Str. 2
Str. 3
Drodzy Czytelnicy! Oferujemy Państwu naukowe Czasopismo „Ekonomia i Zarządzanie”, które jest tworzone dzięki współpracy z wybitnymi ekspertami naukowymi z Wydziałów Nauk Ekonomii i Zarządzania w Polsce. Czasopismo zawiera przede wszystkim artykuły dotyczące szerokich aspektów wiedzy teoretycznej i praktycznej z Nauk Ekonomii i Zarządzania. Artykuły prezentują diagnozy, analizy, przykłady oraz bogaty zasób wiedzy. Tworzą nową wiedzę nieobecną w publikowanych dotąd książkach oraz innych pozycjach wydawniczych w Polsce oraz na świecie . Nasi czytelnicy to głównie środowisko akademickie oraz świat biznesu. Życzymy miłego czytania oraz zdobywania wiedzy naukowej!
Adres redakcji: Naukowe Wydawnictwo IVG ul. Parkowa 32/29, 71-634 Szczecin biuro@wydawnictwoivg.pl www.wydawnictwoivg.pl Kontakt z czytelnikami: Tel.: +48 790 318 966 biuro@czasopismoeiz.com.pl www.czasopismoeiz.com.pl Struktura Redakcji: Redaktor Naukowy: prof. dr hab. Jerzy Olszewski Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Redaktor Naczelny: mgr Aleksandra Fudali Komitet Naukowy: prof. UG dr hab. Sylwia Pangsy- Kania Uniwersytet Gdański prof. dr hab. Włodzimierz Szpringer Uniwersytet Warszawski prof. zw. dr hab. Jerzy Kisielnicki Uniwersytet Warszawski prof. UW dr hab. Grzegorz Karasiewicz Uniwersytet Warszawski prof. dr hab. Andrzej Wiatrak Uniwersytet Warszawski prof. UZ dr hab. Arkadiusz Świadek Uniwersytet Zielonogórski Recenzent: prof. dr hab. Andrzej Wiatrak prof. UZ dr hab. Arkadiusz Świadek Redaktor Techniczny: mgr Jacek Storm Redaktorzy artykułów: eksperci naukowi Wydawca i Drukarnia: Naukowe Wydawnictwo IVG należące do firmy groupivg.com
© Copyright 2012r. All right reserved. Published by arrangment with the original publisher groupivg.com
Data wydania 01.01. 2013 „Ekonomia i Zarządzanie” nr styczeń/2013
W tym numerze:
Spis Treści: Stres we współczesnej organizacji dr Krystyna Serafin
5
Kreatywność i ekspansywność w innowacyjnym rozwoju regionów dr Małgorzata Niklewicz- Pijaczyńska
13
Funkcjonowanie serwisów internetowych jako narzędzi e-marketingowych spółek z branży browarniczej w Polsce mgr Patrycja Andrzejewska
25 i 26 kwietnia 2013r. Międzyzdroje www.naukowa.konferencja.org Serdecznie Zapraszamy!
18
Porównanie kryteriów oceny biznes planu stosowanych przez potencjalnych przedsiębiorców oraz fundusze venture capital w Polsce mgr Wojciech Wojaczek
21
Zarządzanie zobowiązaniami krótkoterminowymi w gospodarstwach rolniczych z województwa lubelskiego mgr Agnieszka Gałecka
26
Inwestowanie w kapitał ludzki w Polsce mgr Lidia Sokołowska
27
Zmiany w otoczeniu finansowym firmy mgr Anna Skulimowska
30
Zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwach transportowych na Litwie mgr Magdalena Grabowska
31
Str. 5 Stres we współczesnej organizacji autor: dr Krystyna Serafin Współczesna rzeczywistość stawia przed pracownikami, a w szczególności przed kadrą kierowniczą coraz większe i bardziej skomplikowane zadania. Szybko zmieniające się warunki zewnętrzne, presja czasu, sytuacje konfliktowe, niepewność jutra, wywołują stres, który staje się nieodłącznym elementem życia większości ludzi, zwłaszcza w krajach wysoko rozwiniętych. 1. Pojęcie stresu Pojęcie stresu jest pojęciem tak szerokim, że zajmują się nim przedstawiciele różnych dyscyplin naukowych, począwszy od socjologii, psychologii, medycyny, aż do teorii organizacji i kierowania. Generalnie można powiedzieć, że stres to stan wzmożonego napięcia organizmu, spowodowany bodźcami fizycznymi lub psychicznymi, zakłócającymi jego równowagę i wymagającymi uruchomienia niecodziennych sposobów zachowania, a przy dłuższym ich trwaniu prowadzącymi do zaburzeń organicznych i psychosomatycznych. Stres nie zawsze działa w sposób negatywny, może również wpływać w sposób pozytywny, mobilizujący do działania, będąc mechanizmem napędowym, pobudzającym do osiągania celów i przezwyciężania trudności. ”Stres jest indywidualną reakcją jednostki na silny bodziec, zwany czynnikiem stresującym (stresorem)”[Griffin 1996]. Stał się on zjawiskiem powszechnym i naturalnym w życiu człowieka. Towarzyszy on człowiekowi praktycznie zawsze i staje się wyzwaniem dla ludzi wykonujących pracę, a umiejętność radzenia sobie z nim uznano za zaletę
efektywnego pracownika. W literaturze przedmiotu za główną przyczynę stresu w środowisku pracy wymienia się złe zarządzanie [Pocztowski 2003]. Spośród wielu teorii warto przybliżyć pojęcie stresu według Hansa Seyle’go. Koncepcja tego biochemika wywarła duży wpływ na zainteresowanie psychologów zagadnieniem stresu. Według H. Seyle’go "stres jest nieswoistą reakcją organizmu na wszelkie stawiane mu żądania" [Litzke i Schuh 2007]. Zjawisko stresu przebiega według cyklu znanego pod nazwą ogólnego syndromu dostosowania (ang, General Adaptation Syndrome – GAS). Ogólny syndrom dostosowania jest to cykl procesu stresu. Stres rozwija się w trzech stadiach:
stadium alarmowym (alarm reaction), które ma na celu mobilizację sił obronnych organizmu dwustopniowo: faza szoku to początkowa reakcja na działanie czynnika szkodliwego na organizm, charakteryzująca się intensywnym pobudzeniem organizmu do obrony, faza przeciwdziałania szokowi obejmuje reakcje obronne, którym towarzyszą zmiany w funkcjach fizjologicznych organizmu,
stadium odporności (the stage of resistance),
Str. 7
Ekonomia i Zarządzanie: Wiedza * Raporty * Diagnozy * Analizy * Przykłady Stres we współczesnej...
kiedy organizm nauczył się skutecznie i bez nadmiernych zaburzeń radzić sobie z działaniem czynnika szkodliwego,
stadium wyczerpania (the stage of exhaustion), które charakteryzuje się rozregulowaniem funkcji fizjologicznych i utartą zdolności obronnych przez organizm, zużyciem zapasów energii, prowadzącym do zmęczenia lub załamania się homeostazy (a w przypadku krańcowym do śmierci) [Terelak 2005]. Rozwijając swą teorię H. Seyle, oprócz fizjologicznych aspektów stresu, wskazał również na jego aspekt psychologiczny. Z tego punktu widzenia podzielił stres na:
zły stres (distress), dobry stres (eustress). Obydwa rodzaje wywołują podobne reakcje fizjologiczne organizmu, lecz różnią się zasadniczo pod względem reakcji psychologicznej. Zły stres powoduje cierpienie i dezintegrację psychiczną, natomiast stres dobry - mimo pewnego dyskomfortu - jest czynnikiem motywującym do zwiększonego wysiłku. Oprócz rozwinięcia teorii H. Seyle’go istnieje wiele innych psychologicznych teorii stresu, chociażby Teoria frustracji S. Rozenzweiga czy Transakcyjna teoria stresu R. Lazarusa i S. Folkman. Z pobieżnego i bardzo arbitralnego przeglądu teorii stresu można wybrać najważniejsze, wspólne dla nich elementy:
stres jest stanem organizmu wywołanym raczej ciągiem zdarzeń stresowych niż pojedynczym czynnikiem, występują znaczne różnice w reagowaniu na te same czynniki stresowe,
w analizie reakcji człowieka na stres ważny jest kontekst społeczny, który jest istotą stresu organizacyjnego,
człowiek nie posiada wrodzonego repertuaru metod radzenia sobie ze stresem, lecz w wyniku doświadczenia życiowego i wiedzy o świecie ciągle uczy się stawiać czoło stresowi [Terelak 2005]. Stresem nazywa się sytuację trudną, która wytrąca jednostkę ze stanu równowagi i zakłóca jej spokój. Charakteryzuje się ona tym, że w zetknięciu z nią nie można zastosować znanych sobie, wcześniej wypróbowanych sposobów reagowania, zachować się automatycznie. Ponieważ człowiek nie ma gotowych schematów zachowania się, doznaje uczucia napięcia, zagubienia, nie wie jak zareagować, co zrobić. Subiektywnie sytuacje takie przeżywane są jako przykre, takie, których się unika. Najczęściej w literaturze dotyczącej tematu stresu organizacyjnego wymieniane są pewne uniwersalne czynniki wywołujące stres u pracowników. Są to:
złe fizyczne warunki pracy, stresory związane ze sposobem wykonywania pracy (presja, czas), stresory związane z pełnieniem roli organizacyjnej, stresory związane z relacjami interpersonalnymi, stresory związane z funkcjonowaniem jednostki jako elementu organizacji, stresory związane z rozwojem zawodowym: stresory związane z równoczesnym funkcjonowaniem jednostki w organizacji i poza nią. Osobną grupę stresorów można wyodrębnić dla osób zajmujących stanowiska kierownicze. Są
Str. 8 Stres we współczesnej... one nierozerwalnie związane z rolą współczesnego menadżera w organizacji. Do najbardziej charakterystycznych stresorów można w tym przypadku zaliczyć:
trudności związane ze znalezieniem właściwych rozwiązań problemów i podjęciem trudnych decyzji, wysoki poziom ryzyka, odpowiedzialność za skutki podjętych decyzji, stałą presję czasu, uczestnictwo w sytuacji konfliktowej, rywalizacji, dyspozycyjność, wobec współpracowników i partnerów, podróże służbowe, konieczność stałej kontroli swego zachowania w warunkach ekspozycji społecznej. 2. Skutki oddziaływania stresu na człowieka Stres towarzyszy człowiekowi w ciągu całego jego życia od chwili narodzin aż do śmierci. Reakcja człowieka na sytuacje stresowe zależy przede wszystkim od pewnego progu tolerancji, posiadanego przez każdego z nas. Po przekroczeniu tak zwanego progu krytycznego dochodzi do frustracji, niekontrolowanych stanów emocjonalnych, które dezorganizują nasze działania. Czynniki stresogenne są w znacznym stopniu zindywidualizowane. Wiadomo jednak, że długotrwale działająca sytuacja stresowa prowadzi do zaburzeń na gruncie psychofizjologicznym. Długotrwałemu stresowi towarzyszą na ogół dwa rodzaje zjawisk: jest to oczekiwanie na zbliżający się krytyczny moment oraz stres związany z powtarzaniem pewnych sytuacji krytycznych. Podstawowym skutkiem długotrwałego stresu jest chroniczne napięcie emocjonalne. „Gdy napięcie emocjo-
nalne jest zbyt silne, prowadzi to do ogólnego zaburzenia funkcji życiowych (apetytu, snu), obserwuje się przy tym wzmożoną wrażliwość na bodźce emocjonalne, trudności myślenia i działania. Napięcie tego rodzaju charakteryzuje się znaczną irytacją i nie ulega modyfikacji pod wpływem bodźców zewnętrznych. Mogą się też pojawić reakcje niepokoju, lęku, strachu” [Heszen-Niejodek i Ratajczak 1996]. Długotrwałe oddziaływanie sytuacji stresowej prowadzi do pewnego niekorzystnego stanu, upośledzającego ogólne funkcjonowanie człowieka. Istnieją zawody, których sposób wykonywania wciąż obfituje w sytuacje stresowe. Stan fizycznego, emocjonalnego i psychicznego stresu, który wynika z silnego powiązania z ludźmi przez długi czas nazywa się syndromem wypalenia zawodowego. „ Syndrom wypalania się jest uczuciem wyczerpania, które może powstać, kiedy ktoś doświadcza zbyt silnego stresu przez dłuższy czas” [Griffin 1996]. Terminu tego użył po raz H. Freudenberger, natomiast pełną koncepcję tego zjawiska przedstawiła C. Maslach. Na syndrom ten narażeni są zwłaszcza: menedżerowie, kadra kierownicza, lekarze, pielęgniarki, nauczyciele, prawnicy, policjanci i służba więzienna. Syndrom wypalenia zawodowego dotyka tych, którzy zbyt silnie identyfikują się ze swoją pracą. Oprócz wpływu na organizm stres uzewnętrznia się w zachowaniu człowieka oraz rzutuje na jego środowisko pracy poprzez obniżoną wydajność i jakość pracy, spadek dyscypliny, wzrost wypadkowości, pogorszenie atmosfery, konfliktowość, osłabioną zdolność koncentracji i zdol-
Str. 9
Ekonomia i Zarządzanie: Wiedza * Raporty * Diagnozy * Analizy * Przykłady Stres we współczesnej...
ności do podejmowania decyzji. - teoria R. Lazarusa i S. Folkman. Stwierdzają oni, że człowiek znajdując się w konkretnej 3. Sposoby walki ze stresem S. Epstein dzieli sposoby radzenia sobie ze sytuacji dokonuje oceny pierwotnej i wtórnej. stresem na dwa systemy: Spostrzega i interpretuje sytuację, a także zasta prewencyjny - uczący sposobów radzenia sobie nawia się nad własnymi możliwościami sprostaze stresem, umiejętności regulacji pobudzenia w nia okolicznościom, w jakich się znalazł. Ważny sytuacji stresowej oraz organizacji systemu pojęciowego na „ja - świat” i „ja - inni ludzie”,
patologiczny - powodujący zaburzenia procesu uczenia się i bezradność wobec stresu, zaburzenia emocjonalne prowadzące do nerwic, zaburzenia integracji systemu pojęciowego [Terelak 2005]. Szczególną rolę odgrywa system prewencyjny, ponieważ obejmuje on zarówno wrodzone elementy osobowości, takie jak temperament, inteligencję, jak i zmienne elementy osobowości m.in. integrację systemu pojęciowego (wiedza o świecie i sobie, system wartości itp.). Decyduje on o umiejętności radzenia sobie ze stresem. Proces radzenia sobie ze stresem rozumiany jest jako ciąg zmieniających się w czasie strategii, związanych ze zmianami cech sytuacji i zmianami stanu psychofizycznego jednostki [HeszenNiejodek i Ratajczak 1996]. Jest to aktywność człowieka podczas podejmowania działań w sytuacji stresowej. Aktywność oddziałuje na sytuację pierwotną, zmienia ją, a zmiany wpływają na przebieg i strukturę czynności zaradczych. Strategia i radzenie sobie ze stresem jest aktywnością poznawczą i behawioralną, skierowaną na wyeliminowanie, zmniejszenie lub zaakceptowanie zdarzeń losowych. Znaną teorią opisującą strategie radzenia sobie ze stresem jest - wspomniana już wcześniej
jest stopień uświadomienia sobie własnego stanu emocjonalnego oraz okoliczności, które go wywołały. Skuteczność radzenia sobie ze stresem zależy również od zasobów osobistych tj. temperamentu i inteligencji, charakteru (optymizm – pesymizm) czy osobowości, które odzwierciedlają stosunek człowieka do świata, do samego siebie i innych osób. Innym równie ważnym moderatorem skutecznego radzenia sobie ze stresem jest wsparcie społeczne, na które człowiek może liczyć, gdy potrzebuje pomocy innych osób.
Str. 10 Stres we współczesnej... 4. Przeciwdziałanie stresowi organizacyjnemu Istotnego znaczenia nabiera przeciwdziałanie stresowi organizacyjnemu. Wiele instytucji uświadamia sobie zagrożenia i konsekwencje jakie niesie w sobie stres organizacyjny, dlatego prowadzi profilaktykę jego zapobiegania. Szczególne znaczenie przywiązuje się w tym zakresie do doskonalenia organizacji pracy poprzez:
dobór i selekcję zasobów ludzkich pod względem psychologicznym, uwzględniając cechy umysłowe, temperamentu i osobowości,
motywowanie ludzi do efektywnej pracy nie tylko poprzez bodźce finansowe, ale również możliwość samorealizacji,
analizę hierarchii ważności celów organizacji, polegającą na umiejętności rozróżniania celów strategicznych od taktycznych,
zachowanie dystansu wobec pełnionej przez
siebie roli zadaniowej,
poczucie uczestnictwa w kształtowaniu decyzji, zmniejszanie poczucia niepewności,
usprawnianie sieci komunikacji interpersonalnej poprzez eliminację informacji niejednoznacznych,
wdrażanie programów naprawczych, związanych zarówno z restrukturyzacją organizacji, jak również poprawą otoczenia fizycznego (oświetlenie, hałas itp.), warunków zdrowotnych (kontrola palenia, regularne ćwiczenia gimna-
styczne itp.) w miejscu pracy. 5. Zakończenie Stres nierozerwalnie związany jest z sytuacją pracy i nie można go ani uniknąć, ani uciec skutków jego oddziaływania. W równym stopniu dotyka kierowników, jak i szeregowych pracowników. Nie istnieją takie stanowiska, których
Str. 11 Ekonomia i Zarządzanie: Wiedza * Raporty * Diagnozy * Analizy * Przykłady Stres we współczesnej... wymagania nie stawiają przed pracownikami sytuacji trudnych. Najważniejsze jest by sytuacje te nie dominowały oraz nie determinowały przebiegu działań pracowników. Wiąże się to z wieloma czynnikami, począwszy od właściwego wyboru rodzaju pracy, stopnia przydzielonego zakresu odpowiedzialności i obszaru decyzyjności, poprzez umiejętność zarządzania zadaniami, a na kierowaniu samym sobą kończąc. Ostatnie lata przyniosły potrzebę głębszego zrozumienia czynników wywołujących stres zawodowy. Ciągle wzrasta liczba ludzi narzekających, iż stres jakiego doświadczają w miejscu pracy powoduje u nich wiele niekorzystnych zmian. Przeciążenie, czy to fizyczne czy też umysłowe, zawsze oznacza, że wykonanie zadania przerasta możliwości pracownika. Wymóg pracy w ściśle określonym czasie oraz jej zakończenie przed ostatecznym terminem stanowią źródło stresu. Błędem jest zarzucanie podwładnych dużą ilością zadań w przekonaniu, że to może ich zmotywować do lepszej i wydajniejszej pracy. Jest wręcz odwrotnie. Bibliografia Armstrong M., 2000, Zarządzanie zasobami ludzkimi. Strategie i działanie, Wydawnictwo Profesjonalnej Szkoły Biznesu, Kraków. Bartkowiak G., 2010, Psychologia w zarządzaniu, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu, Poznań. Cieślak R., 1998, Wsparcie społeczne a stres w pracy kierowniczej, Czasopismo Psychologiczne. Griffin R. W., 1996, Podstawy zarządzania organizacjami, Wydawnictwo Naukowe Polskie Wydawnictwo Naukowe, Warszawa. Gutman J., 2001, Jak sobie radzić ze stresem, Wydawnictwo Jedność, Kielce.
Heszen- Niejodek I., Ratajczak Z., 1996, Człowiek w sytuacji stresu, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice. Kożusznik B., 2002, Zachowania człowieka w organizacji, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa. Litzke S. M., Schuh H., 2007, Stres, mobbing i wypalenie zawodowe, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk. Pocztowski A., 2003, Zarządzanie zasobami ludzkimi. Strategie - procesy – metody, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa. Konińska-Dec K., 2002, Stres pod kontrolą, Polskie Towarzystwo Oświaty Zdrowotnej, Warszawa. Selye H., 1969, Stres życia, PWN, Warszawa. Sikorski Cz., 2001, Zachowania ludzi w organizacji, Wydawnictwo Naukowe Polskie Wydawnictwo Naukowe, Warszawa. Terelak J. F., 2005, Psychologia organizacji i zarządzania, Difin, Warszawa. Autor: dr Krystyna Serafin Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach
www.wydawnictwoivg.pl biuro@wydawnictwoivg.pl
Str. 13 Kreatywność i ekspansywność w innowacyjnym rozwoju regionów
autor: dr Małgorzata Niklewicz-Pijaczyńska
Współczesne teorie i praktyka gospodarcza kładą ogromny nacisk na konieczność ciągłego pozyskiwania i przetwarzania wiedzy jako czynnika determinującego rozwój gospodarczy państw i regionów. Jest to konsekwencją powstałej w drugiej połowie lat 80. XX wieku teorii endogenicznego wzrostu zgodnie, z którą umiejętność pozyskania, przetworzenia i komercjalizacji wiedzy stymuluje długookresowy wzrost gospodarczy oparty na fundamencie kapitału ludzkiego i postępu technologicznego. W krótkim czasie, wytyczne teorii wzrostu endogenicznego okazały się kierunkiem w jakim stara się podążać dzisiejsza polityka gospodarcza. Jednak przyjmowana często bezkrytycznie idea gospodarki opartej na wiedzy generuje problemy, z którymi nie mieliśmy wcześniej do czynienia. Jednym z nich jest problem natłoku informacji, powodujący załamanie „mechanizmów obronnych człowieka przed informacją niepożądaną, utożsamianiu napotykanych wiadomości z wiedzą” [Górska 2010], a w konsekwencji hamujący innowacyjny rozwój regionów. „Wiedza ludzkości zaczęła mnożyć się i przyrastać z szybkością kuli śnieżnej (…). Owa coraz szybciej gromadzona wiedza ulega jednak także coraz szybszej dezaktualizacji. Tu szczególnie widoczna jest zasadność użycia określenia ruchome piaski” [Górska 2010]. Ruchome piaski powodują angażowanie w projekty, które nie są tego warte. N. Gabler zwraca uwagę na dodatkowy wymiar chaosu informacyjnego twierdząc, że żyjemy w świecie post idei, w którym paradoksalnie wiedząc więcej niż kiedykolwiek wcześniej, coraz mniej myślimy, jesteśmy więc coraz mniej
innowacyjni. „Wolimy wiedzieć, niż myśleć, bo wiedza ma bardziej wymierną wartość” [Gabler 2011]. Stąd dzieli nas już tylko mały krok od mentalnej przepaści i marnotrawstwa zasobów intelektualnych. O ile bowiem „dawniej informacja była pożywką dla idei, w ostatnim dziesięcioleciu stała się jej rywalką. Przypominamy rolnika, który ma za dużo zboża, żeby zrobić mąkę. Jesteśmy przytłoczeni tak
wielkim nadmiarem informacji, że nie mamy czasu ich przetworzyć – nawet gdybyśmy chcieli, a większość z nas po prostu nie chce [Gabler 2011]. Tak bardzo skupiamy się na gromadzeniu informacji, że nie mamy już siły na pielęgnowanie przyrodzonej nam ciekawości poznawczej,
Str. 14 Ekonomia i Zarządzanie: Wiedza * Raporty * Diagnozy * Analizy * Przykłady Kreatywność i ekspansywność... dzięki której człowiek od wieków dokonywał odkryć i wynalazków zmieniających obraz otaczającego go świata i gospodarczej rzeczywistości. Nie dziwi więc fakt, że wraz z postępem badań nad korelacją między wiedzą a rozwojem gospodarek, zaczęły pojawiać się głosy, że ważna jest nie sama wiedza, ale umiejętność jej kreatywnego wykorzystania. Zgodnie z koncepcją „uczenia się pozbawionego nowych faktów” osoba twórcza jest w stanie wygenerować innowację bazując na posiadanej „starej” wiedzy, podczas gdy jednostka pozbawiona kreatywności, nawet przyswajając kolejne fakty i informacje, nie będzie w stanie przekroczyć granicy pomiędzy biernym a czynnym, twórczym jej wykorzystaniem [Aragones 2005]. Z kolei B. F. Jones, zwrócił uwagę na fakt, iż niekiedy zbyt duża akumulacja wiedzy może stanowić wręcz obciążenie dla innowacyjności. Koncentrując się bowiem na gromadzeniu wiedzy (strumienia, do którego ciągle i coraz szybciej wpadają nowe informacje), zatracamy sam cel tego procesu [Jones 2009]. Kontynuacją nowego spojrzenia na problem rozwoju regionów okazała się teoria R. Floridy zwana teorią kapitału kreatywnego [Florida 2010]. R. Florida za punkt odniesienia swoich badań przyjął, że o rozwoju regionu decyduje nie tyle posiadany kapitał ludzki symbolizujący wiedzę ucieleśnioną w człowieku, ale przede wszystkim zdolność przyciągania i utrzymania ludzi kreatywnych, a więc takich, którzy znajdują sens i radość w twórczym odkrywaniu nowych możliwości tam, gdzie nikt ich jeszcze nie dostrzegł. Ludzie kreatywni nie muszą korzystać z ogromnych zasobów zgromadzonej
wiedzy, ich twórczość ma charakter imperatywu wewnętrznego, potrzeby tworzenia samej w sobie, często objawiającej się pod wpływem impulsu, czasem zaś jako podszept intuicji. Kreatywność zmusza bowiem „do ciągłego poszukiwania nowych dróg, stawiania wyzwań utartym schematom myślenia i radzenia sobie z konfliktami do których te działania nieuchronnie prowadzą” [West 2000]. Jednocześnie efekt kreatywności ma często charakter zewnętrzny, stanowi rezultat wysiłku twórczego pod postacią nowej koncepcji, produktu, sposobu zarządzania organizacją, dzieła lub rozwiązania jakiegoś problemu i jako taki jest bardzo pożądany. Wymiernym z punktu widzenia regionu efektem kreatywności jest innowacja. Każdy z nas jest twórczy lecz nasza kreatywność często zostaje wepchnięta w schematy i konwencje, a podlegając społecznej krytyce ulega rozmyciu lub zanika zupełnie. Wnioski takie wynikają pośrednio choćby z badań S. Mitry opartych na eksperymencie „dziury w ścianie”, polegającym na zainstalowaniu w hinduskich slumsach komputera z dostępem do sieci. Nie mające do tej pory do czynienia z technologią dzieci, współpracując ze sobą, nauczyły się nie tylko w jaki sposób sprzęt włączyć, ale również jak wykorzystywać go do wyszukiwania informacji i rozwiązywania problemów. To tylko jeden z dowodów, że to jednostki kreatywne są potencjalnym nośnikiem technologicznej wywrotowej innowacji [Mitra 2005]. Zdolność ta wynika bowiem z tygla posiadanych przez nich cech: wiedzy, umiejętności twórczego myślenia, motywacji oraz otwartości na współpracę [Łuczkiewicz 2005].Regiony chcące przyciągnąć
Str. 16 Kreatywność i ekspansywność... ludzi kreatywnych muszą zatem jednocześnie spełnić trzy warunki, być skupiskiem ludzi utalentowanych oraz charakteryzować się wysokim stopniem rozwoju technologicznego i tolerancji. Spełniając te wymogi stymulują tym samym swój rozwój, ponieważ członkowie klasy kreatywnej nie tylko generują nowe pomysły, ale również zakładają firmy tworząc popyt na pracę oraz różnorodne produkty i usługi. Kreatywność jest ściśle powiązana z dodatkowym czynnikiem warunkującym faktyczny sukces regionów. Jest nim ekspansywność, rozumiana jako potencjał rozwojowy tkwiący w danym regionie, umożli-
i twórczej), można wyróżnić regiony, w których obserwujemy regres lub stagnację, umiarkowanie ekspansywne oraz ekspansywnych liderów. Istotę ekspansywności stanowi zatem efektywność wykorzystania potencjału, czyli mobilizowaniu zasobów w celu uzyskania wartości niezbędnych dla rozwoju regionu i wzmocnienia pozycji konkurencyjnej. Potencjał ten ma charakter zróżnicowany obejmuje bowiem m.in. zasoby rzeczowe, badawczo-rozwojowe, marketingowe, strategiczne, kulturowe i ludzkie [Skonieczny, 2008]. Skuteczna analiza potencjału regionu umożliwia prognozowanie jego roz-
wiający jego trwały i harmonijny rozwój społeczno-gospodarczy. W zależności od uzyskanego wyniku ogólnego wskaźnika ekspansywności stanowiącego średnią (arytmetyczną ekspansywności cząstkowych– ekonomicznej, społecznej
woju w celu minimalizacji różnicy pomiędzy możliwościami a faktycznym wykorzystaniem zasobów (zmniejszenie tzw. luki rozwojowej). W tym miejscu ekspansywność łączy się z kreatywnością. O ile bowiem zdolność wykorzysta-
Str. 17
Ekonomia i Zarządzanie: Wiedza * Raporty * Diagnozy * Analizy * Przykłady Kreatywność i ekspansywność...
nia potencjału (ekspansywność) w założeniu ma swoje granice, o tyle kreatywność pozwala na ich rozszerzanie poprzez znajdywanie nowych i kolejnych zastosowań posiadanych zasobów. Bibliografia Aragones E., Giboa I., Postlewaite A., Schmeidler D., Fact-free learning, “American Economic Review”, Nr 95 (5), s. 1355-1368. Florida R., 2010, Narodziny klasy kreatywnej, NCK, Warszawa. Jones B.F. ,The burden of knowledge and “death of the renaissance man”: is innovation getting harder?, “Review of Economic Studies”, Nr 76, s. 283-317. Gabler Neal, The Elusive Big Idea, The New York Times, [w:] www.nytimes.com/2011/08/14/opinion/sunday/ the-elusive-big-idea.html?pagewanted=all Górska J., 2010, Szkoła na złomowisku przeszłości? Rozważania nad rolą edukacji w epoce przyspieszenia [w:] Majchrzak N., Zduniak A., Jakość wobec wyzwań i zagrożeń XXI wieku, WSB, Poznań, s.73. Łuczkiewicz G., 2005, Zarządzanie kreatywnością i innowacją, MT Biznes, Czarnów, s. 122. Mitra S., 2005, Self organising systems for mass computer literacy: Findings from the ‘hole in the wall’ experiments, International Journal of Development Issues, Vol. 4, No. 1, s. 71- 81. Skonieczny J., 2008, Ekspansja regionu jako proces przezwyciężenia luki rozwojowej [w:] Ekspansywność regionów europejskich, Raport z badań, Wrocław, s. 37-39. West M. A., 2000, Rozwijanie kreatywności wewnątrz organizacji, PWN, Warszawa, s.12. Autor: dr Małgorzata Niklewicz- Pijaczyńska Uniwersytet Wrocławski
Str. 18 Funkcjonowanie serwisów internetowych jako narzędzi e-marketingowych spółek z branży browarniczej w Polsce autor: mgr Patrycja Andrzejewska Posiadanie strony internetowej jest obecnie jednym z najbardziej powszechnie stosowanych narzędzi marketingowych, sytuacja ta dotyczy także przedsiębiorstw działających w polskiej branży browarniczej. Własna witryna w sieci stała się odpowiednikiem papierowej wizytówki czy wpisu w książce telefonicznej. Serwisy internetowe są podstawowym źródłem informacji na temat firmy, oferowanych przez nią produktów, jej sytuacji finansowej oraz ważnym narzędziem promocji i komunikacji z klientem [Frąckiewicz 2006]. Tworzenie firmowych serwisów internetowych to proces długotrwały i złożony z wielu etapów. Bardzo ważne jest określenie na samym początku grupy docelowej witryny oraz podstawowych funkcji, jakie ma one spełniać. Odpowiedzi na te pytania oraz opracowanie merytoryczne struktury pozwolą na odniesienie sukcesu w kolejnych etapach – projektowania, realizacji, badań focusowych oraz wdrożenia
serwisu [Kaznowski 2008].Branża browarnicza w Polsce to bardzo dynamicznie rozwijający się sektor przemysłu spożywczego. Zmieniające się wzorce postaw konsumenckich, które możemy zaobserwować w ostatnim czasie, czyli odejście od wysokoprocentowych napojów alkoholowych w kierunku piwa i wina, a także wysoki poziom innowacyjności browarów działających na rynku sprawiły, że rynek piwa odnotowywał znaczny wzrost od czasu transformacji ustrojowej do przejściowego załamania w 2008 roku [Beer in Poland 2010]. Mimo sytuacji wywołanej spadkiem koniunktury na rynku światowym, trend na rynku ma charakter rosnący. Polski rynek piwa jest silnie skonsolidowany, aż 95% udziałów przypada trzem największym graczom – Kompanii Piwowarskiej, Grupie Żywiec oraz spółce Carlsberg Polska [Gołaś i Ścibek 2010]. Na potrzeby artykułu analizie poddane zostały serwisy internetowe trzech wymienionych przedsiębiorstw [www.grupazywiec.pl;www.kp.pl; www.carlsbergpolska.pl]. Celem badania było określenie w jakim stopniu spełniają one stawiane im oczekiwania oraz standardy funkcjonowania w Internecie. Analiza serwisów internetowych wybranych spółek z branży browarniczej Analizie poddane zostały witryny trzech spółek działających w branży browarniczej o największym udziale w rynku. Badanie zostało przeprowadzone z wykorzystaniem metody oceny eksperckiej w dniach 20-30 listopada
Str. 19 Ekonomia i Zarządzanie: Wiedza * Raporty * Diagnozy * Analizy * Przykłady Funkcjonowanie serwisów internetowych jako narzędzi e-marketingowych... 2012 roku. Do oceny funkcjonowania serwisów wybranych zostało 7 kryteriów, a każdemu z nich zostały przypisane wagi (od 1 – najmniejsze znaczenie do 3 – kluczowe znaczenie). Kryteria obejmują:
Szatę graficzną serwisu (1); Łatwość nawigacji po serwisie (3); Zawartość merytoryczną prezentowanych treści (3);
Innowacyjny charakter (2); Technologię wykonania i szybkość ładowania się strony (2);
Dodatkowe wartości dla użytkownika jak linki do serwisów społecznościowych, formularz kontaktowy czy kanał RSS (1);
Aktualność prezentowanych treści oraz częstotliwość dokonywanych aktualizacji (3). Tab. 1. Ocena ekspercka stron internetowych wybranych spółek z branży browarniczej
Przeprowadzona analiza wskazuje, że najlepszą stronę internetową posiada Kompania Piwowarska, w następnej kolejności oceniona została witryna Grupy Żywiec, natomiast najniższe noty przypadły Grupie Carlsberg Polska. Serwis Kompanii Piwowarskiej jest przyjazny użytkownikowi, zarówno pod względem bardzo czytelnej grafiki, która nie odciąga uwagi od prezentowanych treści, gdyż jest to serwis firmowy, czyli jego główną rolą jest rola informacyjna, jak i pod względem prostoty nawigacji. Dzięki bardzo dobrze przemyślanej strukturze strony oraz menu powtórzonym w dolnej części serwisu, użytkownik może w bardzo prosty sposób dotrzeć do poszukiwanych treści. Strona posiada pasek nawigacyjny (breadcrumbs), co wskazuje miejsce w strukturze, w którym znajduje się osoba poruszająca się po stronie oraz umożliwia powrót do punktu wyjścia. Jeśli chodzi o szatę graficzną, najsłabiej wypada strona Grupy Żywiec, która stworzona została w 2007 roku i wymaga
www.grupazywiec.pl
www.kp.pl
www.carlsbergpolska.pl
Szata graficzna serwisu
1
3
2
Łatwość nawigacji po serwisie
2
3
2
Zawartość merytoryczna serwisu
3
2
2
Innowacyjny charakter strony
1
3
2
Technologia wykonania i szybkość ładowania się strony Wartości dodatkowe dla użytkownika
2
3
1
3
3
2
Aktualność prezentowanych treści oraz częstotliwość aktualizacji serwisu
3
3
2
Suma ważona
34
42
28
Kryterium
Źródło: Badanie własne
Str. 20 Funkcjonowanie serwisów internetowych jako narzędzi e-marketingowych... odświeżenia i znacznego redesignu. Kolejnym kryterium oceny jest zawartość merytoryczna serwisów, w tym przypadku wszystkie z badanych serwisów prezentują wysoki poziom - treści, których poszukuje użytkownik są podane w przystępny sposób, najczęściej podzielone na części przeznaczone dla różnych grup docelowych: Konsumenci, Inwestorzy, Media. Aktualizacje serwisów przebiegają w sposób regularny, na stronach nie znajdujemy nieaktualnych treści. Pod względem technologii, konsekwentnie strona Kompani Piwowarskiej spełnia najlepiej kryteria oceny, gdyż jest wykonana w technologii umożliwiającej poprawne działanie na urządzeniach mobilnych, które są obecnie bardzo ważnym elementem rynku internetowego, a ich udział zwiększa się sukcesywnie. Pozostałe dwie strony posiadają element wykonane w technologii Flash, która powoduje wolniejsze ładowanie się serwisów oraz ograniczone możliwości korzystania z nich na urządzeniach mobilnych. Każda z badanych stron oferuje użytkownikom dodatkowe wartości, które mają wzbudzać zainteresowanie, bawić i sprawiać, by spędzili
więcej czasu w serwisie, są to linki do serwisów społecznościowych, spoty reklamowe, aplikacje czy inne ciekawe treści. Innowacyjność witryn oceniana była przede wszystkim przez pryzmat zastosowanej technologii, nowoczesnych rozwiązań oraz zgodności z trendami projektowania stron internetowych. Najbardziej innowacyjny serwis posiada Kompania Piwowarska, natomiast przebudowy pod tym kątem wymaga serwis Grupy Żywiec. Przeprowadzona ocena ekspercka serwisów internetowych trzech spółek wskazuje na stosowanie dobrych praktyk oraz wskazuje obszary ewentualnych zmian w celu lepszego zaspokojenia oczekiwań konsumentów oraz pełnienia swojej roli. Bibliografia Datamonitor International, 2010, Beer in Poland. Industry Profile, www.datamonitor.com Frąckiewicz E., 2006, Marketing internetowy. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. Gołaś Z., Ścibek M., 2010, Analiza tendencji zmian na polskim rynku piwa, Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Journal of Agrobusiness and Rural Development, 1(15) 2010, s. 6780. Kaznowski D., 2008, Nowy marketing. Wydawnictwo VFP Communications,Warszawa. www.grupazywiec.pl www.kp.pl www.carlsbergpolska.pl Autor: mgr Patrycja Andrzejewska doktorantka Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Katedra Strategii i Rozwoju Organizacji
Str. 21 Ekonomia i Zarządzanie: Wiedza * Raporty * Diagnozy * Analizy * Przykłady Porównanie kryteriów oceny biznes planu stosowanych przez potencjalnych przedsiębiorców oraz fundusze venture capital w Polsce autor: mgr Wojciech Wojaczek Biznes plan jest dla potencjalnych przedsiębiorców dokumentem niezbędnym nie tylko do zoptymalizowania procesu zakładania i zarządzania rozwojem przedsiębiorstwa, ale także do pozyskania finansowania, w tym finansowania oferowanego przez fundusze typu venture capital (VC). Dotychczasowe badania empiryczne koncentrowały się głównie na analizie kryteriów stosowanych do oceny biznes planu przez zarządzających funduszami typu VC. Obszernego przeglądu tych badań dokonali m.in. Franke i inni [2008]. Niewiele wiadomo jednak na temat kryteriów oceny biznes planu stosowanych przez potencjalnych przedsiębiorców [Bishop i Nixon 2006]. W tym kontekście problem badawczy artykułu można zawrzeć w pytaniu: czy kryteria oceny biznes planu stosowane przez potencjalnych przedsiębiorców różnią się od kryteriów stosowanych przez zarządzających funduszami VC? Z punktu widzenia potencjalnego przedsiębiorcy biznes plan wymieniany jest jako jedno z głównych narzędzi zarządzania strategicznego nowymi przedsięwzięciami. Rocznie na świecie powstaje około 10 milionów biznes planów, a ich stosowanie ma pozytywny wpływ na wyniki firmy [Brinckmann, Grichnik i Kapsa 2010]. Zwolennicy stosowania biznes planu wskazują, że przyczynia się on do lepszego oszacowania potrzebnych zasobów i ich efektywniejszego wykorzystania w procesie inicjacji nowego przedsięwzięcia. Planowanie pomaga także określić konkretne działania służące realizacji celów koniecznych do osiągnięcia sukcesu we wczesnych fazach inicjacji
procesu przedsiębiorczego [Delmar i Shane 2003]. Z punktu widzenia zarządzających VC biznes plan stanowi jedno z podstawowych źródeł informacji na temat nowych projektów inwestycyjnych. Jednak tylko ok. 20% z wszystkich otrzymanych przez fundusze VC biznes planów pozytywnie przechodzi przez etap wstępnej selekcji [Roberts 1991]. Świadczyć to może m.in. o przywiązywaniu przez potencjalnych przedsiębiorców różnej wagi do poszczególnych części biznes planu w porównaniu z wymogami stawianymi przez zarządzających VC. W celu empirycznego zbadania tych różnic autor przeprowadził ankietę na grupie 79 osób studiujących i równocześnie pracujących, które w przeszłości uczęszczały na warsztaty związane z pisaniem biznes planu. Do konstrukcji ankiety wykorzystano wyniki badań przeprowadzonych przez Klonowskiego [2006], który na podstawie odpowiedzi uzyskanych od 46 osób zarządzających VC w Polsce stworzył ranking kryteriów stosowanych do oceny projektów inwestycyjnych. Klonowski [2006] wyróżnił sześć kategorii takich kryteriów: produkt i rynek, kadra zarządzająca, strategia przedsięwzięcia, wycena i stopa zwrotu z przedsięwzięcia, warunki umowy inwestycyjnej oraz inne kryteria jak np. ogólna sytuacja gospodarcza. Tabela 1 przedstawia wyniki przeprowadzonego przez autora badania dla kryteriów, które w 7 stopniowej skali Likert’a uzyskały największą średnią wartość odpowiedzi oraz wyniki badań przeprowadzonych przez Klonowskiego [2006].
Str. 22 Porównanie kryteriów oceny biznes planu... Tab.1 Ranking kryteriów wykorzystywanych do oceny biznes planu Ranking przedsiębiorcy
Średnia przedsiębiorcy
Ranking VC*
Średnia VC*
Ogólna sytuacja w gospodarce. Stopień konsolidacji rynku, na którym operuje dana firma. Udział danej firmy w rynku.
1
6,03
4
5,71
2
5,92
14
5,37
3
5,81
21
4,74
Dostępność biznes planu.
23
4,58
1
5,89
Sezonowość produktu lub usługi danej firmy. Dopasowanie cech osobowości właściciela danej firmy do Pani/Pana cech charakteru.
20
4,85
2
5,75
17
5,03
3
5,74
Kryteria oceny biznes planu
Źródło: badania własne oraz *Klonowski [2006]. Osoby biorące udział w badaniu najwyżej oceniły kryterium związane z ogólną sytuacją w gospodarce, która determinować może przyszły sukces nowego przedsięwzięcia. Zarządzający VC sklasyfikowali to kryterium na czwartym miejscu. Kryteria związane ze stopniem konsolidacji rynku oraz udziałem firmy w rynku zajęły odpowiednio drugie i trzecie miejsce wśród osób biorących udział w badaniu. Uzyskany wynik pokazuje, że potencjalni przedsiębiorcy przywiązują dużo uwagi do czynników egzogenicznych, na które nie mają bezpośredniego wpływu. Świadczyć to może o ich przekonaniu, że tylko przy sprzyjających uwarunkowaniach rynkowych i gospodarczych rozważać oni mogą inicjację procesu przedsiębiorczego. Sklasyfikowanie przez potencjalnych przedsiębiorców kryterium opisującego sezonowość produktu lub usługi na 20-tym miejscu pokrywa się z obserwacjami Hills’a [1985],
który zauważył że: (1) przedsiębiorcy nie poświęcają wystarczająco dużo uwagi analizie rynkowego potencjału swojego przedsięwzięcia oraz; (2) że nie są oni wystarczająco systematyczni i profesjonalni podczas dokonywania analizy rynkowej.
www.energianaturalna.otobiznes.pl
Str. 23 Ekonomia i Zarządzanie: Wiedza * Raporty * Diagnozy * Analizy * Przykłady Porównanie kryteriów oceny biznes planu... Wyniki Klonowskiego [2006] potwierdziły duże znaczenie biznes planu. Zarządzający VC wymienili te kryterium na pierwszym miejscu. Natomiast potencjalni przedsiębiorcy dopiero na 23-cim miejscu. Uzyskany wynik pokazuje, że pomimo podkreślanej w literaturze przedmiotu wagi planowania [Liao i Gartner 2006] w procesie inicjacji nowych przedsięwzięć, biznes plan jest nadal narzędziem niedocenianym przez potencjalnych przedsiębiorców.
biznes planu. Dlatego też autor oczekiwał, że osoby te powinny wykazać się lepszym poziomem znajomości formalnych wymogów VC w stosunku do zawartości i struktury biznes planu. Obserwacja ta stawia pod znakiem zapytania przydatność obecnego systemu szkoleń z zakresu tworzenia biznes planów w perspektywie pozyskiwania finansowania VC. Rozwiązaniem tak postawionego problemu może być dostosowanie programu tego typu szkoleń do wymagań
Zaobserwowane różnice w klasyfikacji poszczególnych kryteriów pomiędzy uczestnikami badania a zarządzającymi VC w Polsce są o tyle zaskakujące, że uczestnicy badania w przeszłości uczęszczali na warsztaty dotyczące pisania
stawianych przez potencjalnych inwestorów takich jak np. fundusze VC, anioły biznesu czy banki komercyjne. Innym wytłumaczeniem poczynionych obserwacji może być wpływ czynników egzogenicznych nieuwzględnionych
Str. 24 Porównanie kryteriów oceny biznes planu... w modelu badawczym, które nie pozwoliły uczestnikom badania w pełni wykorzystać zdobytej wcześniej wiedzy z zakresu przygotowywania biznes planu. Przykładem takich czynników mogły być np. procesy poznawcze w postaci pułapek decyzyjnych, jakim ulec mogli uczestnicy badania. Podsumowując powyższe rozważania należy zauważyć, że potencjalni przedsiębiorcy powinni przywiązywać więcej uwagi do narzędzia jakim jest biznes plan. Co w efekcie powinno ułatwić im inicjację procesu przedsiębiorczego. Równocześnie należy podkreślić, że jedynie poprzez polepszenie jakości przygotowywanych biznes planów i dokładniejsze adresowanie wymagań stawianych przez poszczególnych inwestorów w tym funduszy VC, potencjalni przedsiębiorcy mogą zwiększyć swoje szanse na pozyskanie zewnętrznych źródeł finansowania. Bibliografia Bishop, K., Nixon, R., 2006, Venture in small firm, Journal opportunity evaluations: comparisons between venture capitalists and inexperienced pre-nascent entrepreneurs, Journal of Developmental Entrepreneurship, vol.11, s.19-33. Brinckmann J., Grichnik D., Kapsa D., 2010, Should entrepreneurs plan or just storm the castle? A meta-analysis on contextual factors impacting the business planning– performance relationship in small firm, Journal of Business Venturing; vol. 25, no.1, s.24-40. Delmar, F., Shane, S., 2003, Does business planning facilitate the development of new ventures?, Strategic Management Journal, vol.24, s.1165-1185. Franke, N., Gruber, M., Harhoff, D., Henkel, J., 2008, Venture Capitalists' Evaluations
of Start-Up Teams: Trade-Offs, Knock-Out Criteria, and the Impact of VC Experience, Entrepreneurship Theory and Practice, vol.32, s.459-483. Hills, G.,1985, Market analysys in the business plan: venture capitalists’ perception, Journal of Small Business Management, vol. 23, s.38-52. Klonowski, D., 2006, How Do Venture Capitalists Make Their Investment Decision in Central and Eastern Europe? Argumenta Oeconomica. Liao, J., Gartner, W.B., 2006, The effects of pre-venture plan timing and perceived environmental uncertainty on the persistence of emerging firms, Small Business Economics, vol.27, no.1, s.23–40. Roberts, E., 1991, Entrepreneurs in hightechnology – Lessons from MIT and beyond, Oxford University Press, Nowy Jork. Autor: mgr Wojciech Wojaczek absolwent Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie oraz Wirtschaftsuniversität Wien w Austrii.
Str. 25
Str. 26 Ekonomia i Zarządzanie: Wiedza * Raporty * Diagnozy * Analizy * Przykłady Zarządzanie zobowiązaniami krótkoterminowymi w gospodarstwach rolniczych z województwa lubelskiego autor: mgr Agnieszka Gałecka Zobowiązania przedsiębiorstwa, których termin płatności jest krótszy niż jeden rok są krótkoterminowymi źródłami finansowania. Krótkoterminowe źródła finansowania można podzielić na zobowiązania oraz krótkoterminowe kredyty bankowe [Czekaj i Dresler 1997] Bieżące zobowiązania przedsiębiorstwa finansują majątek obrotowy, a w krótkich okresach mogą także finansować majątek trwały. [Sierpińska i Wędzki 2002]. Zobowiązania przedsiębiorstw powstają naturalnie w konsekwencji odroczenia pomiędzy momentem powstawania zobowiązań z tytułu różnego rodzaju transakcji gospodarczych, a momentem ich regulowania. Zobowiązania krótkoterminowe można różnie klasyfikować. Jedną z klasyfikacji jest podział na: zobowiązania wobec dostawców (tzw. kredyt kupiecki), zobowiązania wobec budżetu i innych instytucji sektora finansowego oraz zobowiązania wobec pracowników [Czekaj i Dresler 1997]. Często krótkoterminowe zobowiązania uznaje się za bezpłatne źródła finansowania, które można łatwo pozyskać, i które mogą obniżyć koszt kapitału przedsiębiorstwa. Istnieją jednak negatywne skutki występowania zobowiązań bieżących, do których zaliczyć należy przede wszystkim wyższe ryzyko, w porównaniu do długoterminowych źródeł finansowania. Przedsiębiorstwo, które nie jest w stanie terminowo regulować zobowiązań bieżących naraża się na poniesienie kar finansowych, ryzyko zmiany stopy procentowej, trudności z możliwością negocjowaniem terminów spłaty zobowiązań oraz
trudności lub nawet brak możliwości pozyskania środków z innych źródeł. Zobowiązania bieżące powinny być regulowane w terminie ich wymagalności, gdyż w przeciwnym wypadku wiąże się to z ryzykiem utraty płynności finansowej, co może być wstępem do bankructwa [WawryszukMisztal 2007]. Zarządzanie zobowiązaniami krótkoterminowymi to przede wszystkim terminowe ich regulowanie, nie dopuszczanie do powstawania zobowiązań przeterminowanych i konsekwencji finansowych z tym związanych oraz do właściwego doboru różnych form finansowania krótkoterminowego z punktu widzenia kosztów kapitału [Sierpińska i Wędzki 2002]. Badania prezentowane w literaturze dowodzą, że znaczenie i struktura zobowiązań krótkoterminowych zależy od specyfiki branżowej, gdyż swoboda krótkoterminowego finansowania oraz warunki zaciągania zobowiązań są zróżnicowane w zależności od branży [Kubiak 2005]. W polskich przedsiębiorstwach w strukturze zobowiązań krótkoterminowych dominują zobowiązania z tytułu dostaw i usług, co jest uzasadnione m.in. dostępnością i elastycznością tego źródła finansowania [Zawadzka 2009]. Specyficzną branżą jest rolnictwo, gdzie ujęcie płynności finansowej oraz zarządzanie zobowiązaniami bieżącymi w gospodarstwach rolniczych wymaga odmiennego podejścia, wynikającego głównie z sezonowego charakteru produkcji oraz relatywnie długiego obrotu zapasami [Wasilewski 2005]. *** Serdecznie zapraszam do dalszej części
Str. 27 Zarządzanie zobowiązaniami krótkoterminowymi...
artykułu w książce pt: „Funkcjonowanie przedsiębiorstw w aktualnych warunkach gospodarczych”, Wydanie II. Bibliografia Sierpińska M., Wędzki D, 2002, Zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwie. PWN, Warszawa, s. 246. Wawryszuk- Misztal A., 2007, Strategie zarządzania kapitałem obrotowym netto w przedsiębiorstwach studium empirycznoteoretyczne, Wydawnictwo UMCS, Lublin, s. 76. Kubiak J., 2005, Hierarchia źródeł krótkoterminowego finansowania przedsiębiorstw, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań, s. 10. Zawadzka D., 2009, Znaczenie zobowiązań krótkoterminowych w finansowaniu przedsiębiorstw w Polsce- analiza porównawcza według sekcji PKD, Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie Nr 76, Warszawa, s .85-93. Wasilewski M., 2005, Płynność finansowa a efektywność gospodarstw indywidualnych. Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, T. 92, z. 1, Warszawa, s. 104-113. Autor: mgr Agnieszka Gałecka Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego WNE w Warszawie Gałecka A., 2010, Zarządzanie zobowiązaniami krótkoterminowymi w gospodarstwach rolniczych z województwa lubelskiego, w: dr hab. prof. UZ A. Świadek (red.), Funkcjonowanie przedsiębiorstw w aktualnych warunkach gospodarczych, Wyd.. II, Naukowe Wydawnictwo IVG, Szczecin, s.1.
Inwestowanie w kapitał ludzki w Polsce autor: mgr Lidia Sokołowska „ …Ja nie mam nic, ty nie masz nic i on nie ma nic, to razem mamy w sam raz tyle, by założyć wielką fabrykę..” – ta fraza z powieści Ziemia obiecana pokazuje Wł. Reymonta, jako prekursora rozwoju gospodarki poprzez kapitał ludzki. Trzech kolegów, którzy w XIX – wiecznej Łodzi zakładają swoją fabrykę, wnosząc obok kapitału finansowego– siebie, czyli swoją wiedzę, kwalifikacje, wykształcenie. To, co obecnie przy współczesnej gospodarce określanej przez ekonomistów nowej gospodarce, można sklasyfikować jako: konw-what, know-why, know-how, know-who [OECD 2000]. W artykule tym przedstawiona jest istota inwestycji w kapitał ludzki, gdzie obecne społeczeństwa skupiają się przede wszystkim na technice i na organizacji wiedzy. Tak wysoce zaawansowane technologie, innowacyjność wymagają najwyższych kwalifikacji, ciągłego poszerzania wiedzy, a zatem permanentnej edukacji całego społeczeństwa, które w szeroko rozumianym znaczeniu wpływają na poprawę kapitału ludzkiego. Prezentowane są aktualne dane statystyczne ukazujące rozmiar wydatków i nakładów w przekroju działów oraz sektorów. W Polsce właśnie system edukacji jest jednym z czynników niskiej innowacyjności naszej gospodarki. Taka edukacja powinna pomagać kształcić nowoczesną osobowość oraz wspierać potrzebne krajowi kompetencje. W żadnym państwie na świecie, sukces ekonomiczny nie jest możliwy bez znacznej inwestycji w kapitał ludzki.
Str. 28 Ekonomia i Zarządzanie: Wiedza * Raporty * Diagnozy * Analizy * Przykłady Inwestowanie w kapitał... Istota inwestycji w kapitał ludzki Wiek XXI jest okresem przechodzenia od gospodarki przemysłowej do gospodarki opartej na wiedzy. Wiedzy, którego twórcą i przekaźnikiem jest wyłącznie człowiek. Żadne rzeczy materialne nie są bogactwem samym w sobie, a tylko człowiek. Tym właśnie kapitał ludzki, powiązany z cechami jednostki ludzkiej, różni się od kapitału rzeczowego. Stąd wynika, jakże ważny wniosek dotyczący wspierania i inwestowania w rozwój kapitału ludzkiego. Jest on podstawą osiągnięcia sukcesu. Odkrycie tej zależności stało się jednym z ważniejszych osiągnięć współczesnej ekonomii [Atamańczuk 1996]. To wspieranie i inwestowanie dotyczy każdego elementu kapitału ludzkiego: Wiedza – wynik badań innowacyjnych i poznawczych, główny produkt badań naukowych. Zarządzanie wiedzą to umiejętność przetwarzania informacji oraz aktywów intelektualnych w interesującą wartość dla klientów. Zarazem pełni rolę koordynacyjną w organizacji. Stwarza warunki do pozyskiwania, tworzenia wiedzy, dzielenia się nią lub jej wykorzystania. Edukacja – kształcenie ustawiczne i uaktualnianie swojej wiedzy. Kontynuowanie nauki na uczelniach wyższych może spowodować wzrost dochodów osobistych, ale również daje korzyści pośrednie. Wiele analiz wskazuje pozytywny związek przyczynowy między wyższym wykształceniem a lepszym stanem zdrowia fizycznego i politycznego [OECD 2006]. Sprawna i elastyczna edukacja podnosi poziom ludzkiej wiedzy i wpływa na poprawę jakości
ekspertyza dotycząca: podejmowania i realizacji przedsięwzięć zmniejszających koszty ogrzewania
doradztwo w zakresie: podejmowania i realizacji inwestycji mających na celu racjonalizację zużycia energii
Skontaktuj się z nami: biuro@groupivg.com energianaturalna.otobiznes.pl
Str. 29 Inwestowanie w kapitał... kapitału ludzkiego zarówno w sferze ogólnonarodowym, jak i indywidualnym. Umiejętności – nabywane i przekazywane w czasie nauki. Ważne jest by wiedza i umiejętności były przekazywane w taki sposób, by można je było łatwo rozwijać i aktualizować. Warunki sprzyjające równouprawnieniu – system prawny gwarantujący równość różnych podmiotów powodujący ( przynajmniej teoretycznie ) rozwój u jednostki własnego potencjału, a tym samym najpełniejszy rozwój kapitału ludzkiego. Ochrona zdrowia i poprawa warunków życia – stan zdrowia i sposób dbania o niego wpływa na jakość pracy, a jakość pracy zależy od zdrowia pracowników. Zatem dbanie o dobre zdrowie i samopoczucie jest równie ważnym elementem przyczyniającym się do rozwoju kapitału ludzkiego. Kapitał pieniężny jest zastępowany przez kapitał ludzki. Skoro więc wiedza zmniejsza zapotrzebowanie na surowce, siłę roboczą, czas, przestrzeń, kapitał i inne czynniki produkcyjne, to śmiało można ją nazwać uniwersalnym substytutem: głównym zasobem rozwiniętej gospodarki. To zaś sprawia, że niepomiernie wzrasta jej wartość. Inwestycje w zasoby ludzkie na poziomie państwa powinny wiązać się z odpowiednim systemem edukacji, oświaty, a w przedsiębiorstwie powinny wynikać ze świadomego zarządzania. Zatem inwestycje w kapitał ludzki to kluczowe zadania nowoczesnych gospodarek.
*** Serdecznie zapraszam do dalszej części artykułu w książce pt: „Funkcjonowanie przedsiębiorstw w aktualnych warunkach gospodarczych”, Wydanie II. Bibliografia OECD, 2000, Zarządzanie wiedzą w społeczeństwie uczącym się, wyd. polskie: Ministerstwo Gospodarki–Departament Strategii Gospodarczej, s.13. Atamańczuk K, 1996, Inwestowanie w kapitał ludzki, Edukacja i Dialog, nr 4, Społeczne Stowarzyszenie Oświatowe, [w:] http:// www.vulcan.edu.pl/eid/archiwum/1996/04/ inwestowanie.html, 06.06.2010. OECD Indicators, 2006, Education At a Glance, Edition (Szkolnictwo w skrócie: Wskaźniki OECD). Wojnicka E.: Interakcje w procesie innowacyjnym jako czynnik konkurencyjności przedsiębiorstw, [z:] http://www.ig.wsiz.edu.pl/grona/ innowacje.pdf Toffler A., 1996, Budowa nowej cywilizacji Polityka trzeciej fali, Wyd. Zysk i S-ka, Poznań. Autor: mgr Lidia Sokołowska Uniwersytet Szczeciński WNEiZ Sokołowska L., 2010, Inwestowanie w kapitał ludzki w Polsce, w: dr hab. prof. UZ A. Świadek (red.), Funkcjonowanie przedsiębiorstw w aktualnych warunkach gospodarczych, Wyd.. II, Naukowe Wydawnictwo IVG, Szczecin, s.148.
Str. 30 Ekonomia i Zarządzanie: Wiedza * Raporty * Diagnozy * Analizy * Przykłady Zmiany w otoczeniu finansowym firmy autor: mgr Anna Skulimowska Postępujący proces globalizacji gospodarki światowej i towarzyszący mu wzrost powiązań regionalnych w ramach procesów integracyjnych wpływają na wzrost zależności polskiej gospodarki oraz funkcjonujących w niej podmiotów gospodarczych od zmian zachodzących na wspólnym rynku europejskim i rynku światowym. System finansowy nie jest konstrukcją autonomiczną, całkowicie niezależną od czynników zewnętrznych. Wręcz przeciwnie, funkcjonuje w ściśle określonym otoczeniu ekonomicznym, prawnym i społecznym. W konsekwencji systemy finansowe zmieniają się wraz ze zmianami ich otoczenia [Bank i Kredyt 2008]. W wyniku globalizacji gospodarki wzrasta uzależnienie podmiotów gospodarczych od otoczenia, w którym funkcjonują. Wzrost znaczenia tych zależności implikuje konieczność monitorowania zmian zachodzących w otoczeniu finansowym oraz reagowania na nie. Otoczenie finansowe, ciągle stwarza szanse i możliwości, ale również niesie ze sobą zagrożenia, których przykładem jest kryzys subprime poprzez powiązania systemów finansowych poszczególnych gospodarek dotykający również polskie przedsiębiorstwa. W referacie przedstawiono czynniki wpływające na wzrost wzajemnych powiązań rynków finansowych oraz na skutki zagrożeń przenoszących się pomiędzy tymi rynkami. Podjęto również próbę zestawienia proponowanych przez ekonomistów działań stabilizacyjnych mających minimalizację negatywnych skutków wzajemnych powiązań rynków finansowych.
*** Serdecznie zapraszam do dalszej części artykułu w książce pt: „Funkcjonowanie przedsiębiorstw w aktualnych warunkach gospodarczych”, Wydanie II. Bibliografia Metysek– Jędrnych A., 2008 styczeń, Współczesne przeobrażenia systemu finansowego i ich konsekwencje, Bank i Kredyt, s. 36 . Autor: mgr Anna Skulimowska Szkoła Główna Handlowa w Warszawie Kolegium Gospodarki Światowej Sokołowska L., 2010, Zmiany w otoczeniu finansowym firmy, w: dr hab. prof. UZ A. Świadek (red.), Funkcjonowanie przedsiębiorstw w aktualnych warunkach gospodarczych, Wyd.. II, Naukowe Wydawnictwo IVG, Szczecin, s.11.
Str. 31 Zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwach transportowych na Litwie Od końca 2007 roku rynek międzynarodowy stanął przed poważnym wyzwaniem, jakim jest kryzys, który w niejednakowym stopniu rozprzestrzenił się na wszystkie kraje i sektory gospodarki. Najtrudniej było odzyskać należności z krajów wschodnich– Litwa, Łotwa i Estonia [Truck & business 2009]. Zmiany te skutkowały zwiększeniem ryzyka dla polskich przedsiębiorców, podejmujących współpracę z partnerami zagranicznymi. Nawet o 300% wzrosła liczba windykacji na zlecenie polskich wierzycieli wobec zagranicznych kontrahentów opóźniających płatności [Gazeta Prawna 7.04.2009]. Również o 119% zwiększyła się wartość spraw przekazanych przez polskie przedsiębiorstwa do firmy windykacyjnej Kruk w I kwartale 2009 roku, a dotyczących właśnie problemów z zagranicznym dłużnikiem, wśród których dominowali kontrahenci ze wschodu [Gazeta Prawna 7.04.2009]. Biorąc pod uwagę fakt, że Litwa wymieniana była jako kraj o największych zaległościach płatniczych [Gazeta Prawna 7.04.2009] oraz dużą liczbę litewskich przewoźników na polskich drogach, warto przeanalizować zarządzanie płynnością finansową litewskich przedsiębiorstw transportowych. *** Serdecznie zapraszam do dalszej części artykułu w książce pt: „Funkcjonowanie przedsiębiorstw w aktualnych warunkach gospodarczych”, Wydanie II. Bibliografia Loos M., 2009, Kapitał zamrożony w fakturach, w Truck&business, Nr 4, s. 34. Jaworski M., 7.04.2009, Najtrudniej odzyskać należności z Ukrainy, Litwy i Niemiec, w Gazeta Prawna, s. 2-3.
autor: mgr Magdalena Grabowska Chądzyński M., Jaworski M.,7.04.2009, Ukraina, Litwa i Niemcy mają największe zaległości płatnicze, w Gazeta Prawna, s. 3. Autor: mgr Magdalena Grabowska Politechnika Warszawska SNTiS Kolegium Nauk Ekonomicznych i Społecznych w Płocku Grabowska M., 2010, Zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwach transportowych na Litwie, w: dr hab. prof. UZ A. Świadek (red.), Funkcjonowanie przedsiębiorstw w aktualnych warunkach gospodarczych, Wyd.. II, Naukowe Wydawnictwo IVG, Szczecin, s.162.
rezerwacjetravel.pl Bilety Lotnicze Wczasy Hotele
Rezerwacje on-line