Skazany na śmierć Historia męki i zmartwychwstania Pańskiego
SPIS TREŚCI WSTĘP......................................................................................11 ROZDZIAŁ I Posypmy głowy popiołem... – Środa Popielcowa..................................13 Środa Popielcowa...................................................................................................15 Liturgia Środy Popielcowej.....................................................................................16 Jędrzej Kitowicz – O Wstępnej Środzie.................................................................18 Pieśni, hymny, modlitwy.........................................................................................20
Bądź mi litościw............................................................................................................20 De profundis..................................................................................................................21 Ja, nędzny proch............................................................................................................22 O Najświętszéj Maryi Pannie Bolesnéj.........................................................................23 Miłosierdziem Twoim, Panie..........................................................................................25 Misere mei deus............................................................................................................26 Pamiętaj o człowiecze...................................................................................................28 Posypmy głowy popiołem..............................................................................................30 Przed oczy Twoje...........................................................................................................30 Racz ku nam, Boże........................................................................................................31 Ukrzyżowany Jezusie Panie...........................................................................................32 W smętny Popielec........................................................................................................33
ROZDZIAŁ II Modlitwa, post, jałmużna – Wielki Post.................................................35 Wielki Post..............................................................................................................37 Kongregacja Kultu Bożego – List okólny o przygotowaniu i obchodzeniu świąt paschalnych..................................................................................................41 Orędzie Ojca Świętego Jana Pawła II na Wielki Post 2005 roku..........................47 Orędzie Ojca Świętego Benedykta XVI na Wielki Post 2012 roku..........................51 Gorzkie Żale...........................................................................................................55 Gorzkie Żale – nabożeństwo..................................................................................57 Pieśni, hymny, modlitwy.........................................................................................66
Cyrenejczyku miły, pozwól, że się ciebie....................................................................66 Hymn nieszporny na Niedziele Postne.........................................................................67 O Jezu, Jezu, ja proszę.................................................................................................68 Jezu mój litościwy!........................................................................................................69 Jezu, przez Twe Przemienienie......................................................................................70 Któż opłakać godnie może............................................................................................70 Lament serdeczny w mém sercu zawsze trwa bez odmiany.........................................71 Miłosierdziem Twoim Panie...........................................................................................72 Nie gardź, Twórco miłosierny........................................................................................72 Nawróć się, ludu, w pokorze.........................................................................................72
O duszo prawowierna, upadnij na kolana...................................................................73 O duszo wszelka nabożna.............................................................................................74 O Głowo krwią zbroczona, bólu i żałości...................................................................74 O Jezu Nazareński, rozwiąż rękę Swoją........................................................................75 O serce kamienne, ach skruszże się..............................................................................76 O święty Jezu! Cóżeś Ty przewinił?................................................................................77 Pana mego rany drogie!.................................................................................................78 Płacz płacz kto żyw, patrząc na dziw...........................................................................78 Pozwól mi Twe męki śpiewać........................................................................................79 Rozmowa grzesznika z Panem Jezusem Ukrzyżowanym.............................................80 Spuść z ran Twoich kroplę, Jezu Chryste Panie............................................................81 Ty, któryś gorzko na krzyżu umierał..............................................................................82 Ukrzyżowany Jezusie Panie!..........................................................................................82 W trzydziestym roku Chrystus Pan................................................................................83 Zawitaj Krzyżu święty, pociecho jedyna........................................................................84 Zawitaj, Ukrzyżowany...................................................................................................85 Będąc przestraszony tak dziwnym widokiem................................................................86 Chrystus u słupa nasz odbiera rany............................................................................87 O siedmiu słowach Pańskich.........................................................................................89 Ciernie, czemuż to w me serce nie godzisz.....................................................................90 Duszo nabożna, duszo Chrześcijańska........................................................................90 Człowiek drogę cnót porzucił.......................................................................................91 Gdy ja sobie to rozważam, mój Jezu............................................................................93 Jeszcze się smutne łzy z oczu nie starły....................................................................94 Jest drabina do nieba...................................................................................................94 Jezu Chryste, Boże w ciele...........................................................................................95 Już do grobu kamiennego.............................................................................................96 Jezusie pełen boleści, dla grzechów i nieprawości........................................................96 Jezus Chrystus, Bóg Człowiek, mądrość Ojca swego.................................................100 Już się zaczyna ofiara.................................................................................................101 Już wychodzi Jezus z domu.........................................................................................102 Nie płynie potok rzewliwymi łzami...........................................................................103 Racz ku nam, Boże, skłonić swoje uszy..................................................................105 Któryś za nas cierpiał rany.........................................................................................105 Ogrodzie Oliwny, widok w Tobie dziwny.................................................................106 Wszechmogący, dobry Panie.......................................................................................111 Już Piłat Jezusa wywiódł............................................................................................111 Chrześcijanie narzekajcie, od żalu omdlewajcie.......................................................114 Nową trajedyą............................................................................................................117 Jezu w Ogrójcu mdlejący..........................................................................................118 O Jezu mój, o Zbawco mój.......................................................................................118 Jezu wieczny, opuścisz nas........................................................................................120 Pan Jezus grzechy nasze na krzyż ze sobą wziął......................................................121 Ojciec, oto nasz Ojciec ukochany srogiem na krzyż gwoźdźmi przykowany...............122 O, jak srodze jest rozpięty!..........................................................................................122 Podziękujmyż Chrystu Panu.......................................................................................124 Vexilla Regis prodeunt................................................................................................125 Króla wznoszą się znamiona......................................................................................125
Chorągiew Króla wiecznego.......................................................................................126 Uważ, pobożny człowiecze, u siebie.........................................................................126 Klęczał w Ogrójcu.....................................................................................................130 Jezu, z miłości na krzyżu rozpięty............................................................................131 Ma owieczka zgubiona..............................................................................................132 Śliczny Jezu, miły Panie.............................................................................................133 Jezus mądrość i prawda Ojca przedwiecznego............................................................135 O gdybyś wiernie uważał u siebie...........................................................................136 Jużem dość pracował dla ciebie, człowieku...............................................................138 Witaj, ręko Chrysta prawa..........................................................................................140 Rozpłyńcie się me źrenice.........................................................................................140 O najświętszéj Maryi Pannie Bolesnéj.....................................................................142 Smutny dzień nastaje, smutna to nowina.................................................................144 Stanę pod Krzyżem, bo Krzyż moja wiara.................................................................146 Panie nogi Twe całuję................................................................................................146 Umarł, ach umarł Jezus ukochany!..............................................................................147 Pamiętaj, człowiecze, na Jezusa...................................................................................148 Jaka żałość, a truchliwość przenika serce me................................................................150 Ofiara Krzyża spełniona................................................................................................151 Smutny czas niniejszy, uważaj człowiecze.................................................................152 Płaczże dzisiaj duszo wszelka....................................................................................152 Witaj, cierniowa korona.............................................................................................154 Rozmyślajmy dziś, wierni Chrześcijanie..................................................................157 Pozdrawiam cię, ręko prawa....................................................................................158 Mękę Bożą spominajmy............................................................................................160 Trzykroć bądź pozdrowiony, o krzyżu prześwięty.....................................................163 Lament Chrystusa Pana na krzyżu wiszącego na niewdzięczność ludzką..................165 Ojcze, Boże wszechmogący........................................................................................169 Na Jezusa mękę srogą.................................................................................................172 O Jezu pełny boleści...................................................................................................174 O Najświętsza Twarzy mego Pana............................................................................176 Płaczmy wszyscy najmilejsi, zebrani kochankowie...................................................179 Żałosna rozmowa z Jezusem Ukrzyżowanym, patrząc na figurę Męki Pańskiej.........182 Już wychodzę w drogę mąk śmierci Jezusa.............................................................185 Godzinki o Męce Pańskiej..........................................................................................201 Litania o Męce Pańskiej..............................................................................................209 Pieśń do pięciu ran Jezusowych................................................................................212 Godzinki o Matce Bożej Bolesnej..............................................................................214 Litania do Krwi Najdroższej Pana Naszego Jezusa Chrystusa.....................................221 Nabożeństwo Passyjne na pięć stopniów podzielone.................................................224 Modlitwa przed Panem Jezusem na krzyżu..............................................................238 Pozdrowienie Męki Chrystusa Pana............................................................................240 Modlitwa do Chrystusa Ukrzyżowanego...................................................................240 Hymn do Krwi Chrystusa wg św. Marii de Mattias....................................................241 Modlitwa św. Augustyna o Męce Pańskiej.................................................................242 Modlitwa o połączenie cierpień naszych z męką Jezusa Chrystusa....................242 Pozdrowienie Rany Serca Jezusowego.........................................................................244 Modlitwa Straży Honorowej Serca Jezusowego do Rany Tegoż najsłodszego Serca.....245
Koronka na uczczenie pięciu ran Chrystusa Pana.......................................................245 Westchnienia za dusze zmarłych do ukrzyżowanego Zbawiciela...............................248 Litania do nayświętszéy Maryi Bolesnéy..................................................................249 Litania do Matki Bożej Bolesnej..................................................................................252
ROZDZIAŁ III Wjeżdża Król nasz... – Niedziela Palmowa............................................255 Niedziela Palmowa...............................................................................................257 Ewangelia wg św. Jana – Męka i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa................259 Jędrzej Kitowicz – O Kwietnej Niedzieli................................................................263 Pieśni, hymny, modlitwy........................................................................................264
Chrystus wodzem.........................................................................................................264 Pan uroczyście wkracza do świątyni............................................................................264 Dziatki żydowskie z roszczki oliwnymi........................................................................265 Dzieci hebrajskie niosąc gałązki oliwne........................................................................265 Hosanna, Synowi Dawidowemu..................................................................................266 Hymn do Chrystusa Króla.............................................................................................266 Jasność wielka po świecie............................................................................................266 Jerozolimo, chwal Pana...............................................................................................267 Pieśń się rozlega............................................................................................................267 Wjeżdża Król nasz......................................................................................................268 Wszechmogący, dobry Panie........................................................................................269 Psalm 47. Bóg na tronie królewskim............................................................................270 Z nieba zesłany............................................................................................................271
ROZDZIAŁ IV Ludu, mój ludu, cóżem ci uczynił?... – Droga Krzyżowa......................273 Droga Krzyżowa...................................................................................................275 Ewangelia wg św. Jana – Męka i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa.................279 Droga Krzyżowa – stacje......................................................................................287 Kard. Stefan Wyszyński – Rozważania Drogi Krzyżowej......................................293 Pieśni do Drogi Krzyżowej..............................................................…...................302
Droga Krzyżowa (Wg „Śpiewnika Wrocławskiego”)....................................................302 Droga Krzyżowa (Wg „Zupełnego śpiewnika i książki do nabożeństwa”)...................304 Droga Krzyżowa (Wg „Zupełnego śpiewnika i książki do nabożeństwa”)....................305 Droga Krzyżowa (Wg „Katechizmu pośredniego i książki do nabożeństwa...”)..........308 Droga Krzyżowa (Wg „Zupełnego śpiewnika i książki do nabożeństwa”)..................309 Droga Krzyżowa (Tekst za: J. Szyc, „Chwalmy Pana. Modlitewnik i śpiewnik dla wszystkich”)...........................................................................................................310 Droga Krzyżowa (Ks. F. X. Głodkiewicz, „Śpiewnik Liturgiczny”)...............................311 Droga Krzyżowa (Wersja z Kancyonału Katolickiego)................................................312 Droga Krzyżowa (Tekst i melodia za: A. Chadam, „Śpiewnik Kalwaryjski”)................314
ROZDZIAŁ V Rozmyślajmy dziś, wierni chrześcijanie – Wielki Tydzień i Triduum Paschalne............................................................................321 Wielki Tydzień......................................................................................................323 Kongregacja Kultu Bożego – List okólny o przygotowaniu i obchodzeniu świąt paschalnych.................................................................................................327 Ewangelia wg św. Jana – Męka i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa................331 Jędrzej Kitowicz – O ciemnej Jutrzni i Wielkiej Środzie.....................................341 Triduum Paschalne................................................................................................343 Kongregacja Kultu Bożego – List okólny o przygotowaniu i obchodzeniu świąt paschalnych.................................................................................................347 Kongregacja Kultu Bożego – List okólny o przygotowaniu i obchodzeniu świąt paschalnych.................................................................................................349 Wielki Piątek.........................................................................................................351 Kongregacja Kultu Bożego – List okólny o przygotowaniu i obchodzeniu świąt paschalnych.................................................................................................353 Wielki Piątek – Liturgia Męki Pańskiej................................................................357 Jędrzej Kitowicz – O procesjach i grobach wielkopiątkowych............................367 Kongregacja Kultu Bożego – List okólny o przygotowaniu i obchodzeniu świąt paschalnych.................................................................................................371 Pieśni, hymny, modlitwy.......................................................................................372
Daj nam, Chryste, wspomożenie..................................................................................372 Gdy miły Jezus był w Betanii.....................................................................................372 Już Cię żegnam Najmilszy Synu Chrystusie..................................................................374 Krzyżu święty nade wszystko.......................................................................................376 O Maryjo, cóż tak narzekasz........................................................................................377 Spłyńcie dziś, spłyńcie wszech matek żale..................................................................379 Stabat Mater dolorósa..................................................................................................380 Wiatr w przelocie skonał chyży..................................................................................381 Witaj, Matko uwielbiona.............................................................................................382 Żałosne kwilenie, mili chrześcijanie............................................................................390 Chleb niebiański dał nam Pan......................................................................................392 Gdy wieczerzę w dzień przaśników ostatnią odprawował..........................................393 Mądrość stół zastawiła.................................................................................................394 Pan wieczernik przygotował........................................................................................395 Panie dobry jak chleb..................................................................................................396 Kielich Przymierza to Krew Zbawiciela......................................................................396 Sław języku chwalebnego............................................................................................397 Tyś w wieczerniku Chlebem się stał...........................................................................398 Ubi caritas...................................................................................................................398 W krzyżu cierpienie, w krzyżu zbawienie...................................................................399 Witam Cię, witam Przenajświętsze Ciało....................................................................399 Ach, mój Jezu, jak Ty klęczysz w Ogrojcu zekrwawiony..........................................400 Psalm XXI. Deus, Deus meus respice in me.................................................................401 Bóg-Człowiek skonał!..................................................................................................403 Chrześcijanie przystępujcie.........................................................................................404
Dobranoc, Głowo święta.............................................................................................405 Dokądże śpieszysz......................................................................................................406 Jezu Chryste, Panie miły..............................................................................................406 Jezusa Judasz przedał za pieniędze nędzne...............................................................407 Już Chrystus życie zakończył.......................................................................................408 Już ma być zamordowany Baranek niepokalany.........................................................409 Już zdejmują martwe z krzyża Jezusowe ciało............................................................410 Krzyżu Chrystusa, bądźże pochwalony.......................................................................411 Ludu, mój ludu, cóżem ci uczynił?..............................................................................412 Najsłodszy Jezusie, zmiłuj się nade mną....................................................................413 O Krwi najdroższa, o Krwi odkupienia........................................................................415 Odszedł Pan miłościwy...............................................................................................416 Odszedł Pasterz od nas...............................................................................................416 Wisi na krzyżu Pan Stwórca nieba...............................................................................417 Zbliżam się k’Tobie, Jezu mój kochany......................................................................418 Zbliżam się w pokorze i niskości swej.........................................................................419
ROZDZIAŁ VI Tę pamiątkę, o Chryste, godzien twojej męki wspominam... – Wigilia Paschalna............................................................................421 Wigilia Paschalna.................................................................................................423 Liturgia Wigilii Paschalnej....................................................................................425 Pieśni, hymny, modlitwy......................................................................................436
Będziecie czerpać ze zdrojów zbawienia..................................................................436 Chrystus Pan zmartwychwstał....................................................................................436 Całuję Twoje dłonie, Panie.........................................................................................436 Ciebie Boga wysławiamy............................................................................................437 Com przyrzekł Bogu przy chrzcie raz.........................................................................438 Dziękujcie Panu, bo jest dobry...................................................................................438 Exsultet..........................................................................................................439 Niech zstąpi Duch Twój i odnowi ziemię...................................................................441 Otrzyjcie już łzy, płaczący.........................................................................................442 Radosna Światłości.....................................................................................................443 Radośnie Panu hymn śpiewajmy................................................................................444 Śpiewajmy Panu, który moc okazał............................................................................445 Wesoły nam dziś dzień nastał....................................................................................446 Zwycięzca śmierci, piekła i szatana..........................................................................447
ROZDZIAŁ VII Wesoły nam dzień dziś nastał! – Niedziela Zmartwychwstania Pańskiego...........................................................................................449 Wielka Niedziela..................................................................................................451
Kongregacja Kultu Bożego – List okólny o przygotowaniu i obchodzeniu świąt paschalnych.................................................................................................455 Ewangelia wg św. Jana – Męka i zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa................463 Jędrzej Kitowicz – O rezurekcji............................................................................469 Pieśni, hymny, modlitwy.......................................................................................470
Ad cenam Agni providi................................................................................................470 Ad regias Agni dapes....................................................................................................473 Alleluja! Biją dzwony...................................................................................................473 Alleluja, żyje Pan.........................................................................................................473 Alleluja, Jezus żyje.......................................................................................................474 Alleluja! Jezus żyje!......................................................................................................474 Bóg nasz wszechmogący.............................................................................................475 Chrystus zmartwychwstan jest.....................................................................................476 Ciesz się, Królowo Anielska.........................................................................................477 Cum Rex gloriae..........................................................................................................477 Dnia tego świętego Wielkanocnego............................................................................477 Dzień ten jest pełen wesela..........................................................................................478 Dziś Chrystus, Król wiecznej chwały...........................................................................478 Dziś nam nastał dzień ozdobny..................................................................................479 Gdy Król wiecznej chwały...........................................................................................480 Jak Pan ślubował..........................................................................................................480 Królu z wieków królujący............................................................................................481 Jezu na krzyżu rozpięty...............................................................................................481 Królowo nieba.............................................................................................................482 Maryję pozdrawiać trzeba...........................................................................................482 Nieba i ziemi Królowa.................................................................................................483 Niech dziś wszyscy ludzie wesoło zaśpiewają............................................................483 Nie zna śmierci Pan żywota.........................................................................................484 O dniu radosny, pełen chwał......................................................................................484 O filii et filiae..............................................................................................................485 O, Zmartwychwstały, grób zniszczyłeś swój...............................................................485 Od Magdaleny płaczącej.............................................................................................486 Odsunięty ciężki głaz..................................................................................................486 Pan Chrystus zmartwychwstał ninie............................................................................487 Pan Jezus Chrystus wstał zmartwych..........................................................................487 Przy uczcie Baranka....................................................................................................488 Raduj się z nieba Królowa...........................................................................................488 Radujmy się, chrześcijanie!..........................................................................................489 Radujmy się, weselmy się!...........................................................................................490 Salve festa dies............................................................................................................491 Surrexit Christus hodie................................................................................................492 Te są cuda...................................................................................................................493 Trzeciego dnia wstał Zbawiciel...................................................................................494 Victimae paschali laudes.............................................................................................495 Twórco światła, Ciebie głoszą....................................................................................497 Vidi aquam egredientem de templo.............................................................................497 Wesel się, Królowo miła..............................................................................................498
Wesel się, Królowo rajska............................................................................................498 Wesel się, ludu strapiony..............................................................................................499 Wesel się, Nieba Królowa............................................................................................499 Wesel się, niebios Królowo..........................................................................................500 Wesoły nam dzień nastał.............................................................................................500 Witaj, Rano prawej Nogi!............................................................................................500 Wstał Pan Chrystus Zmartwych ninie...........................................................................501 Wysławiajmy Chrysta Pana..........................................................................................503 Złóżcie troski żałujący.................................................................................................504 Zorza prowadzi dzień biały........................................................................................505 Zmartwychwstał Chrystus chwalebnie........................................................................506 Żyw już jest śmierci Zwyciężyciel...............................................................................507 Baranek nasz wielkanocny..........................................................................................508 Boga naszego chwalcie, wszystkie ziemie..................................................................508 Jezus Chrystus, nasz Zbawiciel....................................................................................508 Chrystus Pan Zmartwychwstał.....................................................................................509 Jezus przeszedł smutne drogi.....................................................................................510 Krystus leżał w mocy śmierci......................................................................................510 Krystus Pan dzisia Zmartwychwstał.............................................................................513 Krystus, Syn Boga żywego..........................................................................................513 Ofiarujmy chwałę w wierze.......................................................................................514 Witaj, witaj, dniu święty..............................................................................................516 Przy tem Baranka jedzeniu.........................................................................................516 Zwyciężymy, Chryste, prze Twój krzyż!....................................................................519 Witaj, dniu święty, żądany.........................................................................................519 Przez Twoje święte zmartwychwstanie.......................................................................519 Litania do Pana Jezusa Zmartwychwstałego...............................................................520 Modlitwa Wielkanocna...............................................................................................523
ROZDZIAŁ VIII Cień Zbawiciela... Całun Turyński.......................................................525 ROZDZIAŁ IX Słowniczek pojęć związanych z czasem Wielkiego Postu i Wielkiejnocy.....................................................................................535
Jezus Chrystus, Bóg Człowiek, mądrość Ojca swego... Jezus Chrystus, Bóg Człowiek, mądrość Ojca swego, Raczył tu wiele cierpieć w świecie dla grzesznego. W niedzielę przed swą męką Pan Jezu Chryst płakał. Bliżyła się Wielkanoc, śmierci na się czekał.
Na krzyżu Go rozbili, gorzki napój dali, O suknie los mietali, jak prorokowali. Janowi poruczona Jego Matka miła, Kiedy się jego dusza z ciałem jest dzieliła.
Wyszli k’Niemu za miasto, cześć Mu uczynili. Niźli minął dzień trzeci inak się zmienili. Odszedł Judasz Szkaryjot, Pana Chrysta przedał, Za trzydzieści pieniędzy Żydom złym Go wydał.
O dziewiątéj godzinie wołał Chrystus: „Heli!”, Z czego się niecnotliwi Żydzi pośmiewali: „Helijasza ten woła, aby Go ratował: Wszak dobrze, oglądamy, będzieli Go tu miał?”
We czwartek po wieczerzy był w ogrodzie z swymi; Bogu Ojcu się modlił, by kielicha nie pił. Po trzykroć za to prosząc, aby go mógł minąć. Na wolą Jego puścił, a krwawie się pocił.
Zawołał głosem wielkim k’Ojcu w swych ciężkościach: „Éj, czemuś mię opuścił w tak ciężkich boleściach?” Za nieprzyjacioły swe Ojca swego prosił, A skłoniwszy swą głowę, duszę jest wypuścił.
Przypadli nań we zbroi jakoby na złego, Judasz pocałowaniem zdradził jest im Jego. Gdy Nań ręce włożyli, począł Piotr Pana mścić, Malchowi ucho uciął, chcąc Go mocnie bronić.
Kdyż nasz miły Zbawiciel na krzyżu umierał, Słońce się jest zaćmieło, Ociec gniew objawiał Za takim okrucieństwem, które nad nim widział. Tamże też z grobów świętych powstało wiele ciał.
Biskupowi Go wiedli, po swéj woli mięli, Całą noc śnim nie spali, bili, jako chcieli. Twarz najświętszą zeplwali, oczy zawiązali, Policzki Mu dawając, gadać Mu kazali.
Zasłona się przetargła, skale się padało, Niewinnéj śmierci Jego wielce litowało. Gdy się jest ziemie trzęsła, jakowy tam strach był. A rotmistr wyznawał, iż on Synem Bożym był.
A z strachem Piotr wielikim tu u ognie stojąc, Drzewiéj niż kur zaśpiewał, trzykroć się Go zaprzał. Na dzień pierwsze godziny wiedzion do Piłata, Fałszywie nań skarżyli starszy i książęta.
Za takowymi dziwy ludzie się uznali, Lutując śmierci Jego, Panu chwałę dali. Wnet tu jeden z rycerzów bok otworzył Jemu, Krew z wodą wypłynęła k’zbawieniu naszemu.
Nie chciał Go Piłat sądzić, widząc Go bez winy; Krzykli: „bądź ta krew na nas i na nasze syny!” K’słupu Go przywiązali biczować nagiego, Nie zostawili na Nim członku nie zbitego.
Tam wyciekły świątości naszego zbawienia, Wodą i krwią oczyścił wody wiernych krścienia. Sjęt jest z krzyża k’wieczoru, dany od Piłata, Kdyż był już za nas umarł Wykupiciel świata.
Ciężkie korunowanie Pan raczył podstąpić, Rozliczne pośmiewiska, potem i na śmierć-ić. Czasu szóstéj godziny z krzyżem z miasta wiedzion, W wielkim pośromoceniu tym krzyżem obciążon.
Józef z Arymatyjéj, co Go naśladował, W grobie swym ji położył, bo Go jest miłował. A gdy już Jego ciało do grobu jest dano, Od miłych przyjacielów mirrą pomazano.
Miéjskie panie płakały, iż cierpiał bez winy, Rzekł im: „nie płaczcie na mię, ale na swe syny”. Był tak barzo strapiony, że iść z krzyżem nie mógł, Symon jest przyniewolon, by Mu go nieść pomógł.
Gdyż będziemy mieć umrzeć, a z ciałem się dzielić, Daj Boże, nasze dusze w Twe ręce poruczyć. Chryste, dla utrapienia żywota Twojego Racz nas dowieść po śmierci do królestwa Swego.
Za: Walenty z Brzozowa, „Cantional albo księgi chwał boskich”, Królewiec 1554.
100
rozdział II – MODLITWA, POST, JAŁMUŻNA – WIELKI POST
Już się zaczyna ofiara… Już się zaczyna ofiara, Która jak nas uczy wiara, Raz się, raz się odprawiła krwawie, Teraz, teraz, wznawia się bezkrwawie.
Płaczem dziś, Jezu, nad Tobą. Zapłaczmy raczej nad sobą; Wszak to, wszak to nasze grzechy były, Które, które Cię tak zamęczyły.
Na ten widok męki Pana, Co jest we mszy przedstawiana, Niech się, niech się serca nasze kruszą, Niech się, niech się do żalu poruszą.
A i teraz, gdy grzeszymy, Na nowo Cię krzyżujemy. Co to, co to za niewdzięczność sroga, Wznawiać, wznawiać krwawe rany Boga.
Bo kogóż nie przejmie trwoga Na wspomnienie śmierci Boga, Kiedy, kiedy konał wśród cierpienia, Na krzyż, na krzyż wbity od stworzenia.
O Jezu, przez Twe zasługi, Zgładź nam grzechów naszych długi; A my, a my Tobie stanowimy, Że Cię, że Cię już nie obrazimy.
Za: Ks. J. Siedlecki, „Śpiewnik Kościelny z melodiami na głosy. Zawiera Pieśni polskie i śpiewy łacińskie oraz różne nabożeństwa i modlitwy”, wydanie jubileuszowe (1878-1928), opracował ks. W. Świerczek C. M. ze współudziałem B. Wallek Walewskiego, Kraków 1948.
Jan Wespin (figury), Pier Francesco Mazzucchelli (freski), Chrystus wyszydzony (1599-1608), Sacro Monte, Varallo, Włochy.
101
Już wychodzi Jezus z domu... Już wychodzi Jezus z domu Kaifasza kapłana I nie tajno jest nikomu, co za męka dla Pana. Ach mój Jezu zmęczony! I srodze utrapiony. Do woli się napastwili przez noc całą w piwnicy, Gdy nań plując ciężko lżyli, w téj smrodliwéj ciemnicy. Był do słupa przywiązany, Ach! nasz Zbawiciel drogi, Zbity, skłóty i uplwany, O! jak cierpiał ból srogi. Przez całą noc Go dręczono, przy słupie stojącego; I bez litości męczono, z bólu stękającego. Wyprowadzają na oczy, Jezusa kochanego; I każdy w brew kłamstwo toczy na Baranka cichego. Nazywają czarownikiem i zwodzicielem luda: Iż jest świata buntownikiem, nie zważając na cuda. Już godnym śmierci być sądzą. Krew na się biorą Jego, Wraz wszyscy niezmiernie błądzą, że tak gnębią Świętego. Idzie Jezus osądzony, od żydostwa złośliwie; Popychają z każdéj strony i prowadzą zelżywie. Do Heroda Go odsyła Piłat niesprawiedliwy; I pozdrowienie przesyła, by król sądził zdradliwy. A król Heród się pocieszył, gdy Jezusa zobaczył; 102
I z naleganiem pospieszył, aby cud czynić raczył. Nic nie mówi Jezus w domu Króla Galilejskiego; I nie chce w oczach nikomu pokazać cudu swego. Natrząsa się król złośliwy z cierpiącego Jezusa, Nędznik tenże niegodziwy lekce waży Chrystusa. Tak od króla był wyśmiany, na ratusz odesłany; W białe szarłaty przybrany, na pośmiech wszystkim dany. Cierpiał Jezus tak okrutnie za nasze nieprawości I szedł drogą bardzo smutnie, zważając ludzkie złości. Wielka Twoja była męka, pod krzyżem w krwawéj drodze, Gdy wściekłość żydowska nęka i dokucza Ci srodze. Nasza droga życia tego, O! jak wielce zdradliwa! Trzeba trzymać się dobrego, aby była szczęśliwa! Więc w Twe kroki wstąpić chcemy, abyśmy domierzyli Téj mety, któréj pragniemy, i z Tobą wiecznie żyli. Daj nam pomoc, łaskę świętą do osiągnienia nieba, pokaż dobroć niepojętą, bo każdemu go trzeba. Mamy ufność wielką w Tobie, boć nas Ty nie opuścisz; O mój Boże! życzym sobie, że nas w niebo przypuścisz!
rozdział II – MODLITWA, POST, JAŁMUŻNA – WIELKI POST
Nie płynie potok rzewliwymi łzami... Nie płynie potok rzewliwymi łzami, Choć krew Jezusa płynie strumieniami; Wszystko święte Ciało Zsiniałe wisiało Od okrutnego udręczenia.
Już nie znać Ciała od okrutnej rany, Tak srodze dla nas Jezus skatowany, Sześćset, sześć tysięcy, Sześćdziesiąt i więcej Ran złość ludzka zadaje.
A przecie człowiek twardszy od kamienia, Ludzkiego nawet nie godzien imienia, Podobny żelazu, Nie westchnie ni razu, Patrząc na mękę Stwórcy swego.
Rwą grube bicze i łańcuchy żyły, Plwociny całą twarz Pańską zakryły; Usta święte zeplwane, Jagody krwią zlane, Głowa do mózgu cierniem skłóta.
Rwą się opoki, kruszą twarde skały, By nad Jezusem żal swój okazały; Człowiek zakamiały, Nad kruszce, nad skały, Ni jednej łezki nie wyleje.
Proszę więc, Jezu, przez Twe święte rany, Potargaj ciężkie mych grzechów kajdany; Niech Krwi Twej walanie Zgładzi me karanie, Niech Cię na wieki wielbię, mój Panie.
Za: „Śpiewnik Kościelny”, Poznań 1894.
Amen.
Pieter Lastman, Ukrzyżowanie (1616), Museum het Rembrandthuis, Amsterdam, Holandia.
103
104
rozdział II – MODLITWA, POST, JAŁMUŻNA – WIELKI POST
Racz ku nam, Boże, skłonić swoje uszy... Racz ku nam, Boże, skłonić swoje uszy, Niech Cię pokorna prośba nasza wzruszy, Usłuchaj głosu z szczerej łaski Twojej, Czeladki swojej. Wejrzyj łaskawie z tronu najwyższego, Użycz kagańcom naszym światła swego: Oświeć przedziwną mocą Twej jasności Duszne ciemności. Ratuj tonących z Twej łaskawej woli, Oczyść plugastwa, wybaw nas z niewoli, Odpuść nam winy, podnieś upadłego, Z wiernych każdego. Bez Ciebie w przepaść ciemną upadamy, W bezmiernych złościach Jak w wodach pływamy; Ręka Twa, Boże, ciągnie nas do Twego Domu Bożego. Chryste dobroci, żywocie słodkości, Wesele, światło, niezmierna litości, Módlmy się.
Tyś nas odkupił krwią swoją różaną Dla nas wylaną. Racz wlać swą miłość w chrześcijańskie myśli, Byśmy za wiarę w światłość wieczną przyszli, Zdarz zobopolne chęci bez przesady Według swej rady. Dodaj i oczom źródła na płakanie, Przydaj i siły na postu wytrwanie: Grzechy cielesne obrzeż, użyj Twego Miecza ostrego. Niech precz odejdzie szatan potępiony Już od nas, Twemi siłami zwątlony, A niech przystąpi pomoc zesłanego Ducha świętego. Chwała bądź Bogu Ojcu Wszechmocnemu Oraz Synowi Jego jedynemu, Z którym Duch święty króluje społecznie Na wieki wiecznie.
Racz to sprawić, o Panie! abyśmy bój chrześcijański z świętym postem rozpoczęli: iżbyśmy przez wstrzemięźliwość, ponieważ mamy walczyć przeciw złości piekielnego nieprzyjaciela, strzymali odwagę, dzielność i siły. Przez Jezusa Chrystusa Pana naszego. Amen. Za: „Dostateczny śpiewnik kościelny i domowy wraz z książką modlitewną dla wygody Katolików z różnych książek i śpiewników zebrany i ułożony, polecony przez Jego Eminencyą Kardynała, Xiążęcia Biskupa wrocławskiego Melchiora de Diepenbroek i Jaś. Wiel. Biskupa z Dyany, Sufragana wrocławskiego D. Latussek – wydanie czwarte”, nakładem wydawcy, N. Piekary drukiem T. Heneczek, Roku 1865.
Któryś za nas cierpiał rany...
Któryś za nas cierpiał rany, Jezu Chryste, zmiłuj się nad nami!
Za: Ks. J. Siedlecki, „Śpiewnik Kościelny z melodiami na głosy. Zawiera Pieśni polskie i śpiewy łacińskie oraz różne nabożeństwa i modlitwy”, wydanie jubileuszowe (1878-1928) opracował ks. W. Świerczek C. M. ze współudziałem B. Wallek Walewskiego, Kraków 1948.
Dirk van Babyuren, Pojmanie Chrystusa z epizodem Malchusa (1616), kolekcja prywatna.
105
Ogrodzie Oliwny, widok w tobie dziwny...
106
Ogrodzie Oliwny, widok w tobie dziwny, Widzę Pana mego na twarz upadłego: Tęskność, smutek strach Go ściska, Krwawy pot z Niego wyciska; Ach Jezu mdlejący! Prawieś konający.
A sędzia nieprawy chroniąc się téj sprawy, Zwala na drugiego, przeciwnika swego; Herod się z Niego naśmiewa, W białą szatę przyodziewa, Ach Jezu wzgardzony! Na śmiech wystawiony!
Kielich gorzkiéj męki, z Ojca Twego ręki, Ochotnie przyjmujesz, za nas ofiarujesz, Anioł Ci się z nieba zjawia, O męce z Tobą rozmawia, Ach Jezu strwożony! Przed męką zmęczony.
W nieprzyjaźni byli, przez to się zgodzili, Król Herod z Piłatem, kat z okrutnym katem; Zaś na Ratusz prowadzony, Pan powtóre osądzony; Ach Jezu strudzony! Tam i sam włóczony.
Uczniowie posnęli, Ciebie zapomnieli, Judasz zbrojne roty, stawia przedewroty, I wnet do Ogrojca wpada, Z wodzem swym zbójców gromada, Ach Jezusa truje! Zdrajca gdy całuje.
Stróż sprawiedliwości, świadkiem niewinności Jezusa się staje Piłat, lecz wydaje Wyrok swój na przywiązanie Do słupa i biczowanie; Ach Jezu, w tej sprawie, Ciężkie jest bezprawie.
A lubo z swym ludem, obalony cudem, Gorzéj niż padł wstaje, Jezusa wydaje; Dopiero się Nań rzucają, Więzy, łańcuchy wkładają, Ach Jezu pojmany! Za złoczyńcę miany.
Wnetże kaci wściekli, z szat Go swoich zwlekli, Nagość Mu niż bicie, czyni cięższe życie; Zatem sieką na przemiany, W ranach głębsze czynią rany; Ach Jezu zmęczony! We krwi swéj zbroczony.
W domu Annaszowym, Arcykapłanowym, W twarz pięścią trącony, upada zemdlony; Kaifasz Go w zdradzie pyta, A za bluźniercę poczyta; Ach Jezu zelżony! I czci odsądzony.
Nic w Tobie zdrowego, nic niezranionego, Ta tylko odmiana, siność, krew a rana, Widzieć gołe żeber kości, Widzieć przez nie i wnętrzności; Ach Jezu, Twe ciało, Co w ten czas cierpiało!
Wnet jak niegodnego, prawa ojczystego, Przed sąd poganina, stawia Rzymianina; Tam Nań potwarze wkładają, O stracenie nalegają; Ach Jezu zhańbiony! Jak łotr obwiniony.
Za nic okrucieństwo, mając to męczeństwo, Nowe wynajduje, z ciernia wieniec snuje; Ten na głowę świętą wdziewa, Krew z niéj ranami wylewa; Ach mój Jezu drogi, Jak to ból Twój srogi.
rozdział II – MODLITWA, POST, JAŁMUŻNA – WIELKI POST
Krew nosem i usty, jakby przez upusty, Krew przez uszy, oczy, strumieniem się toczy; W tym się z Niego urągają, Przy purpurze trzcinę dają; Ach Jezu, wszech Królów, Królu oraz bólów!
Zatem jakby smutny, Piłat łotr okrutny, Ręce wodą myje, krew niewinną pije, Dekret Nań śmierci wydaje, Na wolą Żydom podaje; Ach Jezu! na złego, Trafiłeś sędziego.
W takiem Go ubiorze sędzia z sobą bierze, W rynku Go ludowi na widok stanowi; Oto człowiek! taka postać Czy może się w życiu zostać? Ach Jezu! nikt Ciebie Nie wsparł w téj potrzebie.
Więc Nań krzyż wkładają, z miasta wypychają, Przy Nim ku ochydzie, para łotrów idzie; Wyszedł Baranek niewinny, Ofiarowan za lud winny. Ach Jezu! zmęczony! Lecz badziéj wzgardzony.
Okrzyk na Cię srogi, uczynił gmin mnogi: Zabij, strać, ukrzyżuj, z żywota Go wyzuj; Rzecze sędzia: co uczynił? W czem któremu z was zawinił? Ach Jezu! nie było, Coby Cię winiło.
Matka idzie w tropy, licząc krwawe stopy, Na każdą łzy leje, a od żalu mdleje: Na twarz upada w téj drodze, Upadłego biją srodze; Ach Jezu! ach Panie! Ach moje kochanie!
Cóż za wola wasza, macie Barrabasza, Kogo z tych dwóch chcecie, życiem darujecie. Krzyknęli: Barrabasz życia Godzien jest, a Ten zabicia. Ach Jezu, Twa waga Ciężka jest zniewaga.
Ach w tak ciężkiéj toni, żaden Cię nie broni, Co chce dokazuje złość, nikt nie ratuje; Dostałeś się w srogie ręce! Jak lwiéj zajadłéj paszczęce; Ach Jezu, żałości nasza, ach miłości!
Giovanni Bellini, Chrystus na Górze Oliwnej (1465), National Gallery, Londyn, Wielka Brytania.
107