љустуљўї маълумоти зеринро мешуд дарёфт кард: "Тољикистон, расман Љумњурии Тољикистон, давлате дар Осиёи Марказї, дар гузашта Љумњурии Шўравии сотсиалистии Тољикистон дар њайати СССР. Пойтахтњо: Самарќанд, Бухоро, Душанбе. Президент: Рањмон, Эмомалї. Арз: сомонї Ањолї: 8,009 млн. Забонњои расмї: тољикї, русї, форсї". Ин хабар дар шабакањои иљтимої бо вокунишњои мухталиф рўбарў шуд. Дар торнамои хабаргузории "Озодагон" њам зери хабари "Google Самарќанду Бухороро "пойтахт"-и Тољикистон мегўяд" шарњњои зиёде навишта шуданд. Бархењо аз донишмандони даъват кардаанд, ки њоло ваќти амал расидааст ва бояд барои баргардонидани ин ду шањри таърихї талош кард. Корбаре бо номи "Зиёї" навишта: "Марњамат олимону таърихшиносон ба пеш, хело истироњат кардед. Самарќанду Бухороро баргардонед ба Тољикистон. Ин кори шумо аст". Бархењо њам иддао кардаанд, ки бењтар аст дар њоли њозир аз даъво барои бозпас гирифтани ин ду шањр даст бикашем. Барои мисол, корбаре, ки худро Яъќуб гуфта чунин менависад: "Самарќанду Бухоро аз мост, њеч шакку шубња нест. Аммо мо њамин шањрњои будаи худ-

ро обод кунем баъд даъвои ин шањрњо кунем. Ин шањрњо бо мадрасаву маќбарањои ќадимї машњур хаст, аммо њукумати мо мебинем мадрасањоро хароб карда истодааст". Дар бештар аз як њафтае, ки гузашт ин аввалин хабар дар мавриди моли тољикон будани Самарќанду Бухоро набуд, ки бо вокунишњо рўбарў шуд. Аз ин пештар андешањои Владимир Жириновский, рањбари Њизби либерал-демократии Русия, ки гуфта буд, узбакњо њангоми таќсимбандии марзию маъмурї дар солњои аввали таъсисёбии Шўравї Самарќанду Бухороро аз тољикон гирифтаанд, бањсњои гармеро ба вуљуд овард. Дуруст аст, ки ин њарфњоро

Жириновский хеле пештар гуфтааст ва навори баромади ў моњи апрели соли 2013 дар шабакаи Ютуб нашр гардидааст. Дар ин навори суњбати Владимир Жириновский дар Думаи давлатї, ў мегўяд: "Мансабдорњо дар Маскав нишаста, минтаќаи Осиёи Марказиро ноогоњона аз нигоњи миллию марзї таќсимбандї карданд. Дар натиља узбакњо Самарќанду Бухорои тољиконро соњиб шуданд, ки дурдонаи минтаќаи Осиёи Миёна мебошад". Зери ин навор то имрўз наздик ба 200 назар нашр шудааст. Аммо баргардем назди "Google", ки баъди сару садоњо дар интернет дубора Самарќанду Бухороро аз ќатори пойтах-

тњои Тољикистон бозпас гирифта ба рўйхати шањрњои Узбакистон шомил кард. Мудирияти "Google" ба "Озодагон" посух дод, ки дар маълумоти ќаблї иштибоњ рафтаасту онњо онро ислоњ кардаанд. Гуфта шуд, ки масъулини бахши русии "Google" баъди бозгашт аз таътили "солинавї" дар ин маврид шарњи бештар хоњанд дод. Эмомалї Рањмон низ дар як суњбат бо ањли адаб ва журналистон чор соли ќабл аз радду бадалњояш бо Ислом Каримов, раисиљумњури Узбакистон дар мавриди ин ду шањр сухан гуфта буд. Дуруст, ки президенти кишвар ваќте ба ин масъала дахл кард, ба ќавле ишораи "гап байни худамон"-ро кор бурд, аммо ин мавзўъ зуд пањн шуд ва мисли чанд рўзи охир ба вокунишњои мухталиф рўбарў гардид. Ба иттилои расонањо љаноби Рањмон он ваќт наќл карда, ки ду маротиба бо Каримов дастбагиребон шуда аст ва ба ў гуфта, ки "мо ба масъалаи Самарќанду Бухоро њатман бармегардем". Самарќанду Бухоро аз ќадимтарин шањрњои тољикнишинанд, ки маркази илму фарњанг, дониш ва тавсеаи тољикон гуфта мешаванд. Самарќанду Бухоро њангоми таќсимоти марзиву њудудї дар ањди Шўравї солњои 1920 ба ќаламрави Узбакистон гузашт. Бархе њолдонњо мегўянд, рањбарияти Шўравї ќасдан ин корро анљом додааст. Ба гуфтаи онњо танњо тољикон нестанд, ки аз сарзамини таърихии худ дар натиљаи ин таќсимбандї мањрум шуданд. Аммо гуруње низ иддао мекунанд, ки мањз бо хиёнати чанд тољике, ки дар маќомњои баланд буданд, Самарќанду Бухороро хеле осон аз мо гирифтанд. Њар ваќт, суњбат сари Самарќанду Бухоро меравад, андешае њатман онљо маќом дорад, ки "агар мо гирифта натавонем, фарзандони мо мегиранд". Имрўз дар масъалаи ин ду шањри таърихї зиёиёни тољик мавќеъњои гуногун доранд. Агар гурўње аз дар ин хусус суњбат намудан эњтиёт намоянд, гуруње њам иддаъо доранд, ки мо бояд расман аз даъвои ин шањрњо даст бикашем. Аммо аксари рўшанфикрон бар ин назаранд, ки ба њич ваљњ ва ба њич нарх набояд мо аз ин шањрњои таърихии худ ва гањворањои тамаддуни миллат даст кашем.

Абдулазизи ВОСЕЪ

Аз Холиќназаров чї интизор доред? СЕ НАЗАР

Худойбердї Холиќназаров директори Маркази тадќиќоти стратегии назди Президенти Тољикистон таъин гардид. Бо таъин гардидани ў ба ин вазифа оё тањаввулоте дар кори ин пажуњишгоњ ба миён хоњад омад? "Озодагон" назари коршиносонро дар њамин маврид пурсид:

Рањматилло ЗОЙИРОВ, рањбари њизби сотсиал демократи Тољикистон

з раиси нави Маркази тадќиќоти стратегї чандон интизорињои зиёд надорам. Аммо ќайд кардан даркор, ки баъди Бобохон Мањмадов таъини Холиќназар Холиќназаров ба ин вазифа мутобиќ аст. Агар давоми чанд сол ин мутахассис тарсу нашуда бошад. Агар бо дили пур кор кунад, ман фикр мекунам, ки барои идораи љараён ва муносибат бо љомеа аз салоњияти худ истифода карда метавонад. Ба Холиќназаров муваффаќият мехоњам. Одами обутоб ёфта њаст, ки агар ба тарафи манфї наравад, тавоної дорад. Ваќт нишон медињад, ки кадом хислати худро истифода карда метавонад. Дуруст ё нодуруст истифода шудани салоњияташро танњо ваќт нишон хоњад дод.

Фаррух УМАРОВ, корманди Маркази тадќиќотї стратегї

нтизороти ман њамин аст, ки њамун самтњое стратегие, ки аз љониби президент таъин шудааст, њамаи он амалї мегардад. Бо таѓйир ёфтани кадрњо сиёсат дигар намешавад. Он мавќеи сиёсие, ки Тољикистон њоло дорад, он идома хоњад дошт. Ягон дигаргунии радикалї ба вуќуъ намепайвандад.

Абдурањмон ХОНОВ, вакили Парлумон

о љое ман медонам Маркази та дќиќоти стратегї аз љумлаи маќомоте њаст, ки дар он элитаи зиёиёни тољик љамъ шуда ва муњимтарин масъалањоро баррасї мекунанд. Роњбари наве, ки таъин гардид, собиќаи хуби корї ва як шахсияти бисёр закї донишманд буда, инсоне њаст, ки аз тамоми дониши муосир бархурдор аст. Боз як тањавулот, дигаргунї дар ин нињоди љамъиятї рўи кор хоњад омад. Дар масоиле машѓул мешаванд, ки ки ояндаи давлату миллат аз он вобастагињои зиёд дорад.

№01 (310) 8 январи соли 2014

мушкил

"ШАЊРВАНДОНИ ТОЉИКИСТОН АЗ РАФТОРИ НАМОЯНДАИ ДАВЛАТ ШАРМ МЕКУНАНД" Музаффар Зарифов:

Ваќте консули фахрї танњо фикри кисаи худро мекунад...

Дар Русия консулњои фахрии Тољикистон барои кўмак ба муњољирони мењнатї хизмат мекунанд, ки аз тарафи њукумат маош намегиранд ва дар сатњи њукумат онро "хизматрасонї аз њисоби худи онњо" шарњ медињанд. Чунин ба назар мерасад, ки хизматрасонии консулњои фахрї тамоман аз њисоби худи онњо сурат намегирад. Инро хизматрасонии ройгон не, балки чанд баробар гарон метавон ном бурд. Муњољирони мењнатї дар шањрњои Русия, ба хусус дар Санкт Петербург ин хизматрасонињоро хуб медонанд ва борњо расидагї ба њалли ин мушкилро таќозо кардаанд. Вале то њол ин мушкил њалли худро пайдо накардааст. Музаффар Зарифов, рањбари Маркази муњољират ва рушд дар ин бора чунин изњори назар кард: "Дар Русия се консули фахрии Тољикистон фаъолият мекунанд ва ба фикрам нархномаи хизматрасониењонро, ки барои муњољирон бояд расонанд, дар даст надоранд. Вазорати корњои хориљии Тољикистон ин нархномаро ба онњо имзо карда надодааст. Аз рўи њуљљатњои расмие, ки вазифаи консулњои фахриро муайянмекунад, онњо моњона намегиранд. Зеро консулњои фахрї ном доранд. Ман медонам, ки аз њама гаронтарин хизматрасонињо дар Санкт Петербург роиљ аст. Ин гап аз њамонљо баромад. Зеро консули фахрие, ки дар Санкт Петербург њаст, нафсаш бад аст. Аз муњољирон барои хизматрасонї пули бисёр талаб мекунад. Як маълумотнома барои бозгашт ба ватан, ки дар сафорат 200 рубл аст, дар Санкт Петербург аз 50 доллар болотар мебошад. Ин масъаларо дида баромадан даркор. Бояд нархномаи муайяни њамин хизматрасонињо тасдиќ карда шавад ва дар љое овехта шавад, ки шањрвандони муњољири тољик бинанду хонанд".

Муњољират барои мансабдорон тиљорати хуб мешавад Масъалаи гирифтани маълумотномаи бозгашт ба ватан дар Маскав чандон мушкил нест. Ин маълумотнома асосан ба касоне дода мешавад, ки њуљљатњои тасдиќкунандаи шањрвандии худро гум кардаанд ё дар даст надоранд ва барои бозгашт ба ватан маълумотномаи сафорати кишвари иќомати доимиашон зарур аст. Аз таљриба медонам, ки чунин маълумотномаро шањрвандони бењуљљати тољик дар Маскав бо арзиши 150, 200 ва 300 рубл дарёфт мекунанд. Аммо чунин ба назар мерасад, ки баъзе ашхоси манфиатљў бо истифода аз вазъи ногувори шањрвандони кишвари худ ин намуди њуљљатро ба тиљорати калон табдил додаанд. Консулњои фахрї ба љои он ки бо кўмак ба шањрвандони кишвари худ ифтихор дошта бошанд, баръакс мушкили онњоро дучанд мекунанд. Нафари бепаспорт агар барои 200 рубл 3 соат кор кунад, барои 50 доллар 2 рўз овора мешавад, то

маълумотномаи бозгашт ба ватанро ба даст орад. Ин бо "шарофат" и хизматрасонии консули фахрї амалї мегардад. Агар чунин консулњо набошанд, гирифтани маълумотнома осонтар аст. Аммо ба назари Ойнињол Бобоназарова, рањбари созмони "Перспектива +" агар консули фахрї маош нагирад, хоњ-нохоњ аз муњољирон барои хизматаш њаќ талаб мекунад. Зеро барои кўмак ба муњољирони мењнатии тољик ваќт сарф мешавад. Вай афзуд:"Барои аз байн рафтани муомилоти коррупсионї њукумат бояд ба консулњои фахрї маош таъин кунад. Тасаввур кунед, ки аз Иркутск то Маскав тариќи њавопаймо 6-7 соата роњ аст. Дар Маскав ба мењмонхона меравад, хурду хўрок, роњкиро ва иљорапулї харољоти зидро талаб мекунад. Њеч ваќт консул њамаи ин харољотро аз кисаи худаш намедињад. Албатта, дар љомеаи шањрвандї хуб аст, ки консулњои фахрї бошанду ба мардум кўмак кунанд. Аммо ман ба кўмаки ройгон чандон бовар надорам. Ин љо давлат ўњдадор аст, ки ба шањрвандон кўмаки ройгон расонад".

Њукумат кўмак кардан мехоњаду пул надорад Муаммои аслї дар Тољикистон ин аст, ки кишвар бо буљети андак барои консулњои фахрї маош дода наметавонад. Муродбек Асламов, намояндаи Вазорати корњои хориљии Тољикистон мегўяд, ки консулњои фахрї аз њисоби маблаѓи худашон ба шањрвандон кўмак мекунанд, давлат ба онњо маош дода наметавонад. Зеро чунин имкониятро надорад, ки консули давлатї таъин кунад. Давлат аз њисоби шањрвандони иќоматкунанда дар ин ё он кишвар консули фахрї таъин мекунад. Аммо иддае аз тањлилгарон бар ин назаранд, ки хизмат расонидан ба муњољирони мењнатии тољике, ки дар хориљи кишвар кор мекунанд, вазифаи њукумати Тољикистон аст. Зеро ваќте шањрвандони худро дар дохил бо кор таъмин карда наметавонад, лоаќал бояд хизматрасонии дурустеро барои онњо љорї кунад. Музаффар Ашўров, сардори шўъбаи кафолатњои конститутсионии њуќуќи шањрвандони Дастгоњи иљроияи президенти ЉТ бар ин назар аст, ки чунин мушкил љой дорад. Вай гуфт: "Хизматрасонии ройгон ба шањрвандон вазифаи давлату њукумат аст. Аммо воќеият ин аст, ки чунин имкониятро њоло давлат надорад. Ба бовари ў агар имрўз давлат имконият дошта бошад, ниёз ба консулњои фахрї нест. Вале барои роњандозї кардани идораи консулгарї маблаѓи зиёд сарф мешавад. Њоло дар Екатеринбург ва Уфа идораи консулгарї боз шудааст, дар оянда дар дигар шањрњо кушода мегардад. Агар чунин идорањоро кушоем, бисёр проблемањо оид ба хизматрасонї дар самти муњољират њалли худро меёбанд". Аз адами шаффофият дар фаъолияти маќомоти њокимияти давлатї дар сатњи поён ва боло шикояти шањрвандон ба дараљае

расонаї шуда, ки дар аксар њолат маќомот аз проблемаи мављуда на аз идораи худ, балки аз нашрияњо меёбанд. Чунин ба назар мерасад, ки ин заъфи система ба фаъолияти хориљии њукумат низ сироят кардааст. Зеро адами шаффофият дар мавриди хизматрасонї ба муњољирони мењнатии Тољикистон шањодати ин амал аст. Нодира Абдуллоева, намояндаи Маркази њуќуќи инсон мегўяд, ки ташкилоти онњо њар сол ба 4 њазор муњољири мењнатї оид ба њар проблема маълумот медињад. Инчунин созмонњои дигаре ба монанди "Элита женщины" ва Асотсиатсияи занњои муњољир низ бо муњољирон вохурињо анљом медињанд. Чанде пеш муњољирони мењнатии тољик дар як вохурї фаъолияти консули фахрии Санкт Петербургро хеле интиќод карданд. Ба гуфтаи муњољирон агар консули фахрї хоњад, як маълумотномаи 200 рублиро ба 2, 5 њазор рубл боло барад. Вай афзуд: "Оё њаст чунин меъёри муайяни хизматрасонињое, ки аз љониби Вазорати корњои хориљї тасдиќ шуда бошад ва консулњои фахрї болотар аз он талаб ваи гирифта натавонанд. Хуб мешуд агар нархномае расман нашр мешуд ва ба мо дастрас мегашт то мо онро ба муњољирон расонем. Дар ин њолат шаффофият дар фаъолияти сафорату консулгарии Тољикистон дар хориљ таъмин мешуд".

Як хизмату ду нархнома Дар њамин њол намояндаи Вазорати корњои хориљї Муродбек Асламов мегўяд, ки дар њудуди Русия маљмўи нархномаи расмии хизматрасонии консулї мављуд аст, ки аз тарафи Вазорати молияи ЉТ ва ВКХ тасдиќ шудааст. Консулњои фахрї бошанд аз рўи ин нархнома кор мекунанд. Ба ќавли ў ин маълумот дар сайти расмии Сафорати Тољикистон дар Русия низ вуљуд дорад. Аммо тањлилгарон ин суханони намояндаи ВКХ ро зери суол мебаранд. Нодира Абдуллоева гуфт, ки ин сайтро аз назар мегузаронад ва он љо на њамаи маълумот оварда шудааст. Ба хусус дар мавзўи консулњои фахрї ва хиз-

матрасонии онњо чизе навишта нашудааст. Аммо Музаффар Ашўров, роњбари шўъбаи кафолатњои конститутсионии њуќуќи шањрвандони Дастгоњи иљроияи президент мегўяд, дар ин љо муомилоти нодурусти ашхоси алоњида ба назар мерасад ва шояд чунин мушкил вуљуд дорад. Аммо нархнома муайян аст ва онро њукумат тасдиќ кардааст. Консул аз пеши худ наметавонад нархнома тартиб дињад ва барои ин кор њуќуќ њам надорад. Аммо ин љо боз ба ѓайри нархномаи давлатї манфиати шахсони алоњида дар миён аст, ки онро коррупсия ном мебаранд. Шањрвандони Тољикистон дар ин 20 соли охир зиёд дучори он шудаанд, ки мансабдорон нархномаи давлатиро зери миз мегузоранду нархномаи худро нишон медињанд. Яъне, шањрванд агар хоњад, ки кораш буд шавад, нархи гуфтаи мансабдорро мепардозад, агар напардозад, як моњу як солу ду сол њам оворагардї мушкили ўро осон намекунад. Инро боз касоне, ки таљриба доранд, хуб медонанд. Музаффар Зарифов, роњбари Маркази муњољират ва рушд гуфт, ки вай дар хадамоти консулї кор кардааст ва медонад, ки воќеият чист. ? аз љумла афзуд: "Консулњои фахрї одатан ба муштариёни худ чунин мефањмонанд: "Ман њар њафта сафар дорам ва дар Маскав як-ду рўз меистам, харољоти роњ дорам. Аз ин сабаб ман аз нархи муайяншуда бештар мегирам". Мебахшед, дар Санкт Петербург на камтар аз 100 њазор муњољири тољик кору зиндагї мекунанд. Агар њар рўз 20 то 30 њуљљат ба дасти консул расад, дар як њафта аз 100 то 150 њуљљат љамъ мешавад. Вале баъзан дар назди консул дар як рўз то сад кас дар навбат меистанд. Агар аз њар нафари онњо 50 ё 100 долларї љамъ кунанд, ин хеле пули зиёд мешавад. Бинобар ин хуб мешуд агар њукумат дар асоси Барномаи амали миллии иљрои тавсияњои СММ оид ба њимояи њуќуќи њамаи муњољирони мењнатї ва аъзои оилаи онњо ин масъаларо ба танзим дарорад. Вазорати корњои хориљаро огоњ кунад, ки ме-

бахшед, вале тартибот њамин тавр бояд бошад. Зеро шањрвандони мо баъзан аз рафтори намояндањои давлати худ дар хориља шарм мекунанд. Ваќте консули фахрї танњо дар фикри кисаи худ аст, мебахшед, ин хеле љои таассуф аст". Ба пешнињоди ин тањлилгар агар консули фахрї хоњад, ки моњона гирад, бояд нархномаи хизматрасониро бо ВКХ њамоњанг созад, ки њар як хизматрасонии консул чї ќадар нарх дорад. Ба ќавли љаноби Музаффар нархнома бо ВКХ мувофиќа гашта, ба консулгарї супорида шавад ва як нусхаи он дар љое овехта шавад, ки шањрвандон онро дида тавонанд. Аз ин ба баъд шояд хизматрасонии консулї ба як меъёри муайяне медарояд.

Принсипи мансабдор ё заъфи система? Роњбари шўъбаи кафолатњои конститусионии њуќуќи шањрвандони Дастгоњи иљроия президент низ аз пеши худ нархгузории консулњоро интиќод кард ва гуфт: "Агар мо љанбаи ќонунии масъаларо хоњем, сафари њар шахс бояд дар асоси санадњои меъёрї сурат гирад. Чунки агар худи консул муайян кунад, ки рафтуомадаш чї ќадар аст ва шабонарўзии дар мењмонхона истоданаш чанд пул мешавад, ин рафтор ба ќонун дуруст намегирад. Њозир мењмонхонањо њам нархи гуногун доранд. Ин чунин маъноро дорад, ки нархи њар мењмонхонаеро хоњад гузоштан мегирад". Вай пешнињод кард, ки дар ин масъала дар Барномаи амали миллии иљрои тавсияњои СММ оид ба њифзи њуќуќи њамаи муњољирони мењнатї ва аъзои оилаи онњо бояд меъёри муайяне пешбинї шавад. Сари ин масъала бояд андеша кард, илова намуд Музаффар Ашўров. Њамаи ин муносибатњои мансабдорони алоњида бо шањрвандон нишон медињад, ки заъфи система бештар шудаву тартиботи нафарони манфиатљў аз ќонун болотар ќарор дорад. Воќеан ин масъала бояд ањли љомеаро ба андеша водор созад.

Исфандиёр ХАЛИЛЇ

№01 (310) 8 январи соли 2014

пурсиш

ШИРКАТЊОИ БОБАКИ ЗАНЉОНИРО ДАР ТОЉИКИСТОН ЧИ ИНТИЗОР АСТ? Рамзия МИРЗОБЕКОВА , хабарнигори медиањолдинги "AsiaPlus"

Ба гуфтаи ин банк, Занљонї сањми худро ба онњо фурухта аст, вале то кунун Амрико тањримњои ин банкро соќит накардааст. Гўё ў аслан фаъолият надошту надорад. Аммо Осиё Экспересс алакай фаъолият намекунад ва чигуна далеле, ки дар ширкат пеш наоранд маълум аст, ки идомаи тиљорат барои онњо мушкил аст. Чун даромадашон харољоташонро намепўшонад. Акнун њам касе нест ин тиљорати сердаромадро пеш барад. Мисле, ки зоњиран ширкати њавоии Осиё дар Тољикистон дигар вуљуд нахоњад дошт. Тибќи бархе маълумотњо, онњо алакай њатто њавопаймоњоро ба Душанбе ворид карда буданд, ки якчанд моњ мешавад дар дохил буд, вале баъд маљбур шуданд онњоро барои парвозњои дохилї ба Эрон фиристанд. Чун ба онњо иљозатномаи парвозњои байналмилалиро ба хотири тањримњо надоданд. Дар маљмуъ хулоса мешавад, ки ин тиљорат дар Тољикистон рў ба нестї менињад.

Зулфиќори ИСМОИЛИЁН, тањлилгари масоили иќтисодї

Бобаки Занљониро барои он дастгир карданд, ки беш аз 2 миллиард Еврое, ки аз њисоби фурўши нафт ширкаташ ба даст оварда буд, ба Эрон гўё баргардонида буд, вале њамон ваќт Амрико тањрим карду ин пулњо дар роњ монданд. Ваќте тањримњоро Амрико бардорад, шояд ин пулњо ба Эрон биоянду Бобакро њам озод кунанд. Албатта ширкатњои Осиё экспресс ва Контбанк метавонанд дар Тољикистон кор кунанд. Вале мумкин дар роњи пул додани мардум ба ин ширкатњо мушкил пеш ояд. Зиндонї шудани ў ба фаъолияти ширкатњояш дар Тољикистон то андозае зарарнок хоњад буд.

гуфтаанд, ки Занљонї дигар раиси ин ширкатњо нест. Вале ба фикри ман расидан ба ин ширкатњо лозим нест чун ин соњањое њастанд, ки дар Тољикистон камёбанд. Бигзор Бобаки Занљонї барои мардуми Тољикистон кор кунад агар мањдудияти њуќуќуї надошта бошад. Он ширкатњое, ки Бобаки Занљонї дар Тољикистон дорад, бояд зери номи њамон одамоне, ки онро идора мекунанд фаъолият кардан гиранд. Ин ба манфиъати ободии Тољикистон аст.

гузаронида шуда хулосањо бароварда мешавад.

хабар гузоштаем ва метавонем агар доир ба њамон саволе бошад, посух дињем.

Абдуќаюм ЮСУПОВ,

Мирзои САЛИМПУР,

њуќуќшинос

иќтисоддон

Исмоил ТАЛБАКОВ,

Аз рўи таљрубаи мављудбудаи њуќуќї ва ќонунгузории кишвар, агар маблаѓњои таъсиси Осиё экспресс терминал ва Контбанк бо роњи љиноят ба даст омада бошанд, аз њисоби амволи ин ширкатњо мусодира карда мешаванд. Аз тарафи он давлате, ки ин маблаѓњо дар онљо бо роњи љиної ба даст омада бошанд.

Албатта, чунин љои равѓанї холї намемонад ва тољироне мисли Занљонї маъмулан аз пеш љои мехоридагиашонро барои мабодо хорида мемонанд. Яъне њатман бизнесњои ў дар маконњои амн ва бо номњои мухталиф сабти ном шудаанд ва имкони њамту тасарруф шуданаш аз тарафи касе ки набошад, амри осоне нест. Яъне касе ки фикр мекунад Занљониро гирифтанд ва дигар "бзан, бкан" сар шуд, хато мекунанд. Аммо ин ќазия итминон ба Тољикистон ба њайси шарики иќтисодиро албатта латмадор мекунад. Албатта, агар ин "амалиёти аср" дар њамоњангї бо нињодњои байналмилалии масъули назорати тањримоти зидди Эрон ё мубориза бо пулшўї анљом нашуда бошад. Дар њар сурат, ин мољаро њоло бештар чистонњо дорад, ки бояд љавобашонро ёфт. Ваќте њамаи ин љавобњо ёфта шуданд, пас метавон бо дили пур гуфт, ки дар асл бо Занљонї чї гузашту акнун бо дороињояш чї хоњад шуд.

вакили парлумон

Зафар АБДУЛЛОЕВ, иќтисоддон

Ин аз имконияту хоњиши давлати Тољикистон вобаста аст, ки чи кор мекунаду намекунад. Албатта масъулин њам худ

Аз рўи ќонунњои иќтисодї ваќте шасхе зиндонї мешавад, ў муовинони худро дорад, ки фаъолиятњои тиљораияшро идома медињад. Ширкатњои давлатї, љамъиятї ва хусусї њам бошад, љонишинони худро доранд, ки дар њамингуна њолатњои зиндонї шудан, фавтидан ва ќобилияти корияшро гум кардан, агар дар фаъолияташ ягон љиноят набошад корашро давом идома медињанд. Агар дар амалњояшон љинояту ќонуншиканї бошад, тафтишот

Абдуѓаффор ЌУРБОНОВ, сардори хадамоти матбуотии Бонки миллии Тољикистон Ин масъала ба мо тамоман дахл надорад. Таќдири ширкатњояш чї мешаванд намешаванд, дигар нињодњо масъуланд. Љавоби ин саволро сухангўи њамон банк метавонад посух гуяд. Агар соњиби Контбанк њануз њам Бобак мебуд, мешуд дар ин бора чизе гуфт. Мо дар сайтамон як

№01 (310) 8 январи соли 2014

иќтисод Рушди иќтисодї дар нишондињандањои макроиќтисодї ифода меёбад. Агарчи соли 2013 Тољикистон ба Созмони љањонии тиљорат ворид гашту бољи гумрукии сузишвории Русия лаѓв гардид ва як ду корхонаи семент сохта шуду ба ин монанд, аммо ин дастовардњо ба макронишондињандањо таѓири љиддие ворид накарданд.

ИЌТИСОДИ ТОЉИКИСТОН ДАР СОЛИ ГУЗАШТА

ММД Дар 11 моњи соли 2013 рушди номиналии ММД - и Тољикистон 35,9 млрд. сомонї ё 7,5 млрд. долларро дар бар гирифт. Рушди њаќиќии ММД дар ин давра 7,3% буд. ММД сари њар ањолии Тољикистон 4,9 њазор сомониро ташкил намуд, ки 6 фоиз бештар аз њамин давраи гузашта аст. Аммо Константин Бандаренко рањбари Маркази бозори озоди Тољикистон муътаќид аст, ки дар ваќти ба њисобгирии ММД омилњое њастанд, ки ба њисоб гирифта намешаванд, ба њамин хотир воќеї будани њисоботи додаи масъулин зери суол аст. Чун дар ваќти њисоботи ММД бисёр омилњое, ки ба некуањволии халќ таъаллуќ надоранд, ба эътибор гирифта мешаванд. Минљумла сохтмонњои оммавии беманфиъат ва чойхонаи калонтарин. Мумкин њам нест ба омори Тољикистон куллан бовар кард, зеро маълумот њамчун дар давраи шўравї аз будаш кам ё зиёд нишон дода мешавад. Љолиб инки новобаста аз афзоиши њарсолаи ММД сифати некуањволии халќ хеле суст пеш меравад. Аммо Умеди Давлатзод муовини вазири рушди иќтисод муътаќид аст, ки сатњи баланди иќтисоди нињонї дар Тољикистон имкон намедињад арзиши изофа дар ММД ба инобат гирифта шаваду ба сари њар ањолї болотар равад.

Таваррум Сатњи таваррум дар ин давра 3,4 фоизро фаро гирифт, ки 2,9 дарсад камтар аз 11 моњи 2012 мебошад. Таваррум дар бахши истеъмолї таи ин муддат 0,2% ро ташкил додааст. Ба ин камшавии мизони таваррум дар кишвар, коњиши нархи молњои истеъмоливу ѓайриистеъмолї таъсир расонидааст. Бо вуљуди њамаи инњо, иќтисоддонон мегўянд, ки дар мамлакатњои иќтисодиёташон сусттараќќикунанда таварруми 1 то 2 фоиз метавонад дар муддати кутоње нархи молњоро баланд бардорад ва ингуна болоравї танњо дар давлатњои саноатии пешрафта таъсир надорад. Гузашта аз ин агар се соли ќабл мешуд бо 100 доллар як хона ба иљора гирифт, акнун бо 200 доллар њам манзили иљоравї бисёр кам ёфт мешавад. Ин метавонад маънои онро дошта бошад, ки таваррум то 100 фоиз боло рафтааст.

Бекорї Дар 10 моњи соли 2013 шумораи ањолии аз љињати иќтисодї фаъол 2 263,3 нафарро ташкил дод, ки аз ин теъдод 55,6 њазор нафар расман унвони бекориро гирифтанд ва ин 2,5 фоизи ањолии фаъоли иќтисодиро ташкил медињад. Аммо ба гуфтаи иќтисоддонон ин раќам воќеиятро нишон намедињад. Зеро миќдори зиёди ањолии Тољикистон ба сабаби набдуани кор бо маоши арзанда, дар муњољират ба сар мебаранд ва тибќи омори ѓайрирасмї 2 миллион нафарро ташкил медињанд. Бисёре аз афроди бекори дар Тољикистон буда, тасаввурот њам надоранд, ки онхо њуќуќи гирифтани кумакпулї њангоми бекориашонро

доранд. Лизо ба маќомоти њифзи иљтимоии мањаллї дар бораи бекор буданашон њам мурољиъат намекунанд. Ба њамин хотир шумораи бекорон дар Тољикистон бештар аз омори расмист. Афзоиши бекорї дар кишвар хатарнок аст, чун инњо одамонеанд, ки ќобилияташон мањдуд аст (беморони рўњї), донишљуёни рўзона, маълулон ва дигар ашхосе, ки ба сабабњои гуногун имкони кор карданро надоранд. Барои рафъи бекорї дар Тољикистон то имрўз танњо "коргоњњои" хурди истењсолї бунёд гардидааст, ки ингуна корхонањо танњо дарди 15 нафар бекорро даво мекунад на аз ин бештар.

Тавозуни савдо Содироти Тољикистон дар 11 моњи соли 2013, 1 079,7 миллион долларро ташкил дода, воридот 3 751,0 ва нињоят тавозуни савдо -2 671,3 млрд. долларро фаро гирифтааст, ки дар ќисё бо соли 2012 њудуди 300 миллион доллар зиёд шудааст. Бо тадовуми вазъияти феълї Тољикистон баъид аст тавонад ба як кишвари содиркунанда табдил шавад. Чун содирот асоси даромади миллии њар кишвареро ташкил мекунад. Инак истењсолоти Тољикистон хеле ночиз аст ва бештари молњои мавриди ниёзи худро чи ѓизоиву ѓайриѓизоиро аз хориља ворид мекунад. Низоми воридоту содироти кишвар аз он вобаста аст, ки чи ќадар имкони баровардани молњои ба бозори љањонї љавобгўро Тољикистон дорад, то ин низомро баробар созад. Вале имрўз Тољикистон вобаста ба технологияи кўњна, кадрњои заъиф ва тафаккури эљоди моли наву соњибкорї рушд наёфтааст. Барои њамин хоњ нохоњ тарози сав-

дои хориљї яктарафа мешавад.

Ќарзи хориљї Дар санаи 1-уми октябри соли 2013, ќарзи хориљии Тољикистон 2,1 миллиард долларро ташкил додааст, ки 33,4 фоизи ММД-ро фаро мегирад. Тибќи маълумоти вазорати молия дар 10 моњи порсол барои пардохти ќарзи берунї аз буљети давлатї 40 миллион доллар равона шудааст. Вазорати молия њаљми ќарзи берунии кишварро то соли 2020 бехатар медонад. Аммо бархе аз иќтисоддонон мегўянд, ки ќарзи хориљии кишвар то 50 фоизи ММД - ро ташкил мекунад ва њатто иддае аз онњо мўътаќиданд, ки ќарзи Тољикистон кайњо аз 3 миллиард њам гузаштааст. Ќарзи хориљии Тољикистон аз соли 2010 то соли 2012 якбора аз 942, 8 млн. доллар ба 2 миллиарду130,9 млн. доллар расидааст, ки ин њавасмандии давлатро дар гирифтани њарчи бештари ќарз ва нотавонї дар бозгардонидани он нишон медињад. Ба гуфтаи профессор Муним Њасанов яке аз меъёрњое, ки бо он ќарзи хориљиро тањлил мекунанд, ин захоири тиллову асъории мамлакат нисбат ба ќарзи берунї аст. Номбурда мегўяд, захоири тиллову асъори мамлакат муайян мекунад, ки оё он кишвар тавони пардохти ќарзи худро дорад ё на. Вале ин захоир дар Тољикистон танњо барои 1,6 моњи воридоти кишвар кифоя аст. Меъёри севвуме, ки хатари ќарзи хориљиро муайян мекунад, ин маљмуи ќарзи хориљї нисбат ба даромади содиротии Тољикистон аст. Вале даромади миллии Тољикистон аз њисоби содирот онќадар зиёд нест. Меъёри охирин ин ќарзи хориљї бар сари даромади

ањолии Тољикистон аст, вале маоши мардуми Тољикистон хеле ночиз аст. Акнун, њукумати Тољикистон 400 миллион мегираду аз њисоби буљет 83 миллионашро боз мегардонад, боз 300 миллиони дигар мегираду 60 миллионашро бар меградонад, чунин менамояд, ки Тољикистон роње барои бозпардохти ќарзњояш надорад ва мумкин аст ба варшикастагї мувољењ шавад. Аз дигар сў ќарзњо ободонии назаррасеро дар соњае эљод накардаанд.

Камбизоатї Сатњи камбизоатї дар Тољикистон тибќи омори расмї аз 81 фоизи соли 1999 то ба 38,3% соли 2012 расид ва дар соли 2013 тибќи пешбинї ин раќам бояд 36 фоизро ташкил кунад. Ќарор аст, ин раќам то соли 2015 ба 30 фоиз ва то соли 2020 ба 20 дарсад коњиш ёбад. Ба гуфтаи масъулини Вазорати рушди иќтисод ба авомиле, ки фаќрро дар кишвар коњиш додаанд, рушди шохисњои макроиќтисодї, омилњои иљтимої, маблаѓи муњољирони мењнатї, гардиши коло ва ѓайра дохил мешаванд. Масъулин мегўянд, маќсади имрўза омўзишу дастгирии синфи миёна мебошад. Дар Тољикистон синфи миёна њамон нафарест, ки моњона аз 3 њазор доллар бештар мегирад. Танњо дар ин сурат имкони тасдиќи мављудияти табаќаи мутавассит дар мамлакат њаст. Вале чунин табаќае вуљуд надорад, ки дар як моњ 3 њазор доллар моњона дарёфт намояд. Иќтисоддонон мегўянд, ки сатњи зиндагии мардуми Тољикистон дар дараљаи пасте ќарор дораду теъдоди ањолии камбизоат то 60% мерасад ва танњо 5 фоизи мардуми кишвар метавонанд зиндагии хуб дошта бошанд, онњо њам соњибонии бон-

ку корхонањо ва тољирони наздик ба њукуматанд. 15 фоиз метавонад камбизоатии худро рад намояду бигўяд барои хўрдан чизе дорад. Аз 80 фоизи боќимонда њам 20 фоизаш онњоеанд, ки барои рўзгузаронї зиндагї мекунанд. 60 дарсади мобаќї мардуме њастанд, ки камбизоатанд ва аз ин теъдод 14% ба фаќри шадид гирифторанду бидуни кумаки беруна зиндагї карда наметавонанд.

Иќтисоди нињонї Маќсади иќтисоди пинњонї гурез аз ќайду андозњои давлатист. Масъулини Вазорати рушди иќтисод иќтисоди нињониро то 30% медонанд, ин њам дар њолест, ки иќтисоддонони мустаќил ин раќамро аз 60% њам бештар медонанд. Инкишофи иќтисоди махфї дар Тољикистон аворизи манфие дорад, касри буљети давлатиро зиёд мегардонад, ки дар натиљаи он давлат наметавонад сари ваќт пули нафаќахурону дигар кормандоне, ки аз њисоби буљет маош мегирифтаро бипардозад. Гуфта мешавад 60% тољирону ширкатњо аз њисоби даромади махфии худ аз пардохти андоз мегурезанд ва албатта, ки иќтисоди кишвар инкишоф намеёбад, зеро барои рушди иќтисод ќабл аз њар чиз пул лозим аст. Аммо сабабњои даст ба иќтисоди нињонї задани тољирону соњибкорон ва соњибони ширкатњое, ки даромади худро кам нишон медињанду аз пардохти андоз фирор мекунанд, таваљљуњи иќтисоддононро ба худ љалб кардааст. Иќтисоддонон сабаби густариши онро дар гаронии андоз ва љо доштани фасод дар кишвар медонанд.

Сиёвуш ЌОСИМЗОДА

№01 (310) 8 январи соли 2014

чашмандоз Мутахассисони вазоратњо аз Ба таваљљуњи Рамазон Рањимов, вазири ўњдаи муаррифии лоињаи корњои дохилии намебароянд Тољикистон ќонуни муњољират суратро бадал мекунанд, њар рўз корафтодањо соатњои дароз дар навбат меистанд. Аммо ин навбат дарди бахайр аст. Маро дигар чиз нигарон намудааст: арзиши ивази акс, ки он ба 116 сомонї баробар аст! Чи тавре "Азия Плюс" хабар медињад, љавонмарде бо номи Акбар барои ивази акс боз 30 сомонии дигар додааст. Ман аз Шумо, мўњтарам вазир, мепурсам, ки ин нархро кї муайян кардааст? Ва чаро 116 сомонї аст? Ва њангоми муайян намудани нарх чї меъёри асосї шудааст? Зеро ин пули кам намебошад, агар он

дааст. Ду лоллар куљову таќрибан 24 доллар куљо! Бо ин арзиши 116 сомонї дар Русия аз муоинаи техникї мегузаранд. Дар Арманистон, ки он баробар ба 10 доллар аст, бо ин арзиш њам аз муоинаи техникї мегузаранд ва њам боз 6 доллар мемонад! Умедворам, фарќи ин дуро дарк кардед. Бо он нархе, ки дар Тољикистон акс иваз мекунанд, дар Арманистон њам аз муоинаи техникї мошинро мегузаронанд ва боз 6 доллар боќї мемонда аст. Воќеан мо дар кишвари сарватмандон зиндагї дорем? Ё кормандони БДА ва ВКД аз њад зиндагии хуб, маъоши баландтарин ва ё даромади иловагї доранду дар асоси даро-

чизро ба инобат гирем, ки дигар кардани сурат ин амали осон аст ва ба он на зањмати зиёд ва на ваќти бисёр меравад! Шояд арзиши худи корти њуќуќномаи ронандагї гарон аст? На, ин гуна кортро агар дар корхонањои берун аз вазорат созем, он аз 10 - 15 сомонї намегузарад. Кандану часпондани сурат шояд панљ то дањ даќиќа ваќтро гирад. Боз суол такрор мешавад: барои чї 116 сомонї? Намедонам, лекин бовар дорам, чунин нарх барои иљрои чунин амал на танњо дар собиќ давлатњои Шўравї, балки дар љањон нест!!! Аз Радиои "Озодї" хабар доданд, ки дар Чехия ивази акс тахмин 2 доллар бу-

мади худ ин гуна нархро муайян намудаанд? Бовар надорам, не, зеро кормандони вазорат њам мисли њама кормандони давлатї бо моњона зиндагї мекунанд. Бисёр мехостам дар асоси чї ва кї чунин нархро муайян мекунад, донам. Ва њамчунин бисёр мехостам, бидонам, ки ин гуна нархгузориии нестдарљањонро кадом нињод назорат мекунад? Шояд Палатаи навташкили њисоб? Ё Кумитаи зиддиинњисорї? Ё дигар нињод? Ё њеч нињод? Мўњтарам вазир, онњое ки даромад надоранд ва танњо ба моњона зиндагї мекунанд, барояшон супоридани 116 сомонї танњо барои ди-

ЧАРО МАЪОШ АЗ ЊАМА КАМУ... Мўњтарам вазир! Рўзи 3 январи 2014 сомонаи ВКД хабар пахш кард: "Тибќи таѓийиру иловањое, ки бо ќарори Њукумати Љумњурии Тољикистон аз 2 марти соли 2013 № 103 ба ќарори Њукумати Љумњурии Тољикистон аз 5 августи соли 1998, №306 "Дар бораи тасдиќи Низомномаи тартиби иљозатдињї барои идораи воситањои наќлиёт ва ба шањрвандон додани асноди ронандагї" ворид карда шудаааст, шањодатномаи ронандагие, ки расми соњиби он дар мўњлати 10 соли таќвимї иваз карда нашудааст, беэътибор дониста мешаванд." Аз байн нўњ моњ гузашт ва намедонам, барои чї бошад, ин эълон дигар то охири соли 2013 садо надод. Хуб мебуд, њам дар сомонаи вазорат ва њам дар матбуот аќал-

лан моње як бор ин эълон такрор мешуд. Гумон меравад, эълондињандагон он ќадар дар ѓами мардуми наќлиётдори камбизоат набуданд, вагарна онњо њатман моњњои минбаъд њам аќаллан якборї такрор мекарданд, чунки њамон рўзњои эълоншуда нафаре дар маъмурият, нафаре берун аз кишвар, нафаре бемор буд ва нафаре телевизиони Тољикистонро тамошо намекард. Масалан, мувофиќи маълумоти ѓайрирасмї, зиёда аз 60% сокинони Душанбе телевизиони њукуматиро тамошо намекунанд ва ин шаст дарсад аз он эълон бехабар мондааст. Агар 2000 нафар акси њуќуќномаи худро иваз карда бошанд, боз камаш 20 њазори дигар ин амалро баљо наовардаанд. Акнун тасаввур кунед: дар бахшњое, ки

Наврўзи Хайрулбашар, яке аз хонандагони торнамои "Озодагон", дар бораи вазъи муњољирони тољик дар Русия ба мо номае ирсол кардааст, ки онро бидуни тањрир нашр мекунем

ИН АЗОБУ МАШАЌЌАТ "Имрўзњо рўзгори мардуми муњољири тољик дар гўшаи ѓурбат рўбарў бо мушкилоти нав ба нав мебошад. Њама ќарору ќонунњое, ки аз сўи њукумати Русия ќабул мешаванд, ба нафъи мардикори тољик набуда, баръакс, бар зарари онњост. Њоло аз њама дида, миллати хору зор бо азобу шиканља рўбарў ин миллати тољик аст. Рўзе нест, ки хонаводаи он бе мотам бошад. Соату лањзае нест, ки оби чашми модари тољик нарезад. Њоло дар ин сардии зимистон дар кишвари Русия тољикро бо сад бањона бо азоби љисмониву рўњї хориљ карда, ба Ватанаш мефи-

ристанд. Намедонам, ин хислати шарќиёна ё табиати модарзоди ин миллати сарсахт бошад, ки њама неку бад ва сахтиву шиканљаи ба сараш омадаро аз Худову сарнавишту ќисмати хеш медонад. Касе, ки ба Русия боре омада бошад, хуб медонад, ки њама њуљљатњои лозимиро кормандони Хадамоти муњољират ва "корчалонњояшон" ба маблаѓи гарон ба тартибу низом меоранд. Садњо нафари дигар чї тољику чї узбаку озарї барои даромади бе дарди миён миёнарав мебошанд. Њамин гуна њолатњо мешавад, ки дањњо ва садњо нафарро дар як хона ва як њуљра ба

ќайд мегиранду тољики бечора ин нишонаро дар хобаш њам надидааст. Дар вокзалу бозорњо низ гуруњњои махсусе њастанд, ки њама њуљљатњои лозимиро ба ивази маблаѓи муайян ќалбакї сохта медињанду кафолаташро касе намедињад. Биёед, азизон, боадолатона ќазоват кунед, тољике, ки як ароба сохта наметавонад, ў аз куљо ќудрату тавони сохтани муњру сикка ё коѓазњои ќимматбањоро дорад?! Њамаи ин найрангњоро пулис ва Хадамоти муњољират хубу аъло медонанд. Њуљљатњояшро дар як нафас санљида, ќалбакї будани онњоро фош меку-

№01 (310) 8 январи соли 2014

чашмандоз гар кардани сурат хеле гарон аст. Махсусан, барои онњое, ки дар соњаи буљавї кор мекунанд ва ягон даромади иловагї надоранд ва ё фарзандонашон дар муњољират нестанд, мушкил мебошад. Њоли нафаќахўр оне, ки замоне њуќуќномаи ронандагї гирифтаанду иконияти пардохти ин маблаѓро надоранд, чї мешавад? Ё барои онњо гузаште њаст? Ин нархи пардохти ивази акс њам дарди бахайр аст дар муќоиса ба арзиши муоинаи техникии воситањои наќлиёт дар Тољикистон! Дар Тољикистон барои гузаронидани муоинаи техникии як мошин ба њисоби миёна дар атрофи 500 сомонї пул даркор аст ва ин њам дар байни мамолики собиќ Шўравї ё њамсуд баландтарин аст! Ду сол пеш арзонтар буд, аммо якбора соли 2013 баланд шуд. Чаро сол ба сол нархи муоинаи техникї баланд мешавад? Ё Вазорати корњои дохилии Тољикистон њам рукни буљапуркун шуда аст? Шояд барои он нарх баланд шуд, ки ки барои тафтиши мошин акнун ваќти кормандони милиса зиёдтар меравад? Ё якбора ба Тољикистон мошинњои нав омаданду муоинаи онњо мушкил гардид? На, аз назари мо кормандони БДА барои бозрасии техникии масалан, "Opel" ду сол пеш дањ даќиќа ваќт сарф карда бошанд, имсол њам њамон дањ даќиќа меравад. Зеро "Оpel" се сол пеш њам њамон "Opel" буд, имсол њам њамон аст ва ба Тољикистон асосан мошинњои куњна ворид карда мешавад. Мўњтарам вазир, Аз њама аламовараш он аст, ки дар нархгузории муоинаи техникї њам Тољикистон дар байни кишварњои њамсуд маќоми аввалро дорад ва дар солњои наздик вазорат ин маќомро аз даст доданї њам нест. Њол он ки аз рўи мантиќ ва воќеият пеш аз он ки ќароре ќабул гардад, сатњи зиндагии мардум ва маъоши миёнаро бояд ба инобат гирифта мешуд ва аз худ мепурсиданд, ки пардохти ин нарх барои сокинони оддї гарон намеафтад. Худатон хуб медонед, ки маъоши миёна дар Тољикистон аз њама камтарин дар байни кишварњои њамсуд мебошад, аммо нархњои хизматрасонї аз њама баландтарин аст. Таваљљўњи Шуморо ба арзиши миёнаи муоинаи техникї дар давлатњои њамсуд љалб мекунам.

А БАЧА, И ЊУЉЉАТИ ТУ БЕЭЪТИБОРАЙ КУ...

Бубинед, муоинаи техникии аз њама гарон дар Љумњурии Эстония будааст ва он баробар ба 1280 рубли русї, яъне, тахмин 39 доллар аст. Дар Тољикистон бошад, он тахмин ба 3200 рубли русї ё 100 доллар аст. Мўњтарам вазир, фарќро эњсос кардед? Яъне, мо аз гаронтарин нархи муоина, ки баробар ба 39 доллар аст, ќариб се баробар зиёдтар, 100 доллар нарх гузоштаем. Аз рўи ин нархномањо гумон мекунед, Тољикистон воќеан бињишти рўи Замин аст ва дар љањон моњонањои баландтаринро мегиранд. Њол он ки ин тавр нест. Марњамат, ба моњонаи миёна дар якчанд кишварњои њамсуд таваљљўњ кунед.

Зарплата в российских рублях

Зарплата в долларах США

Зарплата в советских рублях

В каком году в СССР была такая зарплата

Россия

26489

802

148,81

1979

Белоруссия

15902

516

89,33

1964

Украина

14026

455

78,79

1960

Казахстан

21577

699

121,22

1972

Киргизия

7066

227,4

39,69

1941

Армения

9003

292

50,75

1947

Азербайджан

14460

469

81,24

1961

Молдавия

8636

280

48,51

1946

Таджикистан

6211

202

34,89

1940

Туркмения

6848

211

38,47

1941

Страна

ТО БА КАЙ? нанду бечораро гунањкор карда, љарима, њабс ва ё хориљаш менамоянд. Сад афсўс, ки надонистани забону бе хабар будан аз ќонуну ќоида ба љуз сархамиву тан додан ба таќдир дигар чора надорад. Тољик барои русњо як воситаи дилхушкунї буда, хуб масхараву мазњака мекунанду лаззат мебаранд. Дар шароити ѓурбат надоштани љои хобу муњайё набудани њама шароитњои зиндагї бештари љавонон ба беморињои сироятии гузаранда гирифтор мешаванд. Дар љое хонда будам, ки сафи ихрољшавандагон аз 90 њазор гузаштааст. Имрўзњо

Барои он ки нархномањоро дар ду љадвал ба забони русї овардам, аз хонандањо ва Шумо узр мепурсам. Сабабашро албатта, фањмидед; ман намехоњам њарфе нодуруст равад ва Шумо бовар кунед, ки ман оморро дигар накардаам. Дар ин фењрист моњонаи Эстония нест ва онро аз Гугл ёфтем, ки баробар ба 900 евро будааст, ки ин тахмин 1200 доллар аст. Яъне, Эстония бо моњонаи 1200 дол-

дар вокзалу фурудгоњ бештари љавонони рондашударо дидан мумкин аст, ки бо табъи хираву оби чашмаш равон ба Ватан мераванд. Дар Ватан онњоро, чї интизор аст? Ѓаму ѓусса ва хўрдани азоби рўзгор?! Таваљљуњ намоед, агар ба чунин суръати тез љавонони зиёде бар ватан раванду љои кору машѓулияте набошад, оё онњо даст ба дуздиву авбошї ва ѓоратгариву роњзанї намезананд ё сафи нашъаманду майхора намеафзояд? Тољикро дар Русия намекушанд, дањњо корд зада сарашро аз тан људо менамоянд. Магар аз ин дида дањшате њаст? Садњо

НОМАИ БЕТАЊРИР

лар њамагї 40 доллар ба муоинаи техникї медињад, Тољикистон бо моњонаи 202 доллар тахмин 100 доллар ба муоинаи техникї месупорад. Мўњтарам вазир, фарќашро эњсос мекунед? Ин сатрњоро менависаму гумон мекунам, кормандони Раёсати БДА ё дигар нињоде, ки ин нархро муайян намудаанд, мардумро, бењтараш, сатњи зиндагии онњоро фаромўш кардаанд ва ё онњо аз њисоби дигар мардум моњона мегиранд. Њол он ки њамаи кормандони Вазорати корњои дохилї, аз љумла, худи Шумо, вазири мўњтарам, аз њисоби андози њама фаъолият мекунед ва мебоист пеш аз нархгузорї ин халќро фикр мекардед. Ба фикрам, њоло њам дер нашудааст ва ман бовар дорам, ба ин масъала љиддї машѓул мешавед ва барои сабук кардани нархномањои зикршуда сањм мегузоред, зеро роњбарияти кишвар Шуморо аз нав ба вазифаатон тасдиќ кард ва ин маънои онро дорад, ки ба Шумо бовар доранд, ки Шумо њалолкор њастед ва пеш аз њама манфиати мардум, мардуми аз њама босабру ботањаммули тољикро фикр мекунед.

М. СИДДИЌЗОДА

Умаров. Аз ятимї то муњољирату марг дар сўхтор

Наздикони Илњомљон Умаров, яке аз панљ узви хонаводаи фавтида дар сўхтори Маскав, мегўянд, марњум њудуди 20 рўз мешавад, ба хотири пайдо кардани маблаѓ барои бунёди сарпаноњ барои ду фарзанду њамсараш ба муњољирати мењнатї ба Русия рафта буд.

Наврўзи ХАЙРУЛБАШАР тољики бе ному нишон аст, ки кушта дар љангалу дарёњо партофтаанд, њазор афсўс касеро ѓам нест. Њама ѓами хешро мехўранд, на аз њукумату на аз мухолифин, на сафорату на консулгарињо оид ба ин масъала пойфишорї ва садояшонро баланд намекунанд! Њама дил бохта дар интизори мансабу курсианд, канї пешвое, ки миллатро аз вартаи нобудї наљот дињад. Ин азобу шиканља чанд соли дигар давом мекарда бошад? Ё њамаашро аз ќисмату таќдир бинем?!

Саидњомид Љумаев, яке аз наздикони оилаи Умаровњо дар суњбат бо "Озодагон" гуфт, Илњомљон њамроњи бародари хурдиаш Љамшеди 27-сола, келинаш - Иззатбї Њакимова ва ду љияни хурдсолаш дар шањри Маскав ба њайси муњољир ба сар мебурданд. Ба гуфтаи Љумаев, Умаровњо дар оила 8 фарзанд - се писар ва 5 духтар мебошанд, ки дар синни кўдакї аз падар мањрум шуда, зери тарбияи модар, ки фаррошї мекард, ба воя расидаанд. Ў мегўяд, Умаровњо њама ба љуз як хоњари маъюби 30-солаашон соњиби оила ва фарзанд мебошанд: "Модари онњо низ таќрибан 10 соли ќабл, аз олам даргузашт". Мусоњиби мо мегўяд, Илњомљон њамроњи бародари хурдї ва як хоњари маъюбаш дар хонаи волидайн ба сар мебурданд ва хост ин манзилро ба Љамшед њамчун мероси падар дињаду, барои худ ва ду фарзанду њамсари њомилааш паноњгоње пайдо кунад: "Аз ин рў, 18 рўз мешавад, кишварро ба маќсади Русия тарк карда, ба назди бародараш Љамшед барои муњољират сафар кард". Аммо рўзи 4-уми январи соли љорї дар наздикии шањри Маскав 5 шањрванди Тољикистон, ки њамагї узви хонаводаи Умаровњо мебошанд, ба њалокат расиданд. Тибќи иттилои масъулини Сафорати Тољикистон дар шањри Маскав ин муњољирони фавтидаи тољик, Илњомљон Умарови 29-сола, Љамшед Умарови 27-сола ва њамсари ў Иззатбї Њакимова бо ду фарзандаш, ки яке чормоњ ва дигарї 4-сол дошт, сокинони ноњияи Панљи вилояти Хатлон мебошанд.

№01 (310) 8 январи соли 2014

андеша

ЗАЙД САИДОВ -

ЉИНОЯТКОР Ё ЌАЊРАМОН? Новобаста аз он, ки кї чї мегўяд, касе Зайд Саидовро мањз њамчун љинояткор ќабул надорад. Баракс, дар назари аксарият ў њамчун ќурбонї аст, ќурбонии мошини њукумат, ќурбонии сиёсат. Аз замони дастгир шудани соњибкори муваффаќ ва чанде боз сиёсатмадор, ќариб як сол мегузарад. Як рўз пеш аз соли нав, ваќте тамоми кишвар ба пешвози соли нави 2014 омодагї медид ва ќариб њама шабакањои телевизионии љањон аз барномањои идонаю табрикотии солинавї пур буданд, шабакаи аввали телевизиони тољик дар барномаи "Ахбор" ба таври худ туњфаи солинавї ироа намуд. Ин пахши барномаи хабарї дар таърих нотакрор буд ва аз пахшњои дигар бо он фарќ мекард, ки новобаста аз омад-омади соли наву омодагї ба ид, анљоми мурофиаи судии Зайд Саидовро пўшиш медод ва табиист, ки оиди 26 сол паси панљара равон шудани ў хабар дод. Агар то ин ваќт на њама дар бораи вазири собиќ ва соњибкори муваффаќ фикр мекарданд, пас аз ин барнома, мо дубора ба хотир овардем, ки Зайд Саидов њанўз дар олам њаст, ў тўли 26 соли оядна бояд паси панљара нишинад, ўро ба гунањњое айбдор кардаанд ки гўё 8 сол ќабл њангоми вазир буданаш содир намудааст, ва ин, ки ѓайр аз озодї, давлат кулли дороии ўро низ гирифтааст. Бо шунидани ин хабар, ман бори дигар оиди Саидов, воќеаи

атрофи ў ва суолњое, ки дар ин робита пайдо мешаванд, андеша кардам: Сохтори њифзи њуќуќ, агар дар бораи љиноёти Саидов хабар доштанд, чаро тўли муддати зиёд тоќат кардаву ўро дастгир накарданд? Чиро интизор буданд? Фармонро? Аз кї? Кї ба онњо амри охиринро барои дастгир намудани Зайд дод? Чаро кушодани парвандаи љиної нисбати Саидов мањз бо эълони созмони њизби сиёсї рост омад? Кї тарсид, ки њизби "Тољикистони нав" раќиби баќувват хоњад буд? Кї дар симои Саидов раќиби эњтимолии худро дид? Кї то њадде тарсид, ки тасмим гирифт Зайд Саидовро - ба маънии њаќиќї, на маљозї - куллан нобуд кунад? Чаро парвандаи љиної барои бисёрзаниро мањз Агентии зидди фасод боз кард? Бисёрзанї бо мубориза алайњи фасод чї рабт дорад? Ё онњо танњо супориши касеро иљро карданд? Чаро ин парвандаи дар асл оддии љиної махфї эълон шуд? Аз кай боз бисёрзанї ва таљовуз то ин њад љино-

3. 4.

яти махфї шудаанд, ки њатто тафтишот аз рўи чунин парванда муњри махфиятро гирифт? Чаро, бо вуљуди махфї будани парванда, анљоми он тавассути шабакаи телевизионии марказї нишон дода шуд? Маќоми ин "љинояткор" ба ин њад баланд будааст, ки ўро дар шабакаи аввали телевизиони давлатї нишон доданд, агарчї парвандаи ў танњо бо љиноят марбут буд, аммо мурофиаи шахсони барои амнияти кишвару миллат хатарнок, мисли Ёќуб Салимов ва Ѓаффор Мирзо (Седой), ки гўё наќшаи ќатли президент ва табаддулоти давлатиро доштанд, комилан паси дарњои пўшида гузашт? Магар инро чизи дигаре љуз "ќатли намоишии" Зайд Саидов номидан мумкин аст? Чаро чунин шуд? Ба хотири тарсондани дигарњо, то ба сиёсат њамроњ нашаванд? Маќсади нишон додани хулосаи судї дар "Шабакаи аввал" њамин буд? Ба атроф нигариста, сари ин суолњо фикр мекунам ва аксуламали мардумро ањамият медињам. Яке мегўяд, Зайд Саидов хато кард, ки ба умеди адолат шуда, ба Тољикистон баргашт. Дигарї ўро барои боварии аз њад

зиёд ва беасос ба њукумат ва дурбин набудан "љанг" мекунад. Сеюмї дар ин њама кўшиши навбатии њукуматро барои тарсондани мардум мебинад, ки намоиши њукми суд дар телевизиони давлатї низ далели он аст. Дигарї нисбати ў дилсўзї мекунад. Аммо њаст нафаре, ки чунин кори њукуматро дуруст мењисобад? Аксари кулли мардум мефањманд, ки бо зиндонї кардани Саидов ба чунин муддати тулонї, суд ва парлумон вобастагии худро аз њукумати иљроия нишон доданд: суд - бо њукми баровардааш ва парлумон - бо хомўшияш. Худи њукумати иљроия бошад, танњо тарси худро нишон дод. Њатто тарафдорони сарсупурдаи њукумати ваќт мефањманд, ки чунин кўшиши нобуд кардани як одами маъюб бо чунин як њукми вазнин, ки маълум аст аз рўи нишондоду далоили ќалбакї бароварда шудааст, далели он аст, ки њукумат аз як нафар метарсад. Низом аз як Инсон метарсад! Ин алакай нишони сустии њукумат аст. Сустии хадамоти махсус, сустии сохтори "њифзи њуќуќ", сустии сохтори ќудратї онњо ба нобудкунии одамони алоњида гузаштаанд.

Хулоса њамин аст, ки новобаста аз њарчї нисбати Зайд гуфта мешавад, ўро ќариб њеч кас њамчун љинояткор намешиносад. Њатто баракс - дар назари бисёрињо ў њамчун ќурбонї, ќурбонии мошини давлат, ќурбонии сиёсат љилва намуд. Агар дар ягон љомеаи насронї мебудем, пас аз xанде Саидовро риёзаткашу шањид ном бурда, ба ќатори шахсони муќаддас ворид мекарданд. Аммо мо дар Тољикистонем! Ин њатто бењтар аст! Дар назари мардум рўз то рўз обрўию эътибори Зайд меафзояд - нисбати ў дилсўзї мекунанд, эњтиром мекунанд, аз ў меомўзанд, ба ў маќолаю навиштањо мебахшанд аз тањти дил, барои косалесї не. Аммо фикр намекунам ўро касе аз тањти дил бад бинад. Яќинан аз ў метарсанд, аммо бад намебинанд. Ба хусус онњое, ки ба маќкумияти ў даст доранд. Бо вуљуди ин њама, бо гузашти замон давлат мефањмад, ки бо раванди табиї муќобилат кардан ѓайриимкон аст - ба Зайд таќлид хоњанд кард! Пас аз ин њама, ў кист? Ќурбонї? Љинояткор? Фикр мекунам, нисбати ў бештар аз њама унвони дигар мечаспад: Ќањрамон!

Рустам ГУЛОВ

Як моњи зиндон барои њамном будан Абдурањмон Шарипов, падари Бањодур Шарипов мегўяд, ки писари ўро иштибоњан ба љойи Бањодур Шарипови гумонбар бо гуруњи љиноятии Рустами "Хаммер" як моњ дар боздоштгоњи муваќќатии Ќазоќистон нигоњ доштаанд. Абдурањмон Шарипов дар суњбат бо "Озодагон" афзуд, моњи октябри соли 2012 њангоми аз Русия ба Тољикистон баргаштан, писараш Бањодурро дар сарњади Ќазоќистон боздошт мекунанд. "Ваќте, ки мо бо ќатор аз Русия меомадем, писари маро дар Ќазоќистон аз ќатор фаровардану гуфтанд, ки шумо дар љустуљўи маќомоти њифзи њуќуќи Тољикистон њастед. Писарамро аз ќатор берун карданд, њарчанд хостам бо онњо равам аммо иљозат надоданд. Ба ватан баргаштаму тўли як моњ даводав кардам, бароямон маълум гашт, ки як нафар бо гумони содир намудани љиноят дар љустуљўбуда, њамному насаб, аз як ноњия ва њамсоли писари ман буда аст. Ба чанд љо мурољиат кардам аммо бе натиља маљбур шудам, вакили дифоъ гирам."

"Бањодур Шарипови гумонбар ва писари ман аз ноњияи Фархори вилояти Хатлон мебошанд, ки дар як сол таваллуд шудаанд, танњо номи падар ва зодрўзашон мувофиќат намекунад, дигар њамааш монанд"-афзуд Абдурањмон Шарипов. Бањодур Шарипови љабрдида аз 12уми октябр то 9-уми ноябри соли 2012 дар боздоштгоњи муваќќатии Љумњурии Ќазоќистон нигоњ дошта шудааст. Падари Бањодур мегўяд, ки "писарамро дар боздоштгоњ лату куб мекардаанд, то ин ки ќоил шавад, ки њамин љинояткор аст. Барои озод намудани писарам зиёда аз 3 000 доллари амрикої сарф кардам. Он маблаѓе, ки дар муњољират дукаса љамъ карда будем барои озод намуданаш сарф кардем". Бањодур Шарипови љабрдида 9-уми

ноябри соли 2012 бо моддаи 136 банди 1и Кодекси мурофиаи љиноятии Љумњурии Ќазоќистон (Озод кардани шахсе, ки ба иттињоми љиноят дастгир шудааст ё шахси гумонбаршуда дар сурати тасдиќ нашудани содир кардани љиноят озод карда мешавад) озод шудааст. Тавре пештар Мавлудљон Салихов, вакили мудофеи Бањодур Шарипови гумонбар ба "Озодагон" хабар дода буд, 20 декабри соли 2013 дар Душанбе маќомоти умури дохилии Тољикистон Бањодур Шарипови 27-соларо, ки писараммаи Рустам Њайитов ё Рустами "Хаммер" буда, њангоми боздошти дувумї гўиё фирор кардааст, дастгир намудаанд. Њайитов, ки ба њайси рањбари як гурўњи љиної муаррифї мешавад, њанўз моњи августи соли 2012 ба 24 соли зиндон мањкум шуда буд.

Маќомот гуфтаанд, Бањодур Шарифов барои њамдастї бо Рустам Њайитов муттањам мешавад. Аммо Мавлудљон Салихов, вакили мудофеи Бањодур Шарифов, ба "Озодагон" гуфта буд, ки нафари тањти њимояташ дар љиноятњои Њайитов шарик набуда, худро бегуноњ донистааст. "Айни њол Бањодур Шарифови гумонбар дар боздоштгоњи муваќќат ќарор дошта, тафтишот алайњи ў оѓоз гардидааст"афзуд Мавлудљон Салихов.

№01 (310) 8 январи соли 2014

мавќеъ 1. Аз фасод софї наояд бурун Дунё босуръат ба самти дониши мењварї аст. Миллате, ки ба корвони пешрафти илм нарасад, саъодаташро нањоњад ёфт. Љомеъаи мо низ мисли њамаи љавомеъи байналмилал ниёз ба фановариву дониш дорад. Дар сарзамине, ки нухбагонаш хоин ва донишмандонаш чоплусони ќудрат мешаванд, фасод домангири афкору аъмоли љомеъа хоњад шуд. Агарчї, дилбастагї бар љањони мењнатзада ва зиндагии пурошўб дорам, вале аз он чї ки дар муњити илмї ва фарњангии мењанам мегузарад, бим дорам. Метарсам аз он рўз, ки љомеъаи тољикон бо ин њама худфиребиву зоњирсозињояш аз корвони пешрафти умумї бозмонда, ољизу нотавон, бе сару садо дар мурдоби таърих бимонад! Њамакнун фасод нињоди маънавиёти моро фаро гирифта ва ингор, ки илољи пешгирї аз он мављуд нест. Тањаввулоте, ки дар Тољикистон мегузарад ба зоњир аст. Таъвизу таъйини раусои љадид, фазои тори њокимро таѓйир нахоњанд дод, чун дар љое, ки зўру зар њарф мезанад, зориву хорї хоким мешавад. Ин раванде, ки имрўз дар љомеъаи мо мегузарад, дар воќеъ, "зарба задан ба љони хирад" ва "поймол кардани нињоди њаќиќат" аст. Он чї, ки боиси нигаронї аст, заволи имон бар аќл њатто дар миёни равшанфикрон ва андешмандони сиёсист. Аз гузаштагон танњо ифтихор насиби мо шуда, вале пиндору гуфторро пок фаромўш кардаем. Њамеша аз усули пиндору кирдору гуфтори нек ифтихор доштем, вале ин роњи некро ќудратмандон дар кохи ќудрат, донишварон дар сарои илм, хирадмандон дар суффањои хирад ва мардум дар сари хонашон муддатњост, ки хароб мекунанд. Таъкиди гузаштагон бар пиндори нек бесабаб нест, чун фикре, ки аз реша фосид аст, њаргиз эљоди ростї намекунад. Барои њамин, љомеъаи мо пур аз ошѓолу наљосатњои "илму дониш" шуда. Агар ба тасодуф санге бар њаво андохта шавад, бар сари доктору профессор фурў меафканад. Намехоњем бипазирем, ки киштии наљот њам аз зиёдии маллоњон ѓарќ мешавад. Бар ин ки љањолат њоким аст, на њукком гунањкоранд, балки мардум худ гунањкор аст. Чї, бадбахтї аст, агар мардум њаќќи хеш надонад ва мегузорад, ки ин њ ам а донишм андони њарис у баднафс дурўѓњоро дар "либоси илм" бар эшон медињанд ва мегўянд, ки: "мо нухбагони илмем ва бар шумоён дониш медињем!". Ин амали хоинони фазилат, ба мисли он аст, ки њаромон њарими њаёву номусро таљовуз кунанд! Кош медонистем, ки дар он љомеъае, ки њаќиќат залил аст, мусалмонанаш њам наметавонанд њаќќи хеш бистонанд! Он љо, ки фазилатњои инсонї хор аст, мусалламан, њаќќи мардум хўрда мешавад. Фосидон кори софї намекунанд. Њанўз њам дер нест ва зарур аст, бистари воќеъиро дар ин кишвари мазлуму мањрум фароњам ва роњро њамвор кард, то ин ки илму дониш ва саранљом, донишмандони њаќиќї дар љомеъа эьтибори лозимро пайдо кунанд! Ќудратмандон бояд бифањманд, ки фаќат тањќиќоти асили илмї метавонад пешрафт ва тавсеъаи миллатро ба њамроњ биёварад. Њанўз, соли 1947 нахуствазири Њинд Љавоњирлаъл Нењру ба исрор гуфта буд: "Оянда аз они илм ва дўстдорони илм аст!". Аз он замон дар Њинд тарвиљи илм ва фановарии он дар арсањ ои иљтимоъї, иќтисодї, тиљорї ва амниятї, бе чуну чаро идома меёбад ва сармоягузории молї дар њама арса пайваста рў ба афзоиш дорад ва дониш ва сатњи он дар љомеъаи пешрафта болотар аз он сатњест, ки тасаввураш мекунем. Дар љу лўи љом еъаи байналмилал и фт их ор м ек у н ем , к и с а њ и м и и лм и шўравї будем, вале њанўз њам натавонистем меросхўри суннатњои хубу шоистаи илми он рўзгор бошем.

Замони шўравї буд, ки тољикон дубора соњиби давлат ва њуввияти таърихии хеш шуданд. Имрўзи хешро бидуни дирўзи шўравї намешавад тасаввур кард. Мояи шаклгирии тамомии илму дониши муъосири миллии мо, чї аз назари теорї ва чї аз назари таљруба њамоно макотиби улуми шўравист. Мо бояд мадюни илми шўравї ва равишњои тањќиќи он давра бошем.

2. Кўрон асокашони кўронанд Бо њавасњои ноњанљор донишро табдил ба як навъ мўд кардем, мўде, ки бар сиришти маънавият ва њуввияти миллї зарар меоварад. Дар кўтоњтарин муддат, бо бањонаи истиќлолљуї аз илм ва эътибори он барои хеш дўконе боз кардем, дўконе, ки дар он њатто шаъни фазилатњои инсонї њам фурўхта мешавад!

нанд. Донишмандони чоплус на барзњои фазилат, балки тухми бехирадї дар хоки вуљуди миллат мекоранд ва њосилаш бењаёї аст. Дањњо ќарн пеш одамон бар ин аќида буданд, ки "Ё њаким њоким шавад ё њоким њаким бошад". Воќеъияти вазъи илми муъосир масалеро мемонад, ки кўри аблањ асокаши кўрони дигар бошад! Мо бо ин њама худситоињои хиради бартари хеш, њамакнун кўронеро асокашони кўрони дигар кардаем!

3. Имони фаќр ё фаќри имон? Њадисе њаст, ба ин маънї, ки: агар фаќр аз дар дарояд, имон аз панљара берун машавад. Дар њаќиќат он љо, ки фаќри молї њаст, фаќри маънавї домангири зиндагї мешавад. Њаќиќати мањз ин аст, ки рањбарон-

Донишмандон то он замон, ки омезиш бо султон пеша накарданд, паёмбарон бар мардумонанд. Аммо он гоњ, ки бо эшон омезиш карданд ва ба кори дунё пардохтанд, паёмбарон хиёнат кардаанд, аз ин рў, аз эшон бар њазар бошед!

Њадиси Паёмбари ислом Муњаммад (С)

ДАР ЉОЕ, КИ РОСТЇ НЕСТ, РАСТИЊО САРНАГУНАНД

Шоњиди онем, ки бесалоњияттарин афрод сазовори алќобу ановини илмї мешаванд ва аблањтарин афрод ба рањбарони маърифату дониш! Ин њама беназмї аз адами иродаи донишмандон аст. Мушкили аслии мо на дар нањваи ташкили роњњои тањќиќот, балки дар тарзи тафаккури мост! Боризтарин таќвияти ин иддаъо татбиќи муносибати ќудратмандони асри сомонї ва имрўз нисбат ба донишу донишмандон метавонад бошад. Магар пўшида аст, ки ањли дониш њазор сол ќабл дар њамин хоку бум аз њурмат ва манзалати фавќуллода бархўрдор буданд?! Умарои сомонї ва вузарои онон, ки аз донишмандтарин ва донишпарвартарин ќудратмандони таърих буданд, илмро фавќулодда гиромї медоштанд ва донишмандонро њаргиз водор ба заминбусї намекарданд ва ин расми шум барояшон нанг буд. Худро меросхўрони мустаќими сомониён эълом кардем, вале расми хуби ононро табдил ба роњи худхоњиву судљуї намудаем. Ва боз њам дар баробари љавомеъи байналмилал шарм намекунем ва пайваста аз њар роњи њалолу њаром, думболи обрўву унвонњои илмием, вале нињоди илмро абгор дар хоки залолат латту кўб мекунем. Имрўз ќудрат номуси донишро помол намуда ва худ донишмандон иродаашонро ба зону нишондаанд. Онон табдил ба гадои нонашон шуда ва доранд мисли фоњишагон рафтор меку-

ро ба шиками олимон коре нест. Њаќќи мардум риъоят намешавад, чун ќонун амал намекунад. Ба ин хотир, мушкилоти молї ва њуќуќї љомеъаи моро гулўгир кардааст. Маълум аст, ки пажўњишгар аз лињози молї шояд аз фаќиртарин ќишри љомеъа мањсуб мешавад. Пўшида нест, низоми пардохт ба муњаќќиќ ба мизоне нест, ки посухгўи ниёзњои ў бошад. Иллати аслии муваффаќ набудан ва дар сатњи бисёр пойин ќарор доштани илми муъосири мо њам фаќри молї аст, ки худ зояндаи фаќри маънавист. Зиндагии муњаќќиќинро ба тартибе таъмин бояд кард, то онњо битвонад ба тањќиќ бо хаёли роњат бипардозанд. Инро њама медоданд, вале муњим ин нест, ки бидонем, балки ин муњим аст, ки ба кор бибарем. Њуши давлат барои хеш боз аст, вале гўшаш барои шунидани фарёди миллат баста аст. Моли миллат, пули миллат тавассути масъулон аз худ мешаванд. Њељ кас намедонад, ки ин њама молиёти мардум ба куљо меравад ва ба гўлўи чї касоне?! Ваќте ки шароити кор ва пажўњиш нест, пажўњишгарон тарки ватан мекунанд. Магар пўшидааст, ки нирўњои тањсил кардаи мо, бахусус, ашхоси ботаљруба ва тавонманд дањњо сол аст, ки аз кишвар муњољират мекунанд. Аз муњољирин хелењоро медонем, ки дар кўтоњтарин муддат ба муваффаќиятњои чашмгире даст ёфтаанд.

Бояд пурсид, ки чаро дар кишвари худ муваффаќ нестем? Посух комилан рўшан аст. Мушкили мо аз мудирият аст. Мудирияти мо дар њамаи бахшњо бисёр нотавон, заиф ва ба кулл корношоям аст. Муассисоти илмї - тањиќотї (Академияи улум, донишгоњњо, институтњои илмї - тањќиќотї ва...)-и кишвар заминаи молї ва иќтисодии тањќиќотро надоранд. Њатто дар Академияи улум сиёсати њисобшуда ва барномаи даќиќ ва сањењи илмї мављуд нест. Њамин мушкилот боис шудааст, ки дар тўли дањсолањо бисёре аз таќиќоти анљомшуда дар пешрафти кишвар ва љомеъа хеч масрафе надоштааст. Ба ин нукта њатто дар чанде аз суханронињои раиси љумњур низ ишорањое шудааст. Зоњиран, Академияи улум, донишгоњњо ва муассисоти дигари илмї-тањќиќотї фаъолият доранд. Албатта, аз комёбињои илмї-пажўњишї сўњбати зиёд ба миён меоваранд. Аммо воќеъияти њол дигар аст. Бояд мутавваљљењ шуд, ки илм ва тањќиќот раванди дурустеро тай намекунад. Мудириятњо ба кулл корсоз нестанд. Аѓлаби м удирон таљруба ва дониши кофї дар кори рањбарї надоранд. Муњаќќиќин ва пажўњишгароне мудир њастанд, ки њатто мароњил ва равишњои тањиќиќотро намедонанд ва аз увлавиятњои тањќиќ ва пажўњишњо шинохти лозимро надоранд.

сањ.14

№01 (310) 8 январи соли 2014

чењра

ОЛИМИ ОШИЌ ВА СОДИЌИ КАСБИ ХУД (профессор Низом Нурљонов 90 сола шуд)

ар зиндагї кам шахсоне њастанд, ки касби худро аз дилу љон дўст медоранд, ба он бо муњаббат менигаранд ва аз он лаззат мебаранд. Профессор Низом Нурљонов аз љумлаи касоне њаст, ки њар лањзаи њаёти худро бидуни кори худ тасаввур карда наметавонад. Устод аз њар кори худ, навиштаи худ, зањмати худ лаззат мебарад, ки аз сидќи дил кор мекунад, то барои ояндагон њар чи бештар аз худ мероси арзишманде боќї гузорад. Ќариб 70 сол ба гирдоварї, тањќиќ, омўзиш ва пажўњиши фарњанги суннати њунарї, намоишї, мусиќї, раќсї, театрї машѓул шудан ба гуфтан осон аст. Ин донишманди фарзона 18-уми декабри соли 1923 дар шањри Бухоро дар хонаводаи шахси фарњангї ба дунё омад. Давраи кўдакї ва нављавонии худро дар ин шањр гузаронд. Нурљонов дар айни ављи балоѓат буд, ки Љанги Дуюми Љањонї шурўъ шуд. Дар канори њазорон љавонони 18-20 сола ў низ соли 1942 ба хидмати аскарї рафт. Бо таќозои замон ў соли 1945 дар Конфронси Ялта (Ќрим), яке аз сарбозони муњофиз будааст. Мањз дар њамин конфронс сарони кишварњои ба њам иттињод ба натиљаи нињої расиданд, ки Олмони фашистї то охирин гурўњаш торумор карда шавад. Пас аз хизмати сарбозї, соли 1947 Н.Нурљонов Институти давалтии педагогии ба номи Т.Г.Шевченко (њоло Донишгоњи давлатии омўзгории Тољикистон ба номи С.Айнї)-ро хатм намуда, ба фаъолияти омўзгорї шурўъ менамояд. Чанд муддат ба мактаби раќами сеи шањри Душанбе аз забон ва адабиёти тољик барои хонандагон дарс мегўяд. Дар канори кори аслии худ аз соли 1948 бо машварати мардумшиносони рус бо гирдоварии маводи расму оинњои мардумї машѓул мешавад. Ў бо олимони зањматкаши рус ба монанди М.С.Андреев, А.К.Писарчик, Н.А.Кисляков аз наздик шинос шуда, шефтаи фаъолияти илмии онон мешавад. Дар он солњо ин пажўњандагон тамоми неруи илмии худро ба омўзиш ва пажўњиш фарњанги суннатии мардуми тољик бахшида буданд. Ба ноњияњо мерафтанд, бо мардум мулоќот мекарданд, рољеъ ба њаёти моддї ва маънавии мардум мавод гирд меоварданд; њар сухани љолиберо, ки оид ба расму оини мардум мешуниданд, сабт мекарданд ва онро мавриди баррасии илмї ќарор медоданд. Н.Нурљонов низ ба кори онњо пайравї карда, дар њар лањзаи рўзгори мардум зебоињоеро медид, ки ќобили омўзиш буд. Устодонаш мебинанд, ки љавони соњибистеъдод аст, ўро зуд ба навиштани рисолаи илмї љалб менамоянд. Соли 1949 вориди аспирантураи шўъбаи Лениградии (њоло Санкт-Петербург) АИ Иттифоќи Шўравї мешавад. Яке аз мардумшиносони машњур профессор Н.А.Кисляков роњбари илмии ў таъин мегардад. Н.Нурљонов аз сидќи дил ба кор шуруъ кард, борњо ба минтаќаи Кўлоб ва љойњои дигар ба кори майдонї рафт, бо машварати устодаш аз байни мардуми вилояти Кўлоби солњои аввали панљоњи асри ХХ маводи зиёд гирд овард. Маводи гирдовардаи ў бисёр љолиб буд. Тасаввур кунед, ки дар он солњо барќ хеле кам буд, телевизион ќариб набуд, дар ноњияњои дурдаст театр набуд, радио њам хеле кам буд мардум чи гуна аз суруд, тарона, раќс, афсона ва амсоли ин ѓизои маънавї мегирифтанд. Дар он солњо ин гуна маводи гуфториро аз гўяндагон ба воситаи дафтару ќалам љамъ овардан, табаќабандї кардан ва баъдан онњоро бо

назари илмї ба шакли навишторї дароварда, тањќиќ ва тањлил кардан, зањмати зиёдро таќозо мекард. Њамин зањмат ва муњаббат буд, ки Н.Нурљонов соли 1951 дар мавзўи "Маноеби театри мардумии тољикон" (Дар асоси маводи вилояти Кўлоб) рисолаи номазадии худро дар шањри Ленинград дифоъ карда, барои кор ба Институти таърихи АИ Тољикстон меояд. Соли 1956 рисолаи илмии Н.Нурљонов дар шакли китоб бо номи "Театри мардумии тољик: бар асоси маводи вилоят Кўлоб" ба забони русї чоп шудааст. Маводи китоб хеле љолиб аст. Аксари он матнњоеро, ки мавриди тањќиќ ќарор додааст, худи ў дар солњои 19481950 аз байни мардуми Кўлоб ноњияњои атрофии он гирд овардааст. Н.Нурљонов ёдовар мешавад, ки дар он солњо ман ба фаъолияти масхарабозон таваљљуњи бештар намудам. Ба гуфти эшон аксари он масхарабозоне, ки то Инќилоби Октябр буданд, аз олам даргузаштанд ва зиндањо хеле пир буданд. Аз ин рў њар он чизе ки масхарабозон медонистанд ва дар ёд доштанд муаллиф бо диќќат сабт кардааст. Дар китоб ќабл аз њама дар бораи макони баргузории намоишњои мардумї иттилоъ додааст. Баъдан рољеъ ба намоишњои мардумї, ки дар њар фасли сол баргузор мегардид бо мисолњо сухан рондааст. Аз љумла дар фасли аввали китоб оинњои "Гулгардонї", "Тўи суманак", "Наврўз", "Сайл", "Сайли сари сол" ва монанди инро шарњ дода, ишорат менамояд, ки њамаи ин намоишњо дар Кўлоб дар маконе бо номи Тамошотеппа баргузор мешудааст. Тибќи ишорати Нурљонов, ки барояш бузургсолон гуфтаанд, дар замони аморати Бухоро мардумро шахсе, ки ўро "љарчї" (ќосид) мегуфтанд, бо садои баланд, барои ба сайл ба Тамошотеппа омадан, бо чунин суханони таблиѓотї (рекламаи имрўз) даъват мекардад: "Њо буродаро, фалон рўз сайли подшоњї дар Кўлоб меша. Хоњиш њаст, ки касе, ѓуљљакчї (ѓижжакчї, ѓижакнавоз), тамбурчї, думбурачї, байтгў, пањлавон боша, касе, ки аспдорай, чопандозай, масхарабоз боша ба сайли подшоњї биёяде…" Ин љарчї ба идомаи суханонаш ба дўкондорон ва дигар шахсони дорои касбу њунарњои гуногун, кўча ба кўча гашта мурољиат карда, мегуфт: "Эй, баззоз бошед, савдогар бошед, кавшфурўш бошед, ќассоб бошед… ба Тамошотеппа баромада дўкон кунед-е!" Тибќи гуфтаи Нурљонов ба сайли Кўлоб аз манотиќи дигар ба монанди Ќаротегин, Дарвоз, Мўминобод, Ховалинг, Даштиљум, Ќизилмазор, Давлатобод, Фархор, Саройкамар, Шўробод, Сарихосор ва љойњои дигар њунармандон, косибон, савдогарон, масхарабозон, пањлавонон, бузкашон ва ашхоси дигар ташриф меоварданд. Дар рўзњои сайл дар Тамошотеппа њунармандони мардумї ба милси "чашмбандон", "наѓмачиён", "байтгўён", "њофизон" (сарояндагон), "дорбозон" њунарнамої мекарданд. Аз асари Н.Нурљонов метавон дар бораи сарояндагон, гўруѓлихонон, афсонагўён, наќлгўён, зарбузї (тирандозї), харкашак (бузкашї бо хар), пиёдокашак, пиёдопайка, суворапайка, подшовазир, алавхона, лавандхона (макони љамъомади љавонон) ва дигар њунару машѓулиятњои маънавии мардум ошно шуд. Як љињати хеле назарраси китоби Нурљонов дар он аст, ки ў дар бораи иљрои раќси минтаќа ба таври муфас-

сал иттилоъ дода, њудуди густариши раќсњоро дар байни тољикони Осиёи Марказї нишон додааст. Дар бахше аз ин раќсњо "Йирмонбозї" (юрмонбозї), Гургакбозї, Лаклакбозї, Каргасбозї ва ѓайра њаракати њайвонот иљро мегардид. Бахши дигари раќсњо аз пантомима иборат буда, дар байни мардум бо номњои рубањбозї, шаѓолбозї, ќушќорбозї, булњутљанг (љанги бузон), капукбозї машњур буданд. Тибќи навиштаи Нурљонов раќсњое низ буданд, ки дар онњо амалу фаъолияти кории одамон инъикос ёфтааст: "Арѓишт бо дос ё досзанї", "Кўзабозї", "Арѓишти ошпазї", "Арѓишт бо дутор", "Арѓишт бо доира". Њамчунин раќсњое вуљуд доштанд, ки онњоро раќсњои таќлидї мегуфтаанд. Шахси раќсанда дар раќси худ њаракатњои љолиби занона, мардонаро нишон медодааст. Бархе аз раќсњо бо номњои мардинабозї, масхарабозї, лалакбозї, раќс дар рафти бадењсарої, аспакбозї, уштур ба ќатор шўњрат доштаанд. Ба гуфти Нурљонов масхарабозон асосан намоишномањои мардумиро, ки хандадор њастанд, иљро мекарданд. Бештари ин гуна намоишномањо аз насл ба насл гузаштааст. Њамчунин худи масхарабозон низ бадоњатан гоње вобаста ба муњити иљро намоишномае месохтанд, ки устод бо мисолњо рољеъ ба амали онон ишорат кардааст. Аз мисолњои Нурљонов маълум мешавад, ки дар иљрои масхарабозон намоишномањои "Хирсбозї", "Нахчирбозї", "Сайдбозї", "Кавкгуша" (шикори кабк), "Нишоллопазї", "Љуфтронї", "Бофандагї", "Подавонї", "Ќорибозї" ва амсоли ин хеле маъмул будааст. Дар иљрои масхарабозон ва баъзе ровиёни шўх латифа, афсонањои њаљвї, наќли њикоятњои хандадору њаљвї ва њайратовар низ љойгоњи махсус доштааст. Як љињати назарраси фаъолияти Н.Нурљонов дар он аст, ки ў кўшиш намудааст матнњоро бо лањљаи минтаќа сабт намуда, њамчунин акси ровиёнро низ гирифтааст. Хеле хуб аст, ки дар њамаи китобњои ў тасвире аз ровиён ва лањзањои иљрои матнњо ба назар мерасад. Дар солњои панљоњум, ќариб дар аксари ноњияњо, аз тарафи давлат гурўњњои худфаъолият, театрњои минтаќавї ташкил шуда буданд. Дар ин театрњо аз иљрои ровиён, масхарабозон, раќќосон, сарояндагони мардумї истфода мешуд. Дар китоби худ "Театри мардумии тољик: бар асоси маводи вилоят Кўлоб" рољеъ ба ин љињати масъала низ равашнї андохтааст. Дар воќеъ барои шиносонидани театри мардумии тољик зањмати Н.Нурљонов беназир аст. Дар солњои баъд ў дар маќолањо, суханронињо ва китобњои дигари худ ба таври муфассал њар он чизеро, ки дар байни мардум, оид ба театри мардумї, сарояндагї, раќс, масхарабозї, љамъомадњои мардону занон, ки дар онњо аз њунарњои мардумї истифода мешавад, маросимњо, расму оинњо, ки хухусияти театрї доранд ба таври мунтазам менависад. Соли 1968 Низом Нурљонов дар мавзўи "Таърихи театри шўравии тољик (солњои 1917-1941)" рисолаи доктории худро дифоъ карда, ба таври мунтазам оид ба театри касбї ва мардумї асарњои илмї менависад. Театри касбиро низ ба таври бояду шояд мавриди тањќиќ, наќд ва тањлил ќарор медињад. Самти фаъолияти илмии Н.Нурљонов гуногун аст. Њамаи онро дар як маќола маъруфї кардан аз имкон берун аст. Агарчї устоди гиромї дар бораи театри касбї асарњои зиёд таълиф намуданд, вале то ба имрўз

баррасии театри суннатии тољикон ва иљрогарони он њамеша диќќати устодро ба худ љалб кардааст. Ба хусус чанд китоби дигари Нурљонов, ки дар таи 10-12 соли ахир ба нашр расид, ба таври муфассал тањќиќ ва тањлилњои арзишмандро рољеъ ба театри мардумї, раќс, суруд, бадења ва дигар суннатњои омї дарбар мегирад. Ин китобњо ба забони русї бо номњои "Театральная и музыкальная жизнь столицы государства Саманидов (Х1Х-ХХвв.)" (2001), "Традиционный театр таджиков" (2002, дар ду љилд) чоп шудааст. Дар айни замон дар њар кадоме аз онњо маводи зиёди илмї бо мисолњо мавриди баррасї ќарор гирифтааст. Ин асарњои Нурљонов театри мардумии тољикро, ки аз замонњои бостон то рўзгори мо аз насл ба насл омадааст, ба мисли оина равшан месозад, ки тољикон дар тўли таърих чи њунарњое доштанд. Як љињати бисёр муњим ва илмии китобњои Нурљонов дар он аст, ки эшон санадњои шифоњии аз байни мардум гирдовардаро бар асоси далелњои бостоншиносї ва таърихї таъйид менамояд. Гирдоварии намоишномањои мардумї зањмати зиёдро таќозо мекунад, ки ин кор аз дасти на њар кас меояд. Нурљонов он намоишномањоеро, ки дар рафти кори майдонї аз байни мардум сабт намудааст, онњоро соли 1985 дар шакли китоб зери унвони "Драмаи халќии тољик" ба нашр расонид. Ин маљмўа аз пешгуфтори муфассал ва аз 102 матни намоишнома (драма) бо вариантњояш иборат аст. Дар пешгуфтори китоб, ки "Драмаи халќии тољик" ном дорад дар бораи таърихи театри тољик чунин ишоратеро мехонем: "Дар матбуоти даврї ва њатто асарњои илмї њанўз њам баъзан аќидањое баён мегардад, ки театри тољикон гўё баъди инќилоб ба вуљуд омадааст. Ин фикр, агар манзури баёнгарони он театри аврупоишакл бошад, дуруст аст. Театр намуду шаклњои гуногун дорад… Тољикон аз давраи бостонї соњиби театри анъанавї ва драмаи дањанакии халќї будаанд" (с.3). Бале, њаќ ба љониби Н.Нурљонов аст, ки ин фикрашро таќвият дода, боз ишоарт мекунад: "Театри анъанавї бештар дар њавои кушод, дар майдону њавлї, боѓњои дењот ва растањои пуродами шањрњо ба тамошобин пешкаш мегардад" (с.4). Муаллиф мантиќан таъкид менамояд, ки театри лўхтак аз замонњои ќадим дар байни мардуми тољик вуљуд доштааст. Барои далели худ ишорати зеринро меорад, ки ба њаќиќат наздик аст: "Ба андешаи мо, мушоњидаи файласуфие, ки дар рубоии зерини Умари Хайём баён ёфтааст, аз тамошои театри лўхтак њосил шудааст: Мо лўъбатаконему фалак лўъбатбоз, Аз рўи њаќиќат, на ки аз рўи маљоз. Бозича њамекунем дар натъи вуљуд, Афтем ба сандуќи адам як-як боз. Дар ин рубої инсон ба зоча ва фалак ба зочабоз, чодари сиёњ ба "сандуќи адам" ташбењ ва кўтањии умри одам ба бозии на чандон тўлонии зочањо монанд карда шудааст" (с.7). Нурљонов бо далелњои илмї, бо такя бар гуфтаи адибон ва пажўњандагон гуфтан мехоњад, ки театри мардумии тољикон таърихи тўлонї дорад. Исботи даќиќи гуфтањои ў њамин матнњои гирдоварда ва дар ин маљмўа нашр кардаи эшон аст. Муаллиф матнњоро ба се бахш људо кардааст. Бахши аввал ду бози-

ро дар бар мегирад: "Подшовазир" ва "Бобосафар". Дар бахши сеюм 13 матни намоишномањои театри лўхтак оварда шудааст. Мисол: "Маймун", "Кучуквой", "Бекниёз", "Бойбангї", "Офтобхону Мањтобхон", "Полвонкачал" ва ѓ. Бахши сеюм аз он намоишномањое иборат аст, ки бо суруду мусиќї иљро мешавад. Унвони баъзе чунин аст: "Харбузабозї", "Девонабозї", "Ќаландарбозї", "Бобопирак", "Муѓулбозї" ва ѓ. Боќимондаи намоишномањо марбути масхарабозон аст. Мисол: "Нахчирбозї", "Оњубозї", "Хирсбозї", "Гургбозї", "Пишакбозї", "Љуфтронї", "Хирманкўбї", "Нонвой", "Говљўшї", "Сартарошбозї", "Ќозибозї", "Ќассоббозї" ва амсоли ин. Аз унвони намоишномањо маълум аст, ки онњо бо њаёти моддї ва маънавии мардум иртиботи танготанг доранд. Нурљонов аз соли 1952 то ба имрўз на фаќат дар Институти таърих, бостоншиносї ва мардумшиносии фарњангистони Тољикисон фаъолият дошт ва шўъбаи таърихи санъатро асос гузошта, аз соли 1958 мудирияти онро худ бар ўњда дошт, балки дар донишгоњњои Тољикистон фаъолияти омўзгорї низ кардааст. Аз соли 1953 аввал дар Институти давлатии педагогии Душанбе, баъдан дар Донишгоњи давлатии Тољикистон (њоло ДМТ) ва аз соли 1967 дар Иститути давалтии Санъати Тољикистон барои донишљуён дарс гуфта, соли 1970 сазоври унвони профессорї гардидааст. Эшон аз соли 1961 узви Иттифоќи Навсиандагони СССР низ мебошад. Ин донишманди ошиќи касби худ ба таври мунтазам дар корњои майдонї ширкат намудааст: Кўлоб (1948), Ѓарм (1952-1954), Зарафшони Боло (19571960), Бухоро (1958-1961), Помири ѓарбї (1959-1971), вилояти Ленинобод (њоло Суѓд, 1961-1965). Њамчунин сафарњои зиёди илмї дар дењоти тољикнишини гуногуни Осиёи Марказї доштааст. Воќеан китобњои устод "Дар олами балет" (1975), "Муњаммадљон Ќосимов" (1978; 2007), "История таджикского совесткого театра" (солњои 19171941) (1967), "Таджикский театр" (1968), "Аслї Бурњонов" (1982), "Малика Собирова" (2001), "София Тўйбоева" (2007), "Олами беканори раќси тољик" (2004), "Њољиќул Рањматуллоев" (2005), "Њошим Гадоев" (2007), "Мавригї (Мусиќии анъанавии эрониёни Бухоро)" (бо њамкории Б.Ќобилова) (2008), "Ато Муњаммадљонов" (2010), "Музыкалное искусство Памира" (Ба њамкории Ф.Кароматов, Б.Ќобилова) (2010) ва ѓайра дар шинос намудани бахшњои гуногуни фарњанги њунарии касбї ва суннатии тољикон арзиши баланд доранд, ки умедворем дар оянда шогирдон ва пажўњандагони мардушиносї, њунаршиносї, театршиносї, фолклоршиносї ба он бањои сазовори худро хоњанд дод. Зимнан метавон ёдовар шуд, ки профессор Нурљонов ба чандин конгресс, конфронсњои байналмилалї дар кишварњои хориљї ва дохилї бо суханронї ширкат намудааст. Имрўзњо ба сини мубараки 90 солаи худ нигоњ накарда, аз тариќи каналњои гуногуни телевизиони тољик сўњбатњои дилнишине доранд, ки бинандагон аз он бањраи зиёд мебаранд. Устоди гиромї дар арафаи соли нави мелодї љашни 90 солагии шуморо аз дилу љон табрик гуфта, пеш аз њама ба шумо тандурустї таманно менамоям. Умедворам, ки дар оянда низ бо асарњои нав ба нави худ пањлуњои њанўз ноаёни фарњанги мардуми тољикро боз њам равшантар менамоед.

Р. РАЊМОНЇ

№01 (310) 8 январи соли 2014

оина Бо ба даст овардани истиќлолияти давлатї ва кушода шудани бозор, шумораи наќлиёт ва мошин дар роњњои кишвар хеле зиёд шуд. Агарчи њукумат барои рушди соњаи наќлиёт ва роњњо кўшиш ба харљ дода, маблаѓи зиёд равона мекунад, аммо зичии њаракати мошинњо дар шањрњо рў ба зиёд шудан дорад. Бо ин раванд, миќдори садамањои наќлиётї, ки љароњатњои вазнин низ ба бор меоранд, бештар мешавад. Њар як ронанда аз мушкилоти њаракат дар роњњои кишвар хабар дорад. Баланд будани суръат, гузаштан њангоми ранги сурхи чароѓак, пеш гузаштан аз тарафи рост, њаракат аз рўи хати яклухти миёни роњ - ин номгўи кўтоње аз вайронкунињои ќоидањои њаракат дар роњ аст. Интизор меравад лоињаи "Шањри бехатар", ки бояд шумораи чунин ќонунвайронкунињоро кам намояд, ба њолат таъсиргузор буда ва дар натиљаи татбиќи он таѓйироте дида шавад. Аммо оё ин лоиња метавонад мушкилро ба таври комил њал кунад? Ба андешаи мо, мушкил танњо дар сурате бартараф мешавад, ки ронандањои оянда омўзиш ва омодагии лозимро бо сатњу сифати баланд гиранд. Бояд ба назар гирем, ки ронандагї аз мактаби ронандагї оѓоз мешавад ва мушкилоти ояндаро дар њамин сатњ бояд рафъ намоем. Дар љумњурї бештар аз 300 мактаби ронандагї амал мекунад, ки зиёда аз 70 тоаш дар пойтахт њастанд. Аксари онњо дар њолати бад ќарор дошта, утоќњои дарсї шароити лозимї надоранд ва аз љињати таъмини таљњизот сахт танќисї мекашанд. Бояд иќрор шуд, таљњизоти мављуда низ ба талаботи замон љавобгў набуда, аксаран аз замони Шўравї боќї мондаанд ва шумораи зиёдашон ба хубї кор намекунанд. Пўшида нест, ки маќсади бештари хонандагони макотиби ронандагї, омўхтани њунару малакаи ронандагї ва ќоидањои њаракат дар роњ набуда, балки танњо гирифтани сертификати хатми он аст, то дертар тавонанд довталаби гирифтани њуљљати ронандагї бошанд. Њатто агар нафаре хоњиши омўзиш дошта бошад, баид аст ки бо таљњизоти фарсуда, синфхонањои бидуни шароити лозим ва маводи айнии куњна, омўхтани малакаи ронандагї имконпазир бошад. Бо нигоњ ба шароити аксари мактабњои ронандагї, бовари кас намеояд, ки хонандагони онњо ќоидањои њаракат дар роњро ба хубї

МО МОНОПОЛИСТ НЕСТЕМ медонанд. Шахсе, ки дар "Жигули" -и истењсолисолњои 80 ронандагиро омўхтааст, наметавонад аз уњдаи идораи мошинњои муосир ба зудї барояд. Дар њолате, ки дар мактабњои ронандагї тартибот риоя намешавад, хонандагонро ба омўхтани ќоидањои њаракат маљбур кардан мушкил аст. Умед бастан ба он, ки ин хонандагон ќоидањои мазкурро риоя мекунанд, боз њам мушкилтар аст. Мо намехоњем хатм кардагони даврањои омўзишии мо дар оянда сабабгори садама бошанд. Ба њамин хотир, мактабњои ронандагии Авто Сантал ба талаботи замон љавобгў мебошанд. Дастгоњњои машќи ронандагї (автотренажер), мошинњои омўзишии нав, синфњои компютерї ин њама ба хотири он аст, ки ронандањои оянда таљрибаю малакаи ронандагї дош-

та бошанд, ќоидањои њаракат дар роњро хуб донанд ва аз њама муњим - ањамияти риояи онњоро фањманд. Авто Сантал монополист набуда, соњаи омўзиши ронандагиро дар инњисори худ гирифтанї нест ва нархњои худро ба иштирокчиёни дигари бозор бастан намехоњад. Талоши мо танњо сари он аст, ки хонандагони мактабњои мо масъулияти худро барои риояи ќоидањои њаракат дар роњ ба хубї фањманд ва фарњанги ронандагї дошта бошанд. Шањрвандон метавонанд ин ё он мактаби ронандагиро барои омўзиш интихоб намоянд, ин њуќуќ ва озодии онњост. Нафаре мактаби арзонро интихоб мекунад, дуввумї - мактаберо, ки метавонад то гирифтани сертификат ба дарс наояд. Инњо хонандагони мо нестанд!

Мо интизори касоне њастем, ки ањамияти малака ва њунари дар њолатњои гуногун аксуламали дуруст нишон доданро дарк мекунанд, онњое, ки дар њаќиќат ронандагии бехатарро омўхтан мехоњанд. Дуруст аст, ки омўзиши хуб маблаѓи зиёдро талаб мекунад. Аммо мо ба чунин харољот омодаем. Магар њаёти инсон арзиши инро надорад?! Мактаби аввалини ронандагии ширкати "Авто Сантал" тобистони соли 2013 дар Ќурѓонтеппа кушода шуд. Айни њол ду мактаби дигар дар Душанбе ва Хуљанд низ фаъолият доранд. Телефон барои маълумоти бештар

дар Душанбе: 44 640 33 11 дар вилояти Суѓд: 44 640 33 30 дар вилояти Хатлон: 44 620 00 42

БДА бартарии раќаму њуљљатњои чипдорро шарњ дод

Бозрасии давлатии автомобилии Тољикистон бо пахши як иттилоия аз љорї шудани њуљљатњои нави ронандагї дар кишвар хабар дода, бартарияти онњоро шарњ дод. Ба иттилои ин нињод Тољикистон чун узви созишномаи Вена њуљљатњои нави ронандагї љорї мекунад, ки он имкон медињад шањрвандони мо дар ќаламрави кишварњои узви он бидуни гирифтани њуљљатњои ронандагии байналхалќї мошин ронанд: "Ба њама кишварњои узви созишнома муњлат муќаррар намудааст то њуљљатњои худро ба талаботи созишнома мувофиќ кунонанд." БДА мегўяд, дар Федератсияи Русия, ки њамчунин узви ин созишнома аст, њуљљатњои наму-

наи нав аз моњи марти соли 2011 дода мешавад: "Њуљљатњои намунаи нав корти пластикї мебошанд, ки аз поликарбонат омода шуда, аз сатњи баланди муњофизат аз ќаллобї бархўрдор аст. Дар он ѓайр аз акси соњиби њуљљат, њамчунин имзои раќамї (электронї) ва изи ангушти ў низ сабт мешаванд. Њамчунин њуљљатњои нав чипи махсус доранд, ки корманди БДА метавонад бо дастгоњи махсус онро хонда ва дар оянда маълумотро дар бораи ќонунвайронкунї дар шак-

ли электронї ба чип ворид кунад." Бозрасии давлатии автомобилии Тољикистон сабаби дигари љорї намудани њуљљати навро ба лоињаи "Шањри бехатар" ва дигар барномањо рабт дод, ки маќсади онњо кам кардани наќзи ќоидањои њаракат мебошад: "Њуљљатњои ронандагии пластикї, дар баробари раќами ќайди давлатии чипдор, ќисми лоињаи навсозї мебошанд." БДА шарњ дод, ки низоми инноватсионї аз маркази ягонаи

коркарди маълумот ва 25 пойгоњњои мањаллї иборат буда, ба раёсати БДА имкон медињад додани њуљљати ронандагї, ќайди наќлиёт, супоридани имтињонот ва вайронкунии ќоидањоро ба таври марказонида назорат кунад: "Њамчунин дар ин низом маълумот дар бораи шахсоне, ки аз њуќуќи ронандагї мањрум шудаанд, наќлиёти лар кофтукоббуда ё дуздида љо мешаванд ва аз њама муњимаш, ин низом бо пой-

гоњи додањои Интерпол пайваст хоњад буд." Масъулини БДА муътаќиданд, ки амалисозии ин низом имкон медињад самараи фаъолияти БДА бештар шуда, раванди аз ќайди давлатї баровардан ва ба ќайд гузоштани наќлиёт низ осон ва зуд мешавад, чунки њама маълумот дар бораи мошин ва соњибаш дар рељаи воќеї дар шўъбањои ноњиявии БДА дастрас хоњад буд.

№01 (310) 8 январи соли 2014

иљтимоъ Муњиддин Кабирї, раиси Њизби нањзати исломии Тољикистон, дар суњбат бо Шабакаи телевизионии арабзабони "ат-Туркия" ба масъалаи равобити Тољикистону Русия, аз љумла вобастагии Душанбе аз Маскав ва сиёсати пешгирифтаи Туркия дар Осиёи Марказї дахл кардааст.

Кабирї: "Давлати Тољикистон бар асоси

манофеи сокинонаш амал намекунад" Раиси ЊНИТ бар ин аст, ки њамкорї бо Русия барои мардуми Тољикистон бисёр муњим аст ва ин њамкориро њизбаш љонибдорї менамояд. Ба ќавли ў, Тољикистон аз нигоњи иќтисодї ва сиёсї сахт вобастаи Русия аст ва наметавон Душанбеи расмиро имрўз бозигари мустаќил дар минтаќа номид. "Зеро беш аз ду миллион шањрванди Тољикистон дар Русия њамчун муњољир ба сар мебаранд, ки маблаѓи вориднамудаи онњо ба ватан ду баробари маљмўи мањсулоти дохилии кишварро ташкил медињанд",-афзудааст ў. Аммо ба ќавли Муњиддин Кабирї, ин равобит бояд, дар чањорчўби манфиати миллати тољик бошад: "Мутаассифона, давлати Тољикистон пурра бар асоси манофеи сокинонаш амал намекунад." Раиси ЊНИТ иброз намуд, кишварњои абарќудрат, бахусус Русия иштибоњи худ дар масъалаи сиёсати хориљиашро дарк карда, дар баробари њамкорї бо њукуматњои худкома, бо мардум низ мехоњад, равобиташро ба роњ монад: "Русия њоло ба хотири њамкорї бо тамоми ќишри Осиёи Марказї њамаи каналњоро ба роњ мондааст". Кабирї таъкид дошт, "яке аз хатоњои бузурги кишњварњои абарќудрат дар он аст, ки танњо бо њукуматњои худкома њамкорї менамоянд. Аз љумла Амрико, ки дар аввал бо Њуснї Муборак, раисиљумњури барканоршудаи Миср муносибат дошт. Вале бо оѓози инќилоб хост, "њамкораш"ро иваз кунад, ки хеле дер шуда буд. Њоло бошад Русия низ инро дарк карда-

аст, ки дар Мисру Либия ва Тунис мавќеи худро аз даст дод ва аз ин рў, бо тамоми неру вориди Сурия шудааст. Чун ин кишвар нуќтаи охирини он дар минтаќаи Ховари Миёна мебошад. Ин абарќудратњо дарк кардаанд ва њоло равобитро на танњо бо њукуматњо балки бо мардум низ ба роњ мондаанд". Раиси ЊНИТ бар ин назар аст, ки њукумати нави Русия дар мавриди равобити худ бо кишварњо нисбатан аз рўи мантиќ кор мегирад. Ў мегўяд, дар сафари ахираш ба Маскав, ки бо даъвати ин љониб сурат гирифт, бо маќомоти рус дар ин бора суњбат кардааст. Ў мегўяд, аз љониби Русия даъват кардааст, ки дар таърихи равобити дуљонибаи Душанбею Маскав сањифаи наверо боз намоянд: "Пешнињод кардем, ки мо ба њамсояи хуб дар Шимол ба монанди Русия ниёз дорем ва шумо ба як минтаќаи ором дар Осиёи Марказї. Яъне миёни мо алакай як њамдигарфањмие дар бархе маворид ба вуљуд омадааст". Раиси ЊНИТ дар мавриди равобити Туркия бо Тољикистон низ ишорањо карда, афзудааст, ки аз сиёсати кунунии Анќара нисбат бо Душанбе розї нест. Ў бар ин аст, ки маќомоти туркї нисбат ба Осиёи Марказї як сиёсати возењу равшан надорад: "Албатта, дар оянда умедворем, ки сиёсати ин кишвар бо Тољикистон дар самти забону фарњанг каме таѓйир хоњад ёфт".

Њайдар Љамол: "Литсейњои туркї барои

Амрико љосус омода мекунанд"

Њайдар Љамол, раиси Кумитаи исломии Русия мегўяд, литсейњои туркї, ки асосгузори онњо Фатњуллоњ Гулан мебошад, марокизи омодакунии "љосусњо"-и Амрико њастанд.

Раиси Кумитаи исломии Русия дар навори видеоие дар ин бора суњбат карда, гуфтааст, Фатњуллоњ Гулан яке аз љонибдорони аслии сиёсатњои Иёлоти Муттањидаи Амрико мебошад. Ба гуфтаи Љамол, Гулан тањти љонибдории ИМА ќарор дошта, ташвиќгари сиёсатњои ин кишвар миёни мардуми мусулмон ба шумор меравад. Ин руњонии рус аз пайравони дини мубини Ислом даъват мекунад, ки њар куљое бо амалњои ташвиќотию таблиѓотии Фатњулло Гулан рўбарў мешаванд, алайњи он мубориза баранд: "Бояд, алайњи ин таблиѓот мубориза бурд ва мо бояд, чашми

бародарони худро кушоем." Фатњулло Гулан, ки муассиси литсейњои туркї дар бархе аз кишварњои собиќ шўравї мањсуб меёбад, њоло дар штати Пенсилвани ИМА ба сар мебарад. Литсейњои туркї ба љуз Узбакистон дар дигар кишварњои Осиёи Марказї, аз љумла Тољикистон аз солњњои 90 ба ин сў фаъолият доранд. Маќомоти Тошканд соли 1999 баъд аз ба сардї гароидани равобити худ бо Анкара фаъолияти ин навъи омўзишгоњњо дар кишвари худро мамнуъ кард. Шумораи литсейњои туркї дар Ќирѓизистон ба 25 адад расида, дар Тољикистон ин навъи омузишгоњњо ба 6 адад мерасад.

ЭЪЛОН Дар мошини такси тамѓаи Опел-астра љузвдон бо њуљљатњо ва калиди автомобил фаромўш шудааст. Шахсе, ки онро бармегардонад 1000 сомони тўњфа мегирад. Телефонњо: 988030000, 915108888

ДАР ЉОЕ, КИ РОСТЇ НЕСТ, РАСТИЊО САРНАГУНАНД сањ.11 Ин дар њолест, ки таъйини увлавиятњо дар воќеъ таъйини мењварњост, ки бо таваљљўњ ба шароити вазнини кишвар, вазъияти минтиќаї, текнулужї ва вазъияти љањон ба даст меояд. Дар муассисоти илмї-тањќиќотї натоиљи ба даст омада, ба дурусти арзёбї намешаванд. Корњои илмї-тањќиќотї ва тарњњо (проектњо) аз лињози низом назорат ба хубї пешбинї нашудаанд. Донишмандони маъруф ва мутахассисони њирфаї дар умури ташкили корњои тањќиќотї ва пиёда кардани тарњњои давлатї њаќќи назоратро надоранд. Барои пазириши тарњњои илмї роњњои муносиб такмил нашудааст. Низоми арзёбии корњои тањќиќотї дар муассисоти илмї - пажўњишии кишвари мо ба куллї коромад нест. Истиќлол ва ихтиёроти кофї ба воњидњо ва гурўњњои тањќиќотї дода нашудааст. Гуфтем, ки фасоди рањбарон ва масъулини радаи болоии Академия ва донишгоњњои љумњурї дар "таъйин ва таќсими курсињои рањбарикунанда" ба вузўњ ќобили мушоњидаанд. Пўшида нест, дар системи Академия ва муассисоти илмї - пажўњишї камтарин руасо ва мудирони бахшњоро медонем, ки шоистаи маќом ва вазифаи хеш бошанд. Аѓлаби руасои институтњо, бахшњо ва шўъбањо афроди тасодуфї дар илманд ва онон бар меъёри "ќабилагарої", "мањалгарої", "хешигарї" ва аз роњњои робитаву зобита таъйин шудаанд. Гурўње аз раисони муассисоти илмї - пажўњишї, бидуни муњовот аз афроди фурсатталабу чоплусони масъулини раддањои болоианд, ки виљдонашонро зери поњои нафсашон гузоштаанд. Бисёр аз руасо, на худ машѓули пажўњишанд, на ба дигарон фурсату имкони тањќиќро медињанд. Онњо, ба гуфтаи Њазрати Исои Масењ (С) "мисли сангеанд, ки ба дањанаи нањре фурў уфтодааст, на худ аз он нањр сероб мешавад ва на мегузорад, ки об мазоеъро сероб кунад!" Дар њадиси паёмбари ислом низ омадааст, ки: нигаристан ба рўи ин гуна "раиси донишманд", на ибодат, балки фитнаи мањз аст. (Ишора бар њадиси Паёмбари ислом (С), ки омадааст: "Нигаристан ба рўи донишманд ибодат аст." Аммо тафсир њам намуда: "Манзур он донишманде аст, ки њар гоњ ба рўяш нигарї, туро ба ёди уќбе афканад. Аз касе, ки чунин набувад, нигаристан ба рўи вай фитна аст."). Ањёнан, агар афроди шоистатаре дар раъси бахше ё гурўње ќарор дошта бошанд, пас бидонед, ки ин тасмим аз хиљолат ва ё сари ночорї буда, то аз ин тариќ нишон бидињанд, дар системи илм ва пажўњиш усули адолат риоят мешавад. Кай дида шудааст, ки бо як гул бањор шуда бошад?

4. Илм истиќлол мехоњад Ба номи истиќлоли миллї, истиќлоли илму донишро салб ва њаќќи раъйи донишмандонро ѓасб кардаем. Назди љавомеъи милал аз усули демокросї васф мекунем, вале дар амали хеш диктаву таъйинро бартар аз интихоб донистаем. Таърифро ба шиор табдил намуда, интиќодро "дасиса" ном нињодаем! Мо меросхўрони пуррўе њастем, ки њар чї, ки умарои сомонї нанг мешумурданд, бар маснади эътибор нишондем. Нобиноёни худем, вале биноёни дигарон шудаем. Воќеъияте, ки ошкор аст, ки пас аз касби истиќлол, дар љумњурї истиќлолияти илмро ќурбонии обрўњо ва унвонњои кизб кардаанд. Илме, ки истиќлол надорад, маљоли њаракат надорад. Истиќол ва озодї нафаси тафакку-

ри олиманд. Љое, ки нафас нест, сиришти љомеъ хушк хоњад шуд. Таъйини мудирони муассисоти илмї - тањќиќотї "аз боло", дар воќеъ, садди бисёр љиддиест барои пешрафт ва тавсеъа! Болоињо, ки худ тавони фикри солимро надоранд, чї гуна метавонанд роњњои тафаккурро таъйин кунанд? Онон ки диди бастае доранд, чї гуна метавонанд, гирењњои муаммоњоро боз кунанд? Мудирияти тањќиќот ва пажўњиш дар њеч аз як муаассисоти имлмї - пажўњишї истќлолљў нест. Мудирон ирода надоранд. Онон сахт побанд ба созмонњо ва идороти давлатианд. Илм, ки аз эътибор бархўрдор нест, нуфуз бар тасмими љомеъа наметавонад дошта бошад. Заъфи илм боиси људо мондани дидгоњњои бахшњои санъат ва тавлид аз њамдигар мешаванд. Ошкор аст, ки ин ду унсур дар љомеъаи худкома роњи пайвастї ва наздик шуданро надоранд. Адами иртиботот миёни санъат ва институтњои тањќиќотї ва донишгоњњо боиси фалаљ шудани меконизми пешрафти иќтисод, санъат, тиљорат ва... шудааст. Агар дар муассисоти илмї - пажўњишї олимони њаќиќї набошанд, дар он љо бюрокросии ба зоњир илмї рушд мекунад. Гурўњбозї ва султаљўии гурўњакњо, ки маъмулан, бар пояи тафаккури мањлагароиву ќавмгарої шакл мегиранд, батадриљ муассисоти илмиро табдил ба як навъ "охури даромадњо"-и хеш медињанд. Сарењан метавон гуфт, ки бюрокросї ва ќавонину муќаррарот дар њамаи бахшњои тањќиќот ниёз ба ислоњоти љиддї дорад! Ќавонин ва муќаррарот дар ин бахш ба тавре бояд тадвин гардад, ки масири системи идорї то њадди мумкин кўтоњ шавад ва муњимтар аз њама, руасо ва мудирияти њамаи муассисоти илмї - тањќиќотї ва донишгоњњо бояд бар асоси усули интихоботи шаффоф сурат бигирад! Аз ин ки фазои илмї ва фарњангии мо аз оби олудаи зўру ќудрат шодоб аст ва руасои чоплус ва афроди бењаёи ањли илму адаб хиёнатро айни диёнати хеш мепиндоранд, набояд таваќќўъи рањнамої надошта бошем. Аз онон бояд барњазар бошем, чун хиёнат бар фазилат пешаи онњост. Илме, ки мадюни ќудрат аст, њаќиќатро намегўяд ва мутафаккире, ки бандаи зўр аст, озодиро ќурбони нафсаш мекунад. Илм ниёз ба истиќлолият дорад ва фикрро бояд аз бандагї озод кард. Фаќат дар ин сурат олим метавонад аз илм гўяд ва фаќат аз ин тариќ мешавад ба беназмињои њоким сару сомон бахшид ва эътибори илми Тољикистонро њифз намуд. Бояд њамеша огоњ бошем, ки вазифаи инсонии мост. Озодї бидуни огоњї ба даст нахоњад омад. Рўйдодњои фардоро аз кайфияти аъмол ва њаракоти имрўз метавон пешбинї кард, чаро ки имрўзи мо обистани рўйдодњои фардост. Мардум медонад, ки донишмандон дар саргањи њамаи тањаввулоти иљтимоъї ва сиёсї ќарор доранд. Чун шоњиди ин њама дурўѓу зоњирсозињову фиребанд, ихлоси хешро аз донишу донишмандон ба оби навмедї шуста ва бар ин андеша аст, ки мо дар замоне ба сар мебарем, ки фољиъаи азими миллат ва бадбахтињои гўшношунид њанўз дар пеш аст. Ин фољиъаро на метавон собит кард ва на метавон рад кард! Аммо он чї аён аст, ин аст, ки љомеъаи мо дар лаѓзишгоњи хатарноке наяндешида гом менињад. Вале ќатъияти фољиъа ба њар њол ба маротиб кам аз пешбинии марги мост!

Луќмон БОЙМАТОВ, муаррих

№01 (310) 8 январи соли 2014

тарозу

МУРОФИАИ 10 НАФАРИ МУТТАЊАМ ДАР ЌАТЛИ СОРБОН ВА САЪДЇ Додгоњи шањри Душанбе баъд аз зўњри њафтуми январ ба баррасии парвандаи гурўњи дањнафарии муттањамони ќатли Сорбон Музаффарбекови 20-сола ва Саъдї Сатторови 25-сола оѓоз кард. Раисикунандаи мурофиа додраси Додгоњи шањри Душанбе Абдусами Одинаев аст. Сорбон Музаффарбеков, муштзани тољик, 26 августи соли 2012 дар наздикии тарабхонаи "Бешаи палангон"и шањри Душанбе бо зарби корд захмї шуда, баъдан дар бемористон љон додааст. Маќомот дар марги ў Шералї Муродови 22-сола, Камолиддин Тошзодаи 21-сола ва Абдулазиз Шарифљони 24-соларо айбдор мешуморанд. Париноз Улфатшоева, модари Сорбон Музаффарбеков, дар назди додгоњи шањри Душанбе, ки бо хабарнигорон сўњбат мекард, гуфт, мехоњад, муттањамони ќатли писараш ба бадтарин љазо мањкум бишаванд: "Мехоњам, бадтарин љазоро ба онњо бидињанд, то бифањманд, зиндагї чист. Бачаи ман шахси кўчагард набуд. Дар Донишгоњи политхеникї мехонд. Бар илова ба-

чањои мардумро таълим медод, бокс ёд медод." Мусоњиби мо афзуд, "то замоне њастам, ин доѓ аз дилам намеравад. Он вањшигарие, ки инњо карданд, ягон вањшї намекунад. Аввал бехабар ба тани писарам корд заданд ва ўро таъќиб намуда, дар тањи купрўк боз бо кордчањои гуногун ба аъзои бадани ў зарба заданд." Париноз Улфатшоева дар идома гуфт, бино ба хабаре, ки дастрас кардаанд, ду тан аз муттањамони куштори писараш њанўз боздошт нашуда, зоњиран аз кишвар фирор намудаанд. Яке аз ин муттањамон, ба ќавли модари Сорбон, Мубориз Муњаббатов ном дошта, гўиё ному насабашро њам иваз намудааст. Аммо Субњон Тошев, падари Камо-

лиддин, яке аз муттањамони куштори Сорбон Музаффарбеков, дар сўњбат бо "Озодагон" гуфт, писараш аслан

дар ин ќазия айбе надорад. Ба ќавли ў, гўиё навори видеої њаст, ки бегуноњии писарашро исбот мекунад, аммо маќомот аслан ба он эътибор намедињанд. "Рўзи 31 августи 2012, баъд аз њодисаи куштори Сорбон, ки писари ман низ дар "Бешаи палангон" буд, худам ўро ба додситонї бурда супоридам. Бовар доштам, ки ў бе гуноњ аст. Вале њоло ўро ба курсии айбдорї шинондаанд",-афзуд ў. Њуќуќдон Бузургмењр Ёров дар ин мурофиаи додгоњї аз Дилшод Наимов дифоъ мекунад, ки дар робита ба куштори Сорбон Музаффарбеков боздошт шуда, њоло ба курсии айбдорї нишастааст. Оќои Ёров мегўяд, дар маљмўъ, дар ин мурофиа парвандаи 9 нафар баррасї мешавад, ки 4 нафари онњо бо моддаи куштор, 2 нафар барои сохтакорї ва дигарон барои авбошї айбдор мегарданд. Дилшод Наимов, нафари тањти њимояти Бузургмењр Ёров, 24-сола буда, соњиби як фарзанд мебошад. Оќои Ёров мегўяд, "зерњимояи ман худро гунањкор намешуморад. Сорбонро хуб мешинохтааст. Падари Сорбон дар толори додгоњ гуфт, ки Дилшодро намешиносад, аммо бародари Сорбон зерњимояи маро хуб мештиносад. Вай гуфт, њамин Дилшод бегуноњ аст." Ќатли Саъдї Сатторови 25-сола моњи апрели соли 2013 дар тарабхонаи "Шањрисабз"-и пойтахт сурат гирифтааст. Баъдан Вазорати умури дохилии Тољикистон эълон кард, њафт нафари муттањам дар куштори Саъдиро боздошт намудааст, ки дар миёнашон Љањонгир ва Шералї Муродовњо низ буданд. Дар пайи ин њодиса, волидони Саъдї Сатторов низ аз Эмомалї Рањмон, раисиљумњури Тољикистон дархост карданд, то тафтишоти ќазияро зери назорати худ бигирад. Волидони ин љавони марњум аз он нигаронї карданд, ки гўиё ќотили эњтимолии фарзандашон аз оилањои бонуфузи Тољикистон аст ва дар гузашта низ аз љавобгарї барои чандин љиноятњои вазнин халос шудааст.

Нилуфари КАРИМ e-mail: e-mail: ozodagon@mail.ru ozodagon@mail.ru ХАБАРНИГОРОН:

МУАССИС:

Зафари СЎФЇ

МУЊАРРИР:

Азизи НАЌИБЗОД

МУДИРИ ИЉРОИЯ:

www.ozodagon.com

Абдулазизи ВОСЕЪ, Исфандиёри ХАЛИЛЇ, Њумайрои БАХТИЁР, Сиёвуши ЌОСИМЗОДА ТАРРОЊ:

Хилватшоњи МАЊМУД

Аслиддини ЉУМЪА

МЕНЕЉЕР: С. НЕЪМАТУЛЛО Њафтанома дар Вазорати адлияи љумњурї зери раќами 001-3446 сабти ном шудааст

Њафтанома ба хотири чандандешї маводеро низ ба табъ мерасонад, ки ба мўњтавои он мувофиќ нест. Ба дурустии арќом ва далелњо муаллифон љавобгўянд. Дар њафтанома аз навиштањо ва аксњои интернет истифода шудааст. Ба мўњтавои матолиби хусусияти рекламавї дошта, идораи њафтанома масъул нест. ЧП ГАЗЕТА «ОЗОДАГОН» Расчетный счет № 20202 972314030017600 МФО: 350101403 Корр. счет: 20402972714031 ОАО Агроинвестбанк г. Душанбе ИНН № 030012573

НИШОНЇ: Тољикистон, Душанбе, к. Мирзо Турсунзода– 45, х. 401. Телефон: 37-880- 07-09; 907- 82-55-77, 93-593-34-70; 93-510-16-99 Дар чопхонаи «Интишор» ба нашр расидааст

№01 (310) 8 январи соли 2014

њафтранг ИН РАФИЌОН... Ин рафиќон чи рафиќанд, магар ќотили њам, Њамагон душмани љабранд, магар бар дили њам. Ѓайр девор кунад, хишт баранд аз сари худ, Њеч вайрона нахоњанд, магар манзили њам. Аз сари лутф ба њар анљуману кунгурае, Њама моилшудагонанд, магар моили њам. Мушкиле њаст агар, то бубарандаш зи миён, Сайъ варзанд шабу рўз, магар мушкили њам. Кас набошанд, бигирам, ки ба њар мањфилу базм, Чу хас оянду нишинанд, магар мањфили њам. Зањрпечанд, ба љуз шира надузданд зи хеш, Ин рафиќон чї рафиќанд, магар ќотили њам.

ШАРЌ НОЗУКСУХАНИСТ Шарќ мавзун будан, Шарќ нозуксуханист! Ман агар Пеши марде бинишинам, ки рубобе дорад, Дўст дорам, ки дињам гўш ба оњангашу лаззат бубарам, На ба он фикр кунам, Ки чи оњанг нињон аст тањи њар тораш.

ОЗАР

Ва дурўѓ аст, ки вазн Њаст воме, ки гирифтем зи ашъори араб. Борбадро оё Ба гањи суњбати шоњ Љомааш буд магар номавзун? Шуарои Юнон Вазн аз мо бигирифтанд ба вом, Номи он вазн бувад "персикус" Мо агар њеч надонем аз он вазн, афсўс! Эй мусулмон, дили ту Аз ба ёд ории аљдод агар бад нашавад, Фањлавиёт њама мавзун буд, Ва рубої Њаст он гуна далел, Ки агар сайъ кунї, рад нашавад. Шарќ бархостгањи шеър бувад, Ин, ки мавзун нашуморанд варо баддањанист. Шарќ мавзун будан, Шарќ нозуксуханист.

***

На аќл дод љавобам, на рўзгор маро, Ки офарида чаро Офаридгор маро.

Яъне, шеър агар мавзун нест Ва наво Начакад аз пайи њар њарф ба гўш, Натавонам, ки ба зењнаш супарам, Ресмоне, ки ба њам љуфт кунад дурри сухан оњанг аст!

Паридарангтар аз боѓњои урёнам, Намондааст ба чашми кас эътибор маро.

Рўи Ќуръон дидам Ки њама оятњо Чи ќадар мавзунанд Ва муќаффову латиф. Ба дили худ гуфтам: На њамин Ќуръонаш Њамаи кори Худованд низоме дорад!

Ѓизоли шеди ѓурубам, ки шоми њавлангез, Ба коми хеш кашад њамчу аждањор маро.

Шабењи санг шудам бе насиб аз таќвим, Ки бањра нест, зи пойизу навбахор маро.

Дарун-дарун њама хокистарам, зи оташи дил Ки додааст чунин ќисмати чанор маро. Наёмадиву бувад боз бар рањат, пўшад Ниќоби гўр магар чашми интизор маро.

АВВАЛИН ХАБАРГУЗОРИИ МУСТАЌИЛИ МИНТАЌАВЇ