speedflying
Speedriding umożliwia loty i skoki podczas zjazdu na nartach w dziewiczym terenie. Przygodę ze speedflyingiem warto zaczynać w okresie zimowym.
20 |
Szybsi niż wiatr Tomasz Pankiewicz speed-flying.pl/prowing.pl
S
peedflying to najmłodsza dziedzina naszego sportu, która bardzo dynamicznie się rozwija i z roku na rok przyciąga coraz większą ilość pilotów. Obecnie już prawie wszystkie firmy produkujące sprzęt paralotniowy mają w swojej ofercie skrzydła do speedflyingu, a to oznacza, że nastała nowa zajawka. Jak każda rodząca się dziedzina sportu, tak i speedflying jest jeszcze w powijakach. Tym tekstem chcę przybliżyć i w pewnym sensie uporządkować wiedzę o lataniu w najszybszej jego odmianie. Speedflying wywodzi się z trzech sportów: paralotniarstwa, freeridu i skoków spadochronowych. Celem jest wejście, wjazd kolejką lub lot śmigłowcem na szczyt, a następnie start i wytyczenie lini przelotu jak najbliżej ściany, poruszając się ze znaczną prędkością. Obecnie termin speedflying określa dwie dziedziny tej formy latania: zimowy speedriding – wykonywany na nartach, który de facto powołał do życia tę dyscyplinę oraz letni speedflying (start nożny).
Szkolenia
Speedflying w paralotniarstwie jest tym, czym base jumping w skokach spadochronowych. «
WWW.VARIO.AERO / zima 2014
Speedflying wygląda na dużo łatwiejszy i bezpieczniejszy sport niż jest w rzeczywistości. Żeby uprawiać go na bezpiecznym i wysokim poziomie należy mieć duże doświadczenie w lataniu na paralotniach lub w skokach spadochronowych, poza tym wymaga odpowiednich predyspozycji psychicznych i NIE KAŻDY może go uprawiać. Odkąd się narodził, co roku ginie coraz więcej osób uprawiających speedflying, bedąc przy tym niejednokrotnie bardzo doświadczonymi pilotami. Lot tuż nad zboczem góry z dużą prędkością to niesamowity kop adrenaliny i superfrajda, ale jakikolwiek błąd lub zła ocena warunków pogodowych powodują bardzo poważne i ciężkie wypadki. Speedflying w paralotniarstwie jest tym, czym base jumping w skokach spadochronowych. Zatem ryzyko jest całkiem duże. To na co chciałbym zwrócić uwagę, to fakt, że w większości krajów nie ma jeszcze licencji speedflyingowych, a te w których są: Francja, Szwajcaria, Austria i Stany Zjednoczone powiązano z licencją paralotniową. By uzyskać taką licencję adepci tego sportu muszą ukończyć program szkolenia na paralotni, a następnie przechodzą specjalistyczny kurs speedflyingowy. Najbardziej restrykcyjne ograniczenia wprowadziła na razie Szwajcaria, która od każdego speedridera wymaga szwajcarskiej licencji speedflyingowej. Nawet cudzoziemcy zobowiązani są do wyrobienia sobie takiego papieru, by legalnie uprawiać ten sport na terytorium Szwajcarii. Co zrobić, by uzyskać taką licencję znajdziecie na stronie: www.speed-flying.com/forums/how-to-get-your-swiss-speedflying-licence. ZDJĘCIA: Giorgio Sabbioni, Loren Cox
22 |
Snowgliding jest jednym z elementów treningu w speedridingu.
W Polsce na chwilę obecną nie ma licencji speedflyingowych. Szkolenia w tym zakresie prowadzą dwa ośrodki: Prowing oraz pierwsza w Polsce wyłącznie speedflyingowa szkoła: No limits. Program szkolenia adeptów tego sportu opiera się na dwóch programach: amerykańskim oraz europejskim. Amerykański znajdziecie pod linkiem: speed-flying.com/usa-speedflying-instruction-guide, natomiast europejski wygląda następująco:
POZIOM biały
ROZPOCZĘCIE szkolny stok Warunki na starcie Cele Teoria
POZIOM żółty
ROZPOCZĘCIE wysokie loty Warunki na starcie Cele Teoria
Ośrodki prowadzące szkolenia w Polsce: speed-flying.pl prowing.pl
POZIOM pomarańczowy
POSTĘP
Warunki na starcie
WWW.VARIO.AERO / zima 2014
LOTY: 0 do 15
SKRZYDŁO: początkujący
LOKALIZACJA:
szkolny stok/krótkie zloty
POZIOM zielony
Warunki na starcie
wiatr bez odchyłek < 20 km/h zapoznanie się ze skrzydłem, technika startu, groundhandling, krótkie zloty bez zakręcania, lądowanie, bezpieczeństwo
Cele
wiatr (kierunek i siła), materiały, procedura przedstartowa, podstawy aerodynamiki,wiatr względny, technika, przepisy
LOTY:
15 do 30
SKRZYDŁO: początkujący
LOKALIZACJA:
teren umożliwiający wysokie loty, bez przeszkód
Teoria
POZIOM niebieski
loty w spokojnym powietrzu, realizacja przygotowanego Planu Lotu
Cele Teoria
technika pilotażu, aerologia (wiatr i turbulencje)
LOTY:
SKRZYDŁO: początkujący
LICENCJA PILOTA Warunki na starcie
wiatr bez odchyłek < 20 km/h
30 do 50
WSTĘPNA LICENCJA
LOKALIZACJA:
teren umożliwiający wysokie loty bez przeszkód
wiatr bez odchyłek < 30 km/h, wiatr z odchyłkami, wiatr w plecy < 10 km/h
POZIOM brązowy
LICENCJA PILOTA Warunki na starcie
LOTY:
50 do 150
SKRZYDŁO: początkujący
teren umożliwiający wysokie loty z przeszkodami
wiatr bez odchyłek < 30 km/h, wiatr z odchyłkami, wiatr w plecy < 10 km/h samodzielne loty w znanym miejcu, Touch 'n' Go, zakręty na nartach ze skrzydłem, linia podejścia do lądowania z dużej wysokości meteorologia, warunki zimowe w górach, zagrożenia lawinowe etc., uzyskiwanie informacji z otoczenia podczas lotu, trymery
LOTY:
150 do 300
SKRZYDŁO:
zaawansowany
Program szkoleniowy jaki realizują nasze ośrodki jest wypadkową własnych doświadczeń oraz wytycznych prezntowanych obok «
LOKALIZACJA: góry
wiatr bez odchyłek < 40 km/h, wiatr z odchyłkami, wiatr w plecy < 10 km/h wytracanie wysokości, pełna kontrola lini lotu, przerywanie startu, kursant samodzielny na wszystkich dostępnych spotach mechanika lotu, wytracanie prędkości przy lądowaniu, wykorzystanie energii skrzydła i jej kontrola, dobór wielkości skrzydła do umiejętności
LOTY:
300 do 1000
SKRZYDŁO: wszystkie
LOKALIZACJA: góry
samodzielne decyzje i loty, analiza błędów
Cele
samodzielne loty w spokojnym powietrzu, zapoznanie się z miejscówką, precyzyjne lądowanie, latanie blisko ziemi, lądowanie na stoku, Touch 'n' Go, jazda z nartami i skrzydłem nad głową
Cele
samodzielność w każdych warunkach, loty w wysokich górach
Teoria
przygotowanie skrzydła, dynamiczny pilotaż, prędkość, linia lotu, przewidywanie zagrożeń, wytracanie prędkości przy lądowaniu
Teoria
spirala, sterowanie za pomocą taśm, zasady zawodów, przepisy obowiązujące w górach, trening własny
ZDJĘCIA: Olivier Laugero
| 23
LOKALIZACJA:
zima 2014 / WWW.VARIO.AERO
speedflying
speedflying
Speedriding sprzęt
Jak obciążoną mamy powierzchnię skrzydła możemy policzyć dzieląc naszą całkowitą wagę startową przez powierzchnię wybranego przez nas modelu skrzydła. Obciążenia między 4 a 5 kg/m² zalecane są początkującym riderom «
Najlepszym okresem, aby zacząć swoją przygodę ze speedflyingiem jest zima. Głównie ze względów bezpieczeństwa. Ośnieżone zbocza i lądowiska wybaczają błędy, które w lecie mogą już powodować poważne kontuzje. Podstawą jest oczywiście skrzydło. Do speedridingu w zależności od umiejętności i planów używa się skrzydeł o powierzchni od 8 m2 do 12 m2 (w szkoleniu zwłaszcza na początku korzysta się z miniskrzydeł w rozmiarze 16-17 m2). Tutaj kluczową rolę odgrywa obciążenie powierzchni. Wiadomo – im cięższy rider a mniejsze skrzydło, tym zachowania podczas lotu będą dużo bardziej gwałtowne, szybkie i wymagające doświadczenia. Również start i lądowanie zmieniają się diametralnie w zależności od powierzchni i obciążenia skrzydła. Zły dobór rozmiaru skrzydła to najczęstszy błąd riderów. Obciążenia powierzchni skrzydła w zależności od rozmiaru i wagi całkowitej pilota (pilot+szpej) wynoszą od 4 kg/m2 do 8 kg/m2. Jak widać w porównaniu z paralotniami różnice są olbrzymie i wymagają zupełnie innych nawyków i umiejętności.
24 |
Speedflying sprzęt
To letnia, najbardziej ryzykowna, ale też niesamowita forma tej dyscypliny. Jest bardzo bliska lataniu w wingsuitach. Loty bez nart z dużą prędkością blisko zboczy, w kanionach i głębokich żlebach dostarczają niesamowitych przeżyć. Z tym, że w tym przypadku nie możemy już sobie pozwolić na błędy. Speedflying wymaga bardzo dużego doświadczenia oraz… szaleństwa. Skrzydła do letniej formy tego sportu są obecnie w tych samych rozmiarach, co do speedridingu: 0d 8 do 14 m2 (w szkoleniach używa się miniskrzydeł w rozmiarze 16-17 m2). Bardzo dynamiczny rozwój tego sportu odzwierciedla się również w sprzęcie. Pierwsze skrzydła przypominały bardziej spadochrony, oparte były na dwóch rzędach i spadochronowych technikach sterowania taśmami. Obecnie do głosu dochodzą konstrukcje, które bardzo dużo czerpią z paralotniarstwa. Poza typowymi cechami małych czaszy, jak duże kąty nurkowania, manewrowość i prędkość, doszły jeszcze coraz lepsze osiągi, zbliżając się w doskonałości do 6 punktów. Zwiększa to znacznie bezpieczeństwo i umożliwa pokonywanie płaskich odcinków do bardziej oddalonych od ścian lądowisk. Najnowsze trendy wprowadzają nawet tzw. „shark nose” do czasz speedflyingowych. Uprząż pozostaje ta sama, z tym że wybierając model dla siebie warto zwrócić uwagę, czy ma możliwość podczepienia airbaga. Znacznie zwiększa on bezpieczeństwo podczas lądowania, zwłaszcza początkujących pilotów. Poza tym nie warto inwestować w ultralekkie uprzęże. Siły działające na uprząż podczas manewrów takich jak barel roll czy spirala są znaczne i zdarzały się przypadki rozdarcia materiałów podczas ich wykonywania. W lecie doskonale sprawdzają się plecako-uprzęże. Do tego dochodzi kask i… tyle. To naprawdę minimalizm w porównaniu do paralotniarstwa. Oczywiście warto zabierać ze sobą małe urządzenia typu ascent vario lub gps, wskazujące nam prędkość, kierunek oraz wysokość. W obu przypadkach, zarówno w speedridingu jak i speedflyingu nie używa się spadochronu zapasowego. Po prostu lata się tak nisko nad ziemią, że i tak nie byłoby czasu, żeby go otworzyć.
plecako-uprząż do speedflyingu To lekka plecako-uprząż w której mamy możliwość zamontowania airbaga. Dużo bezpieczniejsza w okresie letnim.
| 25
Little Cloud Spiruline III (16 m²) To miniskrzydło, które doskonale nadaje się dla początkujących speeriderów oraz w okresie letnim do latania. Bywa wykorzystywane jako tandem w szkoleniu speedridingowym.
Ozone Fazer (12 m²) Typowe skrzydło do speedflyingu. Powierzchnia 12 m2 zalecana jest riderom średniozaawansowanym oraz zaawansowanym w okresie letnim.
Kolejnym elementem wyposażenia jest specjalna uprząż, która koniecznie musi mieć rozdzielone nogi, aby umożliwiać start na nartach a w lecie szybkie bieganie. Do tego dochodzi kask i oczywiście narty. Speedriding jest połączeniem latania i freeridu, dlatego myśląc o speedridingu musimy być doskonałymi narciarzami poza trasowymi. Najlepiej sprawdzają się szerokie narty, minimum 105 mm pod butem, z mocnymi freeridowymi wiązaniami oraz tego typu butami. Wynika to przede wszystkim z dużych prędkości jakie uzyskuje rider, poza tym znacznie ułatwiają jazdę w puchu, kiedy jedziemy mając kontakt nartami ze stokiem oraz skoki i lądowania. Całość uzupełnia klasyczne zimowe górskie wyposażenie, czyli w zależności od miejsca działania, lawinowe abc, sprzęt alpinistyczny taki jak raki, czekan, sporadycznie lina i uprząż. Speedriding jest zjazdem na nartach połączonym z lotem w terenie uniemożliwiającym taką jazdę: ściany, urwiska, bariery seraków na lodowcach, itp. Wiele osób nadużywa tego terminu, uważając za speedriding start na nartach i lądowanie, podczas gdy lot odbywa się na znacznej wysokości z dala od ściany i bez kontaktu ze śniegiem. Tego typu loty nie mają nic wspólnego ze speedridingiem. WWW.VARIO.AERO / zima 2014
Swing Mirage (9 m²) To niezły speedflyingowy wymiatacz. Dla bardzo doświadczonych riderów, doskonały do speedridingu.
uprząż do speedflyingu Specjalnie rozdzielone nogi, wykonana z mocnych materiałów. W tym modelu nie ma możliwości podpięcia airbaga.
ZDJĘCIA: Olivier Laugero, Bartosz Plewa, Aurélie Cottier/rider: Antoine Montant
speedflying
speedflying
26 |
| 27
WWW.VARIO.AERO / zima 2014
ZDJĘCIA: Olivier Laugero
zima 2014 / WWW.VARIO.AERO
speedflying
speedflying
Zagrożenia
28 |
Decydując się na uprawianie speedflyingu musimy mieć świadomość czekających na nas zagrożeń. Podczas startu(zwłaszcza w lecie) małe skrzydło wymaga dłuższego i szybszego rozbiegu, jeżeli nie ma wiatru na starcie. Małe, mocno obciążone skrzydła precyzyjnie dają się sterować, ale są przy tym bardzo szybkie, czasem nerwowe. W głębokich zakrętach następuje bardzo duża utrata wysokości i łatwo wgryźć się w ziemię. Poza tym, nie można doprowadzić do przeciągnięcia tego typu konstrukcji. Są praktycznie nie do wyprowadzenia. To co najprzyjemniejsze, ale też bardzo niebezpieczne to – (LETNIE) – lądowania. Skrzydła ze względu na swoją powierzchnię wymagają podejścia ze stromych kątów (muszą mieć dużą prędkość), by tuż nad ziemią wyrównać i w locie poziomym wytracić całą swoją prędkość i umożliwić lądowanie na nogach. To znany ze spadochroniarstwa swooping, bardzo widowiskowy, ale równie kontuzyjny. W zimie lądowanie na nartach jest dużo bezpieczniejsze i łatwiejsze. Zbyt głębokie i za niskie wprowadzenie skrzydła na głębokie kąty nad lądowiskiem spowoduje, że skrzydło nie będzie miało odpowiedniej wysokości na wybranie i przejście do lotu poziomego. Biorąc pod uwagę prędkość jaką osiąga się w tym manewrze, to może być ostatni manewr. W speedridingu poza technicznymi błędami pilotażowymi dochodzą nam zagrożenia związane z freeridem. Zarówno w lecia, jak i w zimie istotne są warunki atmosferyczne. Zagrożeniem staje się zbyt silny wiatr, zawietrzne a w lecie termika. Gdy dostaniemy się w silne duszenie, turbulencję lecąc nisko zbocza, nawet tak małe skrzydło może się nam nad głową poskładać. Nie piszę tego, żeby kogokolwiek odstraszać od tej formy latania. Uważam speedflying za niesamowitą zajawkę, ale chcę przestrzec przed tymi zagrożeniami, jakich nie widać na filmach wrzucanych do sieci, a które nakręcają większość oglądających osób, do tego by zacząć. Róbcie to, ale z głową i pod okiem doświadczonych instruktorów.
| 29
Speedflying a miniskrzydła
Od jakiegoś czasu coraz więcej producentów wypuszcza na rynek tzw. miniskrzydła. To konstrukcje w rozmiarach od 14 do 20 m2, służące przede wszystkim do zlatywania z gór, dynamicznego żagla czy lokalnego termicznego latania. Mają dużo mniejszą powierzchnię niż paralotnie, ale nie są projektowane do speedflyingu. Przeznaczone są przede wszystkim do działalności górskiej w stylu hike&fly. Ich najmniejsze rozmiary – czyli 14-16 m2 mogą być traktowane jako wstęp do speedflyingu, zwłaszcza w lecie oraz w szkoleniu. Są dużo bezpieczniejsze i łatwiejsze w pilotażu. Przez to, że są znacznie szybsze niż tradycyjne paralotnie zaliczane są do kategorii speedflying. Ale różnica między lotem na skrzydle o powierzchni 10 m2 a 16 m2 jest olbrzymia.
Podsumowanie
Speedflying otwiera nam kolejne możliwości górskich przygód, łączy pasjonatów powietrza, prędkości i gór pochodzących z różnych środowisk. Jest naprawdę wspaniałym, całosezonowym sportem, ale niesie też ze sobą olbrzymie ryzyko. Trywializując – świat jest coraz szybszy, my żyjemy coraz szybciej więc i wolny czas chcemy spędzać bardzo intensywnie i z maksymalną dopaminą. Biorąc pod uwagę nasz dziurawy system społeczno-emerytalny, może lepiej jest nastawić się na życie w teraźniejszości, czerpiąc z niego ile się da, nie myśląc o tym, czy możliwi są starzy speedriderzy...
■
ZDJĘCIA: Olivier Laugero
zima 2014 / WWW.VARIO.AERO