Niet gemotiveerd om te leren?
Alle kinderen worden geboren met een ongelooflijke drang om nieuwe dingen uit te proberen en te leren. Zonder dat we hen hier nu echt bewust bij proberen te helpen, leren ze zitten, rollen, kruipen, lopen, praten, torens bouwen, puzzels maken en meer. Ze drijven hun ouders soms tot wanhoop met hun ‘zelf doen’ en ‘waarom’. Als ze voor het eerst de school binnenstappen, zijn ze er helemaal klaar voor. Hoera, nu begint het ‘echte’ leren! Maar dan...
30
educare | augustus 2013
Tekst Patricia Ritsema van Eck Beeld www.aventurijn.nl
Wanneer je gelooft in straffen en belonen, dan geloof je dat je mensen en situaties onder controle moet hebben en houden om gestelde doelen te bereiken. Volgens Daniel Pink, auteur van Drive – de verrassende waarheid over wat ons motiveert is dit een vergissing. Het geheim van goede prestaties en plezier in je leven – zowel thuis, op school als op het werk – ligt in het bevredigen van de diepe menselijke behoefte ons eigen leven te sturen, ons hierin competent te voelen en ons te verbinden met onze omgeving. Hij noemt dit Motivatie 3.0. De magische ingrediënten daarvan zijn autonomie, meesterschap en zingeving. Hiervan is autonomie de belangrijkste.
De 4 T’s in Autonomie Het kind dat zelf leert lopen en praten volgt een autonoom proces: het bepaalt zelf wat het wil leren (taak), op welk moment hij het wil leren (tijd), hoe hij het wil leren (techniek) en met wie (team). Het heeft geen beloning nodig; het uiteindelijk kunnen lopen of praten ìs de beloning (Motivatie 3.0). Op school wordt echter een heel andere manier van leren aangeboden: juf of meester bepaalt wat er wanneer gedaan gaat worden en ook op welke manier en met wie. Sommige scholen bieden nog een kleine mate aan vrijheid, maar de meeste vol-
De magische ingrediënten van Motivatie 3.0: autonomie, meesterschap en zingeving. gen een strak curriculum van leerdoelen. Om de kinderen te motiveren kunnen ze stickers en andere beloningen verdienen als ze vlot en netjes hun werkjes afmaken (Motivatie 2.0). Hoe gaat het met dit leergierige kind zo’n tien jaar na de eerste schooldag? Op veertienjarige leeftijd spijbelt 23% regelmatig en 3,2% gaat helemaal niet meer naar school. 17% is verslaafd aan alcohol, drugs, internetten of gamen; 10% heeft last van angststoornissen; 5,6% van gedragstoornissen en 3% van depressie (bron DUO). Daar word je niet vrolijk van...
Leren met plezier Dat het ook anders kan, bewijzen onder andere de vernieuwingsscholen waar autonomie het uitgangspunt is van het onderwijs. Het plezier waarmee leerlingen zich hier nieuwe kennis eigen maken en zich in van alles en nog wat willen verdiepen, is opvallend. Hoewel docenten in het regulier onderwijs zich veel meer moeten houden aan een strak lesplan, zijn er ook voor hen mogelijkheden om autonomie, meesterschap en zingeving van hun leerlingen een kans te geven.
Jezelf beoordelen Zoals een Innovatie Dag, waarbij de leerlingen een hele dag zelf mogen bepalen waar ze aan willen werken op voorwaarde dat ze aan het eind van de dag een presentatie houden over wat ze geleerd hebben. Of een doe-het-zelf-rapport: vraag je leerlingen aan het begin van het trimester om hun drie belangrijkste leerdoelen op te schrijven. Aan het eind van het trimester mogen ze zichzelf beoordelen: waarin hebben ze hun doel bereikt, waarin zijn ze tekort geschoten en wat zouden ze nog meer kunnen leren om zich verder te bekwamen? Zodra leerlingen weer gewend raken aan autonomie, zullen ze zich herinneren: leren is leuk!
De overtreffende trap van motivatie Motivatie 1.0 is wat ons drijft als onze basisbehoeften bevredigd moeten worden: als je honger hebt, wil je eten; als je moe bent, wil je slapen. Motivatie 2.0 is ontdekt door de behavioristen: mensen overhalen zich wenselijk te gedragen door ze te straffen of te belonen. Deze extrinsieke motivatie lijkt goed te werken, maar het effect is van korte duur en mensen worden er niet gelukkiger van. Erger nog, onderzoek heeft uitgewezen dat belonen een aantal zeer ongewenste neveneffecten heeft: het doodt intrinsieke motivatie en creativiteit, prestaties nemen uiteindelijk juist af, het beloont crimineel en onethisch gedrag, het werkt verslavend (in de zin dat je alsmaar meer beloning nodig hebt om je gemotiveerd te blijven voelen) en het leidt tot kortetermijndenken. Motivatie 3.0 is intrinsieke motivatie waarbij de beloning het fijne gevoel is wat we krijgen van dingen doen en leren waar we zelf voor gekozen hebben, waarin we steeds beter worden en waarmee we het gevoel hebben iets zinnigs bij te dragen aan onze omgeving of onze wereld. De magische ingrediënten van Motivatie 3.0 zijn: autonomie, meesterschap en zingeving.
Meer weten? In EducarePlus vind je links naar twee lezingen van Daniel Pink over Motivatie 3.0, de FLIP Manifesto en een verslag van een Innovatie Dag.
Drive - de verrassende waarheid over wat ons motiveert, Daniel H. Pink, ISBN 9789047000686 (te bestellen via www.opvoedingsboek.nl) educare | augustus 2013
31
Dit artikel kreeg je van Educare! Educare is een tijdschrift over opvoeden en onderwijzen vanuit verbondenheid. Het wordt uitgegeven door Stichting Universele Opvoeding en verschijnt 5x per jaar. Ieder nummer bevat een uitneembaar katern met praktische oefeningen en informatie die je thuis en/of in de klas kunt uitvoeren. Wanneer je op de hoogte wilt blijven van nieuws over opvoeding en onderwijs in verbondenheid, dan kun je je inschrijven op onze digitale nieuwsbrief. We sturen je dan ook bericht wanneer de nieuwe Educare (het tijdschrift) uitkomt. We gebruiken de nieuwsbrief tevens voor nieuws wat niet in het tijdschrift gedrukt kon worden en om je op de hoogte te houden van ontwikkelingen op onze websites. Schrijf je nu in op de nieuwsbrief en ontvang direct 6 Educare katernen (pdf):
1. 2. 3. 4. 5. 6.
Leren met Hart Focus Schatgraven in jezelf Verrassend tekenen Opgroeien in verbondenheid Leren kun je leren De rol van spiegelneuronen
Je vindt het inschrijfformulier op onze homepage op www.educare.nl Op onze website kun je ook een abonnement afsluiten op het tijdschrift zelf of ter kennismaking een proefnummer aanvragen. De websites van Stichting Universele Opvoeding: www.educare.nl – alles over het tijdschrift Educare www.opvoedingsboek.nl – wekelijks een boekbespreking... www.opgroeieninverbondenheid.nl – wekelijks een praktische tip... opvoedingenonderwijs.ning.com – digitale ontmoetingsplaats voor leden Copyrights van alle teksten en foto’s in deze pdf berusten bij Stichting Universele Opvoeding en de respectievelijke auteurs en fotografen. Je mag er niets uit kopiëren zonder hier vooraf toestemming voor te vragen. Je mag wèl deze pdf in zijn geheel doorgeven aan vrienden en/of collega’s van wie je denkt dat ze belangstelling hebben voor de inhoud ervan. St. Universele Opvoeding – Hendrik Marsmanweg 16 – 4103 WS Culemborg – redactie@educare.nl