434
A. Ruciński i wsp.
wystąpienie obrzęku pooperacyjnego. Również zwiększenie liczby chorych poddanych radioterapii przyczyni się do wystąpienia obrzęku. Coraz popularniejsze wyjazdy do krajów tropikalnych niosą za sobą ryzyko obrzęku spowodowanego filariozą (1, 6). Częstą patologią jest obrzęk pozapalny (najczęściej po zapaleniu żył). Stany infekcyjne skóry kończyn dolnych, nierzadko zakażenia przyranne, są przyczyną wystąpienia obrzęku, a u chorych już nim dotkniętych znacznie go nasilają. W stanach tych konieczna jest natychmiastowa antybiotykoterapia (7, 8). Mała liczebność leczonych chorych w naszym materiale nie pozwala na analizę wyników w poszczególnych grupach pacjentów z różnym etiologicznie obrzękiem i w różnym stopniu jego klinicznego zaawansowania. Jednakże bez względu na przyczynę, stadium i czas trwania obrzęku (nawet 40 lat) zastosowane leczenie dało pozytywne wyniki. Wprowadzona w klinice kompleksowa terapia obrzęku chłonnego stosowana zarówno we wczesnych, jak i zaawansowanych postaciach obrzęku dała stosunkowo dobre wyniki. Efekty tego zachowawczego postępowania na pewno nie dorównują leczeniu chirurgicznemu, jednak zabiegi chirurgiczne w obrzęku limfatycznym (zespolenie chłonno-żylne, chłonno-żylno-chłonne) wykonywane są wyłącznie w nielicznych wysokospecjalistycznych ośrodkach. Wymagają szczegółowej diagnostyki, opanowania techniki mikrochirurgicznej i zarezerwowane są dla wyse-
and stage of oedema. However, regardless the cause, stage or duration of edema (even 40 years), administered therapy brought about positive results. Complex lymphoedema treatment introduced to our Department enabled to obtain relatively good results. Effects of conservative treatment definitely do not equal surgery. Nevertheless, surgical treatment of lymphoedema (lymph – venous anastomosis, lymph-venouslymphatic anastomosis) is only performed in selected highly specialized centers. They require detailed diagnostics, mustering of microsurgical techniques, and are limited to a selected group of patients (9, 10). Conservative CPT is relatively simple and cost-effective, and may be performed in most clinical wards and ambulatory conditions. Whereas, many patients with lymphoedema remain untreated, presented procedures create hope for improvement.
lekcjonowanej grupy chorych (9, 10). Kompleksowa zachowawcza terapia jest stosunkowo prosta, nie wymaga dużych nakładów finansowych i prowadzona może być w warunkach większości oddziałów, a także w warunkach ambulatoryjnych. W sytuacji gdy tak wielu chorych z obrzękiem chłonnym wciąż pozostaje nieleczonych, przedstawione postępowanie stwarza nadzieję tym pacjentom na poprawę ich stanu.
PIŚMIENNICTWO / REFERENCES 1. Olszewski WL: Atlas układu limfatycznego kończyn dolnych. Cz.1. Servier, Warszawa 2000. 2. Cavezzi A, Michelini S: Phlebolymphoedema.From diagnosis to therapy. R. P. Communications, Bologna 1998. 3. Szczęsny G, Veihelmann A, Nolte D i wsp.: Wpływ urazu mechanicznego na odpływ limfatyczny z konczyny. W: Wybrane Zagadnienia z Chirurgii. red. Z. Mackiewicz. Fundacja Polski Przegląd Chirurgiczny, Warszawa 1999; T. 2, s. 386-90. 4. Ruciński A, Janczak D, Szyber P: Etiologia, rozpoznanie i leczenie obrzęku limfatycznego kończyn dolnych. Terapia 2000;8: 43-46. 5. Leduc A: Le drainage lymphatique: theorie et protique. Monographie de Bois-Larris, Ed.Masson, Paris 1981. 6. Olszewski WL, Jamal S, Kubicka V i wsp.: Immunohistology of skin in various stages of filaPracę nadesłano: 12.07.2001 r. Adres autora: 50-326 Wrocław, ul. Poniatowskiego 2
rial lymphedema. Lymphology 1994; 27 suppl: 349-52. 7. Olszewski WL: Recurrent Bacterial Dermatolymphoangioadenitis (DLA) is responsible for progression of lymphedema. Lymphology 1996; 29 suppl.: 331. 8. Olszewski WL: Episodic dermatolymphangioadenitis (DLA) in patients with lymphedema of the lower extremities before and after administration of bemathine penicillin: a preliminary study. Lymphology 1996; 29: 126-31. 9. Olszewski WL: The treatment of lymphoedema of the extremities with microsurgical lympho-venous anastomoses. Int Angiol 1988; 7: 312-21. 10. Campisi C, Boccardo F, Casaccia M i wsp.: Microsurgical indications and techniques in management of lymphedema. Lymphology 1994; 27 suppl.: 803-09.