POLSKI PRZEGLĄD CHIRURGICZNY 2002, 74, 5, 446–453
WARTOŚĆ PROGNOSTYCZNA BADANIA PATOMORFOLOGICZNEGO W RAKACH NERKI
JACEK MUSIAŁ, STANISŁAW SPORNY Z Katedry i Zakładu Patomorfologii AM w Łodzi Kierownik Katedry i Zakładu: prof. dr hab. W. Papierz
Rak nerki (synonimy: nadnerczak, guz Grawitza) stanowiący ok. 2% nowotworów złośliwych u ludzi jest najczęstszą zmianą wśród pierwotnych złośliwych guzów nerki u osób dorosłych (ok. 90% przypadków) (1).Większość raków nerki wykazuje różnicowanie w kierunku nabłonka cewek nerkowych. Najistotniejszym czynnikiem predysponującym do wystąpienia tego nowotworu jest palenie tytoniu. Ryzyko zachorowania na raka nerki wzmagają: otyłość (szczególnie u kobiet), stała ekspozycja na produkty ropy naftowej, metale ciężkie i azbest. Rak nerki może pojawiać się u ludzi w każdym wieku, jednakże częstość zachorowań wzrasta wraz z wiekiem, a szczyt przypada na szóstą dekadę życia. Liczne obserwacje wskazują na zjawisko częstszego występowania zachorowań wśród mężczyzn niż kobiet. Większość raków nerki to zmiany sporadyczne. Sposób klasyfikowania raków nerki budził kontrowersje wśród badaczy i zmieniał się istotnie na przestrzeni dwóch minionych dekad. W podziale Thoenesa i wsp. z 1986 r. uwzględnio-
no: morfologię, histochemię i ultrastrukturę raków nerki (2). W kolejnej klasyfikacji tych guzów bierze się pod uwagę nie tylko obraz morfologiczny, ale i dane z zakresu biologii molekularnej. Została ona opracowana w 1997 r. jednocześnie w dwóch ośrodkach zajmujących się patologią nowotworów nerek: w Heidelbergu (Niemcy) i w Rochester (Minnessota - USA) (3). Najnowsza klasyfikacja WHO z roku 1998 dzieli raki nerki uwzględniając następujące cechy: typ komórki (jasne, ziarniste, wrzecionowate, chromofobowe), histoarchitektonikę (cewkowa, brodawkowata, torbielowata, lita) i miejsce nowotworzenia (proksymalne lub dystalne cewki nerkowe) (2). W tab. 1 zestawiono trzy najważniejsze podziały raków nerek. Najczęściej rozpoznawanym typem raka nerki jest rak jasnokomórkowy, stanowiący 70% nabłonkowych guzów nerki u dorosłych (1). Większość przypadków tego guza to zmiany jednostronne i jednoogniskowe, umiejscowione w korze nerki. Makroskopowo guz ten jest zazwyczaj miękkim tworem z jasnożółtymi polami
Tabela 1
Thoenes (1986) Raki nerki: - typ jasnokomórkowy - typ chromochłonny zasadochłonny kwasochłonny obojętnochłonny - typ chromofobowy typowy kwasochłonny - rak z kanalików zbiorczych
Klasyfikacja raków nerki Heidelberg (1997) Raki nerki: - typ jasnokomórkowy - typ brodawkowaty - typ chromofobowy - rak z kanalików zbiorczych
WHO (1998) Raki nerki: - typ jasnokomórkowy - typ ziarnistokomórkowy - typ chromofobowy - typ wrzecionowatokomórkowy - rak nerki towarzyszący torbielom wywodzący się z torbieli torbielowaty z komórek nerkowych - rak brodawkowaty - rak z cewek zbiorczych