s1
@
(7
(D.
9. (D. (D
x
§,
o(D
€
§, o,
n
Or (D
'puàpulgro^ '1Íl16eaa,reg sl ue^Je llelllp,l\{ àCI 'uàtpl sprpe^\ uítz ur repue àp leq u€^ 'plegpue,ralaàru àp ue^
Ippl ep
pel ep - uer.l à1sloor6
1eq leur ràIppuel erye1s 'a1l;lspuelr^ 1eq - e11e"lp ep ue^
ua8alualeeq 'ue8rppqcseg Joluà ue1l1,rue,r 'ueleproo(rarr) leq uert Iepl ep '1eets1eq1e[ :sl lee]
eqlnrga8 lsàeu ep puepuààr^rà^ ue^àl uà rlcsllels àoq reeglr{rlz lleeur írg '1ít1ep1np rppquàïslruuo uA 'rlf,srrsrrounH 's;yelp ueo ue spqleÍ uee - ueddodpueq
eà^4,1
ue do1 àlueïreu u,z làru raeu uelte sed
-rcugd ep E.regussoX lleqsrery 1az allege8releaql Eooq up^ epeluesàld uee ul 'àllecluntuuroc ezolplarts8 leeu uaddelsualgceps8 àp roop eàru uàsueu Ílq ureu uà IpEz ueà roo^
1e [1q
puols uàletu àrpgloluo
ulA0u-^vvMl0tvy'l Slurslc
ualasrunuruos 0l Jeeïla ]au lo^Sassns uaal ueu apuolaur3sel uo]
uapuB[!^ uolo^ zeB s1;az
ploMo8 rapuoz uolpJd
gen is ons bewustzijn over hoe we ons tot onze medemens
richten en de beslissing om te blllven vasthouden aan de stappen in Rosenbergs model.
Bewus et model van geweldloze communicatie bévat geen nieuwe, uitheemse of ingewikkelde elementen, Rosenberg selecteerde en rangschikte strechts enige alledaagse menselilke eigenschappen.
Hil stelt ons voor
de
simpele keus, "willen we onszelf vervreemden van... of ons verbinden met?" Zijn model begeleidt ons in hoe we dat laatste effectief kunnen vorm geven.
'Zinloos' geweld \Tanneer we om ons heen ki.jken wordt een training in geweldloze communicatie met de dag belangrijker. Immers, de bloemen ter nagedachtenis van een aankomend fietsenmaker die werd vermoord in een flits van zinloos geweld zijn
tziin
Geweldloos communiceren begint met bewustzijn en waarneming. \X/i1
niet iedereen worden gehoord? §/i[ niet iedereen serieus worden genomen2 Dan is het de ander geven wat we zelf graag willen ontvangen een logische stap. Maar zolang we voor onszelf onze eigen behoeften niet eens aan het woord laten, kunnen we ons die van anderen niet bewust worden en is de stap naar waarneming nog moeililk te zetten. Ve zijn in deze maatschappij ontmoedigd geraakt om onze ware gevoelens te tonen ('grote jongens huilen niet'). Cevoelens zijn echter de markering van behoeften. Vanwege onze conditionering vereist het dus enige oefening om onszelf de uitdrukking van onze gevoelens weer toe te staan, om daarna de (onbeantwoorde) behoelte daarachter te leren ontcijferen.
nog nauwelijks verwelkt, of duizenden mensen lopen zwijgend een demonstratieve tocht omdat twee onschuldige meisjes om het leven kwamen door een andere verschi.iningsvorm
Zowelbii onszelf
van hetzelfde íenomeen. Tinloos geweld, een krankzinnige term, want is geweld
nodig is, is bewustzijn. Je neemt een persoonlijk besluit het voortaan bewust anders te doen.
a1s
bil de ander.
Elke stap naar verandering begint bli iezelf. §/at voor het toepassen van geweldloze communicatie in eerste instantie
niet altijd zinloos2 §Tanneer we ons Rosenbergs geweldloze communicatievaardigheden eigen maken, kunnen we misschien niet meteen alle trekkergrage gekken flakhalstaal) van nu stoppen, maar
wel kunnen we een begin maken met het creëren van een betere wereld in onze eigen, directe leefomgeving. \Want wanneer iedereen zich daar gehoord en erkend weet, zullen er zich tenslotte steeds minder gelegenheden voordoen waarin iemand de behoefte heeft om op welke gewelddadige manier dan ook de aandacht naar zich toe te trekken. Dezè benadering
houdt in dat we ons niet bezighouden met het bestrijden van de symptomen van 'zinloos' gewe1d,
door bijvoorbeeld het verzinnen van strengere wetten en straffen (niets anders dan meerJakhalstaal). Nee, we gaan diep.., -. kilken naar wat daaronder lig.en we genezen de oorzaak. En in feite genezen we zo ook onszelf, want een leven
in geweldloze communicatie is niet alleen positief, maar behoort zelfs tot ons geboorterecht. Het brengt ons in een win/win situatie. Het enige dat we ervoor moeten meebren-
6
Jakhalstaal De Amerikaanse psychiater GeraldJampolsky ('Love is
Letting Co of Fear') stelt dat elke actie die een mens onderneemt, wordt ingegeven of vanuit liefde, of vanuit angst. Ciraffentaal hoort bi1 het eerste, Jakhalstaal laat zien dat er bij de spreker gevoelens leven van angst, schaamte, van denken
te kort te schieten, of niet aan bod te zullen komen. Kortom, van onvervulde behoeften. Iedere uiting van kritiek, oordeel, straf of verwijt behoort tot hetJakhalsjargon en is daarmee een vorm van geweld. In
deze maatschappij worden we er voortdurend door omringd.
Voor een kind kan éé4 van de meest schokkende eerste kennismakingen met Jakhalstaal zijn wanneer pappie (of mammie) van achter het stuur het rijgedrag van medeweggebruikers ondertitelt. Op school worden kinderen en hun prestaties in vakjes ingedeeld, ze krijgen cijfers, worden voortdurend be- en veroordeeld: goed./fout, mooi/leliik, ijveriglui.
Oordeel Toen hil lesgaf aan de universiteit weigerde Marshall Rosenberg cijfers te geven, omdat die Jakhalsbenadering haaks stond op zijn gevoel voor ethiek. Hij constateert dat
-----..-......-
- I
-Jogra^ ezuo I'Uo lsn,,!\àguo ïee^ a^4\ uaïrruqa8 ueluel'Uele eP -!PZ ezàc'ueuaoqeg ezuo ue^ suo e/!\ uePureeJlJe^ sellelard
-ràtul ue
ïerlu1 'ualeproo lery
',,à}Jeor4ag ap8lpa;nag-}elu uee
ue^ Eurllruplln aqcsÉer} ep sI laeproo repa1,, 'E;aqueso; 'leellnseJ elsualr,a8
leq lol uauoï e1 tuo uetueuJàpuo ellre ua uadJefl\luo aÉa1 -erls a^ar1f,àJJe uea à^\ ueuunï ua Eurlln^Jel unr{ roo^ plaqï[ll -eproo^r\lueJel àp er\ ueureu 'ua1Jaor.{eg ezuo latu uepulgJe^ ueuunï suelào^a8 azuo ei!\ wp u[tz ]sn.ry\eg suo afl\ eJpoz'l' lu lslnf Jo 'pln^re^ sr eryeoqag uaa Jo uee uana8 sueleo^e)
uelJeoqàfl
66 SrNlt luvSn0l
"'a1d11E
pueq ul4lrn rnep ep lseeq ep ul tep tallol ler.{ reeu EurlarroiA oz Ia/!\ ueí }sàoI,U uàrrlf,sslur rplaqree/!\ ep uep lveg ï[usuet8 Ie -lseàu ullz serleleJd;a1u1
'ue8urrueuJee^1!\ sïeàJ uae sl
llq
',ual
-eïurr ue^re uarueJ eP lePoz lr{)lP rneP aP }ïer} ua }ln rer.ueï ap ldool ueí 'serlele;dtatur puellnlsln le^eq urz ezeq ',}r{)lp Vt\z ralqoe rnep ap 1ïe^\ï ue Ea.n Jarterlsuouep 1doo1 uel;
uàruàureP/§
ueïíuren ue^el làq elp ueïeozJo^ :ueïeozJe1 suàleoneE
'1a1drye,r\ ep do rapuoz -tlq laq ul lpla8 leP ue suelao^a8 azuo uel ualln loq ul ïtt1a1 -leura8 lelu suo a/!\ uoleo^ p8azaB rapree Ie sleoz {etsaetu ' uare8eer et pua8opepeu 'ïfllasueru uo Eutuedo uee ua8ulpael ap ]ep ]JaeE 'laona8
"
";,;ïï;:ff I ::ïï #ï:#,,, *, ïï,"',"":ï
Iaeproo repuoz 'uellnlur Jàpuoz uaïíH :uèrueuJpp/N tullz làPotll -ellE)runruruo) àzolPlezvr,a8 ]eq ue^ uslueusle/v\nog àc
>f ftpaa uà ]le]sroo^ selï ep uee ycq flq .laauue^4§, 'aq)nop epnoïsfl uaa do uauàïar ueï /uellnqra^ al ueeq
uf.lz ul sl
-ord plaqueuuedsaE ullz ua ltuoïuauulg seg uàà lsree laq Joo^ arp JeeJal uel 'leellnsàJ elsuazlra8 lar{ Jeruutlu suo uàlaol >f[t1arya/!\ e^\ 1e^\ ue^ ualards]ln-lelu laq l8uarg lena8 raPal ul
ïrUr', lelu
uaggeq
a1 ua8ursseJJe^
'ua8roz
a.A\
aueua8ueeuo Joo^ tuo eluoorlta8 ap
erp reer,u ullz [a^À rà arp suelao^e)
'laona8 apua88rl -repuo leq letu '}>fuap puetuet doree/!\ relueur ep lslallf,s ulz epae.{\} aCI'f,te Eulllatsrnàlat'alueeqcs']s8ue':uepegïftta8our uee elef,s peerg uea laona8 pua88rlJepuo sle letu 'allelardralul
uee relq)a sl ,ulV at ï[lr8ueleguo laona8 ]àq qeq ï1, 'leona8 uee peeprapul sl ,Elïïnla8 aur lao^ ï1, 'selletardratul s1e
"'1aza|s1ee1d ap ul roo^ arlelardralur epJeàle8uee apuer.{f,s ue eppqf,s Joop 'apua8rlaruJel ua8ra ullz ueelaru Ie Je peq ftq lp8azaB pet{ salcard Eraguaso; te^\ ueroq ueuunï reelu leH '[tq a11rus ',,ueepa8 ]noJ t, geq
suae lelu peq Hcof eurre ï1,,
'ïeeïuee ua8o àp ut uàuerl tetl-r Eraguaso1 ftq tep EueE do z le Eaoua8 returue í Euuauorlrp"uo t uftz ïaatg Eurloqcs
Eruepo
reef alrp eu 'ralqr3 'ueepa8 ppr{ ltq tem ueresrleer a] yclz pleque8ala8 ap Eaarï ua ualela8 epreezlr ullz ul Elpallo^ pre/v\
Pulï leq :leellnseu 'lruoï
',,uePuozra8
lstuoïlln
eraPue uae gaq
ïl
Proo/luue leP uee [tf aog P/!\neruag ueq 11,, Eraguàsou l8eetrr 'ueepa8 ljaag lnoJ 1aq ltg 1ep ua8Baz e] tueq ue^ s1ee1d
suolàola8 leznoz 1[tlarueu {fUqcsag }lC 'ïftl,leperrà^ ,ueleo^, proo^\ taq ue^ ltruga8 sr sueleona8 ue^ ualedeg leq roo1
sueleo^e)
ul
'g
t l8f1r1 ue 8 ftg Oo 9 llal a0a8uof
Euefua8au ua3 :lazaBtàeu urJeep Euu
-apeuogultz ftq peq pua8rn]reno oz'petqa8 peq Eaoua8 ue^ -reep uelnurtu 0 [ alsraa ep uee ueru eoq ftq ap;ooq Jeratq)V 'p8ala8lsen pupgoepln do uepre^\
-selï unq ur ua8ep 'ufrz]sn^Àeg ]eq ue^ uadraqcs 1aq uró l8ee-rn 1aq 'EurueJeo a8tua lsraJe^ - arlef,Iunruruof, ezolplama8
ee.4u r.uo uee
uern ely 'uazra8 a} sel ues tlU uàJeuoltf,ury ueu
pooq
-unï uepnoz ,'3le 'tnolpao8, uellaïlle ep Jepuoz rueeusepeJ^ u\ llz aoq Eeern ep sJaztrzvr"rapuo ue^ suee Eaarl Eraguaso1
ur lueturulsul ïftl.laagluouo - EutuauJee/!\ eJnd 'ldeordo
6ulràuolllpuoJ
ezap erP suelaozra8 ue serlela;dralul eP ue^ uePleqss el EururauJee,l\ ep tuo
lsunï
eP sr
leH
'es
relel ez eoq re uerel ua]uepruS 'apoq]aurs8ur-rauortrpuo) sle
UetUeUJee/)§,, SUea
-slru laona8 en§ al do ua8urlaproora^ ruo ïeld uea upe ï[lla8 lootlos tepts uerepul>[ faan roo1,, 'Etaguaso6 'fnap Ir^À ueïre^\eeru àz ueeree^&\ }ïnpord laq Jo pleeq -roonírg /uallels el ue8er,r a8rlsel [tgreep Jepuoz 'Euruolaq JïersurJlxà uee Joo^ uàïJefl\ uauunï saro;dsplàgJe làLI ul
sr uelePJoo 31 JePuoT
Euel soollr{rlzpn uaa tatu ualftla8len e} }sag 1eq Eou uàrrlf,s
-Jalur uee roop 8ul[
',/suePuel eP uee ïeozeg
-í1eue'uee 1o a11e1ard 'uado1
-ePJooeg uee lPro/v\
Eululauree/!\ uag',,à11 -
uaEr11a1u r
a>[[llesuetu
uen urJo^ als8ooq ep
Ez \unr.ueuqsrJ)
luelp
Jeer.u
'arleonpa do sr lr{f,rJa8 laru sírrluapuo a8rplnq }aq
gen behoeften indirect te uiten. "[k moet altijd alles alleen opknappen" is in feite een verzoek om steun. Deze zin klinkt echter als een verwijt en zal door de ander ook als zodanig
worden opgevat. Met als resultaat dat de spreker blijft zitten met een akelige, zelfuervullende profetie. Tot SintJuttemis. Of tot hlzij die benadering bewust verandert.
Hoe beter we leren achter onze gevoelens onze behoeften te ontcijferen, hoe meer we tenslotte nre t mededogen leren kilken, naar onszelf en naar de ander.
Een verhaal uit de praktilk Op een korte schets van de problemen die er momenteel in Amsterdam met Marokkaanse jongeren zijn, reageert Rosenberg, 'llk leer deze jonge mensen graag hoe ze een onderdrr-rkkend systeem kunnen veranderen in één dat ondersteunend is. Met alle plezier leer ik hen hoe de maatschappij te veranderen". Crijnzend, "Daarin heb ik overigens meer succes
bij
mensen die door een systeem worden onderdrukt dan
bil hen die ervan profiteren!"
In San Fransisco, voelde een groep jongeren van een minderheidsgroep zich onderdrukt op allerlei fronten, waaronder het schoolsysteem.Ze wilden proberen om de toelatingscriteria op een bepaalde school te veranderen. Vanuit hun minderheidsgroep werden er naar hun zin te weinig leerkrachten aangesteld en ook maar weinigen als leerling toegelaten. Deze jongeren voelden zich gediscrimineerd. Cedurende vier dagen kregen ze 's morgens van Rosenberg les in geweldloze communicatie en brachten ze's middags het geleerde in praktijk. De eerste middag spraken ze met de directeur van de betreffende school. De volgende dag kwamen ze bil Rosenberg terug met lange gezichten. "Ve wisten wel dat't niet zou werken". "Zie ie wel, die lui daar zijn gewoon racisten". Rosenberg vroeg hen "Vat heb je gisteren geleerd?" Ze hadden keurig neutraal waargenomen, geen oordeel uitgesproken, maar wel gezegd dat ze het erg triest vonden dat er maar zo weinigen vanuit hun bevolkingsgroep op deze school werden toegelaten en dat ze daarin graag verandering wilden zien. De directeur die hen te woord stond reageerde daarop met een "[k vind het verheugend dat jullie je als burgers zo bij de gang van zaken betrokken voelen. Mi.ln deur staat altijd Krishnamurti zei eens "Waarnemen zonder te ooÍdelen is de hoogste vorm van menselijke intelligentie"
,e)
Désrrée (a dewaay'Rover
_6
9
lzl
Ltg s 06 Nssl 'lPecsruual '966ï 'pualja4laop
ua puau
€deMluo'arlecrunuLuoo azolpla Aas'Sloquasou'g llpqsrpl l
JnDerail'l
Í
st
66 3l,Nrr ruv3n03
uàlsnluo ra uàJel\ Joo^Ja puo^e ec 'uetrlez uauoï àl uàelrn àpor.{}àuellef, runruruof, azoyplema8 uÍrz
Eq1n1e3 'leplsluo Eulualeo e8rua eu sed erp lsunï uea
ur duelua8
'plàqueezJooqe8 e1írluaErauo a8a,ruerr leru uà J1ezqltz ue^ àllr^\ruo làop
stràr
puetlràr tep
l[l/\ e['uap;oo,n arapu€ lohl
,,cuà^e8 s1 Elo,ra8 sua,n rvrnoÍ uee ruo uílz .lapue àp u€^ uàu
-apa; ap lep ai 1mr le,l\,r :u9 ,,claop Jepue ap rep eÍ :315 llarr lem,, -Jàà uàJ 'uellàls leotu uaJo^ al uel ylezaÍ eí alp ua8errr ea,rg ra ufrz '1aop stàt ropue uàà trpp lll^\ Ee€rE eí reeuue26 ,,praa} -uaserda8 Eu.ruelar ap ïflepftture^uo ràtel yo ra8aor,r 18ftr1 e[ ua ueuezrooqa8 a1 à[ pupl uee Eur,rq,, ,EJeguoso; 'pur^\ ap ul do1 unq az uoroo8 snq 'uen{oo,r lorrlcedser ueq pleef,lunrutuoca8 pJà,r\ àrp doreem Jerueru Etura.,t,l à1
àp t€p reetu 'ar1san1 ur tqcerpdo;o la8er ep ua8ot uàggar{
ree^\zàq 1a1ua uaa8 uorapurl lpp suàa uep raoru.relqca 11ír1g Eeer,reu [tg 'ueop 1Íl11app1tuuo
tarl
'e>1ue1
'p;eelusse;daE
eïl{v
-urlelllf,nl^ uoà ur ruo p8rpoua8lrn Eraquasog pra^\ lroo I r e1 r^r1 e àrJ
'sJeru
àlllls uoo uI uedoleàru Jo ua8Eàlràeu uerueolq ueelle uep uàop àl JàelU lls^ /ple./v\a8 soolurT, u3EàI 'ueplsut uàlàolu letu Euu -àlegJe^ reeu Eàr\ ap à^\ lep uaaazz letu lr^\ lep reel^J 'lJaJJàd sroturur sr pueuarN 'l€e8 ur moJ àp suaa Ia^\ 8ou llaztrq 1oo lep uàuueïag el ïfrlretrru uo 1[r1;ae oz Eràquaso1 lleqsrehJ suo ue^ uàlsaalu eP Joo^ sr uàJectunururol soolpla-À\oD 'uaddels
ràr^ àp u€€ uàpnoq el ise^ {oo raago-rd ua 11azai ílg puaflnls -tln ï[lletueu 'tatwz Ia-/v\ u€p UeeB aÍ arp deqcspooq àp pnoLl reel4J 'plàqsooq Jo pteqsoolàtqreu 'laup;a,r roop sr loq sle poo^àE 'uauo1 upï t1n reruelu arp do uealp ra leq lep 11ezaí ur uàuurg uadola8do uÍrz oz ueï slol 'uellàqllap €rtxe à8rue ue^ uaïeu ue8oru noz 1lruga8 uaaE suelao^e8 eÍ uel uap
-roo^\Ja^laq [lq er tep lPnoqul loru er]eJrunuruoc azolplarvra8 tep sl ueplàlura^ el àllolsuàt uro 1fu8ueleguo tàrN
elt olsuel
e] teru leroo^ ep8eer aE leq tuo Euflau ep uaràpurï uagqaq ue Ià^àg uee sle rààru ïàozlà^
lïulpl roopreeq
'sr
'lqoog ap roop tro)Í tràoP slàl
'cle cle epuÉ,,!\U
US lln '?l^elso8eoÍ Etl€ruroo^ leq lln uasuàur latu 'uoufrlsàlpd ua lloersl 1eu.1ryar*a8 EraquasoX ïàaq àzfr^\ apllazep d6
Ie slaPPlruul ílq peq lïtarr srlef,runruruof, azolplama8 aoq ur arl€rlsuoruap alsltu8uelàg eC ,,cuàJalsrnl al íru J€eu pràreq aqlnt uír7 ued1eq ueï eauueep àtllnÍ ït tep luap lt lepruo '1aen elleclunuuroc ezolplena8 ue,r ïl ler\ uellauel el elyynÍ ruo aqàoliàg uÍru 1aq sr nu /uàggeq Erpou ar11ní tem uedíu8ag
PuIl
lqcua8 Erpírzuaa
e1
1s"re1rn í1241
lepuo
/]e€l leel6eer,r uírz teru [q reeE
uà3 leP IfY\ lqf,erïreel Jo ràPno uae
Jo
raàuue^
',,Ílu;a,re1s às,,!\nàelàpplru sÍ plàrltueezrooqa3,, :E"requasoX 'uàsra pràLlupezrooqaE uee8 1oo putï uàa ue,r eí un>1 'ua1
-ugp e} u3ref,roJ lunï lelu tuàLI reeru 'uaplàl lunï rale^,\ laq reeu Ia/v\ preed uaa aí sleoz tàu reehJ 'ueuezrooqàE Eer*uop uoq ueraptll leP ïee^ ualll^\ uàlllrerïrààl ue srapno
uà{àozJe^
-loq leq ur apprala8aq ua;a8uof àp rnà]f,àlp ap tep ep8rpura àeru e$olsua] re lrq lep 'prelsrnla8 sualao,re8 ue uàïàol4àg sreeïle reeu pao8 oz raà^\ ua Ja^o uàppell ua;a8uoíep ua p1a1[nfa8uo ra orp leptuo
ua prooqa8 àpuàoplo^ àllolsuàt qlz leez ap ut uàsuau ap lol uaunelsràpuo urreep ua ue8erzr uàlJaoqeg unq "reeu Euel [H 'uàpurgrà^ uàuun) et rooqa8 ufizlawtlcrz àt]eurroJur àrp ue1 ',,'v'S n
',,ua8ulp a;apuozfrg leaq uarnaga8 re ue uà1lruga8 a1 peo8 lqce sacold lei{ ez Jààl 'uasuàru laru ïJàA,, '8Jàguasoà 'ua8ulrapuere^ eplaopàq àp ue^ ue8uarg puels 1o1 ued
o1 lrarlof, tuo preaqorde8 gaq 11, 'ur tE1o,r s1e ílq appral ase; elCI 'uerelsrnl uallp\ a1 Eoolaq uhz rceu tuo uapleo^ puaïra
oz uàLI Jàalq
uo yruga8 JarlÉerf, [g atleeru
aql ul ePelAJ,, loor8sue,rel puols ualeuerEseSuee4 ep d6 ,,'uàqgàq Srpou unsls goos rapue uàà puel uÍrr.u ue,r Euua8a.r àp ue^ erlpí fep dÍrr8ag ï1,, uaà teru SleguasoX apraa8ear sen 'arleryrs erpgluel^luo reez uaa puolsluo Ills ua^e leq ueol rg 'ueruoue8rà^o pJal\ laàDI àCI '//iJeeuapJoonJ,, 'deu puetuel 'leez àP ur àïuelg
a8rua ap sen [r11 noz ílg reein
'ue>1erds
aturru àp Ílq erïreràg ueleuer8se8ueerl ue^ uàzlnq a8al ep rà^o Puàlaïrruls ue lsaoilta8 due>1 laq ul
rnàtf,errp
aq
uírz noz ua8el do
1e1
ueJeluorJuof, el uaaepl e>llnz 1àtu seeq alor8 u[rz uo Eueq teew'uftz àtr suàe ue.la8uoÍ ep tratu Erpa11o,r teLI í1{
[q
sea,r
ïealg Ueq u,z ul 'uer.ureqrsàq àl apraegord lpzq)tz [tq teq 'sen Eueg uoorwa8 uàpJoo.,l\ uelatuaSle uírz.relqce Jnà}f,aJrp ap lep uepuo,ra8lrn az uàppeq sacord tàq ue^ {laq apoe^\r ap ue^ uàlln ur làq JooC '8rue1 puale;1s ez ueueml Eep apua8lo,r eq,,C8uetlag ol€)o^ eLlf,stleJf,neàrnq ufrz ralqce ue8 le26 'uarepuerà^ ua1ll.rl e111nf fep uaa1s.,(s 1eq
-rogra^ ra
f
11
ue^ IeeP st ít11,, :Sraguaso; ',,uaPJààlus tu, à.,r\ 1ep 'norn el lerrr 'uàJe.,l\ mel)alrp àzop ue^ ueuaoqag uà IOÍ\ uàlslrl\ àa 'o,, suelaola8 ep lerll ua8er,r ,uala8rerr uarem sa:ord laq ue^ Ulaq epeà^q ep ez tep dora ueq EraguesoX lsírr* salpuelqf,o ap ul 'uadorpeEle uerp^\ az pure€/§ ',,lsluoï ar11nÍ roorr lueq 'uado
Dit artikel kreeg je van Educare! Educare is een tijdschrift over opvoeden en onderwijzen vanuit verbondenheid. Het wordt uitgegeven door Stichting Universele Opvoeding en verschijnt 5x per jaar. Ieder nummer bevat een uitneembaar katern met praktische oefeningen en informatie die je thuis en/of in de klas kunt uitvoeren. Wanneer je op de hoogte wilt blijven van nieuws over opvoeding en onderwijs in verbondenheid, dan kun je je inschrijven op onze digitale nieuwsbrief. We sturen je dan ook bericht wanneer de nieuwe Educare (het tijdschrift) uitkomt. We gebruiken de nieuwsbrief tevens voor nieuws wat niet in het tijdschrift gedrukt kon worden en om je op de hoogte te houden van ontwikkelingen op onze websites. Schrijf je nu in op de nieuwsbrief en ontvang direct 6 Educare katernen (pdf):
1. 2. 3. 4. 5. 6.
Leren met Hart Focus Schatgraven in jezelf Verrassend tekenen Opgroeien in verbondenheid Leren kun je leren De rol van spiegelneuronen
Je vindt het inschrijfformulier op onze homepage op www.educare.nl Op onze website kun je ook een abonnement afsluiten op het tijdschrift zelf of ter kennismaking een proefnummer aanvragen. De websites van Stichting Universele Opvoeding: www.educare.nl – alles over het tijdschrift Educare www.opvoedingsboek.nl – wekelijks een boekbespreking... www.opgroeieninverbondenheid.nl – wekelijks een praktische tip... opvoedingenonderwijs.ning.com – digitale ontmoetingsplaats voor leden Copyrights van alle teksten en foto’s in deze pdf berusten bij Stichting Universele Opvoeding en de respectievelijke auteurs en fotografen. Je mag er niets uit kopiëren zonder hier vooraf toestemming voor te vragen. Je mag wèl deze pdf in zijn geheel doorgeven aan vrienden en/of collega’s van wie je denkt dat ze belangstelling hebben voor de inhoud ervan. St. Universele Opvoeding – Hendrik Marsmanweg 16 – 4103 WS Culemborg – redactie@educare.nl