VNG Magazine 2017-07

Magazine van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten

Casus

Interview

Tieners in de gemeenteraad van Meierijstad

Wethouder Johan Aalberts kraakt Wet kwaliteitsborging bouw

7

21 april 2017

‘GEWOON DOEN ALSÓF JE EROVER GAAT’ Paul ’t Hart onderzoekt waarom gemeenten succesvol zijn

LTR_P001_LTR-TSVNG-07-2017 1

19-4-2017 12:00:59

U 1.500 inschrijvingen in drie weken tijd U Het bestuurlijke evenement van het jaar U 2.700 deelnemende burgemeesters, wethouders, raadsleden, }À vwiÀÃ i }i ii ÌiÃiVÀiÌ>À ÃÃi U Twee plenaire programma’s, bijna 50 deelcongressen en excursies in Goes en omgeving U Beurs met 160 informatiestands U Ontvangst en uitgebreid avondprogramma in Goes met o.a. de bekende Zeeuwse band Bløf

Excellent sponsors

Premium sponsors

Sponsors

Inschrijven: www.vngjaarcongres.nl LTR_P002_LTR-TSVNG-07-2017 2

19-4-2017 12:01:39

7

Inhoud

3

21 april 2017 Jaargang 71

16 Interview

22 Casus

25 Onderzoek

Advies: doen alsóf je erover gaat

Honderd dagen in de raad

Bestuurskundige Paul ’t Hart onderzoekt waarom sommige gemeenten succesvol zijn.

Tieners Thijs van Zutphen en Lars van Asseldonk over hun ervaringen. Ze leren snel.

11

20

Actueel

Drie vragen aan...

VNG Jaarcongres Interview

Burgemeester Anja Thijs (Eersel) over de kansen van een EU-actieplan voor slimme dorpen

Het is voor gemeenten lastig voet aan de grond te krijgen in Brussel, stelt Edward Figee.

Vinden lobbyisten dat zelf ook?

28

4-13 X Brief aan Edith Schippers X Aanstellingswijze burgemeester controversieel X Forse tekorten in sociaal domein

Europese lobby

Deel II van de zoekplaat over vakmanschap in Zeeland

Middelburgse wethouder Johan Aalberts kraakt Wet kwaliteitsborging voor het bouwen

Verder 5 Commentaar Jantine Kriens 6 Lopende zaken 32 Betoog Onno van Veldhuizen 33 Column André Krouwel 34 Personalia 37 Net uit en reactie 38 Vacatures en colofon

Coverfoto: Jiri Büller Nummer 8 verschijnt op 19 mei 2017

Redactioneel

Cindy Castricum, chef redactie

Publieke waarde

H

et begrip ‘vakmanschap’ komt deze weken veelvuldig langs in VNG Magazine. Het is het thema van het VNG Jaarcongres op 13 en 14 juni in Goes. Naast deel II van de prachtige ‘zoekplaat’ over Zeeland, die illustrator Danker Jan Oreel en de gastheer van het congres, burgemeester René Verhulst, speciaal voor ons maakten, interviewden we voor deze editie bestuurskundige Paul ’t Hart. Net als laatst op de Ambtelijke Topconferentie zal hij u straks in Zeeland toespreken. Over vakmanschap, maar ook over publieke waarde, het thema dat hij in opdracht van de VNG onderzoekt. Wat houdt de term publieke waarde in

en hoe kunnen gemeenten dit creëren? U leest het vanaf pagina 16.

Voor een ander verhaal zochten we contact met twee tieners in Meierijstad, die vorig jaar een politieke partij hebben opgericht en inmiddels meer dan honderd dagen in de gemeenteraad zitten. Hoe vergaat het hen tot nog toe?

Interessant om te lezen, zeker gezien de verkiezingen van volgend jaar. Iedereen is bezig met het opstellen van de kandidatenlijsten, maar hoe betrek je jongeren bij de politiek? Thijs van Zutphen en Lars van Asseldonk geven een aantal tips (pagina 22).

21 april 2017

LTR_P003_LTR-TSVNG-07-2017 3

19-4-2017 12:01:56

4

ACTUEEL

Brief aan Schippers: opgaven voor het nieuwe kabinet Er moet één regeling voor de onderkant van de arbeidsmarkt komen. Daarbij krijgt iedereen die niet in staat is het wettelijk minimumloon te verdienen, dezelfde mogelijkheid tot ondersteuning bij werk.

Dat schrijft de VNG in een brief aan informateur Edith Schippers. Die ene regeling maakt onderdeel uit van het ‘wensenlijstje’ dat gemeenten hebben om de transformatie in het sociaal domein naar de volgende fase te brengen in de komende kabinetsperiode.

De VNG signaleert een drietal grote maatschappelijke opgaven: een duurzaam Nederland, een sociale en aangename leefomgeving en een veilig en rechtszeker leefklimaat. Deze maatschappelijke opgaven krijgen alleen invulling wanneer Rijk en gemeenten zo snel mogelijk tot een gezamenlijke aanpak komen.

De VNG verwijst naar de wijze waarop de overheden in 2015 de plotselinge stroom vluchtelingen opvingen. Dat vormt het bewijs dat de overheden elkaar op een nieuwe manier weten te vinden voor oplossingen voor complexe vraagstukken, midden in die lokale samenleving. Een opmaat voor de toe-

komst waarbij het er minder toe doet wie ‘erover gaat’.

Op sociaal terrein pleit de VNG verder voor maatregelen om schulden van jongeren te voorkomen en voor voldoende woningen zodat ouderen ook echt langer zelfstandig kunnen blijven wonen en speciale doelgroepen worden gehuisvest.

Duurzaam Om Nederland duurzaam te maken, zetten de gemeenten in op de energietransitie, klimaatadaptatie en een circulaire economie. Zij vragen het Rijk om een financiële impuls om daarmee de eigen investeringen in de aanpak van deze opgaven te versnellen, en om regionale uitvoeringskracht en kennisontwikkeling te organiseren.

In het kader van veiligheid van burgers vraagt de VNG, in navolging van het OM en de regioburgemeesters, het kabinet om 1 miljard euro te investeren in

een hoger niveau van politiezorg. Overigens heeft ook het Nederlands Genootschap van Burgemeesters kabinetsinformateur Schippers een brief gestuurd.

Het nieuwe kabinet moet zich volgens het NGB meer richten op investeringen voor veiligheid en politie. Het veiligheidsbeleid vraagt volgens de burgemeesters om investeringen in de gehele keten van preventie tot nazorg.

Versterking lokale democratie Om de maatschappelijke opgaven goed op te pakken, is wel een versterking van de lokale democratie en het lokaal bestuur nodig. De VNG vraagt het kabinet onder meer om met urgentie de modernisering van de rechtspositie van raadsleden op te pakken. Daar hoort een betere financiële vergoeding bij. Ook hebben gemeenten meer financiële armslag nodig. Daarom pleit de VNG voor een verruiming van het lokaal W belastinggebied. (MM)

Advertentie

Wij zoeken 20 ervaren collega’s barlaeusadvies.nl

21 april 2017

LTR_P004_LTR-TSVNG-07-2017 4

19-4-2017 12:02:42

5 ACTUEEL

Commentaar

Jantine Kriens jantine.kriens@vng.nl @kriens

Decentralisaties: en nu verder?!

Gemeenten hebben in 2015 hun verantwoordelijkheden in het sociaal domein waargemaakt. Dat ze daarbij weinig zicht hadden op basale informatie, zoals uitwerking van regelgeving, cliëntenaantallen en verwachte kosten, hebben ze geaccepteerd in het belang van hun inwoners. Ze hebben ervoor gezorgd dat mensen niet verloren raakten in de stelselwijziging.

Gemeenten hebben zich bij de decentralisaties, logisch, als eerste gericht op continuïteit. Alle gemeenten zijn vooral bezig (geweest) om de uitvoering goed in te richten.

Gelet op de bezuinigingen moesten bovendien kostenbesparingen worden gerealiseerd. Maar nu, twee jaar later, wreekt zich dat ‘sturen in het donker’: nogal wat gemeenten hebben grote tekorten.

Daar zijn veel voorbeelden van. Ik noem de gemeente Kerkrade. Deze gemeente heeft uitstekend proactief gereageerd op de budgetdaling in het sociaal domein. Er zijn actieplannen opgesteld gericht op preventie en intensievere samenwerking met zorgaanbieders. De resultaten daarvan zijn echter pas over één of twee jaar zichtbaar. Terwijl nu wel extra kosten voor preventie gemaakt moeten worden; kosten die nog niet gecompenseerd worden door vermindering van zwaardere zorg.

Er is dus meer nodig. Het is tijd voor de volgende stap. Het is tijd om verder te kijken dan de praktijk van alledag. Welke effecten willen we bereiken: financieel en qua ondersteuning van de verschillende doelgroepen?

Vragen die in de vervolgfase aan de orde zijn.

Want alleen met een goede vertaling van beleid naar financiën kunnen gemeenten sturen op de uitkomsten en tekorten voorkomen. En

daar ontbreekt het op dit moment nog aan.

Terwijl grote financiële tekorten wel gevolgen hebben voor vernieuwing, voor innovatie. En uiteindelijk voor de dienstverlening aan de mensen die onze hulp nodig hebben.

De eerste fase van de decentralisaties is gelukt, continuïteit en uitvoering staan.

Gemeenten zijn nu aan zet om te werken aan verdere vernieuwing van het sociaal domein. Dat vraagt om nieuwe financiële

Het ‘sturen in het donker’ wreekt zich: nogal wat gemeenten hebben grote tekorten arrangementen, om een andere aanpak, om sturing op alle aspecten van de decentralisaties. Van het demissionaire kabinet mag verwacht worden dat het zorgdraagt voor een nette overdracht. Nu de groei in Nederland doorzet, is het logisch dat een deel daarvan wordt ingezet voor goede transitieafspraken. Gemeenten hebben in de crisis immers grote verantwoordelijkheden op zich genomen door zich te binden aan besparingen waar tijd voor nodig is. Bovendien mag van een volgend kabinet verwacht worden dat het waar nodig regelgeving aanpast om de balans tussen verantwoordelijkheden en sturingsmogelijkheden te versterken.

Maar het is hoe dan ook aan gemeenten om de transformatie verder vorm en inhoud te geven met onder andere visieontwikkeling en kennisdeling.

Jantine Kriens is algemeen directeur van de VNG

21 april 2017

LTR_P005_LTR-TSVNG-07-2017 5

19-4-2017 12:03:01

6 ACTUEEL

Lopende zaken

Tekst: VNG

Eind maart vergaderde de subcommissie Rechtspositie Politieke Ambtsdragers. Zij spraken onder andere over raadsvergoedingen en de woonplaatsvereiste van de wethouder. De commissie Ruimte en Wonen is een gezamenlijk overleg gestart met de subcommissie Water over klimaatadaptatie.

Op deze pagina kunt u een korte impressie lezen. De volledige verslagen treft u aan op www.vng.nl.

Rechtspositie Politieke Ambtsdragers

Ruimte en Wonen

Water

Het werk van raadsleden is zwaarder en veeleisender geworden, blijkt uit verschillende onderzoeken. De geboden financiële compensatie staat vaak niet in verhouding tot de taakzwaarte. De commissie besprak het interne advies van de VNG over de aanpassing van de raadsvergoedingen en de (bredere) heroverweging van de vergoeding van álle politieke ambtsdragers. De verkennende gesprekken met BZK over dit onderwerp zijn gestart.

Het eerste uur overlegde de commissie Ruimte en Wonen samen met de subcommissie Water over de klimaatadaptatie (zie de kolom hiernaast).

Het is belangrijk dat klimaatadaptatie onderdeel wordt van omgevingsvisies.

Om de behoeften voor de komende twintig jaar een goede plek te geven, is het belangrijk om samen te werken met regionale partijen, breder dan de overheid.

Periodiek kijkt BZK samen met VNG, IPO, UvW en de beroepsverenigingen naar hoe de rechtsposities van politieke ambtsdragers kunnen worden gemoderniseerd en onnodige verschillen kunnen worden weggenomen. De commissie sprak over het politieke ambt in de praktijk en wensen/behoeften ten aanzien van de rechtspositie. Geconstateerd werd dat er voor bestuurders nu te weinig is geregeld voor begeleiding bij ziekte en loopbaanontwikkeling. Een ander aandachtspunt is een eenduidigere regeling voor de tegemoetkoming in reiskosten voor raadsleden. Deze en andere punten worden meegenomen naar het rechtspositieoverleg met BZK. Tot slot is zowel in de subcommissie Rechtspositie Politieke Ambtsdragers als in de commissie Bestuur en Veiligheid gesproken over de consultatie van BZK inzake het wetsvoorstel voor verruiming van de ontheffing woonplaatsvereiste voor wethouders. Beide commissies hebben ingestemd met het voorstel, waarmee meer maatwerk mogelijk wordt gemaakt en recht wordt gedaan aan het principe van lokale autonomie.

Daarna sprak de commissie over de ruimtelijke impact van de energietransitie; die is enorm. Met name windmolens en zonnepanelen hebben gevolgen voor het landschap. De energieopgave die het Rijk heeft gesteld, betekent een enorme inspanning voor gemeenten. De keuzemogelijkheden om de doelen te bereiken, zijn beperkt omdat technologie, bottomup en ‘de markt’ het vraagstuk niet zullen oplossen. We zullen alles uit de kast moeten halen. Enkele mijlpalen zijn nu al de Energieagenda, Green Deal Aardgasvrije Wijken, de Investeringsagenda Naar een duurzaam Nederland (VNG, IPO en UvW) en de Bouwagenda.

Na de commissievergadering is de Bouwagenda gepresenteerd. Deze wordt op een aantal onderwerpen geconcretiseerd.

De VNG is betrokken bij de versnelling van de verduurzaming van het corporatiebezit. De commissie stemt in met het voornemen, ervan uitgaande dat het Rijk hiervoor extra middelen (bijvoorbeeld uit de verhuurderheffing) beschikbaar stelt.

Er zijn twee opmerkingen gemaakt. De verduurzaming mag niet beperkt blijven tot energiemaatregelen, maar moet ook inspelen op klimaatadaptatie. En de Bouwagenda moet veel aandacht besteden aan de particuliere woningvoorraad (koop en particuliere huur) en bewerkstelligen dat de gemeente instrumenten krijgt om verduurzaming hiervan te bevorderen.

De woningvoorraad moet klimaatbestendig worden gemaakt. Daarbij moet onderscheid gemaakt worden tussen nieuwbouw en herstructurering. Het gaat niet alleen om locatiekeuzes, maar ook om de technische uitvoering van gebouwen die waterrobuust moet zijn. In de openbare ruimte blijkt dat klimaatveranderingen verschillende gevolgen kunnen hebben: onder meer wateroverlast op plekken waar die nooit voorkwam, versnelde bodemdaling en hitte-eilanden. Ook andere ontwikkelingen beïnvloeden het ontstaan van wateroverlast: verdichting, plastificering op landbouwgronden, ander gebruik van vrijkomende agrarische bebouwing.

Het Rijk en de koepels voeren gesprekken over een nieuw te sluiten Bestuursakkoord water. De commissieleden hebben met elkaar van gedachten gewisseld over wat er op de thema’s waterketen, water en klimaat, waterkwaliteit, financiering, samenwerking, energie en circulaire economie ingebracht zou moeten worden. In het huidige Bestuursakkoord Water is een doelmatigheidswinst afgesproken. Die wordt weer gemonitord.

Meer over de commissies en het vergaderschema www.vng.nl/vereniging/organisatie/ bestuur-en-commissies-vng 21 april 2017

LTR_P006_LTR-TSVNG-07-2017 6

19-4-2017 12:03:41

7 ACTUEEL

Vrolijk bord remt automobilisten af Halderberge plaatst bij alle basisscholen in de gemeente Dick Bruna-borden. Uit onderzoek blijkt dat automobilisten daardoor automatisch hun snelheid minderen en beter opletten waardoor er 20 procent minder ongelukken gebeuren. Deze week was basisschool De Bukehof aan de beurt.

Wethouder Jan Mollen (Lokaal Halderberge) onthulde het bord.

Mollen noemt schoolomgevingen druk, vooral tijdens het halen en brengen van de kinderen. ‘Dan kun je niet echt snel rijden, maar het is belangrijk dat automobilisten zich altijd bewust zijn van het feit dat ze in een kinderrijke omgeving rijden.

De kleurrijke afbeeldingen op de borden doen automobilisten meteen aan kinderen denken waardoor ze zachter gaan rijden en oplettender zijn.’

Foto: Peter Braakmann

Aanstellingswijze burgemeester controversieel De Tweede Kamer gaat niet meer met het demissionaire kabinet overleggen over de aanstellingswijze van de burgemeester.

Dat is een van de onderwerpen die de Tweede Kamer schrapte in een procedurevergadering over het controversieel verklaren van onderwerpen. Elke Kamercommissie kan aan de plenaire vergadering voorstellen doen om een of meer zaken uit een vaak enorme groslijst van onderwerpen op haar terrein niet verder te behandelen met het demissionaire kabinet.

Het onderwerp ‘aanstellingswijze burgemeester’ werd controversieel verklaard op verzoek van de VVD. Het grijpt terug op een initiatiefvoorstel van

het toenmalige D66-Kamerlid Gerard Schouw tot wijziging van de Grondwet.

Hij wil dat de aanstellingswijze van de burgemeester en de commissaris van de Koning uit de Grondwet wordt gehaald.

Het kabinet-Rutte II steunde de voorgestelde deconstitutionalisering van de aanstellingswijze. Als de aanstellingswijze uit de Grondwet wordt gehaald, betekent het dat die, na aanvaarding in tweede lezing, een zaak van de wetgever is.

Zondagswet Op verzoek van de CDA-fractie werd de voorgenomen intrekking van de Zondagswet controversieel verklaard. D66, een van de drijvende krachten achter het voorstel tot intrekking, had hier tijdens

de procedurevergadering geen bezwaar tegen.

De Kamer ging ook zonder enig probleem akkoord met het controversieel verklaren van het voorstel van Geert Wilders (PVV) om een raadplegend referendum te houden over de toetreding van Turkije tot de Europese Unie.

Tegelijk gaan heel veel lopende zaken gewoon door. Dat geldt onder meer voor de behandeling van het initiatiefwetsvoorstel van voormalig VVDKamerlid Hayke Veldman om de Gemeentewet en de Wet milieubeheer te wijzigen en de riool- en afvalstoffenheffing voortaan uitsluitend bij de gebruiker van een perceel neer te leggen.

(KS)

W

21 april 2017

LTR_P007_LTR-TSVNG-07-2017 7

19-4-2017 12:04:04

(HQ JRHG LQNRPHQ Eรณ arbeidsongeschiktheid?

Zรณ geregeld!

8 ]HW ]LFK LQ YRRU GH SXEOLHNH ]DDN (ONH GDJ ZHHU 'DW LV PRRL PDDU LQ GH]H WรณG RRN HHQ KHOH XLWGDJLQJ %HODQJUรณN GDW X JRHG YRRU X]HOI ]RUJW :DQW DOV X XLW GH UXQQLQJ UDDNW KHHIW GDW YHHO LPSDFW 2RN RS XZ LQNRPHQ 'DW NDQ DI]DNNHQ WRW EรณVWDQGVQLYHDX 9RRUNRP JHOG]RUJHQ PHW GยซbDUEHLGVRQJHVFKLNWKHLGVYHU]HNHULQJ VSHFLDDO YRRU LHGHUHHQ GLH ZHUNW Eรณ GH RYHUKHLG

Uw voordelen $OWรณG YHU]HNHUG YDQ PLQVWHQV LQNRPHQ WRW XZb$2: OHHIWรณG

8 EOรณIW Eรณ DUEHLGVRQJHVFKLNWKHLG SHQVLRHQ RSERXZHQ

0LQLPDDO SUHPLHNRUWLQJ YLD XZ ZHUNJHYHU

*HHQ PHGLVFKH YUDJHQ DOV X ]LFK DDQPHOGW ELQQHQ PDDQGHQ QD LQGLHQVWWUHGLQJ

6OXLW SHUIHFW DDQ RS GH :,$ XZ FDR HQ SHQVLRHQUHJHOLQJ

:DFKW QLHW WH ODQJ X KHEW KHW ]ยต JHUHJHOG Bereken uw premie op: www.loyalis.nl/aov-overheid

LTR_P008_LTR-TSVNG-07-2017 8

19-4-2017 12:04:38

9 ACTUEEL

Forse tekorten in sociaal domein Ruim negentig gemeenten verwachten forse tekorten in het sociaal domein, zo blijkt uit een onderzoek in opdracht van de VNG en het Netwerk Directeuren Sociaal Domein (NDSD). In sommige gevallen gaat om een tekort van ruim 20 procent van het bedrag dat in de verdeelmodellen beschikbaar is voor de gemeente.

In 2015 is een groot aantal verantwoordelijkheden in het sociaal domein gedecentraliseerd naar gemeenten. Ook de daarbij behorende budgetten zijn overgeheveld, veelal met een (oplopende) korting.

Hoewel de meeste gemeenten in het eerste jaar in financieel opzicht voldoende uitkwamen met de beschikbare middelen voor het nieuwe sociaal domein, zijn er ook signalen dat een aantal gemeenten significante tekorten verwacht over meer jaren. Vandaar de opdracht van de VNG en het NDSD voor een quickscan naar die tekorten in de periode 2014-2019.

De gemeenten die ook voor later forse tekorten verwachten, hebben te maken met tekorten in alle drie de gedecentraliseerde domeinen. Deze gemeenten hebben dus geen mogelijkheden om tekorten in één van de onderdelen daarvan te compenseren met overschotten in andere delen van het sociaal domein.

Knelpunten Er blijken verschillende oorzaken te zijn voor tekorten bij de gemeenten. Zo zijn er de negatieve effecten van verdeelmodellen en van knelpunten in de regelgeving die bijsturing op de uitgaven moeilijker maken. Daarnaast spelen oorzaken waarop gemeenten geen grip hebben, zoals autonome ontwikkelingen in cliëntaantallen, doorverwijzingen door huisartsen, gecertificeerde instellingen en rechters, en de gevolgen van gerechtelijke uitspraken.

Bij dit alles speelt een rol dat gemeenten

Op de agenda 10 MEI De inclusieve gemeente Utrecht | www.divosa.nl 10-13 MEI Play! Open your world Leiden | www.itla2017.nl 15 MEI Dag van de BOA Ede | www.dagvandeboa.nl 15 MEI Gemeenten aan zet bij jong ouderschap Ede | www.jooz.nu/congres-2017 16 MEI Digitale buurtpreventie en domotica Utrecht | www.hetccv.nl 18 MEI Atlas voor gemeenten 2017, thema: Geluk Emmen | www.atlasvoorgemeenten.nl 18 MEI Eendaagse Arbeidszaken: Vakmanschap leer je van elkaar!

Amersfoort | www.vngcongressen.nl 18 MEI Natuur in de omgevingsvergunning Amersfoort | www.natuurindegemeente.nl

in 2015 en tot op zekere hoogte ook in 2016 weinig zicht hadden op basale informatie, zoals cliëntaantallen en kosten die met de gedecentraliseerde taken samenhangen. In dat opzicht was het startpunt voor gemeenten ongunstig en had de transitie volgens het rapport het karakter van ‘sturen in het donker’.

Ook nu nog hebben veel gemeenten beperkt zicht op actuele gegevens.

Trends in cliëntaantallen zijn op grond van de ervaringen van slechts twee jaar uiteraard nog niet te onderscheiden, waardoor ook niet zichtbaar is in hoeverre er een trendbreuk plaatsvindt.

Daar komt bij dat gemeenten als gevolg van het vertraagd ontvangen van facturen relatief laat beschikken over een W financieel beeld. (PvdZ)

18 MEI PlanDag: gedeelde ruimte Gent | plandag.net 22 MEI Dag van zorg en veiligheid ’s-Hertogenbosch | www.vngcongressen.nl 13 EN 14 JUNI VNG Jaarcongres, thema: Vakmanschap Goes | www.vngjaarcongres.nl

VNG-bijeenkomsten www.vng.nl/agenda

21 april 2017

LTR_P009_LTR-TSVNG-07-2017 9

19-4-2017 12:04:53

10 ACTUEEL

Aangehaald Met alle respect hoor, maar waarom staat er altijd een burgemeester van boven de 50 naast een renster en geen mooie man?

1

op de 3 ambtenaren is vanwege zijn economisch-administratieve functie extra kwetsbaar doordat het werk door robots overgenomen zou kunnen worden. Bron: Factsheet arbeidsmarkt Overheid, UWV

Digitalisering overheid: belangrijk én urgent

Directeur Leontien van Moorsel van de Amstel Gold Race, Trouw 15 april

Mensen denken: ik ken jou, jij helpt mij, dan stem ik op je.

Dat is hoe het gaat. Het zal dus belangrijk voor de PVV zijn om mensen aan te trekken die hier geworteld zijn. Maar dat is heel moeilijk, kan ik je vertellen.

Fractievoorzitter van de VVD in Rucphen Hilde Spijkers-Suijkerbuijk over deelname van de PVV aan de raadsverkiezingen in haar gemeente, NRC Handelsblad 13 april

Ik schat dat meer dan de helft van de mensen in onze database niet goed kan communiceren, niet digitaal en ook niet op papier.

Gerechtsdeurwaarder Paul Otter die zegt dat overheidsinstanties onnodig schulden in de hand werken door langs elkaar heen te werken, Leeuwarder Courant 8 april

Gemeenten hebben vanaf 2012 een meer dan evenredig deel van de sanering van de overheidsfinanciën op zich genomen (…).

En nu het financieel beter gaat, is het niet meer dan fair dat inwoners van gemeenten dat gaan merken.

VNG-voorzitter en burgemeester van Utrecht Jan van Zanen, Kamerbreed NPO Radio 1, 8 april

Politici, bestuurders en ambtenaren vinden digitalisering belangrijk maar niet urgent. Dat is ten onrechte, aldus de Studiegroep Informatiesamenleving en Overheid in het rapport Maak waar!. Digitalisering hoort in de categorie belangrijk én urgent.

Digitalisering van de overheid biedt namelijk veel kansen voor betere dienstverlening, meer economische groei en een open, transparante overheid.

Verwaarlozing van vitale digitale infrastructuur kan ook leiden tot grote risico’s voor het functioneren van de overheid.

Het rapport over verbetering van het functioneren van de digitale overheid is in opdracht van het kabinet geschreven door de Studiegroep Informatiesamenleving en Overheid. Het kwam tot stand onder leiding van secretaris-generaal van het ministerie van BZK Richard van Zwol.

Radicale omkering Digitalisering van de overheid vereist volgens de opstellers van het rapport een radicale omkering van houding.

Overheidsorganisaties zullen zelf tot in de kern van hun primaire processen ICT moeten begrijpen, regisseren en ook moeten kunnen uitvoeren. Dit vergt meer investeringen in technologie, een sterkere verbinding van beleid en uitvoering, professioneel opdrachtgeverschap, ruimte voor publiek-private samenwerking en ruim baan voor deskundigen en voortrekkers.

Digitale dienstverlening behoort tot de kern van het primaire proces van overheidsorganisaties, en moet volgens de studiegroep worden georganiseerd rond

de wensen en behoeften van burgers en bedrijven. Dit geldt bijvoorbeeld in de zorg, in de veiligheid en in het sociale domein. De studiegroep beveelt aan om de overheid haar rol in de informatiesamenleving effectief te laten pakken.

Zo worden overheden onder meer opgeroepen zelf de leiding te nemen en beter samen te werken bij de ontwikkeling en beheer van informatie- en communicatietechnologie.

Vitale infrastructuur De studiegroep beschouwt de digitale basisinfrastructuur als vitale infrastructuur voor Nederland. Verdere digitalisering van de overheid kan leiden tot één overheid in dienstverlening en uitvoering naar en voor burgers en bedrijven.

Digitalisering is daarmee een opdracht aan de gezamenlijke overheden. De ontwikkeling en besluitvorming zullen door gemeenten, Rijk en andere overheden hand-in-hand moeten worden W opgepakt. (PvdZ)

21 april 2017

LTR_P010_LTR-TSVNG-07-2017 10

19-4-2017 12:05:28

11 ACTUEEL

Drie vragen aan...

Anja Thijs, burgemeester Eersel

Europa richt pijlen op slimme dorpen Vorige week vond in Brussel de aftrap plaats van het EU-actieplan voor plattelandsgebieden. Nadat de EU zich eerder richtte op smart cities, heeft zij nu ook aandacht voor smart villages. Onder de aanwezigen, onder meer twee Eurocommissarissen en enkele Europarlementariërs, was ook burgemeester Anja Thijs-Rademakers van Eersel. Ze vertegenwoordigde, samen met de organisatie het Huis van de Brabantse Kempen, de vijf Kempen-gemeenten.

1 Hoe belangrijk is deelname van de Kempen-gemeenten aan het actieplan?

‘Erg belangrijk. Tien jaar geleden signaleerden we al problemen in de plattelandsregio’s zoals leegloop van vooral jongeren naar de steden, beperkte voorzieningen en achteruitgang van de agrarische sector waardoor banen verloren gingen. Toen realiseerden we ons al dat we op zoek moesten naar nieuwe economische dragers. We wisten dat de technologie oplossingen kan bieden; aanleg van snel breedband in de hele regio was dus noodzaak. Inmiddels is 90 procent van zelfs de buitengebieden in onze gemeenten aangesloten op breedband. Dit heeft ervoor gezorgd dat we in 2016 tot een van de 21 slimste regio’s van de wereld werden uitgeroepen door het Intelligent Community Forum. Maar er zijn nog veel nieuwe mogelijkheden dankzij snel internet; denk hierbij aan smart farming, smart mobility, smart health. Die willen we samen ontwikkelen met andere Europese plattelandsregio’s. Het actieplan biedt ons die kans.’

2 Wat houdt deelname aan het plan concreet in?

‘Van concrete deelname is nog geen sprake. We zijn ons momenteel aan het oriënteren op wat de beste mogelijkheden zijn. Tijdens de bijeenkomst kwamen Europarlementariërs met ideeen en wij hebben zelf natuurlijk ook onze visie. Het gaat erom er het beste uit te halen. Het actieplan omvat allerlei projecten, we willen kijken welke het best aansluiten bij wat we nodig hebben. Zo zouden wij graag komen tot het eerste Europese netwerk van rurale regio’s, zodat deze van elkaar kunnen leren en zij tot een optimaal leef- en ondernemersklimaat in die regio’s kunnen komen. Een aantal regio’s wil met ons meedenken. We gaan eerst bekijken welke regio’s het best bij ons passen.

Wij zijn buren van Eindhoven, dat een smart city is. Het ligt het meest voor de hand dat regio’s waar we mee samenwerken soortgelijke buurgemeenten hebben. Ik verwacht dat het ongeveer driekwart jaar duurt voor we weten met welke regio’s we verder gaan. Vervolgens bekijken we hoe we verder

gaan werken en hoe we dat omzetten in projecten. Daarna gaan we met een plan van aanpak naar Brussel en weten we of en hoe de EU ons gaat ondersteunen.’

3 Welke resultaten verwacht u van de deelname?

‘We willen dat mensen onder meer met behulp van de technologie een goed leven kunnen leiden in plattelandsregio’s. We moeten de betekenis die technologie heeft dus goed onder de aandacht brengen. Het is uiteraard niet de bedoeling dat alles in het leven maar wordt overgenomen door de robot.

Maar de technologie maakt bijvoorbeeld thuiswerken mogelijk waardoor mindere vervoersmogelijkheden in het buitengebied een kleinere rol gaan spelen. Scholen in de dorpen hebben het eveneens moeilijk. Oudere mensen willen zo lang mogelijk thuis blijven wonen. We kunnen daar met elkaar een oplossing voor bedenken die berust op technologie. Ik verwacht wat dat betreft W veel van het EU-actieplan.’ (PvdZ)

21 april 2017

LTR_P011_LTR-TSVNG-07-2017 11

19-4-2017 12:05:44

12 ACTUEEL

Expertisecentrum voor pleegzorg De veertien Twentse gemeenten gaan met instellingen een expertisecentrum oprichten waarin jeugdzorgaanbieders samenwerken om pleegouders en gezinshuizen zo goed mogelijk te ondersteunen.

De veertien gemeenten willen dat kinderen zo veel mogelijk opgroeien in een stabiele gezinssituatie. Als dit door omstandigheden niet mogelijk is binnen het eigen gezin, moeten kinderen zo lang als dat nodig is in een andere gezinssituatie kunnen wonen.

Om dat te realiseren, hebben de gemeenten samen met de betrokken instellingen een plan van aanpak opgesteld. Belangrijk onderdeel daarvan is de

oprichting van het expertisecentrum.

Als een kind in een pleeggezin of gezinshuis wordt geplaatst, is het de bedoeling dat die plaatsing zo lang duurt als nodig is. Deze plaatsen zijn echter niet altijd beschikbaar. Bovendien zijn deze voorzieningen voor een groot deel afhankelijk van vrijwilligers, de pleegouders. Van hen wordt steeds meer gevraagd, onder andere doordat de laatste jaren kinderen met steeds zwaar-

dere problemen worden opgevangen door pleegouders en in gezinshuizen.

Ook vraagt het veel van gezinshuisouders om permanent als professional ĂŠĂŠn of meer kinderen thuis te begeleiden. Een gezinshuis is een gezinsvorm waarbij in ieder geval ĂŠĂŠn van de ouders een jeugdzorgprofessional is. De kinderen worden opgenomen in het gezin van deze gezinsouder en intensief W begeleid. (PvdZ)

Advertentie

‘Van klein en bescheiden tot groots en meeslepend’

Wat weet je eigenlijk zeker?

Melanie de Haan congrescoĂśrdinator

‘‘Twijfel is het begin van nieuw denken’’ Congresagenda

&),0,Ćœ " %")-1 '" ,*Çż t %"/-"/ "+ ,+ #% +(")&'("/ 1" !"+("+ t 1"3&$"/ &+ '" 0 %,"+"+ 1" 01 + t " "&$"+ ,3"/12&$&+$"+ "1"/ 1" ,+!"/ ,24"+

Inleiding Privacyrecht en Bescherming van Persoonsgegevens voor overheden 2017 9 mei Utrecht

Eendaagse Arbeidszaken 18 mei Amersfoort

Dag van Zorg en Veiligheid 22 mei Den Bosch

3"/7,/$1 Ćœ ),0,Ćœ 0 %" 1/ &+&+$"+ 3,,/ "0122/!"/0Çž * + $"/0 "+ ")"&!001/ 1"$"+ 3 + $"*""+1"+ "+ +!"/" * 10 % --")&'(" ,/$ +&0 1&"0 *"1 )0 *,11,Çż ČŠ 2/# 1" 14&'#")"+Č‚Č‹Ç˝

Werkconferentie Samen doen Van vluchteling tot inwoner

8 juni Gouda, 19 juni Bussum, 20 juni Eindhoven, 27 juni Heerenveen, 29 juni Middelburg en 29 juni Zwolle

VNG Jaarcongres 2017 13 en 14 juni Goes

Verruim je denken!

%/&'# '" +2 &+ 3,,/ !" + ' /0/""(0 Ç—Ç•Ç–ÇœÇ˝ &'( ,-Çż 444Ç˝,3"/!"+(4"/(Ç˝+)

21 april 2017

LTR_P012_LTR-TSVNG-07-2017 12

19-4-2017 12:05:57

13 ACTUEEL

Ladder duurzame verstedelijking eenvoudiger Gemeenten hoeven alleen bij nieuwbouwplannen buiten stedelijke gebieden uitgebreid te motiveren waarom de nieuwbouw daar nodig is. De Ladder voor duurzame verstedelijking wordt eenvoudiger en leidt tot minder onderzoekslasten.

Dat heeft de ministerraad besloten. De vereenvoudigde ladder treedt op 1 juli in werking. De ladder is een instrument dat vraagt van gemeenten, provincies en projectontwikkelaars om bij nieuwe plannen voor woningen, winkels, kantoren of bedrijventerreinen in drie stappen aan te tonen dat er behoefte aan is.

Het controlemiddel is in het leven geroepen om te voorkomen dat er voor leegstand wordt gebouwd. Uit de Landelijke Monitor Leegstand (februari 2017) blijkt dat zo’n 75 miljoen m2 aan vastgoed in Nederland leegstaat. Het gaat dan vooral om kantoren, winkels,

vrijkomend agrarisch vastgoed en steeds meer maatschappelijk vastgoed.

Minder bezwaar De nieuwe ladder is samen met betrokken overheids- en marktpartijen opgesteld zodat die beter aansluit op de praktijk en tot minder onderzoekslasten en bezwaarprocedures leidt. Dat scheelt tijd en leidt toch tot het gewenste effect.

De behoefte aan een nieuwe stedelijke ontwikkeling moet immers nog steeds zowel voor het binnen- als het buitenstedelijk gebied worden aangetoond.

Verschil met de oude ladder is dat alleen

bij het bouwen buiten het stedelijk gebied een uitgebreide motivering nodig is. Ook kunnen gemeenten de laddertoets doorschuiven naar een later moment, wanneer gebruik wordt gemaakt van uitwerkings- of wijzigingsplannen.

Overheid en markt pakken de overcapaciteit ook aan met onder andere de gezamenlijke Retailagenda, Retaildeals en het Voortgangsoverleg Aanpak Leegstand Kantoren. Daarmee kan onnodig ‘bouwen in de wei’ en leegstand in de steden worden tegengegaan zodat steden en winkelgebieden aantrekkelijk W blijven. (MM)

Betere woonbuurt biedt geen soelaas Jongeren die naar een rijkere wijk verhuizen in het kader van het sociaaleconomisch mengen van buurten, vertonen daarna juist meer probleemgedrag.

Dit blijkt uit het recent gepubliceerde onderzoek van Jaap Nieuwenhuis van de Faculteit Bouwkunde van de TU Delft.

Problemen in achterstandswijken worden vaak aangepakt door bewoners uit verschillende buurten te mengen. Het idee hierachter is dat de buurtbewoners met lagere inkomens en opleidingen zich kunnen optrekken aan hun buren die het sociaaleconomisch beter doen.

Dat blijkt dus niet altijd te werken.

De studie Being poorer than the rest of the neighborhood: relative deprivation and problem behavior of youth laat zien dat jongeren die verhuizen van een arme buurt naar een relatief rijke buurt, meer last hebben van depressie, angststoornissen, agressief

gedrag en conflicten met hun ouders.

Jongeren uit armere wijken lijken weinig baat te hebben bij meer welvarende buren. Deze bevinding gaat in tegen het algemene geloof dat het juist goed is om jongeren uit achterstandsbuurten te verhuizen naar betere buurten en te mengen met jongeren uit rijkere gezinnen.

Contrast Het grotere contrast tussen hun eigen sociaaleconomische situatie en die van de rest van de buurt lijkt te leiden tot meer problemen. Een verklaring hiervoor is dat jongeren hun eigen situatie vergelijken met die van hun meer welvarende buren, waardoor hun relatief benadeelde sociaaleconomische positie wordt bevestigd. Wanneer zij dit als oneerlijk beschouwen, kan het zich uiten in probleemgedrag.

Nieuwenhuis beschouwt dit als een belangrijke conclusie in tijden van

stijgende ongelijkheid. Beleid zou zich vooral moeten richten op het vergroten van kansen op opleiding en werk van jongeren, niet door te mengen, maar door te investeren in onderwijs.

Voor dit onderzoek werden jongeren uit heel Nederland tussen de twaalf en zestien jaar oud vijf jaar lang gevolgd en hielden de onderzoekers onder andere veranderingen bij in het inkomen van hun ouders, hun verhuisgeschiedenissen, en veranderingen in de mate van probleemgedrag.

(MM)

W

21 april 2017

LTR_P013_LTR-TSVNG-07-2017 13

19-4-2017 12:06:32

Ingezonden mededeling

Bedankt iedereen en tot volgend jaar!

De 16e editie van de Landelijke Opschoondag is 24 maart 2018

Het succes van ‘Eén buurt, één missie’ De 15e Landelijke Opschoondag van NederlandSchoon is met een recordaantal van 113.528 deelnemers een ongekend geslaagde editie. In bijna alle Nederlandse gemeenten zijn maar liefst 2.483 opruimacties georganiseerd. Niet alleen door talloze buurtbewoners, maar ook door bijna 1.000 bedrijven, meer dan 700 scholen en honderden verenigingen.

Enorme betrokkenheid Helene van Zutphen, directeur NederlandSchoon, is enthousiast over de betrokkenheid die ook dit jaar weer enorm is gegroeid: ‘Nederlanders zien meer en meer het nut van een schone buurt en ze voelen zich in toenemende mate medeverantwoordelijk. Iets met elkaar doen creëert ook een positieve sfeer en een verbondenheid die steeds sterker wordt.’

LTR_P014_LTR-TSVNG-07-2017 14

19-4-2017 12:06:44

Feestelijk startschot in AmsterdamZuidoost Met veel positiviteit en betrokkenheid is de Landelijke Opschoondag dit jaar geopend in Amsterdam-Zuidoost.

Ruim 150 mensen staken in de multiculturele buurt Venserpolder gemotiveerd hun handen uit de mouwen voor een schone buurt. Tijdens een feestelijke parade met veel muziek droegen bewoners, ondernemers, schoolkinderen en ouderen hun steentje bij.

Alle 102 Schoon Belonen-gemeenten in actie In alle 102 gemeenten die deelnemen aan de pilot Schoon Belonen hebben scholen, sportclubs en andere maatschappelijke organisaties hun afvalzakken en prikstokken opgepakt. Samen hebben ze ruim 700 acties voor een schone straat, wijk of terrein georganiseerd.

Geen 3, maar 22 kilo zwerfafval De leerlingen van basisschool De Ontdekking in Deventer hebben tijdens hun opruimactie wel 22 kilo zwerfafval verzameld. Behoorlijk wat meer dan de drie kilo van het doel vooraf. ‘Dat we allemaal verantwoordelijk zijn voor onze wereld zit in de taken van onze school’, aldus directeur Inge Bokelmann. ‘Deze extra aandacht voor zwerfvuil past daar helemaal bij.’

Bijna 1.000 keer in bedrijf Ook ondernemend Nederland is dit jaar meer dan ooit aanwezig geweest op het opruimtoneel. Bijna 1.000 bedrijven hebben met collega’s, buurtbewoners en klanten succesvolle acties in hun omgeving gehouden.

Natuurlijk met trouwe Supporters als Albert Heijn, McDonald’s en Center Parcs. Maar ook nieuwe partners als Starbucks, Spar en ICS hebben hun handen vol energie uit de mouwen gestoken.

n

Schoonmaakfeest bij ICS Medewerkers, partners en kinderen van schoonmaakbedrijf ICS hebben 25 maart in verschillende regio’s zwerfafval opgeruimd. Van medewerker tot directie en van jong tot oud: met elkaar maakten ze er een echt schoonmaakfeestje van! Algemeen directeur Bart van der Sluijs: ‘Een schone leefomgeving maakt mensen productiever en gelukkiger. Daar sluit dit initiatief perfect op aan.’

LTR_P015_LTR-TSVNG-07-2017 15

19-4-2017 12:06:44

16

Paul ’t Hart: ‘Als je sneuvelbereid bent, hoef je ook niet bang te zijn.’

LTR_P016_LTR-TSVNG-07-2017 16

19-4-2017 12:07:04

17

Interview Bestuurskundige Paul ’t Hart over publieke waarde

Tekst: Leo Mudde | Beeld: Jiri Büller

Gewoon doen alsóf je erover gaat In opdracht van de VNG gaan bestuurskundige Paul ’t Hart en zijn collega’s van de Utrecht University School of Governance onderzoeken waarom sommige gemeenten succesvol zijn en hoe het ze lukt ‘publieke waarde’ te creëren. Gemeenten moeten experimenteerlaboratoria worden waar de BV Nederland van kan profiteren.

B

estuurders, zowel wethouders als raadsleden, moeten sneuvelbereid zijn, zegt Paul ’t Hart aan het eind van het gesprek, maar ‘zet dat maar niet in de kop’. Waar het om gaat, licht hij toe, is dat de moderne lokale bestuurder anders moet omgaan met risico’s dan hij of zij tot nu toe gewend was. Wat nodig is, zijn bestuurlijke moed en een wil om te experimenteren. Nu nog heerst de angst om risico’s te nemen, bang te worden neergesabeld door ‘Den Haag’ of door reaguurders op sociale media. ‘Laat er een enkele keer een kater komen, in de vorm van het lid op de neus door Den Haag, nou en? In veel gevallen bereik je meer door dingen gewoon te dóén.’

Dat wethouders ‘bang’ zijn geworden voor de samenleving, gaat ’t Hart te ver.

‘Maar wel behoedzamer, meer bedacht op de gevolgen voor hun reputatie. Ik denk dan: laat dat Twitter lekker brullen, morgen brullen ze weer over iets anders. Zorg er gewoon voor dat je iets neerzet, samen met je inwoners die nu eens niet de usual suspects zijn, ontwikkel iets om een bredere maatschappelijke dialoog op gang te brengen. Als dat je lukt, hoef je je ook niet meer druk te

maken over wat er allemaal op Twitter wordt geschreeuwd. Het vereist een zekere ontspannenheid. Als je sneuvelbereid bent, hoef je ook niet bang te zijn.’

Gemeenten zijn volgens ’t Hart experts in het roepen dat iets ‘niet mag van Den Haag’. ‘Maar als je dat van geval tot geval gaat bekijken, dan mag er hartstikke veel, meer dan je denkt. Den Haag wordt vaak gebruikt als schaamlap om iets niet zelf te doen. Ik ben van het principe “ask forgiveness, not permission”.

Dus ik wil gemeenten oproepen: doe gewoon dingen alsóf je erover gaat. Als je erin slaagt een heel sterke maatschappe-

‘Den Haag wordt vaak gebruikt als schaamlap om iets niet zelf te doen’

lijke waarde te creëren, met een breed draagvlak, wie gaat jou dan terugfluiten? Gaat Den Haag dat dan werkelijk om zeep helpen? Dat waag ik te betwijfelen.’

U gaat onderzoeken wat er goed gaat in gemeenten, en waarom. Opmerkelijk.

‘In het wetenschappelijk en het maatschappelijk discours ligt het accent meestal op wat er niet goed gaat. Wat wij proberen te doen, is ons weer verwonderen over wat er schuilgaat achter alledaagse en ongeziene bestuurlijke successen, maar ook achter spectaculaire en aansprekende vormen van succesvol openbaar bestuur. De aloude vraag van Machiavelli – virtue (kunde) of fortuna (context) – is bij het begrijpen en leren van successen net zo relevant als bij het omgaan met fiasco’s en middelmatigheid.’

Dat doet u aan de hand van het begrip ‘publieke waarde’. Wat is dat eigenlijk?

‘Het is overgewaaid uit de VS en vooral bekend uit het werk van Mark Moore.

Het komt erop neer dat je kijkt naar drie factoren en het samenspel daartussen,

Z

21 april 2017

LTR_P017_LTR-TSVNG-07-2017 17

19-4-2017 12:07:07

18

Interview

de strategische driehoek. De eerste is de vraag wat de maatschappelijke waarde is die moet worden gerealiseerd, waarbij je probeert een nutsbalans te maken: wordt de samenleving beter van project X of van activiteit Y? De tweede poot in de driehoek is: in hoeverre heb je de capaciteit om zo’n waardepropositie ook waar te maken? Dat gaat niet zozeer over de vraag of een gemeente dat in haar eentje kan, maar steeds vaker over de vraag hoe je dat door samenwerking kunt organiseren. En ten slotte gaat het over steun en legitimiteit; kun je met gezag iets neerzetten en wordt dat legitiem bevonden door al die personen en instanties die er hun plasje over mogen doen, de authorizing environment zoals Moore dat zo mooi noemt.

‘Goed bestuur is in deze visie een bestuur dat erin slaagt de poten van die driehoek succesvol met elkaar in balans te brengen. Dat is best lastig, er zitten heel veel spanningen tussen. Het vraagt bestuurlijk vakmanschap om die driehoek zo op orde te krijgen dat wat je belooft ertoe doet, dat je het kunt waarmaken en dat er ook nog steun voor is.’

Is dit dan het ultieme antwoord op de worsteling die gemeenten hebben met hun verhouding tot de inwoners?

‘Het vraagt in ieder geval om een manier van manoeuvreren, zowel ambtelijk als bestuurlijk, die anders is dan het klassieke primaat van de politiek. De tijd dat een raadslid kan zeggen “ik ben gekozen, dus ik ga hierover” zijn we in de netwerksamenleving wel voorbij. Deze theorie is heel geschikt om kwaliteit én succesvol bestuur in de vingers te krijgen.’

Hoe zou u publieke waarde willen definiëren?

‘We moeten het denken in termen van waarde weghalen uit de stichtelijke hoek. Meer groen en schonere lucht, daar zijn we in abstracto allemaal voor.

Maar in concreto maken we afwegingen: wat kunnen we niet doen als we de lucht schoner maken, vinden we economische groei dan ook nog waardevol?

‘We moeten het denken in termen van waarde weghalen uit de stichtelijke hoek’ Of iets waardevol is, moet worden bekeken als een balans van kosten en baten – niet alleen materieel, ook immaterieel.’

Geeft u eens een voorbeeld.

‘De gemeente Oss heeft publieke waarde gecreëerd door het gemeentelijk vastgoed efficiënter en effectiever te gebruiken. Veel meer maatschappelijk relevante activiteiten vonden een plek in die gebouwen. Tegelijkertijd zijn kosten bespaard door het slimmer te organiseren. Een mooi voorbeeld waarin effectiviteit en efficiency, materiële en immateriële waarden in elkaars verlengde liggen.’

Mogelijk verstaat niet iedereen hetzelfde onder publieke waarde.

‘Er zijn inderdaad gevallen waarin het er niet om gaat wat jij of ik, of zelfs de gemeenteraad een maatschappelijk relevante waarde vinden, maar wat de authorizing environment ervan vindt. Stel dat je een betere integratie van statushouders als publieke waarde wilt, dan zul je op de koop toe moeten nemen dat bepaalde groepen in jouw gemeente daar heel erg tegen zijn.’

Maar die groepen horen toch ook bij de authorizing environment?

‘Die horen daar zeker bij, maar uiteindelijk moet je als bestuurder, als het je niet lukt tot een win-winoplossing te

komen, een afweging maken: welke stemmen nemen we serieuzer?’

Hebben we het dan toch niet gewoon weer over de essentie van de gemeenteraad, die het belang van enkelen moet afwegen tegen het algemeen belang?

‘Zeker, het publieke-waardedenken is bepaald niet het einde van de representatieve democratie. Maar het is wel een nuancering daarvan. Je zult van geval tot geval, van project tot project, moeten nadenken over wat nou eigenlijk de authorizing environment is. Moore noemt dat “calling a public into being”.

‘Neem als voorbeeld de verbreding van de A27 bij Amelisweerd, wie is dan het relevante publiek? Wie rijden over die weg, wie hebben er hinder van, wie zijn gebruikers van de publieke ruimte, in dit geval een historisch bos dat moet worden gekapt om die verbreding mogelijk te maken? Eigenlijk vraagt de theorie om van geval tot geval op een metaniveau na te denken over de vraag wiens stemmen gehoord moeten worden. Je moet zelfs op een heel actieve manier zo’n publiek gaan creëren. Verkeerswethouders bijvoorbeeld, die met heel moderne technieken proberen de visie van weggebruikers te achterhalen, of van bosbezoekers. Als jij eens in de maand in Amelisweerd wandelt, ben je dan een relevante partij?

‘Dus in die zin is het publieke-waardedenken een aanvulling op het vanzelfsprekende primaat van de representatieve democratie. Het onderkent dat een instantie als de gemeenteraad, die het moet doen met een mandaat dat eens in de vier jaar wordt gegeven op basis van een onduidelijke mix van thema’s, niet meer genoeg is om legitimiteit te produceren, anders dan in formeel-procedurele zin.’

Kunnen gemeenten zo’n omslag in het werken en denken maken, zijn de bestaande structuren daar wel op toegesneden?

‘Ik zie in veel gemeenten een zoektocht naar nieuwe rollen en nieuwe verhou-

21 april 2017

LTR_P018_LTR-TSVNG-07-2017 18

19-4-2017 12:07:08

19

Interview

dingen. Ze gebruiken niet de taal van de wetenschap, maar het lijkt er veel op.

Gemeenteraden en -besturen zien overal dat burgers niet langer automatisch in de houding springen als de gemeente iets heeft besloten. Ze zien dat inwoners initiatieven nemen, of taken overnemen, ze zien een nieuwe vorm van active society ontstaan. En merken dat hun repertoire en de klassieke bestuursstijl daar niet goed op zijn ingericht. Daarom is men aan het experimenteren geslagen met nieuwe werkvormen.’

Is er één die u specifiek is bijgebleven?

‘In Horst aan de Maas vertelde de gemeentesecretaris dat ze daar al een paar keer 24-uurssessies hebben gehouden, op het gemeentehuis. Letterlijk met veldbedjes enzo, van vrijdag- tot zaterdagmiddag. Daar konden de hele raad, college, ambtelijke dienst en allerlei maatschappelijke partners komen praten over de toekomst van de gemeente en over concrete plannen. Dat zie je een heel ander overlegmodel ontstaan, en draagvlakcreatie. Het is belangrijk dat je, als je voor die weg kiest, je nog eens afvraagt wat het is om raadslid te zijn. In hoeverre zijn jouw politieke identiteit en de rivaliteit tussen de partijen in de raad, nog de “be all and end all” van het bestuur?’

Onze columnist Kirsten Veldhuijzen pleitte voor het ombouwen van de lokale rekenkamers naar ‘waardenkamers’ die publieke waarden wegen.

Een goed voorstel?

‘Het idee dat lokale rekenkamers zich wat minder nadrukkelijk richten op efficiëntie en wat meer op breed gedeelde maatschappelijke effectiviteit, op maatschappelijke waarde – dat zou ik sterk toejuichen. Collega’s van mij hebben een project gedaan met gemeentesecretarissen dat ging over de vraag: hoe kun je waardevol bezuinigen? Niet value for money, maar money for value werd het credo. Je ziet in tijden van krimp nog wel dat het realiseren van besparingen een doel op zich wordt, maar dat er dan eigenlijk vanuit een breder perspectief aan een massief waardeverlies wordt gedaan. Maar als money for value het uitgangspunt moet zijn, dan maak je je bezuinigingstaak moeilijker omdat je jezelf dwingt op waardenniveau elke keer een afweging te maken.’

teren met het creëren van publieke waarde. Als we al die lokale ervaringen met elkaar uitwisselen, worden we daar als BV Nederland een stuk wijzer van.’W

De gemeente Roerdalen stuurt veel op ‘geluk’. Als iets een publieke waarde is, dan is dat het wel – toch?

‘Het grote probleem met geluk is dat veel zaken die in het algemeen belang zijn, niks met geluk te maken hebben.

Wat Roerdalen doet, is erg sympathiek en beter dan het economistische. Maar uiteindelijk is het weer niet complex genoeg om dat brede idee van maatschappelijke waarde echt te vatten. Wat ik wel leuk vind, is dat zo’n gemeente het probeert, het gewoon doet. Zoals Hollands Kroon probeert alle regels af te schaffen en dan wel ziet wat er gebeurt.

Dat is de grote kracht van de lokale democratie. Gemeenten zouden laboratoria moeten worden om te experimen-

Gastspreker VNG Jaarcongres Paul 't Hart doceert bestuurskunde aan de Universiteit Utrecht. Hij is daarnaast co-decaan van de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur en verbonden aan de Australia New Zealand School of Government. Hij is 13 juni een van de sprekers op het VNG Jaarcongres in Goes dat in het teken staat van ‘vakmanschap’. Zijn nieuwe boek The leadership capital index: a new perspective on political leadership verschijnt in juni.

www.vngjaarcongres.nl

21 april 2017

LTR_P019_LTR-TSVNG-07-2017 19

19-4-2017 12:07:11

2020

Vakmanschap in Zeeland

Land in zee, ontpol Goes – gastgemeente van het VNG Jaarcongres 2017 – is de stad in het midden van Zeeland op het eiland ZuidBeveland. Van oudsher een stad van ondernemers, ooit rijk door de zoutwinning. De vijftien overheden in de regio, dertien gemeenten, Waterschap Scheldestromen en de provincie Zeeland, tonen tijdens de excursies het oude, nieuwe én toekomstige vakmanschap, de smart resources van de Delta. Deel II van een driedelige serie.

Dit is deel II van een driedelige serie over Vakmanschap in Zeeland in aanloop naar het VNG Jaarcongres, op 13 en 14 juni in Goes. In de editie van 2 juni komt de volledige tekening.

Zoek en gij zult vinden: waar brengen de excursies u tijdens het congres?

Romeinen en recreatie Waar nu de duinen van Zeeuws-Vlaanderen en Walcheren liggen, bouwden de Romeinen tweeduizend jaar geleden versterkingen. In Aardenburg lag een groot castellum, net als bij Oostkapelle en ongeveer waar nu Neeltje Jans ligt, midden in de Oosterschelde. Vermoedelijk werd die laatste versterking Roompot genoemd. Project Waterdunen in de gemeente Sluis combineert kustverdediging, natuur en recreatie. Eb en vloed tonen het echte land in zee. U vaart erheen met de fastferry Vlissingen-Breskens. En Roompot? Van de Romeinen naar een camping in Kamperland (Noord-Beveland) en uitgegroeid tot de marktleider van vakantieparken in ons land. U kunt ernaar toe voor de laatste trends en ontwikkelingen in de recreatiesector.

www.vngjaarcongres.nl

21 april 2017

LTR_P020_LTR-TSVNG-07-2017 20

19-4-2017 12:12:14

21 Illustratie: Danker Jan Oreel | Tekst: René Verhulst, burgemeester van gastgemeente Goes

olderen en de Romeinen Ontpolderen en nepnatuur

Slag om de Schelde Vlissingens beroemdste zoon Michiel de Ruyter was de admiraal in de 17e eeuw, voor wie Franse en Engelse eskaders soms in het wilde weg begonnen te vuren, zodra hij aan de horizon verscheen. Daadkracht, vakmanschap en krijgslist kenmerkten Bestevaêr, die ook nog eens de eerste was die professionele zeesoldaten opleidde en inzette.

De Westerschelde is bij conflicten altijd van strategisch belang geweest. Het Bevrijdingsmuseum, dat in het teken van de Slag om de Schelde (1944) staat, is te bezoeken.

Het Zeeuwse land is polder voor polder op de zee gewonnen. Letterlijk monnikenwerk, want die maakten de eerste plannen. U ziet dat vanuit de stoomtrein Goes-Borsele, slingerend door de Zak van Zuid-Beveland. De Hedwigepolder is nu een van de bekendste polders van Nederland.

Verdiepen van de Westerschelde, mistige afspraken met België, slimme Antwerpse havenbaronnen en natuurcompensatie leidden in 2011 tot een bizarre politieke situatie, waarbij provinciale politici werden uitgenodigd in het Torentje om zeker te zijn van stemmen in de Eerste Kamer. De controverse tussen het vakmanschap van de boeren en kunstmatig aangelegde natuur tegen het decor van een oprukkende haven is door Chris de Stoop prachtig beschreven in het boek Dit is mijn hof (2015). De clash tussen moderne landbouw en nepnatuur is aangrijpend.

Energietransitie Zeeland is land in zee en was al met energietransitie bezig vóór het begrip bestond. Verduurzamen en het benutten van economische kansen gaan hand in hand. De industrie in Zuidwest-Nederland tekent voor een kwart van het totale energieverbruik in Nederland. Zo zijn er reststroomkoppelingen van warmte tussen bedrijven en naar kassencomplexen gerealiseerd. Grote bedrijven in de Kanaalzone Terneuzen-Gent, zoals chemiereus Dow en Yara (meststoffen en gewasvoeding), stoten gezamenlijk tienduizend ton CO2 minder uit en besparen bovendien energie vergelijkbaar met het gasverbruik van drieduizend huishoudens. Met een vaartocht ontdekt u de kracht van het internationale havengebied Gent-Terneuzen.

21 april 2017

LTR_P021_LTR-TSVNG-07-2017 21

19-4-2017 12:12:25

2222

Casus Tekst: Paul van der Zwan | Beeld: Van de Meulenhof

Tieners beginnen Lijst Blanco

‘Het meest te zeggen in een eigen partij’ Partijen zijn op zoek naar geschikte kandidaten voor de raadsverkiezingen van volgend jaar. Zij richten hun blik ook op jongeren, maar hun interesse houdt doorgaans niet over. Hoe anders is dat bij Lijst Blanco in de ruim drie maanden oude gemeente Meierijstad.

Beide raadsleden zijn tiener en lopen over van enthousiasme.

‘C

ool’, zo reageert fractievoorzitter Thijs van Zutphen op het verzoek om mee te werken aan een interview. Dit modewoord van de jeugd toont dat de fractievoorzitter van Lijst Blanco jong is. Hij is zelfs erg jong, 19 jaar. Van Zutphen studeert nog, fiscaal recht. Waar zijn studiegenoten veelal kiezen voor een baantje naast hun studie, besloot hij krap een jaar geleden om de lokale politiek in te gaan. De aanleiding was het proces van de fusie van Schijndel, Sint-Oedenrode en Veghel.

‘Er werd weinig over gecommuniceerd en ik merkte dat de lokale politiek weinig leefde, vooral onder inwoners jonger dan dertig.’ Volgens Van Zutphen is dat geen goede zaak: ‘Want veel in je directe leefomgeving wordt tot op de vierkante centimeter geregeld door de gemeente.

Ook openingstijden in de horeca en de huurkosten voor sportvelden worden door de gemeente bepaald.’

Van Zutphen koos dus voor de gemeentepolitiek. Hij wilde iets te zeggen krijgen en daarom meldde hij zich

niet bij een bestaande partij. ‘Dan had ik ongetwijfeld mee mogen praten, maar of ik echt een stem zou krijgen, betwijfelde ik.’ En dus besloot hij een nieuwe partij op te richten.

Perspectief Het begon met een belronde langs onder meer voormalige klasgenoten van de middelbare school. ‘Politiek was iets waar ze zich niet mee bezighielden, maar desondanks wilden de meesten wel meedoen.’ Alleen al de eerste belavond leverde drie kandidaten op. Een van hen is Lars van Asseldonk, ook 19 jaar, momenteel het tweede raadslid van

‘Ons tempo ligt hoog, wij geven snel antwoord’

Lijst Blanco: ‘Ik heb vier jaar lang met Thijs van en naar school gefietst, dagelijks een uur. We spraken over van alles, en vaak waren we het eens. Toen hij mij vroeg mee te doen met Lijst Blanco, hoefde ik niet lang na te denken.’ Het raadslidmaatschap naast zijn studie bedrijfsmanagement biedt volgens Van Asseldonk meer perspectief dan vakken vullen in de supermarkt. ‘Ik kan me er goed in ontwikkelen.’

Een naam voor de nieuwe partij was snel bedacht. Van Zutphen: ‘We willen een nieuwe blik bieden op de lokale kwesties. We zijn een onbeschreven blad en kijken er fris tegen aan, blanco dus.’

Wat doet Lijst Blanco anders dan andere partijen? Dat zit ’m volgens Van Zutphen vooral in procedures. ‘We willen contact houden met burgers en benaderbaar zijn. Onze mobiele nummers staan op de site van de gemeente. We worden veel gebeld, onder meer met verzoeken.’ Natuurlijk zijn er ook andere partijen die dat doen, maar er is een verschil: ‘Ons tempo ligt hoog, wij geven

21 april 2017

LTR_P022_LTR-TSVNG-07-2017 22

19-4-2017 12:08:21

23

Thijs van Zutphen (l.) en Lars van Assseldonk richtten een politieke partij op en zitten nu in de gemeenteraad van Meierijstad.

snel antwoord. Bij ons duurt het zeker niet twee of drie weken voordat je iets hoort op een sms of mailtje.’

Ook met haar speerpunten probeert Lijst Blanco zo dicht mogelijk bij de inwoners te staan. Zo ijvert zij ervoor dat de Wmo-budgetten ook volledig aan de Wmo worden uitgegeven. Van Zutphen: ‘Voorheen waren er namelijk nog weleens overschotten.’ Daarnaast gaat Lijst Blanco de strijd aan met knelpunten in het openbaar vervoer. ‘We hoorden van inwoners dat reizen van Erp naar Veghel al twintig jaar lang erg tijdrovend is. Dat proberen we te verbeteren. Openbaar vervoer is in principe een taak van de provincie, maar als er zo lang een probleem bestaat, moet je zelf in durven grijpen. Gelukkig is die kwestie inmiddels voor het grootste deel opgelost.’

Ook woningbouw staat hoog op de agenda van Lijst Blanco. ‘Het is voor jongeren moeilijk om in hun dorp te blijven wonen, gewoon omdat er geen huizen voor hen zijn. We zetten ons daarom in voor goedkope woningen

voor starters.’ De aanwezigheid van jongeren is naar zijn zeggen van groot belang voor Meierijstad. ‘Zonder hen komen voorzieningen als basisscholen en voetbalclubs onder druk te staan. Dat gaat ten koste van de leefbaarheid.’

zijn weliswaar een jonge partij maar geen jongerenpartij.’ De achtergrond van de partijleden is zeer divers. ‘Er zitten ook boeren tussen en wegenbouwers.’ De jonge mensen doen het meeste werk, maar Van Zutphen en Van Asseldonk kunnen altijd bij de ouderen terecht. En natuurlijk bij de vader van Thijs van Zutphen. Die heeft weliswaar nooit in de raad gezeten, maar hij heeft weleens op de lijst gestaan, voor het CDA. ‘Hij heeft tijdens de campagne meegezocht naar kandidaten en verder vooral geholpen met praktische zaken zoals het optuigen van een campagnefiets met een bord met partijlogo. En als ik nu een stuk heb geschreven, leest hij het altijd nog even door.’

Vader Politiek is ook een kwestie van ervaring, zo beseft Van Zutphen. Vandaar dat zijn partij het niet alleen met jongeren doet.

De lijst voor de herindelingsverkiezingen van november vorig jaar bestond uit 24 kandidaten. ‘De eerste vier waren 19 jaar, de rest tussen de 30 en de 70. We

Ervaring in de debatten zullen de twee jonge raadsleden toch zelf op moeten doen. Van Zutphen: ‘Bij sommige raadsleden merk je wel direct dat zij door de wol geverfd zijn in het debat. Dat missen wij natuurlijk nog.’ Maar de fractieleden van Lijst Blanco leren snel. ‘In het begin lazen wij bijvoorbeeld bestem-

‘Na twee weken sloeg de twijfel om in respect’

Z

21 april 2017

LTR_P023_LTR-TSVNG-07-2017 23

19-4-2017 12:08:25

24

Casus

mingsplannen helemaal. Veel te tijdrovend natuurlijk, maar we wisten al snel hoe je tot de kern ervan kunt komen.’

Ook de werking van de zogeheten achterkamertjes kende al gauw minder geheimen voor hen. ‘We hebben nu drie raadsvergaderingen gehad en een paar moties ingediend. Zo langzamerhand krijgen we door dat je tevoren mensen moet bellen om te polsen of ze mee willen stemmen in de raad en ook wie we dan het best kunnen benaderen.’

Wennen Voor de andere fracties was het uiteraard wennen, zo’n jonge nieuwe fractie erbij.

De raadsleden van Lijst Blanco werden goed ontvangen. Van Asseldonk: ‘In het begin voelden we wel wat twijfel, die mede werd gevoed door publicaties in de media en door berichten op sociale media. “Kunnen ze het wel”, zo leken ze te denken. Maar na twee weken sloeg de twijfel om in respect voor ons.’

Want de kersverse raadsleden lijken hun draai ook wel gevonden te hebben. Tijdens hun eerste raadsvergadering wezen zij op een fout in een tabel van een begroting. En in een andere vergadering brachten zij naar voren dat bij een verordening werd verwezen naar een wetsartikel dat niet meer bestond. Bij een vergadering over ozb-percentages ontdekten zij dat de percentages in de ver-

‘Sinds ik in de raad zit, staat mijn studie op een laag pitje’ ordening afweken van die in de voorstellen. Van Zutphen: ‘We kunnen dus wel zeggen dat we onze controlerende taak goed uitvoeren.’

Tijdrovend De eerste maanden zijn de twee in ieder geval meegevallen. ‘Ik vind het erg leuk en het lezen van stukken gaat me goed af: ik ben er niet uren mee bezig,’ aldus Van Zutphen. Echt heftige politieke discussies zijn volgens Van Asseldonk tot nu toe uitgebleven. ‘Doordat we een fusiegemeente zijn, gaat het vooral nog veel over praktische zaken. Dat komt ons wel goed uit; we doen intussen veel ervaring op met bijvoorbeeld interrumperen, die we later goed kunnen gebruiken in de zwaardere debatten.’

Tijdrovend is het echter allemaal wel.

De combinatie met studeren is lastig.

Van Zutphen: ‘Ik heb vorig jaar mijn propedeuse gehaald, dus ik kan mijn tempo nu wat meer zelf bepalen. Maar sinds ik in de raad zit, staat mijn studie wel op een laag pitje.’ Ook voor Van Asseldonk is de combinatie politiek en studie een kwestie van passen en meten.

VNG Magazine spreekt hem terwijl hij op school is.

De reacties van jongeren om hen heen op hun stap naar de lokale politiek waren voornamelijk positief. Van Zutphen: ‘Maar we hoorden toch ook wel vaak dat politiek hen weinig interesseert.’ Ze weten er dus ook niet al te veel vanaf? Van Asseldonk: ‘Van de politiek echt gevoelige kwesties hebben zij meestal wel gehoord, maar dat geldt natuurlijk niet alleen voor jongeren.’

Beiden zien dat het lastig voor gemeenten is om jongeren meer te betrekken bij de politiek. Van Asseldonk: ‘Sommige gemeenten hebben een jeugdraad.

De interesse die dat op kan wekken en de ervaring die je dan opdoet, zal altijd blijven, en dat kan natuurlijk altijd tot iets moois leiden in bijvoorbeeld de lokale politiek.’

Verrijking De raadsleden van Lijst Blanco raden jongeren zeker aan hun spoor te volgen.

Van Zutphen: ‘Je ziet hoe divers en complex je eigen leefomgeving is, het is niet zo simpel als het lijkt. Daar komt bij dat landelijke onderwerpen je vaak maar zijdelings raken, maar lokale kwesties hebben niet zelden veel meer impact.

Dat ik daarover kan meepraten, vind ik een verrijking van mijn leven.’ Van Asseldonk beaamt dat, maar wijst er wel op dat er minimaal vijftien uur per week in kan gaan zitten. ‘In plaats van voor de tv zit ik nu ’s avonds vaak achter mijn laptop raadswerk te doen. Zolang je dat interessant vindt, is dat geen probleem.’

Mochten jongeren overwegen de lokale politiek in te gaan, dan hebben Van Zutphen en Van Asseldonk nog een goede tip: ‘Begin een eigen partij, dan heb je W het meest te zeggen.’

21 april 2017

LTR_P024_LTR-TSVNG-07-2017 24

19-4-2017 12:08:26

25

Onderzoek Tekst: Sanne van der Most | Beeld: Peter Hilz/HH

Lokale lobbyisten in Brussel

Zonder duidelijk lobbydoel geen resultaat Resultaten bereiken met lobbyen in Brussel valt voor gemeenten niet mee, zeker niet voor buiten-Randstedelijke lobbyisten. Dat concludeert Edward Figee van de Universiteit Twente in zijn proefschrift Listen to us! – regional and local Public Affairs in the Dutch and European political arena. Herkenbaar? VNG Magazine vroeg het twee lokale en een regionale lobbyist.

W

aar er in Nederland eerst een ramp moet gebeuren, wil de aandacht naar de regio gaan, valt het in Brussel nog wel mee, zo getuige de EU-programmafinanciering. ‘Toch blijven nationale belangen en belangen van lidstaten domineren’, zegt Figee. ‘Wat de regionale ontvankelijkheid op Europees niveau behoorlijk kan frustreren.’

Een deel van de oorzaak zit hem volgens de promovendus in onze constitutie. ‘Onze gedecentraliseerde eenheidsstaat suggereert regionale mogelijkheden, maar op de werkvloer in de Europese politieke arena blijkt het tegendeel waar en is het vaak een gevecht om effectief tot besluitvorming te kunnen doordringen. Nederlandse Europarlementariërs worden in tegenstelling tot veel collega’s uit andere landen ook niet regionaal gekozen en beschouwen Nederlandse decentrale belangen daarom vaak maar als bijzaak.’

‘Europa is meer dan alleen je hand ophouden’ Om toch aansluiting te vinden bij Europese politieke agenda’s is volgens Figee samenwerking vereist die het gemeentelijke en provinciale eigenbelang overstijgt.

‘En dat blijft lastig. Samenwerking op decentraal niveau is er wel maar het lukt toch onvoldoende om tot één decentrale vuist te komen. Lokale lobbyisten in Brussel moeten opboksen tegen nationale belangen en concurreren met andere steden. En dat vergt een vechtersmentaliteit. Het opereren in de Europese politieke arena leidt tot onderlinge

strijd, waarbij financieel eigenbelang de boventoon voert wat samenwerken weer in de weg staat.’

Concurrentie ‘Een goede lobbyist is een alleskunner, die snel samenhang ziet, zichzelf niet op de voorgrond plaatst en een heel goed verhaal heeft’, zegt Mark Boekwijt, die lobbyt voor de gemeente Amsterdam op het gebied van luchtkwaliteit, mobiliteit, de sociale woningsector, de vluchtelingenproblematiek en natuurlijk Schiphol en de Amsterdamse haven. ‘Ons huidige college is behoorlijk Eurominded’, zegt hij.

‘Ik denk dat dat ook wel een absolute voorwaarde is om succesvol te kunnen lobbyen.’ De desinteresse van Europarlementariërs voor lokale thema’s herkent Boekwijt helemaal niet. ‘Voor de dingen die wij in Amsterdam doen, is altijd heel veel belangstelling. Er komen ook regelmatig parlementariërs in Amsterdam op werkbezoek.’ Over concurrentie vanuit andere grote Nederlandse steden – omdat het geld maar één keer verdeeld kan

21 april 2017

LTR_P025_LTR-TSVNG-07-2017 25

19-4-2017 12:09:01

26

Onderzoek

worden – maakt Boekwijt zich ook geen grote zorgen. ‘Vorig jaar zijn wij verkozen tot Innovatiehoofdstad van Europa.

Eindhoven en Parijs deden ook mee en uiteindelijk wonnen wij. Natuurlijk ben je op dat moment even elkaars concurrent. Maar het is echt niet zo dat de verhoudingen daarna totaal anders waren. Je gunt het elkaar ook. Europa is veel meer dan alleen je handje ophouden en geld vangen. Netwerken, kennisdelen en samen iets bereiken, zijn veel belangrijker.’

Behoorlijk dichtgetimmerd Hoe belangrijk samenwerken in Brussel is, weet ook Theo Neyenhuis. Als lobbyist voor de regio FoodValley, een samenwerkingsverband tussen acht gemeenten in Oost-Nederland, maakt hij zich sterk om aansluiting te vinden bij het Europees beleid, de regio op de kaart te zetten en in contact te komen met andere Europese foodregio’s. ‘Wij willen dé toonaangevende foodregio van Europa worden. Dat bereik je nooit als je alleen binnen je eigen regiogrenzen blijft. Dan moet je naar buiten gaan en contact leggen met andere landen, regio’s en universiteiten.’ Neyenhuis heeft succes, want als een van de vier deelnemers is FoodValley gevraagd zich te presenteren voor het Europese programma Food 2030. Het prevaleren van nationale

Theo Neyenhuis Lobbyist regio Foodvalley

‘Wij kunnen weinig anders doen dan meebuigen met wat het Rijk wil. Maar we hadden graag wat meer bewegingsruimte gehad.’

boven regionale belangen, zoals Figee in zijn onderzoek aankaart, herkent Neyenhuis overigens wel. ‘Een belangrijke subsidiepot voor de regio is het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling. Het Rijk is daar niet zo happig op en roept al jaren dat de nationale bijdrage aan die pot omlaag moet. Daarin merk je dat de centrale overheid een heel andere lobby voert dan de regio.

Hetzelfde is aan de hand met het Europees Sociaal Fonds dat door het Rijk wordt verdeeld over de arbeidsmarktregio’s en vooral is bedoeld voor de onderkant van de arbeidsmarkt. Wij zouden het graag ook inzetten om hoger opgeleide mensen te trekken maar helaas is het door het Rijk behoorlijk dichtgetimmerd. Dat wringt. Wij kunnen weinig anders doen dan meebuigen met wat het Rijk wil. Maar we hadden graag wat meer bewegingsruimte gehad.’

Als je echt iets voor elkaar wilt krijgen in Brussel, is steun vanuit de achterban van wezenlijk belang, vindt ook Neyenhuis.

‘Veel mensen, ook hier in de regio, hebben geen idee wat er in Brussel gebeurt.

Door onze successen te laten zien, hoop ik ze te overtuigen dat het ook daadwerkelijk wat oplevert en dat er voor iedereen wel iets te halen valt. En dan bedoel ik lang niet alleen op financieel gebied.

Want wat je vooral niet moet doen, is naar Brussel gaan met het idee dat daar een pot met geld staat. Je moet vanuit je eigen ambitie als regio of gemeente onderzoeken wat Brussel kan toevoegen aan jouw project.’

Doel bereiken Hans Verdonk, lobbyist namens de gemeente Rotterdam hamert op het vooraf goed bepalen van je doel. ‘Wat verwacht je van een lobby in Brussel? En hoe ga je je doel bereiken? Toen wij in januari 2003

21 april 2017

LTR_P026_LTR-TSVNG-07-2017 26

19-4-2017 12:09:07

27

Onderzoek

tie op de juiste plek terechtkomt, bij de juiste persoon, aan de juiste tafel, daar zijn wij in Rotterdam goed in geworden’, aldus Verdonk. ‘Maar ook zorgen dat parlementariërs op de juiste manier en met de juiste informatie worden gevoed. Iedereen wil vooral meer Europees geld, maar uit een krimpende pot kun je niet veel halen. Dan is het makkelijk om te zeggen dat je altijd wordt onderbedeeld.

‘Natuurlijk zijn er parlementariërs die over grote Europa brede issues gaan en minder doen met lokale thema’s.

Maar er zijn er ook genoeg bij die juist wel veel aandacht hebben voor het decentrale en veel in de regio’s actief zijn binnen en buiten de Randstad. Je moet hen als lobbyist alleen wel op de relevante onderwerpen weten te vinden.’

in Brussel begonnen, wilden we alles oppakken. We verdeelden toen alle EU-dossiers over de G4. Nu zitten we op een wat andere lijn en kijken we allereerst vanuit de prioriteiten van de stad. Daarbij maken we altijd de afweging wat onze meerwaarde is. Wat moet je als gemeente zelf doen en wat regelt het Rijk of de VNG of het Interprovinciaal Overleg al heel goed?

Wil je geld binnenhalen voor een project of écht wetgeving veranderen?

Of wil je jouw gebied op de kaart zetten en laten weten dat ze welkom zijn om bij jou in de regio hun volgende conferentie te organiseren? Het doel van je lobby maakt zo’n wezenlijk verschil in wat je uiteindelijk terug kunt verwachten. Veel gemeenten en regio’s hebben dat volgens mij nog niet goed op het netvlies. Niet iedereen met een kantoor in Brussel is een lobbyist. Als je geen lobbydoelen hebt, ga je die ook niet bereiken.’

In aansluiting hierop heeft Verdonk nog een tweede tip. Binnenkomen is makkelijk, terugkomen is ingewikkeld. ‘Zorgen dat de goede inhoudelijke informa-

Hans Verdonk Lobbyist gemeente Rotterdam

‘Niet iedereen met een kantoor in Brussel is een lobbyist. Als je geen lobbydoelen hebt, ga je die ook niet bereiken.’

Kokers ‘Als decentrale overheden het echt goed aanpakken, kunnen ze wel degelijk het verschil maken’, merkt Figee in zijn proefschrift op. ‘Dat vraagt alleen wel veel meer kennis van wat er in die arena gebeurt, hoe die wereld in elkaar zit en hoe je je als lobbyist moet bewegen.’

Daar ontbreekt het volgens Figee vaak aan. ‘Een gemiste kans voor veel gemeenten. De behoefte aan kennis over Brusselse politiek en besluitvorming is enorm. De VNG speelt daar met het kenniscentrum Europa Decentraal al heel goed op in. Gemeentelijke en regionale lobbyisten zouden daar veel meer gebruik van moeten maken.’

Neyenhuis sluit zich daar bij aan. ‘De VNG is al behoorlijk actief op dit gebied, met het Europanetwerk. Toch denk ik dat ze constant gemeenten moet blijven motiveren om oog te houden voor de Brusselse arena. Vooral de samenwerking tussen gemeenten, regio’s, bedrijfsleven en kennisinstellingen is erg actueel. Instituten die stuk voor stuk eigen kokers hebben. Ik denk dat gemeenten op dit moment nog te weinig beseffen dat zij een centrale rol W hierin kunnen vervullen.’

21 april 2017

LTR_P027_LTR-TSVNG-07-2017 27

19-4-2017 12:09:14

2828

Interview Wethouder Johan Aalberts (Middelburg)

Tekst: Marten Muskee

Kwaliteitsborging bouw dreigt groot experiment te worden De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen zoals die nu bij de Eerste Kamer ligt, is onwerkbaar voor gemeenten. De wet die opdrachtgevers een sterkere positie geeft, de aansprakelijkheid van aannemers vergroot en waarbij de overheid ‘slechts’ de kaders stelt, dreigt één groot experiment te worden, zegt CDA-wethouder in Middelburg Johan Aalberts.

D

e onuitvoerbaarheid van de wet voor gemeenten komt volgens Aalberts, bestuurlijke portefeuillehouder binnen de VNG-commissie Ruimte en Wonen, door een gebrek aan duidelijkheid van die wet. ‘Doel van wet is het stelsel te verbeteren, daar zijn gemeenten het helemaal mee eens. De wet zou aan een aantal doelen tegemoet moeten komen zoals het centraal stellen van de consument, kwaliteitsverbetering, kostenbesparing, en verbeterde aansprakelijkheid voor de bouwer. Alleen de manier waarop dat gaat gebeuren, is voor de gemeenten nog steeds onduidelijk.’

Aalberts, voorheen architect in de bouwwereld: ‘Normaliter ben ik voor proeven en pilots, maar deze wet dreigt een groot experiment te worden en dat is nooit de bedoeling geweest. Een proef is goed, maar niet met een hele stelselherziening. De gemeenten stellen dat de wet in deze vorm onvoldoende richting geeft aan de doelen die worden nagestreefd.’ Uitgangspunt van het nieuwe

Johan Aalberts (CDA) Wethouder Middelburg

‘Een proef is goed, maar niet met een hele stelselherziening.’

wetsvoorstel is dat de overheid de kaders stelt en dat de marktpartijen zelf verantwoordelijkheid dragen voor de kwaliteitsborging. Gemeenten (bouwen woningtoezicht) beoordelen bouwplannen niet langer vooraf, maar aannemers huren tijdens de bouw gecertificeerde private partijen in die de kwaliteitsborging uitvoeren. Er komt dus een scheiding tussen het toezicht (privaat) en de handhaving (publiek).

Er zijn slechts enkele proeven uitgevoerd in aanloop naar het wetsvoorstel zoals in Den Haag, waar bleek dat de instrumenten nog niet voldoende zijn om de private kwaliteitsborging in de bouw te garanderen, en in Rotterdam waar met twee van de drie projecten noodgedwongen moest worden gestopt.

Nog voor deze pilots afliepen, nam de Tweede Kamer de wet in behandeling met daarbij de nodige ingediende amendementen en moties. De VNG legde een aantal wensen neer bij de Tweede Kamer en het ministerie, maar door tijdsdruk lijken die onder te sneeuwen.

Er zijn hoorzittingen geweest waarbij veel belangenverenigingen hebben ingesproken en iedereen vraagt zich af hoe het straks moet gaan lopen.

Onduidelijk Nu ligt de wet bij de Eerste Kamer, maar nog steeds is onduidelijk hoe het straks allemaal geregeld en geïmplementeerd wordt. Streefdatum van invoering is 1 januari 2018, maar gezien de commotie en het draagvlak van de wet op dit moment is het nog maar de vraag of die

21 april 2017

LTR_P028_LTR-TSVNG-07-2017 28

19-4-2017 12:07:58

29

datum wordt gehaald. Ook ontbreekt het nog aan samenhang met die andere grote ontwikkeling, de Omgevingswet.

De VNG ziet vooral problemen ontstaan rond de uitvoerbaarheid en de rol die gemeenten is toebedeeld in de duale rolverdeling met de markt. De scheiding tussen het toezicht en de handhaving is in de praktijk onwerkbaar. De private kwaliteitsborger heeft het toezicht, die loopt regelmatig rond op de bouw, maar heeft geen handhavende instrumenten. De gemeente moet handhaven als het misgaat zonder zelf toezicht te houden. Het feit dat kwaliteitsborgers het toezicht uitvoeren, wil niet zeggen dat zij of de aannemers ook de verantwoording overnemen.

Gemeenten geven straks een stempel op de vergunning en blijven verantwoordelijk. De kwaliteitsborger heeft geen instrumenten om te reageren bij misstanden, die kan alleen een melding doen.

Vervolgens moet de gemeente handhavend optreden wanneer de aannemer niet conform de vergunning heeft geleverd. ‘Daarmee komt de consument, die centraal hoort te staan, tussen twee vu-

ren te zitten. De gemeente handhaaft namelijk op degene die de vergunning heeft ingediend. Dat is niet de aannemer, maar de consument. Die krijgt van de gemeente te horen dat het niet deugt en moet eventueel een gang naar de rechter maken wanneer de aannemer niet meewerkt. Daarmee verbetert de rechtspositie voor de consument niet.’

Veiligheid In het nieuwe stelsel heeft de klant meer rechtsmogelijkheden en er wordt van hem verwacht dat hij daar gebruik van maakt richting zijn aannemer als het fout gaat. Nu doet de gemeente dat rechtstreeks met de aannemer, straks via de vergunninghouder en het is maar de vraag of die daar zo blij mee moet zijn.

In de huidige situatie kan de gemeente de bouw stilleggen als er iets misgaat en past de aannemer de fout aan. Wanneer de aannemer straks claimt wel volgens de vergunningsvoorwaarden te hebben gebouwd, valt de consument tussen wal en schip. Om een rechtsgang te voorkomen, zou er wat betreft Aalberts meer verantwoordelijkheid bij de kwaliteits-

borger en aannemer moeten komen te liggen. Veiligheid moet altijd een overheidstaak zijn, maar op veel vlakken zou de kwaliteitsborger meer instrumenten kunnen krijgen. ‘Als een constructie instort, kijkt men eerst naar de gemeente want die verstrekt de vergunning. De verantwoordelijkheid moet meer bij de aannemer komen te liggen, want dat is degene die het bouwwerk neerzet, dat zou de insteek van de wet moeten zijn.’

Sterke verbetering Aalberts is wel gecharmeerd van de as-built toets in de nieuwe wet waarbij op het moment net voor oplevering wordt gecontroleerd of alles volgens de vergunningsvoorwaarden is gebouwd.

Dat noemt hij een sterke verbetering, waarmee de consument tegemoet wordt gekomen. Vooral op het gebied van duurzaamheid betekent dat een stap vooruit. Levert het product wat het zou moeten doen, wordt de afgesproken Energie Prestatie Norm daadwerkelijk gehaald? ‘In 70 procent van de gevallen wordt niet het product geleverd zoals op de tekening staat. Daar kunnen wel

Z

21 april 2017

LTR_P029_LTR-TSVNG-07-2017 29

19-4-2017 12:08:04

Meldingen en klachten over de openbare ruimte adequaat afhandelen?

Als een burger of bedrijf een probleem in de openbare ruimte signaleert, wordt van de gemeente verwacht dat deze snel en adequaat reageert. BeheerVisie helpt gemeenten om meldingen snel en gestructureerd af te handelen. Transparant en binnen vastgestelde normtijden. Elke medewerker beschikt over dezelfde, actuele informatie. Elke afspraak wordt gegarandeerd nagekomen. Kortom, met de juiste applicatie bewijst de gemeente een betrouwbare partner te zijn. www.beheervisie.nl

BeheerVisie is onderdeel van Conxillium

Het IFV en de Politieacademie feliciteren de geslaagden met hun diploma Master of Crisis and Public Order Management (MCPM)

De MCPM is een multidisciplinaire opleiding voor overheid ĂŠn bedrijfsleven.

Inschrijven voor de MCPM in 2019: www.mastercpm.nl

LTR_P030_LTR-TSVNG-07-2017 30

19-4-2017 12:08:05

31

Interview

goede redenen voor zijn, bouwprocessen zijn dynamisch. Daarbij is het met de constructieve veiligheid en brandveiligheid in Nederland echt wel goed geregeld, dat zit prima tussen de oren.’

Bij de behandeling in de Tweede Kamer zijn moties ingediend om de gemeentelijke informatiepositie in het nieuwe proces te versterken. Dat voorkomt dat gemeenten volledig onwetend zijn, waarbij het niet de intentie is om aansprakelijkheden naar binnen te halen.

De vraag is echter in hoeverre BZK die moties goed uitwerkt. De VNG wil voor de implementatiefase met BZK in gesprek om te kijken hoe tot een werkbare wet te komen. ‘Straks delen organisaties het toezicht en de handhaving in een soort publiek-private samenwerking.

Dat kan soms een mooi wondermiddel zijn, maar het kan ook betekenen dat iedereen in zijn eigen straatje loopt en dat zie je bij deze wet.’

Wie is verantwoordelijk?

Toen de wet in de kinderschoenen stond, gaf Aalberts een masterclass aan burgemeesters. Bij de vraag wie in het huidige systeem verantwoordelijk was voor het instorten van constructies, wezen alle deelnemers naar de gemeente.

Vervolgens legde Aalberts uit hoe de wet er volgens de VNG en vele anderen uit zou moeten zien en stelde de vraag nogmaals. Niemand wees nog richting de gemeente. ‘Als ik die masterclass nu zou geven, zou de helft met ja en de andere helft met nee antwoorden. Dat geeft mooi de onduidelijkheid aan. Ik voel me straks als gemeente nog steeds verantwoordelijk, want die stempelt af. Ik zou liever zien dat de verantwoordelijkheid echt bij de aannemer en bouwer ligt, dat zou de intentie en de uitwerking van de wet moeten zijn. Maak de aannemer nog meer verantwoordelijk zoals je ook in buitenland ziet. Die zal zich moeten gaan indekken voor de risico’s en zich moeten verzekeren. Hij zal dus meer op de eigen kwaliteit letten dan dat hij nu al doet. De sector kan het best wel aan.

De meeste aannemers hebben brandveiligheid en constructieve veiligheid hoog

Gevolgklassen 1, 2 en 3 De Wet kwaliteitsborging voor het bouwen werkt met drie zogeheten gevolgklassen, een soort Europese NENnormen voor de mate van constructieve veiligheidsrisico’s van bouwconstructies. Die variëren van een laag risico naar een middelmatig en hoog risico op het verlies aan mensenlevens en op economische, sociale of milieugevolgen. Het grootste deel van de vergunningplichtige bouwwerken zou onder de gevolgklasse 1 (woningen, simpele verbouwingen, kleine fabriekshallen, winkeltjes, kantoren) met een laag risico komen te vallen. Het nieuwe stelsel start met gevolgklasse 1 en zal na drie jaar worden geëvalueerd. Gevolgklassen 2 (woontorens, woonblokken, complexere fabriekshallen, grote kantoren) en 3 (ziekenhuizen, complexe industriële constructies) blijven voorlopig buiten het stelsel en worden nog op de huidige manier door gemeenten getoetst.

in het vaandel staan. Zo niet dan ben je het niet waard in die sector actief te zijn.’

Goedkoper bouwen Gemeenten vragen zich ook af of de wet leidt tot goedkoper bouwen. Aalberts snapt dat leges soms een struikelblok vormen en mikpunt zijn van irritatie.

Gemeenten geven aan daar goed naar te zullen kijken. Er worden in elk geval meer bouwwerken vergunningvrij, maar voor die daar net boven zitten, moeten klanten nog steeds het volle pond betalen. Binnen de publieke sector is een soort van kruissubsidie mogelijk.

Een gemeente kan ervoor kiezen om kleine bouwwerken goedkoper te maken en dit als meerkosten bij een groot bouwwerk op te voeren. ‘Voor kleinere bouwwerken zijn de hoge leges eigenlijk niet in verhouding, maar ambtenaren hebben daar net zoveel werk aan als aan ingewikkelder bouwprojecten. Ook een

private kwaliteitsborger zal straks voor de kleinere bouwwerken zijn uren maken. De klant moet dan echt het volle pond betalen want de keuze om de kosten ergens anders op te voeren, komt te vervallen. In verhouding worden de kleinere bouwwerken dan duurder.’

Juist bij die kleine bouwwerken als het bouwen of verbouwen van een dakkapel of extra verdieping ziet de VNG ook de kwaliteit van de brandveiligheid en de constructieveiligheid mogelijk in het geding komen. In deze categorie zijn juist de beunhazen actief. De controle daarop kan duurder worden en dat is nu net niet het doel van de wet. De grote bouwers die seriematig bouwen, zien de wet wel zitten, voor hen kan het een stuk goedkoper worden. Dat geldt niet voor de kleine verbouwingen. ‘De echte kostenbesparing zit niet in de leges, wel in innovatie van bouwtechnieken en materialen en daar voorziet de wet niet in. Daarvoor zou je de hoofdaannemer meer verantwoordelijk moeten maken zodat die grip uitoefent op de versnippering in bouwkolom.’

Monumenten Een ander heikel punt voor de gemeenten zijn de monumenten. Bij amendement heeft de Tweede Kamer rijksmonumenten voorlopig buiten gevolgklasse 1 gehouden (zie kader), dus die vallen straks nog niet onder het nieuwe stelsel. ‘Wij pleiten ervoor ook de overige monumenten hieronder te scharen.’ Volgens Aalberts houden gemeenten met monumenten hun hart vast. Bij verbouwingen kunnen allerlei historische bouwsporen tevoorschijn komen. Veel mensen die in een monument wonen, gaan daar met liefde mee om, maar er zijn volgens Aalberts ook eigenaren die de waarde minder weten in te schatten. Kennis daaromtrent zit toch echt bij gemeenten die daar altijd fors in hebben geïnvesteerd. ‘Monumenten zeggen iets over een bepaalde tijd en streek. Daar moet je niet mee gaan experimenteren. Laat dit onderdeel bij de gemeenten anders gooien we het W kind met het badwater weg.’

21 april 2017

LTR_P031_LTR-TSVNG-07-2017 31

19-4-2017 12:08:06

32

OPINIE Betoog

Onno van Veldhuizen Burgemeester van Enschede

Eén bezoek is geen bezoek Onlangs wisselden de Enschedese burgemeester Onno van Veldhuizen en Oberbürgermeister Marcus Lewe van het net over de grens gelegen Münster twee dagen van plaats. Dat gaf volgens Van Veldhuizen veel vrolijke en goede publiciteit en het leverde een aantal leerpunten op. ‘Über sieben Brücken musst du geh’n.’ Iedere Duitser kent dit lied, vooral in de vertolking door Peter Maffay. Het gaat over de liefde over grenzen heen, hoe je daarin moet geloven en hoe je moet kunnen volhouden. Enschedeërs zingen of neuriën het grenslied waarschijnlijk vrolijk mee. Enschede, de grootste Nederlandse stad direct aan de Duitse grens, is de meest Duitse stad van ons land.

Gemakkelijker Er valt in het grensgebied veel van elkaar te leren, veel meer dan alleen de taal.

Werken en ondernemen over de grens heen zouden veel gemakkelijker moeten zijn. Een ding staat voor ons vast: Enschede, zo dicht gelegen bij Duitsland, wil de Duitse ‘noabers’ omarmen.

Samen staan we sterker. Enschede ligt

niet ‘achterin’ in Nederland, maar ‘vooraan’ in Duitsland en samen met Münster ‘midden in’ Europa.

Onze achterdeur blijkt steeds meer onze voordeur te zijn met een kleine 25 miljoen liebe Noabers in Noordrijn-Westfalen en Nedersaksen. Enschede loopt naadloos over in de Duitse stad Gronau en door de eeuwen heen zijn de contacten sterk. Het eerste Euregiogebied in de Europese Unie is dan ook de Euregio Enschede-Gronau (1958). We hebben het, in het hier en nu, over een grensoverschrijdend gebied van 200.000 inwoners.

Netwerken Er gebeurt veel in Duitsland, onze zusterstad Münster is de op een na hardst groeiende stad van Duitsland met 300.000 inwoners en ligt op nog geen 60 kilometer afstand. De intensiteit van de samenwerking, die vanuit de lange historie groot is, groeit en is voor onze steden noodzakelijk. We willen dat onze netwerken steeds meer in elkaar overlo-

We willen ook internationaal samen de boer op, China is daarbij een logische bestemming

pen en het steeds gemakkelijker is in Münster te werken en in Enschede te wonen en omgekeerd. En ook onze universiteiten zijn complementair en zoeken elkaar toenemend op allerlei gebieden op.

Aanvullende uitdagingen Daarnaast hebben onze steden vergelijkbare en ook aanvullende uitdagingen. Op het gebied van arbeidsmarkt en mobiliteit moeten er snel stappen gezet worden, daar hebben we beide veel profijt van. Op het gebied van afvalverwerking wil Münster de samenwerking met onze afvalverwerker Twence intensiveren en de stad kijkt naar onze hotelbedden als het gaat over huisvesting van Münsterse congresgangers. Maar we willen ook internationaal samen de boer op, China is daarbij voor ons een logische bestemming.

Het was ook gewoon leuk om de overeenkomsten te herkennen. Naast de historische banden en een gedeelde volksaard en taal (Platduits en Twents zijn vergelijkbaar) heb ik ontdekt dat Münster ook dé fietsstad is in Duitsland en dat is voor de fanatieke fietser die ik ben een welkome ontdekking.

Wij zijn de poort naar Duitsland voor Nederland en voor Duitsland zijn we de toegang naar ons land. Enschede wil het startpunt, de brug en het knooppunt zijn tussen beide landen, zodat die laat-

21 april 2017

LTR_P032_LTR-TSVNG-07-2017 32

19-4-2017 12:09:57

33 OPINIE

Column

André Krouwel Politicoloog VU en wetenschappelijk directeur Kieskompas

andre.krouwel@vu.nl @AndréKrouwel

Nieuwe partijen

Wij zijn de poort naar Duitsland voor Nederland en voor Duitsland zijn we de toegang naar ons land ste mooie zin van het bekende Duitse lied, ‘Aber einmal auch der helle Schein’ straks geen belofte meer is, maar werkelijkheid.

Tot slot, we leerden één ding, ‘Ein Besuch ist kein Besuch’. Als je de steden echt vanuit een gezamenlijke bestemming diep met elkaar wilt verbinden, zul je regelmatig bij elkaar over de vloer moeten komen.

Dat geldt voor ons als bestuurders maar ook voor onze ambtenaren, het onderwijs én het bedrijfsleven. Samen staan we sterker, ik raad elke grensgemeente in Nederland aan om ons voorbeeld te W volgen.

Schrijf ook een betoog voor VNG Magazine redactie@vngmagazine.nl

Na de verkiezingen hebben twee nieuwe partijen hun intrede gedaan in de Tweede Kamer. Nog nooit was ons parlement zo versplinterd. Waarschijnlijk zullen ook in uw gemeente nieuwe partijen zich volgend jaar mengen in de strijd om zetels bij de gemeenteraadsverkiezingen. Forum voor Democratie loopt al warm in enkele gemeenten – zoals Volendam – en ook Geert Wilders’ PVV zal in meer gemeenten een kandidatenlijst presenteren. Het is te verwachten dat u vele nieuwe collega’s krijgt, of – nog waarschijnlijker – dat u uw zetel kwijtraakt. Het voortdurend verlies van de ‘grote’ landelijke partijen, de komst van steeds meer lokale partijen en het groot aantal afsplitsingen heeft gemeenteraden in hoge mate versnipperd.

Ons open politieke systeem – met evenredige vertegenwoordiging zonder enige kiesdrempel – is uniek in de wereld en maakt het voor nieuwkomers uitermate eenvoudig om op het pluche te belanden. Dat is vanuit democratisch oogpunt prachtig, maar bestuurlijk is het problematisch als een raad vol eenpitters en ‘boze-burger’-partijen zit.

Zeer verwonderlijk is ook dat die openheid niet leidt tot een dalende ontevredenheid. Sterker, het lijkt erop dat de mobilisatie van boosheid – die zich concentreert bij de PVV, Forum voor Democratie, SP, 50Plus, Partij voor de Dieren en DENK – alleen maar leidt tot nog meer ongenoegen. Het Nederlandse politieke systeem blaast zichzelf op met woede.

De poorten sluiten, is natuurlijk geen oplossing. Dan krijgen partijen die zich beklagen over ‘politieke kartelvorming’,

alleen maar gelijk. Ook een maatregel zoals in het Europees Parlement waar partijen alleen financiering krijgen als ze samen een groep vormen, zal op veel verzet stuiten en verwijten uitlokken van uitsluiting van nieuwelingen.

Bestuurlijk is het problematisch als een raad vol eenpitters en ‘boze-burger’partijen zit Nederland ging ooit prat op een traditie van samenwerking, het zoeken van een breed draagvlak en zo veel mogelijk consensus. De nieuwe politieke mores is er één van polarisatie, verdachtmakingen, verdraaiing van de werkelijkheid en complexe problemen afdoen met een populistische oneliner of tweet. Door mijn werk in meer dan veertig landen weet ik precies wat er in Nederland gaat gebeuren als we niet oppassen. Onze traditie van consensus, breed overleg en het zoeken naar pragmatische oplossingen wordt langzaam vervangen door snelle oplossingen, loze beloften en ondoordachte beleidsmaatregelen.

U moet dat tij in 2018 keren. Met verstandige en doordachte partijprogramma’s, kundige kandidaten en een beschaafd politiek debat. Tegen de oorlogstaal van lokale Wildersen en Baudetten is maar één kruid opgewasW sen: Nederlandse nuchterheid.

21 april 2017

LTR_P033_LTR-TSVNG-07-2017 33

19-4-2017 12:10:00

34

TOTSLOT SLOT TOT Personalia

redactie@vngmagazine.nl Gerdo van Grootheest (GroenLinks) is voorgedragen als burgemeester van Culemborg.

Hij is sinds 2010 wethouder in de gemeente Maastricht. In de jaren voorafgaand aan zijn wethouderschap was hij als beleidsmedewerker in Heerlen actief als raadslid in Maastricht. Van Grootheest wordt naar verwachting op 9 juni geïnstalleerd als burgemeester van Culemborg. Hij volgt daar D66’er Roland van Schelven op, die vorig jaar september met pensioen ging. Sindsdien is Kees Jan de Vet (CDA) waarnemer.

Gemeenten X Burgemeester Harrie Tuerlings (CDA) van de gemeente Reusel-De Mierden heeft besloten definitief te stoppen met zijn ambt. Hij was al sinds december 2015 door ziekte niet meer actief in zijn functie. In eerste instantie werd hij tijdelijk vervangen door PvdA’er Harrie Nuijten.

Sinds 9 januari dit jaar is Jetty Eugster (CDA) waarnemend burgemeester van de gemeente. De benoeming van een nieuwe kroonbenoemde burgemeester zal pas na de gemeenteraads-

Herman Zwart is beoogd gemeentesecretaris van de nieuwe gemeente Westerwolde. Hij begint op 1 mei en gaat zich als projectregisseur en kwartiermaker bezighouden met de herindeling van de gemeenten Bellingwedde en Vlagtwedde tot de nieuwe gemeente Westerwolde op 1 januari 2018. Zwart is op dit moment interim-gemeentesecretaris in de gemeente Reusel-De Mierden. Daarvoor was hij onder meer werkzaam als gemeentesecretaris in de gemeenten Dalfsen en SúdwestFryslân.

verkiezingen van 2018 plaatsvinden. Voordat Tuerlings in Reusel-De Mierden aantrad was hij onder meer wethouder in Bernheze en in Lith.

X Burgemeester Wim Groeneweg (CDA) is tijdens de buitengewone raadsvergadering op 11 april opnieuw beëdigd als burgemeester van de gemeente Vianen. In november vorig jaar werd hij door de gemeenteraad voorgedragen voor een tweede termijn. Eerder was Groeneweg regiobestuurder bij het CNV (1991-1996), lid van het

dagelijks bestuur van de Politiebond ACP (19972003) en wethouder en locoburgemeester in Woerden (2003-2010).

Ook was hij tussen 2008 en 2012 voorzitter van de provinciale CDA-afdeling Utrecht en maakte hij deel uit van het landelijk partijbestuur van het CDA. X Gemeentesecretaris en algemeen directeur Jan van Ginkel vertrekt na ruim een jaar per 1 mei bij de gemeente Zaanstad. De gemeente stelt op korte termijn een

interim-gemeentesecretaris aan. Tot die tijd fungeert directeur Sandra Tax als waarnemend gemeentesecretaris.

Andere organisaties X Jozias van Aartsen is sinds 19 april waarnemend commissaris van de Koning in de provincie Drenthe. De VVD’er was tot 1 maart dit jaar burgemeester van Den Haag.

Van Aartsen volgt Jacques Tichelaar (PvdA) op, die vanaf 2009 CdK in Drenthe was.

VNG Nieuwsapp Altijd het actuele nieuws over gemeenten bij de hand

G R AT I

S

Download de app via www.vng.nl/nieuwsapp

21 april 2017

LTR_P034_LTR-TSVNG-07-2017 34

19-4-2017 12:13:11

3535 TOT SLOT TOT SLOT

Personalia X Het bestuur van de Wethoudersvereniging heeft Joyce Langenacker, PvdA-wethouder in de gemeente Haarlem, voorgedragen als nieuwe voorzitter. Ze maakt sinds juli 2014 deel uit van het bestuur. Ze volgt Arne Weverling op, die Tweede Kamerlid voor de VVD werd.

Wethouder Elly van Wageningen (ChristenUnie) van de gemeente Lelystad is voorgedragen als vicevoorzitter van de vereniging. Zij is sinds 2014 bestuurslid van de vereniging. De voorzitter en vicevoorzitter worden officieel benoemd tijdens de algemene ledenvergadering van de Wethoudersvereniging op 23 juni.

Burgemeestersvacatures X Someren (circa 18.900 inwoners), vacant per 1 december 2017. Het salaris bedraagt € 7.247,27 bruto per maand. De profielschets kan worden aangevraagd bij het team burgemeesterszaken van de commissaris van de Koning in de provincie Noord-Brabant, tel. 0736812247, e-mail: burgemeestersaangelegenheden@ brabant.nl. Sollicitaties vóór 25 april sturen naar de commissaris van de Koning in de provincie NoordBrabant.

X Lopik (circa 14.200 inwoners), vacant per 1 maart 2017. Het salaris bedraagt € 7.247,27 bruto per maand.

De profielschets kan worden aangevraagd bij het het kabinet van de commissaris van de Koning in de provincie Utrecht, tel. 030-2582448, of worden gedownload van www.provincie-utrecht.nl.

Sollicitaties vóór 1 mei sturen naar de commissaris van de Koning in de provincie Utrecht.

X Waddinxveen (circa 26.100 inwoners), vacant per 1 november 2017. Het salaris bedraagt € 7.878,20 bruto per maand. De profielschets kan worden aangevraagd bij het het kabinet van de commissaris van de Koning in de provincie Zuid-Holland, tel.

070-4416446 of bekeken worden op www.zuid-holland.nl/burgemeestersvacatures. Sollicitaties vóór 1 mei sturen naar de commissaris van de Koning in de provincie Zuid-Holland.

missaris van de Koning in de provincie Friesland.

X Reimerswaal (circa 22.300 inwoners), vacant per 1 mei 2016. Het salaris bedraagt € 7.247,27 bruto per maand.

De profielschets kan worden aangevraagd bij het kabinet van de commissaris van de Koning in de provincie Zeeland, tel. 0118-631851.

De vacature staat ook op www.reimerswaal.nl. Sollicitaties vóór 7 mei sturen naar de commissaris van de Koning in de provincie Zeeland.

X ’s-Hertogenbosch (circa 151.600 inwoners), vacant per 1 oktober 2017. Het salaris bedraagt € 10.520,48 bruto per maand. De profielschets kan worden aangevraagd bij het team burgemeesterszaken van de commissaris van de Koning in de provincie Noord-Brabant, tel. 073-6812076, e-mail: burgemeestersaangelegenheden@brabant.nl.

Sollicitaties vóór 2 mei sturen naar de commissaris van de Koning in de provincie Noord-Brabant.

X Schiermonnikoog (circa 900 inwoners), vacant per 1 september 2015. Het salaris bedraagt € 6.042,10 bruto per maand. De profielschets kan worden aangevraagd bij het kabinet van de commissaris van de Koning in de provincie Friesland, tel.

058-2925571 en is te downloaden van www. fryslan.frl/burgemeestersvacatures. Sollicitaties vóór 5 mei sturen naar de com-

X Arnhem (circa 153.800 inwoners), vacant per 1 juni 2017. Het salaris bedraagt € 10.520,48 bruto per maand. De profielschets kan worden aangevraagd bij het team burgemeesterszaken van de commissaris van de Koning in de provincie Gelderland tel. 026-3598646, en is te vinden op www.gelderland.nl/vacatures-burgemeesters.

Sollicitaties vóór 8 mei sturen naar de commissaris van de Koning in de provincie Gelderland.

Advertentie

Voor UW Samenwerking / Gemeente IJsselstein zoeken wij een

ALGEMEEN DIRECTEUR/ GEMEENTESECRETARIS Voor informatie: Annette de Graaf 06 290 87 210 barlaeusadvies.nl

21 april 2017

LTR_P035_LTR-TSVNG-07-2017 35

19-4-2017 12:13:12

Praktijkdag Omgevingswet Is uw organisatie klaar voor de veranderingen?

dinsdag 16 mei 2017 | utrecht In 2019 wordt de nieuwe Omgevingswet ingevoerd. Deze wet integreert 26 wetten en honderden ministeriĂŤle regelingen op het gebied van de fysieke leefomgeving. Met deze grootste wetswijziging sinds de invoering van de Grondwet ligt er dus een enorme uitdaging voor de overheid!

Tijdens deze praktijkdag krijgt u o.a.: > Handvatten om concreet invulling te geven aan de instrumenten van de nieuwe wet > Inzicht in mogelijke exibiliteit binnen de nieuwe wet > Tools om om te gaan met de organisatorische impact van de wet Bekijk het programma op onze website www.praktijkdagomgevingswet.nl

Opleidingen & Events

LTR_P036_LTR-TSVNG-07-2017 36

19-4-2017 12:10:14

37 37 TOT SLOT TOT SLOT

Net uit

Betwist bestuur De wijkraden en deelgemeenten zijn in Rotterdam altijd ‘betwist bestuur’ geweest, zowel in de gemeenteraad als daarbuiten. Niet iedereen wenste een politieke buffer tussen de bevolking en het gemeentebestuur. Dat blijkt uit het boek Betwist bestuur, geschreven in opdracht van de gemeente door Sjef van de Poel, oud-deelgemeentesecretaris van

Keuzes in wijkgericht werken Sociale wijkteams zijn in de praktijk overwegend zorgteams, terwijl zij de opdracht hebben een meer proactieve aanpak te ontwikkelen met ruimte voor preventie en burgerinitiatieven. Bij zware problematiek zijn professionals echter geneigd de samenwerking met informele zorg op een laag pitje te zetten en voorrang te geven aan hulp

Reacties Charlois en oud-wethouder van Voorschoten. Wijkraden en deelgemeenten zijn vanaf 1947 en 1973 in Rotterdam ingesteld als participatieorganen van de bewoners. Zij adviseerden het gemeentebestuur over het te voeren beleid in hun gebieden. Deelgemeenten kregen daarnaast ook zeggenschap over zaken die voor de Rotterdammers van belang waren in hun directe woon- en leefomgeving. Als vorm van burgernabij bestuur waren zij uniek in Nederland.

Later kwamen er ook in Amsterdam deelgemeenten, daar stadsdelen genoemd. In zijn boek beschrijft Sjef van de Poel de besluitvorming op de Coolsingel over wijkraden en deelgemeenten in samenhang met het functioneren daarvan.

Betwist bestuur, Sjef van de Poel.

Te bestellen via www.boomgeschiedenis.nl, € 35,00

verlenen. Deze dilemma’s komen aan bod in de bundel Kwesties en keuzes in wijkgericht werken van de Werkplaatsen Sociaal Domein. De auteurs pleiten ervoor dat wetenschappers en onderzoekers, naast hun rol als loyale onderzoekspartner, meer een ‘kritische vriend van de professional’ moeten worden. Doordoor kan worden ingegaan op de dieperliggende kwesties en keuzes waar professionals die wijkgericht werken, mee te maken krijgen. Zij ervaren in de praktijk de spanning tussen abstracte beleidsbegrippen en de concrete invulling die aan wijkgericht werken wordt gegeven.

Begroting nieuwe stijl in Hoogeveen Mooi om in VNG Magazine (nr. 6, 7 april jl.) te lezen hoe de gemeente Hoogeveen de planning and control-cyclus wijzigt door de begroting al voor de zomer vast te stellen.

Het deed mij denken aan een vergelijkbaar experiment dat in de gemeente Almere in 2009 plaatsvond. Een experiment op basis van een onderzoek met Harrie Aardema dat uitmondde in zijn boek Voorbij de hypocratie.

Een experiment dat in Almere na de verkiezingen in 2010 direct weer is beëindigd. En hoewel Hoogeveen het risico loopt hetzelfde te overkomen als je bedenkt dat de verantwoordelijk portefeuillehouder reeds is vertrokken en de verkiezingen naderen, wens ik haar en andere gemeenten een langer lopend experiment toe. Zeker gezien het feit dat de planning and control-cyclus in Almere – en ik durf uit ervaring te stellen in bijna alle gemeenten – de meeste vergaderuren kent in verhouding tot andere beleidsvelden/programma’s. En van raadsleden wordt al zo veel andere inzet gevraagd. Dan verdient een experiment waarbij tijd wordt gegenereerd, zonder verlies aan kwaliteit, veel waardering. Ik hoop dat Hoogeveen de tijd krijgt het komend jaar te benutten om het interne proces te verankeren en met de gemeenteraad na te denken over de vraag hoe het experiment na de verkiezingen voort te zetten.

Ik wens Hoogeveen alle ruimte om dit proces een kans te geven. Ik verwacht dat veel gemeenten daar de vruchten van gaan plukken.

Jan Dirk Pruim Griffier gemeenteraad van Almere

Kwesties en keuzes in wijkgericht werken is te downloaden via bit.ly/wijkgericht.

Wilt u reageren op een artikel uit VNG Magazine? redactie@vngmagazine.nl

21 april 2017

LTR_P037_LTR-TSVNG-07-2017 37

19-4-2017 12:10:48

38

TOT SLOT TOT SLOT TOT SLOT Colofon

Vacatures Hét overzicht van vacatures binnen gemeenten voor hoger opgeleiden. Voor een overzicht van alle vacatures en meer informatie zie www.gemeentebanen.nl.

Bestuurlijk FR Raadsgriffier Weststellingwerf NB Haagse lobbyist Breda ZH Senior communicatieadviseur Capelle aan den IJssel

Dienstverlening/facilitair NB Technisch beheerder Tilburg NB Senior medewerker faciliteiten Tilburg

Financieel/economisch UT Financieel consulent Woerden NB Financieel beleidsadviseur Helmond NB Senior acquisiteur business parks ’s-Hertogenbosch

NH (Junior) projectmanager economische zaken Amstelveen NH Commissiegriffier Wijdemeren

Personeel/organisatie

Sociale zaken/werkgelegenheid ZH Werkconsulenten Schiedam UT Poortwachter werk en inkomen Nieuwegein

Welzijn

NB Corporate recruiter Eindhoven

Ruimtelijke ordening FR Vergunningverlener A Wabo milieudeel industrie Leeuwarden FR Vergunningverlener A Wabo milieudeel afval Leeuwarden NB Senior jurist grondzaken ’s-Hertogenbosch NH Adviseur vastgoed & grondzaken Hilversum NH Beleidsadviseur erfgoed Haarlem

VNG Magazine is het officiële orgaan van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten

ZH Beleidsmedewerker samenleving Katwijk UT Projectleider sociaal domein Leusden UT Beleidsmedewerkers maatschappelijke ontwikkeling Eemnes NB Klantregisseur statushouders Tilburg NB Medewerker frontoffice Tilburg

Vragen aan de VNG? Bel VNG Informatiecentrum, tel. 070-373 83 93, informatiecentrum@vng.nl Chef redactie Cindy Castricum Redactie Leo Mudde, Marten Muskee, Monique Westenbroek en Paul van der Zwan Redactieadviesraad Gertie Bertrand, Mark de Boer, Pieter Broertjes, Cindy Castricum, Frits Huis, Jantine Kriens, Michiel Pijl, Marceline Schopman, Dineke Sonderen, Vera de Witte Medewerkers Sandra Braakmann, Jiri Büller, André Krouwel, Klaas Salverda, Kirsten Veldhuijzen Redactiesecretariaat tel. 070-3789639 redactie@vngmagazine.nl Basisontwerp Dimitry de Bruin Vormgeving Monique Westenbroek Uitgever Dineke Sonderen, Sdu Uitgevers tel. 070-3789924 Advertenties Vikash Dewkalie, Sdu Uitgevers tel. 06-51325599, v.dewkalie@sdu.nl Postbus 20025, 2500 EA Den Haag Abonnementen Gratis voor burgemeesters, wethouders, gemeentesecretarissen, raadsleden, raadsgriffiers, parlementariërs en ambtenaren vanaf schaal 10 bij (deel)gemeenten en stads- en streekgewesten.

Aanvragen en wijzigingen: www.vng.nl of vngleden@vng.nl VNG Magazine is voor visueel gehandicapten met een gratis abonnement ook te lezen via www.grenzelooslezen.nl/ vngmagazine.

Aanmelden: vngleden@vng.nl of 070-3738020.

Betaalde abonnementen Prijs jaarabonnement: 140 euro (excl. btw) Sdu Klantenservice, www.sdu.nl/service, tel. 070-3789880.

Schriftelijk opzeggen uiterlijk twee maanden vóór het einde van de abonnementsperiode bij Sdu Klantenservice, Postbus 20014, 2500 EA Den Haag.

Druk Senefelder Misset, Doetinchem

© ISSN 1566-1636

21 april 2017

LTR_P038_LTR-TSVNG-07-2017 38

19-4-2017 12:11:03

Uw burgers bereiken?

Ga voor een InfoWheels® Burgerloket of Promotiestand op wielen!

DRIVE YOURSELF

LOW COST

EASY SETUP

SELF-SUFFICIENT ENVIRONMENTALLY FRIENDLY

MULTIFUNCTIONAL

MEER INFORMATIE OP WWW.INFOWHEELS.EU OF NEEM CONTACT OP MET EVENTRENT: EVENTRENT BV | ATOOMWEG 50 | 3542 AB UTRECHT | +31 8888 22 111 | INFO@EVENTRENT.NL | WWW.EVENTRENT.NL

LTR_P039_LTR-TSVNG-07-2017 39

19-4-2017 12:11:36

karmac

Uw dossiers, onze uitdaging!

• Digitalisering • Archiefopslag

Ieder document direct beschikbaar en raadpleegbaar!

Veel gemeenten, waterschappen en provincies hebben dagelijks te maken met grote hoeveelheden papieren dos-

• Postverwerking

siers en documenten. Dit zijn vaak belangrijke documenten

• Business Process

personeelsdossiers. Overheden moeten goed nadenken over

Outsourcing

zoals akten, vergunningen, facturen, financiële dossiers en wat ze wel of niet bewaren en hoe het toegankelijk wordt gemaakt. Karmac ondersteunt overheden daar graag bij en kan overheden uitstekend adviseren over de do’s en don’ts.

Meer informatie? Bezoek een van de gratis lunchbijeenkomsten van Karmac in Lelystad of neem direct contact met ons voor een afspraak met een van onze adviseurs, uiteraard

www.karmac.nl

J03 030 d Fi i l d DEF i dd 1 LTR_P040_LTR-TSVNG-07-2017 40

geheel vrijblijvend en zonder verdere verplichtingen.

Tel. 0320 - 286959 of www.karmac.nl/lunch.

29 03 17 10 05 19-4-2017 12:11:47