REGIONALNY OŚRODEK DEBATY MIĘDZYNARODOWEJ w KRAKOWIE Zadanie dofinansowane ze środków Ministerstwa Spraw Zagranicznych
Biuletyn
RODM Kraków
I/2015
grafika pochodzi ze stronyhttp://www.due.uj.edu.pl
Biuletyn RODM Krak贸w nr I/2015
7
Biuletyn RODM Kraków nr I/2015
Instytut Europeistyki UJ
Europejskie narracje - Europa i Unia Europejska w XXI wieku jako przedmiot politycznych, społecznych i kulturowych konstrukcji 24-26 września 2015 r. w Krakowie
1
Konferencja „Europejskie narracje” dr hab. Jacek Kołodziej
Konferencje organizowane przez Instytut Europeistyki UJ są interdyscyplinarne. Opisujemy i wyjaśniamy procesy zachodzące w Europie jako socjologowie, politolodzy, kulturoznawcy, antropolodzy społeczni, historycy, prawnicy, językoznawcy – by wymienić tylko podstawowe podejścia. Zawsze podkreślamy, że jesteśmy otwarci na różne perspektywy poznawcze i metodologie. Miejscem służącym do wymiany informacji oraz będącym witryną konferencji jest plaforma DUE – Discussing and Understanding Europe – motto badawczej aktywności naszego Instytutu. Głównym tematem naszych konferencji są procesy składające się na społeczne, kulturowe i polityczne oblicza zmieniającej się Europy, która w połowie drugiej dekady XXI wieku musi sprostać większej liczbie wyzwań niż wcześniej. Przyszłość Europy i Unii Europejskiej rodzi wiele pytań wymagających poważnego namysłu, wśród których do najważniejszych należą: Czy Zjednoczona Europa w obecnym kształcie może efektywnie działać? Czy plany dalszej integracji są realne i sensowne – czy też pozostają projektem na papierze? Jeśli Zjednoczona Europa jest czymś więcej niż papierowym projektem, gdzie znajduje się i z czego wynika potencjał dalszego jej rozwoju? Konferencja „Europejskie narracje” miała być okazją do wymiany poglądów na temat
2
wieloaspektowego procesu transformacji Europy i Unii Europejskiej. Interesowały nas zarówno analizy rzeczywistości, jak i to, jak skonstruowane są typowe odpowiedzi i scenariusze, w obrębie jakiej narracji się mieszczą. Zakładamy, że każda reprezentowana publicznie „europejska narracja” oddaje pewien aspekt rzeczywistości, otwierając się na możliwe interpretacje, ale również stanowiąc istotną dyskursywnie konstrukcję, która może wywierać realne skutki.
Biuletyn RODM Kraków nr I/2015
Ze względu na znaczną przewagę gości zagranicznych nad polskimi konferencja odbyła się w języku angielskim – praktycznie z wyjątkiem jednego wystąpienia plenarnego, które było tłumaczone. W konferencji wzięli udział zaproszeni eksperci z uczelni europejskich (jako key-note speakerzy w czasie sesji plenarnych). Poniżej zamieszczam fragmenty wystąpień wszystkich key-note speakerów (w kolejności sesji). Byli to profesorowie:
Faist (University of Bielefeld), Zbigniew Czachór (Iniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, Zdzisław Mach (Uniwersytet Jagielloński, Instytut Europeistyki), Chris Hann (University of Kent, Max Planck Institute of Social Anthropology), Maciej Szpunar (Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej), Czesław Porębski (Uniwersytet Jagielloński, Instytut Europeistyki), Joanna Nowicki (Political Sciences Institute in Saint-Germain-en-Laye).
Jan Kubik (School of Slavonic & East European Studies, University College London), Patrick Lehnes (Interpret Europe), Thomas
Regionalny Osrodek Debaty Międzynarodowej w Krakowie był partnerem konferecji „Europejskie narracje Europa i Unia Europejska w XXI wieku jako przedmiot politycznych, społecznych i kulturowych konstrukcji”
3
O czym dyskutowano
Informacje o wybranych wystąpieniach wygłoszonych podczas konferen Opisy prelegentów oraz informacje na temat wystąpień pochodza ze strony: www.due.uj.edu.pl Jan Kubik: Memory and Commemoration after communism “While the fall of the Berlin Wall is positively commemorated in the West, the intervening years have shown that the former Soviet Bloc has a more complicated view of its legacy. In post-communist Eastern Europe, the way people remember state socialism is closely intertwined with the manner in which they envision historical justice. Twenty Years After Communism is concerned with the explosion of a politics of memory triggered by the fall of state socialism in Eastern Europe, and it takes a comparative look at the ways
4
that communism and its demise have been commemorated (or not commemorated) by major political actors across the region” (…) “…political actors always strive to come to terms with the history of their communities in order to generate a sense of order in their personal and collective lives. Second, new leaders sometimes find it advantageous to mete out justice on the politicians of abolished regimes, and whether and how they do so depends heavily on their interpretation and assessment of the collective past. Finally, remembering the past, particularly collectively, is always a political process, thus the politics of memory and commemoration needs to be studied as an integral part of the establishment of new collective identities and new principles of political legitimacy…” Jan Kubik and Michael Bern-
hard “develop a new analytical and explanatory framework that helps readers to understand the utility of historical memory as an important and understudied part of democratization”. (See: Oxford University Press review of the book: J. Kubik, M. Bernhard, Twenty Years After Communism, Oxford 2014). Jan Kubik – professor, antropologist and political scientist, Director of the School of Slavonic & East European Studies at UCL. Patrick Lehnes: European heritage as interpretations Heritage interpretation is a structured approach to non-formal education specialised in communicating significant ideas about a place to people on leisure. It establishes a link between visitors and what they can discover at heritage sites such as a nature reserve, a historic site or a museum. Good interpretation is always based on first-hand experience and often on personal contact with staff on site. Interpretation does four things: it provokes visitors’ curiosity and interest in what may be an unfamiliar topic or theme; it relates the site or objects to visitors’ own knowledge, experience, background and values, it reveals the significance of the site or objects which visitors can understand and appreciate, and it helps people to enjoy a satisfying experience. Interpre-
Biuletyn RODM Kraków nr I/2015
podczas konferencji?
ncji „Europejskie narracje” tation is a form of storytelling. See: http://www.interpret-europe. net/de/top/ heritage-interpretation.html Patrick Lehnes – MA, Albert-Ludwigs-Universität Freiburg im Breisgau, former long-term Executive Director and Projects coordinator of the Interpret Europe – European Association for Heritage Interpretation, Germany. Thomas Faist: Cross-Border Mobilities and the Social Question in Europe “At the Research Unit on Transnationalization, Development and Migration Research takes a decidedly transnational perspective, inspired by the growing and vibrant field of Transnational Studies. Projects look into the genesis and reproduction of dense and durable sets of border-crossing transactions and the impacts on local, national and global processes in the fields of geographical migration, social mobility, social transformation and development. The research takes a systematic look at the links between these disparate worlds; between “North” and “South”, “East” and “West”. A particular focus rests on issues of membership raised by transactions across borders of states, especially on citizenship. Recently, a new focus on the transnational social question, social inequ-
alities and adaption strategies to climate change has been added”. See: http://www.uni-bielefeld.de/% 28en%29/tdrc/ag_comcad /research/index.html
pozór niespójnych, rozbieżnych, sprzecznych teorii i koncepcji oraz idei, poglądów i projektów.” (zob.: Z. Czachór, Kryzys i zaburzona dynamika Unii Europejskiej, Warszawa 2013, s. 34, 35).
Thomas Faist – Professor of Sociology of Transnationalization, Development & Migration, Universität Bielefeld, Germany.
Zbigniew Czachór – Profesor Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, politolog i prawnik.
Zbigniew Czachór: Unia Europejska i jej osobliwy kryzys w narracji postmodernistycznej
Zdzisław Mach: European Identity as the Project and Construction
“Z prowadzonych rozważań dotyczących przyszłości teorii integracji europejskiej nie można wyeliminować poglądu, który głosi, że mamy do czynienia ze zjawiskiem/ propozycją nazywaną „końcem teorii”, która zakłada że poszukiwanie „wszystko-wyjaśniającej” syntezy teoretycznej nie ma już żadnego uzasadnienia. Pogląd ten uzasadnia się założeniem, że badanie integracji i Unii Europejskiej, bez względu na to czy kryzysowej czy bezkryzysowej, niesie coraz większe ryzyko nietrafionych, nieadekwatnych założeń badawczych i w konsekwencji zafałszowanych generalizacji (uogólnień badawczych)”. (…) W badaniu integracji europejskiej oraz dotykających ją kryzysów coraz bardziejpowszechne wydaje się być podejście o pluralistycznym, synkretycznym i eklektycznym charakterze, ze względu na (interparadygmatyczną) konieczność korzystania z różnych, często na
Identity seen as a dynamic process of negotiation of meaning is inseparably interconnected to the prices of social activities, of involvement in meaningful relations with others. These are two sides of the same coin, in fact one socio-cultural process of negotiation of meaning in complex interactions in which, in particular, power relations play an important role. Identity is activity, it is action in relation with others, creating and transgressing boundaries, active realisation of the feeling of belonging and symbolic identification”. (see: Z. Mach, M. Góra, The status of collective identities in a theory of ‘democratic deliberative supranationalism’, RECON Working Papers, Arena, Oslo 2012). Zdzisław Mach – Professor in sociology and anthropology at the Jagiellonian University. Founder and head of the Institute for European
5
Studies at the Jagiellonian University, and one of the main authors of the European Studies curriculum in Poland. Chris Hann: Europe in Eurasia The concept of Eurasia formed the framework for research in the Department ‘Resilience and Transformation in Eurasia’ at the Max Planck Institute for Social Anthropology. It probes the legacies of an interconnected Eurasia for contemporary political economy and social exclusion – both long-term with regard to the embedded economies of pre-industrial civilisations, and short-term with regard to those of Marxist-Leninist-Maoist socialism and Keynesian social democracy in the twentieth century (see: Max Planck Working Paper No. 157, Towards a Maximally Inclusive Concept of Eurasia, Halle / Saale 2014). Chris Hann – Professor of Social Anthropology at the University of Kent between 1992 and 1999, then one of two founding Directors of the Max Planck Institute for Social Anthropology at Halle/Saale, Germany. Joanna Nowicki: Specificity of European narratives in some texts of Central-Easter European thinkers after 1945 My current research project named French-language dictionary of thinkers from Median Euro-
6
pe since 1945 was born because I realized that the most prominent thinkers from Central-Easter Europe continue to be insufficiently known to the French public. These authors are more or less inaudible today. Whereas their voices – those of a European tragedy, overcome – could reveal hidden fractures in today’s Western world, our contemporary societies are not very fond of tragedy. These thinkers were victims, witnesses and actors in the major upheavals that Europe went through in the 20the century. They lived, described, took action and conversed with the West as to where these upheavals were leading. The contributions made by these thinkers can help revive the European dream. Reflecting on the current meaning of “Europeanness” from the anthropological and geopolitical standpoints, they have proposed possible themes for the education of a European mind, e.g. critical distance, “rootedness” (Skarga), laughter, slowness (Kundera) and esthetic mediation (Wozniakowski).My research methodology is resolutely interdisciplinary and international. It stands at the intersection of literary studies, European cultural anthropology, and also draws on cultural history and the history of political ideas. Professor at the University of Cergy-Pontoise and in the Political Sciences Institute in Saint-Germain-en-Laye, France
www.rodm-krakow.pl
Rzeczpospolita Polska Ministerstwo Spraw Zagranicznych
Zadanie dofinansowane ze środków Ministerstwa Spraw Zagranicznych
Poglądy wyrażone w tej publikacji niekoniecznie odzwierciedlają oficjalne stanowisko Ministerstwa Spraw Zagranicznych.