Albanian news june 2016 nr 66

Nr. 66 64

QERSHOR PRILL 2016

Editor in Chief: Dr.Fatmir Terziu (Tel.: 07854224291)

GAZETË E KOMUNITETIT SHQIPTAR NË BRITANINË E MADHE Newspaper for Albanian Community in UK and Republic of Ireland

Email: albaniannews.gazeta@gmail.com www.albaniannews.co.uk; www.fjalaelire.com

E ISH-KRYEMINISTRIT BRITANIK: THJESHTËSIAGRUAJA E PRINCIT TË WELLSIT, CHARLES, SHQIPËRIAQË VEND I BUKUR DHE INTELEKTUALËT I DUHEN KOSOVËSME

Aporia e integrimit dhe diaspora shqiptare Nga FATMIR LEKAJ

N

NgajëDrndër FATMIR sfidat TERZIU kryesore në

P

demokracitë perëndimore është

integrimi emigrantëveCharles, dhe pasrinci i i Wellsit, ardhësve të tyre.Ballanin Përmbajtjadhe e integrimit vizitoi u ndal varion në mes të dy pikave diametralisht edhe në Kosovë.

Një vizitë sa të kundërta, nga njëra anë asimilimit historike, edhe domethënëse për dhenga ana aq tjetër multikulturalizmit.

Me fjalë të tjera, njëra pikënisje ka të bëjë me rajonin.

Mediat e transmetuan gjerë përpjekjet për homogjenizimin kulturor e gjatë. Institucionet e realizuan brenda shtetit, ndërsa pikënisja tjetër ka dukshëm që quhet të bëjë me atë përpjekjet për protokollare. të institucionalizuar heterogjenizimin kulturorbrenda Dhe ndërsa Princi i Wellsit, Charles, shtetit. po qëndronte në Serbi, në kuadër Asimilimi asociohet shpesh me të të turneut të tij në Ballkan, ai ka kaluarën, ku anëtaret e grupit minoritar mbajtur dhunës një fjalim në Parlamentin nëpërmes dhe presionit detyroheshin të bëhen pjesë e shoqërisëku, maxhoritare. e Serbisë në Beograd, ndër të Mu përkakëtë, termi nënë kuptimin tjera, folur përasimilim pajtimin rajon, e plotë të fjalës e ka humbur legjitimitetin si dhe ka përmendur Nënën Terezë dhe është pothuajse i papërdorshëm në dhe Rita Orën. Princi i Wellsit, shtetet demokratike perëndimore.

Megjithëkëtë, shtetetmes demokratike perënCharles edhe theksoi të tjerave se dimore nuk mund t’i shmangen krejtësisht “Sot, njerëzit nga Ballkani janë të tendencave apo karakteristikave të asimirënjohur në Britani në shumë milimit në politikat e tyre integruese.

Intefusha:nëpërmes në muzikën bashkëkohore, grimi traditës asimiluese (në kontekstin e demokracive perëndimore) ka si Rita Ora (të cilën kam pasur pikënisje individin, dhe nënkupton një prokënaqësinë e madhe ta dëgjoj duke ces ku anëtaret e grupeve minoritare dhe kënduarpasardhësit për here etëtyre pare në Londër sidomos internalizohen, anëtarësohen dhe barazohen bashkësinë javën e kaluar)…”, dukenë shtuar se kulturore maxhoritare, dheikonikë rrjedhimisht “Ju keni shumë heronj nga bëhen pjesë e hegjemonisë kulturore maxky rajon.

Nënë Tereza ka qenë, horitare shtetformuese, shtetkontrolluese natyrisht, një shqiptare etnike, dhe shtetmirëmbajtëse.

Ideali i qasjes asimiluese për integrim është shoqëria e lindur në Maqedoni, e kulturore besimit homogjene ku qytetarët perceptohen dhe katolik. Diçka që ajo ka thënë ofron trajtohen nga shteti si individë të barabartë një tëmesazh të përgjegjësi rëndësishëm për të me drejta dhe të barabarta gjithë ne, çfarëdo qoftë besimi apo qytetare.

Pikënisja ejonë: kundërt asimiluese kombësia ajo ekaqasjes thënë se ‘ne është qasja multikulturaliste. Për një travetë ndjehemi se ajo që po bëjmë jtim më konkret të idesë së multikulturështë vetëm njëmarrim pikë në alizmit mund të njëoqean. pikënisje tek filozofi Charles Taylor.

(Vijon në faqen 4) (vijon në faqen 2)

USHQIM TË SHKËLQYESHËM

Përtej makinës Shoqata shqiptare së përdorur “Peja” në Londërtë Kryeministrit ka bërë Britanik zgjedhjet e reja LEXONINENEFAQEN FAQEN206 LEXONI

Jo thjesht një kafe Realitete Delia, mbi “Albastonetë Flamur dhe një bisedë pune të gjitha Njeri Projects Ltd” me Ambasadorin e panjohura LEXONI NE FAQEN 14 në “Evening nga viti 1984 Republikës së Kosovës, dhe Vlora Standard” Hebrenjtë z Lirim Grejçevci LEXONINENEFAQEN FAQEN138 LEXONI

LEXONINENEFAQEN FAQEN149 LEXONI

2 Nr. 66 - QERSHOR 2016

Aporia e integrimit dhe diaspora shqiptare (vijon nga faqja 1) Sipas Taylor-it ekziston një lidhje midis identitetit dhe mirënjohjes, ngase sipas tij identiteti krijohet në relacion me njerëzit dhe çështja esenciale është që midis njerëzve duhet të ketë respekt dhe mirënjohje të ndërsjellë.

Përndryshe nëse njeriu për shkak të identitetit të tij kulturor ballafaqohet me skepticizëm dhe nënçmim nga bashkëqytetarët, kjo mund të rezultojë me çintegrim. Taylor ka hedhur idenë e “politikës së mirënjohjes” që të arrihet barazia e plotë mes qytetarëve, pa marrë parasysh përkatësisë së tyre kulturore. Kjo barazi e plotëpërfshin barazinë e dinjitetit dhe barazinë e respektit. Barazia e dinjitetit ka pikënisje kuptimin universal të njeriut, dhe nënkupton se të gjithë njerëzit duhet të kenë qasje në të drejta dhe të trajtohen në mënyrë të barabartë. Barazia e respektit ka pikënisje dallimet kulturore në mes njerëzve dhe nënkupton se të gjithë njerëzit duhet të kenë respekt të ndërsjellë për dallimet e tyre kulturore. Kërkesa për barazinë e respektit në lidhje me dallimet kulturore është nënçmuar nga shumë shoqëri maxhoritare, nga njëra anë duke injoruar veçoritë kulturore të minoriteteve dhe nga ana tjetër duke asimiluar minoritetet në shoqërinë maxhoritare. Sipas Taylor, që të mund të arrihet një trajtim i mirëfilltë në kuptimin e barazisë së plotë dhe të ndërsjellë midis njerëzve, duhet të respektohen në mënyrë të ndërsjellë edhe veçoritë kulturore të njerëzve (Taylor 1994:36,38-39).

Filozofi Will Kymlicka merr si pikënisje idenë multikulturaliste të Taylor-it, si nevojë për respektim të ndërsjellë kulturorë dhe propozon multikulturalizmin si projekt politik (për t’i mbrojtur minoritetet nga hegjemonia e maxhoritetit) që nënkupton institucionalizmin kulturor dhe politik të minoriteteve. Kymlicka ka pikënisje liberale, edhe pse është për mbrojtje dhe institucionalizim të minoriteteve nga hegjemonia kulturore dhe politike e maxhoritetit, është njëkohësisht kundër që minoritetet nëpërmes autonomisë politike (të hollivudiane me kulturore origjinëdheshqiptare garantuar nga shteti) t’i vejnëfrerë (të bazuara në Eliza Dushku. Në vitin 2012 ky preferencat e grupit minoritar) anëtarëve të tyre dokumentar u prezantua në kinema në zgjedhjet e tyre të lira që i bëjnë si individ, në mënyrë që autonomia dhe zgjedhja e lirë Millennium, ndërsa sonte hyrja përe individit brenda minoriteteve të mos cenohet publikun është falas për ndjekjen e (Kymlicka 1995: 36-38).

Edhe pse Kymlicka ka pikënisje liberale të ai dokumentarit në sallën “Unesco” kritikohet për qasjen e tij multikulturaliste nga Muzeut Historik Kombëtar. teoricienë të tjerë liberalë, të cilët – edhepse kanë qëndrim tolerancëslindi së diverzitetit ElizaproDushku më 30kulturor dhje– janëkundër institucionalizimit kulturor dhe tor në Boston, politik1980 të këtij diverziteti.

LiberalëtMassachukonsiderojnë se të drejtat qytetareeduhet vlejnëprofesorë për të gjithë setts, prindërit sajntëjanë qytetarët brenda një shteti, duke përfshirë edhe universiteti, babi është nga korça anëtaret e grupeve minoritare, dhe shqetësohen për faktin se të drejtat e veçanta për minoritetet , ndërsa nëna daneze. Ajo u bë e mund të kërcënojnë të drejtat e njeriut në prak-

2 Nr. 54 - QERSHOR 2015

tikë. Sipas liberalëve, pritjet dhe presioni i brendshëm në grupet minoritare i pengon anëtarët e grupeve minoritare t’i ushtrojnë të drejtat e tyre individuale (si individë) që janë të garantuara në demokracitë liberale. Rastet tipike ku individët sanksionohen nga grupi i tyre minoritar janë ata individë që përshembull dëshirojnë të martohen apo që martohen jashtë grupit të tyre minoritar apo jashtë preferencave të prindërve të tyre, individë që dëshirojnë të konvertohen apo që konvertohen në religjion tjetër, si dhe individët që dëshirojnë të jetojnë publikisht si homoseksualë, etj.

Për këtë arsye feministja dhe teoricienja Suzan Moller Okin nga një pikëpamje liberaleka problematizuar termin minoritet brenda perspektivës multikulturaliste.Sipas saj, këta individë që sanksionohen brenda minoriteteve janë “minoritete brenda minoritetit”. Ky fakt komplikon realizimin e multikulturalizmit si projekt politik në demokracitë liberale, sepse shteti e ka të vështirë ta kontrollon në mënyrë sistematike presionin intern-sociopsikologjik qe ju bëhet individëve brenda minoritetit, përkatësisht “minoriteteve brenda minoritetit”.

Profesoresha pranë Shkollës Londineze të Ekonomisë (LSE) dhe shkencave politike Anne Philips vlerëson multikulturalizmin, sepse multikulturalizmi u jep njerëzve të drejtën dhe mirënjohjen të jenë të ndryshëm. Mirëpo, ajokritikon tendencën esencialiste të multikulturalizmit, ku kultura paraqitet si statike dhe ekzagjeron dallimet midis njerëzve dhe rrjedhimisht ushqen paragjykimet ndaj të “tjerëve”. Gjithashtu konflikti rreth vlerave ekzagjerohet dhe grupet kulturore paraqiten si të ngrira dhe si të veçanta.

Edhe pse identiteti i njerëzve është shpeshi lidhur me kulturën, duhet pasur parasysh se individët brenda grupeve kulturore nuk udhëhiqen vetëm nga aspekti kulturor. Për shkak të pikëpamjes esencialiste kulturore, kultura përdoret si shpjeguese për atë se çka individët shprehin dhe veprojnë, gjë që rezulton në faktin se këtyre individëve si anëtarë të grupeve kulturore minoritare ju privohet autonomia individuale. Pikëpamja esencialisteme kulturore Philips ndikon që innjohur rolin sipas Faith në TV serinë dividët që i takojnë grupeve minoritare jo-perën“Buffy” dhe nga seriali televiziv dimore të identifikohen me kulturën ndërsa “Angel”. ka luajtur në dy perëndimorëtDushku të mos identifikohen me kulturën por në radhë të parë meFox, racionalen: ku individi seriale të rrjetit Tru Calling me refleksion dhe gjykim të pavarur bënë zgdhe Ajopërgjegjësi është gjithashjedhjetDollhouse. e veta dhe mbanë individuale për eveprimet veta. për Rrjedhimisht tu njohure dhe rolet nëPerëndimi lma definohet nëpërmes vlerave siç janë liberalizmi, sidemokracia, “True Lies”, “The New Guy”, drejtat e njeriut dhe neutraliteti në sferën publike dhe këto dhe vlera “Bring it On”,(shekularizmi) “Wrong Turn”, paraqiten si vlera superiore karshi vlerave dhe “Jay andjo-liberale.

Silent Në Bob Back”, kulturave këtëStrike mënyrë bëhet një ndarje në mes në “nesh” dhe “atyre”, si gjithashtu aktivitetin e nësajaspektin nuk individual në lidhje me autonominë individuale, mungon dhe si dublante zërin e ashtu edhe një ndarje në një nivelme më të lartë në lidhje me se cilat vlera “ne” dhe “ata” i përfaqësosaj për lojëra elektronike. jmë (Phillips 2007:8-9, 23).

“Dear Albania” i Eliza Dushkut Aktorja me origjinë shqiptare, Eliza Dushku, prezantoi në Tiranë dokumentarin “Dear Albania”, një rrugëtim në 15 qytete të Shqipërisë, duke përfshirë edhe Tetovën dhe Prishtinën, në një guidë turistike promovuese për traditat, kulinarinë, besimin dhe turizmin shqiptar.

Sipas njoftimit për shtyp të Ministrisë së Kulturës, dokumentari “Dear Albania”, u shfaq në sallën “UNESCO” të Muzeut Historik Kombëtar. Dokumentari është një bashkëprodhim mes Dushkut dhe fotograt me famë botërore Fadil Berisha, ndërsa rol të rëndësishëm ka luajtur edhe aktori Blerim Destani. Në qendër të dokumentarit janë pamjet e mrekullueshme ku ka udhëtuar aktorja Eliza Dushku dhe pikërisht 15 qytete kryesore të Shqipërisë në kërkim të rrënjëve të saj ku dalin në pah bukuritë natyrore dhe kulturore të Shqipërisë turistike. Aktorja e nis udhëtimin e saj nga Kalaja e Krujës, por një vend të rëndësishëm zë kryeqyeteti shqiptar, Tirana duke udhëtuar më pas për në Berat, Korçë, Berat, Shkodër dhe pa harruar bukuritë e bregdetit, të cilat i quan të mrekullueshme.

“E dashur Shqipëri. Kam qenë gjithnjë kureshtare dhe e hipnotizuar nga misteret e tua. Unë jam një shqiptare e Amerikës nga Bostoni. Gjyshërit e mi emigruan në Amerikë në vitet 1940 dhe u larguan nga kjo jetë përpara se unë të lindja. Babai im më ka mësuar të jem krenare për gjakun tim shqiptar dhe tani është koha për mua që të zbulojë përse-ne”, me këto fjalë e nis dokumentarin e saj nën titullin “E dashur Shqipëri” aktorja

0741 741 0808

3 Nr. 66 - QERSHOR 2016

4 Nr. 66 - QERSHOR 2016

Protestantizmi, pajtohej me gjuhën shqipe në libra N

ë një letër të përfaqësuesit të shoqërisë biblike të Londrës, që mban datën 4 maj 1899, Kristoforidhi i shkruan Naim Frashërit se “prisja që Z. Qiriazi të vinte së shpejti..., që të shtypte me shkronjat e reja shqipe pjesët e kërkuara nga popullsia e Korçës, veçanërisht nga përkrahësit e shkollës shqipe atje”. Këtë letër e ndeshim edhe në shkrimet e shkrimtarit dhe studiuesit të letërsisë për fëmijë, Bedri Dedja, ku citon sipas gjetjeve se letra në fjalë bën me dije se Kristoforidhi kishte bërë gati disa pjesë Biblike gati. Ai shkruan si vijon: “Naim Frashëri më pyeti, (Kristoforidhin), me shumë interes, çfarë pjesësh ishin? Unë (Kristoforidhi) i thashë se ishin Psallmet për muslimanët në veçanti dhe Ungjilli i Mateut për të krishterët”. “Oh, më tha ai, “mos i shtypni psallmet, kujt i duhen ato”.

Naim Frashëri ka rekomanduar, thuhet në komentin e këtij dokumenti, të mbajtur nga Aleksandër Tomsoni, disa të tjera, të cilat do të ishin më të ëprshtatshme për një libër shkolle”. (Xh. Lloshi; “Drita” 17/IX/1972).

Aleksandër Tomsoni, skocezi që qëndroi me shqiptarët dhe në shërbimin e tyre në mesin e viteve 1860 deri 1894, krahas aspekteve biblike dhe fetare të lidhura me protestanizmin, arriti të na sillte mjaft të dhëna të cilat forcojnë bindjen se përpjekjet e gjuhës shqipe kanë qenë jo pak të ndikuara e të ndihmuara dhe nga protestantët anglezë. Letra e Aleksandër Tomsonit e datës 22 qershor 1877, ku midis të tjerave për Kristoforidhin thuhet se “...ai është një njeri i qetë, familjar i lidhur me familjen e vet dhe nëse nuk është i kthyer në fenë tonë dhe nuk është besimtar i devotshëm, unë mendoj përsëri se ai nuk del i humbur me cilindo studiues nga ata që kam takuar” (Studime Filologjike, N3.

1974 Xh. Lloshi). Mbështetur në këto fakte dhe burime të tjera, Studiuesja Teuta Toska thekson me këtë rast se “vitet e shërbimit të Tomsonit – edhe ndër shqiptarët – përfshin më së pari një vështrim

“

Ajo që vlen të ngrihet në lartësinë e duhur është ndihma e Protestantëve në një mision të rrëndësishëm për gjuhën shqipe, ndryshe nga disa besime ët tjera që ishin “strikte” në gjuhën e origjinës së materialeve. Tomsoni me qetësinë e tij e vërtetonte më së miri këtë...

vlerësues, që lidhet jo vetëm me historikun e përkthimit të Biblës – një histori në dukje e veçuar dhe me interes periferik për kulturën dhe historinë – por, më gjerë: kjo periudhë vitesh është e qenësishme për kontributin e vet në historinë e librit dhe të librave në kulturën shqiptare.”

Sipas Toskës, “Kur A.Tomsoni nisi shërbimin e vet, shqipja nuk ishte një gjuhë e shkruar. Vetë Kristoforidhi shkruan te “Shënime mbi Shqipërinë: Gjuha dhe përkthimi i Shkrimeve të Shenjta” se: “Shqipja është një gjuhë e folur dhe jo e shkruar.

Njerëzit nuk kanë libra, as nuk e mendojnë që gjuha e tyre mund të shkruhet si e vendeve të tjera e të përdoret midis tyre dhe në shkollat e tyre”, diku tjetër tha se “përkthimi ynë… do të jetë i pari libër, i cili do të përdorë këtë arsim të veçantë të shumë mijëra të rinjve shqiptarë gegë” (Toska, po aty).

Duke u bazuar në dokumentat e gjetura nga Lloshi, mësojmë se Tomson, ishte ai që pikaste në trojet shqiptare, sidomos në Jug të Shqipërisë, aty ku Kristoforidhi synonte të dërgonte shkronjat shqipe, mungesë literature: “U kthyem në jug dhe kaluam në për Raguzë … dhe arritëm në Shqipëri, një vend në të cilin populli deri më sot shquhet për të mos ia pasur zili se nuk ka asnjë literaturë në gjuhën amtare. Me sa duket, kjo vjen nga rrethana që gjuha e tyre e lashtë nuk ka pasur rëndësi përtej kombësisë së tyre…” (Dok.61, 1869, por dhe Dok. 35, 1866 sipas shënimeve të T. Toskës).

Në fillim të shekullit të 19-të, në përputhje me praktikën protestante,

“

Dr. FATMIR TERZIU

Alexandër Tomson, ky misionar skocez, u bashkua me Shoqatën Biblike dhe vizitoi Shqipërinë në vitin 1863. Kostandin Kristoforidhi gjithashtu u bashkua me Shoqatën për të përkthyer Shkrimet në të dy dialektet, atë të gegnishtes e të tosknishtes.

Në fund të shekullit të 19 në të gjithë Shqipërinë nisi shpërndarjen Bibla, nën udhëheqjen e Gjerasim Qiriazit i cili u konvertua, predikoi Ungjillin në Korçë, dhe u bë kreu i “Vëllazërisë Ungjillore”. Qiriazi ka kërkuar njohjen zyrtare të Kishës Ungjillore shqiptare në vitin 1887, një ndjekje e cila nuk do të realizohej deri më 10 mars 2011 me ligjin nr 10394. Këtë e konfirmon dhe Fletorja Zyrtare.

Prof. Assoc. Dr. Teuta Toska thotë se “periudha që përfshin kontributin e Aleksandër Tomsonit është faqja më e rëndësishme e kësaj historie, kur libri dhe historia e tij dolën nga periudha e errësirës, e ndërdymjes për ekzistencë, e primitivizmit, izolimit, dhe iu shfaqën hulumtimit historiografik e shkencor.” (ibid). Faktet dhe gjetjet e Lloshit dhe Toskës sqarojnë se “Kur Tomsoni e mbylli këtë shërbim tashmë në gjuhën shqipe kontributi i ShBBV-së dhe i Shoqërisë Angleze të Broshurave Fetare kishte sjellë ndër shqiptarët më shumë se 20 tituj botimesh, të botuar në një numër ekzemplarësh të zakonshëm për sasinë e të këtillëve gjetkë nëpër Evropë në raport me sasinë e grupit të lexuesve të cilëve u shkonte libri”. Studiuesi Xh.Lloshi do ta quajë këtë periudhë kohën kur u hodhën “themelet mbi të cilat u ngrit kultura kombëtare shqiptare”.

Duke marrë shkrimet e Kristoforidhit nga “Alfavitari”, mësojmë se veçmas saktësisë së tyre shkencore, frymës aktuale edukative, “ai qaset si një antifetar”, ose dhe si një dual në bindje (Dedja, 1975: 87). Por këtë Kristoforidhi e bën kur shkruan për fëmijët, të vegjëlit e shkollave dhe disa mosha të midisme.

Më tutje ai mbetet një besnik i Biblës, që sidoqoftë, ashtu si edhe Papa Kristo Negovani, “bile në formë mjaft të ngatërruar e të vështirë” ai futi dhe disa forma fetare. Por, Kristoforidhi edhe pse përktheu dhe studioi në Britani të Madhe, nuk ishte dhe nuk mbeti besnik i Protestanizmit. Kontributi i tij ishte i lidhur me ngasje dhe ndikime të tjera. Studimi i hershëm i Profesor Bedri Dedja, konfirmon mes traditës Kombëtare Shqiptare në fushën e letërsisë për fëmijë, se Kristoforidhi, ashtu si edhe Tomsoni dhe mjaft të tjerë, ishin mjaft të kujdesshëm në futjet fetare në moshën fëminore. Përtej kësaj, ajo që vlen të ngrihet në lartësinë e duhur është ndihma e Protestantëve në një mision të rrëndësishëm për gjuhën shqipe, ndryshe nga disa besime ët tjera që ishin “strikte” në gjuhën e origjinës së materialeve.

Tomsoni me qetësinë e tij e vërtetonte më së miri këtë. Po aq sa dhe misoni i Protestanizmit në lirshmërinë e gjuhës shqipe.

REFERENCA: Dedja, B. (1975) Mbi traditën e Rilindjes Kombëtare Shqiptare në fushën e letërsisë për fëmijë. Tiranë: Mihal Duri.

Kristoforidhi, K. (2009) Shkrime dhe përkthime, Vëllimi 4, “Bibla në gegërisht: Kriesa, Të dalëtë. 1872”, përgatitur nga Xh.Lloshi. Tiranë: Shoqëria Biblike Ndërkonfesionale e Shqipërisë.

Lloshi, Xh. (2005) “Kristoforidhi përmes dokumentimit”.Tiranë: Bota Shqiptare.

Lloshi, Xh.(2005) Kristoforidhi përmes dokumentimit. Tiranë: Bota Shqiptare.

Toska, T. (2014) A.Tomsoni dhe historia e [L]librit shqip. Tiranë: Instituti për Studime Shqiptare dhe Protestante.

5 Nr. 66 - QERSHOR 2016

6

Përtej makinës së përdorur të Kryeministrit Britanik 66 - QERSHOR 2016 DrNr.Fatmir Terziu

Përtej makinës së përdorur të Kryeministrit Britanik

“Kryeministri i Britanisë së Madhe, David Cameron blen një makinë të përd Samantha, vetëm për një shumë 1500 stërlina”. Ky ishte lajmi, shkaku, “humori thelbi i qindra shkrimeve që pushtuan mediat anembanë Globit. Por ishte dhe m k u n d m v d S S d f n z s B Dr FATMIR TERZIU jo më pak të kushtueshme kryenin grave të “Bllokut” të ri?! Natyrisht për gruan e tij. përditësinë familjarë dhe fëmijë që jo. Por, mediat shqiptare, Pronari i “Showroom” Iain para zyrave tëmetipeve më tënëfundit.

Nëi tharrugë tëCameron tjerët ryeministri i pamë Britanisë sëmakina pushtetarësh.zyrtare “Janë në garë sigurisht disa, na vijnë ndihmë Harris, medias se Z. Madhe, David Cameron këta “biznesmenat”!”- më thoshte i dhe sot..., teksa flasin për “zengjinët kishte paguar 1495 stërlina për makina apo “ypsilon” pushtetari dhe familjarë në makina tjera jonëmë blen e një “iks” makinë të përdorur urti Xh. Mjeku, një poet, studiues, shqiptarë, e pushtetarë tëtë“Micra Nissan” Minsterpak Lovell,të k për gruan e tij, Samantha, vetëm për kritik dhe njeri i kulturës. pasur jo vetëm me makina lluksi”.

Oxfordshire, të premten. Ai i përditësinë familjarë dhe fëmijë pushtetarësh.

“Janë në garë me këta “biznesme një shumë 1500 stërlina”. Ky ishte Dhe pastaj në Shkup. Atje makinat Kështu seksioni i Oksfordit, i tha medias se makina blu ishte lajmi, shkaku, “humori”, shakaja”, natyrisht kanë komoditetet e veta, pari që lajmëroi lajmin e blerjes edhe ngjyra, që i kishte pëlqyer urti Mjeku, një poet, kritik dhesë përdorur njeringai David kulturës. pastaj fakti Xh. dhe thelbi i qindra shkrimeve por ajo qëstudiues, mbante Ambasadori së makinës udhëheqësitDhe konservator.

Por edhe në që pushtuan mediat anembanë i Shqipërisë, i asaj kohe, Arben Cameron, natyrisht do të habitej pse kjo për Z. Harris dukej se ishte natyrisht kanë por meajo mbante Ambasadori Shqipëris Globit. Por ishte dhe njëkomoditetet lajm që Çejku, dukej ese veta, ishte ndoshta këto eqë të tjera fakte. Ky seksion pak surreale, gjuhai ime shkon më shtyu më shumë se kurdoherë homologe me këtë të pazarit të menjëherë publikoi dhe foton e përsëri atje “ku të dhemb dhëmbi”. Çejku, dukej senëishte ndoshta me këtë të tëpazarit David A të udhëtoja mentalisht kohë, David Cameron. homologe A thua duhej ta Kryeministrit të shtetit pestë më Atë ka në Shqipëri njëCameron. fakt të tillë? A hapësirë dhe vend. shtyje të ndizej? të fuqishëm në Botë me dhe Iain ka ndodhur dhe të paktën a do të të ndizej?

Rruga deri në Kryeqytetin shqiptar na tëbëri Pak kohë më parë isha në një Rruga deri në Kryeqytetin Harris, një tregtar dorës sëtë dytë.mos ndodhëlodheshim që një zyrtar i lartë tëpër bëjë të vizitë pune në Kosovë dhe pastaj shqiptar na bëri të mos lodheshim Lajmi se Iain Harris kurrë nuk një veprim të tillë? mjetet I shihnim teksa nxitonin rrugëve në dogana, dhe njerëzit m kalova në zyrtare.

Shkup e në Shqipërinë për të parë ndryshesat me mjetet kishte menduar sepër një telefonatë Koha për tek imitimi, apo një time të dashur patjetër. Si fillim zyrtare. I shihnim teksa nxitonin nga stafi i sigurisë së Kryeministrit rasti të ngjashëm ndoshta ka kohën kokërr rrugës si portëajo thoshin në Kosovë.qershije Atje ne u pritëmnë nga ballë, rrugëve për në dogana, dhe me njerëzit vapë, do të vinte kthenin si era në veshët sytë e tij, e vet, që ikën dhe vjen “plan me mjaft zyrtarë të lartë të shtetit me bula djerse sa një kokërr qershije e tregoi se ishte shokuar kur vetë kohën për kohërat është ajo që më të ri të Botës sheshet në ballë, rrugëska me vapë, kthenindhjetë Kryeministri ishteI i mjaftojnë interesuar në thonë mediat populli në trojet vërtetë!”.

E dhe nënë Tiranë?!

Aty njeriu sy. aq tëdheshohë makin para zyrave pamë makina zyrtare sytë si të thoshin “planetarët e një makinë “Nissan Micra”, mjaft shqiptare: “zengjinët janë atje, të tipeve më të fundit. rrugë planetit vërtetë!”. modeste me çmim. Dhe kështu u brenda makina lluksi shqipta bashkë familjarëve dheNë grave tëtë“Bllokut” të ri?!

Natyrisht që jo.

Por,në mediat të tjerët na tregonin se kaloi E në Tiranë?! Aty ka njeriu dhjetë tha menjëherë se “Kryeministri me fëmijë e gra..., ndoshta dhe makinanë e “iks” apo “ypsilon” I mjaftojnëteksa aq të shohë flasin makinat David ka blerë shqiptarë, një me...” Tung deri ateherë, nëse do tëe pu vijnë ndihmë dhesy.sot..., për Cameron “zengjinët familjarë pushtetari dhe në makina të tjera e kushtueshme të familjarëve dhe makinë të përdorur, një “të lirë” ndodhë ndonjëherë! vetëm me makina lluksi”.

K

7 Nr. 66 - QERSHOR 2016

8

Një kooperativist i kooperativave bujqësore të tipit Hoxha, në afë Shqipërisë, i pati thënë një gazetareje britanike në vitin 1984, pikëris ndërsa në brigjet e Jonit dhe të Adriatikut, por përgatitej një manovër Nr. 66 - QERSHOR 2016 Korrikut të UP-së, se “Ne kemi tani një të ardhur më të lartë pë Gazetarja, Kerin Hope, që kishte bredhur Botën mbarë, dhe që e dinte “shaka” menjëherë nxorri bllokun e shënimeve të saj për të mënjan si Dr FATMIR TERZIU pa jë kooperativist i kooperave tivave bujqësore të tipit Hoxha, në afërsi të Butrintit në fe jug të Shqipërisë, i pati thënë një gazetareje britanike në vitin 1984, pikërek isht në 4 Korrik të atij viti, ndërsa në brigjet e Jonit dhe të Adriatikut, por fr përgatitej një manovër ushtarake, në kuadër të 10 Korrikut të UP-së, se “Ne pë kemi tani një të ardhur më të lartë për frymë se Portugalia”. Gazetarja, Kerin ek Hope, që kishte bredhur Botën mbarë, dhe që e dinte fort mirë se kjo ishte sa një “shaka” menjëherë nxorri bllokun e shënimeve të saj për të mënjanuar dh ndonjë “problem” me sigurimin që e ndiqte nga pas. Por kooperativisti, ek i veshur mirë, si në një ditë festive, vazhdoi: “Ne eksportojmë fruta të frenë skëta dhe të përpunuara. Ne eksportojmë dhe perime, sardele të konserP vuara dhe ullinj. Disa prej eksporteve tona shkojnë në Gjermaninë Perëndim more dhe disa i merr edhe Greqia.”

Realitete të panjohura nga viti 1984

N

Pastaj duke vazhduar udhën e tij, ajo dëgjoi ti thoshin fshehurazi se “Shtatëmbëdhjetë vitet e ndihmës ekonomike nga Kina i dhanë Shqipërisë një bazë të mirë industriale.” Hope, gazetarja, që kishte mbajtur shënimet e ndryshme, shkruan gjithësesi se “Shqipëria pretendon të jetë e vetë-mjaftueshme në energji, në sajë të naftës që kanë burimet e saj në jug dhe hidrocentralet e saj prej lumenjve të saj veriorë që rrjedhin në mënyrë të shpejtë. Shqipëria eksporton një sasi të madhe të energjisë elektrike në vendet fqinje, si Greqia dhe Jugosllavia.” Dhe ajo e shihte këtë edhe në ekspozitën “ Shqipëria Sot” ku ekspozuesit e Shqipërisë së atëhershme në Tiranë, kishin vendosur një udhëzues me krenari që tregonte një traktor të bërë në Shqipëri, të bërë me forcat e veta, pa treguar koston e tij, një industri tekstile dhe farmaceutike dhe fotot e një fabrike çeliku të ndërtuar, sipas modelit kinez, por dhe me produktin e asistencën e kinezëve.

Gazetarja britanike, që kishte hyrë në territorin shqiptar në kuadër të një grupi turistik, shkruan se në Shqipëri nuk lejohej asnjë gazetar në atë kohë.

Ajo shton: “Makinat private ishin të ndaluara në Shqipëri, ashtu si edhe feja ishte e ndaluar, të daluar ishin kontraceptivët, të huajtë, huamarrja, muzika pop perëndimore, e ndaluar ishte madje edhe mjekra. Përveç shqiptarëve etnikë të cilët ishin kthyer para vitit 1944, që përkonte me marrjen e pushtetit nga komunistët, shqiptarët e tjerë nuk lejoheshin të hynin, shumica e amerikanëve nuk kishin mundësi të siguronin vizat e dhëna për të hyrë në vend. Vizat nuk jepen zakonisht për të huaj, as dhe për gazetarë, përveç nëse ata ishin të ftuar nga Zyrtarët shqiptarë.” Kjo korrespondente, një qytetare britanike, udhëtoi si pjesë e një grupi turistik britanik. Në shënimet e saj,

va dë se gazetarja britanike shkruan se ishte je duhet të kenë kursyer për një grup narë. Dhe në dyqane ajo që është e nd ajo kohë e Enver Hoxhës, një revolu- të importuar që mundëson shikimin zymtë është e etiketuar nga ajo që ata cionar frëngjisht-folës, arsimuar në televiziv me ngjyra mjaft shesin - Ushqimore (ushqim), Sailam gaz Kina i dhanë i Shqipërisë një bazëqë kushton të mirë industriale.”

Hope, atë vend, që mori pushtetin në nëntor për shqiptarët. Programet janë krye- (sallam), Libraria (libra). Turmat sil1944, pasi udhëhoqi një fushatë gue- shkruan sisht lokale, pjesë të monografivese dhe “Shqipëria len grumbull rrethpretendon të huajve. Vetëm të je shënimet e ndryshme, gjithësesi rile kundër ushtrive pushtuese të Ital- dramave propagandistike, por ka disa disa shkencëtarë dhe zyrtarë udhëtojnë isë fashiste dhe Ai tëqë zgjedhur me kujdes nga programet ka lidhje të ajrit energji, nëgjermanisë sajë tënaziste. naftës kanë burimet e saj jashtë në vendit. jug Shqipëria dhe hidrocentrale pastaj mundi monarkistët dhe partitë e importuara. Filmat e vjetër britanikë vetëm me Greqinë dhe disa vende të rivale nacionaliste.

Mbreti Zog, në një mënyrë dhe amerikanë janë njohura, siç janëShqipëria Evropës Lindore, dhe një lidhje trageti veriorë që rrjedhin të tëshpejtë. eksporton një s lider fisnor i cili kishte deklaruar veten dokumentarët e përgatitur nga britan- me Italinë. Gazetarja shton gjithashtu monark i Shqipërisë në 1928, u detyrua ikët dhe për fakte nga Jugosllavia.” natyra se “Një linjë hekurudhore pritete të realelektrike në vendet fqinje, si SHBA Greqia dhe Dhe ajo shihte në mërgim pasi diktatori italian Beni- dhe shkenca. Lajmi i huaj përqendro- izohet mes Jugosllavisë vonë këtë vit”. to Musolini dërgoi një forcëku pushtimi het në Demonstratat mbeten më të shtrënguara Shqipëria Sot” ekspozuesit e anti-bërthamore ShqipërisëKontrollet së atëhershme në Tir në Shqipëri në prill 1939. “Kur Hoxha dhe Trazirat sociale në vendet kapi- për të arratisurit dhe kundërsgtarët mori pushtetin,me Shqipëria i përkisteqë taliste, të tilla si Greva Shqipëria kështu një të udhëzues krenari tregonte njëe minatorëve traktor politikë. të bërë nëmbetet Shqipëri, ende një forme mesjetare jetese, me britanikë. vend me nofkën “Burgu i Madh”. Dhe prona lokalekoston e prona në duart kastësnjë Shqiptarët në jug janë në gjendje dhe të në këtë burg është fakti i një koegu treguar e etij, industri tekstile farmaceutike dhetë foto feudale, shumica e shqiptarëve ishin marrin programe greke në televizionet huaj. Ai kishte filmuar diku. Por valixanalfabetë, malaria ishte endemike dhe kinez, e tyre, që plotësojnë disi vizionin tyre het e tij u e shkundën papandehur e dhekine ndërtuar, sipas modelit por dhe me eproduktin asistencën vendi ishte i falimentuar. Tani, arsimi fshehurazi dhe në veri, televizionet ital- filmimet u sekuestruan. Atë e larguan britanike, kishte në siterritorin në ku dhe kujdesiGazetarja shëndetësor janë falas.

Nuk iane dheqë stacionet jugosllave.hyrë Por shqipera. E larguan ngashqiptar një dhomë, klasë ka asnjë taksë dhe, zyrtarisht, inflacioni tarët janë ndaluar zyrtarisht për të parë të parë në Hotel Tirana në kryeqytet. shkruan senuknëekzistojnë.

Shqipëri lejohej asnjë nëkëtu atënë kohë. shton dhe papunësia Asnjë nuk programe të huaj. Puna është gazetar gjashtë Dhe këtë “Burg Ajo të Madh”, shqiptar nuk është menduar për të fit- ditë, 48 orë në javë, me pushime dy sipas gazetares britanike, makina, konndaluara Shqipëri, si Hope edhe ishte e ndaluar, të feja daluar uar më shumë në se dy herë pagë mujore eashtu javë në vit. shtonfeja dhe sqaron në traceptivët, mjekra dhe mbesin tëishin punëtori më i ulët është paguar, ekuiva- shënimet e saj se “Shqipëria, është një ndaluar. Shqipëria nuk është vetëm e huamarrja, popshtet perëndimore, ishte madje edhe m lent prej 80 dollarë muzika amerikanë në muaj. ateist që në vitin 1967.”eDhendaluar sjell tillë, por mbetet dhe kombi vetmitar Qiratë janë të ulëta - jo më shumë se 4 sërrish në vëmendje fjalët e një studenti i Evropës. Është ajo që shkruhej diku etnikë cilët ishin kthyer para vitit 1944, menëmarrjen e për qind etë të ardhurave të një familje, nga Berati, që sheh përtej njëzetë viteveqënëpërkonte gjuhën angleze: “Edhe qoftë se ne përveç në Tiranë.” të jetës së tij dhe drynat mbi Kishat duhet të shqiptarët e tjerë lejoheshin tëqë hynin, shumica Por shumica janë të martuarnuk dhe shekullore të Beratit, por në gojën e mbesim pa bukë,ene amerikanëve shqiptarët nuk mjaft çifte jetojnë sipas mundësive të tij të detyruar shfaqen fjalët “Kleri ishte e tradhëtojmë marksizëm-leninizmin”. siguronin vizat për e dhëna përi korruptuar të hyrëdhenë vend. Elita Vizat nuk jepen zakonis tyre, në aktet nënligjore, asrye të shumë pa përparim.” e Partisë së Punës të Shqipërisë mungesës së strehimit. Antenat lejo- Dhe kjo sjell fatura të tjera. Jeta sfilitet, e dalë nga emri i partisë komuniste të gazetarë, përveç ishin të ftuar nga Zyrtarët jnë dhe mundësojne formatnëse e lejuaraata polici tremb fëmijët që u sillen vërdallë vendit mbanshqiptarë.”

Stalinin të nderuar Kjo në si ko propagandistike, televizive, bardhë e turistëve për një copë çimçakiz. një hero.” Shton gazetarja britanike në britanike, si tëpjesë e një grupi turistik britanik.

Nëkorrikut shënimet zi, mbledhur nëudhëtoi nivel lokal, vetëm Në Bufe ka pak birrë dhe kafetë janë shënimet e saj të vitit 1984, me cilat janë të zakonshme. Shumë famil-

me listë, të huajt janë armiqtë imagji-

vapë të madhe të atij viti.

9 Nr. 66 - QERSHOR 2016

Jo thjesht një kafe dhe një bisedë pune me Ambasadorin e Republikës së Kosovës, z Lirim Grejçevci Dr FATMIR TERZIU

G

jithnjë është kënaqësi një kafe dhe një bisedë pune me Ambasadorin e Republikës së Kosovës, z.Lirim Grejçevci. Dhe këto ditë ka pasur arsyen e vet “kafja” me Diplomatin që përditë e më shumë fiton respektin e gjerë. Kanë qenë dy ngjarje të rrëndësishme për Kosovën, pranimi i “Futbollit Kosovar” në UEFA dhe në FIFA, ndoshta nga më historiket e lojës me top në mjedisin me talentë të shumtë. Vetë Ambasadori do të shprehej: “Urime Kosovë dhe faleminderit UEFA dhe FIFA. Urime futbollistë të talentuar kosovarë. Sporti e mundi politikën!”.

Më tutje z Grejçevci priti një grup të oficerëve të lartë ushtarakë nga 15 shtete te ndryshme te botës, të cilët po ndjekin një trajnim të nivelit të

lartë në Kolegjin Mbretëror të Studimeve të Mbrojtjes në Londër. Ata do të nisen këto ditë në një udhëtim studimor në Kosovë. Ambasadori shprehet se “I informova për gjendjen në Kosovë si dhe zhvillova një sesion interesant të pyetjeve dhe përgjigjeve me ta. Gjithashtu u urova qëndrim të këndshëm dhe produktiv në Kosovë.”

Por e një rrëndësie tjetër është pjesëmarrja në hapjen shtetërore të Parlamentit Britanik. Sipas traditës shekullore, monarku lexon programin qeveritar për vitin në vijim, të cilin e shkruan qeveria aktuale. Është ky një kombinim mahnitës midis monarkisë dhe demokracisë.

Në këtë evenimet Ambasadori i Kosovës gjithmonë ka patur nder të marrë pjesë.

Tjetra arsye është se Ambasa-

dori i Republikës së Kosovës në Mbretërinë e Bashkuar, Z. Lirim Greiçevci, Në pritje të kanonizimin e të Lumes Nënë Tereza më 4 shtator, 2016 nga Shenjtëria e Tij Papa Francis përzemërsisht ju fton për një leksion të titulluar “Si mund të studiohet një shenjt karizmatik si Nënë Tereza? Një perspektivë sociologjike nga Dr Gëzim Alpion, Universiteti i Birminghamit. E enjte, 9 June 2016 nga ora 18.00, pasuar nga një koktej. Vendi: Ambasada e Kosovës në Londër, 8 John Street, 2ES WC1N. Në këtë leksion Gëzim Alpion fokusohet në figurën e Nënë Terezës si një vizionare fetare në prag të largimit të saj nga Loreto në fund të 1940.

Në këtë leksion Gëzim Alpion përqëndrohet, në emergjencën e shqiptares së lindur, Nënë Terezës,

si një vizionare fetar, në prag të largimit të saj nga Urdhëri Loreto në fund të vitit 1940.

I përqëndruar kryesisht në punën e Max Weber, Alpion argumenton se kariera fillestare e Nënë Terezës si një misionare “e pavarur” është një studim intrigues, rast për të parë sërish në disa pikëpamje tradicionale për natyrën revolucionare të karizmës, kuptimin e të ‘natyrshmes’ dhe liderin karizmatik, kryesisht ‘llojin devijant’, dhe ‘provat’ që priten nga e siguruara nga “bartësit e karizmës në post-modernizëm. Alpion konkludon se “imagjinata sociologjike ‘dhe hulumtimi ndërdisiplinor janë jetike për të shqyrtuar popularitein e fesë dhe të angazhon më tej akademinë me jetën, punën dhe trashëgiminë e një ikone humanitare fetare si Nënë Tereza.

10 Nr. 66 54 - QERSHOR QERSHOR 2016 2015

11 Nr. 66 - QERSHOR 2016

AHMETAJ: një trung i

fuqishëm shqiptar në Londër Dr FATMIR TERZIU

N

E SHKUARA SI MEMORJE

jë ngjarje e rrëndë do të ndodhte në rrjedhën e viteve 1968-të në ish Jugosllavi. Fill pas lejimit ligjor të përdorimit të Flamurit Kombëtar Shqiptar në territorin e Malit të Zi, nga shteti i atëhershëm, patrioti Muzli Ahmetaj, bir i një dere të madhe bajraktarësh do të nisej nga Vukajt në Pejë në drejtim të fshatit Vrellë të Pejës, me një Flamur Kombëtar Shqiptar në një ditë feste familjare tek një dasëm në fisin Ulaj. Por grupi i dasmorëve me Flamurin Kombëtar Shqiptar do të duhej të kalonte në Velik dhe ai njihej si baza e çetnikëve malazezë. E aty ngjarja tronditi tërë zonën, por jo patriotin Muzli Ahmetaj.

Që nga ajo kohë ai rriti e edukoi Ibrahim Ahmetajn, gjeo-morfolog, Ali Ahmetin, që studioi Gjuhë dhe Letërsi dhe në vitin 1990 teksa po përfundonte doktoraturën e vranë bishat e zeza armike. Rexhep Ahmetaj, djali tjetër i tij, kishte lënë Kosovën në vitin 1965 dhe ishte në Shqipëri ku kishte mbaruar Universitetin në Tiranë, e punonte mësues si fillim në Rrëshen e më pas në Cërrik, Juristi Myftar Ahmetaj ishte nga ajo derë dhe po ashtu dhe e bija e tij Tale Ahmetaj Nini, që jetoi në Tiranë. E të gjithë këta lidhen me një trung të vogël nga trungu i madh i patriotit Muzli Ahmetaj, që tashmë po forcohet në Londër. Trungu i mirëintegruar i familjes së djalit tjetër të tij Shaban Ahmetaj.

Por, Shaban Ahmetaj ende mban të freskëta ditët e viteve 85 kur ai punonte në Gjykatën e Qarkut të Prishtinës. Ishte viti 1984 që i dha atij Diplomën e shkëlqyer nga Universiteti i Prishtinës dega Juridike, ai vit që e udhëhoqi më pas drejt një pune voluminoze dhe një kualifikimi në Jurisprudencë për tu bërë një avokat i kualifikuar në vitin 1986. Dhe menjëherë ai do të përfaqësonte juridikisht median më në zë të asaj kohe, gazetën “Rilindja” dhe më pas për tre vjet deri në vitin 1990-të “Agro-Kosova-Komerc”.

Gjatë karierës së tij avokatore ai ka mbrojtur dhe ka fituar mjaft gjyqe të montuara politike ndaj ushtarëve me shërbim të detyruar që shërbyen në radhët e ish-Jugosllavisë.

Mbrojtje të forta ka pasur për Mehmet Bushin dhe një student të cilin e akuzuan në vitin e tretë të tij të Mjekësisë. Sa vetë u vranë në atë kohë dhe gjatë shërbimit të detyruar u lanë në fate të shuara, fate të humbura që më pas politika e asaj kohe i denigronte më tej. Por Shaban Ahmetaj me profesionalizmin dhe përkushtimin e tij atdhetar u qëndroi deri në fund familjarëve që kërkonin drejtësinë për ikjen e padrejtë të të rrinjve dhe atyre që kërkonin ndihmën ligjore.

DOSJET E VIKTIMAVE TË TORTURËS

Si mjaft të tjerë ai emigroi i detyruar në UK. Dhe në Londër bashkë me familjen e tij kërkoi integrimin e menjëhershëm. Vetë studioi anglishten dhe më pas për një vit English Legal System në Universitetin e Uestminsterit.

Pas tij e shoqja, Fetija studioi dhe sot punon si ndihmës mësuese, tre fëmijët u shkolluan dhe shkollohen, djali i tij, Aliu mbaroi për biznes në Kingston University dhe tani ka biznesin e tij në Uimbledon Park, vajza e vogël Rea vazhdon studimet dhe e madhja, Blerina po shkëlqen si shkencëtare.

Qindra e qindra dosje janë tashmë të mbyllura. Qindra të tjera janë në sistemin kompjuterik në “Foundation for Victims of Tortures” në Londër. Dhe disa të tjera janë ende në duart e të torturuarve nga okupatori i Kosovës e që janë transferuar në “Freedom of Tortures” në Finsbury Park, por pak vetë e dinë falë modestisë së avokatit Shaban Ahmetaj, se ata kanë qenë në ndihmën e tij ligjore dhe përpunimit të dosjeve prej tij në këto kënde ligjore. Avokati Shaban Ahmetaj vetë ka një histori të gjatë të tij në shërbimin e drejtësisë. I kujtohen sulmet barbare mbi TV të Prishtinës, i mbajnë ende veshët piskamat dhe zhurmat e bombave të armikut mbi Universitetin e Prishtinës ku ai studioi vetë.

EMIGRIMI DHE INTEGRIMI

SHKENCËTARJA SHQIPTARE E IMPERIAL COLLEGE Dr. Blerina Ahmetaj-Shala, është shkencëtarja shqiptare që punon në Fakulte-

tin e Mjekësisë, të Universitetit Imperial College të Londrës.

Aktualisht punon si një ndihmëse hulumtuese në kuadër të grupit Kardiothorakik Farmakologji në “Zemra Kombëtare dhe Instituti Mushkërive” (the National Heart and Lung Institute).

Ajo përfundoi doktoraturën e saj nën drejtimin e Dr Francesca Arrigoni dhe Dr James Leiper (Qendra Shkenca MKK Klinike), duke studiuar rolin e shtegut të oksidit nitrik në funksion të makrofagëve dhe bashkëveprimin e tij ndaj sëmundjeve të tilla si sepsë dhe arteriosklerozës.

Pas përfundimit me sukses të doktoratës së saj në vitin 2013, Blerina i është bashkuar the National Heart and Lung Institute si një ndihmës hulumtuese, duke punuar me Prof.

Jane Mitchell.

Fokusi hulumtimit të Blerinës është cikëloxygenase (COX) enzimat dhe funksioni i tyre në sistemin kardiovaskular. COX-2, frenuesi i drogave si ibuprofen dhe celekoksibi janë të njohura për të prodhuar efekte anësore kardiovaskulare.

Puna e saj në veçanti fokusohet në identifikimin e ndërhyrësve biomarkers apo mekanizmave, të cilat mund të kontribuojnë në këto efekte anësore. Ajo vazhdon kërkimet shkencore dhe është pedagoge për studentët e mjekësisë në Imperial College në Londër.

Blerina ka qenë fituese e disa çmimeve gjatë karrierës së saj, duke përfshirë prestigjiozin çmimin “Pfizer” nga shoqëria fiziologjike britanike (2012), “Young Investigator Travel Aëard” nga Shoqata Amerikane e Zemrës (2013) dhe “Young Investigator Aëard” nga takimi i ADMA (2014).

Dr Blerina ka botuar disa artikuj shkencorë në disa revista akademike.

DUKE PËRFUNDUAR Tashmë trungu patriotik Ahmetaj, mbetet dhe zgjerohet si një trung i fuqishëm shqiptar në Londër. I gatshëm të shërbejë për të gjitha detyrimet atdhetare.

I gatshëm të ushqejë me filiza të rrinj atë derë të fuqishme bajraktare që bëri emër dhe la emër të mirë në historinë e shqiptarëve.

Ajo derë ka bërë që nderi i të qënit shqiptar të të bëjë krenarë me qindra e qindra herë.

12 12 Nr. 66 54 - QERSHOR 2016 2015

13 Nr. 66 - QERSHOR 2016

14 Nr. 66 - QERSHOR 2016

Gruaja e ish-Kryeministrit Britanik: Shqipëria vend i bukur me ushqim të shkëlqyeshëm

M

uajin e kaluar Ministri Britanik, Michael Gove përdori Shqipërinë si një model i keq, për faktin që në rast të shkëputjes së Britanisë me BE-në, mund të imitojë ato të Shqipërisë, me marrëveshjet e saj të tregtisë së lirë. Kryeministri i vendit Edi Rama u kënaq, por mbeti i habitur. “Reagimi i Ramës ishte i menjëhershëm: “A nuk është kjo pak një rast i çuditshëm”,” shkroi ai në “The Times”. Sot Miriam González DURANTEZ, avokate e lartë dhe gruaja e ishzëvendëskryeministrit Nick Clegg, ka shkuar në një mbështetje të hapur.

“Unë kisha imazhet e mijëra njerëzve britanikë në mendjen time që nxituan të hapnin faqen sociale “wikipedia” për të kontrolluar ku bie gjeografikisht Shqipëria”, ka shkruar ajo në blog un e saj të gatimit, të quajtur, “nëna dhe bijtë e saj”. “Është e qartë se as ai që ka shkruar fjalën për ministrin dhe as ministri vetë, nuk ishte shqetësuar për të kontrolluar Ëikipedian, ose se si njerëzit menjëherë do ta kuptonin sa thjesht dhe sa absurd është komenti i Ministrit. Shqipëria është një vend që po përpiqet të bëhet anëtar i BE-së dhe për këtë arsye është duke punuar në forcimin e sundimit të ligjit dhe

tranzicionit drejt një ekonomie të plotë të tregut.”

Në mesin e atyre që ndihmojnë tranzicionin e Shqipërisë drejt Europës, janë Tony Blair, i cili ka këshilluar Ramën; Alastair Campbell, i cili bëri një rebrand për vendin në vitin 2014; dhe Cherie Blair, e cila ka vepruar si një avokate

për qeverinë shqiptare.

González DURANTEZ është duke vazhduar punën e mirë për trashëgiminë e saj të kuzhinës. “Është një vend i bukur,” thotë ajo.

“Unë kurrë nuk kam qenë atje vetë, por kam miqtë dhe familjen që kanë qenë dhe ata thonë se ushqimi është i shkëlqyer.”

Për të bërë pikë në idenë e saj, ajo postoi një recetë për fërgesën tradicionale shqiptare, një gjizë speciale shqiptare, bërë me domate dhe speca. “Të gjithë e kanë pëlqyer dhe e kanë miratuar shijen e kësaj gjelle,” shkruan ajo. Me siguri nuk është një Brexiteer mashtrues në familje?

T’i lërë fjalët e kota, ta bëjë publike...

A

janë televizionet shqiptare publike? A janë ekranet televizive për publikun? Të dyja këto pyetje dhe ndoshta dhe disa sinonime me to nuk do të bëheshin nëse nuk do ta kishim dëgjuar Ministrin e Brendshëm të Shqipërisë, Saimir Tahirin, të reagonte pas emrave të ekspozuar publikisht në emisionin “Opinion” nga Kryetari i Opozitës Shqiptare, Luzim Basha.

Ministri i Brendshëm, Saimir Tahiri reagoi pas deklaratës së kryetarit të Partisë Demokratike, Lulzim Basha për inkriminimin e punonjësve të policisë.

Sipas Ministrit të Brendshëm, Basha duhet të bëhet serioz dhe të denoncojë faktet që ka.

“Më kanë bërë të ditur që kjo është deklaruar

dje nga kryetari i Partisë Demokratike në një emision. Gjithsesi, unë e ftoj të bëhet politikan serioz. T’i lërë fjalët e kota, ta bëjë publike... Ka disponibilitetin tonë të plotë për çdo hetim në raport me akuzat që thotë se ka. Përndryshe, me llafe pazari për të mbushur studiot televizive, unë nuk kam kohë të merrem.” Pra Ministri Tahiri kërkon të bëhen publike emrat e të inkriminuarve.

Publike?! A nuk u lexuan në Televizion? A nuk u paraqitën dhe në disa media? Ata ishin dhe mbetën të hapura në transmetim publik...

Transmetimi publik përfshin radion, televizionin dhe mediat e tjera elektronike, misioni kryesor i të cilit është shërbim publik. Në shumë vende të botës, financimi

vjen nga qeveria, sidomos me anë të taksave vjetore të ngarkuara. Në Shtetet e Bashkuara, transmetuesit publikë mund të marrin disa fonde nga burime të dyta federale dhe shtetërore, por në përgjithësi mbështetja më e madhe financiare vjen nga nënshkrimet, nga fondacionet dhe bizneset duke filluar nga dyqanet e vogla të korporatave, së bashku me kontributet. Por mënyra e transmetimit publik mund të jetë kombëtare, ose në nivel lokal.

Ndërsa dihet me këtë rast se mbi bazën e ligjit të operimit të mediave në Shqipëri, Televizioni nga dolën dhe u denoncuan emrat e incriminuar të punonjësve të policisë është Publik dhe Kombëtar. Atëherë ku synon kërkesa të bëhen publike?

15 Bernard Njuman anglezi i biçikletës “George” në Elbasan Dr Fatmir Terziu

Nr. 66 - QERSHOR 2016

Bernard Njuman anglezi i biçikletës “George” në Elbasan

Njeriu i huaj në biçikletë kapërceu rrugët e vitit 1934, duke lënë pas Ohrin, Strugën, Dibrën dhe disa fshatra të tjera rrugës të shikonte gati një vit më pas, Elbasanin, qytetin që vinte në leximet e tij mes qytetërimeve të hershme e të ndryshme. Kështu mes vështrimve kurreshtare dhe shikimeve spontane, i huaji në biçikletë jo pak herë fliste si me vete, ndërsa “dialogu” ishte me “George”, inekzistentin dhe ekzistentin e një rruge të gjatë, rrugë e pa rrugë me atë prodhim të industrisë britanike të kohës.

“George”, kishtenë Britani Dr FATMIR TERZIU që prodhimi i iabiçikletës të Madhe, të mundësonte vënë emrin biçikletësdhe prurje jeriu i huaj në biçikletë edhe Ballkan. Këtë e pati deklaruar së tij,nëanglezi, Bernard kapërceu rrugët e vitit mes tureve të tij kur ai paraqitej në një Njuman (Bernard 1934, duke lënë pas Ohrin, emision të BBC-së.

Midis tureve të tij, Charles Strugën, Dibrën dhe disa fshatra të Njuman, shpeshNewman) u shfaq në emisionin tjera rrugës të shikonte gati një vit e fëmijëve të BBC-së, ku në njërin (1897-1968), që sipas më pas, Elbasanin, qytetin që vinte prej tyre, mori një letër nga një vajzë Duncan R. Jamieson në leximet e tij mes qytetërimeve të e re që përmendi George, por harroi mbetet në që vjen hershme e të ndryshme. Kështu mes Njuman:“më “Ku pjellori është ai njeri fushën e autorësive dhe vështrimve kurreshtare dhe shikimeve nganjëherë dhe që ka një biçikletë të spontane, i huaji në biçikletë jo pak quajtur George?” udhëtimeve me herë fliste si me vete, ndërsa “dialogu” Në fakt, “George” biçikletë.

Ai ishte ka një seri ishte me “George”, inekzistentin dhe e biçikletave, “George I”, që kanë udhëtuar dhe ka ekzistentin e një rruge të gjatë, rrugë e mbetur në Angli në rehatinë e tyre shkruar më shumë libra pa rrugë me atë prodhim të industrisë që në vitin 1937. Kur komunistët britanike të kohës. “George”, ia të pranojnë tërusë refuzuan udhëtimit mebiçikletën, kishte vënë emrin biçikletës së tij, Neëman e fali atë për një rumun, dhe biçikletë, sesa anglezi, Bernard Njuman (Bernard ajo biçikletë u quajt Princi George konkurrentja e tij më e Charles Newman) (1897-1968), që III. Kur ai arriti në vitin 1938 për afërt, irlandezja Dervla sipas Duncan R. Jamieson mbetet t’u bashkuar në një udhëtim rreth Murphy (e e trishtoi 1931-), “më pjellori në fushën e autorësive Balltikut lajmi më shumë. dhe udhëtimeve me biçikletë. Ai ka Edhe në Rumani fatet madje në një hapësirëe njerëzve udhëtuar dhe ka shkruar më shumë e ngadalë po shkonin në fije tëngadalëshkurtër kohe. libra të udhëtimit me biçikletë, sesa të perit të kuq. Aty ai ndjeu lodhje Njëman kaploi njëLuftës së konkurrentja e tij më e afërt, irlandezja dhe madje gjatë dhe pas itinerar kohe tëkur gjatë që se ishte Dervla Murphy (e 1931-), madje në një Dytë Botërore, ai tha hapësirë të shkurtër kohe. Njëman (“Albanian Backdoor”) të botuar në të gjallë”.

Udhëtimi e lodhi por i shumë i vjetër për biçikletë nga koha në mes të interesit të madh në të gjitha gjërat rreth biçikletës në fundtë viteve 1890 dhe do kaploi një itinerar kohe të gjatë që nga “Udhëtim enëinteresit Shqipëri”,në biçikletë dha mundësinë të prekte pjesëi parë të ecte, shkruan se ajo biçikletë e dhe vitin deri 1936, tek ringjallja në vitet 1960.atë Libri i tijairreth udhëtimit koha në mes të interesit të madh në të 1938 (“Albanian Journey”) dhe në të Shqipërisë që, ashtu e skajshme, tij e dashur, “George” nuk u pajtua meslibrin biçikletave u shfaq në(“Balkan vitin 1934 dhe nuk tjetribinte në në vitin 1959.

Europa e gjithae thuajse u as dhe gjitha gjërat rreth biçikletës në fundtë “Prapaskena Ballkani” siç ishte sy apo ishte më mendimin tij të lodhjes, dhe utë përshkrua ngavitin biçikleta Ai la të pas me Francën, Rusinë, dhe të cilët viteve 1890 dhe deri tek ringjallja përshkua e Background”) cilin e botoi në sfumuardhe në pena sfondine etij.ngjarjeve atë që ndodhte me njerëzit interesit në biçikletë në vitet 1960.

1945.” Në librin e parë të tretë ai rëndësishme historike që ndodhën i kishte parë mes ftohtësisë së saj.

Ballkanin e përshkoi tejdhe e tej.

Libri i parë i tij rreth udhëtimit mes i kushtoi Shqipërisë një kapitull në ata kohë vend.memorje Këto të fundit Ai e mbajti gjatë një timonin Shqipëria dhenga Kosova, pos rrugëve që në i lanë të hidhura, i dhanë sense saj, por biçikletave u shfaq në vitin 1934 dhe të veçantë falë veçorive të jetës dhe ai i shtjellon me hollësi në librin kurrë nuk e gjeti gjuhën pas ardhjes tjetër logjik për njerëzit e thjeshtë, i krijuan respektin për ta, duke i cilësuar punëtorë e të tjetri në vitin 1959. Europa e gjitha pozicionit politik ndërkombëtar që e tij të dytë “Ballkani në sfond”. së komunistëve në pushtet. Atë e fuqishëm. dhe Prizreni, i dhanë dhe një shansvëmendja tjetër shumëkulturor, bashkëjetesa thuajse u përshkua dhe u përshkrua zinte kyElbasani vend në Ballkan.

Në librin Aty gjen shprehje e një refuzuanku mjaft dhe ajo kështu mbeti nga biçikleta dhe pena e tij. Ai la pas e dytë autori përshkroi udhëtimin e Dhe shkrimtari kishte mbi njohuri të plotë Bernard vetëm nëNjuman memorje.solli Nuk në arriti dot të njërëzore ishte një leksion më vete. kështuqënjeriu biçikletë, Francën, Rusinë, dhe Ballkanin Shqipëri e tij të radhës dhe i kushtoi më shumë rreth realiteve kombëtare të ndikuara vinte dhe të shumohej në për herë të parë në vitin 1935, shijen dhe dëshirat e një udhëtari që gjatë lëvizjes dheElbasan, e përshkoi tej e tej. rëndësi faktit që Shqipëria kishte nga marrëdhëniet ndërkombëtare kudo në Shqipëri, dhe pse mjaft djem udhëtimve të tij të krijonte lidhjet identitare. Stavre shkruan se “Në atë kohë ai ishte duke Shqipëria dhe Kosova, pos rrugëve shumë për të ofruar për një njeri të brenda dhe jashtë Ballkanit. Në këtë e vajza nga fise me emër në Elbasan udhëtuar me biçikletë Kroaci, autori Bosnjë, të kalonte që i lanë memorje të hidhura, i dhanë cilit i pëlqenin aventurat.nëpër Slloveni, këndvështrim, nuk Serbi ngurroidhe të vendosi kishin provuar ta ngisnin.nëMiqtë e tij Tiranë, Matmëdhe pjesë një të itinerarit të jetës tij qëpolitike zgjatej tëdrejt Malit të Zi.e Këtë një sens tjetër logjik për njerëzit Elbasan, e Sikurse e cituam lart,Mirditë Njumansi bënte pasqyrim të vjetër, të njohurit tij, pësuan fate thjeshtë, i krijuan respektin për ta, është konsideruar autor udhëtimesh të shteteve në fjalë dhe të hidhte për të ndryshme.

Ndërsa fati udhëtim ai e përshkroi në librat “Dera e pasme e Shqipërisë” (“Albanian Backdoor”) tëi biçikletës duke i cilësuar punëtorë e të fuqishëm. sepse të tilla ndërmori mjaft në një Ballkan të ri, të krijuar në bazë të George mbeti në memorje dhe libra, botuar në vitin 1936, “Udhëtim në Shqipëri”, 1938 (“Albanian Journey”) dhe në librin Elbasani dhe Prizreni, i dhanë dhe jetën e tij dhe pjesën më të madhe një programi strategjish të dobishme fatet e miqve të tij, u shuan në burgjet “Prapaskena Ballkani”George, (“Balkan të cilin e paraprake botoi në vitin 1945.”komuniste Në librin një shans tjetër shumëkulturor, i bëri me biçikletën, mbi Background”) afatgjata që i jepnin zgjidhje e diktaturës dheeu harruan parëtëdhe tretë ai iato kushtoi Shqipërisë ngasënjë kapitull të veçantë falë veçorive të jetës edhe ku bashkëjetesa njërëzore ishte një cilëntëngarkonte pak gjërat që çështjes nxehtë të kufijve. bashkë me ndryshkjet prangave në leksion më vete. Dhe kështu njeriu i nevojitetshin.

Në udhëtimet e tij Bernard Njuman, thuajse kudo që këmbë e duar. pozicionit politik ndërkombëtar që zinte ky vend në Ballkan. Në librin e dytë autori përshkroi

N

mbi biçikletë, Bernard Njuman solli në Shqipëri për herë të parë në vitin 1935, shijen dhe dëshirat e një udhëtari që gjatë lëvizjes dhe udhëtimve të tij të krijonte lidhjet identitare.

Stavre shkruan se “Në atë kohë ai ishte duke udhëtuar me biçikletë nëpër Slloveni, Kroaci, Bosnjë, Serbi dhe vendosi të kalonte në Elbasan, Tiranë, Mat dhe Mirditë si pjesë të itinerarit të tij që zgjatej drejt Malit të Zi. Këtë udhëtim ai e përshkroi në librat “Dera e pasme e Shqipërisë”

biçikleta shkaktonte çudi, sidomos në rastin e shqiptarëve të pamësuar jo vetëm me këtë mjet transporti, por edhe me idenë e një personi që udhëtonte i vetëm nëpër një vend si Shqipëria. Fshatarët dhe njerëzit e thjeshtë që takonte rrugës, tregoheshin të gatshëm ta përcillnin deri te “sinori” i pronave të tyre, kurse xhandarët që e shoqëronin, e kalonin nga eskorta në eskortë duke nënshkruar një procesverbal ku shkuhej: “Marr në dorëzim një anglez

shkeli, si në formatet zyrtare, ashtu dhe në ato kalimtare mes syve që e vështronin atë, u njoh si anglezi i biçikletës. Kështu u thirr gjatë dhe në Elbasan. Ai zuri një shoqëri të mirë me pronarin e Hotelit të vetëm modern të asaj kohe, në elbasan, që mbahej pronë e investim nga inxhinieri Sefer Maliqi dhe madje u thirr dhe u mbajt në gosti disa herë dhe nga miku i tij Shefqet Vërlaci dhe disa të tjerë në rrethina. Bernard Njuman, kishte premtuar madje se do të mundësonte

Referenca: B. Newman.1945. Balkan Background.

New York: The Macmillian Company. p. 231.

BBC, arkivat e emisioneve për fëmijë 1945-1947.

Benita Stavre, (2013) Shqipëria dhe shqiptarët gjatë viteve 1921-1939 në shkrimet e autorëve anglezë.

Duncan R. Jamieson, The Cycle Writings of Bernard Newman. Aethlon XXV:2 / Spring 2008 / Summer 2008.

16 Nr. 66 - QERSHOR 2016 Dr FATMIR TERZIU

N

uk mendoj se ka tituj më të lakuar në ekranet dhe mediat shqiptare se fjalët “politikan” dhe “ambasador”. Kohët e fundit, krahas disa politikanëve me pushtet dhe pa-pushtet që jemi mësuar ti lakojmë zellshëm, edhe si “opinionistë” të gjithëgjendshëm, dy ambasadorët më të lakuar janë Shkëlqesia e Tij, Ambasadori i Jashtëzakonshëm dhe Fuqiplotë i SHBA-së në Tiranë, Donald Lu dhe Romana Vlahutin Ambasadore e BE-së në Tiranë, figurat më interaktive. Si asnjëherë tjetër më parë ambasodorët në fjalë do të marrin pjesë në mbledhjet e 3 Grupeve Parlamentare shqiptare. Ata do të ndjekin nga afër mbledhjet e grupeve parlamentare të PS, PD dhe LSI. Arsyet janë të lidhura me lobimin e tyre në favor të reformës në drejtësi. Kjo e bën më të “përkujdesshëm” lakimin e tyre publik, dhe lidhjen e tij me atë mediatik. Themi kështu pasi me këtë lidhet dhe funksioni i një përfaqësuesi të tillë të diplomacisë.

Sikurse dihet funksionimi i diplomacisë është i ndikuar nga një kombinim i ndërlikuar i faktorëve të ndryshëm që janë të ndërlidhur me mjaft nyje të tjera.

Ndikimi i këtyre nyjeve funksionale në zhvillimin e diplomacisë përkon dhe me faktin e gjerë të asaj që lakohet dhe me faktorin që diskuton se si diplomacia si një instrument i ndihmon “qeverisjes së mirë” që ajo të ketë të gjithë ndihmën mbështetëse për atë që duhet të rregullojë veten për të përmbushur sfidat e reja, që të bëhen më të rëndësishme idetë dhe proktet e saj, sigurisht të hapura dhe në plane të shkurtëra, për të ndryshuar metodat e punës dhe për të shfrytëzuar plotësisht mundësitë e ofruara nga revolucioni teknologjik. Shkrimi i faktorëve të tillë “mbështetës” i diplomacisë në lidhjen me problematikat madhore, mund të shihet qartë në veprimtarinë e Kombeve të Bashkuara dhe të Organizatës për Siguri dhe bashkëpunim në Evropë, dhe promovimin e bashkëpunimit rajonal. Dhe çdo herë që kërkohet një transformim i madh në sistemin e brendshëm të mirëintegrimit si arsyetim dhe ndikim i domosdoshëm ndërkombëtar, roli i diplomacisë dhe politikës botërore rishikohet, ridimensionohet dhe natyrisht këtë funksion e merr përfaqësia diplomatike, që në këtë rast janë ambasadorët në fjalë. Kjo çështje ka nisur si e tillë që në agjendat ndërkombëtare në fillim të shekullit të njëzetë, kur mjaft vende të ngjashme me Shqipërinë, kërkonin pulse të reja integruese, dhe tani, në prag të mijëvjeçarit të ri, debati rishtron mjaft të pathëna e disa të thëna në komente të ndryshme. Kohë më parë, një nga diplomatët shqiptarë, ish Ambasador i Shqipërisë në Londër, Zef Mazi, e ka cilësuar “skandaloz dhe të paligjshëm ndërhyrjen e ambasadorëve të huaj në politikën dhe punët vendase”. Ai madje në një shkrim të analizuar me mjaft fakte diplomatike kërkon që ambasadorët e vendosur në Tiranë, të gjithë papërjashtim duhet të bëjnë të njëjtën punë që lejohet të bëjnë ambasadorët shqiptarë në vendet e tyre.

Më freskët, Politologu, Dr Afrim Krasniqi, në një shkrim të tij thotë se shkak i një ndërhyrjeje të tillë, që në vendet e tjera do të quhej “incident” janë politikanët. Dr Krasniqi thekson: “Diplomatët

Diplomatët perëndimorë dhe problemi i përfjetur perëndimorë përdorën dje një gjuhë të ashpër kundër klasës politike penguese për reformën në drejtësi. Gjuha e pazakontë do të kishte shkaktuar skandal në çdo vend ku politikanët kanë integritet dhe ku vlerat e larta ushqejnë vendimmarrjen politike. Shqipëria nuk është ky rast. Përkundrazi. Tek ne politika dhe integriteti janë dy rrugë paralele që nuk takohen dhe se vlerat e larta të vendimmarrjes politike janë e mbeten utopi. Ndaj edhe denigrimi i elitës politike përmes diplomatëve më të lartë të SHBA e BE nuk sjell reaksion, por nga politika pranohet me bindje të plotë kurse nga qytetarët duartrokitet në heshtje solidarizuese. Disa javë apo muaj më vonë, kur reforma në drejtësi të miratohet dhe kur udhëheqësit tanë politikë do të mbushin ekranet televizive me kujtimet e tyre mbi kontributin e pashoq që dhanë në këtë reformë, diplomatët e huaj dhe ne, publiku që refuzon të jetë turmë, do të ndjejmë neveri dhe do të kemi rast tjetër të kuptojmë sa fatkeq jemi për shkak të paaftësisë tonë për të zgjedhur në krye të punëve njerëz me integritet, me vlera, me kurajë e me vizion larg traditës meskine të provincës otomane.” Dhe natyrisht mendja si gjithnjë shkon në aspektin global. Në këtë aspekt global janë dhe shkëmbimet e pikëpamjeve, që natyrisht i kanë parasysh si politikanët, ashtu edhe diplomatët shqiptarë, që në disa raste janë thjesht “kunguj” në sqetullat miqësore ose parete të politikanëve. Sidoqoftë, shkëmbimi i pikëpamjeve mes një tematike të tilë, me një angazhim të madh të komunitetit ndërkombëtar, në asnjë rast nuk duhet parë me një sy tjetër, pasi dihet se do të ndihmojë për të kuptuar më mirë se çfarë duhet të jetë qëllimi dhe metoda e diplomacisë në vetë epokën e transformimit global, kur natyrisht populli, dhe vetë politikanët ndjekin dhe lakojnë këtë eveniment diplomatik të kohëve të fundit në Shqipëri. Përpjekjet e bashkësisë ndërkombëtare për të gjetur zgjidhje diplomatike të krizës së mëparshme irakene, apo dhe në disa rajone të tjera, përfishirë dhe krizën në Siri, ndjesojnë një aromë shtesë për problemin tonë. Ky problem duket se është i lidhur me vetë “investimin” diplomatik.

Krasniqi shton se “Për asnjë projekt tjetër politik, përfshirë edhe kushtetutën e vitit 1991 apo 1998, nuk është investuar aq thellë dhe as direkt komuniteti ndërkombëtar sesa për reformën në drejtësi.

Ata kanë kuptuar se thelbi i sistemit korruptiv dhe moçalit politik ku ndodhemi është mungesa e një grupi minimal gjyqtarësh e prokurorësh, të aftë të hetojnë dhe gjykojnë raste flagrante korrupsioni, kriminaliteti apo padrejtësie. „Nuk ka reformë tjetër më të rëndësishme që prej ndryshimit politik 1990“ pati thënë fundvitin e kaluar ambasadori amerikan.

Mesazhi i reformës u përcoll në Tiranë në nivelet më të larta politike, përfshirë nga kancelarja Merkel, presidenti i BE Tusk, sekretari amerikan i shtetit Kerry dhe një numër zyrtarësh të tjerë të lartë të qeverive të vendeve perëndimore.” Pra kjo sjell në vëmendje edhe një problem tjetër, të cilin pata rastin ta ndjek para disa ditësh dhe në Akademinë Diplomatike në Londër, si problem Kurd, dhe që lidhej me atë që quhet “degovernmentalizimi” i punëve të jashtme. Si pasojë e këtij aspekti kuptohet qartë pse është rritur përfshirja në ndërveprimet ndërkombëtare të autoriteteve diplomatike. Kam pasur një mundësi për të vëzhguar këtë fenomen edhe në raste të tjera, por gjithnjë investimi diplomatik, ka patur disa korniza. Në rastin shqiptar ai i tejkalon të gjitha formatet e kornizave, pasi mbetet një investim pafund perëndimor për të bërë bashkë kokat e politikës shqiptare.

Sipas Krasniqit “Imagjinoni: një investim pafund perëndimor për të bindur ca politikanë në Tiranë për rëndësinë e reformës në drejtësi dhe për t’iu kërkuar atyre miratimin e saj!” e ky është investim!

Në anën tjetër imagjinoni izolimin e një Ambasadori nga vetë Qeveria Shqiptare?!

Rasti i “izolimit” banal të Ambasadorit Mal Berisha, që pa fonde, pa makinë, pa mjete dhe ndihmë, arriti të bënte atë që s’e kanë bërë vite e vite me radhë diplomatë të “mirëmbajtur” nga qeveritë. Dhe Ambasadori Berisha brenda një mandati diplomatik rifreskoi faktorët kulturorë, politikë dhe integrues, duke dhënë shembullin se roli i një amabasadori me dëshirë pune ka një vlerë të madhe.

Kjo natyrshëm të shpie në një konkluzion të vetëm: Diplomacia tregon se ka në dorë dhe faktorin politik pasi sheh se ka filluar dukshëm rënia relative e rolit të qeverisë shqiptare. Qeveria që duket se e ka humbur këtë rol, mendoni sikur të përballej ashtu si në disa vende të tjera, ku sot qeveritë, po përballen me konkurrencë të ashpër nga aktorë të tjerë. Sektori privat, grupet fetare, emigrantët, mediat dhe subjektet e tjera të shoqërisë civile janë duke kërkuar nga qeveritë e disa vendeve, natyrisht në një farë mënyre edhe në Shqipëri me disa lëvizje të kohëve të fundit, që interesat e tyre të merren parasysh dhe se ata kanë një rol në marrjen dhe zbatimin e politikës së brendshme e asaj të jashtme. Njerëzit duan të udhëtojnë lirshëm, për të kryer biznes jashtë vendit ose për t’u përfshirë në lloje të ndryshme të shkëmbimit kulturor, po aq edhe të ejnë të sigurtë në problemet e brendshme dhe të siguruar nga drejtësia e rendi. Ndoshta më në gjumë si faktor “ndërhyrës” në diplomacinë moderne janë organizatat jo-qeveritare (OJQ)-të, që me sa duket mbesin në dilema fondesh të ndërvarura. Ky është veçanërisht edhe një problem që shihet edhe nga këndvësh-

trimi i OKB-së. Për shembull, në Gjenevë aktualisht ka rreth 1,400 OJQ të regjistruara zyrtarisht me Zyrën e OKB-së.

Të gjithë ata janë ndërkombëtare, dhe të kanë degë në të paktën dy ose më shumë vende. Edhe pse statusi i tyre është i ndryshëm nga ai i diplomatëve, në praktikë ata shpesh marrin pjesë në procesin diplomatik, në mënyrë të veçantë në promovimin dhe diskutimin e çështjeve të tilla si të drejtat e njeriut dhe mbrojtjen e mjedisit. Në ditët e sotme, vendimet ndërkombëtare janë më shpesh një formë në bazë të opinioneve të OJQ-ve. Gradualisht ata janë duke e zgjeruar sferën e ndikimit të tyre. Atëherë pse heshtin në Shqipëri për probleme të rrëndësishme dhe të tilla si drejtësia? Ndërsa angazhimi dëshmon për rritjen e ndërvarësisë në botë, heshtja krijon probleme të cilat ndikojnë në një pjesë të strukturës, tek e cila fjala dhe veprimi adekuat e bën jo thjesht si pasagjerët e anijes së Leonardo da Vinçit, ku të gjithë ne, -mes të pasurve dhe të varfërve, mes grave dhe burrave, të rinjve dhe të vjetërve, duhet të ndajmë një fat të përbashkët. Më mirë le ta kuptojmë tek fjalët e Albert Ajnshtajnit se “Bota është një, ose asgjë.”

Dhe duke përfunduar, le ti referohemi Krasniqit, që në jo pak raste është më afër gjykimit të drjetë të problemeve: “Parë në këtë këndvështrim retrospektiv dhe perspektiv, gjuha e ashpër diplomatike dhe modeli i ndërhyrjes nga jashtë, i aplikuar nga SHBA­BE edhe në Kosovë e Maqedoni dy vitet e fundit, krijon një sistem të ri referimi dhe një praktikë të re pune, e cila, dikur e papranueshme, vjen natyrore, e pranueshme, e dëshiruar dhe rrugëzgjidhja e vetme për të dalë nga rrethi vicioz ku është zhytur shoqëria e vendimmarrja politike prej mëse një viti. Elitat tona politike na kanë turpëruar disa herë dhe nuk shqetësohen nga turpet e radhës, por elitat tona janë e mbeten provinciale, nuk kanë forcë në asnjë rrethanë ti kundërvihen Perëndimit dhe shumicës që beson tek ai.

Si e tillë, zgjidhja mbetet optimiste. Fatmirësisht midis shumicës qytetare të këtij vendi mesazhi mirëpritet, duartrokitet dhe shihet si mjet legjitim përballë lëndës ilegjitime që merr vendime në emrin tonë,­ dhe na bën të shpresojmë se Shqipëria nuk është një ishull eksperimental, por axhenda e saj shtetërore e qytetare ka në krah ata që duhet të kemi, Perëndimin.” Por ndërsa kjo është ana teorike e problemit, fakti është i qartë tek diplomatët perëndimorë, që kanë marrë në dorë situatën dhe problemi i “përfjetur” i mjaft strukturave shqiptare. Dhe ndërsa Donald Lu dhe Romana Vlahutin si asnjëherë tjetër më parë do të marrin pjesë në mbledhjet e 3 Grupeve Parlamentare shqiptare, lidhur me lobimin e tyre në favor të reformës në drejtësi, OJQ-të, Elita dhe të tjerët do të përkunden në gjumin e tyre të përfjetur.

17 Nr. 66 - QERSHOR 2016

Shqiptarët në Irlandë, një histori suksesi

K

jo është historia e Ndrek Gjinit, autor, gazetar dhe mësues me profesion, i cili emigroi në Irlandë në 2002. Ai tregon në një intervistë ekskluzive për gazetën “Koha Jonë”mënyrën se si arriti jo vetëm të integrohet në shoqërinë irlandeze, por të bëjë edhe irlandezët të kthejnë sytë nga Shqipëria dhe pse jo dhe ta vizitojnë atë.

Gjini, më thoni diçka për veten Tuaj, familjen dhe si ndodhi që u gjendët në Irlandë?

Nuk është aspak e lehtë të flasësh për veten. Kjo pasi njeriu ndryshe e percepton veten e tij dhe ndryshe e perceptojnë të tjerët atë. Por gjithsesi, unë po e tregoj historinë time, sipas meje.

Kam shkruar e botuar poezi e publicistikë që në vitin e tretë të shkollës së mesme. Pasi mbarova Universitetin në Shkodër në degën Gjuhë/Letërsi, punova dy vjet mësues dhe një vit gazetar në gazetën lokale në Pukë. Në vitin 1991 u vendosa në Tiranë. Fillimisht kam punuar në gazetën “Kombi”, më pas në Agjencinë Telegrafike Shqiptare dhe në gazetën “Rilindja Demokratike”.

Në vitin 1996, fillova punë si zëdhënës i Ministrisë së Brendshme. Më pas, jam kthyer prapë në gazetën “RD”. Gjatë gjithë këtyre viteve përveç punës së përditshme kam vazhduar të shkruaj letërsi dhe kam botuar edhe disa libra.

Në vitin 2002 kam emigruar familjarisht në Irlandë. Vendimin për të ikur e mora pasi u binda se isha totalisht i paaftë për t’iu përshtatur ‘normave të reja’ që kishin nisur të formësohen në ndërgjegjen kolektive të shoqërisë shqiptare, ku një maskara quhej i zgjuar, një hajdut quhej i shkathët, një vrasës quhej hero, e një bandit bëhej ministër.

Në Irlandë nuk është se gjeta parajsën.

Pata fat përsa i përket marrjes së statusit si refugjat politik, pasi e përfitova atë me intervistën e parë.

Fillimisht jeta aty ka qenë një aventurë e vërtetë. Nuk dija asnjë fjalë anglisht. Më duhej të mësoja gjuhën e të punoja për të mbajtur familjen. Jetonim në Castlebar, një qytet mjaft i vogël në perëndim të Irlandës. Nuk kishte as kurse ku mund të shkoje të mësoje gjuhën. Fillova punë si ndihmësfurrtar.

Lodhesha shumë. Pas punës me orë të tëra ulesha e mësoja anglisht në shtëpi.

Më ndihmonin shumë gruaja dhe djali.

Ia dola mbanë. Kërkova të bëj njohjen dhe konvertimin e diplomës universitare që kisha marrë në Shqipëri. Më thanë nuk bëhet pasi Shqipëria nuk e kishte firmosur ende marrëveshjen e Bolonjës.

Në 2004 u regjistrova në Castleber College for Further Education për të bërë një kurs 1-vjeçar me kohë të plotë për gazetari të shkruar. E përfundova me sukses. Ndërkohë përveç punës dhe shkollës vazhdova të shkruaj dhe të botoj në gazetën lokale të Castlebar “The Connaught Telegraph.” Botova aty mbi 40 artikuj. Në vitin 2005 disa poezi të miat u botuan në një antologji

Emigranti shqiptar Irlandë: “Kam zgjedhur punën si Perëndi” Shqiptarët në Irlandë, njënë histori suksesi diplomatë të tjerë shqiptarë. Gjithçka shkoi mjaft mirë. Ambasador Berisha dha me këtë rast dhe një intervistë për radion lokale si dhe zhvilloi takime me kryetarin e bashkisë dhe me Presidentin e Universitetit. Që nga viti 2014, jam licencuar si mësues dhe jam regjistruar si i tillë pranë Teaching Council Ireland (Këshilli i Mësuesve). Gjithashtu, jam edhe redaktor i revistës letrare, “The Galway Review.”

Emigranti shqiptar në Irlandë: “Kam zgjedhur punën si Perëndi”

prestigjioze titulluar “Present Tense”. së Kulturës në Tiranë. U shkrova Në këtë antologji përfshiheshin autorë e-mail disa drejtorëve që i kisha pasur Kjo është Ndreknder Gjinit, mësues me profesion, i cili I mjaft të historia njohur,e njëri to autor, madje,gazetar miq dhe dikur.

Nuk mora asnjë përgjigje. emigroi në Irlandë në 2002.

Ai tregon në një intervistë ekskluzive gazetënpërsëri, “Koha por ishte fitues i “Çmimit Nobel”. shkrova ministrit të për Kulturës Jonë”mënyrën se si uarriti jo vetëm integrohet në mora shoqërinë irlandeze, të bëjë Në vitin 2005, vendosëm nëtë qytetin nuk përgjigje.

Isha por në hall.

Kisha edhe irlandezët të kthejnë sytë nga Shqipëria dhe pse jo dhe ta vizitojnë atë.

Galway. Aty u regjistrova në shkollë vetëm dy javë kohë. Mora në telefon Gjini, më thoni diçka përMayo veten Tuaj, familjen si ndodhi që ue gjendët në Irlandë? të lartë, nëGalway Institute of dhe ambasadorin Shqipërisë në Londër, Nuk është aspak lehtë të flasësh për veten.

Kjo pasi ndryshe Technology, nëeprogramin me kohë të zotin Mal njeriu Berisha.

Frika ee percepton dështimit po veten tij dhe ndryshenë e perceptojnë të tjerët atë. gjithsesi, unë psikologjikisht. po e tregoj historinëKur plotëe për Bachelor Heritage Studies më Por shkatërronte time, sipas meje. Kulturore). Aty studiova po flisja me ambasador Berishën isha (Trashëgimi Kam e botuar e publicistikë vitin e tretë të shkollës së mesme. për shkruar katër vjet dhe upoezi diplomova me BAqë në krejtësisht i tronditur.

Pasi mbarovanëUniversitetin në Shkodër (Honours) Heritage Studies (Studimenë degën “MosGjuhë/Letërsi, u mërzit, mëpunova tha, – dy nukvjet do të mësues dhe një vit Më gazetarpas në gazetën lokale lëmë në Pukë.

Në vitin 1991 vendosa Trashëgimie). vazhdova të dështosh.”

Si dou t’ja bëjmë,nëkam Tiranë.

Fillimisht kamof punuar “Kombi”, mëdypas nëkohëAgjencinë Telegrafike programinMaster Arts nëingazetën Writing vetëm javë i thashë. në Universitetin Irlandës“Rilindja në Galway.

“Aleksandër Meksi,fillova në bashkëpunim Shqiptare dhe në egazetën Demokratike”.

Në vitin 1996, punë si Edhe këtëi Ministrisë e përfundova me sukses. Gjatë e në Albanologjisë kanë zëdhënës së Brendshme.

Më pas,me jamInstitutin kthyer prapë gazetën “RD”. gjithëgjithë këtyre viteve që, natën botuar një kam album të madh e të plotë Gjatë këtyre viteve përveçpunoja punës sisë përditshme vazhduar të shkruaj menaxher nëbotuar një lokal në libra. stacionin e për 100- vjetorin e Pavarësisë dhe është letërsi dhe kam edhe disa trenit në familjarisht shkollë. në Irlandë. në anglisht,” thaikur ambasadori duke Në vitin dhe 2002ditën kam shkoja emigruar Vendimin më për të e mora pasi Që senga e në vazhdim shtuar: “Z.Meksi ka dhuruar u binda isha2006 totalisht i paaftë për t’iukam përshtatur ‘normave të reja’më që kishin nisur të një punuar edhe si përkthyes (freelance) kopje të këtij albumi unë do ta postoj formësohen në ndërgjegjen kolektive të shoqërisë shqiptare, ku një dhe maskara quhej i me disa kompani të ndryshme si dhe ty që të marrësh fotot, t’i vendosësh zgjuar, një hajdut quhej i shkathët, një vrasës quhej hero, e një bandit bëhej ministër. në kam shkruar e botuar shkrime të miat si korniza dhe ta hapësh ekspozitën.” dhe disa përkthime në shtypin irlandez Albumi erdhi. Me mikun tim të mirë dhe atë shqiptar. E ndjej veten me fat Sajmir Beganji zgjodhëm fotot e duhura. pasi disa shkrime, poezi, përkthime Kornizat i porositëm dhe u bënë brenda dhe intervista të miat janë botuar në natës. Të nesërmen i vumë në hollin e disa gazeta dhe antologji prestigjioze të madh të bashkisë. Ekspozita u hap më Irlandës.

26 nëntor 2012. Hapjen zyrtare e bëri nënkryetari i bashkisë, Frank Fahy, (i Ju e keni bërë të njohur Shqipërinë cili aktualisht është kryetar bashkie). Në në Irlandë jo vetëm me anë të poezive, atë ceremoni mori pjesë dhe nënkryetari apo jo? i Parlamentit të Irlandës, një ministër Po e vërtetë. Në 2012, fillova si dhe disa deputetë. Ishin të pranishëm punë si asistent në Drejtorinë e Artit mjaft drejtorë e funksionarë të bashkisë dhe Kulturës në bashkinë e qytetit e zyrtarë të tjerë. Kishte dhe shqiptarë.

Galway. Përkonte kjo me 100-vjetorin e Hapjen e kësaj ekspozite e organizova Pavarësisë së Shqipërisë. I ekzaltuar nga edhe në Muzeun e qytetit Ennis si dhe ky përvjetor i shënuar mendova të bëj në bibliotekën e qytetit Cork. dhe unë diçka për vendin tim. I bëra një Disa muaj më vonë fillova punë në kërkesë me shkrim kryetares së bashkisë Drejtorinë Arsimore të qytetit Galway, dhe këshillit bashkiak të qytetit Galway, si koordinator programi, për Galway ku u kërkoja leje për të hapur një Write a Book Project. Trajnonim ekspozitë fotografike rreth Shqipërisë mësuesit për nxitjen e nxënësve për të në këtë 100-vjetor të pavarësisë së saj, shkruar krijimtari letrare. Në 2013, në hollin e madh të bashkisë së qytetit. organizova dhe hapa të njëjtën ekspozitë Fatmirësisht ata e miratuan kërkesën fotografike rreth Shqipërisë në hollin e timen. Por tani më duhej të veproja Drejtorisë Arsimore të qytetit me rastin shpejt për realizimin e kësaj veprimtarie. e 101 -vjetorit të Pavarësisë së Shqipërisë.

Duheshin gjetur fotot, kornizat, bërë Këtë herë patëm fatin të kemi aty për ftesat dhe organizuar aktiviteti. U të hapur zyrtarisht këtë ekspozitë kërkova ndihmë për fotot Ministrisë ambasador Mal Berishën, si dhe disa

A ka qenë e vështirë të tërhiqnit vëmendjen e irlandezëve drejt Shqipërisë?

Në fillim të vitit 2015, i propozova kryetarit aktual të bashkisë Galway, zotit Frank Fahy, që në listën prej dhjetë vendesh të ndryshme që kryetari i bashkisë ka të drejtë të vizitojë gjatë mandatit të tij, të përfshijë edhe Shqipërinë. Ai ia parashtroi propozimin tim Këshillit Bashkiak dhe fatmirësisht ky propozim u miratua. Në tetor të vitit 2015, pata fatin që zoti Fahy të më zgjidhte mua për ta shoqëruar në vizitën e tij në Shqipëri. Takuam atje kryetarët e bashkive Tiranë, Shkodër dhe Kamzë, ish-Kryeministrin Sali Berisha, nënkryetarin e Partisë Demokratike, Spaho, këshilltarin e Presidentit për Pushtetin Lokal, Ylli Asllani, vizituam Krujën, Shkodrën dhe Durrësin, si dhe realizuam një vizitë në “Albanian International School” në Tiranë. Shqipëria kishte ndryshuar shumë. Zoti Fahy në raportin e tij para Këshillit Bashkiak u shpreh se shqiptaret janë njerëzit më bujarë dhe mikpritës që ai ka takuar në jetë. Ai tha se ka mbetur i befasuar nga talenti dhe energjia krijuese e këtij populli.

Fahy e krahasoi Shqipërinë me Maltën.

Gjithashtu, jam në proces të përfundimit të përkthimit të një libri me poezi të Presidentit aktual të Irlandës, Michael D. Higgins, si dhe punoj intensivisht për editimin dhe botimin e antologjive vjetore të “The Galway Review”. Kam pasur fatin t’i prezantoj bordit drejtues të kësaj reviste disa shkrimtarë shqiptarë dhe fatmirësisht shkrimet e disave prej tyre janë miratuar dhe kanë kaluar për botim, si për shembull poezitë e Visar Zhitit, një tregim i Lazër Stanit, apo dhe poezitë e disa autorëve nga Kosova e Shqipëria.

Historia juaj merr më shumë ngjyra në këto kohëra kur fati i emigrantit është kryefjala e realitetit të sotëm. Çfarë kujtoni nga ditët e para të mbërritjes suaj në Irlandë?

Shi, mërzi, lodhje dhe vetmi.

Si do ta përshkruanit këtë vend?

Diçka të veçantë që ka?

Në një libër që shpresoj të botohet së shpejti e kam quajtur Irlandën “Ishulli i Gjelbër”. (vion në faqen 21)

18 Nr. 66 - QERSHOR 2016

A mund ta quajmë pikënisje të re?

Dr FATMIR TERZIU

L

ideri i opozitës shqiptare, Lulzim Basha, foli hapur, publikisht në emisionin “Opinion” të Blendi Fevziut, duke denoncuar me emra atë që ai e quajti “armatën e ushtarëve të Shullazit në kupolën e Policisë së Shtetit”. Kjo, jo se nuk është dëgjuar më parë, jo se nuk është thënë dhjetra herë, (madje edhe nga ish Kryeministri Berisha) por këtë radhë, Kryetari i PD-së, Basha, doli dhe foli me dosje përpara tij, “bazuar në studimet e gjata të deparementit të PD-së”. Dhe vetë emisioni kishte thuajse një titull të përafërt me “hapje dosjesh”. Dhe këto dosje që së bashku me denoncimin publik të Bashës u duk se sollën një ndryshesë, të cilën tashmë disa e shohin si “Politika e re e kontrollit të krimit” dhe disa mendojnë se “duhet akoma kohë për të besuar”. Ndërsa është mes dy termave më të lakuar “politika” dhe “ krimi” enkas si shkas vjen dhe burimi që ushqen dhe lind këtë obsesion masiv të prodhuar në formën e sotme ku ndodhet Shqipëria.

Ajo që sipas Garland (2000) është “një strukturë mes obsesionit të krimit që kapet prej mediave masive dhe raportohet nga politikanët populistë” duket qartë se na sugjeron një pikënisje të re, të mendojme se media në fjalë hapi dritaren e para dhe bëri detyrën dhe tjetra “lideri i PD-së kap majën e tij, mes termit populist”. Dhe kur ndodh një pikë e tillë, natyrisht sytë shkojnë më thellë, shkojnë në të padepërtueshmen retinore, për të parë e shikuar më thellë atyre dosjeve, jo si kopertina të një krimi të strukur mes letrave, por si një “guxim” i vetë pikënisjes. Ky guxim që sipas Garland hyn tek terminologjia e vetë faktit që bën “në këtë rast për të konceptuar dhe menaxhuar krimin” mbi fakte të cilat janë tashmë të hapura. Pa u hyrë fakteve dhe emrave të shumtë të cilët lideri Basha i quajti disa herë “Emrat e ushtarëve të Shullazit që drejtojnë sot policinë”, ajo që bën arsyen të besojmë se Basha ka mënyrën e vet, të re, të bazuar në më adekuaten, më intoleranten, më ligjoren dhe më të studiuarën prej tij dhe grupit të Departamentit përkatës në PD, për herë të parë qartëson mjaft gjëra, dhe madje delegon tërësisht realitetin jashtë perceptimeve se PD nuk është e gatshme të marrë pushtetin. Por kjo është një arsye tjetër, një arsye që ndoshta ka dhe vetë anët e interpretimit. Ajo që bën dhe meriton vëmendjen e duhur është, se PD, të paktën kësaj radhe, nga vetë goja e liderit të saj, doli dhe foli me dosje, me emra, madje vetë Basha deklaroi gjatë në “Opinion” se “nga dita e sotme PD do të bëjë transparencën e këtyre lidhjeve kriminale.”

Ndërsa “guximi” i Bashës shkon më thellë, fjalët e tij tashmë kapin dhe terma të cilat ngjallin vërtetë vëmendje: “Krim lufte vjedhja në shëndetësi”. Kryetari i PD, Basha

denoncoi si krim lufte vjedhjen që u bëhet shqiptarëve në Shëndetësi nga Ministri i Shëndetësisë, Ilir Beqja dhe Rama. Basha tha se vetëm po të llogarisësh analizat e 635 mijë të sëmurëve kushtojnë 500 mijë euro, ndërsa koncesionarja e Ramës e Beqes, Nushi, merr deri në 12 milionë euro në vit për një analizë. “Ilir Beqja është superhajduti me çizme në Shëndetësi, u shpreh Basha. Në këtë pikë Leslie Holmes, nga Universiteti i Melburnit, është ndalur në një kohë tjetër qeverisjeje të socialistëve shqiptarë, për të cilën ka raportuar në Budapest në nëntorin e vitit 1999-të, në një Konferencë për Korrupsionin. Ajo midis të tjerave ka thënë se “ekziston një perceptim i përhapur se korrupsioni është rritur në pothuajse të gjitha llojet e sistemit politiko-ekonomik. Problemi është më akut në shtetet post-komuniste se sa në lloje të tjera të sistemit. Për më tepër, shumë persona e shohin rritjen dramatike të korrupsionit, dhe, shpesh të lidhur me të, atë të krimit të organizuar, si ndikim në vendet e Evropës Lindore dhe Qendrore. Çështja është e rëndësishme të kuptohet më gjerë”. Dhe ndërsa shkon më tej Holmes thekson se “Pavarësisht se është u gjet fajtor për korrupsion në prillin e vitit 1994 dhe u dënua me dymbëdhjetë vjet burg, Nano bëri një rikthim spektakolar, duke u bërë Kryeministër edhe një herë në gusht të vitit 1997. Për fat të keq për të, ai e humbi këtë post sërish në shtator 1998. Një nga disa arsye për këtë ishin pothuajse, sigurisht kritikat e forta të bëra nga OSBE-ja, vetëm disa ditë para dorëheqjes së tij, për dështimin e tij për të sjellë korrupsionin nën kontroll dhe në Shqipëri”. Pas tij për korrupsionin u zotua edhe vetë PD, madje kjo ishte dhe një nga premtimet që thuhet se ribëri të besueshme qeverisjen e ish Kryeministrit Berisha të vinte në pushtet, por sërrish ajo solli zhgënjim dhe ai i kushtoi mjaft vetë reputacionit të PD-së. Duke kërkuar që këtë reputacion ta bëjë me një kthim ndryshe, lëvizja “guximtare” e Bashës shkon akoma më thellë. Ai vërteton me fakte dhe kritika të tjera, duke theksuar prerë se “Kulla në stadium nuk do të lejohet”, apo denoncimin e “765 milionë eurove koncesione” e deri tek pika më e ndezur e kohëve të fundit “Drejtësia”.

Gjatë emisionit në fjalë, Lulzim Basha ka shprehur qëndrimin e tij dhe të Partisë Demokratike kundër projektit me kullë të ndërtimit të Arenës Kombëtare. Basha ka paralajmëruar investitorët që të mos harxhojnë para ose të marrin kredi për ndërtimin e kësaj kulle në stadium, pasi do të kenë konseguenca financiare. “Ky projekt kështu si është konceptuar nuk është për sportdashësit, por për klientët e qeverisë. Këtu ka një hapësirë të limituar në zonë monumentale. Jo çdo gjë mund të mblidhet te Blloku. Ky do Kulla. Kjo është një nga bëmat e Ramës. Ky stadium siç është konceptu-

ar nuk është stadium, por është një hu.

Ne sportdashësve u njohim të drejtën e një stadiumi europian. Ndjesë që nuk e ndërtuam ne, dhe i garantojmë që ky stadium do të ndërtohet edhe pa kullë. Çdo investitor dhe çdo bankë që krediton këtë projekt është i paralajmëruar nga Partia Demokratike se do të mbajë konseguenca të plota materiale, financiare. E kuptojnë vetë ata se çfarë do të thotë. Është qëndrim për të mbrojtur interesat publike dhe jo kërcënim…”

Basha ka denoncuar mbrëmë vjedhjen gjigante që u është bërë shqiptarëve gjatë këtyre dy viteve me koncesionet. “Qeveria ka dhënë rreth 765 milionë euro koncesione”, u shpreh ai. Basha ka bërë një pasqyrë të plotë të gjithë këtyre tenderave dhe koncesioneve, Vjedhja më e madhe e këtyre tenderave bëhet përmes ofertave më të larta, ndërsa përfituesit janë pjesë e klientelës së Ramës. Basha tha se, PD është partia ku shqiptarët bashkohen për një drejtësi të pavarur. Ai tha se takimi me ambasadorin Donald Lu nuk dështoi me Grupin parlamentar të PD-së. Basha theksoi se nuk pati asnjë dështim, por takimi është shtuar për ditën e martë, pasi ambasadorët patën lajmëruar se takimi i parë do të realizohej me grupin e PS-së.

Lideri i opozitës deklaron se e mirëpret praninë e ambasadorit të SHBA, Donald Lu në mbledhjen e grupit parlamentar demokrat. “Nuk kemi asgjë për të fshehur. I jam shumë mirënjohës Donald Lu që ka folur në mënyrë të drejtpërdrejtë për shumë çështje”, theksoi Basha, duke saktësuar se do të jetë një takim pyetje-përgjigje në lidhje me Reformën në Drejtësi. “Edi Rama dhe Ilir Meta nuk donin njerëz si gjyqtari që arrestoi Shullazin, por donin njerëz që t’i merrnin për këmbë. Kjo është mazhoranca që zvarriti reformën, pasi këta njerëz kanë frikë nga reforma, ata dridhen, sepse të fortët e tyre do të merrnin fund nga ajo”.

Si aludim, nga ajo që del nga vetë këto dosje dhe “guximi” i Bashës, për një kohë të shkurtër, brenda një të papriture, në fjalinë e hapjes së këtij dokumenti, vetë natyra e korrupsionit do të thotë se është e pamundur që të sigurojë të dhëna autoritative në shkallën e saj dhe incidencës në çdo vend.

Ndryshe nga shumica e krimeve, korrupsioni shpesh nuk ka “viktima” të dukshëm, të cilët do të raportojë krimin tek autoritetet, ndaj dhe përmendja e emrave me këtë “guxim” duket disi vetë ripyetje: “A mund ta quajmë pikënisje të re?” Kjo vjen si kryeradhë dhe për vetë faktin, se kur rastet e korrupsionit përfshijnë të paktën dalin dy agjentë (p.sh. ryshfet-marrësit dhe ryshfet-dhënësit), nuk është shpesh një interes i përbashkët për të fshehur aktivitetin e papërshtatshëm nga shteti, që në disa raste kohët e fundit duket se po bën zë lëvizjesh. Për fat të keq, kjo zakonisht vlen edhe në qoftë se njëra nga palët ka hezituar që të angazhohet në veprimtari korruptive. Një qytetar/e mund edhe të pëlqejë faktin se ai/ajo

pritet ti paguajë një ryshfet një zyrtari, më parë se kjo e fundit do të ofrojë mallra ose shërbime që qytetari beson duhet të jetë një e drejtë gjithsesi. Por sapo ryshfeti është paguar, qytetari në shumicën e rasteve do të zgjedhë për të mos raportuar veprimtarinë e zyrtarit nga frika se mos ndëshkohen bashkërisht nga autoritetet, si ndodh dhe ka ndodhur edhe kohët e fundit me kërcënimet dhe korrupsionin në zgjedhjet universitare, apo dhe në rastet e denoncuara në emisionit “Fix Fare” dhe “Stop”. Kjo është shqetësuese. Është e tillë se për shembull, në një sondazh të kohëve të fundit të kryer nga Qendra për Studime Demokratike në Bullgari, 57% e të anketuarve deklaruan se ishte një “humbje kohe” për të raportuar rastet e korrupsionit, dhe se një përqindje pothuajse identike ( 56%) besojnë se policët kanë pranuar ryshfet, ndërsa 63% e gjykatësve besonin se bënin këtë pa problem të madh. Dhe dihet se Bullgaria është në Komunitetin Europian dhe ajo ka një kontroll të lartë në këtë drejtim. Për këtë arsye faktet e dosjeve të Bashës, madje dhe ripërsëritja e termit “guxim” derivojnë vëmendje.

Më tutje e bën më të drejtë të besosh se Basha sheh ndryshe në rrugëtimin e ardhshëm të PD-së, ajo që ai deklaron për “Zgjedhjet e ardhshme dhe listat e deputetëve, të cilat jo pak herë kanë krijuar debate dhe probleme”.

Për këto probleme Basha tha se, “asnjë nga deputetët aktualë nuk e ka vendin të sigurtë në listat e zgjedhjeve të ardhshme parlamentare që do të propozojë Partia Demokratike”. Ai e konsideroi mjaft të rëndësishme Reformën Zgjedhore dhe propozoi një sistem të ri që evidenton në maksimum manipulimin. “Ne jemi për votim elektronik me shenja gishtërinjsh, që është plotësisht e realizueshme. Që do të thotë automatikisht. Ku eliminohet një potencial i madh për intimidimin e qytetarëve për blerjen e votave. Votimi e zhduk mundësinë që një palë e tretë të shikojë se si ka votuar qytetari. Dhe për gjysëm orë vjen rezultati në rang kombëtar”.

Si përfundim, përtej “guximit”, le ta quajmë si detyrë ligjore e një lideri opozitar, ajo që rivihet si kryetheks, për arsyet që duhet tashmë të jenë të qarta, shkalla në të cilën qeverisja duhet të marrë seriozisht luftën kundër korrupsionit do të jetë një tregues kyç i seriozitetit të saj në lidhje me konsolidimin, jo vetëm të shtetit të së drejtës dhe demokracisë, por edhe të rrugëtimit që shkon nga ekonomia e tregut. Fjalët teorike dolën dhe “guximi” kapërceu kokrizat dixhitale nga ekrani i “Opinion” e tashmë udha kërkon rrugica të shumta mediatike, për të shkuar e qartë, e saktë, e domosdoshme në rrugën e madhe, pikërisht aty ku duhet të mblidhen të gjitha idetë e qarta për të ecur me mendimin ndryshe. Le ta quajmë një pikënisje të re?

AKTIVITET I “SHOQATA PEJA”

19

Kur ndjehesh mire dhe i respektuar nga Shoqata Peja Londer qe drejtohet nga Lutfi Gashi dhe Nr. 66 - QERSHOR 2016 miqte Mithat Ibrahimi, Burim Turjaka, Gjati Pej, Bujar Vokshi etj Pikniku ne Childs Hill Park me ushqime tradicionale Shqiptare, Flamuj Kombetare dhe muzike popullore shqiptare. Lojrat sportive nga tradita shqiptare ishin emocion i vecante mes brezave ...

Cdo gje falas dhe bukur!

AKTIVITET I “SHOQATA PEJA”

Kur ndjehesh mire dhe i respektuar nga Shoqata Peja Londer qe drejtohet nga Lutfi Gashi dhe miqte Mithat Ibrahimi, Burim Turjaka, Gjati Pej, Bujar Vokshi etj.

Pikniku ne Childs Hill Park me ushqime tradicionale Shqiptare, Flamuj Kombetare dhe muzike popullore shqiptare. Lojrat sportive nga tradita shqiptare ishin emocion i vecante mes brezave ... Çdo gje falas dhe bukur!

20 Nr. 66 - QERSHOR 2016

“Asnjë libër sado i përsorur të jetë nuk mund ta paraqesë në mënyrë të plotë kënaqshme panoramën e një vendi; këtë mund ta bëjnë ndoshta dhjetëra libra, por kusht: të jenë shkruar nga njerëz të cilët e kanë parë vendin nga këndvështrime të ndryshme dhe të vështira.”

Bernard Njuman

Dritat e Elbasanit narrativit Dritat e Elbasanit mes mes narrativit sypërshkrues të të huajit sypërshkrues të të huajit Dr Fatmir Terziu

Ndërsa Biblioteka e qytetit të Elbasanit ishte ndërtuar në vitin 1934 me kontributet financiare të familjes Baholli, nga shkallët e saj shkrimtari dhe studiuesi, Edvin Xhaks (Edëin Jacques) do të mahnitej me provat e para të dritave elektrike në rrugët e qytetit të Shqipërisë së mesme.

Autori i librit “Shqiptarët: Historia e Populit shqiptar nga lashtësia deri në ditët e sotme” Edvin Xhaks natyrisht do ta përshkruante këtë edhe në faqet e tij. Në njërën nga nënçështjet e këtij kapitulli, të titulluar “Industria” ai shkruan: “Autori i këtij libri nuk do t‟i harrojë kurrë britmat ngazëlluese që jehuan në të gjithë qytetin e Elbasanit, në çastin kur bëhej prova e parë e dritave elektrike të rrugës, një mbrëmje të vitit 1934”. Ishte kjo një lëvizje për të prurë dritën e munguar gjatë në trojet shqiptare, atë dritë që jepte shpresë të madhe jete më të mirë në të gjitha zonat shqiptare.

Gazetarja Valeria Dedaj, shkruan se “Elektrifikimi i plotë i Shqipërisë u paralajmërua përmes elektrifikimit të qendrave urbane si Saranda, Gjirokastra, Durrësi, Tirana, Korça dhe Elbasani, që para Luftës së Dytë Botërore.” Sipas saj, planet për elektrifikimin e qendrave të rëndësishme ekzistonin që në vitin 1926.

Dihet sipas dokumentave arkivorë se po në të njëjtin vit, banorë të Sarandës i kërkuan Ministrisë së Punëve Botore që të dërgonte elektricistë në qytetin e tyre. Kështu që Elbasani ishte një nga qytetet e fundit të elektrifikuar, gjatë viteve 1933-1934. Dedaj sqaron se “në Gjirokastër portollambat e skalitura në hekur dëshmojnë se elektrifikimi i rrugëve ndodhi në vitin 1932. Përpjekjet e para për elektrifikimin e fshatrave shqiptarë të fshatit Katund të Korçës u bënë me synimin për të ndërtuar hidrocentrale të vegjël për nevojat e fshatit. 11 vjet më vonë, tregtarë nga Korça ndërtuan hidrocentralin e parë në fshatin e Vithkuqit.” Hidrocentrali i parë, në Vithkuq afër Korçës, duket se i jepte një arsye më shumë edhe ikjes së errësirrës në disa zona urbane, edhe pse një i tillë i vogël ishte ndërtuar privatisht në fshatin Kojovec të Dibrës, kohë më parë. Dhe kështu banorët e një zone të tërë

“

Ndërsa Biblioteka e qytetit të Elbasanit ishte ndërtuar 1934 me kontributet financiare të familjes Baholli, nga sh saj shkrimtari dhe studiuesi, Edvin Xhaks (Edëin Jacque mahnitej me provat e para të dritave elektrike në rrugët e q Shqipërisë së mesme. Autori i librit “Shqiptarët: Historia e shqiptar nga lashtësia deri në ditët e sotme” Edvin Xhaks n do ta përshkruante këtë edhe në faqet e tij. Në njër nënçështjet e këtij kapitulli, të titulluar “Industria” ai s “Autori i këtij libri nuk do t‟i harrojë kurrë britmat ngazël jehuan në të gjithë qytetin e Elbasanit, në çastin kur bëhej parë e dritave elektrike të rrugës, një mbrëmje të vitit 1934 kjo një lëvizje për të prurë dritën e munguar gjatë n shqiptare, atë dritë që jepte shpresë të madhe jete më të mi gjitha zonat shqiptare.

Gazetarja Valeria Dedaj, shkruan se “Elektrifikimi Shqipërisë u paralajmërua përmes elektrifikimit të q urbane si Saranda, Gjirokastra, Durrësi, Tirana, Kor duke përfshirë dhe Lejçanin kishin shtypi apo letrare të cilat mundësojnë libër, me anë të të cilit ai u përpoq Elbasani, Luftës së “rindërtimin Dytë Botërore.” saj, planet për dritë elektrikeqë falëpara kësaj sipërmarjesa më besnikSipas të historisë të mbushte disielektrifikimin boshllëkun e njohu-e qen je private. Ndoshtaekzistonin jo të gjitha këto heroike, dheDihet të gjatë sipas të shqip-dokumentave rive historike rreth këtij vendi rëndësishme që në vitintragjike 1926. arkivorë separa po në t janë trajtuar në librin e Xhaks, por tarëve”. shekullit të XX-të. Edvin Xhaks vit,gjëbanorë të Sarandës i kërkuan Botore që numër të dërgonte elektri një është e qartë se faqet e këtij StudimiMinistrisë i periudhës së së Punëve viteve botoi edhe një artikujsh në libri kanë e njëtyre. material të bollshëm 1920-1939, ishte sipas Stavres, përbën një lidhje me lindjen dhe zhvillimin e gjat qytetin Kështu që Elbasani një nga qytetet e fundit të elektrifikuar, ku bie në sy edhe Elbasani, pos një pjesë të kapitullit të katërt të librit. fesë protestante në Shqipëri, zhvil1933-1934. Dedaj sqaron se “në Gjirokastër portollambat e skalitura në hekur dëshm game të madhe që sjellin gjurmët Shqipëria e kësaj periudhe ishte limi i mëvonshëm i të cilës do të elektrifikimi i rrugëve ndodhi në vitin 1932.tëPërpjekjet e para për elektrifikimin shqiptare. . për autorin një realitet cilin ai e bazohej pikërisht në strukturat dhe e fs Libri që trajton mirë falë qëndrimit tij në institucionet themeluan hidrocen prej shqiptarë të zhvillimin fshatit historik Katundnjihte të Korçës u bënë tëme synimin për që të undërtuar të Shqipërisë që nga gjurmët e gjetura të për disa vjet para Luftë së Dytë Fineas Kenedi, Telford Erikson, atij vegjël për nevojat fshatit.Botërore.

11 vjet më vonë, tregtarë ngadheKorça ndërtuan hidrocen “në një vendbanim shpelloreparahisAi mbëriti në Korçë bash- vetë misionarëve shqiptarë që torik në Xarrë, rreth 10 kilometra kë me bashkëshorten në funksionin i ndihmuan gjatë viteve 1920 dhe parë në fshatin e Vithkuqit.” Hidrocentrali i parë, në Vithkuq afër Korçës, duket se i j larg Butirintit…..” në bazë të të cilave e një misionari , qëndroi aty që nga 1930. Kur në Shqipëri u lejua liria arsye më shumë edhe ikjes së errësirrës pse një i tillë i vog njeriu i Xarrës përcaktohet si njeri i viti 1932 deri në në vitindisa 1940 zona dhe u urbane, e besimitedhe fetar, rreth dymbëdhjetë “tipit neandertal” të datuarnë“10.000 një figurë etënjohur edukatori. nga parë. njëqindDhe evangjelistët kishin e n ndërtuar privatisht fshatinbë Kojovec Dibrës, kohë më kështuqëbanorët p.e.s”126 deri në zgjedhjet e vitit 1992 Përvoja që ai jetoi në ato vite i jap- qenë në Korçë në fund të viteve të tërë duke përfshirë dhe Lejçanin kishin dritë elektrike falë kësaj sipërmarjeje dhe qeverinë demokratike që i pa- in ngjyra reale përshkrimit të jetës 1930 ishin ende gjallë. Ishin ata që Ndoshta joBenita të gjitha trajtuar librin e Xhaks, por njërrjedhën gjë është e qartë se soi.

Studiuesja Stavre, këto ndalet janë shqiptare në këtënë kapitull. mirëpritën e misioneve duke hyrë në thellësi të librit. tëDuke hyrë nëku thellësi të librit vullnetare që mbushën vendin gjatë të m këtij librimëkanë një material bollshëm bie në sy edhe Elbasani, pos një game Ajo thotë se “Në hyrjen e librit vetë mësohet sipas studiuese se “Autori viteve 1990 dhe i dhanë këtij besimi sjellin gjurmët autori pasqyron disa shqiptare. emrash botër-. bën kryesisht një analizë të qeverisjes përhapjen që gëzon sot.” isht të njohur origjina 14-vjeçare tëhistorik Ahmet Zogut, arritjet Mësohet gjithashtu se Lordi DoLibri që shqiptare trajtone tëzhvillimin të Shqipërisë që nga gjurmët e gjetura cilëve është pak ose aspak e njohur. shoqërore dhe ekonomike të kësaj nogal i Britanisë bëri një udhëtim vendbanim parahistorik në mbretërimit Xarrë, rreth 10dhe kilometra larg Butirintit…..”

Ai nxjerr në pahshpellor karaterin unikal të të fundit, të tij në vitin 1939-të nëpër Shqipëri. Një në ba shqiptarëve gjatë përballjeve historike sfidave qësimundi jo shkrim i të tij gjendet gazetën “Suncilave njeriu i Xarrës përcaktohet njeritëizgjidhte “tipit ose neandertal” datuarnë“10.000 p.e.s”1 me diplomacitë e shteteve të tjera dhe në aspekte të ndryshme të jetës të day Dispatch”. Aty ai raporton se në vititse1992 demokratike i pasoi.

Studiuesja synonzgjedhjet të shpjegojëearsyet përse dhe venditqeverinë përfshi këtu bujqësinë, indus- që Shqipëria nuk ishte ashtu si ishte Benita inshqiptarëtduke jetuan një rrjedhë trinë thuajse primitive, terpretuar, porepolibrit merrtevetë frymëautori lirndalet hyrë mëhistorike në thellësi të librit.

Ajotransportin, thotë se “Në hyrjen p mjaft të ndryshme nga shtetet e tjera arsimin dhe financat, ndarësitë fe- isht. Rrugët thotë ai ishin më të gjera disa emrash botërisht të njohur origjina shqiptare e të cilëve është pak ose aspak e njo europiane të cilat kishin pasur një të tare dhe shqiptarizmin. Fousit të tij se të Jugosllavisë, në Tiranë kishte honxjerr në pah karaterin të shqiptarëve me diplom kaluar thuajse të përbashkët me ta.unikal të studimit nuk i shpëtojnëgjatë as ele- përballjeve tele të klasit të historike parë, ushqim të mirë,

Asnjë libër sado i përsorur të jetë nuk mund ta paraqesë në mënyrë të plotë dhe të kënaqshme panoramën e një vendi; këtë mund ta bëjnë ndoshta dhjetëra libra, por me një kusht: të jenë shkruar nga njerëz të cilët e kanë parë vendin nga këndvështrime të ndryshme dhe të vështira.”

Arsyetimet e kësaj natyre mbështeten të gjitha në materiale burimore të besueshme, të cilat variojnë nga të dhëna arkeologjike dhe studime gjuhësore, deri në arkiva, literaturë e botuar ose dorëshkrime, materiale

mente të tillë si shtypi, emigracioni, ndihma humanitare, pozicioni që zinte gruaja në shoqëri, etj.” autorja e studimit, thotë se “ishte me sa duket kjo ndjenjë dashamirësie që e frymëzoi më vonë të shkruajë këtë

BERNARD NJUMAN

“

Dr FATMIR TERZIU

dyqane me parfume, filma për aparatet fotografike, orëndreqës të mirë.

Ai foli për aeroportin e Tiranës, gratë e liruara nga perçja, për sjelljen e mirë të njerëzve. Dhe këtë e pa kudo në qytetet e Shqipërisë, dhe në Elbasan.

21 Nr. 66 - QERSHOR 2016 Dashunia e lënë n'pluhun

Dashunia e lënë n’pluhun

Arbnore Lumi

Jo të gjithë janë një lloji…prandaj jo të gjithë zihen në kët' çorbë…!

Unë kam një mendim tjetër, - tha ai me za të ulët; "duaje tëndin, sepse i huaji portën e ka t'hapur ARBNORE krah-krah dhe kur të dojë del ngaLUMI jeta jote, kurse i yti, i yti asht pulsi i damarit tënd dhe po e hoqe qafe, të ndalet zemra e të braktis shpirti." Dhe k'shtu ra muzgu. Nata ngërtheu me hënën plot nur. Dora saj me zëbutësisht plotë mllef përde- e etime”, bardh si thash borë e janarit, shkriu heshtjen risa potë uaatij shikoja rrudhat në ballë që ngrirë muhabeti tërthor, përderisa përkëdhelte faqen time ngjyrërozë.

Babë e Nanë, shpalosnin historitë plotë ngjyrëshe. fisnikëri e mençuri plotë saeqëtyre asnjëpër dallgë e jetës, I dija mirë rrëfimet hjekat nuk ua kishte tremb e asnënave nuk ua dhe kishte e dikurshme si tëshpirtin shumë ngushte zemrën për me m'dashtë pafundësisht. Ne baballarëve cilëve në sytë e tyre plotëtjerë habi, të fjalët e miapolitikat ishin pa ngjyrë valle me varfërinë e asaj kohe, ua kishin sikur uji pa shije. zhveshur jetën ngaPrishtinën tingujt time", e dynjasë, "Një zymti e ka ngulfat thash me zëpor plotë mllef përderisa po për ua shikoja rrudhat në dashuria e madhe njeni-tjatrin, ballë që shpalosnin ngjyrëshe.

I dija rrënoj çdo murhistoritë për taplotë mbajtur gjallë mirë rrëfimet e tyre për hjekat e dikurshme si të ngrohtësinë e dashurisë..tanë jetën… shumë nënave dhe baballarëve tjerë të cilëve deri një natë kur u servua darka e zezë e politikat në valle me varfërinë e asaj kohe, ua në vend të ujitjetën të Zotit na u dha helmi por i kishin zhveshur nga tingujt e dynjasë, luftës që më pas trazoi shumë shpirtra e dashuria e madhe për njeni-tjatrin, rrënoj çdo mur disa deri nuknjë u shëruan për ta mbajtur gjallë ngrohtësinë e dashurisë..tanë jetën… natë kur umë! servua darka e zezë e në vend të ujit tënë Zotit na unjë dhamendim helmi i luftës që më pas trazoi shumë shpirtra e disa nuk u shëruan më! kam tjetër, - tha

Jo të gjithë janë një lloji…prandaj jo të gjithë zihen në kët’ çorbë…!

U

JASHTË EKUACIONIT… ai me za të ulët; “duaje tëndin, sepse i huaji portën e ka t’haDikur nuk zinte gjumi nga purnukkrah-krah dhe nga kurgëzimi të dojë del nënga Dikur më zinte gjumi e lotët maje të qepallave nuk më shkundshin në tokë kurgëzimi e dija se lotët nëpolli maje qepallave jote, kurse i yti, ytiditë asht i eeshthurur kamjeta për t’ardhur n’Kosovë, derii një kurpulsi një rrymë njëtë kope snobash nuk si thesshkundi çjerrë, që tokë kur ee dija kami ka përbat’ardtëndtokë dhese po e hoqe qafe, tëZoti shin ma damarit nuk ecin nëpër po get u janë shtjerrë, e di sanëpalë këpucë, kjo ese fundit me ecë nëpër qiell. zemra Bile ata ejanë me gojë t'prishun të tjerëtderi jashtënjë klasës tyrenjë e sidomos hurofendu n’Kosovë, ditësëkur rryndalet të trashëgue braktis shpirti.”

Dhe me nevek’shtu që jetojmë jashtë kufijve të Kosovës, me me moton “më shihe këta të ‘JASHTIT’ shesinsnobash mend!” Tash e shthurur polli njësikope si ra muzgu.

Nata ngërtheu gëzimi ka marr ngjyrë tjetër; vend të lotit t’gëzimit e thes lutem të cilat kobshëm i çjerrë, që për ma familjet nuk ecin nëpër tokë i hënën plot nur. Dora saj e bardh si hidhërimit, humbën më të dashurit e tyre për këtë vend e që fatkeqësisht qelbësirat dhe hajdutët e klaneve të se po get u janë shtjerrë, Zoti e di sa palë borë eejanarit, butësisht heshtjen ndryshme kanë pordhosun atë shkriu e po i vjen era gjërë këtu, n’Kanadë…Deri në këtë vend, ku dimri jeton e kjo fundit i ka ba me ecë i e ngrirë të atij muhabeti tërthor, përdegjatë nga acari, por zemra rrah gjithmonë në ngrohtësi. këpucë, Aty ku i huaji nuke lihet në trekëndësh, por eshte nëpërnëqiell.

Bile atapushojnë janë trashëgue me risa përkëdhelte time ngjyrërozë. mirëpritur, edhe atëherëfaqen kur ditët ngrysen dhe bota zhytet errësirë e yjet së xixëlluari…e gojë ofendu të tjerët jashtë s'fundmi, gjallërohet bukur dhe plotë jetët’prishun për të gjithëme e njëjtë!

Babë gjithçka e Nanë, fisnikëringae fillimi, mençuri plotë Kurse Tekdallgë atje xhepat e minuk nuk ua ishin të thellë.klasës E thellësëishte dashurianeve e malli sa herë i tyrevetëm e sidomos që që jetojmë sa atje…? që asnjë e jetës, kishte takoja njerëzitshpirtin në qytete ee fshatra, ndjesia ta degëzohej përtej horizonteve ngjyrë plotë e lartësonte jashtë kufijve të Kosovës, meqëmoton “ tremb as nuk ua përkishte shpirtin dhe sytë e ëndërrimtares. shihe këta të ‘JASHTIT’ si shesin mend!” ngushte zemrën për me m’dashtë paSi e zënë në faj, nuk ngopsha dot tuj sodit bukuritë e tokës time, sepse në vendlindje njeriu gjithmonë gjen Tash gëzimi ka marr ngjyrë tjetër; vend fundësisht.

Needhe sytënë epikat tyre plotëpashabi, lumturinë.

Atë e gjej e shiut, erërave plotë stuhi, edhe atëherë kur jeta të përplas për dhe fjalët e mia ishin pa ngjyrë sikur uji pa të lotit t’gëzimit e hidhërimit, lutem për familjet të cilat kobshëm i humbën shije.

“Një zymti e ka ngulfat Prishtinën më të dashurit e tyre për këtë vend e që Jashtë ekuacionit…

fatkeqësisht qelbësirat dhe hajdutët e klaneve të ndryshme e kanë pordhosun atë e po i vjen era gjërë këtu, n’Kanadë…

Deri në këtë vend, ku dimri jeton gjatë nga acari, por zemra rrah gjithmonë në ngrohtësi. Aty ku i huaji nuk lihet në trekëndësh, por eshte i mirëpritur, edhe atëherë kur ditët ngrysen dhe bota zhytet në errësirë e yjet pushojnë së xixëlluari…e s’fundmi, gjithçka gjallërohet nga fillimi, bukur dhe plotë jetë për të gjithë e njëjtë!

Kurse atje…? Tek atje xhepat e mi nuk ishin të thellë. E thellë ishte vetëm dashuria e malli që sa herë i takoja njerëzit në qytete e fshatra, ndjesia për ta degëzohej përtej horizonteve ngjyrë plotë që e lartësonte shpirtin dhe sytë e ëndërrimtares.

Si e zënë në faj, nuk ngopsha dot tuj sodit bukuritë e tokës time, sepse në vendlindje njeriu gjithmonë gjen lumturinë. Atë e gjej edhe në pikat e shiut, pas erërave plotë stuhi, edhe atëherë kur jeta të përplas për dhe e ti rimëkëmbësh përsëri. Në të vërtetë, ajo që sodisja më nuk ishte si në “Dashuri në kohen e Kolerës” e autorit kolumbian, Gabriel Garcí Márquez, por ishte si në “Alzheimer në Palcë”, pa autor, ku protagonistët bredhin si hije nëpër bulevardet pa emër e pa kthesë, por diku thellë n’harresë. S’do mend ky lloj idiotizmi sillet vërdallë rrugëve t’cungume, lenë bosh nga mendjet mediokre.

Kur një i pavlerë kunorzohet për vlerësime; ky i fundit t’shkel me këmbën e zbathur, t’vret me shpirtin e zhveshur lakuriq dhe t’vërbon me mendjen endacake. Këta përbindësha që t’kapërdijnë pa të përtyp fare.

Po kujtimet ku ishin? Vallë kishin shkuar gjetiu? JO! Ato po silleshin vërdallë asfalteve si kufoma krah-përkrah me të gjallët, që si të marrë nuk shikonin njeni-tjatrin në sy…!!! Harresa është barbari; është kob i nj’ populli e uri dhe etje e zuzarëve ulur n’kolltuqet e grabitura me politiken e tyre katrahure, që ndërtuan shtet-pavarësinë me themele te rreme, pa murëzim e pa çati. K’ta turinj vjedharak të kësaj anarkie djallëzisht ngulfatën popullin, braktisën andrrën e tyre t’kahmotshme dhe ia vënë syve perden e tragjedisë, që më pas kurrë mos t’i njomet buzëqeshja me lumtuninë e t’bukurës.

Kjo shtëpi e ka braktisur robin e vet!

Alkimisti tha: “Ç’është shkruar në Shpirtin e Botës asgjë s’e ndryshon dot!” ALKIMISTI , Paulo Coelho.

Kurse unë them: Dashunia…, fati i saj nuk është shkruar në copë letre. Ajo jeton ne Shpirtin e Botës dhe n’atë të njerëzve edhe atëherë kur plagët janë matanë kockës, e ajo është ilaçi saj. Por kësaj radhe, jo se nuk është shkruar në copë letre, por atë vet e kanë shndrruar në “kryevepër arti’, strukur në një Muze pa vizitor, pa dritë e krejt e vetme në humnerë…

Shqiptarët në Irlandë, një histori suksesi (vijon nga faqja 17)

Libri është bërë në formën e një ditari dhe titullohet “My Life in the Green Planet”. Irlanda sipas meje gjënë më të veçantë ka shiun, gjelbërimin dhe shkrimtarët.

Këto të fundit janë me të vërtetë gjenialë.

Por shahen shumë me njëri tjetrin si të ishin shqiptarë.

Si është një ditë e juaja? A mund të na e përshkruani pak ju lutem?

Ditë krejt e zakonshme do thoja, si e çdo qytetari, prindi apo bashkëshorti shqiptar, irlandez, gjerman apo kinez, që ka zgjedhur të ketë si perëndi të tij punën. Mëngjese të nxituara, punë, stres, lodhje, gëzime e shqetësime, fatura për t’u paguar, beteja shumica të humbura, disa edhe të fituara. Ditë që nganjëherë i ngjajnë aq shumë njëra- tjetrës sa të bëjnë ta humbësh kuptimin e jetës.

Fati është bashkudhëtar me njeriun.

A mendoni se ai ka qenë në anën tuaj?

Apo fati vjen kur punon papushim?

Fati? Unë mendoj se po punove fort për të, ndonjëherë ndodh që edhe mund të të vijë. Çfarë ndjetë kur vjershat e Presidentit irlandez, z. Higgins, të përkthyera nga

Ju, në gjuhën shqipe, ranë në duart e tij?

Ky është rasti tipik, ku mund të them se fati ndonjëherë edhe mund të të vijë, por pasi ke punuar fort për të. Kjo për faktin se qe fat që unë u njoha me z. Mal Berisha, qe fat që ai më tregoi se do të vinte në Irlandë për të paraqitur letrat kredenciale te Presidenti Higgins, qe fat që më pyeti se çfarë dhurate mund t’i sillte ai Presidentit. Unë i fola gjatë rreth karrierës së Presidentit Higgins. Ndër të tjera i thashë që ai është edhe poet dhe ka botuar katër libra me poezi. I tregova se unë i kisha përkthyer disa poezi të tijat dhe miku im i mirë Mujo Buçpapaj i ka botuar në gazetën “Nacional”. Ia dërgova faqet e gazetës ku ishin botuar këto poezi dhe kurrë nuk mendoja se ambasador Berisha do i bënte ato në formën e një libërthi të vogël dhe do ia jepte si dhuratë Presidentit të Irlandës. Kjo është vepër e ambasador Berishës. Përkthimi është punë e imja, botimi është mirënjohje dhe vlerësim që më kishte bërë Mujo Buçpapaj. Pra puna krejt rastësisht solli këtë fat.

Ju lutem, a mund të ndani ndonjë moment që ju ka bërë më shumë përshtypje gjatë kësaj kohe në Irlandë?

Janë shumë. Por unë do përmend njërin që më ka prekur shumë. Është një

e-mail që kam marrë tre ditë pasi isha i ftuar si ligjërues në programin MA in Writing, në Writer’s Seminar, në Universitetin e Irlandës, Galway.

Një studente e këtij kursi që ishte nga Amerika më dërgon një e-mail dhe më thotë se atë ditë në auditor ishte ulur edhe i dashuri i saj, i cili nuk ishte student i atij kursi, por kishte ardhur nga Amerika ta vizitonte atë. Ajo më lutej nëse unë mund t’i dërgoja asaj një poezi, të cilën unë e pata lexuar dhe analizuar atë ditë në atë leksion. Poezia fliste rreth asaj se si një baba i thotë të birit se ia ka falur mosmbajtjen mend të ditëve, kur ai hidhte hapat e parë duke qarë e qeshur njëkohësisht, duke u mbajtur tek krahu i të atit. Kjo pasi, siç thoshte poezia, edhe i ati nuk do i mbajë mend momentet kur do të hedhë hapat e tij të fundit duke qarë e qeshur njëkohësisht, duke u mbajtur fort pas krahut të të birit.

Studentja thoshte se i ati i të dashurit të saj kishte vdekur krejt papritur dhe se ata bashkë ishin nisur të merrnin pjesë në funeral dhe ajo dëshironte që këtë poezi t’ja lexonte nënës së të dashurit të saj, e cila kishte humbur bashkëshortin. Ky e-mail më ka prekur shumë. Nuk mund ta harroj kurrë.

A keni takuar shqiptarë në Irlandë?

Po kam takuar. Por dua të them se e ndjej veten me fat që jetoj në një qytet, ndoshta i vetmi në Europë ku po t’iu thuash se je shqiptar të shohin me sy të mirë. Shqiptarët në këtë qytet janë një histori suksesi. Janë pronarë dyqanesh e restorantesh me emër, punojnë në arsim, në kulturë, në shëndetësi, në banka. Kanë emër të mirë.

Sa e rëndësishme është të shkruani për Ju? Ku e gjeni frymëzimin?

Të shkruarit është një sëmundje, e cila në disa raste, tek disa individë, bëhet e pashërueshme. Kjo ‘sëmundje’ tek unë ka agravuar dhe është gati në fazën e të qenit e pashërueshme. Përsa i përket frymëzimit them se nuk e di ku e marr. Është diçka magjike, e pashpjegueshme dhe e befasishme. Po ta dija ku e gjej frymëzimin do e gjeja dhe do rrija aty me të gjatë gjithë kohës, dhe si një dashnor i marrosur do ta mbaja shtrënguar atë pas vetes.

A keni një mesazh për ata shqiptarë që mendojnë të emigrojnë?

Fatkeqësisht nuk kam. Secili bën zgjedhjen e tij sipas kushteve dhe rrethanave që i paraqiten. Për më shumë, duke iu referuar Oscar Wilde do të thoja se, “nuk jam më aq i ri sa të di gjithçka”.

kuqen, është dorëzuar, duke ia lënë atë ta veshin atë ditë shq

Si për të respektuar Francën e modës, kuqezinjtë përgatiten po largohen 22

tuta siç mbërritën, dhe qëndruan kaq ditë, por me imazhin serioz të E a k k i e i M q m m u n P v n dispozicion për përfaqësuesen tonë në Europianin e Francës.

Shqipëria do të ndeshet me Zvicrën një fitore të kualifikon është vendosur KOMBËTARJA, ANALISTËT: theksin tek goditjet standarde. “Mendoj se kemindaj një problem të pazgjidhur me në ndeshjen këtu e parë në Lens më 11 qer- që kundër Rumanisë dotë të luajmë me UKRAINA, TESTI I VËRTETË Dhe kuqezinjtë duket kenë fituar duelin e parë helvetikëve goditjet standarde. Është një problem shor, por ajo ka korrur që tani një fi- uniformën e zezë që të paktën deri tani, tore të vogël. Zvicra e cila gjithashtu nisur nga ndeshja e Katarit, por edhe në Trajneri De Biasi ka edhe 24 orë për i kahershëm i Shqipërisë”, u shpreh ai. burimeve tëkuqen, Federatës dokatër veshin bluzën kuqe dhe njëko Për 4e futbollistë, e marta 31 maj do të ka uniformë të parë atë të është uniformën e futbollstët mëparshme të zezë, mesatani të vendosur emrat e Kombëtares mbahet mend gjatë, pasi ata do të mësodorëzuar, duke ia lënë atë ta veshin atë duket konsiderohet nga Federata si që do të çojë në shtëpi. Trajnerë dhe jnë se nuk do të jenëuniformën pjesë e kuqezinjve ditë shqiponjat e De Biasit. ogur edhe i bardhë për ne dhe i zi gjysmat për fatin e gazetarëvëllezër, komentojnë zgjedhjet kundërshtarët tanë pse tëe tra-luajnë me Si për të respektuar Francën e kundërshtarit. jnerit në miqësoren me Katarin dhe për Euro 2016. Cili do të largohet? Cili modës, kuqezinjtë përgatiten po largothonë se ekipi përtej fitores luajti dobët. repart do të preket më shumë? Këtu analndeshjen e dytë, atë kundër Francës të respektohet në n ndahen. hen nga Austria jo më me tuta siç mbër‘UNIFORMA’ E RE E Porështë ata ndahen sevendosur kush nga sektorët istët Sulejman Starova: Nuk më pëlqen ritën, dhe qëndruan kaq ditë, por me KOMBËTARES duhet të preket nga vendimi për listën stres të them se kush imazhin serioz të një skuadre duke finaliste përfundimtare.

Të martën De për- ta marr unë këtë organizator, veshur ne fanellën e dytë, tëBiasibardhën, që të luaj Fr Europiani. Si asnjëherë tjetër kuqezinjImazhi është një pjesë e rëndësishme cakton 23 lojtarët që do marrë me vete duhet të largohet, këtë stres duhet ta të janë të kuruar në çdo detaj sa i përket për një skuadër pjesëmarrëse në Euro- në Francë. Test për këtë si duket shër- marrë përsipër De Biasi.

Fatmir Mneri: besoj se dopër të parë të dukekaltrën. sadihetiqë përket betejës së meimazhit, vrulli i Nuk fundit k ketij evenimenti, mos i lënë asgjë Po pian, kur kamerat e gjithë globeu edhe përballja Katarin. merret një vendim nga ajo që u pa të rastësisë. Modeli gri me të zezë që u pa bit do të jenë fokusuar nga eventi më i “Rezultati në këto ndeshje është në dielën. Nuk besoj se do të largohen në ndeshjen miqësore me Katarin, mori Duke rëndësishëm futbollistik i vitit. rang të dytë, në rang të parë është trajneri ndeshjen e tretë. ditur se në tre ndeshjet në grup fitore të kual emra tënjë tillë që japin një lloj garancie. miratimin unanim nga të gjithë, nga E si për herë të parë, përkujdesje për që duhet të bëjë dallimin mes lojtarëve Bashkim Tufa: Mendoj se do të pikpamja vizuale. Por kjo uniformë imazhin po tregojnë edhe Kuqezinjtë, që janë në konkurrencë për një postë në rrezikojë më shumë që kundër Rumanisë do të luajmë me uniformën e zezë qësulmitëdhe mesfupaktë është vetem një nga tre ngjyrat që janë të cilët pas prezantimit të fanelave të formacion. Të stabilizojë aspektin e tij të sha, pasi ka shumë. në dispozicion për përfaqësuesen tonë reja me të cilat do të djersisin në fushë, lojës në stabilitetin e mbrojtjes, por edhe Jetmir Halili: Me 4 sulmues të në Europianin e Francës. prezantuan edhe kostumet me të cilët atë sulmues. Si ndeshje e parë ia ka arrit- deklaruar,të ndeshja e Katarit, por edhe në uniformën e mëparshme zezë, mesa d tingëllon normale, por ne Dhe këtu kuqezinjtë duket të kenë do të lëvizin para ndeshjeve dhe pas ur qëllimit, pothuajse janë aktivizuar të luajmë me një sulmues. Kështu që besoj fituar duelin e parë ndaj helvetikëve, ndeshjeve, te stiluara nga Altin Mici. u shpreh Sulejman Staro- se do të ketë surpriza në këtë aspekt.

Federata si ogur për nëneAustri, dhegjithë i lojtarët,” zi për fatin e kundërshtarit. atë të imazhit. Sipas burimeve të Fed- i bardhë Kostumet u shpërfaqën va, ish-trajner i Partizanit.

Gjithsesi testi i vërtetë duket se do Nr. 66 - QERSHOR 2016

Të kuq me Zvicrën, fitorja e parë tek uniforma

eratës futbollstët tani do veshin bluzën e kuqe dhe njëkohësisht duke detyruar kundërshtarët tanë edhe pse gjysmat vëllezër, të luajnë me uniformën e dytë. Ndërkohë për ndeshjen e dytë, atë kundër Francës është vendosur të respektohet në një farë mënyre vendi organizator, duke veshur ne fanellën e dytë, të bardhën, që të luaj Franca me uniformën e parë të kaltrën. Po sa i përket betejës së imazhit, vrulli i fundit për kuqezinjtë mbetet për ndeshjen e tretë.

Duke ditur se në tre ndeshjet në grup

ku kuqezinjtë janë vendosur prej së dielës për fazën përgatitore të finaleve.

De Biasi dhe djemtë e kombëtares u ndalën tek Muzeu i Arteve në Vjenë, muze ku ruhen prej kohësh shpata dhe përkrenarja e Heroit Kombëtar, Gjergj Kastrioti Skënderbeu.

Vizita tek Muzeu mbërrin një ditë pas kalimit me sukses të testit të parë të kuqezinjve, atë me Katarin, ku fituan me rezultatin 3-1, ndërkohë që miqësorja e radhës është me një kundërshtar akoma më të fortë; Ukrainën.

‘Uniforma’ e re e Kombëtares

Analistët sportiv shkojnë edhe më tej duke nxjerrë në pah gabimet që u bënë të dielën ndaj Katarit. “Ajo çfarë shprehëm si në fazën mbrojtëse, ku patëm gabime jo të vogla, po si edhe më së shumti në fazën e ndërtimit të aksioneve la shumë për të dëshiruar”, mendon Fatmir Mneri, analist sportiv.

“Unë mendoj se la për të dëshiruar qarkullimi i topit, skuadra duhet të jetë shumë e ngushtë në fushë”, shprehet analisti sportiv, Bashkim Tufa. Ndërsa, kryeredaktori i “Panorama Sport” vë

jetë Ukraina.

Sulejman Starova: Aty do të kemi mundësi të shohim edhe formacionin e mundshëm.

Fatmir Mneri: Do të shohim mendimet edhe vendosjet e De Biasit për të përballuar këtë kampionat.

Bashkim Tufa: Miqësorja me Ukrainën do të jetë e një shkalle më të lartë.

Jetmir Halili: Mendoj se do jetë testi real do shihet niveli dhe gjendja e skuadrës sonë.

Imazhi është një pjesë e rëndësishme për një skuadër pjesëmarrëse në E kamerat e gjithë globit do të jenë fokusuar nga eventi më i rëndësishëm E si për herë të parë, përkujdesje për imazhin po tregojnë edhe Ku

23 Nr. 66 - QERSHOR 2016

ANALIZA/ SI U KRIJUAN KLUBET, LINDJA E BIZNESIT ME EMRIN FUTBOLL, SI KRIJOHEN TË ARDHURA, NGA VIJNË DHE SI JANË TË NDARA...

Futbolli, stadiumet dhe të ardhurat Nga ARBEN BICI*

Futbolli, stadiumet dhe të ardhurat

K

ur klubet e futbollit filluan të krijoheshin, çfarë ato ishin – thjesht klube, shoqata vullnetare të ngritura nga grupe njerëzish të cilët luanin së bashku ndeshjet e futbollit kundër një grupi tjetër të ngjashëm. Në atë periudhë futbolli ishte shumë i ashpër dhe zakonisht kishte shumë mospajtim në rregullat e lojës. Ndërsa futbolli po bëhej gjithmonë dhe me popullor, interesi për të ndjekur ndeshjet e futbollit po rritej po ashtu dhe i atyre që dëshironin të luanin. Klubet e futbollit u bënë burime argëtimi dhe si të tilla kishin disa implikime të rëndësishme: Së pari, ishte e rëndësishme që klubet të kishin një listë të përcaktuar të angazhimeve lokale. Së dyti, klubet kishin nevoje për të akomoduar spektatorët, kështu që filluan të shfaqen stadiume primitive. Së treti, ndërsa numri i spektatorëve rritej u pa e arsyeshme se nga ana ekonomike spektatorët të paguanin një shumë të vogël për argëtimin dhe facilitetet që u ofrohej. Së katërti, ndërsa datat e ndeshjeve tashme ishin të përcaktuara nevojitej që lojtarët të trajnoheshin rregullisht për t’u përgatitur për ndeshjet e futbollit. Për të bërë këtë duhej që lojtaret të paguheshin mbasi ata nuk kishin më kohë të bënin një punë tjetër.

Këto zhvillime sinjalizuan ardhjen e Ligës së Futbollit dhe futbollit profesionist. Në momentin që klubet filluan të punësojnë stafe, me pagesa dhe shpenzime me qëllimin për të përmirësuar fushat e futbollit dhe shërbimet, biznesmenët lokalë dhe tregtarët të cilët kishin themeluar klubet filluan të ndryshojnë statusin e klubeve të tyre në forma organizimi të reja në kompani private. Pra lindi një biznes i ri me emrin futboll.

Analiza/ Si u krijuan klubet, lindja e biznesit me emrin futboll, si krijohen të ardhura, nga vijnë dhe si janë të ndara...

Nga Arben Bici*

Kur klubet e futbollit filluan të krijoheshin, çfarë ato ishin – thjesht klube, shoqata vullnetare të ngritura nga grupe njerëzish të cilët luanin së bashku ndeshjet e futbollit kundër një grupi tjetër të ngjashëm.

Në atë periudhë futbolli ishte shumë i ashpër dhe zakonisht kishte shumë mospajtim në rregullat e lojës. Ndërsa futbolli po bëhej gjithmonë dhe me popullor, interesi për të ndjekur ndeshjet e futbollit po rritej po ashtu dhe i atyre që dëshironin të luanin. Klubet e futbollit u bënë burime argëtimi dhe si të tilla kishin disa implikime të rëndësishme: Së pari, ishte e rëndësishme që klubet të kishin një listë të përcaktuar të angazhimeve lokale. Së dyti, klubet kishin nevoje për të akomoduar spektatorët, kështu

Por çfarë nënkupton fjala biznes?

Një biznes, i njohur gjithashtu si një ndërmarrje, agjenci apo një firmë, është një entitet i përfshirë në ofrimin e mallrave dhe / ose shërbimeve për konsumatorët. Bizneset janë të përhapura në ekonomitë kapitaliste, ku shumica e tyre janë në pronësi private dhe të ofrojnë mallra dhe shërbime për klientët në këmbim të mallrave të tjera, shërbimet, apo të holla. Bizneset mund të jetë social jo-fitimprurëse ndërmarrje ose ndërmarrje publike shtetërore, të cilat kanë objektivat specifike, sociale dhe ekonomike. Biznesit mund t’i referohet një organizate të caktuar ose për një sektor të tërë të tregut, e cila përfshin të gjithë aktivitetin nga furnizuesit e mallrave dhe deri te shërbimet. Qëllimi është që të ardhurat nga shitjet të jenë më shumë se shpenzimet që rezultojnë në një fitim. Nisur nga përcaktimi i sipërpërmendur biznesi i futbollit prodhon një produkt final, që është loja si dhe shërbimet në funksion të lojës. Vendi kryesor ku ky produkt shitet është stadiumi.

Por çfarë është një stadium? Një stadium sportiv është një vend për aktivitete sportive, koncerte, apo ngjarje të tjera dhe përbëhet nga një fushë apo skenë ose pjesërisht ose plotësisht i rrethuar nga një strukturë e projektuar për të lejuar spektatorë të qëndrojë ose të rrinë dhe të ndjekin ngjarjen.

Ndryshimet e Standarteve dhe Rregullorreve të Stadiumeve Më 15 prill 1989, tragjedia më e rëndë në historinë e futbollit britanik u zhvillua në Stadiumi Hillsborough, shtëpia e Sheffield Wednesday FC. Nëntëdhjetë e gjashtë tifozët e Liverpool-it u shtypën për vdekje gjatë Kupës FA. Ndeshja gjysmëfinale mes Liverpool-it dhe Nottingham Forest. Si rezultat i kësaj, Lord Justice Taylor, një gjyqtar i Gjykatës së Lartë, është autorizuar nga qeveria: “Për të bërë hulumtime në ngjarjet në terrenin e Futbollit të Sheffield Wednesday më 15 prill dhe për të bërë Rekomandimet në lidhje me nevojat e kontrollit të turmës dhe sigurisë në ngjarjet sportive”. (Taylor, Raporti Final, 1990) Në raportin përfundimtar të botuar në janar të vitit 1990, Lord Justice Taylor diskuton dhe kritikon duke filluar me dy çështje • Faciliteti i varfër i shërbimeve në ndeshjet e futbollit

• Ambiente të vjetra dhe jashtë mode të futbollit Lord Justice Taylor pastaj vazhdoi me 76 rekomandime të dizajnuara për te përmirësuar gjendjen e futbollit në Britani. Rekomandimi fillon me çështjen: • Zëvendësimi gradual i vendeve të qëndrimit në këmbë me zona me ndenjëse në të gjitha stadiumet deri në fund të shekullit, në gjithë kategoritë e klubeve të Para dhe të Dyta, duke filluar nga sezoni 19941995 dhe të gjithë kategoritë e treta dhe të katërta nga 1999-2000. Pra, periudha e stadiumeve të dizenjuara vetëm për qëllime utilitare përfundoi. Ato tashmë janë një gjë e kaluar, por vlejnë akoma si shembuj për t’u mbajtur mend dhe për t’u marrë në konsideratë në momentin kur planifikon ndërtimin e ambienteve ku zhvillohen mega aktivitete të tilla si kampionatet e futbollit. Në momentin kur imazhi i produktit cenohet për shkaqe të tilla të përmendura më lart, të cilat do të largonin të interesuarit, si blerësit e produktit, por nga ana tjetër edhe investitorët, i bëri pronarët e futbollit të kuptojnë se vendi ku tregtohet produkti duhet të ndryshojë në dizajne dhe funksionin e tij në mënyre rrënjësore. Stadiumet duhet të krijojnë siguri dhe komfort, të cilat janë baza për të siguruar të ardhura të sigurta për zhvillimin e biznesit të futbollit. Integrimi i funksioneve të reja në një stadium ekzistues është një sfidë për konceptualizimin e stadiumit të ri. Standartet dhe rregulloret në dizajnin e stadiumit janë duke u rivlerësuar dhe ndryshuar vazhdimisht. Përveç kësaj, facilitetet e stadiumeve ekzistuese janë shpesh jashtë kohës dhe/ose nuk plotësojnë pritëshmëritë e fansave, investitorëve, klientëve, pronarëve e kështu me radhë.

Por si krijohen këto të ardhura për futbollin, nga vijnë dhe si janë të ndara? Po të hedhim një vështrim në raportet financiare të klubeve të futbollit në Europë në lidhje me përqindjen që zënë zërat si dita e ndeshjes, e drejta TV dhe komerciale në të ardhurat na rezulton si vijon: Dita e ndeshjes 18 % E drejta TV 45 % Komerciale 37 % Dita e ndeshjes Gjermania është vendi me shkallën më të lartë të okupimit të vendeve në stadium në Evropë me 92%, e ndjekur nga Anglia (91%), Holanda me (86%), Spanja (70,%)

dhe Franca (70,13%). Italia vetëm me 50 %. Në studimin e kryer nga Universiteti i Bocones Itali me titull “Renia e Futbollit Profesionist në Itali” faktin e numrit të pakët në stadiumet e futbollit në Itali ja atribuon rasteve të dhunës në stadium.

Një nga shkaqet kryesore ishte se faciliteti i stadiumeve është jashtë kohe dhe nuk të ofron asgjë përveç ndeshjes. Rastet shifrave të e numrit të lartë fansave në stadiumet e futbollit Gjerman dhe Anglez janë tregues se nëse investimet në stadiume ofrojnë shumë më shumë shërbime dhe jo vetëm ndeshje edhe numri i shikuesve ne stadium do te jete i lartë ku ne shikuesit hyjnë edhe pjesëtarët e tjerë të familjes gjë e cila nuk ndodh shpesh në Itali. E drejta TV Siguron të ardhura për biznesin e futbollit nga shpërndarja dhe transmetimi TV, Radio, Internet i lojës së futbollit direkt, të ardhurat që merren në mënyrë indirekte përmes rritjes së ekspozimit globale për partnerët komerciale. E drejta Tv siguron pjesën më të madhe të të ardhurave.

Për këtë arsye në momentin e dizajnit të stadiumit i kushtohet shumë rëndësi ofrimi i kushteve maksimale medias. Tv realizon përcjelljen e emocioneve të cilat krijohen ne stadium tek shikuesit ne TV por në radhë të parë siguron vizibilitetin me cilësinë më të lartë të markave të firmave në stadium por edhe të spoteve publicitare, të cilat shfaqen gjatë ndeshjes.

Komerciale Në të ardhurat e siguruara nga sektori komerciale bëjnë pjesë: sponsorizimi; shitjet me pakicë, merchandising, licencimi i veshje dhe produkteve; partnershipi me kompanitë telefonike mobile si dhe shumë forma të tjera partneriteti.

Të tre sektorët të cilët krijojnë të ardhura për futbollin janë të ndërvarura dhe ndërlidhura me cilësinë dhe imazhin e produktit të futbollit. Nëse nuk do të këtë stadiume të cilat do të ofrojnë kushte perfekte për tregtimin e këtij produkti, futbolli do të jetë si një stol i cili mbështetet në tre këmbë dhe nëse njëra nga këmbët e stolit do të jetë e dobët dhe do të thyhet, biznesi i futbollit do të bjerë. * Punonjës Shkencor në Institutin Kërkimor Shkencor të Sportit në Universitetin e Sporteve të Tiranës

24 Nr. 66 - QERSHOR 2016