Penseelstreek92 by Wijkvereniging De Penseelstreek

De Penseelstreek

Wijkkkant Hoogkamp * Sterrenberg * Gulden Bodem Arn hem

APRIL 2020 | NR. 92 | L E N T E - E N C O R O N A N U M M E R

2 DE PENSEELSTREEK Nummer 92

COLOFON ‘De Penseelstreek’ is de wijkkrant van wijkvereniging ‘De Penseelstreek’. Verspreiding: 4x per jaar huis aan huis in de buurten Hoogkamp, Sterrenberg en Gulden Bodem te Arnhem. Oplage: 1950 ex. Verspreiding: Gerhard Bathoren bezorging@penseelstreek.nl Redactieleden: Annemoon Gudde Bert Krikke Micha van Aart Madeleine Corstens Annelies Harpenslager Marcus Kleijn Redactieadres: redactie@penseelstreek.nl Vormgeving: Cécile Bruisten Druk: Coers&Roest, Arnhem Facebook: Wijkvereniging De Penseelstreek Advertenties: Hans Alink advertentie@penseelstreek.nl De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden stukken in te korten of, in overleg met het bestuur, niet te plaatsen. Bestuur wijkvereniging: Mark Elbers (vzt) Mariëtte van Vlerken (secr) Jan Maurits de Jonge (penn.m) Hans Pietersma Linda Hofman Secretariaat: Bosboomstraat 17 6813 KB Arnhem bestuur@penseelstreek.nl 026 4435265 Lidmaatschap 2020: min. € 12,50 per gezin IBAN.: NL67 INGB 0007 8197 30 t.n.v. Wijkvereniging ‘De Penseelstreek’ te Arnhem Redactie website: Mariëtte van Vlerken E-mail: webredactie@penseelstreek.nl

Website: www.penseelstreek.nl

INLEVEREN KOPIJ Nieuwe kopij kan worden ingeleverd tot 7 Juni 2020. Verspreiding volgende wijkkrant: vanaf 3-7 juli 2020 Het schema voor 2020 is op de website onder het menu Wijkkrant te vinden. Aanleveren kopij bij voorkeur per e-mail of WeTransfer. Kopij sturen naar: redactie@penseelstreek.nl Teksten graag in Word/Pages, digitale foto’s in een zo hoog mogelijke resolutie (300 dpi).

3 DE PENSEELSTREEK Nummer 92

REDACTIONEEL

Door Annemoon Gudde redactie

Het voorjaar van 2020 is een voorjaar als geen ander. Een tijd van zorg, soms van angst, maar ook van de rust en onrust van thuisblijven. Hulde aan beroepen in de zorg, het onderwijs, de orde en veiligheid en voor al degenen die hun werk mogelijk maken. Op een avond in maart klonk er om zeven uur applaus door de straat voor alle mensen in de zorg. In bijna ieder huis zijn ouders en kinderen thuis. Het heeft iets van vroeger. De mobiliteit in onze samenleving valt bijna stil. De auto’s in de straat staan meestentijds geparkeerd. We horen opvallend goed aan de vogels dat het lente is. Bieden de bossen en de berenjacht genoeg attractie? We staan stil bij het ongewone van deze tijd. Ook het samenstellen van deze krant kon niet gaan zoals we van plan waren. We waren genoodzaakt artikels uit te stellen en er iets voor in de plaats te maken. Maar we hebben toch een palet voor u samengesteld. We gaan in op het leven in coronatijd, veel nieuwe ervaringen en creatieve suggesties. We zetten een lampje op het onderwijs dat in zeer korte tijd vormen van afstandsonderwijs heeft ontwikkeld. Aandacht ook voor initiatieven in de wijk om hulp aan te bieden en problemen te voorkomen, nu we zoveel mogelijk thuis moeten blijven. Zoveel hulpdiensten staan in de startblokken. Maar we vergeten ook niet dat op onze kalender het moment nadert dat het 75 jaar geleden is dat Nederland de bevrijding beleefde, maar Arnhem dat toen heel anders ervoer dan elders. Daarnaast beschrijven we de recente ontwikkelingen rond De Bakermat, de Energie-werkgroepen delen met ons hun vorderingen, er is nieuw bloemenbeleid in de wijk en nog meer. Maar er is ook iets waarin we u een zetje willen geven. Niemand van u heeft de raadsels opgelost! U krijgt echter een tweede kans! Eerst uitleg en de goede antwoorden bij de raadsels uit het januarinummer. En daarna wachten wij op u! De jury zit klaar. Wij wensen u veel succes!

Dringend gezocht We zoeken PER DIRECT een vrijwilliger voor de Bezorgdienst van de Penseelstreek Indruk van de taak: De drukker brengt de kranten aan huis. De Bezorgdienst telt de kranten af, communiceert met de bezorgers, brengt de kranten naar de bezorgers en zorgt voor een overzicht voor de penningmeester van de Wijkvereniging van de aantallen en de verdiensten van de bezorgers. Dit alles viermaal per jaar.

We zoeken schrijvers

Buurtbewoners die af en toe een stuk zouden willen schrijven voor de Penseelstreek, op verzoek, of op eigen suggestie, waarvoor je op interview of onderzoek uit wilt. Leeftijd geen bezwaar! Meld je aan op redactie@penseelstreek.nl. Doe het vandaag nog.

VAN DE BESTUURSTAFEL Op het moment van schrijven van dit stukje, is de lente net van start gegaan. De natuur wil ‘er uit’: lammetjes dartelen rond, de eerste krolse katten melden zich. Mensen willen naar buiten, aan de slag in hun tuin of met de fiets een tocht maken. Een soort van onrust heerst. En zo anders is alles nu. Ja, de onrust heerst maar op een ongewone manier. Ik ben aan dit stukje begonnen op een balkon in Tenerife, geconfronteerd met een Spaanse noodtoestand. En mijn onrust had vooral te maken met mijn haast om weer veilig in mijn stad en wijk terug te zijn. Het is te hopen dat de maatregelen om het virus in te tomen, de komende weken soelaas bieden en er verbetering in aantallen zichtbaar worden. Wat ik zeker wel meekrijg is dat in onze wijk het ‘noaberschap’ volop in de praktijk wordt gebracht. Goed om de initiatieven via Facebook, Nextdoor en op de website te zien ontstaan. We letten op elkaar en dat is mooi. Allerlei activiteiten in de stad en in onze wijk voor de komende periode staan op losse schroeven of moeten worden gecanceld. Inmiddels is duidelijk dat Koningsdag niet door kan gaan, ook niet in een light versie. Dat is jammer voor de organisatoren, heel jammer voor de kinderen en ook jammer voor onze wijk. Het is immers een evenement van ontmoeting, elk jaar weer. Iets verder weg is de Burendag op 26 september a.s. In de hoop dat we er dan weer beter voor staan, willen we als wijkvereniging initiatieven steunen in, met en voor de buurt. Het Oranjefonds steunt die initiatieven, die iets toevoegen aan de buurt met €350,—. Het kan dan gaan om materialen of goederen die lang in de buurt gebruikt kunnen worden. Op de site lees ik ook over een kinder6kamp of een sportdag

voor jong en oud. Wij leggen per initiatief €150,— bij. Dus: kijk eens op www.burendag.nl naar de mogelijkheden. Wat zou het mooi zijn om een paar nieuwe initiatieven te kunnen ondersteunen! Dan iets algemeens: we zijn voor de vereniging ongelooflijk afhankelijk van vrijwilligers. Wist u dat we circa 100 wijkbewoners hebben die zich inzetten voor een activiteit? Toch blijven we permanent op zoek naar nieuwe vrijwilligers, die met hun talenten iets willen doen voor de wijk. Die in kunnen stappen op een activiteit die aansluit bij hun wensen en interesse. We staan open voor nieuwe activiteiten, als die goed passen binnen onze vereniging. Het ideaal is dan dat we een situatie hebben waarin verenigings- en persoonlijk belang gelijk lopen, zodat we er allemaal energie van krijgen! We hebben maar eens opgeschreven wat we doen en willen rond vrijwilligers. Over werving, over introductie in onze wijk en vereniging, over declareren en over verzekeringen. We gaan er nog een keer mee langs de bestaande activiteiten en werkgroepen om het beeld compleet te hebben. Het klinkt saai, maar voor een vitale wijkvereniging is het essentieel! Ik sluit af met een terugblik. De ledenvergadering op 20 februari was kort en bondig. We staan er als vereniging goed voor en we groeien in ledental. En dat geeft ruimte, ruimte voor nieuwe dingen. Zoals een pubquiz: die avond voor de eerste keer en volgens mij voor herhaling vatbaar. Met stromende regen op het dak van de tennisclub hebben 35 mensen onder leiding van Michiel van der Steen (Enterstainment) gestreden voor wat ze waard waren. Eigenlijk is dit stukje natuurlijk vooral een oproep: wie pakt de uitdaging op en organiseert de tweede versie?

BIJ DE VOORPAGINA Wekenlang zijn we getuige van hoe de lente zich probeert te ontworstelen aan de tentakels van ‘Koning Winter’, al lijkt het er dit jaar meer op dat ‘Nar Herfst’ bezig is met alle macht naar zich toe te trekken. Toch werden de voorbodes van de lente al vroeg gesignaleerd. Op de oproep op Nextdoor voor de voorpaginafoto’s voor ‘De Penseelstreek’ kwamen reacties als: “De magnolia’s staan op het punt in bloei te komen.” Maar geen ‘lentekriebels’ om met dat aangedragen idee op de foto te komen. Jammer. Wanneer ik me dan geheel op mezelf aangewezen voel, zie ik plots vanuit mijn huis aan de Van Heemstralaan buurvrouw Friedel den Hartog (nog jong van hart) voorbij komen. Het is onmiskenbaar: Met haar fleurige jasje en de bak viooltjes wordt de aantocht van de lente gevisualiseerd. Kom op fotograaf; erop af ! Dank je wel buurvrouw. Dat geeft weer energie.

Door Mark Elbers voorzitter wijkvereniging

Door Jan Zwartjes

Daags daarna, het heeft uren geregend, nodigt een flets zonnetje me uit om naar buiten te gaan. En niet mij alleen. Stef Los (4 jaar) uit de Mesdaglaan heeft er zichtbaar plezier in zijn bal in een regenplas te zien rollen. Moet je er ook zelf in gaan staan, toch ? Iets verder op zie ik de familie Oostendorp. Anneleen (28 jaar) met haar kinderen Steijn (2 jaar) en Lena (7 maanden) uit de Van Goghstraat. Even naar buiten een frisse neus halen en… glijden van de glijbaan. Het afgelasten van de voetbalwedstrijden weerhoudt de echte voetballers er niet van om toch te voetballen. Het is zaterdagochtend, prachtig om dan met een stralend lentezonnetje in je eigen straat, de Weissenbruchstraat, te gaan voetballen. De vaders Wim en Riaan en de kinderen Abel, Loek en Simon kunnen er hun energie in kwijt.

4 DE PENSEELSTREEK Nummer 92

Nummer 92

DE PENSEELSTREEK 5

De eerste weken leven in beperking:

coronatijd

‘Overuren in de zorg! Anticiperen op groei van het aantal coronazieken, zonder dat je weet hoe de curve zal lopen. Intense momenten van verzorgen in een verstikkend pak dat besmetting moet voorkomen. Meeleven tonen op meer dan een meter afstand. Thuis zijn de kinderen gelukkig ondergebracht in de scholen. En gelukkig zijn er restaurants die meeneemmaaltijden maken, alleen het idee doet al goed.’

‘Sta eens stil bij jezelf. In plaats van je continu te voeden met de stroom van nieuwsberichten en je hierdoor te laten beïnvloeden, kun je ervoor kiezen om deze periode te gebruiken om eens na te denken: Ben ik tevreden? Wie en wat maakt me gelukkig? Je kunt luisteren naar podcasts en YouTube kanalen volgen over persoonlijke ontwikkeling, meditatie, gezonde gewoontes, hoe blijf je fit. En je kunt je uitgestelde (opruim)klussen op en om huis doen.’

‘Zoveel voorspellingen over de economische gevolgen van de crisis in de media! Ondertussen zijn er mensen die bezorgd hun agenda en hun excell-sheets inspecteren met de vraag: Hoe lang houd ik dit vol? Hoe kom ik aan nieuwe opdrachten? Kan ik al mijn personeel aanhouden? Waar heb ik kans op een andere baan?’

‘Ziek geweest, griep. Benauwdheid en pijn aan de longen. Heb ik corona gehad? Ben ik nu immuun voor het virus? Komen er binnenkort tests in omloop? Als ik antistoffen heb gemaakt, kan ik mijn ouders bezoeken zonder zorgen en mensen ondersteunen die hierna getroffen worden.

‘Begrafenis bijgewoond via live-stream. Blij dat het kan, maar wat zat die vriendin daar eenzaam op een stoel op de voorste rij. Afstand moeten houden, terwijl je nabij wilt zijn.’

‘Thuiswerken! Je maakt een rooster om rust en orde te scheppen in de dagen. Taakverdeling gemaakt met je partner. Met het hele gezin achter de laptop. De kleinste stelt voortdurend vragen. Zit je oudste te werken of te gamen? Wanneer kan ik mijn telefoontjes plannen voor mijn werk? Is het al etenstijd? Als je een goede middagpauze houdt, is iedereen voor de middag weer fris. De kinderen vinken hun taken af en willen naar buiten. Hopelijk nemen ze de kleine mee. Als het tijd wordt om te koken, constateer je je achterstand: je zult vanavond nog moeten werken als de kinderen in bed liggen. Voornemen: elke nacht acht uur slaap.’

‘Ik ervaar dat een avondmaaltijd veel langer duurt, we hebben meer rust en ruimte; er zijn geen sporttrainingen of afleidingen als borrels, etentjes en uitjes. Je keert meer naar binnen en je gaat cocoonen. ’s Avonds volgen we met het gezin een serie. Normaal nemen we daar de tijd niet voor, maar het verbindt wel. Ook kiezen we ervoor om iedere dag naar buiten te gaan en een wandeling te maken of te fietsen. Zo kunnen we binnen de beperking die er is bewegen en vrijheid en verbondenheid ervaren met de natuur.’

‘Maar na enkele weken leven in social distance wordt het leven wat klein en saai. De tuin is al op orde voor de lente. Ik mis contacten en bovendien begint mijn werk op te drogen en dat is economisch verre van fijn. De kinderen missen hun sporttrainingen en wedstrijden, hun teamgenoten, school, vriendschappen en gewoon dagelijks ritme. Ze zijn verveeld en hangen maar wat op de bank. Geen bezoek aan opa en familie, geen verjaardagspartijtjes of BBQ feestjes, vakanties worden of zijn ondertussen al geannuleerd, dus ook geen voorpret. Geen terras, bioscoopje pakken, theater bezoek, uit eten of een muziekfestival zit er al helemaal niet in. Ik heb ook al geen zin om benodigdheden of spulletjes voor het huis of kleding te shoppen terwijl het weer prima is … We kunnen geen plannen maken en we hebben ook geen idee wat we over een paar maanden wel mogen en kunnen. Hoe lang gaat dit nog duren?’

‘Geef je fantasie de vrije loop en bedenk ook dingen die speciaal voor jou en je omgeving goed zijn. Hier volgen er enkele: Een speurtocht met foto’s uit de buurt, herken jij ze? En als je aankomt op de plek van de foto krijg je een letter en alle letters vormen een woord. Ook de teddybeer speurtocht wint aan populariteit door het hele land. In Malburgen is een maaltijdservice opgestart voor kwetsbaren. Wijkbewoners krijgen voor 2 euro een halal bereide vegetarische verse afhaalmaaltijd (2-gangen) waarvan de gemeente de andere helft van de kosten bijdraagt. via Nextdoor zijn er diverse Coronahulpgroepen en -troepen opgestart. Vrijwilligers, scholieren en studenten bieden zich aan om op kinderen te passen, honden uit te laten, boodschappen te doen, bijles te geven etc. Digitaal onderwijs. Het voortgezet onderwijs heeft aangepaste roosters gemaakt en de vakdocent heeft minimaal één keer per week live contact met de klas via online verbinding. Het werkt! Sportclubs gaan online programma’s aanbieden zodat hun leden vanuit huis toch aan hun beweging komen.

‘Het tegendeel van verveling is concentratie. Of je nu in een boek verdwijnt, een zin opschrijft in kalligrafie, een brief schrijft, zilver poetst of de kleerkast aan een inspectie onderwerpt: wat je doet met concentratie geeft een goed gevoel. En ook: daarbij ontstaan de onverwachtste gedachten of ideeën. Bij al die activiteiten ben je actief en creatief. Dat voelt goed.’

Een yogaschool geeft gratis online lessen via Instagram zodat de relatie is gelegd als het normale leven weer op gang komt. Muziekleraren draaien ook proef met digitale muzieklessen met zowel beeld als geluid. Personal coaching verloopt via skype of zoom en coaches organiseren intervisie op afstand en het werkt.

De online pub quiz is ook een leuke variant. Met 7 gezinnen met hapjes en drankjes achter de laptop via Google hangouts. Je merkt dat iedereen blij is met ontspanning en interactie.

Speciale momenten verdienen speciale bloemen Oremusplein 4, 6815 DN Arnhem, T 026 3517148 bestel@flowbloemisten.nl Kijk ook eens op www.flowbloemisten.nl als u een mooi boeket wilt laten bezorgen

Metamorfose Wij wisten dat tijd dóórvreet als een heel leger hongerige rupsen Maar niet dat hij zich kon ontpoppen tot dit moment vol wonderlijke vlinders Ellen Warmond (Ja, doe eens gek, lees eens een gedicht.)

6 DE PENSEELSTREEK Nummer 92

Corona perikels, bezien door een 65-plusser

Nummer 92

Madeleine Corstens-Mignot

Nog nooit zoveel vrije tijd gehad sinds de wieg. Wie heeft daar de afgelopen jaren niet eens van gedroomd? Maar nu die ruime vrije tijd er voor veel 65-plussers ineens is ontstaan en de komende weken waarschijnlijk blijft, moeten we ons brein wat resetten! Een vrolijke noot is nooit weg, ook al moet je je realiseren dat ook in onze buurt er wel eens mensen kunnen overlijden. Je hebt nu geen excuses meer om klusjes die al jaren op je agenda staan, niet uit te voeren! Doen dus. Het geeft enorm veel voldoening, zo weet ik uit eigen ervaring, zo’n alsmaar uitgesteld werkje achter de rug te hebben. Heerlijk. Je voelt jezelf een hele piet daarna, terwijl je alleen maar de kast die al 20 jaar vol gepropt zat met kleren die misschien ooit weer in de mode zouden komen, hebt leeggeruimd! Alle vaste afspraken zijn van de ene dag op de andere gewist. Lege agenda’s lachen je toe. De kranten staan vol met praktische algemene tips: Ga wandelen zolang als dat nog mag. Houd je dagritme aan. Zelf denk ik eerder aan een tegengesteld advies: blijf een dag lang lekker in bed liggen met af en toe een kopje koffie en een leuk boek, hoef je ’s avonds ook niet meer je pyjama aan te trekken, spaart tijd die je overigens in overvloed hebt. Je partner die nooit kookte geef je de hint dat hij een verrassingsmenu aan bed serveert. Maar wel zo aanpakken dat hij of zij denkt dat hij het zelf heeft bedacht. Is goed voor de relatie die in deze zware tijden wel op de proef wordt gesteld, zeker als je anderhalve meter uit elkaar moet blijven.

Geef je fantasie de vrije loop en bedenk ook dingen die speciaal voor jou en je omgeving goed zijn. Hier volgen er enkele. Een al meer dan 20 jaar uit vier echtparen bestaande bridgeclub uit de Gulden Bodem en de Sterrenberg speelde wekelijks bij een van hen thuis en zodoende bleef je ook nog goed op de hoogte van ieders wel en wee. Maar ja, dat is nu ook afgelopen. Zeker als je je realiseert dat de kaarten door iedereen op zijn beurt worden vastgehouden. Je kunt nu via een bridgesite gaan bridgen. Maar dan mis je het praatje vóór en na het bridgen (niet tijdens: bridge is a silent game!). Daarvoor bedachten we iets anders. Elke weekdag gaat een stel om 11 uur aan de wandel en bezoekt de anderen. Op de drie andere adressen kijkt men uit naar de bezoekers vanuit een raam. Dan kun je even bijpraten vanuit de Romeo en Julia setting. Elke dag loopt een ander stel het rondje. Je bent wel een uurtje onderweg. Je zou dit ook nog kunnen opvrolijken door met een luide bel op stap te gaan en bij het adres aangekomen die te laten horen. Dat trekt de aandacht. Maar ja misschien ook wel van buren, zodat je moet opletten bij het uitwisselen van geheimen. Overigens gelden bij het toevertrouwen van geheimen aan een ander de gevleugelde woorden van Mien Dobbelsteen: bij mij vergeleken is het graf een babbelkous…. waarna ze het geheim meteen aan een vriendin doorvertelde. Wij als 65-plussers hebben ineens een zee van tijd. Maar onze kinderen staan voor een flinke opgave: plotseling zijn hun kinderen hele dagen thuis. Om hen een beetje te ondersteunen stuurt een van ons elke dag een familiequiz met algemene vragen die ze mogen opzoeken op Internet en ook vragen over bijvoorbeeld familiefoto’s, naar de kleinkinderen. Een ander stuurt elke dag een video van een voorgelezen gedicht. Dat roept weer vragen op van de 5-jarige kleinzoon: Klopt het dat dit verhaaltje helemaal rijmt? Toen hij zag dat de grootmoeder eerst de kaft van het bundeltje liet zien en daarna een stuk verder in het boek begon met voorlezen: waarom begint ze niet op de eerste bladzijde? Geef je fantasie de vrije loop! Zo komen we deze tijd wel door.

Nabijheid is besmettelijk Het is donderdag, twee uur ‘s middags. De zon schijnt en ik besluit een stukje te gaan lopen. Ik stap de deur uit en zie de buren van een paar huizen verder met hun hond aan komen lopen. Uit voorzorg steek ik alvast de straat over, zodat we elkaar niet te dichtbij passeren. We glimlachen en wisselen een korte warme groet uit. We voelen ons verzekerd van elkaars steun. Iedereen in de straat kan mailen naar een gezamenlijk e-mailadres, mocht er iets nodig zijn. Dan helpen we elkaar. Een fijne zekerheid in onzekere tijden. Ik loop aan de zonnige kant van de straat en knoop mijn jas los. Iets verderop springen een jongen en een meisje samen op de trampoline in hun voortuin. Ze slaken kreten van plezier bij iedere sprong. Ik schat snel de afstand in en concludeer dat ik niet nogmaals hoef over te steken. Hun buren, een stel van in de 40, laven zich met dichtgeknepen ogen op hun tuinbankje aan de lentezon. Hij heeft zijn arm om haar heen geslagen. Weer een paar minuten later zie ik in een hoekhuis een oudere dame door haar woonkamer schuifelen. Ik knik beleefd en zij wuift terug met een glimlach. Nog wat verderop zit een vrouw in de zon te bellen. Met een collega of een vriendin? Het klinkt als een fijn gesprek, een welkome afleiding. De vriendelijke postbode komt langsgefietst en zwaait als vanouds. Het raakt me meer dan normaal en ik zwaai vrolijk terug. Ik loop langs de bakker en zie een man geduldig buiten wachten totdat de vorige klant de winkel verlaat. Her en der hebben mensen van hun raam een spreekbuis van bemoediging gemaakt. Ik zie een opgehangen T-shirt met een rood kartonnen hart. Een bordje met ‘Hello, neighbour’. Knuffelberen in vensterbanken, zodat kleuters met hun ouders op berenjacht door de wijk kunnen. Rustig sla ik een

Annelies Harpenslager straat in die me weer richting huis brengt, naar mijn thuiswerkende man en onze dochter, die op de kinderopvang gemist wordt. We sturen berichtjes met kleine updates en foto’s naar de leidsters, die er zijn voor wie dat noodzakelijk is. Voor wie in een compleet andere wereld leeft, in het ziekenhuis, in de frontlinie. Want ondanks de vrijheid van een rondje kunnen maken buiten in de zon zijn we wel degelijk verwikkeld in een oorlog. Ik loop de oprit op en zie de buurman zijn huis uit komen. We maken even een praatje. Hij gaat weer naar binnen en ik check de brievenbus. Doe de voordeur open. ‘Mama!!!’ hoor ik vanuit de woonkamer. Eerst handen wassen. Dan die lieve kleine boef een dikke knuffel geven. Mijn man een kus. Ik ben weer thuis. Straks even mijn moeder bellen, mijn zwangere zus appen en die oud-collega een digitaal hart onder de riem steken. Deze donderdag in tijden van corona houd ik afstand en probeer ik tegelijkertijd dichtbij te zijn. Bij vrienden, familie, buurtgenoten. In gedachten, maar liever nog met woorden en daden, hoe klein ook. En ik zie zoveel mensen hetzelfde doen. Dat maakt me blij. Want we moeten afstand houden, maar we hebben elkaar ook nodig om hier doorheen te komen. Samen kunnen we zorgen voor een golf van verbondenheid in plaats van een golf van corona. Want nabijheid is besmettelijk.

Bericht: Dringend verzoek van een wijkgenoot: Wilt u zorgen dat er geen overhangend groen boven de straat hangt. Nagekomen bericht: Er is iemand in de vroege ochtend van half april met een heggeschaar de tuinen langsgegaan aan de Mesdaglaan. Wil de knipper contact opnemen met de redactie om een gesprek mogelijk te maken.

DE PENSEELSTREEK 7

Onderwijs in corona-tijden Schoolgaan zonder school

Annemoon Gudde

Uitgestorven schoolterreinen. Coronacrisis. De ouders is gevraagd hun kinderen thuis te houden. Met ingang van 16 maart voor een periode van om te beginnen drie weken. Van de ene dag op de andere werd er afstandsonderwijs georganiseerd door de scholen, de drie basisscholen in onze wijk en ook het middelbaar en hoger onderwijs. Wat betekende dat voor leraren en leerlingen in onze wijk? Met wat voor onvoorstelbaar aanpassingsvermogen streefde het onderwijs naar een continuering van het leerproces, zonder dat fysieke aanwezigheid mogelijk was! Van de ene dag op de andere moesten de leerlingen dagtaken, opdrachten en oefeningen thuis krijgen en er zelf mee aan het werk gaan. Genoeg reden om eens na te vragen wat deze verandering betekende. Wij interviewden –per telefoon– Sasja Welling, jonge docente aan de Pieter Brueghelschool en van haar drie of vier lesgroepen verantwoordelijk voor de digitale lessen van groep 4, Ilse Cornielje, docente aan ’t Panorama in groep 7 en 8, en Pieter Post, docent wiskunde in de bovenbouw van Havo en Atheneum en woonachtig in onze wijk. Alle begrip voor anderen die op onze vraag aangaven dat ze het al druk genoeg hadden.

Crisisteam

Nog voor minister-president Rutte het besluit had bekend gemaakt, heeft de Stichting Flores Onderwijs, waar onze basisscholen bij horen, een crisisteam gevormd om zich te beraden op hoe bij sluiting van de scholen het onderwijs door zou kunnen gaan. Op zondag 15 maart hadden zij hun plan van aanpak al klaarliggen. Als beleid werd afgesproken dat ze zich, voor de drie weken die de schoolsluiting in elk geval zou duren, om te beginnen zouden richten op het herhalen en consolideren van de tot dan behandelde stof. Om zo de tijd te krijgen om oplossingen te vinden voor instructielessen. Filmpjes maken van lessen met uitleg op het bord, in een lege klas? Eind maart als we dit gesprek houden is iedereen zich daarop aan het voorbereiden.

8 DE PENSEELSTREEK Nummer 92

Juf Sasja: ‘Nieuwe instructie geven zonder dat je de leerlingen ziet en kunt peilen wat ze begrepen hebben, is niet ideaal. Je wilt alle vragen voor zijn. En iets afleren is moeilijker dan iets aanleren.’ Voorbereiding van je lessen betekent een dagplanning maken, opdrachten uitkiezen en die online ‘klaarzetten’, gescande oefenboekjes en werkbladen, creatieve leeropdrachten verzinnen voor in de middag en zoeken naar oefeningen en opdrachten in het netwerk voor leerkrachten waarop gelukkig allerlei ontwikkeld materiaal wordt ‘gedeeld’. Daarnaast bereid je de contacturen voor en ben je online beschikbaar voor vragen van leerlingen en ook van ouders. Natuurlijk werkten de basisscholen in de klas al met digiborden en laptops waarop de kinderen oefeningen konden maken die er door de leraren waren opgezet. Juf Ilse: Direct na het teamoverleg zijn de taken uitgedeeld, doorgemaild en voor de oudste leerlingen zijn er ook uitdagende keuzeopdrachten in Google Classroom op internet gezet. Dat vraagt veel tijd: lesopdrachten maken, maar ook vertrouwd raken met de techniek. De eerste week is er om tegen technische problemen aan te lopen en die op te lossen. Leraren en ICT-ondersteuning maken overuren, maar de kinderen konden meteen aan de slag.

Dagtaken, weekplanning, videocontact

Op de weekplanning staan dagtaken, bedoeld voor één ochtend of middag per dag, in het begin staat er zo’n twee keer per week videocontact op het rooster. Dat gaat via Google Hangouts: Iedereen wordt door het oog van zijn laptop gefilmd en verschijnt op het scherm van de gespreksgenoten. Dat heeft een enorm effect, want eindelijk zien de kinderen ook elkaar weer. Met dertig kinderen tegelijk is dat al gauw een vrolijke boel. Voor een begeleidingsgesprek verkiest juf Ilse groepen van acht leerlingen, ingedeeld naar niveau, om een intenser contact mogelijk te maken. Vragen stellen, even praten over hoe het gaat, elkaar even horen. Ook juf Sasja gaat werken met tafelgroepjes. Haar leerlingen uit groep 4 zijn al enorm ICT-vaardig, maar er kunnen eens problemen zijn met de link, of met wachtwoorden, maar vooral het zelfstandig lezen en begrijpen van de opdrachten is nog wel lastig. Tijdens de videoverbinding loodst ze de kinderen daar doorheen en beantwoordt ze vragen. De juf kan dan alle kinderen tegelijk zien op haar scherm.

Nummer 92

Dat videocontact is een veelzeggend moment, want een leraar is niet alleen bezig met leerstof, uitleg, herhaling en controle. De leraar is in het contact met de leerling ook de reden om te werken, om je best te doen, degene aan wie je laat zien wat je kunt, maar ook degene die ziet wat je moeilijk vindt, die uitdaagt en prijst, of signaleert wanneer er even een moment van onderbreking nodig is, en die met zijn of haar belangstelling en humor een warm klimaat schept waarin je doet wat hij of zij vraagt. Zo nodig heeft de leraar het gezag om structuur op te leggen aan de kinderen. Als er een probleem is, kan er ook alleen met de betrokken kinderen per telefoon of in een digitaal onderonsje worden afgesproken. Wat mis je? Nou, zegt juf Ilse Cornielje, aan andere pedagogische taken kom je niet meteen toe in deze situatie, het moet per app, per telefoon of via beeld. Ik denk dat ze daarmee doelt op het afstemmen op niveau en vermogens van elke leerling, het zg differentiëren of onderwijs op maat. - De kinderen moeten een foto insturen van hun werk, zodat de juf het na kan kijken. Of ze stuurt hun de antwoorden toe.

Bij navraag zeggen de leerlingen dat ze het contact missen met elkaar en met de leraar, maar ze passen zich snel aan. Vanaf de tweede week zijn er contacturen met instructie. Daar is een rooster voor opgesteld. Hoe beleven de leerlingen deze gezondheidscrisis, vraag ik juf Ilse. Ze zijn voor zichzelf niet zo bang voor het virus, maar wel bezorgd voor anderen. Mensen met een handicap of oma en opa. Daarnaast hebben de leerlingen van groep 8 nog eigen zorgen. De CITO-toets vervalt. Die kon voor ouders soms een argument betekenen voor een hoger vervolgadvies. Daarnaast zijn de rollen voor de musical toebedeeld door middel van loting. Maar zullen ze het spektakel mogen uitvoeren voor een zaal van 200 dicht op elkaar gepakte mensen? Ook voor het kamp voor eind groep 8 staat nog niet vast of het door kan gaan. Stel dat ze de school verlaten zonder dat ze kunnen blinken in hun rollen en voorrechten?

Maar ook sociale omgang met elkaar valt onder pedagogie, kennis van goed en kwaad, manieren om problemen op te lossen.

Hoe wordt het ontvangen? De ouders uiten zich bij navraag heel positief over de aanpak van de scholen. Vol lof over de snelheid waarmee het thuiswerk op poten is gezet. Iedereen moet wennen. Er zijn ouders die voor thuis ook een rooster opstellen. Samen huiswerk maken in de ochtend zodat de kinderen ’s middags voor zichzelf bezig kunnen zijn. Dat is soms passen en meten. Ook de thuiswerkende ouders hebben de computer nodig. En tijd om zich op hun werk te concentreren. Niet alle kinderen kunnen zomaar zelfstandig aan het werk gaan en blijven. Elke dag is er contact via Google Hangouts of Classroom tussen leerlingen - en ouders - en de leraren. Zo kunnen de leraren vragen beantwoorden en de kinderen ondersteunen. Dat structureert de lesdag en de stof voor de kinderen.

aanpakken. Nu het Centraal Schriftelijk komt te vervallen zijn voor de examenkandidaten de laatste SE’s bepalend voor hun eindcijfer. Hoewel hij momenteel weinig in contact staat met collega’s van andere vakken en andere klassen hoort hij wel eens dat de lagere klassen meer moeite hebben met werkdiscipline en dat die nog wel eens enorm op achterstand zouden kunnen komen. Hij hoopt dat iedereen na Pasen weer naar school mag, want dan kun je nog een flinke inhaalspurt maken om het volgende leerjaar niet met een achterstand te beginnen. En hoe kijkt hij aan tegen toetsen in deze situatie? Kan dat via het internet? Gedeeltelijk wel: mondelinge examens bij Nederlands en de vreemde talen worden via Hangouts afgenomen. Maar voor de Schriftelijke Examens is besloten dat de kandidaten die op school afleggen: tien leerlingen per klaslokaal, verdeeld over de ruimste lokalen, twee surveillanten per groep. Er staan immers genoeg lokalen leeg. Al met al redden ze zich bewonderenswaardig goed, de leerlingen en de leraren. Ze hebben met hun energie, inzet, talenten een abrupte en totale omslag tot een vrij soepele overgang gemaakt. Petje af voor deze collectieve prestatie. Hoe kijken ze daar zelf tegenaan? Pieter Post: Lang niet ontevreden over hoe het gaat, maar hij kijkt er ook naar uit om met collega’s deze periode eens goed te evalueren. Juf Sasja en Juf Ilse antwoorden eensluidend: Er is een sfeer van saamhorigheid onder de collega’s. De een helpt de ander waar hij kan. Ze werken met nieuwe digitale systemen, stuiten op vragen, lossen ze op. Een leerzame tijd. Maar het hoeft niemand te verbazen dat de leraren ’s avonds voor nieuwsuur op de bank in slaap vallen en op zaterdag niet heel vroeg uit bed kunnen komen.

En bovendien discussie over de onderwerpen van de teksten, waarin inleving en kennis van de wereld om hen heen wordt gestimuleerd, om maar een paar aspecten van de pedagogische taak te noemen. Ze hebben filmpjes maken op de rol staan: lessen en instructies die ze geven voor de camera. Maar bij zo’n videocontact is het in elk geval fijn dat ze elkaar even kunnen zien. En toetsen? In het basisonderwijs eisen de CITO-toetsen gewoonlijk veel tijd op. Die thuis laten maken is niet mogelijk. De leraar kan in het Classroom-systeem wel controleren of een opdracht gemaakt is, maar niet wie dat met welke hulp heeft gedaan. Juf Sasja: We zullen daarover in overleg gaan, als de periode van schoolsluiting wordt verlengd (Dat is op het moment van schrijven van dit artikel nog niet bekend, ag), want dat is een probleem waar alle scholen mee te kampen hebben. Juf Ilse vindt het niet zo gek eens te kijken waar het toe leidt als ze dat zware toetsapparaat eens even stop zetten.

DE PENSEELSTREEK 9

Middelbaar onderwijs

Pieter Post is desgevraagd wel te spreken over de contacturen online. Volgens een aangepast rooster geeft hij voor de camera 60 minuten, voor eindexamenleerlingen 90 minuten wiskundeles. Hij had nog een whiteboard in de kelder staan, dat hij nu in een rustige hoek van zijn kamer heeft neergezet. Hij ziet dat met name de voor-examenklas en de examenklas goed werken en serieus gebruik maken van de uitleg op hun vragen. Wiskunde is een veeleisend vak. Leerlingen uit 4 havo, die behalve de leraar ook elkaar op het scherm kunnen zien, moeten wel even een sociaal momentje hebben:

‘Wat heb je met je haar gedaan?’ Terwijl hij normaal in dialoog kan werken en bijvoorbeeld een leerling voor de klas kan halen om zijn of haar berekening te laten zien, is nu de hele les lang de leraar aan het woord. Dus breekt hij de les af en toe met humor of voor het halen van een kop koffie. Maar er wordt goed gewerkt. De leerlingen oefenen D-toetsen in voorbereiding op hun proefwerkweek of het Schriftelijk Examen. Ze beschikken over de antwoorden, maar het gaat erom dat ze leren hoe ze de theorie toepassen en de opdrachten

10 DE PENSEELSTREEK Nummer 92

Burenhulp, Voor elkaar, Coronahulp via Nextdoor

Nummer 92

"Burenhulp voor Elkaar"

Geestelijke Verzorging in de wijk:

is al weer 4 jaar actief in onze wijk.

Hart voor Zingeving

Een initiatief voor en door wijkgenoten om iets voor elkaar te betekenen. Onze “advertentie” ben je misschien al wel eens tegengekomen in de Penseelstreek.

Zorgaanbod, zorgbehoefte, zorgvraag Het besef alleen te zijn kan mensen parten spelen. Mensen alleen laten die - misschien of zeker - kwetsbaar zijn, brengt allerlei initiatieven op gang. Er komen spontaan aanbiedingen om hulp te geven aan wie dat nodig heeft, zoals boodschappen, hond uitlaten, even naar de apotheek. Er zijn ook mensen die zich aanmelden met een vraag. Dat zijn er minder. Waarom is vragen zoveel moeilijker dan aanbieden? Misschien heeft dat te maken met de wens onafhankelijk te blijven. Met het idee dat je iets verliest als je hulp vraagt? Met een gevoel van waardigheid: Ik red me liever zelf. En : Het is nog niet erg genoeg, ik wacht nog met hulp vragen. Dat kan ertoe leiden dat de vraag veel te lang wordt uitgesteld. Misschien kun je er ook lichtvoetig mee omgaan: wie hulp aanbiedt, doet dat graag. Wie iemand anders hulp laat bieden dan een vertrouwde mantelzorger, geeft de mantelzorger even adempauze. Maar dat het gevoelig ligt, is zeker. Onze wijkgenote Jacomine van Wijk startte via Nextdoor twwe groepen Coronahulp en brengt het aanbod van hulp in contact met de vraag. voor de Hoogkamp https://nextdoor.nl/g/hzOsOogzd/ en voor Sterrenberg-Gulden Bodem https://nextdoor.nl/g/92kpis6bh Het loopt goed. In week 13 kwam ze ermee in Hart van Nederland.

We zullen niet zeggen dat bij ons de deur dagelijks wordt platgelopen voor hulp. Maar als we om ons heen kijken gebeurt er wel degelijk van alles in de wijk. Je kent zelf vast ook wel voorbeelden van buren die even een boodschap doen voor een ander, containers aan de straat zetten, een praatje maken, een lamp repareren, computer/telefoon bijstellen, iets in de tuin, stoep vegen. Hartverwarmend om momenteel te ervaren dat in tijden van Corona crisis veel meer van dergelijke initiatieven in onze buurten en straten spontaan ontstaan! Gezamenlijke maaltijden, borrels en straatfeesten hebben vaak al een lange historie. Voor een autoritje kun je tegenwoordig ANWB automaatje bellen (026-3846690) of mailen (automaatje@swoa.nl). In de Bakermat, volop in ontwikkeling als (mogelijk en hopelijk) buurtcentrum, is steeds meer te doen: thema ochtenden, maaltijden, sinds medio vorig jaar ook wekelijkse Koffiehuis ochtenden en soms een Open Podium. De maandelijkse Trix groep floreert ook al weer 7 jaar, met vorig jaar als bijzonderheid dat als thema een deelnemer zijn/haar levensloop vertelt. Indrukwekkende verhalen, ook omdat “je ze anders alleen maar hoort bij uitvaarten!”. En als het elkaar ontmoeten door omstandigheden niet mogelijk is, zoals momenteel vanwege de Corona maatregelen, dan weten we elkaar via telefoon en mail goed te vinden. Wij hebben hier al met al een goed gevoel bij. Het zijn allemaal voorbeelden die passen bij ons streven: "Met elkaar allemaal zaadjes planten voor een iets betere samenleving in onze wijk”. Heb je hulp nodig, of ken je iemand voor wie dat geldt, laat het ons weten. Of knip onze advertentie uit en leg hem op je nachtkastje, voor het geval dat. Niek Bakker, Bosboomstraat 17, niek.bakker@kpnmail.nl, 06-52450397 Joke Leijdekker, Albert Cuypstraat 15, joke.leijdekker@wxs.nl, 06-51850305

DE PENSEELSTREEK 11

Lisette van Ardenne

In deze Corona tijd is het hartverwarmend te zien hoe in onze wijk veel initiatieven spontaan ontstaan om hulp aan te bieden: mondkapjes maken, puzzels aanbieden, boodschappen doen voor mensen die het nodig hebben. Mooie verbondenheid uit medemenselijke gevoelens. Het is tegelijk ook voor iedereen een plotselinge verandering in hoe je je dag wilt gaan indelen en wat te doen. Zo’n verandering heeft twee kanten: vrijheid en onzekerheid. Veel vrijheid brengt ook onzekerheid met zich mee, twijfels, piekeren en een aanjagen van onze zorgelijke geest. Zo kan het gaan, maar daar kunnen we wat aan doen, bv met behulp van mindfulness als medicijn.

In Arnhem heeft een twintigtal geestelijk verzorgers zich georganiseerd in ‘Hart voor Zingeving’ een Centrum voor Levensvragen. Wij zijn op de website van de ‘D3rde Verdieping’ onder de kop ‘Levensvragen’ goed bereikbaar voor jullie zijn. Voor onze wijk ben ik, Lisette van Ardenne, humanisticus, psycholoog en opgeleid mindfullnesstrainer de professionele humanistische geestelijk verzorger, en is Jan Zwartjes, haptotherapeut en GZ-psycholoog, het aanspreekpunt van de vrijwillige hulpverleners. Voor meer informatie zie www.geestelijkeverzorging.nl met een speciale Corona toets en www.d3rdeverdieping/ levensvragen te Arnhem in Rozet.

Levensvragen over onze vergankelijkheid, sterfelijkheid en morele keuzemogelijkheden kunnen opeens opdoemen. Dat speelt acuut voor door Corona getroffenen, mensen met andere levensbedreigende ziekten, bejaarden, maar ook mantelzorgers en betrokken buurtbewoners. Daar kun je ‘ Hart voor Zingeving’ op je levenspad vinden en een beroep doen op de geestelijke verzorging die wij aanbieden. Je kunt over levensvragen als deze één tot vijf keer sparren met ons en dankzij de subsidie is dat kosteloos.

In februari werden Arnhemmers uitgenodigd voor een huiskamergesprek en minisymposium met informatiemarkt over de dood. Er was heel veel belangstelling en er ontstonden zelfs wachtlijsten. Ook ‘Hart voor Zingeving’ stond op de infomarkt met onze kersverse folder voor zowel belangstellenden als voor verwijzers. We zijn in overleg met de coördinatoren van de wijkteams in Arnhem waardoor onze hulpverlening stevig en structureel verankerd kan gaan worden in de geestelijke verzorging in onze stad. Wij willen bijvoorbeeld graag een vervolg geven aan de bovengenoemde huiskamerbijeenkomsten. Daarnaast kunnen we bij voldoende belangstelling ook een groep in Penseelstreek/ Hoogkamp en Burgermeesterswijk starten als zich vijf of meer mensen aanmelden voor de verwerking van uw levensvragen.

De geboorte van ‘Hart voor Zingeving’ werd al angekondigd in de vorige Penseelstreek. Wij zijn een team van professionele geestelijk verzorgers die in Arnhem e.o. onze deskundigheid gratis aanbieden, dankzij de nieuwe subsidiemaatregel van het ministerie Volksgezondheid. Deze subsidie is de bekroning op jarenlang lobbyen voor financiering van geestelijke verzorging bij de burger thuis. Wij zijn er voor mensen ouder dan 50 jaar die een levensvraag willen onderzoeken en eveneens voor mensen in de palliatieve fase. Aparte subsidies zijn ook beschikbaar gesteld voor jongeren.

Voor Elkaar in Arnhem Vanwege het coronavirus kunnen we het beste uit elkaars buurt blijven. En kun je beter binnenblijven als je tot een kwetsbare risicogroep behoort. Zo gaan we verspreiding tegen. Maar hoe kom je dan aan je boodschappen? En hoe ga je naar een belangrijke afspraak? Is er nog wel iemand waar je je verhaal aan kwijt kan? Juist nu, in onzekere tijden, is voor de oudere en/of kwetsbare Arnhemmer sociaal contact en praktische hulp belangrijk. Het idee dat de buitenwereld er nog voor je is en dat je kan bellen voor hulp of een luisterend oor zorgt dat je je minder alleen voelt.

Hebt u belangstelling voor ‘Hart voor Zingeving’ en onze geestelijke verzorging, stuur dan een mail naar info@akkeraandachttraining.nl of bel 06-51063206 voor ondergetekende, Lisette van Ardenne, of naar 026-4437012 voor Jan Zwartjes, contactpersoon vrijwilligers voor onze wijk of Ad Boogaard, coördinator van Derde Verdieping en ‘Hart voor Zingeving’’.

Daarom slaan de Arnhemse organisaties voor sociaal werk de handen ineen. Er is een centraal Arnhems telefoonnummer voor praktische hulpvragen en contactverzoeken: 026-3127702. Wij zorgen dat je vraag in jouw buurt terecht komt: 026-3127702, maandag t/m vrijdag van 10.00 – 16.00 uur, of mail ons via info@voorelkaarinarnhem.nl. Voor Elkaar in Arnhem is een initiatief van MVT Arnhem, Rijnstad, SWOA en Gemeente Arnhem. Meer informatie? www.voorelkaarinarnhem.nl

MAKELAARS

12 DE PENSEELSTREEK Nummer 92

Nummer 92

DE PENSEELSTREEK 13

Samen beter verkopen

Worden en blijven

Velperplein 11 (naast de Mediamarkt)

026 - 750 2 750

www.openmakelaars.nl MAKELAARS

NWWI

UITVAARTVERZORGING

Sinds 1911 verzorgen wij uitvaarten in Arnhem en omstreken

Telefoon 026 333 30 29

Studio Fermate

Van der Staaij

info@mijnhartuitvaartverzorging.nl www.mijnhartuitvaartverzorging.nl

Ambachtelijke Restauratie

Uw bent bij ons aan het juiste adres voor:

Willemijn van Rijn

Pianolessen voor kinderen en volwassenen Van Lawick van Pabststr. 5 6814 HA ARNHEM Willemijnvanrijn@gmail.com 026-3826221 | 06 23762033

www.willemijnvanrijn.nl

Glas in lood Glas in lood tussen isolatieglas Monumentale beglazing Isolatieglas voor stalen kozijnen Isolatieglas HR++

Dun isolatieglas 10 mm dik voor monumenten Spiegels - geslepen glas Douchewanden Nieuwe authentieke ramen Beschermende voorzetbeglazing

U vindt ons in het Oosterbeekse Koningsdal. Het adres is Utrechtseweg 172a (achter Glaskunstgalerie De Glorie), Oosterbeek.

www.vanderstaaij.nl

Voor uw complete woning stoffering, ook voor stuc- en schilderwerk, badkamers en keukens. Tapijt, parket, laminaat, pvc en vinyl gordijnen, binnen- en buitenzonwering.

Op het plein bij de Praxis en Lidl. Voor de deur gratis parkeren.

Amsterdamseweg 115 6814 GC ARNHEM T 026 44 50 218 E info@amelink.nl I www.amelink.nl

ers ! eelnem et 8,5 Door d ordeeld m o be

Concreet, persoonlijk en doelgericht! vergroten zelﬁnzicht a.h.v. gevalideerd gedragsassessment opstellen persoonlijke Studie Top 5 opstellen concreet studiekeuze ac�eplan actueel beeld van de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt Nu ook Proﬁelkeuze advies! 10% wijkkorting bij inlevering van deze advertentie! Valeri Berns I Welke-studie-past-bij-mij.nl I Van Ruisdaelstraat 45 Arnhem I T 06 21429956 I E valeriberns@gmail.com

14 DE PENSEELSTREEK Nummer 92

DE BEVRIJDING VAN EEN STAD DER BEZITLOZEN

Nummer 92

Teru

gker

ende

Arnh

emm

ers o

p op

en v

rach

twag

ens

Arnhem-Noord, april-mei 1945 Marko Otten Wijkbewoner en historicus markootten50@gmail.com

e kennen die zwart-witbeelden allemaal wel. Juichende mensen langs de weg. Geallieerde soldaten met om zich heen dansende kinderen en blije meiden. Voorjaarsbloemen, vlaggen en wimpels. Zonnige menigten die door het dolle heen hun bevrijding vieren in Eindhoven, Breda, Nijmegen, en Amsterdam. Maar niets van dat alles zien we april 1945 in Arnhem. Op YouTube circuleren opnames van zwijgzame Engelse en Canadese militairen in de ruïnes van een spookstad. Ze doen denken aan recente journaalbeelden uit de kapotgebombardeerde binnensteden van Aleppo of Idlib. De geallieerden hebben Arnhem al in september 1944 proberen te bevrijden, nog geen vier maanden na de invasie in Normandië. Hun machtige operatie Market Garden mondde uit in de beruchte ‘Slag om Arnhem’. Deze slag werd relatief snel en eenvoudig gewonnen door de Duitsers; ten koste van een flink aantal onbewoonbaar geworden straten en pleinen. Arnhem zou de komende acht maanden een stad in de frontline zijn en werd op commando van de Duitsers geëvacueerd. Binnen enkele dagen moesten de Arnhemse burgers vertrokken zijn. Vervolgens beroofden Duitse plundercommando’s systematisch alle woningen, winkels en bedrijfspanden. Lees er het Herdenkingsnummer (nr. 90, sept. 2019) van De Penseelstreek nog eens op na.

Remember! The Dutch are our allies. De tweede slag om Arnhem, april 1945, had een nog grotere vernietigingskracht dan de eerste. De Canadezen die bij Westervoort de Rijn overstaken, namen geen risico en sproeiden een tapijt van granaatvuur over de stad om de Duitse weerstand te breken. Daarna moesten Engelse en Canadese eenheden alsnog afrekenen met hardnekkige groepjes SS’ers. In onze wijken bestonden er SS-posten rond de tankversperringen in bijvoorbeeld de Heemstralaan, de Tooropstraat en de Van Goghstraat.

Nadat de Duitsers zich hadden overgegeven, daalde er een griezelige stilte over de stad neer. Ooggetuigen spraken over een dodenstad, een niemandsland. Schrijver-journalist Johan van der Woude (1906-1979) beschreef zijn verbijstering: ‘…in deze stad heerste een vreemd, een onmenselijk, een naamloos leed.’ Een jonge winkelier die vroeg was teruggekeerd om het ouderlijk huis weer enigszins bewoonbaar te maken meldde: ‘Er gingen dagen voorbij zonder dat je iemand zag… Het was verbazend stil. Vogels waren er ook al niet.’ Rodekruis-medewerker Weidema: ‘Een doodgriezelige stad…een volkomen doodstille stad waar ook geen vogels waren.’ NRC-journalist Doelman stelde hetzelfde vast: ‘Er waren geen menschen en geen dieren.’ In de lege straten sloegen vervolgens bendes plunderaars, bankrovers en winkeldieven hun slag. Het waren Nijmeegse gelukzoekers, ontredderde gemeenteambtenaren en al dan niet vroeg uit de evacuatie teruggekeerde inwoners. Ook talloze geallieerde soldaten deden er aan mee, ondanks hun commandanten die borden lieten plaatsen met ‘No looting!’ of ‘Remember! The Dutch are our allies’ (‘Niet plunderen!’ En ‘Onthou! De Nederlanders zijn onze bondgenoten’). Alles wat de Duitsers vergeten waren mee te nemen verdween alsnog. Maar ook zonder het oogmerk van plundering leden veel woningen onder groepen soldaten die er zolang hun intrek hadden genomen. Na de Duitsers vandaliseerden nu Canadese, Amerikaanse en Britse militairen de woningen. In de Mauvestraat bijvoorbeeld zijn groepen Britse ‘Polar Bears’ neergestreken met hun jeeps, pantserwagens en andere militaire voertuigen.

Van der Woude: ‘…elk huis klaagde de nood van losbandigheid en verwildering.’ Gemeenteambtenaar De Jong, geroepen om de draad weer op te pakken, noteerde bij zijn terugkeer: ‘De kelder met meubilair opengebroken, veel goederen verdwenen…achterkamer vol stro en paardenvuil, was paardenstal geweest; in de tuin half geslachte geit en allerlei rotzooi…’. De stank moet afschuwelijk zijn geweest: geblokkeerde riolen, gebombardeerde beerputten,(slaap)kamers die maandenlang als toilet waren gebruikt met lakens en gordijnen gebruikt als wc-papier, dierlijke mest alom, stinkende afvalbergen in tuinen, half- of geheel vergane lijken van soldaten en (last-)dieren. In oude afleveringen van de Penseelstreek komen we de verhalen tegen van verschillende buurtbewoners zoals mevrouw Frowein van de Heemstralaan die terugkeerde in een huis waar alles vernield en vervuild was; de meeste spullen waaronder alle meubels waren verdwenen. Of de heer Lendering aan de Van Goghstraat die zijn lege huis zonder meubels en matrassen tijdenlang moest verduisteren met planken voor de ramen omdat al het glas in scherven lag.

geplunderde interieurs

MATSER De katholieke Klarendalse metselaarszoon Chris Matser was in 1935 wethouder geworden. Tijdens de oorlog bleven hij en zijn collega’s zich achter de schermen inspannen om de Arnhemse burgers te ondersteunen. Op 9 mei 1945 werd hij benoemd tot (waarnemend) burgemeester van de stad. Hij zou het blijven tot 1 juli 1969. De eerste verordening die hij tekende, was een verbod om in de stad te wonen. Zelfs voor het betrekken van de eigen woning had men een vergunning van het gemeentebestuur nodig; het plan was

DE PENSEELSTREEK 15

om daar in het begin heel zuinig mee om te springen. Redenen voor het woonverbod waren er genoeg in de meidagen van 1945. Er lagen overal nog lijken van soldaten, burgers en lastdieren. Tot eind september 1945 telde men het stoffelijk overschot van 900 geallieerde en 103 Duitse soldaten; daarnaast 122 burgers. ‘Ze bleken lang niet allemaal voorlopig begraven. Ze lagen ook in een of meer stukken tussen het puin...’, aldus Harry Kuiper, een van de teruggekeerde vluchtelingen uit de stad. Voedselvoorraden in kelders en magazijnen voor zover aanwezig, waren gaan rotten. Gé Bijlsma die als jongetje van zes in de stad terugkeerde, associeert de bevrijding van Arnhem tot op de dag van vandaag met ‘een vreemde indringende stank’. Harry Kuiper vertelt hoe ‘De muizen, ratten, padden, vlooien, luizen, mieren, kakkerlakken, pissebedden en nog andere telgen van bekende ongedierterassen overal de kop opstaken’. Besmettelijke ziekten en hongersnood lagen op de loer.

GEBREK Van de meer dan 27.370 gebouwen en huizen die de stad telde, was het merendeel verwoest, onbewoonbaar, meer of minder ernstig vernield. Instortingsgevaar in bijna elke straat. Groepen geallieerde soldaten hadden hun kamp opgeslagen in de beste panden. Overal lag nog munitie en oorlogstuig. Vrijwel nergens zat er glas in de kozijnen. Behalve de problemen met de behuizing waren er haast onoverkomelijke infrastructurele gebreken. Geen winkels of werkplaatsen. Tot ver in 1946 ontbeerde men riolering, vuilnisophaaldienst, waterleiding, gas en elektra. Geen telefoon, openbaar vervoer en geen straatverlichting. Men klaagde over het gebrek aan hamers, spijkers, emmers, bedden en beddengoed, pannen, bestek en borden. De ziekenhuizen waren verwoest. Kerken, scholen, instellingen konden niet functioneren. Arnhem was veruit de meest beschadigde en ontwrichte stad van het land.

Vanuit het tijdelijke stadhuis aan de Velperweg riep de burgemeester zoveel mogelijk ambtenaren en politiemensen terug naar Arnhem. De woonvergunningen werden mondjesmaat uitgegeven en altijd onder de conditie dat een deel van het huis beschikbaar werd gesteld aan door de gemeente aangewezen woningzoekende families. De geëvacueerde Arnhemmers wilden de benepen onderkomens of overbevolkte familiewoningen op 10 tot wel 150 km van hun eigen stad zo snel mogelijk verlaten. Zij werden heel onrustig van de verhalen over de aanhoudende plunderingen en vernielingen.

16 DE PENSEELSTREEK Nummer 92

HERBEVOLKING Met inderhaast gerekruteerde hulppolitie en de binnenlandse strijdkrachten (de vroegere verzetsgroepen) richtte men controleposten op aan de randen van de stad met maar één opdracht: Hou ze tegen! Het checkpoint ter hoogte van Pension Klein Warnsborn aan de Schelmseweg was berucht. Bij de Sint Jozefkerk aan de Rosendaalsestraat kwam een geïmproviseerd medisch keuringsbureau. Terugkerende Arnhemmers moesten daar het verplicht gestelde bewijs zien te krijgen dat zij vrij waren van ziekten, schurft, luizen en ander ongedierte. De remmende maatregelen haalden weinig uit. De druk was te groot. Bakker Thuys van de Jozef Israëlslaan smeekte het gemeentebestuur via een open brief om tot de stad toegelaten te mogen worden. Maar ook zonder papieren keerden Arnhemmers in steeds grotere getale terug.

Nummer 92

Ten stadhuize, bij de controleposten en in het medisch centrum was vleierij, omkoping en ruilhandel eerder regel dan uitzondering. De zogenoemde ‘herbevolking’ van de stad voltrok zich dan ook veel sneller dan het gemeentebestuur toelaatbaar achtte. Eind juni 1945 waren er van de ruim 98.000 Arnhemmers er alweer zo’n 60.000 teruggekeerd. Het leverde een niet te beheersen chaos op met vechtpartijen en strooptochten. Hordes vaak hongerige kinderen zwierven rond. Er was nog geen school. Zij vonden schedels en granaten waarmee gevaarlijke spelletjes gespeeld werd. Amerikaanse vrachtwagens uit Duitsland dumpten groepen voormalige arbeitseinsatzgevangenen op het Velperplein. Later volgden de bevrijde joden uit de kampen of vanaf hun onderduikadressen; zij troffen hun huizen of winkels niet alleen beschadigd aan, maar meestal ook nog bewoond of in gebruik genomen door voormalige buren of hen onbekende mensen. Elkan Dormits, zoon van een joodse slager, deelde in de ervaring van veel joden in het hele land: ‘…voor ons gold dat veel mensen ons liever niet terug zagen. Mijn vader kreeg aanvankelijk zijn gebombardeerde slagerij niet eens terug. Hij moest over de jaren dat hij ondergedoken had gezeten onroerendgoedbelasting betalen en inkomstenbelasting over de zogenaamd (van de Duitsers, MO) ontvangen huur (voor de woning die zij hadden gevorderd, MO).’

AHA Geallieerde soldaten organiseerden om zich te vermaken schietwedstrijdjes; ze deelden hun rantsoenen, hun kauwgom en sigaretten met jongeren die zich vaak om hen heen verzamelden. Ze ruimden ook veel puin en kregen daarbij hulp van hun Duitse krijgsgevangenen, teruggekeerde burgers en groepen collaborateurs onder bewaking van de Binnenlandse Strijdkrachten.

Langzaam maar zeker kregen Arnhemmers de beschikking over huishoudelijke en voedselproducten. Ze werden verdeeld via een bonnensysteem. En zo poogde men hamsteren en zwarte handel tegen te gaan. Pas in 1952 verdween het laatste artikel – koffie – uit het distributiesysteem. Na de zomer werden noodscholen ingericht waar de kinderen te horen kregen dat ze allemaal over waren gegaan. Burgemeester Matser mat de ellende van zijn stad breed uit op de radio en in de bioskoopjournaals. De rest van Nederland stond niet onverschillig tegenover het lot van de stad. Er ontstond een solidariteit die we nu ook weer zien sinds het corona-virus heeft toegeslagen. De gemeente Enschede leverde geneeskundig materiaal, schoolboeken en andere zaken. De organisatie Amsterdam Helpt Arnhem (AHA) zorgde voor een aanvoer van glas, sportartikelen, (naslag)boeken, speelgoed, textiel, huishoudelijke spullen. Vrijwilligsters uit Friesland kwamen hier om een enorme massa kleding te sorteren en te verdelen. De kleren waren afkomstig van de geroofde partijen die de plunderaars in de opslag op een industrieterrein hadden moeten achterlaten. Verder waren er Hulpacties van het Roode Kruis (HARK). Gé Bijlsma moest bij een verdeelpunt van het Rode Kruis de spulletjes voor zijn familie gaan ophalen: ‘Na het afgeven van mijn bewijs kreeg ik van alles mee: een tafeltje, vier platte en vier diepe borden, bestek en kopjes, een hamer, een knijptang en een zak spijkers.’ In juni 1945 lanceerde burgemeester Matser een ambitieus plan voor de wederopbouw van de stad. Er werd van meet af keihard aan gewerkt. Arnhem kroop langzaam maar zeker uit het dal waarin het terecht gekomen was na twee veldslagen en een meedogenloze Duitse bezetting.

Koninginnedag 31-08-1945,

In de rij voor de gaarkeuken. De Centrale Gaarkeuken en de Centrale Bakkerij trachtten de snel groeiende bevolking van eten te voorzien. Elke dag kwam er een wagen van de gaarkeuken bij de Heilig Hartkerk en op de hoek van de Jan Vethstraat om eten uit te delen aan de bewoners van de Penseelstreekwijken. Bij de kerk stond dan ook een tankwagen met drinkwater. Ook uit zogenaamde brandputten betrok men het water.

Nee, in mei 1945 waren er in onze wijken geen bevrijdingsfeesten en voorlopig heerste er evenmin een echt bevrijd gevoel. Toch wisten jongeren elkaar al snel te vinden voor feestjes tussen het puin; zo werd er in juni bijna elke avond gedanst op de hoek van Paulus Potterstraat en Van Heemstralaan. Maar het naar onze begrippen bescheiden Koninginnedagfeest dat men op 31 augustus 1945 vierde, beleefde de Arnhemse bevolking toch als het eerste echte lichtpunt. Men danste, speelde en zong. Er was een kinderoptocht. Overal hoorde je: ‘Oranje boven! Oranje boven!’ Voetballers uit onze buurt leenden elkaar de schaarse schoenen uit om de wedstrijd te spelen van VDZ tegen een elftal van Engelse militairen. Er gloorde duidelijk perspectief in een compleet verwoeste stad.

DE PENSEELSTREEK 17

Bronnen:

• P.R.A. van Iddekinge, Arnhem 44/45; evacuatie, verwoesting, plundering, bevrijding, terugkeer (1981) • Wim Verhoef, Paul Vroemen en Nico Kramer (foto’s), Arnhem voorjaar 1945; wandelen door een verlaten stad, deel I (1985) en deel II (1989) • Harry Kuiper, 14 vluchtelingen na de Slag om Arnhem, 1944-1945 (2009) • Martin van Meurs, Arnhemse verhalen en gebeurtenissen van 1940 tot heden (1998) • Marike Spee, Oma gaan we nou dood; over een klein jongetje tijdens en na de Slag om Arnhem (2014) • Okko Luursema, Oorlog in onze wijk/ De joodse geschiedenis in onze wijk; navorsingen en literatuurstudie (z.d.) en Penseelstreek -afleveringen uit 2004 (nr. 30) en 2012 (nr. 59)

Op YouTube:

• Oude bioskoopjournaalbeelden en ander materiaal te vinden onder titels als: Arnhem in de Tweede Wereldoorlog 1940-1945: beelden van NSBpropaganda, de militaire gebeurtenissen, de verlatenheid in 1945 en de langzame terugkeer naar normaal. • Arnhem April 1945; Operation Anger: de aanval op de stad vanuit Brits perspectief • Operation Cannonshot, April 11, 1945: de aanval vanuit Canadees perspectief • Arnhem liberation in April 1945: kleurenbeelden van de stad vanaf april tot ver in de zomer; Amerikaans perspectief. • Ook diverse uitzendingen van Omroep Gelderland over de oorlog zijn terug te vinden.

18 DE PENSEELSTREEK Nummer 92

Nummer 92

ANTWOORDEN QUIZ VOOR PENSEELSTREEK JANUARI 2020

EEN NIEUWE UITDAGING

Vraag 1.

Vraag 2. De Kuip

Stuur uw antwoorden op naar redactie@penseelstreek.nl onder vermelding van QUIZ.

Zes vriendinnen, die vroeger bij elkaar op de lagere school zaten, ontmoeten elkaar jaren later. Opvallend is dat ze alle zes een verschillende lichaamslengte hebben. Als je weet dat bij de begroeting elk van hen enkel de hand schudt met al wie kleiner is van gestalte. Hoeveel keer worden er dan in totaal handen geschud?

Het volgnummer van mijn kaartje heeft een eigenaardige eigenschap. De som van de volgnummers op de kaartjes met een lager volgnummer dan het mijne was precies even groot als de som van de volgnummers op de kaartjes met een hoger volgnummer. De vraag is: welk volgnummer had ik en hoeveel mensen waren er in het stadion? Extra: de wedstrijd was bijna uitverkocht, er waren tussen de 50.000 en 70.000 toeschouwers in het stadion en er zijn alleen maar kaartjes met opeenvolgende nummers verkocht, er ontbreekt geen tussenliggend nummer.

Een inkomertje

Antwoord: nul keer

Vraag 3.

Antwoord: Deze vraag is lastiger, het heeft te maken met de som van meetkundige reeksen. Stel, mijn kaartje is nummer p, dan is de som van alle kaartjes tot mijn kaartje p(p-1)/2. Het laatste kaartje heeft nummer n. De som van de kaartjes met een nummer net eentje meer dan de mijne (p+1) tot en met n is (n+p+1)((n-p)/2. Deze twee moeten we aan elkaar gelijk stellen: p(p-1)/2 = (n+p+1) ((n-p)/2. Na enig vereenvoudigen geldt p2 = n(n-1)/2. Tja, om dat op te lossen kunnen we het beste in Excel wanneer n(n-1)/2 met n tussen de 50.000 en 70.000 een kwadraat is. Er blijkt maar een oplossing voor n, namelijk 57.121. Mijn kaartje had dan nummer 40.391.

Vraag 1. Wat hoort er op het vraagteken te staan?

DE PENSEELSTREEK 19

Vraag 3. Onderstaande vraag werd gesteld tijdens het eindexamen 2019 voor 16- en 17-jarige kinderen in Oezbekistan. De vraag was echter fout. Weet u waar de fout zit? Het product van de gehele getallen a, b en c is 400. m is het gemiddelde van a en b. Als je weet dat c gelijk is aan 5, wat is dan de minimale waarde van m? a. 40,5; b. 12; c. 9; d. 21. p. s. De verantwoordelijke minister heeft na deze kapitale blunder zijn ontslag moeten nemen.

Antwoord: nul keer

The Queen meets Trump

Queen Elizabeth gaat naar de markt om eieren te verkopen. Maar Donald Trump komt voorbij en hij schopt zeer onbehouwen haar enorme mand met eieren om. Trump heeft geld zat, dus hij biedt The Queen aan om haar eieren te vergoeden en vraagt hoeveel het er waren. The Queen is een beetje oud, dus weet dat niet meer precies. Ze weet alleen nog wél dat als ze de eieren er in groepjes van 2 uithaalde, ze één ei overhield. Dat gold vreemd genoeg ook als ze de eieren er in groepjes van 3, van 4, van 5, van 6 uithaalde. Pas bij groepjes van 7 gingen alle eieren precies op. Wat is het kleinste aantal eieren dat The Queen in haar enorme mand gehad kan hebben? Antwoord: 301, dit is een kwestie van uitproberen.

Vraag 2.

Vraag 4. Geometrie

Vraag 5. De slag bij Hastings.

Hieronder zie je een gelijkbenige driehoek met zijdes van 1. De rode cirkel heet de ingeschreven cirkel.Gevraagd:de exacte straal van de blauwe cirkel? Exact, dus niet een afgerond kommagetal.

Fragment uit het enorme handgeweven tapijt van Bayeux over de slag bij Hastings met Koning Harald II. Koning Harald II beschikte in die slag over flink wat soldaten. Hij kon ze opstellen in precies 19 vierkanten. Als hij er zelf bij ging staan kon hij al zijn manschappen inclusief zichzelf opstellen als een groot perfect vierkant. De vraag is: hoeveel manschappen had koning Harald II?

Antwoord: √3 / 18, de straal van de rode cirkel is √3 /6 en de blauwe cirkel is een derde van de rode.

Uit een boek wordt één pagina gescheurd. Daarna is de som van alle paginanummers 50.000. Vraag: welke pagina is eruit gescheurd?

Vraag 5.

Antwoord: je moet de vergelijking y2 = 19x2 + 1 zien op te lossen. Na enig proberen is de oplossing y = 170 en x = 39.

TROF SPOORHOEK WIJK IN EEN HOEK GEDREVEN MAAR VOL LEVEN OOK AL ZOEK JE NIET JE VINDT HAAR ZONDER SPOORBOEKJE 1856 - DAAR KOMT DE TREIN

DWARS DOOR DE WIJK HOOG OP DE DIJK OP WEG NAAR PRUISEN EEN GEBEURTENIS DE OUDE KLARENDALSEWEG IN TWEEËN... SPOORHOEK INTIEME HOEK MET EEN RUSTTUIN LEVENDE WIJK HET SPOOR VERBINDT BRENGT WELVAART

Elke kleur staat voor hetzelfde getal. Verschillende kleuren zijn verschillende cijfers.

Vraag 4. Marjolijn heeft de gewoonte om in 2020 zoveel geld uit te geven als het getal van de datum van de maand, dus de 18de geeft ze € 18 uit. Op vijf opeenvolgende dagen geeft ze € 63 uit. Vraag: wanneer kan dat in 2020?

Er is maar een oplossing. Welke?

20 DE PENSEELSTREEK Nummer 92

WOORDZOEKER OGEN TANDARTS ASSISTENTE ARABISCHE KUIKENTJES VOGELZANG VLA NEST EI BLOESEM TULP NARCIS HYACINT

ZONNESCHIJN SCHOONMAAK VOORJAAR KNOP GRASMAAIER MEIVAKANTIE KONINGSDAG APRIL MEI KALFJE LAMMETJES BLOEIEN PICKNICK

welk woord houd je over?

Nummer 92

Kansen voor Hoogkamp en Sterrenberg in de energietransitie Dinsdagavond 21 januari vond in het clubhuis van TV de Hoogkamp de eerste bewonersbijeenkomst van Hoogkamp Energie van 2020 plaats. Het clubhuis was goed gevuld met ruim 60 aanwezigen. Na het welkomstwoord van Mieke Hegge van Hoogkamp Energie presenteerde Ursula van Wandelen, ontwikkelmanager energietransitie van de gemeente Arnhem, de contouren van de Arnhemse aanpak voor de wijkgerichte energietransitie. Met name door het eigen initiatief van Hoogkamp Energie en het plan voor een wijkwarmtepomp ziet de gemeente Arnhem de Hoogkamp als kansrijke wijk. In totaal heeft de gemeente 10 van dergelijke wijken gedefinieerd. Deze wijken zullen vanuit de gemeente extra aandacht en voorrang krijgen in de energietransitie en het streven is om met instemming van alle partijen vóór 2030 een duurzame warmtevoorziening te realiseren. Hierbij ziet de gemeente ook goede mogelijkheden om de Sterrenberg mee te nemen in dit plan. Op woensdagavond 22 januari heeft de gemeente dit voorgelegd aan de bewoners van de wijken Sterrenberg en Gulden Bodem in een eveneens goed bezochte bijeenkomst met meer dan 100 mensen in de Diaconessenkerk.

Met plezier leren pianospelen? Kom eens kijken bij biedt u misschien wel dé lekkerste wijnen & special spirits

een verrassende beleving & service bij u om de hoek

alljd iets nieuws te proeven uw aankopen via de webshop: geleverd binnen 5 uur

www.taxwijn.nl laat u zelf inspireren in de winkel: donderdag - vrijdag - zaterdag

de pianoles

lespraktijk van Lenette Tuijtel Arnhem-Noord - ervaren docente- werken aan goede basis - voor jong en wat ouder T 06 44096498 E lenettetuijtel@upcmail.nl http://members.upc.nl /l.tuijtel/

DE PENSEELSTREEK 21

Deze bijeenkomst onder voorzitterschap van Jeike Wallinga startte met een inspiratiesessie over energiebesparing, waarna Ursula van Wandelen namens de gemeente Arnhem het voornemen presenteerde om Sterrenberg -samen met de Hoogkamp- als kansrijke wijk voor de energietransitie aan te merken. Bij het geplande groot onderhoud ziet de gemeente kansen om ruimte te maken voor een toekomstig warmtenet in Sterrenberg door de riolering zo te leggen dat er een warmteleiding naast kan.

Onderzoek van Witteveen + Bos en IF Technology heeft uitgewezen dat het plan van Hoogkamp Energie voor een zonneweide, wijkwarmtepomp en een warmtenet voldoende capaciteit kan leveren om zowel de woningen van de Hoogkamp als van Sterrenberg te verwarmen. Een voorwaarde hierbij is dat de woningen voldoende worden geïsoleerd. De gemeente zal voor de wijken Hoogkamp en Sterrenberg een projectorganisatie in het leven roepen, waarin de werkgroepen Hoogkamp Energie en SBGB Energie kunnen participeren. Er wordt nu onderzocht welk niveau van woningisolatie nodig is bij lagere (55°C) en hogere (70°C) temperaturen van de warmte die door het warmtenet aan huis zal worden geleverd. Wat zijn de consequenties in kosten voor isolatie, afgewogen tegen de investering in de warmtevoorziening en de uiteindelijke energierekening? Tevens wordt onderzocht hoe een back-up systeem kan garanderen dat we ook bij strenge vorst niet in de kou komen te zitten. Door de Coronacrisis maken we op dit moment even pas op de plaats met activiteiten om bewoners van de beide wijken te benaderen. We zouden half mei bewonersbijeenkomsten beleggen met wethouder Cathelijne Bouwkamp, maar deze zijn opgeschort. Hopelijk kunnen we in september de draad weer oppakken. Tot die tijd zullen we de bewoners van de Hoogkamp en de Sterrenberg op de hoogte houden via de nieuwsbrief van de Penseelstreek en via de website van de Penseelstreek (www.penseelstreek.nl). Paul Vlaar, werkgroep Hoogkamp Energie Jeike Wallinga en Vincent ten Bhomer, werkgroep SBGB Energie

HOOGKAMP

Energie

22 DE PENSEELSTREEK Nummer 92

Nummer 92

DE PENSEELSTREEK 23

Je ziet ze groeien bij Skar. Dagopvang (0-4 jaar) Peuterwerk (2-4 jaar) Bso (4-13 jaar)

Nieuwsgierig? Leer ons kennen via www.skar.nl/locaties/arnhem/de-holle-boom

Annemariek Faber Kindadvies Consultatie | Advies | Begeleiding | Bijles Ben jij tussen de 8 en 14 jaar en wil je vooruitgaan op school? Ik help je graag! info@annemariekfaberkindadvies.nl Amsterdamseweg 214 | Arnhem

Lengtes inkorten v.a. € 8.50, Rits vervangen v.a. € 10,Tailleren v.a. € 12,50, Mouwen inkorten v.a. €12,50

Loop je vast in je leven of loopbaan?

Inbreng en verkoop van 2e hands damesmode

Rijnmotief biedt: • Counseling bij werken levensvragen • Loopbaancoaching • Coaching voor leidinggevenden

Rijnmotief / Trijny Moddejonge Bakenbergseweg 72 6814 MK Arnhem

Dinsdag gebracht, donderdag ophalen Donderdag gebracht, dinsdag ophalen Contact: (naast Mantel) Tel: 026-3794415 www.madebyestrella.nl info@madebyestrella.nl

t 06- 27 331 338 m info@rijnmotief.nl w www.rijnmotief.nl

van Lawick van Pabststraat 97

SCHILDERSBEDRIJF • Onderhoud • Nieuwbouw B O U W K. O N D E R H O U D • Renovatie • Betonreparatie Postbus 2050 • Isolerende beglazing 6802 CB Arnhem • Plafond- en wandafwerking Tel 026 - 44 325 50 • Gevelreiniging Fax 026 - 44 585 58 • Plaatsen ramen en deuren • Politie keurmerk hangen sluitwerk • Kozijn renovatie

Wijnkoperij Henri Bloem Helen van der Meijden voedingsadvies en leefstijlcoaching

Gezonde leefstijl? Doen! M 06-10141699 info@helenleefstijlcoaching.nl www.helenleefstijlcoaching.nl

In de burgemeesterswijk in Arnhem vindt u deze gezellige winkel met prachtige kledingcollecties van o.a. Tramontana, By-Bar en Yaya - sieraden van Jules Bean en Biba - Biologische doucheproducten - Djeco speelgoed

Amsterdamseweg 126, 6814 GJ Arnhem Tel.: 026 – 4455220 E-mail: arnhem@henribloem.nl Zie voor aanbiedingen: www.henribloem.nl

24 DE PENSEELSTREEK Nummer 92

Nummer 92

DE PENSEELSTREEK 25

Een wijkcentrum in De Bakermat Annemoon Gudde Stel u voor, twee zalen van tegen de 80 m2, een van 90 m2 met een schuifwand in het midden en een van 60m2. Projectieschermen en een geluidsinstallatie aanwezig. Een bar een piano. Een goed geoutilleerde keuken en enkele kleinere kantoor- en vergaderruimtes. Wat zou je daar allemaal mee kunnen doen? Sinds er sprake is van de verkoop van de Diaconessenkerk, is de initiatiefnemer Jan Siert Wiersema begonnen te bouwen aan het idee van een wijkcentrum in De Bakermat. Precies op de grens tussen Penseelstreek en Burgemeesterswijk.

Bestuur Bakermaat Foto door Johan Bosveld

Plannen en wensen Wat zou je allemaal kunnen doen in ruimtes als deze? In de kerkzaal feesten, sportactiviteiten, concerten. En de bakermat lezingen, clubs en bijeenkomsten tot zo’n 70 personen. Voor alle leeftijden! Kinderopvang? BSO en huiswerkondersteuning? Een jongerencafé in het weekend Misschien is een jonge moederscafé met kinderopvang een idee, een mantelzorgerscafé om de pakken eens even neer -te zetten, muziekactiviteiten en concerten, vergaderingen van clubs, lezingen van ervarings- en andere deskundigen. Aan u en aan jullie om in te vullen.

Van de Protestantse gemeenschap uit de Diaconessenkerk gaat een grote stimulans uit om de activiteiten en samenwerkingsverbanden vanuit hun gemeenschap in leven te houden als straks de kerk gesloten wordt. Er zijn sterke tradities zoals de boekenbazaar en de wijkdiners en recenter initiatieven als de koffie-ochtenden eenmaal per week, in samenwerking met de SWOA en het Open Podium. Het zou erg jammer zijn om al die verbanden verloren te laten gaan voor de buurt. De peiling in een eerste bewonersbijeenkomst voorjaar 2019 leverde een groot enthousiasme op en een enorme bereidheid om als vrijwilliger taken te vervullen. We interviewen per telefoon Fred Hammerstein, voorzitter van het bestuur van de opgerichte Stichting Wijkcentrum Bakermat.

Voorgeschiedenis

Jan Siert Wiersema heeft een aantal mensen uit de omringende buurten opgeroepen om samen met hem in gesprek te gaan met de gemeente Arnhem. Het idee was om in het gebouw van de Diaconessenkerk een wijkcentrum te starten. Volgens het bestemmingsplan moet het gebouw een maatschappelijke functie bekleden. De gemeente Arnhem heeft interesse getoond en in 2019 een projectgroep versterkt met een projectleidster, Gerda Dreise, en een

Fred Hammerstein Foto door Johan Bosveld vertegenwoordiger van het Wijkteam Arnhem-Noord, Fred de Bruin. Het project startte met een financieel haalbaarheidsonderzoek en een bedrijfsplan. Er is dit jaar een website gestart: wijkcentrumbakermat.nl, waarop u de geschiedenis en de plannen kunt lezen. Deze site telde al zo’n 1700 bezoekers. In 2019 is er een stichting opgericht, Stichting Wijkcentrum Bakermat. In het bestuur van deze stichting hebben vijf mensen zitting: De heren Fred Hammerstein (voorzitter), Barend Freriks, Han Haarsma (penningmeester) en René Muller uit de Burgemeesterswijk en mevrouw Roelie van Rossem-Broos (secretaris) uit de Penseelstreek. En NU? Hoe staat het met de koop van de kerk?

is dat het wijkcentrum vooral de benedenverdieping beslaat. Dat blijkt op papier een realistisch en haalbaar plan. De kerkzaal zou bij gelegenheid kunnen worden gehuurd en verwarmd voor rouw- en trouwdiensten, toneel-, dans en muziekuitvoeringen, familiefeesten en dergelijke. Maar het realiseren van dromen en wensen hangt natuurlijk af van de verkoop van het gehele kerkgebouw. Daar wordt op dit moment hard aan gewerkt.

Droom

Juist in deze tijd van opgelegde zelfisolatie kun je je voorstellen dat de mensen die zich inspannen voor dit wijkcentrum, als in een droom voor zich zien wat het zou kunnen betekenen. Een wijkcentrum met een vaste werkkracht, dankzij een in het vooruitzicht gestelde subsidie van de gemeente. Een dynamiek van mensen van alle leeftijden die hun huis verlaten om met regelmaat iets te gaan beleven in het wijkcentrum wat precies aansluit bij hun zin, sfeer of interesse. Maar eerst moeten de voorwaarden er zijn voor de verwezenlijking ervan. Dat kan binnenkort zo ver zijn.

Fred Hammerstein: “De stichting heeft geen vermogen. Zij kan de kerk niet zelf kopen, althans niet zonder volledige financiering en die is niet te verkrijgen. De stichting werkt in dit project al een hele tijd samen met ambtenaren van de gemeente Arnhem en dat gaat goed. De betrokken wethouders vinden het project van zodanig belang, dat de gemeente bereid is de kerk zelf te kopen. Als de koop slaagt, zal de gemeente het aan de stichting verhuren. Daarover is de gemeente, in nauwe samenspraak met de stichting, in gesprek met de Protestantse Gemeente Arnhem, de eigenaar. Wederzijds bestaat de intentie om ernaar te streven dat dit project kan doorgaan.”

Realistisch

Het exploiteren en het verwarmen van de kerkzaal vragen om enorm veel geld. Maar De Bakermat, dat wil zeggen de onderverdieping van het gebouw, is vrij goed geïsoleerd en goed te verwarmen. Het idee waaraan wordt gewerkt,

Bakermat huidige Entree foto Henk Donkers

Bakermat Nieuwe entree

Bakermat Foto Jan Zwartjes

Foto Jan Zwartjes

26 DE PENSEELSTREEK Nummer 91 92 90

KORT EN K L E I N

Uniek aan deze pagina’s Kort en klein is dat er geen agenda is. Het corona-virus heeft voorlopig alle bijeenkomsten en evenementen naar de toekomst verwezen. We kijken terug en vooruit. Muziekvereniging Eendracht Schaarsbergen – Arnhem Muziekvereniging Eendracht Schaarsbergen – Arnhem heeft haar grote Vrijheid concert van 28 maart moeten uitstellen. Maar er is een nieuwe datum! Op 26 september in Oosterbeek. De Bloemenactie komt dit jaar helaas te vervallen. Dat geldt ook voor de geplande evenementen op 21 juni.

Muziekvereniging Eendracht Schaarsbergen - Arnhem heeft de afgelopen periode veel geïnvesteerd om de jeugdopleiding en het jeugdorkest in de schijnwerpers te zetten. Het resultaat werd op 9 februari gepresenteerd met een jeugdconcert in Basisschool ‘t Panorama in Arnhem.

Een levensboek ook iets voor jou?

Onze vrijwilligers van het levensboek hebben al menig boek geschreven. Zo ook voor Piet Burghouwt. Lees hiernaast waarom ook hij enthousiast werd en nu een fantastisch levensboek heeft.

Op deze middag hebben de AMV-leerlingen (leerlingen die de opleiding ‘Algemene Muzikale Vorming’ volgen) laten horen en zien wat ze het afgelopen halfjaar in de AMVlessen geleerd hebben. Dit varieerde van solo-optredens met een eigen geschreven liedje tot een tutti-optreden met zang en begeleiding op gitaar. Ook het jeugdorkest, met daarin alle leerlingen op koperinstrumenten en slagwerk, wist het publiek te verrassen en te vermaken met een ‘hoorspel’. Hiermee brachten ze het verhaal van een circusact tot leven door zelf de geluiden te laten klinken van brullende leeuwen en klimmende acrobaten. Nieuwe leerlingen zijn nog altijd van harte welkom. De AMV-lessen worden gegeven op Basisschool ‘t Panorama, en de lessen op koper, saxofoon en slagwerk in ons eigen verenigingsgebouw in Schaarsbergen. Voor meer informatie over lessen kunt u contact opnemen met jeugdcoördinator Natasja Kapitein via jeugdeendracht@xs4all.nl of 06 51065803. Piet Burghouwt (83) is blij met zijn levensboek. Het vertelt precies zoals het is geweest en wat hij graag aan zijn nageslacht wilde nalaten, en dat zijn er nogal wat, kinderen, kleinkinderen en achterkleinkinderen. Eerlijk gezegd was de gedachte nooit bij hem opgekomen als zijn jongste zoon het niet had aangekaart: 'Pa, je hebt een mooi en vol leven achter de rug, je hebt veel bereikt om trots op te zijn. Zou het niet goed zijn om dat eens op papier te (laten) zetten?' Zijn zoon drong aan en een jaar later ging Piet overstag. Het eindproduct ligt nu trots op tafel; een geïllustreerd en kleurrijk boekwerk met zijn levensverhaal! Piet is er zeer content over. Het is bijzonder dat je door de interviews met een vrijwilliger, die als schrijver optreedt, op een gezellige en stimulerende manier aan het denken wordt gezet, waardoor er steeds meer herinneringen boven komen drijven waar je anders nooit meer aan zou hebben gedacht. Hij heeft dertig boeken besteld! Grote familie. Altijd een bijzonder verjaardags- of sinterklaascadeau op de plank. Ook interesse als schrijver of verteller? Mail dan naar levensboeken@swoa.nl en wie weet verschijnt er binnenkort ook een boek van jou!

Holocaustmonument Levenslicht in Rozet

Arnhem stond rond 1 februari stil bij de Holocaustslachtoffers uit de stad. Van 23 januari tot en met 2 februari was daarom het tijdelijke Holocaustmonument Levenslicht en een mini-expo te zien in Rozet, ter gelegenheid van de herdenking van de bevrijding van Auschwitz. Stenen Zowel in de Joodse herdenkingstraditie als in de Romaen Sinti-cultuur zijn stenen belangrijk. Kunstenaar Daan Roosegaarde heeft deze traditie als inspiratie gebruikt. Om de paar seconden zie je de stenen oplichten en weer uitdoven, als een ademhaling in licht. Daarmee symboliseren ze het leven dat nu in de gemeente gemist wordt. Het is een prachtig kunstwerk. LEVENSLICHT bovenaanzicht Foto Marco de Swart

Nummer Nummer9291 DE PENSEELSTREEK 27

Burgemeester Ahmed Marcouch: "Met Levenslicht en de mini-expo geven we onze Arnhemse Joden, Roma en Sinti een gezicht en vertellen we hun verhalen. De onvergankelijkheid van de stenen in het monument staat voor eeuwige liefde, geloof, en respect, en het is een herinnering aan en verbondenheid met de doden. Het gemis en het gruwelijke lot van deze Arnhemmers moeten we ons blijven herinneren. Het is een boodschap voor vandaag en morgen en helpt ons waakzaam te zijn voor actuele discriminatie, racisme, haat en 'wij-zij'-denken, want superioriteitgevoel is als een sluipmoordenaar voor vrijheid." Levenslicht Het monument is een initiatief van het Nationaal Comité 4 en 5 mei waaraan meer dan 150 Nederlandse gemeenten deelnemen. Zo staat Nederland gezamenlijk stil bij de verschrikkingen van de Holocaust. Het monument bestaat uit 104.000 lichtgevende stenen gelijk aan het aantal slachtoffers uit Nederland - en staat symbool voor de impact van de Holocaust. De stenen zijn verdeeld over de verschillende gemeenten waar Joden, Roma en Sinti woonden en hun leven leefden. LEVENSLICHT zijaanzicht - Foto Marco de Swart

ANWB Automaatje rijdt 3000e rit!

Iets meer dan een half jaar geleden reed AutoMaatje Arnhem de 1000ste rit. Sindsdien heeft de teller niet stilgestaan: begin februari is de 3000ste rit gereden! Grote dank uiteraard aan alle betrokken vrijwilligers die het mogelijk maken deze mensen net iets mobieler te maken. AutoMaatje is een initiatief van de ANWB, waarbij vrijwilligers met hun eigen auto minder mobiele ‘buren’ vervoeren binnen de wijken. Door AutoMaatje kunnen mensen langer mobiel en actief blijven én leren ze mensen uit de buurt kennen. AutoMaatje reed de eerste rit in september 2017 in Arnhem-Zuid. Inmiddels is de dienst uitgegroeid tot een Arnhem-breed project. Word jij ook AutoMaatje? De aanmeldingen voor ritten blijven binnenkomen. Dit betekent dat we ook altijd op zoek zijn naar nieuwe chauffeurs! Vind jij het leuk om je minder mobiele buurman of -vrouw te vervoeren? Meld je dan aan via automaatje@swoa.nl.

Hoe gaat Het Dorp eruit zien?

Zicht op het dorpsplein, het centrale hart van Het Dorp. Hier is ruimte voor ontmoeting en verbinding. De daken van de panden zijn voorzien van zonnepanelen en een sportlandschap.

Samenwerkingspartners Het Dorp

28 DE PENSEELSTREEK Nummer 92

Ontwikkeling kruidenrijk grasland in de bermen van de Mesdaglaan en de Jacob Marislaan en op de veldjes langs de Schelmseweg Beste buurtbewoners, Om onze buurt nog verder te vergroenen en de biodiversiteit te vergroten zijn wij, een groepje bewoners van de Hoogkamp, onlangs in gesprek gegaan met de gemeente Arnhem. We hebben gevraagd of het mogelijk is om de bermen van een tweetal brede lanen in de wijk minder vaak te maaien, waardoor in deze bermen kruidenrijk grasland tot ontwikkeling kan komen. Deze lanen zijn de Jacob Marislaan en de Mesdaglaan.

Nummer 92

De perfecte picknicktafel • duurzaam ontwerp • thermisch verzinkt staal • recyclebare toplagen • gelimiteerde oplage • genummerd en gesigneerd • gepersonaliseerd met logo • 220 cm - 300 cm - 360 cm

Het nieuwe maaibeleid houdt in dat de bermen nog maar twee keer per jaar door de gemeente Arnhem worden gemaaid. Het gaat bij de Mesdaglaan om de bermen aan beide kanten van de straat en bij de Jacob Marislaan om de middenberm.

t 06-30 39 33 05 e info@fvdsontwerp.nl i www.fvdsontwerp.nl

Tot nu toe werd er door de gemeente op de meeste plaatsen tot wel 16 keer per jaar gemaaid. Door minder vaak te maaien kan kruidenrijk grasland in de bermen tot ontwikkeling komen. Dit is goed voor de biodiversiteit van zowel planten als insecten, zoals bijvoorbeeld bijen en vlinders. De Mesdaglaan en de Jacob Marislaan zijn gekozen omdat ze een ecologische verbindingszone kunnen vormen tussen het Park Gulden Bodem en Mariëndaal.Bestaande voorbeelden vind je aan de Cattepoelseweg, de Dalweg, de Amsterdamseweg en de veldjes langs de Schelmseweg. De gemeente Arnhem is enthousiast over het project en heeft aangeboden om in juli een rondgang te maken langs de bermen van de Mesdaglaan, om een kleine inventarisatie te doen van wat er zoal groeit en bloeit. De exacte datum en tijd zullen door de gemeente nog worden aangekondigd door middel van een paar tijdelijke bordjes in de bermen van de laan. Tenslotte vermelden we hierbij nog een laatste ontwikkeling wat betreft de veldjes langs de Schelmseweg. De gemeente heeft besloten om het kruidenrijke grasland daar in het lopende kalenderjaar gefaseerd te gaan maaien. Dit houdt in dat bij elke halfjaarlijkse maaibeurt een paar stukken kruidenrijk grasland worden overgeslagen. Op die manier blijft de schuilgelegenheid voor insecten het hele jaar door behouden. Bij elke maaironde wordt een ander stuk grasland overgeslagen. Ook in de winter zal het gras op een paar plekken lang blijven. U hoort weer van ons, Marian van der Wiel Mieke Hegge Joost Blasweiler Irene van Beelen

DE PENSEELSTREEK 29

YOGA EN MINDFULNESS VOOR JONG EN OUD

VOOR VITALITEIT EN EEN GEZONDE BALANS IN JE LEVEN!

Centrum voor Mindfulness, Yoga & Bewustwording

Voor volwassenen • yoga (o.a.hatha, zwangerschapsyoga, 60+, herstelyoga) • mindfulnesstrainingen • hoogsensitiviteit • workshops & trainingen bewustwording Voor kinderen & jongeren • yoga • mindfulnesstrainingen

WEES WELKOM VOOR EEN PROEFLES.

Gezondheidscentrum Gulden Hart | Bakenbergseweg 72 | 6814 MK Arnhem | www.mindfulnessinmotion.nl |

tuinaanleg

tuinmaatwerk

tuinonderhoud

Schelmseweg 67 6816 PA Arnhem T 026 4431474 of 06 54310459 info@totaaltuin.nl www.totaaltuin.nl Openingstijden: zaterdag 09.00-17.00 uur. Wilt u op andere dagen of liever ‘s avonds langskomen, geen probleem! Bel of mail gerust voor het maken van een afspraak.

30 DE PENSEELSTREEK Nummer 92

Nummer 92

DE PENSEELSTREEK 31

diep arnhem / voor klein en groot werk

mauvestraat 13 / buiten kantooruren sickeszplein 5 / tijdens kantooruren www.dieparnhem.nl Adv. Diep Arnhem 2018.indd 1

FRED MENSINK Machinale timmerwerkplaats ramen • deuren • kozijnen

03-07-18 17:27

Catering met Passie!

Sleutel & Slotenservice

Inbraak beveiliging

Inbraakwerende veiligheidssloten met SKG keurmerk voor deuren, schuifpuien, ramen en dakvensters. Cilindertrekken, de nieuwe inbraakmethode! Vervang uw cilinders voor de nieuwe serie, vanaf € 38,- p.st. Buitenverlichting, met schemerschakelaar of bewegingsmelder. Alarmsystemen met automatische doormelding naar bijvoorbeeld uw mobiele telefoon.

Muller Techniek Arnhem Al meer dan 30 jaar beveiligingsspecialist Gratis vrijblijvende offerte

Voor borrel, bedrijfsfeest of teamuitje www.kookkunsten.com | 06-14595558

Bakenbergseweg 11-1 6814 MA Arnhem Telefoon (026) 351 06 31 Email info@mtabeveiliging.nl

32 DE PENSEELSTREEK Nummer 92

De Achterkant

Micha van Aart

Op De Achterkant dit keer Fred en Lidy Boessenkool 25 jaar zijn ze woonachtig aan de Poggenbeekstraat en daarvoor woonden ze met hun gezin op de Bakenbergseweg. Lidy en Fred Boessenkool zijn geen onbekenden met de organisatie van hun wijkdiners en themaochtenden in De Bakermat. Ze brengen mensen graag samen op een mooie manier. Deze actieve zeventigers staan vaak op de tennisbaan en krijgen ook hun kleinkinderen geregeld te logeren. Maar ze willen meer dan dat. Vorig jaar is het echtpaar naar Lesbos afgereisd om vrijwilligerswerk te doen via een hulporganisatie in een vluchtelingenkamp. Ze werkten er voornamelijk op huisvestingsprojecten. Het toewijzen en opzetten van tenten, schoonmaakwerkzaamheden uitvoeren en het opvangen van vluchtelingen en hun kinderen waren taken die ze op zich namen. Met de vluchtelingen konden ze veelal slechts met handen en voeten of via smartphone met Google translate communiceren. Betrokken, met compassie voor deze mensen en om ze beter te leren begrijpen. Door hier een langere periode te verblijven kregen ze een eerlijke inkijk en hebben ze ook de rauwe werkelijkheid ervaren waar vluchtelingen uit onder andere Afghanistan, Syrië, Irak en Kongo tegenaan lopen, op zoek naar een hoopvollere toekomst. Minderjarigen krijgen extra bescherming, maar als ze eenmaal 18 jaar zijn, stopt dat. Dat is de harde werkelijkheid en die is vaak hartverscheurend.

Het echtpaar zou half maart voor enkele weken teruggaan, maar daar heeft het coronavirus een stokje voor gestoken. Zij zullen binnenkort op een themaochtend meer vertellen over wat deze mensen drijft, hun eigen ervaringen delen, maar ook over de momenten spreken die hen bijzonder hebben geraakt.