Arboretum Wirty - Orzechowate by Lech J. Zdrojewski

ORZECHOWATE Rodzina: Orzechowate (Juglandaceae)

Kolekcja orzechowate Rodzina orzechowate (Juglandaceae) jest reprezentowana w kolekcji arboretum przez 3 rodzaje: 1. Orzech (Juglans) Z pośród około 15 gatunków z południowej Europy, wschodniej Azji i Ameryki Północnej, w Arboretum Wirty rosną: Orzech japoński (Juglans sieboldiana Maxim.) Drzewo o bardzo dużych liściach, długości 50 - 100 cm, złożone z 11 - 19 listków. Młode są obustronnie gruczołowato owłosione i lepkie, jesienią przebarwiają się na żółto. W naszych warunkach drzewa wcześnie kończą wegetację i liście opadają już w połowie września. Owoce w długich, zwisających gronach (po 12 - 20 szt.), gruczołowato owłosione. Orzech z ostrym wierzchołkiem, grubą okrywą i niesmacznym jądrem. Wytrzymały na niskie temperatury, ozdobny w okresie owocowania i jesiennego przebarwiania liści. Orzech mandżurski (Juglans mandshurica Maxim.) Drzewo z szeroką i luźną koroną, o grubych i szarych pędach. Rośnie w dolinach rzek na urodzajnych glebach. Duże liście, owoce w zwisających gronach, lepkie i owłosione. Bardzo wytrzymały na niskie temperatury, na Syberii uprawiany w Nowosybirsku wytrzymuje mrozy do -52˚C. Późno rozwija liście-w maju i wcześnie je zrzuca jesienią-wrzesień. Orzechy z bardzo grubą skorupą o ostro rzeźbionej powierzchni, dojrzewają w sierpniu-wrześniu. Orzech pośredni (Juglans x intermedia ‘Wirty’) Mieszaniec orzecha włoskiego i czarnego. Prof. Seneta oznaczył ten egzemplarz w 1994 roku z uwagą, że jest to jedyny okaz w Polsce (w oznaczeniu nazwa ‘Wirty’). Wykazuje cechy obojga rodziców lub pośrednie, uderzająco jasna kora i mało listków (J. regia), przekrój poprzeczny orzechów z przestworami w ściankach (J. nigra), powierzchnia orzechów podłużnie bruzdkowana, ale nie tak gęsto jak u J. nigra. 2. Orzesznik (Carya) Drzewa nazywane również jako przeorzech lub hikora. Około 20 gatunków w Ameryce Północnej i 2 gatunki w Chinach. Drewno jest bardzo twarde i elastyczne, dawniej używane do wyrobu nart. W kolekcji rośnie: Orzesznik pięciolistkowy (Carya ovata K.Koch) Hikora. Drzewo wolno rosnące, korowina na starszych drzewach silnie łuszcząca się szerokimi płatami. Liście pięciolistkowe, pięknie przebarwiają się jesienią na złotożółto. Orzech z kulistą okrywą, pękającą całkowicie i odpadającą po dojrzeniu, skorupa żebrowana, jądro smaczne i jadalne. Gatunek znany od dawna w Europie, cenne drewno używane do wyrobu nart i części maszyn. Piękne drzewo parkowe. Orzesznik gorzki (Carya cordiformis K.Koch) Drzewo z korą gładką i drobno spękaną, w odróżnieniu od innych orzeszników, które

ORZECH POŚREDNI Juglans (x) intermedia ‘Wirty’

mają pień pokryty silnie łuszczącą się korowiną. Pączki złociste, liście 5-9 listkowe, jesienią przebarwiają się wspaniale na żółto. Owoce drobne, kuliste z zewnętrzną cienką okrywą, która po dojrzeniu pęka najwyżej do połowy i nie odpada od orzecha. Owoce dojrzewają w końcu września, lecz utrzymują się długo na drzewie i opadają stopniowo przez całą zimę. Wytrzymały na mrozy, wymaga gleb wilgotnych. 3. Skrzydłorzech (Pterocarya) Znanych jest 8 gatunków z Azji wschodniej i zachodniej. Rosną w dolinach rzek na żyznych i wilgotnych glebach. U nas są stosunkowo wrażliwe na niskie temperatury. W arboretum posiadamy: Skrzydłorzech kaukaski (Pterocarya fraxinifolia Spach). Skrzydłorzechy rosną w dolinach rzek na żyznych glebach, nad wodami, znoszą słabe ocienienie. Młode egzemplarze mogą przemarzać w czasie surowych zim. Dekoracyjny ze względu na gęsto ulistnione korony, oryginalne, zwisające owocostany złożone z uskrzydlonych orzeszków. Liście jesienią przebarwiają się na kolor żółty. Nadaje się do dużych parków i zieleńców. Skrzydłorzech japoński (Pterocarya rhoifolia Sieb. et Zucc.). Drzewo z szeroko rozpostartą koroną, do 25 m wysokości. Liście pierzaste, z 11-21 listkami, które są wyciągnięte w długi, wąski wierzchołek. Oś liścia bez skrzydełek. Charakterystyczne są pączki okryte 2-3 łuskami, opadającymi po pierwszych mrozach. Orzeszki są szeroko oskrzydlone. Rośnie w Japonii, w dolinach górskich rzek, na wysokości 800-1550 m n.p.m. Skrzydłorzech chiński (Pterocarya stenoptera C. de Candolle). Drzewo z szeroko rozpostartą koroną, do 25 m wysokości. Liście pierzaste, z 11-21 listkami, które są piłkowane, siedzące, górą nagie, jasnozielone. Oś liścia z wąskimi skrzydełkami. Owocem są orzeszki z 2 wąskimi skrzydełkami, ustawione na wiotkiej, długiej (do 30 cm), zwisającej osi. Rośnie w Chinach, w lasach na wilgotnym podłożu, na brzegach rzek.

ORZECH POŚREDNI Juglans (x) intermedia ‘Wirty’

ORZECH POŚREDNI Juglans (x) intermedia ‘Wirty’ - 2006 rok

ORZECH POŚREDNI Juglans (x) intermedia ‘Wirty’ - 2007 rok

ORZECH POŚREDNI Juglans (x) intermedia ‘Wirty’ - 2010 rok

ORZECH POŚREDNI Juglans (x) intermedia ‘Wirty’ - 2012 rok

ARBORETUM WIRTY

ORZECH POŚREDNI Juglans (x) intermedia ‘Wirty’

ORZECH JAPOŃSKI, Juglans sieboldiana Maxim.

ORZECH MANDŻURSKI, Juglans mandshurica Maxim.

ORZECH MANDŻURSKI, Juglans mandshurica 111111111111 Maxim.

ORZECH MANDŻURSKI, Juglans mandshurica Maxim.

ORZESZNIK PIĘCIOLISTKOWY Carya ovata K.Koch.

ORZESZNIK GORZKI Carya cordiformis K.Koch.

SKRZYDŁORZECH KAUKASKI Pterocarya fraxinifolia Spach.

SKRZYDŁORZECH CHIŃSKI Pterocarya stenoptera C. de Candolle

SKRZYDŁORZECH JAPOŃSKI Pterocarya rhoifolia Sieb. et Zucc.

ARBORETUM WIRTY - KOLEKCJA: ORZECHOWATYCH Teksty - Krzysztof Frydel, Włodzimierz Wałaszewski Fotografie - Krzysztof Frydel, Lech J. Zdrojewski Projekt - Lech J. Zdrojewski Redakcja - Krzysztof Frydel, Lech J. Zdrojewski Skład - Katarzyna Stosik, Wanda Krzywicka Wydanie elektroniczne Zrealizowano na zlecenie Nadleśnictwa Kaliska