Odległe wyniki pomostowania naczyń wieńcowych u pacjentów operowanych poniżej 40 r.ż.
413
Tabela 3. Odległe wyniki leczenia w dwóch grupach chorych Table 3. Long-term results of surgery in two patient groups
Rodzaje zespoleń / Types of graft Wyłącznie żylne / venous only n = 28 Wyłącznie tętnicze i/lub tętniczo-żylne / arterial only and/or arterial and venous n = 66
Chorzy bez dolegliwości / Chorzy z nawrotem dolegliwości / Chorzy zmarli / Asymptomatic Angina recurrence Patients who died 11 (39,3%) 8 (28,6%) 9 (32,1%) 53 (80,3%)
tów, którzy otrzymali wyłącznie pomosty tętnicze lub przynajmniej jedno przęsło z tętnicy piersiowej wewnętrznej (ITA) i pozostałe zespolenia żylne (p=0,0004) (tab. 3). Spośród 94 analizowanych chorych bez stenokardii, z nawrotem dławicy i osób zmarłych w okresie poszpitalnym, u 66 (70,2%) wykonano zabieg pomostowania naczyń wieńcowych z użyciem przynajmniej jednego zespolenia tętniczego (tab. 4). Rewaskularyzację z wykorzystaniem wyłącznie LITA wykonano u sześciu pacjentów bez późniejszych dolegliwości stenokardialnych oraz u jednego pacjenta z nawrotem dławicy po CABG. Zabieg z użyciem wyłącznie dwóch przęseł tętniczych, tj. LITA+RITA przeprowadzono u siedmiu chorych wolnych w okresie obserwacji od nawrotu dławicy. W grupie 44 pacjentów, u których zastosowano przynajmniej jedno przęsło tętnicze i pozostałe pomosty żylne 33 było wolnych od stenokardii, u dziewięciu nastąpił nawrót dławicy, a dwóch zmarło w okresie obserwacji. Spośród ośmiu chorych, u których wykonano dwa zespolenia tętnicze i pozostałe przęsła żylne tylko u jednego nastąpił nawrót stenokardii, pozostali pacjenci byli wolni od objawów dławicy. W grupie 66 chorych operowanych w Śląskim Centrum Chorób Serca, u których zastosowano pomost tętniczy, u 58 ITA była wykorzystywana do rewaskularyzacji gałęzi międzykomorowej przedniej (LAD). U wszystkich chorych
11 (16,7%)
2 (3%)
emic symptoms, while seven patients were free of angina. Of 66 patients in whom at least one arterial graft was used, 58 received an internal thoracic artery for left anterior descending (LAD) artery by-pass grafting. In all patients who had two arterial grafts, LAD was one of the anastomosed vessels. In our analysis we did not evaluate long-term results of surgical revascularization in young patients, in comparison to the older control group. DISCUSSION Surgical revascularization alleviates anginal symptoms in the majority of patients. CABG results in young patients are often less impressive than expected. M. Kelly et al. (5) have documented a recurrence rate of anginal symptoms amounting to 37.5% during a 7-year follow-up of patients aged < 40 years. When they compared these patients with follow-up results of patients who underwent CABG at a mean age of 53.9 years, they noted that young patients had a three times higher recurrence rate of angina, and 14-fold increased risk of repeated CABG. Different results were obtained by Nataf et al. (6) who demonstrated that only 2.5% of young patients required repeated surgery during a mean follow-up of 6.4 years. In another study Rohrer-Gubler et al. (7) noted that progression of ischaemic heart disease
Tabela 4. Rodzaje zastosowanych zespoleń aortalno-wieńcowych z uwzględnieniem liczby użytych tętnic piersiowych wewnętrznych w 3 grupach chorych Table 4. Type of grafts and number of internal thoracic arteries used in three patient groups
Bez dolegliwości / asymptomatic n = 64 Z nawrotem dławicy / angina recurrence n = 19 Zmarli / patients who died n = 11
Wyłącznie 1 ITA / Wyłącznie 2 ITA / 1 ITA + pomosty żylne / Only 1 ITA Only 2 ITAs 1 ITA + venous grafts 6 7 33
2 ITA + pomosty żylne / 2 ITAs + venous grafts 7
1
–
9
1
–
–
2
–