Odległe przeżycia po chirurgicznym leczeniu niedrobnokomórkowego raka płuc
ce leczenie chirurgiczne z leczeniem onkologicznym, w tym przede wszystkim z udziałem przedoperacyjnej chemioterapii. W piśmiennictwie polskim jest to niemal jedyna pozycja podająca rzeczywiste odsetki przeżyć 10letnich. Inne, nieliczne znane opracowania szacują wyniki odległe na poziomie zbliżonym do uzyskanego w ośrodku zakopiańskim. Szkoda, że Autor nie podał odsetka przeżyć 5-letnich, którym to wskaźnikiem posługują się niemal wszyscy autorzy przy ocenie wyników leczenia raka płuca. Ocena ta przeprowadzona jest na dużym, pozwalającym na wysoce wiarygodną ocenę statystyczną materiale klinicznym, zebranym w okresie, w którym obowiązywała jednolita doktryna sposobu leczenia niedrobnokomórkowego raka płuc. Innym ważnym aspektem, który wykazano w pracy jest wartość systematycznej oceny losów chorych w oparciu na ujednoliconym programie badań kontrolnych. Pozwolił on na objęcie oceną niemal pełnego zbioru chorych i to mimo upływu długiego czasu i rosnącej niechęci indywidualnych pacjentów do utrzymywania kontaktów z ośrodkiem terapeutycznym. Niestety, wiąże się to z ekonomicznymi aspektami losów chorych po resekcji tkanki płucnej, gdyż jak wykazano w przeprowadzonej analizie zdecydowana większość nie powraca do pełnej aktywności zawodowej. Łącznie z rozwijaniem się typowych dla ich wielu chorób, w tym głównie układu krążenia, przyczynia się do zrywania kontaktu z ośrodkiem chirurgicznym. Obserwacja ta może stanowić istotną przesłankę przy opracowywaniu optymalnego sposobu kontroli chorych po operacji raka płuca. Jeszcze inną istotną obserwacją jest wykazanie, że u chorych po resekcji raka płuca dochodzi stosunkowo często do rozwoju drugiego nowotworu, w tym także w pozostałej tkance płucnej. Uzasadnia to konieczność prowadzenia systematycznych obserwacji pooperacyjnych. Wielu z tych chorych może być bowiem leczona radykalnie, w tym także chirurgicznie. Uważam pracę za istotną pozycję w polskim piśmiennictwie torakochirurgicznym. Niewątpliwym walorem pracy jest także język w jakim została napisana, pełen swady, celnych porównań i stylu, który z pewnością naśladuje wielkiego mistrza słowa, jakim był nieodżałowanej pamięci prof. Wit Rzepecki.
293
studies estimate long-term outcome at the level similar to that found in the Zakopane centre. Unfortunately, the Author did not present the percentage of 5-year survival, which is used by almost all authors to evaluate outcome of treatment for lung cancer. The evaluation was carried out in a big, thus allowing highly reliable statistical analysis, clinical population collected in the period in which uniform principles of treatment for non-small cell lung carcinoma were obligatory. Another relevant aspect showed in the paper is the value of systematic assessment of patients based on standardized programme of follow-up examinations. The programme enabled to evaluate almost a full spectrum of patients, despite the long period it covered and increasingly growing reluctance of patients to contact their therapeutic centre. Unfortunately, this is connected with economic aspects of life of patients subjected to pulmonary tissue resection, a great majority of whom, as demonstrated in the analysis, do not regain their full professional activity. This, together with some typical diseases that they develop, contributes to breaking the contacts with the surgical centre. This observation may be relevant for working out an optimal way to control the patients who underwent lung cancer operations. Another equally important finding is that the patients after lung cancer resection relatively often develop other cancers, including those in the remaining pulmonary tissue. This proves the necessity of systematic postoperative follow-ups. Many of these patients may be treated radically, also surgically. The study is a relevant element of Polish thoracosurgical literature. Its unquestionable value is also the language and style used, full of apt remarks and comparisons, which definitely imitate the words of our great, much regretted master, prof. Wit Rzepecki. Prof. dr hab. Franciszek Furmanik Kierownik Katedry i Kliniki Chirurgii Klatki Piersiowej AM w Lublinie