Penseelstreek99

Tuiny forests voor meer biodiversiteit Waterstof om onze huizen te verwarmen

2022 | 99

WINTERNUMMER

Parelsnoer van Minibiebjes

Trouwe maatjes

IN DIT NUMMER Maak van je tuin een Tuiny Forest

7

REDACTIONEEL Annemoon Gudde | hoofdredacteur

8-9 Jan Zwartjes: “Het zal hier nooit een dorp worden, maar naar iets daarvan kun je wel verlangen”

Waterstof om onze huizen te verwarmen?

14-18

De nieuwe Penseelstreek ligt voor u klaar. Nr 99, niet zomaar een getal. Het belooft wat voor het volgende nummer. We gaan omkijken naar nummers en redacteuren.

Wie heeft in zijn/haar archief nog Penseelstreken van voor 2019?

Trouwe maatjes uit de buurt

22-23

28-29 Ga mee mountainbiken tegen speekselklierkanker

Uitslag enquête Hoogkamp Energie

31

De nieuwe jaargang begint met een aantal veranderingen in het wijkblad. In de vorm en volgorde van onze stukken waait er een nieuwe wind. We hebben met het vertrek van Bert Krikke een vertrouwd redactielid verloren en we hopen van harte dat er nieuwe mensen zijn die de redactie willen komen versterken.

De lustrumviering heeft in het najaar een enorme beweging gebracht in onze wijk en met het lustrumboekje dat niet lang meer op zich laat wachten, eindigt een glorieuze viering.

Ondertussen beginnen de dagen te lengen en moeten we ons voorbereiden op een nieuw ‘nieuw normaal’ waarin alle deuren weer open gaan en we met de coronabesmettingen leren leven.

HOOGKAMP

Energie

Een parelsnoer van minibiebs

32-33

Het geheime liefdesleven van de heggenmus

34

3

Redactioneel/Aankondiging algemene ledenvergadering/Penseelstreek zoekt nieuwe redactieleden

4

Van de bestuurstafel

7

IJshaar

19

Column Moed opdoen én erin houden

19

TROF

24

Quiz

30

Jury blikt terug op Schilders en Straatbewoners

35

Kort & Klein

36

De grenzen van De Penseelstreek

In dit blad komen zowel vertrouwdheden aan bod als impulsen tot verandering.

Redactie zoekt redactieleden, schrijvers en fotografen De Penseelstreek is de wijkkrant voor en door bewoners van Hoogkamp, Sterrenberg en Gulden Bodem. De redactie, die momenteel bestaat uit Annemoon Gudde, Olga Helmigh en Henk Donkers, heeft dringend behoefte aan uitbreiding. Als redactielid denk je mee over de inhoud van het blad en schrijf je zelf artikelen. Er verschijnen vier nummers per jaar en per nummer hebben we twee vergaderingen. Daarin plannen we artikelen en bespreken we kopij.

Wil je niet in de redactie zitten, maar vind je het wel leuk om artikelen te schrijven die met de wijk te maken hebben, dan ben je van harte welkom als externe schrijver/ medewerker. Je kunt dan zelf met ideeën voor artikelen komen of ingeschakeld worden door de redactie. Affiniteit of ervaring met schrijven is gewenst. We zouden het erg waarderen als ook jongeren voor De Penseelstreek willen schrijven. Behalve aan schrijvers hebben we ook behoefte aan fotograaf/medewerkers.

Wat is er leuk aan? Je leert je wijk heel goed kennen en je werkt samen met anderen aan een concreet product dat de sociale samenhang en de identiteit van de wijk versterkt.

Heb je belangstelling? Stuur een mail naar redactie@penseelstreek.nl

Algemene ledenvergadering Het bestuur van de Wijkvereniging nodigt wijkbewoners van harte uit voor de jaarvergadering op dinsdag 22 februari 2022 vanaf 20.00 uur in De Bakermat. Naast alle formele zaken, zoals het bespreken en vaststellen van de jaarstukken, is er ruimte voor het presenteren en toelichten van alle plannen voor het komend jaar. We hopen op een hoge opkomst en hopen u enthousiast te maken om samen met deze plannen aan de slag te gaan.

Een volle agenda dus, die samen met de jaarstukken uiterlijk 8 februari in te zien zal zijn op onze website www. penseelstreek.nl. We hopen dat de coronamaatregelen het

dan toelaten om elkaar fysiek te treffen. Kan dit niet, dan zorgen we voor een online bijeenkomst.

Hoe dan ook, of we elkaar nu live of online zien, na de officiële vergadering zorgen we voor een informeel gedeelte waarin u uw hersens kunt kraken. De deelnemers gaan het tegen elkaar opnemen in een gezellig spel. Doet u mee? Na afloop worden de winnaars van de prijzen bekendgemaakt.

Verdere informatie volgt via de nieuwsbrief en de website.

U bent van harte welkom!

Namens het bestuur, Linda Hofman

COLOFON Redactieleden: Annemoon Gudde (hoofdredacteur) Olga Helmigh Henk Donkers redactie@penseelstreek.nl Advertenties Hans Alink advertentie@penseelstreek.nl

2 | De Penseelstreek nr. 99

Facebookgroep Wijkvereniging De Penseelstreek Verspreiding 4x per jaar huis aan huis in de buurten Hoogkamp, Sterrenberg en Gulden Bodem te Arnhem.

Verspreidingscoördinator Annelies Kruisweg bezorging@penseelstreek.nl

Oplage 1850 ex.

Vormgeving Cécile Bruisten Druk Wilco, Amersfoort De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden stukken in te korten of, in overleg met het bestuur, niet te plaatsen.

Bestuur wijkvereniging Mark Elbers (vzt) Mariëtte van Vlerken (secr) Wim Verheggen (penn.m) Nicolette Piekaar Linda Hofman Secretariaat Bosboomstraat 17, 6813 KB Arnhem bestuur@penseelstreek.nl 026 4435265

Lidmaatschap 2021 min. € 12,50 per gezin IBAN.: NL67 INGB 0007 8197 30 t.n.v. Wijkvereniging ‘De Penseelstreek’ te Arnhem Redactie website Mariëtte van Vlerken webredactie@penseelstreek.nl

Inleveren kopij • Nieuwe kopij kan worden ingeleverd tot 20 maart 2022 • Het schema voor 2022 is op de website te vinden onder het menu Wijkkrant.

• Aanleveren kopij bij voorkeur per e-mail of WeTransfer.

Kopij sturen naar: redactie@penseelstreek.nl • Teksten graag in Word/Pages • Digitale foto’s in een zo hoog mogelijke resolutie (300 dpi) Verspreiding volgende wijkkrant: • vanaf 16 april 2022

3 | De Penseelstreek nr. 99

Duurzaamheid

VAN DE BESTUURSTAFEL Mark Elbers | voorzitter wijkvereniging De Penseelstreek

Tja, the year after! We hebben een enerverend jaar achter de rug als wijkvereniging. ‘As we speak’ hebben we de laatste hand gelegd aan het lustrumboek over onze jarige vereniging.

Wat kunnen we met trots terugkijken op de activiteiten die in de loop van het jaar zijn georganiseerd. Soms in tijden met coronamaatregelen zoals de Koningsdagactiviteit en de Sint Maartensoptocht. Soms in een maatregel-luwe periode zoals in september. En door het jaar heen ging gelukkig van alles wel door: van bijeenkomsten over een nieuw warmtesysteem in de Hoogkamp of verduurzaming van je woning in Sterrenberg en Gulden Bodem, de meeste bijeenkomsten van de Trix-groep tot een aantal themabijeenkomsten in De Bakermat. En nog veel meer.

We kunnen het niet vaak genoeg zeggen: zonder de inzet van onze geweldige vrijwilligers was dit allemaal niet mogelijk geweest.

Zeker de lustrumactiviteiten hebben er voor gezorgd dat we een ruim bereik in de wijk hadden. Ik durf het wel aan om te stellen dat we zeker 1500 tot 2000 mensen ‘op de koffie’ of iets anders hebben gehad. Welk een energie, betrokkenheid en samenwerking zie je dan!

Maar ja, met een nieuw jaar voor ons, moeten we zorgen dat we fris en fruitig voorwaarts gaan. Laat ik eens een paar mogelijkheden schetsen waar we als bestuur aan denken. Ten eerste hebben we heel veel enthousiasme gezien bij de activiteit Schilders en Straatbewoners, georganiseerd op Burendag in september. Er een jaarlijkse activiteit van maken? Waarom niet?

Misschien op een andere manier, maar altijd met het doel om straatgenoten en wijkbewoners elkaar te laten ontmoeten.

En er zijn legio ideeën te bedenken waarmee dat kan. Is het opnieuw iets met schilders, is het sport, is het muziek?

Wij staan er absoluut voor open als er een initiatief komt.

Sterker nog: als een paar mensen zich als ‘aanjager’ willen aanmelden via bestuur@penseelstreek.nl, dan pakken we de handschoen op om er samen iets moois van te maken!

Een tweede suggestie betreft het wijkcentrum De Bakermat.

Je mag toch hopen dat 2022 meer mogelijkheden gaat bieden om open te zijn. En het wordt mooi: met een nieuwe entree en verfraaide ruimtes wordt het een fijne ontmoetingsplek voor de

omliggende wijken. Wij doen heel graag een oproep aan u om met suggesties te komen voor nieuwe activiteiten in de Bakermat: een game-marathon voor de jeugd? Culinaire workshops onder leiding van een vermaarde chefkok? Een levende Kerststal voor onze kleinsten? Een popband of bigband voor jongeren? Zo maar een paar ideeën die we nu, ook met iets meer subsidie van de gemeente, meer kunnen gaan ondersteunen. Ook hier geldt: meld je idee maar bij bestuur@penseelstreek.nl Daarop voortbordurend: we zouden heel graag jongere ouders (mag je dat zo zeggen, tussen de 25 en 40 jaar?) enthousiasmeren om met elkaar samen activiteiten te ondernemen. Maar wat zijn activiteiten die aanspreken en die ook passen bij het drukke bestaan in die leeftijd? Ook hier zijn weer vele mogelijkheden: sportief, culinair, cultureel, bedenk het maar. En laat je suggesties maar horen via bestuur@penseelstreek.nl Tot slot willen we met de werkgroep Leefomgeving een herstart maken. We gaan in het voorjaar het gesprek met de gemeente iets breder aanvliegen: welke items vinden we dat de komende paar jaar op de agenda moeten staan? Verkeersveiligheid, betrekken buurtbewoners bij groenaanleg en -beheer, wie weet meer ruimte voor bedrijvigheid en generatiebestendig wonen? Het laatste is een brede wens vanuit de wijk. Bieden de ontwikkelingen rond de locaties van ROC Rijn IJssel aan de Zijpendaalseweg (Gulden Bodem) en de Veluwestraat (Heijenoord) een oplossing?

En hoe zit het met Het Palet, het voormalige schoolgebouw aan de Witsenstraat (Hoogkamp)?

Op dinsdag 22 februari houden we in De Bakermat vanaf 20.00 uur onze jaarlijkse Algemene Ledenvergadering. Dat is binnenkort.

Een mooi, en hopelijk live, startpunt van alle activiteiten. We gaan graag met u in gesprek over het afgelopen jaar en de plannen voor 2022. En we willen het dit jaar ook weer op een verrassende manier doen. U leest er meer over op p. 2 in dit blad.

Al met al: we gaan met nieuw elan het nieuwe jaar in. De energie uit het lustrumjaar vasthouden en samen vooruit. Zodat we eind 2022 kunnen zeggen: dat was een voorspoedig en energiek jaar.

Ik wens het u nu al toe!

Maak van je tuin een Tuiny Forest Tekst en foto’s: Henk Donkers

In de strijd tegen klimaatverandering (hitte, droogte, wateroverlast door hoosbuien) en biodiversiteitsverlies kunnen we ook zelf iets doen. Bijvoorbeeld door een Tuiny Forest aan te leggen. Dat kan al vanaf zes vierkante meter.

Als lerares aardrijkskunde op het voormalige Katholiek Gelders Lyceum (KGL) aan de Warnsbornlaan in Arnhem en later het Karel de Grote College (KGC) in Nijmegen maakte Marwien Kuhlmann zich al jaren zorgen over klimaatverandering en biodiversiteitsverlies. Inmiddels is ze met pensioen en heeft ze vijf kleinkinderen, maar haar zorgen zijn gebleven. Wat kunnen we zelf doen tegen klimaatverandering, vraagt ze zich vaak af. En wat voor aarde laten we na aan onze kinderen en kleinkinderen?

Tiny forest In juli ’21 verhuisde ze naar een huis met tuin in de Van Goyenstraat (Gulden Bodem). De tuin lag er wat saai bij, met veel verharding en gras. Van een deel van de tuin maakte ze in het najaar een zogeheten ‘tuiny forest’. Dat is een variatie op de ‘tiny forests’ die in veel Nederlandse gemeenten worden aangelegd.

Dat zijn minibosjes beplant met inheemse bomen en struiken.

Het IVN (Instituut voor natuureducatie en duurzaamheid) en de gemeente Gelderland stimuleren de aanleg ervan, vaak in overleg met buurtcomités en scholen. Mensen met een grote tuin kunnen ze (met subsidie) ook zelf aanleggen, maar de meeste tiny forests liggen in de openbare ruimte.

4 | De Penseelstreek nr. 99

Tuiny forest Omdat tiny forests voor veel particulieren onhaalbaar zijn, ontwikkelde het IVN samen met plantenwinkel Sprinkl voor hen het tuiny forest als alternatief. Daarvoor heb je minimaal zes vierkante meter nodig. Voor €124,95 kun je bij Sprinkl een tuiny-forest-pakket bestellen. Het bestaat uit vijf inheemse boomsoorten (rode kornoelje, veldesdoorn, sporkehout, gewone haagbeuk en egelantier) en vijf inheemse struiken (zoete kers, boswilg, sleedoorn, wilde lijsterbes en wilde kardinaalsmuts), een kruidenmix van 27 inheemse kruiden, een zakje ‘bodemliefde’ (bodemverbeteraar) en instructiemateriaal voor aanleg en onderhoud.

Inheemse soorten Waarom alleen inheemse soorten? Zij hebben zich na de laatste ijstijd die 13.000 jaar geleden eindigde, spontaan zonder hulp van de mens in Nederland gevestigd en zich helemaal aangepast aan de omstandigheden in ons land. Ze zijn daardoor beter bestand tegen ziektes en trekken meer bijen, vlinders, vogels en insecten aan dan exotische planten. Zo leven er – als we ons beperken tot eiken - in Nederland op inheemse zomereiken 423 insecten 5 | De Penseelstreek nr. 99

Duurzaamheid

IJshaar

en mijten, terwijl dat er op de uitheemse Amerikaanse eik maar twaalf zijn en op de eveneens uitheemse steeneik slechts vijf.

Inheemse soorten zijn dus veel beter voor de biodiversiteit.

Tekst en foto’s Henk Donkers

Maar de ene inheemse soort is de andere niet. Van de bomen in Nederland is volgens bomenonderzoeker Bert Maes slechts 3% ‘autochtoon inheems’. Je vindt ze in oude boskernen. De laatste decennia is er veel plantgoed van inheemse soorten ingevoerd uit het buitenland zoals de Balkan. Die hebben niet de tijd gehad zich aan te passen aan de omstandigheden hier. Ze bloeien bijvoorbeeld eerder of later waardoor insecten als wilde bijen een voedselbron missen. Daarnaast komen veel gekweekte bomen voort uit het zaad van slechts enkele volwassen exemplaren (wat ze genetisch minder divers maakt) of zijn ze zelfs gekloond (wat ze genetisch identiek maakt). Wilde bomen en struiken zijn genetisch veel diverser en kunnen zich gemakkelijker aanpassen aan veranderende omstandigheden zoals plagen, hitte en droogte. Het gifvrije plantmateriaal in het tuiny forest pakket is genetisch zeer divers en afkomstig uit inheemse bomen en struiken die hier al eeuwenlang voorkomen. Daarmee bevordert u dus de biodiversiteit, zowel qua soorten als qua genen. Ze zijn er bovendien op geselecteerd dat ze goed tegen snoeien en aftoppen kunnen.

De rode kornoelje kan drie tot vijf meter hoog worden en krijgt in mei-juni schermvormige witte bloemen, waar veel bijen en vlinders op af komen. In het najaar is de boom door zijn bessen een snoepwinkeltje voor vogels. De struik ontleent zijn naam aan zijn twijgen die donkerrood kleuren in de herfst en de winter. Hij geeft dus ’s winters nog wat kleur aan de tuin.

Klimaatverandering Het pakket is geschikt voor alle grondsoorten. Door de bomen en struiken dicht op elkaar te planten groeit het bosje snel en verbetert de bodem in rap tempo. Binnen twee jaar heb je een kleine wildernis waar vogels, egels, vlinders en tal van insecten gek op zijn. Een tuiny forest is - behalve voor de biodiversiteit – ook goed tegen de hittestress, verdroging en wateroverlast (meer infiltratie dan bij verharding) en verrijkt het bodemleven. Veel werk heb je er niet aan, want je moet je minibosje vooral laten groeien. Geniet in plaats daarvan van de insecten en vogels die het minibosje in verschillende seizoenen aantrekt.

Nationale Tuinweek Nadat het concept Tuiny Forest was uitgetest, werd het in juni 2019 gelanceerd tijdens de Nationale Tuinweek. De zeshonderd beschikbare pakketten waren snel verkocht en werden in het najaar van 2019 ingeplant. Inmiddels zijn 2.950 pakketten uitgeleverd. Behalve in het najaar kun je ook in het voorjaar een tuiny forest aanplanten. Wie er in maart 2022 een wil, moet er snel eentje bestellen. En als ze op zijn, bestel er dan alvast één of meer voor het najaar.

Voedselbosje Marwien dubt er inmiddels over om naast een tuiny forest ook een klein voedselbosje aan te planten. “Dat is ook goed voor de biodiversiteit, maar je kunt dan ook nog wat uit je tuin oogsten”, zegt ze. Sprinklr biedt sinds 2021 twee voedselbospakketten aan. Er is er een voor vier vierkante meter met vijftien soorten/smaken (twee heesters, drie bessenstruiken, zeven kruidenplanten en vijf bodembedekkers) en een voor tien vierkante meter met 21 soorten/smaken (een appelboom, twee heesters, drie bessenstruiken, een dwergkwee, elf kruidenplanten en zes bodembedekkers). De pakketten zijn samengesteld door voedselbosboer Frank de Gram en kosten respectievelijk €124,95 en €169,95.

Tuiny forest of voedselbosje bestellen? Ga naar www.sprinklr. co/products/tuiny-forest of https://www.sprinklr.co/collections/ tuinpakketten/products/voedselbosje-4m2

6 | De Penseelstreek nr. 99

De wilde kardinaalsmuts kan drie meter hoog worden en bloeit vrij onopvallend in mei met kleine wit-gele bloemetjes. Daaruit ontstaan in de herfst roze-rode vruchten met oranje zaden die op kardinaalsmutsjes lijken. De zaden trekken lijsters, mezen en roodborstjes aan. Er zijn enkele (nacht)vlinders die alleen op de kardinaalsmuts voorkomen. De rupsen ervan kunnen in het voorjaar de bladeren aanvreten, maar ze zijn een lekkernij voor vogels en als de vlinders uitgevlogen zijn, krijgt de kardinaalsmuts snel nieuw blad.

De sporkenhout of vuilboom kan zes meter hoog worden en bloeit van mei tot september. Door zijn lange bloeiperiode is hij geliefd bij bijen en vlinders. In de herfst komen vogels op de bessen af.

Hij is een waardplant voor veel dag- en nachtvlinders, en andere insecten.

Op woensdag 22 december ’21 viel er in de bossen om ons heen een tamelijk zeldzaam natuurverschijnsel te bewonderen. Hoewel het niets met sneeuw te maken heeft, wordt het ook wel ‘sneeuwbaard’ genoemd. Een betere benaming is ijshaar, haarijs of baardijs. Het ontstaat in uitzonderlijke weersomstandigheden en alleen op dood beuken- of eikenhout. Binnenin het rottende hout groeit een schimmel, het rozeblauwig waskorstje. Die scheidt water en koolzuurgas af en perst dat door de poriën van het dode hout naar buiten. Bij een hoge luchtvochtigheid kan het water niet verdampen en bevriest het bij temperaturen net onder nul in de vorm van ragfijne ijsharen. Als het harder vriest stopt de groei van de schimmel en scheidt deze geen vocht af. Bij temperaturen boven nul, aanraking of zonlicht smelten de ijsharen meteen, want ze zijn uitermate teer. Je treft ze daarom alleen aan op schaduwrijke plekken. Als het sneeuwt of gesneeuwd heeft krijgen ijsharen ook geen kans.

Als je door het bos lopend of fietsend her en der op dode takken plukjes wit ziet, denk je in eerste instantie aan resten sneeuw of rijp, maar dat is dus niet zo. Het is ijshaar en dat ontstaat alleen als er aan vier uitzonderlijke voorwaarden voldaan is: temperaturen net onder nul, een hoge luchtvochtigheid, dood eiken- en beukenhout en een actief rozeblauwig waskorstje. Stap eens van je fiets of kniel eens neer om dit natuurwondertje te aanschouwen.

7 | De Penseelstreek nr. 99

Vrijwilliger in de wijkvereniging Stel je een woelige LTS-klas voor met een leraar die geen orde kan houden, maar het toch waagt om de jongens wat klassieke muziek te laten beluisteren. Terwijl de meeste leerlingen langzaam in galop raken, is er een die luistert en zich laat raken door de muziek. En het zich zestig jaar na dato nog herinnert als een bijzonder moment.

In navolging van een oudere broer komt Jan intern op een juvenaat, een broederschool, in de opleiding voor timmerman. Hij was geen vlotte leerling, maar elke avond een verplicht huiswerkuur heeft hem geleerd zich te concentreren. En concentratie is een waardevolle verworvenheid die hem niet meer heeft verlaten. Daar komt bij dat hij in een pater van buiten een respectvolle gesprekspartner vond tegenover wie hij al zijn gedachten en vragen kon uiten.

Al in de tijd van zijn LTS-opleiding weet hij dat hij graag met kinderen wil werken. Zijn wens is dan ook om leraar te worden.

Na de MTS volgt Jan de lerarenopleiding bouwkunde, een avondopleiding. Tegelijkertijd doet hij werkervaring op als ambtenaar bij bouw- en woningtoezicht en als bouwkundig tekenaar op een architectenbureau. Als leraar bouwkunde valt hij eerst in Druten in op de LTS en gaat hij daarna aan het werk op een school in Nijmegen. Als eenentwintigjarige voor een klas met partieelleerplichtige leerlingen ondervindt hij echter dat er meer nodig is voor het leraarschap.

Jan Zwartjes, fotograaf voor de wijkkrant Annemoon Gudde

“Het zal hier nooit een dorp worden, maar naar iets daarvan kun je wel verlangen” 8 | De Penseelstreek nr. 99

Je hebt rock-’n-rollers, sporters die zich in het zweet werken, luidruchtige uit-hun-dak-gaanders… en je hebt mensen die afstappen omdat ze een vogel horen roepen, oog hebben voor een blik van verstandhouding of genieten van het invallende licht op een mooie lentedag. Gewone mensen dus die allen hun stempel zetten op hun omgeving. En op de wijkvereniging als ze daaraan bijdragen. De vrijwilliger die hier wordt uitgelicht is Jan Zwartjes, fotograaf voor de Penseelstreek.

Jan maakt al twintig nummers lang foto’s voor onze wijkkrant.

Jarenlang portretteerde hij wijkgenoten op de Voorkant en altijd kun je hem vragen om op dit of dat adres een foto te gaan maken bij een artikel of interview. Tijdens het lustrumfeest was hij bij het project ‘Schilders en straatbewoners’ een van de fotografen en heeft hij prachtige foto’s gemaakt, die niet alleen in de wijkkrant steeds weer opduiken. Wie is de man die altijd bereid is zijn steentje bij te dragen?

Jan (71) is een familieman. Hij komt uit een groot gezin waarin de moeder een centrale rol had met haar warme aandacht voor elk kind. Samen met zijn vrouw Anneke houdt ook hij nauw contact met hun drie kinderen en zes kleinkinderen, altijd bereid om bij te springen of aandacht te geven aan wie dat nodig heeft.

Belangstellend, betrokken en warm. Hij is een bescheiden man, vriendelijk, geïnteresseerd en een prettige gesprekspartner of het nu gaat over tuinieren, opvoeden of filosofie.

Jan en Anneke hebben beiden een lange carrière achter de rug in de sociale sector, Jan als orthopedagoog, Anneke als maatschappelijk werker. De weg die hij heeft afgelegd om daar uit te komen is een verhaal van bijzondere, toevallige wendingen en ontmoetingen met inspirerende voorbeelden.

Zijn leraar bouwkunde blijkt onderwijskunde te studeren op de universiteit. Hij speelt met het idee om dat voorbeeld te volgen.

Het vraagt de nodige moed, maar hij neemt het besluit. Hij gaat orthopedagogiek studeren aan de universiteit in Nijmegen. Met name leerstoornissen interesseren hem. Een stage op het Medisch Kleuterdagverblijf aan de Heijenoordseweg loopt uit op een vervangingsbaan, een scriptieonderzoek samen met een collega, hij doet zijn doctoraal (in termen van nu, zijn master) en krijgt in 1980 op zijn eerdere stageplek een vaste baan die hij 17 jaar vervult.

In 1993 zijn Jan en Anneke in de Penseelstreek komen wonen, aan de Van Heemstralaan. Anneke heeft hen in 1996 opgegeven als lid van de wijkvereniging. Na zijn pensioen in 2015 las Jan dat er vraag was naar iemand voor vormgeving en lay-out, en voor fotografie.

Voor mij staat de wijkvereniging meer voor een verlangen Als ik hem vraag wat de wijkvereniging is voor hem, zegt hij: “Voor mij staat de wijkvereniging meer voor een verlangen.

Een verlangen om verbinding te krijgen met mensen die je leefomgeving mee bepalen. Burenhulp. Zorg voor elkaar.

Betrokkenheid. Saamhorigheid. Zoals die middag van Schilders en straatbewoners. Herkend worden, gekend worden. Het zal hier nooit een dorp worden, maar naar iets daarvan kun je wel verlangen.”

En daarmee is hij met name voor de wijkkrant goud waard. Niet alleen reageert hij altijd attent op verzoeken om foto’s te maken, maar al jaren geeft hij zelf vorm aan de Voorkant en fotografeerde hij vier wijkgenoten in een zelfbedacht thema.

Vorig jaar fotografeerde hij voor de Achterpagina straten in onze ‘Penseelstreek’ en combineerde de beelden met het werk van de schilder waarnaar de straat is vernoemd. Momenteel verzorgt hij opnieuw de Achterkant.

Door een lezing van de fysiotherapeut van de Johannastichting (de huidige naam is Klimmendaal), komt hij in contact met haptonomie.

Dat spreekt hem enorm aan en hij neemt een nieuwe wending. Als hij ondersteuning vraagt om de opleiding haptotherapie te gaan volgen, weigert de directeur dat. Die opleiding doet hij toch, in eigen tijd en op eigen kosten. Naast zijn werk in de Jeugdhulpverlening start hij zijn eigen praktijk voor haptotherapie. “Het is een behandelingsvorm om mensen te leren met hun aandacht (denken én voelen) naar de kern van hun pijn te gaan; en met gevoel, woorden en aanraking de eenheid van lichaam en geest te (her)vinden.” Voor mensen die last hebben van bijvoorbeeld angsten, rouw, depressie of burn-out.

Zijdelings komt de haptonomie hem ook van pas als hij vanaf 1998 gaat werken op Bureau Jeugdzorg en er te maken krijgt met gezinsvoogdij en gesloten jeugdinstellingen. Met jongeren, vaak met grote emoties, die geen ‘klik’ meer hebben met de maatschappij en andersom. “Omdat je voor hen een vertegenwoordiger bent van die maatschappij, is het steeds weer een bijzondere ervaring wanneer er dan een gesprek op gang komt. Het toverwoord … ? Haptonomisch luisteren misschien … ?” Jan kan daar mooi over vertellen: “Het was me gelukt om in gesprek te komen met een jongere die strak stond van de weerzin tegen iedereen die iets van hem wilde. Zijn moeder kwam er later bij in het gesprek, beiden zaten woordeloos en verstijfd naast elkaar. Toen vroeg ik over de tafel heen aan de jongen: ‘Mag ik je hand vasthouden?’ Hij gaf zijn hand. Aan de moeder vroeg ik hetzelfde. Ook zij legde haar hand in mijn hand. Na een tijdje vroeg ik: ‘Mag ik jullie handen in elkaar leggen?’ Iedereen in tranen, maar zonder woorden een moment van doorbraak.”

9 | De Penseelstreek nr. 99

MAKELAARS Samen beter verkopen

Buitentafel Anker • duurzaam ontwerp • thermisch verzinkt staal • recyclebare toplagen

Worden en blijven

• gelimiteerde oplage • genummerd en gesigneerd

Velperplein 11 (naast de Mediamarkt)

• gepersonaliseerd met logo

026 - 750 2 750

www.openmakelaars.nl MAKELAARS

NWWI

• 220 cm - 300 cm - 360 cm

t 06-30 39 33 05 e info@fvdsontwerp.nl i www.fvdsontwerp.nl

YOGA EN MINDFULNESS VOOR JONG EN OUD

VOOR VITALITEIT EN EEN GEZONDE BALANS IN JE LEVEN!

Centrum voor Mindfulness, Yoga & Bewustwording

Voor volwassenen • yoga (o.a.hatha, zwangerschapsyoga, 60+, herstelyoga) • mindfulnesstrainingen • hoogsensitiviteit • workshops & trainingen bewustwording Voor kinderen & jongeren • yoga • mindfulnesstrainingen

WEES WELKOM VOOR EEN PROEFLES.

Gezondheidscentrum Gulden Hart | Bakenbergseweg 72 | 6814 MK Arnhem | www.mindfulnessinmotion.nl |

Studio Fermate

Willemijn van Rijn

Pianolessen voor kinderen en volwassenen Van Lawick van Pabststr. 5 6814 HA ARNHEM Willemijnvanrijn@gmail.com 026-3826221 | 06 23762033

tuinmaatwerk

tuinonderhoud

Schelmseweg 67 6816 PA Arnhem T 026 4431474 of 06 54310459 info@totaaltuin.nl www.totaaltuin.nl Openingstijden: zaterdag 09.00-17.00 uur. Wilt u op andere dagen of liever ‘s avonds langskomen, geen probleem!

Bel of mail gerust voor het maken van een afspraak.

Ambachtelijke Restauratie

Uw bent bij ons aan het juiste adres voor:

www.willemijnvanrijn.nl

tuinaanleg

Van der Staaij Glas in lood Glas in lood tussen isolatieglas Monumentale beglazing Isolatieglas voor stalen kozijnen Isolatieglas HR++

Dun isolatieglas 10 mm dik voor monumenten Spiegels - geslepen glas Douchewanden Nieuwe authentieke ramen Beschermende voorzetbeglazing

U vindt ons in het Oosterbeekse Koningsdal.

Het adres is Utrechtseweg 172a (achter Glaskunstgalerie De Glorie), Oosterbeek.

www.vanderstaaij.nl

ers eelnem met 8,5! d r o o l D ee d beoord

Concreet, persoonlijk en doelgericht! vergroten zelfinzicht a.h.v. gevalideerd gedragsassessment opstellen persoonlijke Studie Top 5 opstellen concreet studiekeuze ac�eplan actueel beeld van de ontwikkelingen op de arbeidsmarkt Nu ook Profielkeuze advies! 10% wijkkorting bij inlevering van deze advertentie!

Valeri Berns I Welke-studie-past-bij-mij.nl I Van Ruisdaelstraat 45 Arnhem I T 06 21429956 I E valeriberns@gmail.com

10 | De Penseelstreek nr. 99

11 | De Penseelstreek nr. 99

Met plezier leren pianospelen?

Kom eens kijken bij

de pianoles

lespraktijk van Lenette Tuijtel Arnhem-Noord - ervaren docente- werken aan goede basis - voor jong en wat ouder T 06 44096498 E lenettetuijtel@upcmail.nl http://members.upc.nl /l.tuijtel/

Lengtes inkorten v.a. € 8.50, Rits vervangen v.a. € 10,Tailleren v.a. € 12,50, Mouwen inkorten v.a. €12,50

Inbreng en verkoop van 2e hands damesmode

Wijnkoperij Henri Bloem

Dinsdag gebracht, donderdag ophalen Donderdag gebracht, dinsdag ophalen Contact: (naast Mantel) Tel: 026-3794415 www.madebyestrella.nl info@madebyestrella.nl

Loop je vast in je leven of loopbaan?

Amsterdamseweg 126, 6814 GJ Arnhem Tel.: 026 – 4455220 E-mail: arnhem@henribloem.nl

Rijnmotief biedt: • Counseling bij werk- en levensvragen • Loopbaancoaching • Coaching voor leidinggevenden

Rijnmotief / Trijny Moddejonge Bakenbergseweg 72 6814 MK Arnhem

t 06- 27 331 338 m info@rijnmotief.nl w www.rijnmotief.nl

Nieuwe pianolespraktijk in Arnhem-noord.

Improvisatie. Jazz. Songwriting. Pop. Klassiek.

Ik ben een (zeer) ervaren docent, ik werk vanuit een eigen methode, gebaseerd op speelplezier.

Voor jong (vanaf 5 of 6 jaar) en oud (en wat is nou oud?)

Nieuwsgierig? Kom gewoon kennismaken, of boek een gratis proefles.

Maarten Toepoel Albert Cuypstr. 13 Arnhem T 026-737 0212 / 06-5119 9896 E maarten@pianoplus.nl

Zie voor aanbiedingen: www.henribloem.nl

van Lawick van Pabststraat 97

Bakkerij Reijnen

UITVAARTVERZORGING

Sinds 1911 verzorgen wij uitvaarten in Arnhem en omstreken

Wij hebben verse koffie & lekker gebak (to go)!

Ook verkopen wij heerlijke broden en broodjes die dagelijks vers worden gemaakt

Wij bevinden ons aan de Kempcrbergerweg 159 6816 RP Arnhem Tel. 026 - 442 64 32 info@bakkerijreijnen.nl www.bakkerijreijnen.nl

Telefoon 026 333 30 29 info@mijnhartuitvaartverzorging.nl www.mijnhartuitvaartverzorging.nl

opruimen

Hulp nodig bij het creëren van rust en ruimte in huis ?

Laat mij je helpen.

administratie

verhuizen

Eveline Hack-de Bruijn, Professional Organizer 06 41 86 49 05

info@opgeruimdmeteef.nl

www.opgeruimdmeteef.nl

945960 advertentie_001_16-Apr-21_10:36:45_walter

12 | De Penseelstreek nr. 99

13 | De Penseelstreek nr. 99

Duurzaamheid

Van het gas af, maar hoe?

Waterstof om onze huizen te verwarmen?

omzetten van elektriciteit in waterstof gaat wel 25 procent van de energie verloren (en als je waterstof weer in elektriciteit wil omzetten nog eens 45%, maar dat is bij verwarming niet nodig).

Ook de lucht- en scheepvaart en het wegvervoer azen erop.

Voor zo lang waterstof schaars is, ligt het niet meteen voor de hand om er huizen en tapwater mee te verwarmen.

Figuur 1 Grijze, blauwe en groene waterstof.

Figuur 2 De Waterstofladder (Natuur en Milieu)

Henk Donkers Op de Hoogkamp na gaat onze wijk voorlopig niet van het gas af.

De gemeente Arnhem maakte in november ’21 bekend dat tot 2030 tien andere wijken voorrang krijgen bij de overschakeling van aardgas op een andere energievoorziening. Voor vier wijken (Kronenburg, Elderveld-Noord, Hoogkamp en Plattenburg) zet de gemeente in op een decentraal warmtenet gevoed vanuit een lokale bron zoals de rioolwaterzuivering bij Elderveld-Noord, één wijk (Immerloo) wordt aangesloten op het centrale warmtenet, gevoed door afvalverbrander AVR in Duiven, en vijf wijken (Saksen Weimar, Nieuw Monnikenhuizen, Stadseiland, Plantagebuurt en Nieuwe Aa & Tuin van Elden) gaan over op all-electric (warmtepompen of infraroodpanelen). Voor nog eens vijf wijken (Centrum, Presikhaaf 3, Geitenkamp, Arnhem-West (o.a. Heijenoord en Lombok) en Malburgen) wordt de mogelijkheid van een collectief warmtenet onderzocht.

Voor Sterrenberg en Gulden Bodem blijft alles dus voorlopig bij het oude. Er zijn geen directe voor de hand liggende alternatieven voor aardgas voorhanden, althans niet voor deze wijken in hun geheel.

Individuele huishoudens kunnen natuurlijk wel overschakelen op een warmtepomp (wat ook gebeurt). Voor de Hoogkamp is de inzet van Werkgroep Hoogkamp Energie om samen met de gemeente, Alliander en buurtbewoners een BuurtEnergieSysteem (BES) te ontwikkelen met een warmtenet dat vanuit een lokale bron wordt gevoed. Op dit moment wordt er gedacht aan drie of vier units met luchtwarmtepompen en een piekvoorziening op gas. De plannen zijn in ontwikkeling; besluiten zijn er nog niet genomen.

Green Deal H2-Wijken Wijken waarvoor een warmtenet of warmtepomp geen gemakkelijke optie is, kijken daarom soms naar waterstof (H2). Er zijn in Nederland inmiddels ook al heel wat experimenten gaande om de mogelijkheid van waterstof voor de verwarming van huizen te onderzoeken. Voorbeelden zijn Berkeloord in Lochem, een hofje in de binnenstad van Zutphen, een appartementencomplex in het Rotterdamse stadsdeel Rozenburg en Stad aan ‘t Haringvliet op Goeree-Overflakkee. Het dichtstbijzijnde voorbeeld is een voormalig godshuis in Arnhem. De Eusebiuskerk wordt op piekmomenten verwarmd met waterstof.

Sinds maart van dit jaar bestaat er zelfs een ‘Green Deal H2Wijken’ om te onderzoeken hoe waterstof veilig en duurzaam ingezet kan worden voor de verwarming van huizen. Stad aan ’t Haringvliet, een dorp tegenover het eiland Tiengemeten, is een proefproject binnen deze Green Deal die weer deel uitmaakt van het Programma Aardgasvrije Wijken (PAW) waaraan vijftig wijken meedoen. Het dorp is hiervoor uitgekozen vanwege de 14 | De Penseelstreek nr. 99

nabijheid van wind- en zonneparken en de vele oude en vrijstaande woningen. Om die geschikt te maken voor warmtepompen zouden ze vergaand geïsoleerd moeten worden en dat kost veel geld. Een warmtenet is ook geen optie, omdat een duurzame warmtebron ontbreekt. Daarom kijkt men voor de verwarming van 650 woningen en 75 andere panden naar waterstof.

Aantrekkelijk alternatief Wat maakt waterstof een aantrekkelijk alternatief voor aardgas?

Allereerst komt er bij de verbranding van waterstofgas geen CO2 vrij. Het enige afvalproduct is water. Ander voordeel is dat de uitstekende gasinfrastructuur die we in Nederland hebben, ook gebruikt kan worden voor de distributie van waterstofgas.

Behalve de huizen waarvoor na 2018 een bouwvergunning werd afgegeven en de huizen die al van het gas af zijn, is vrijwel elk huis aangesloten op het aardgasnet. In juli 2018 werd de gasaansluitplicht afgeschaft en sindsdien worden er geen bouwvergunningen meer verstrekt voor nieuwe huizen mét een gasaansluiting. Ook bestaande CV-ketels kunnen na wat aanpassingen (andere branders) gebruikt worden. Dat geldt ook voor de radiatoren. Bij een warmtepomp moeten ze vervangen worden door lagetemperatuurradiatoren of vloerverwarming. Ook worden er bij waterstofgas minder hoge eisen gesteld aan de isolatie. Dat maakt waterstof geschikt voor de verwarming van huizen die minder goed of alleen tegen zeer hoge kosten te isoleren zijn. Dat zijn grosso modo huizen van vóór 1980. Kortom, vrijwel alle huizen in onze wijk.

Nadelen Er zitten echter (vooralsnog) ook flinke nadelen aan waterstof.

Het grootste nadeel is vooralsnog de geringe beschikbaarheid van waterstof in het algemeen en groene waterstof in het bijzonder.

Voor zover er nu waterstof beschikbaar is, gaat het om ‘grijze waterstof’. Zie figuur 1. Die wordt direct gemaakt uit aardgas of indirect met elektriciteit die is opgewekt met andere fossiele brandstoffen. In beide gevallen komt er CO2 vrij en die vervuiling willen we juist vermijden. Er is ook ‘blauwe waterstof’.

Die wordt ook gemaakt uit aardgas, maar de vrijkomende CO2 wordt opgevangen en ondergronds opgeslagen. Het wachten is op ‘groene waterstof’ die wordt gewonnen met behulp van elektriciteit (elektrolyse) die is opgewekt met hernieuwbare energiebronnen als zon en wind. Bij elektrolyse worden watermoleculen (H2O) met behulp van elektriciteit gesplitst in twee delen waterstof en één deel zuurstof. Het mooie is dat, als je later waterstof weer in aanraking brengt met zuurstof, er energie vrijkomt en er alleen afval overblijft in de vorm van water. Bij het

Waterstofeconomie Ondanks dit nadeel heeft waterstof voordelen. De elektrische energie die met zon of wind is opgewekt, kun je opslaan in de vorm van waterstof. Dat kan ook in batterijen, maar die zijn alleen geschikt voor de korte duur, niet voor seizoensopslag. Ook is het transport van waterstof goedkoper dan van elektriciteit.

Het energieverlies is niet erg als er duurzame elektriciteit in overvloed is en deze goedkoop is. Dat zou in de toekomst kunnen bij grootschalige windmolenparken op de Noordzee of zonneparken in Zuid-Europa, Afrika, het Midden-Oosten of Australië. Zij zouden belangrijke waterstofexporteurs kunnen worden. Op de Noordzee zouden op overbodig geworden boorplatforms fabrieken met overtollige elektriciteit waterstof kunnen produceren uit zeewater en dat via bestaande gasleidingen naar het vasteland kunnen transporteren. In woestijngebieden zou iets vergelijkbaars kunnen gebeuren met zonne-energie. Waterstof zou dan per schip vervoerd moeten worden. Maar voordat het zover is moet de opwekking van duurzame elektriciteit enorm worden opgeschaald en moet er een heel nieuwe waterstofeconomie worden opgetuigd. Dat vereist gigantische investeringen van overheid en bedrijfsleven.

Het nieuwe kabinet zet met een investering van vijf tot tien miljard euro fors in op de ontwikkeling van een waterstofeconomie en energiebedrijven als RWE en VoltH2 willen grote fabrieken voor groene waterstof bouwen in Groningen en Zeeland.

Waterstofladder Het is wel de vraag waar die waterstof heen gaat. Er zijn namelijk veel kapers op de kust. Huizenbezitters, zowel particulieren als woningcorporaties, moeten achter aansluiten in de rij. Op de ‘waterstofladder’ (zie figuur 2 ) staan potentiële gebruikers die meer kunnen betalen en niet beschikken over alternatieven veel hoger. Een enorme gebruiker van (nu nog grijze) waterstof is – nu al – de kunstmestindustrie. Die kan niet zonder (en de wereld kan (vooralsnog) ook niet zonder kunstmest). Ook een gigant als Tata Steel kan zijn productie alleen verduurzamen met waterstof.

Volgens waterstofadepten is waterstof de game changer in de energietransistie.

Adepten versus sceptici Volgens waterstof-adepten is waterstof de ‘heilige graal’ of game changer van de energietransitie. Ze zien het als een magisch goedje waarin je duurzame stroom kunt opslaan op momenten dat er een overvloed aan is en kunt bewaren tot tijden van schaarste, tot een ander moment van de dag of tot een ander seizoen. Waterstofsceptici spreken van een hype. Ze zijn bang dat waterstof gebruikt wordt als excuus om nog maar even niets te doen, geen warmtepomp te plaatsen of niet beter te isoleren omdat er over een jaar of tien genoeg groene waterstof is die in één klap alle problemen oplost. Waterstof versnelt de energietransitie volgens hen niet, maar vertraagt deze. Er zou zelfs een verlammende werking van uitgaan. Volgens hen is waterstof om huizen te verwarmen alleen geschikt voor een kleine niche zoals historische binnensteden en monumenten die moeilijk te isoleren zijn . Zeker 90% zal volgens hen aan de slag moeten met warmtepompen en warmtenetten. Nu en niet pas over tien jaar.

Volgens waterstofsceptici heeft waterstof een verlammende werking op de energietransitie 15 | De Penseelstreek nr. 99

Duurzaamheid

Niche Behoort onze wijk tot zo’n niche? Persoonlijk denk ik van niet.

Desalniettemin zijn experimenten als in Berkeloord en Stad aan ’t Haringvliet zinvol. Ervaring opdoen met waterstof in de gebouwde omgeving kan nooit kwaad. CV-ketel- en warmtepompfabrikant Remeha in Apeldoorn ontwikkelt een waterstof-ready ketel (figuur 3), geschikt voor bijmenging van 20% waterstof en gemakkelijk om te bouwen tot een ketel die draait op 100% waterstof. Prima.

Keuringsinstituut Kiwa en netbeheerder Alliander hebben in Apeldoorn dit jaar een Hydrogen Experience Centre geopend, een als woonhuis ingerichte opleidingslocatie om installateurs te leren hoe ze installaties kunnen ombouwen van aardgas naar waterstof. Uitstekend! Wees voorbereid op meer oplossingen voor de toekomst.

En dan is er nog de nieuwe Triple Solar PVT-warmtepomp (figuur 4) die de innovatieprijs 2021 voor duurzaam verwarmen won. Dit systeem werkt op zon en daglicht, is compact, stil, onderhoudsvrij (geen bewegende delen) en zeer efficiënt. Je kunt er je huis mee verwarmen én koelen, en elektriciteit mee opwekken. Het is nog wel de vraag of hij ook geschikt is voor oudere, minder goed te isoleren huizen. Met een hybride-variant lukt dat, maar dat is niet waar we uiteindelijk naartoe willen. Kosten volgens de fabrikant: ongeveer 28.000 euro voor een gemiddelde twee-onder-een-kap woning.

Figuur 3 Waterstofketel Remeha

PVT-panelen op huizenblok in Delft. Zonnecellen aan de bovenkant, wamtewisselaar aan de onderkant.

Veelbelovend En dan maakte energiereus Vattenfall onlangs bekend dat het samen met installatiebedrijf Feenstra (hun dochter) volgend jaar een warmtepomp op de markt brengt die geschikt is voor minder goed geïsoleerde, oudere huizen. De pomp kan water verwarmen tot 80 graden (in plaats van 45 graden bij een gewone warmtepomp). De radiatoren hoef je dan niet te vervangen en je hoeft je huis minder vergaand te isoleren, hoewel goed isoleren natuurlijk altijd nuttig is. Er zijn vorig jaar voor een praktijkproef twintig van deze pompen geplaatst in Heemskerk. De ervaringen zijn veelbelovend. Ook tijdens de (kortstondige) extreme kou van de vorige winter slaagde de warmtepomp erin de huizen goed te verwarmen.

Hoop Voorlopig heb ik (wonend op de Gulden Bodem) mijn hoop nog even op deze twee warmtepompen gevestigd en niet op waterstof. Maar wie weet, krijgt de waterstofeconomie een enorme boost door het beloofde nieuwe elan en de miljardeninvesteringen van Rutte IV. Ondertussen is waterstof misschien al wel een te overwegen optie voor het buurt-energie-systeem van de Hoogkamp. Er zijn voorbeelden waar men bezig is met een collectieve oplossing op basis van waterstof (zie kaders). Ze laten zien dat elke situatie weer anders is en dat er per situatie gezocht moet worden naar slimme koppelingen met andere ontwikkelingen.

Voorbeeld 1: appartementencomplex Rozenburg In het Rotterdamse stadsdeel Rozenburg wordt sinds 2019 in Nederland een appartementencomplex (links van het midden op de foto) daadwerkelijk verwarmd met waterstof. Het is het eerste in Nederland en eigendom van een woningcorporatie (Ressort). De waterstofinstallatie (elektrolyser) staat er een paar honderd meter verderop (blauwe containers). Daar wordt waterstof gemaakt met groene stroom van een windmolen in de buurt.

16 | De Penseelstreek nr. 99

Voorbeeld 2: villawijk Berkeloord in Lochem In Lochem is in de wijk Berkeloord vorige winter een pilot van start gegaan om woningen te verwarmen met waterstof. In het proefproject werkt de Belangenvereniging Beschermd Stadsgezicht Berkeloord samen met netbeheerder Alliander en de coöperatie LochemEnergie.

Berkeloord is een van rijkswege beschermd stadsgezicht van ruim honderd jaar oud. Er staan veel grote oude huizen die onvoldoende geïsoleerd zijn voor de installatie van een warmtepomp. De investeringen voor isolatie en warmtepomp lopen in de tienduizenden euro’s. Op zoek naar alternatieven kwam men uit op waterstof. Netbeheerder Alliander had daar wel oren naar, want als plattelandsgemeenten zoals Lochem allemaal voor all-electric warmtepompen zouden kiezen, kan het net dat niet aan. Ook op het massaal opwekken van zonneen windenergie is het net niet berekend. Lokaal opgewekte groene energie zou in een electrolyser (een waterstoffabriekje) wel omgezet kunnen worden in groene waterstof om huizen te verwarmen. Voor een electrolyser zou in een plattelandsgemeente wel een plek gevonden kunnen worden gezien de veiligheidseisen. Alliander wil in Lochem onderzoeken in hoeverre het gasnet geschikt te maken is voor waterstof en of waterstof een alternatief kan zijn voor wijken waar elektrische warmtepompen of een warmtenet geen goede oplossing zijn.

In Berkeloord krijgen de bewoners een cv-ketel van het Apeldoornse bedrijf Remeha die geschikt is voor waterstof.

Het bedrijf doet zo praktijkervaring op met deze nieuwe ketel.

Voorbeeld 3: Historisch hofje in Zutphen In Zutphen wordt gewerkt aan een plan om een hofje met 43 woningen en een lunchroom in de historische binnenstad met waterstof te verwarmen. Warmtepompen of een warmtenet zijn daar ook geen oplossing. De panden zijn allemaal in handen van één eigenaar. Die bezit ook de cv-ketels. Dat maakt vervanging door Remeha-waterstofketels gemakkelijker. Het project is niet afhankelijk van veel verschillende beslissers/eigenaren en de huurders hoeven de nieuwe cv-ketel niet zelf aan te schaffen.

De waterstof wordt in Zutphen geleverd door een electrolyser op het plaatselijke industrieterrein. Er lopen al leidingen van dat industrieterrein naar het hofje. Eén van de leidingen kan vrijgemaakt worden voor het transport van waterstof.

Het waterstof wordt geproduceerd door een bedrijf dat nu propaangas levert aan boeren in de Achterhoek.

Voor de pilot hadden zich 35 huishoudens aangemeld. Via een quick scan zijn ze beoordeeld op geschiktheid.

Dit jaar volgde er een deep scan waarbij ze beoordeeld zijn op isolatiemogelijkheden, noodzakelijke investeringen, terugverdientijd en technische mogelijkheden voor een waterstofketel. Op basis hiervan wordt een cluster van 10 à 15 woningen gemaakt van naast elkaar gelegen woningen.

LochemEnergie levert de waterstof en koopt deze vooralsnog in bij Westfalen Gassen en wordt opgeslagen op bedrijventerrein Stijgoord. Via ondergrondse leidingen wordt het naar Berkeloord vervoerd.

Woningen Berkeloord.

Die handel houdt binnenkort op. Waterstof is voor dat bedrijf een mooie vervanging van propaangas. Bij het project is ook de lokale energiecoöperatie ZutphenEnergie betrokken. Dat wil stroom opwekken met zonneparken en windmolens, onder andere voor groene waterstof. ZutphenEnergie beschikt ook over een vergunning om energie te leveren aan huishoudens.

Een gelukkige bijkomstigheid is de nabijheid van de rioolwaterzuiveringsinstallatie. Bij de productie van waterstof uit water blijft er zuurstof over als een soort afvalproduct.

Die zuurstof wordt weer als grondstof geleverd aan de ernaast gelegen rioolwaterzuiveringsinstallatie. Die geeft nu jaarlijks honderdduizenden euro’s uit aan het inbrengen van lucht. Dat doen ze vanwege de zuurstof, maar lucht bestaat voor 80% uit andere stoffen die bij rioolwaterzuivering geen nut hebben.

Door alleen zuurstof in het vieze water te pompen bespaart de zuiveringsinstallatie veel geld.

17 | De Penseelstreek nr. 99

Olga Helmigh

Moed opdoen én erin houden

VOGELS IN DE WIJK

Mijn waardering voor onze buurt groeide de afgelopen weken weer een beetje. Drie weken thuis met de kinderen (die een week eerder met kerstvakantie gingen) was zowel heel gezellig, als dat ik af en toe krankzinnig werd en snakte naar een break. Afwisseling.

Gewoon een dagje dierentuin, museum, eten buiten de deur, baantjes zwemmen of uitgebreid winkelen om te ontspannen, iets nieuws te ontdekken of energie op te doen.

De heggenmus is geen mus

Natuurlijk, het is een luxeprobleem dat alles dicht is. Voor ons, althans. Voor de ondernemers is het vreselijk, de zoveelste klap.

Ik relativeer door aan hen te denken en te beseffen dat het uiteindelijk gaat het om een dak boven je hoofd, eten op tafel en het fijn hebben met elkaar. Hoeveel gezinnen gaan niet gebukt onder financiële problemen, spanningen, emotionele stress of erger? Om maar te zwijgen over de zorgmedewerkers, die op hun tandvlees lopen.

Toch is het vermoeiend dat we al bijna twee jaar van lockdown naar lockdown gaan, van hoop naar vrees, van ergernis naar gelatenheid en van onenigheid naar acceptatie. Dus deden we wat we in vorige (semi)lockdowns deden om de moed, goede zin en gezondheid erin te houden: de natuur in, spelletjes doen, boeken lezen, kletsen, koken en afhaalkoffie scoren. En veel daarvan kan makkelijk in en rondom onze buurt en thuis, gelukkig.

hoor!” Maar dat hoeft helemaal niet. Het gaat vanzelf, die aanwas, en het is leuk om elkaar zo makkelijk blij te maken. Kijk op pagina 32 om te zien welke minibiebs er in De Penseelstreek zijn. Tip: maak er een wandelroute van!

Het Gravinnenbos ligt pal achter ons huis, met de optie om langer de benen te strekken en longen te vullen door een stuk Park Zypendaal of Park Sonsbeek erbij te pakken. Of we kiezen voor Landgoed Mariëndaal of Warnsborn. Er is op loopafstand zoveel keuze om de bospaden op en de modderlanen in te gaan. Om de Posbank en Veluwe niet te noemen die een kort ritje verderop liggen: de mooiste natuurgebieden van heel Nederland.

De kaasboer komt zaterdagmiddag aan huis, zodat we wekelijks kunnen smullen van de lekkerste boerenpikant en belegen kaas. De verse kwarkbollen kunnen we zoals altijd scoren bij Bakkerij Hilvers en de afhaalkoffie van De Witte Villa smaakt heerlijk. Eataliano is een paar meter lopen, voor verrukkelijke pizza’s bij een lekker filmavondje. Cluedo, Spookslot en Ganzenbord liggen elke dag weer op tafel en we koken ons te pletter uit de stapel kookboeken die sinds het vele thuiswerken en de ‘verlengde vakanties’ nu volop gebruikt worden.

Soms gaan we met tassen vol uitgelezen boeken langs de minibibliotheken in de buurt, om ze te vullen en deels leeg te halen. Zelf hebben we ook een minibieb in de voortuin, speciaal voor kinderboeken. Er staan dagelijks kindjes en ouders in te snuffelen en boekjes uit te zoeken. Als ze me zien kijken ze vaak verontschuldigend: “Ik leg er morgen een paar boeken voor terug,

En zo vormt ons fijne huis in onze prachtige buurt een gezellige, veilige plek met tig mogelijkheden om je te vermaken. Om frisse moed op te doen én die er vervolgens in te houden. Dat laatste is soms moeilijk, maar er zit niks anders op dan er het beste van te maken.

TROF

Casper Ebeling Koning ...ALS DANK VOOR HET VELE GRONDIGE ONDERHOUDSWERK JARENLANG VERRICHT OP DE HOGE VELUWE OOK AL IN 1958 EN EEUWEN DAARVOOR...

* Piet Slegers (1923 - 2016) is de beeldhouwer.

Everzwijn, een vroeg, expressief realistisch werk uit 1958.

18 | De Penseelstreek nr. 99

Het geheime liefdesleven van de heggenmus Bert Jager

De heggenmus is een onopvallend vogeltje, dat in bijna iedere penseelstreektuin voorkomt waar een heg is of een heerlijk rommelhoekje. Als klein bruin vogeltje wordt de heggenmus vaak verward met de huismus, maar ze verschillen nogal en zijn niet eens familie van elkaar. Kijk maar naar de foto’s: de huismus (man en vrouw verschillend uiterlijk) is wat molliger, is een groepsdier, broedt in holen en heeft een kegelsnavel, goed om zaden te kraken.

De priemsnavel van de heggenmus daarentegen is uitermate geschikt om insecten uit de kleinste gaatjes te peuteren.

De heggenmus blijft, als een van de weinige insecteneters, het hele jaar in Nederland. Dat heeft het voordeel dat je vroeg een territorium kunt bezetten en je je een gevaarlijke reis naar het zuiden bespaart. En als de andere vogels bij het kraken van de zaden nou wat morsen, is er ook in strenge winters nog wel eten te vinden. De heggenmus scharrelt meestal in zijn eentje rond, is kleiner en slanker dan de ‘echte’ mus, broedt in dicht struikgewas en legt helblauwe eitjes, waaraan deze de bijnaam ‘blauwleggertje’ ontleent.

iedere man die in haar nest geweest is, helpt ook met het voeden van de jongen. Zo zijn die mannen dan ook wel weer. Tegelijkertijd wil de man niet dat zijn vrouw het aanlegt met andere mannen, want dan zit hij andermans jongen te voeren. En de vrouw wil niet dat haar man het aanlegt met andere vrouwen, want dan heeft hij minder tijd om haar jongen te voeren. Je begrijpt, een stressvol bestaan, dat leidt tot halsbrekende toeren in het struikgewas om óf de echtelijke sponde te ontsnappen óf om juist zo’n ontsnapping te voorkomen. Twee snel achter elkaar aan vliegende musjes in het vroege voorjaar zijn bijna altijd heggenmussen.

In februari (nu dus) zingt hij al voluit bij geschikt weer. Dat zingen is meer het krassen van een griffel op een lei en lijkt totaal niet op het getjilp van huismussen. Luister maar op bijvoorbeeld Vogelbescherming.nl of maak een wandeling door de buurt en je hoort hem. Zijn oud-Nederlandse naam ‘bastaardnachtegaal’ is dan wel te begrijpen, want het zingen lijkt nergens op.

De heggenmus-strategie werkt wel. Al decennia schommelt het aantal broedparen in Nederland rond de 200.000. Broedgebied dat wegvalt omdat ondergroei verwijderd wordt uit kosten- of veiligheidsoverwegingen, weet de heggenmus telkens weer ergens anders te compenseren. Laat de heggenmus maar scharrelen!

Maar het meest bijzonder is de heggenmus vanwege het voortplantingsgedrag: de mannen proberen zoveel mogelijk vrouwen te paaien, dan heb je namelijk meer nakomelingen. En de vrouwen proberen zoveel mogelijk mannen te paaien, want

Ze zijn zo druk met elkaar bezig, dat de koekoek zijn kans vaak schoon ziet een ei in een heggenmusnest te leggen. De heggenmus is koekoekfavoriet, al zal dat in onze wijk niet snel gebeuren. Rond Arnhem komt de koekoek wel voor (Meinerswijk, Veluwe), maar daar heeft zij het vaak voorzien op andere vogelnesten. Iedere koekoek heeft haar eigen specialiteit. Je ei moet immers wel een beetje lijken op dat van de waardvogel (zoals de pechvogel heet).

Voor het dichtstbijzijnde familielid van de heggenmus moet je naar de berggebieden van Zuid-Europa. De alpenheggemus is groter en kleurrijker dan onze heggenmus. Vooral in de winter heb je kans om deze soort tegen te komen in de bergdorpen.

19 | De Penseelstreek nr. 99

Trouwe maatjes uit de buurt Olga Helmigh

Er wonen behoorlijk wat viervoeters in de Hoogkamp, Gulden Bodem en op de Sterrenberg.

Als gevolg daarvan is er een heuse gemeenschap van hondenbezitters die elkaar dagelijks kruisen bij het uitlaten van hun trouwe maatjes. Tijd om kennis te maken met een aantal van deze blaffende medebewoners uit onze buurt.

Otis (bijna 3 jaar)

Baasje Arjanne: “Otis is een lief, vrolijk en enthousiast kooikerhondje. Dit ras staat bekend om het gereserveerde karakter, maar dat is Otis helemaal niet. Hij houdt van knuffelen en is heel sociaal. Hij wordt elke middag uitgelaten door onze buurvrouw van 82 jaar, Rietje. Die twee zijn dol op elkaar.

Zo komt zij aan haar beweging en frisse neus en hij wordt overladen door extra aandacht en liefde. Ideaal.”

Loek (10 maanden)

Baasje Ank: “Bobbes is een mix van poedel, Golden Retriever en Leonberger. Hij is heel lief, gastvrij en rustig. Teckels zijn z’n favoriete ras, vraag me niet waarom, haha!

Hij is tevens dol op zijn broer, Bo. Die is van mijn dochter en heeft een witte vacht. Als ze naast elkaar staan, is dat een heel mooi gezicht. Een soort yin yang.”

Baasje Jolanda: “Loek kijkt altijd eerst de kat uit de boom, hij is afwachtend van aard. Al kan hij ook onstuimig zijn. Hij is nog heel jong, dus leert nog veel over de wereld. Wat al wel duidelijk is, is dat hij gek is op mensen met klusbussen. Zodra er ergens klussers staan, rent hij er op af.

Takken zijn eveneens favoriet, hij sleept alle soorten en maten mee naar huis.”

Jagger (4 jaar)

Baasje Marquita: “Het klinkt misschien gek, maar Jagger is een hond met humor.

Ze kan heel verrassend reageren als je haar iets vraagt. Ze kijkt dan ook vrij laconiek uit haar ogen en raakt niet snel van de waps. Ze is een jachthond, dus we volgen geënsceneerde jachttrainingen om in haar natuurlijke behoeften te voorzien.

Verder is ze erg gericht op haar baasje en geen allemansvriend. Daar staat haar ras, de curry coated retriever, bekend om. Ik vind dat heel fijn: ze is echt mijn maatje.”

Quint (10 jaar)

Baasje Marcus: “Mickey is al van jongs af aan heel gehoorzaam, slim, sociaal en een echte knuffelbeer. Dat ze sociaal is, uit zich in de verbinding die ze kan maken tussen honden die elkaar eerst niet zo mogen of het spannend vinden.

Zo worden labradoodles ook vaak als hulphonden ingezet voor kinderen met autisme. Ze stellen hen op hun gemak en zorgen eveneens voor verbinding. ’s Avonds komt Mickey graag met haar kop tegen de bank aanwrijven en wil ze aangehaald worden. Het is een echte lieverd, een volwaardig lid van ons gezin.”

Baasje Monique: “Hij mag dan 10 jaar oud zijn: Quint is een pittig ding en nog jong van geest. Hij kent alle parken en bossen uit zijn hoofd en is gek op Sem, die in Alteveer woont. Hoewel hij prima kan opschieten met andere honden, hebben mensen zijn voorkeur. Hij is een enorme allemansvriend en komt altijd vriendelijk snuffelen om te kijken wie hij voor zich heeft.”

Baasje Agnes: “Teun is een echte man.

Daarom noem ik hem vaak Teunemans. Al wordt hij ook liefkozend ‘Teuntje’ genoemd.

Er gaat geen dag voorbij of iemand geeft hem een compliment. Hij is indrukwekkend, zowel qua formaat als uiterlijk. Veel mensen vinden hem iets weghebben van een wolf.

In werkelijkheid is hij een Shiloh Shepherd, oftewel een Amerikaanse herder. Hij is waaks, maar zacht van aard. Zo is hij heel gevoelig en leunt graag tegen je aan om genegenheid te tonen. Toch heeft hij alles in de smiezen en aarzelt niet om me te beschermen.”

Skip (10 jaar) & Cody (6 maanden)

Baasje Lonneke: “Skip moest echt wennen dat Cody erbij kwam: zo’n drukke pup die overal achteraan gaat, is soms enorm vermoeiend voor haar. Vooral met haar artroseproblemen kan ze nog weleens naar hem kijken van: moet dat nou? Toch ontfermt ze zich over hem en Cody mag als enige hond bij haar in de mand. Skip is gewoon een lieve goedzak. Cody is een typische pup: overal op, af, onder, achteraan. Daar zijn de vogels in de wijk niet blij mee, uiteraard, maar de andere puppy’s uit de buurt wél.”

Bik (6 jaar)

Baasje Bernard: “Bik is een vrouwtje en Belgisch. Vandaar haar naam: ze is vernoemd naar Lambik, uit de Suske & Wiske strips. Bik heeft een beetje hetzelfde karakter: supernieuwsgierig, aanwezig, soms onhandig, maar goed van aard. Het is een Heidewachtel: een jachthond. Binnen zitten is er dus niet bij: ze moet lekker veel naar buiten om haar energie kwijt te kunnen.”

Teddy (bijna 3 jaar)

Romke (5 jaar)

Baasje Wouter: “Romke en Scott worden elke dag samen uitgelaten, maar nee, het zijn geen vrienden. Ze lijken te snappen dat het praktisch is dat ze, als buurhonden, samen naar het bos gaan, maar daar blijft het bij. Romke trekt eerder naar honden die, net als zij, van rennen houden. Mensen vindt ze ook geweldig, al uit dat zich nogal onhandig. Ze zit altijd in de vensterbank en blaft uitbundig naar iedere voorbijganger en bezoeker. Dat bedoelt ze goed, maar sommige mensen hebben het hart in de keel zitten. Gelukkig wordt vrij snel duidelijk dat ze gewoon een lief, blij ei is.”

20 | De Penseelstreek nr. 99

Teun (5 jaar)

Mickey (bijna 3 jaar)

Jack (2 jaar) en Guinness (4 jaar)

Baasje Sanneke: “Het komt vast niet als een verrassing: Guinness komt uit Ierland.

Vandaar haar naam. Ze is een kruising tussen een labrador en een Australian shepherd. Zo rustig als zij is, zo druk is Jack. Die hupst overal op af en is een echte spring in ‘t veld. Ze ligt ook altijd bovenop Guinness en beschouwt haar als een soort mama. Guinness vindt het prima om die rol op zich te nemen. Dat past ook bij haar karakter: beschermend over de roedel.”

Bobbes (7 jaar)

Baasje Dorien: “ Teddy lijkt met haar wollige, zachte vacht op een teddybeer, vandaar haar naam. Toch staat ze in de wijk bekend als Ted, lekker kort en pittig. Dat past ook wel bij haar: ze houdt van hard rennen, apporteren, pakt graag je broodje af en rolt het liefst door de modder. Ze is een Australische labradoodle en halfzus van Mickey. Het voordeel is dat ze niet verharen.

Wel moet je ze geregeld trimmen. Daar heb ik echt een hekel aan, maar gelukkig vindt mijn dochter het leuk. We knippen dan ook meteen haar pony bij, anders hangt al dat krullige haar voor haar ogen.”

Scott (9 jaar)

Baasje Caroline: “Scott is gek op de bal: er achteraan rennen, ophalen, terugbrengen. En dat liefst honderd keer.

Waar hij niet van houdt zijn andere honden, veel liever zegt hij hun baasje gedag en negeert de hond die erbij staat. Romke, de buurhond waarmee hij elke dag door mij of de buurman wordt uitgelaten, beschouwt hij dan ook niet als vriend. Ze staan heel leuk op de foto samen, maar er is eigenlijk sprake van een ‘gedoogbeleid’.”

21 | De Penseelstreek nr. 99

OPLOSSINGEN VAN DE QUIZ JULI 2021

Opgave 1: Als het 50 minuten geleden precies vier keer zoveel minuten na 15 uur was, hoeveel minuten is het nu voor 18 uur? De tijdstippen zijn op één dag.

Antwoord: men moet de volgende vergelijking oplossen, 5x + 50 = 180, dus x = 26 min

Opgave 2: In een rechthoek bevinden zich drie cirkels met straal van respectievelijk 3, 4 en 5.

Wat is de oppervlakte van de rechthoek?

QUIZ JANUARI 2022

Opgave 1: Een vat wordt gevuld met water door middel van twee pijpen. Een pijp vult het vat in 10 uur, de andere pijp vult het vat in 12 uur.

Een derde pijp (onder in het vat) ledigt het vat in 20 uur. Alle pijpen, ook per ongeluk de onderste pijp, worden opengezet.

Hoe lang duurt het voor het vat volledig gevuld is?

Antwoord: Zijden zijn 15 en 20, de oppervlakte is 300.

Opgave 3: In de blokjes dienen cijfers te staan zodanig dat de vermenigvuldiging klopt.

Antwoord: 731 x 926, dit is de enige oplossing.

Opgave 2:

Opgave 3:

Wat is de straal van de oranje en rode cirkel, als gegeven is dat de diameter van de blauwe cirlkel 1 is?

Op de zes vlakken van een kubus staan zes verschillende getallen.

Op de acht hoekpunten wordt het product van de cijfers van de drie aangrenzende vlakken gezet. De som van deze acht producten is 1001.

Wat is de som van de zes getallen?

Opgave 4 Er zijn twaalf kwadraten en derdemachten kleiner of gelijk aan 100, te weten 1 (zowel 12 als 13), 4, 8, 9, 16, 25, 27, 36, 49, 64 (zowel 82 als 43), 81 en 100.

Plaats deze twaalf getallen nu in de volgende rondjes, zodat de drie vergelijkingen kloppen.

Opgave 4: Mathieu van der Poel legt de route van A naar B af met een snelheid van 42 km per uur. Hij legt de route van B naar C af in 40 km per uur en de route van C terug naar A voldoet hij in 45 km per uur. De snelheden van Wout Van Aert over deze routes zijn resp. 45, 45 en 40 km per uur, terwijl de snelheden van Julian Alaphilippe over dezelfde routes resp. 40, 48 en 42 km per uur zijn. De wielrenners vertrekken precies op hetzelfde moment en komen precies op hetzelfde moment weer terug in A. Als de routes allemaal gehele aantal kilometers zijn, wat is dan de kortste afstand van A naar B, naar C en weer terug naar A?

O + O O + O O+O+O+O

=O =O+O =O

Opgave 5: De 16 plaatjes van een regulier kaartspel worden in een 4 x 4 diagram gelegd, zodat elke rij, elke kolom en elk van de twee diagonalen één aas, één koning, één vrouw en één boer bevat. Maar ook één harten-, één schoppen, één klaver- en één ruitenkaart bevat.

Hoe? Er zijn meerdere antwoorden mogelijk.

Hieronder een oplossing, er zijn meerdere oplossingen.

Opgave 5: De volgende conversatie vindt plaats tussen A en B. A: ik denk aan twee verschillende cijfers. Wat is hun som?

B: Weet ik niet, maar kun je me een hint geven?

A: Het laatste cijfer van hun product is gelijk aan jouw huisnummer.

B: Ah, nu weet ik het.

Wat is die som?

22 | De Penseelstreek nr. 99

23 | De Penseelstreek nr. 99

logo animatie magazine boeken huisstijl websites

illustratie iconen infographic campagnes storytelling merk

Kom eens langs voor een kop thee of koffie mauvestraat 13 / buiten kantooruren sickeszplein 5 / tijdens kantooruren www.dieparnhem.nl

FRED MENSINK Machinale timmerwerkplaats ramen • deuren • kozijnen

Catering met Passie!

Speciale momenten verdienen speciale bloemen Voor borrel, bedrijfsfeest of teamuitje www.kookkunsten.com | 06-14595558

24 | De Penseelstreek nr. 99

Oremusplein 4, 6815 DN Arnhem, T 026 3517148 bestel@flowbloemisten.nl Kijk ook eens op www.flowbloemisten.nl als u een mooi boeket wilt laten bezorgen 25 | De Penseelstreek nr. 99

ik weer voltijds aan het werk gegaan. Mijn geluk was dat ik geen uitzaaiingen had. Mijn tumor is voor onderzoek opgestuurd naar Amerika. Daar bleek dat een ongelukkige genmutatie de oorzaak was.”

Big five Speekselklierkanker is één van de zeldzame kankers. Jaarlijks krijgen er in Nederland 120.000 mensen de diagnose kanker. Het overgrote deel daarvan heeft één van de ‘big five’: huid-, long-, darm-, borst- of prostaatkanker. Zo’n 20.000 mensen hebben een zeldzame kanker waarvan ruim 200 speekselklierkanker. Daarvan bestaan weer 22 soorten. Bij de behandeling van de big five is volgens hoogleraar Carla van Herpen de laatste vijftien jaar veel vooruitgang geboekt.

De zeldzame kankers blijven daar ver bij achter. Ze komen te weinig voor, ze zijn te veel verspreid over ziekenhuizen en minder interessant voor farmaceuten. Er is ook te weinig onderzoeksgeld voor beschikbaar.

Vlnr: Jaco Wiegersma, Saskia Löhr en Joost Veerman. Foto Leena van Korlaar

Ga mee mountainbiken tegen speekselklierkanker Op zaterdag 12 maart organiseren onze wijkgenoten Joost Veerman en Jaco Wiegersma samen met Saskia Löhr van sterrenrestaurant Het Koetshuis in Bennekom een mountainbiketocht om geld in te zamelen voor onderzoek naar speekselklierkanker. Ze hebben een prachtige route uitgezet met muzikale en culinaire intermezzo’s van sterrenkoks.

Henk Donkers

In december 2008 was Wicher Löhr, chef-kok in sterrenrestaurant Het Koetshuis in Bennekom, verkouden en hoestte hij bloed op. Hij ging ermee naar de dokter, dacht longontsteking te hebben, maar kreeg in het ziekenhuis de diagnose longkanker. Na bestralingen en een chemokuur knapte hij op. Een jaar later zat er een tumor in zijn lies. Uitzaaiingen op andere plekken volgden. Uiteindelijk bleek de oorsprong van alle leed een zeldzame kanker te zijn: speekselklierkanker. Achteraf gezien was een knobbeltje in zijn mond dat in 1994 was weggehaald daarvan de voorbode. De kankers erna waren daarvan uitzaaiingen. In 2017 overleed Löhr, 58 jaar oud.

26 | De Penseelstreek nr. 99

Joost Veerman, rechter en wonend in de Johannes Vermeerstraat, kreeg in 2014 ook de diagnose speekselklierkanker. “Het begon met keelpijn”, vertelt hij aan de keukentafel. “Ik kreeg antibiotica van de huisarts, maar toen ik daarna bloed begon te spugen, verwees zij me door. Via Rijnstate kwam ik op het Radboudumc terecht bij oncoloog Carla van Herpen, inmiddels hoogleraar Zeldzame Kankers. Ik bleek kanker te hebben aan de speekselklier onder mijn tong. In november 2014 ben ik geopereerd. De operatie was ingewikkeld en duurde veertien uur. Om mijn tong te behouden kon de kanker niet helemaal verwijderd worden en ben ik daarna nog bestraald. In april 2015 ben

Taste4life Daarom hebben Joost, Wicher en Frans van Nunen, een andere patiënt, samen met Van Herpen in 2016 de Patiëntenvereniging Speekselklierkanker opgericht. Joost: “We houden bijeenkomsten, hebben een lotgenotencontact en werven fondsen voor onderzoek. In 2016 hebben we met Wicher en zijn vrouw Saskia in het Okurahotel in Amsterdam het galadiner Taste4life georganiseerd. Ruim veertig sterrenkoks werkten er belangeloos aan mee. We hadden vierhonderd tafels beschikbaar. Die actie bracht ruim twee ton op.

Een derde van de tafels was ‘verkocht’ aan Arnhemmers, waarvan velen uit onze wijk.”

Koetshuis, Panoramaweg 23a in Bennekom. Er kunnen 200 mensen meedoen. Het inschrijfgeld van 100 euro gaat voor 100% naar het speekselklierkankeronderzoek.

Joost: “Het moet vooral een leuke belevenis worden, een sociaal evenement dat mensen verbindt, bedoeld voor wie iets leuks en tegelijk goeds wil doen. Meteen nadat ik zelf de diagnose speekselklierkanker had gekregen, heb ik veel medeleven vanuit de wijk ervaren. Dan merk je dat mensen elkaar ‘zien’ in deze wijk. Er is afstand tussen de huizen, maar nabijheid tussen de mensen.”

Restaurant Het Koetshuis in Bennekom (één Michelin-ster)

In beeld “Inmiddels hebben we sinds de oprichting ruim een half miljoen euro bijeengebracht voor onderzoek naar speekselklierkanker. Carla van Herpen kon er drie full-time onderzoekers voor aan het werk zetten.

Ze heeft een grote groep patiënten om zich heen verzameld. Bijna iedereen met deze vorm van kanker wordt door haar gezien en ze heeft een uitgebreid internationaal netwerk. Dat begint zijn vruchten af te werpen. Omdat de ontwikkeling van nieuwe specifieke medicijnen er niet in zit, onderzoekt haar onderzoeksgroep in hoeverre medicijnen en therapieën die succesvol zijn bij de big five, ook tegen speekselklierkanker helpen. Een van haar onderzoekers is daar inmiddels op gepromoveerd. In 2014 was speekselklierkanker niet in beeld, nu wel. ” Mountainbike4life Na taste4life zijn er kleinere acties geweest zoals een stamppottenbuffet in Kootwijkerbroek. Daar was ook Jaco Wiegersma, makelaar en wonend in de Van Pallandtstraat. Joost: “Jaco is – net als Saskia - een fervent mountainbiker. Hij kwam met het idee om mountainbike4life te organiseren. Dat wilden we in maart 2020 doen, maar toen kon de tocht kon niet doorgaan vanwege corona. Hopelijk gooit deze ziekte dit jaar geen roet in het eten.”

Wil je mee fietsen? Schrijf je in via www.mountainbike4life. Je kunt kiezen voor een tocht van 30 of 40 kilometer. Beide gaan over een prachtig parcours dat grondeigenaren speciaal voor deze tocht hebben open gesteld. Mountainbike-ervaring is niet vereist en als je zelf geen MTB hebt, kun je er voor vijftien euro een huren. Onderweg is er muziek en zijn er hapjes van sterrenkoks. Onder de sponsoren bevinden zich er ook enkele uit de wijk zoals wijnhandel Henri Bloem en fietsenzaak Manivélo. De tocht begint en eindigt bij Het

Speekselklierkanker Een mens heeft aan beide kanten van zijn hoofd drie grote speekselklieren bij de oren, onder de tong en in de onderkaak. Daarnaast heeft hij nog zo’n tweehonderd kleine speekselkliertjes verspreid in mond, neus en keel. In alle klieren kan speekselklierkanker ontstaan, maar meestal gebeurt dat in de oorspeekselklier. Overigens is twee op de drie gezwellen in een speekselklier goedaardig. Er zijn 22 soorten speekselklierkanker. De soort bepaalt hoe agressief een tumor is en welke behandelingen mogelijk zijn.

Symptomen zijn een zwelling of verlamming in het gezicht.

In Nederland krijgen ruim 200 mensen per jaar de diagnose speekselklierkanker. Over precieze oorzaken is nog weinig bekend. Risicofactoren zijn straling en blootstelling aan giftige stoffen. Er is geen verband met roken of alcohol.

27 | De Penseelstreek nr. 99

Penseelstreek adv 2021.pdf 1 15-1-2021 13:10:41

Je ziet ze groeien bij Skar.

ALS U WIJNEN WILT SCHENKEN GESELEKTEERD OP PUUR KWALITEIT C

Nieuwsgierig?

ALS U een WHISKY ZOEKT DIE ZELFS U zal VERRASSEN

M

Y

Dagopvang (0-4 jaar) Peuterwerk (2-4 jaar) Bso (4-13 jaar)

BELEEF DIT ZELF LIVE in de winkel op vrijdag & zaterdag vanaf 10.00 uur

Leer ons kennen via www.skar.nl/locaties/arnhem/de-holle-boom

CM

MY

omdat U OPRECHT VERWEND WILT WORDEN MET onze SERVICE

Annemariek Faber Kindadvies

CY

Consultatie | Advies | Begeleiding | Bijles

CMY

K

Ben jij tussen de 8 en 14 jaar en wil je vooruitgaan op school?

www.taxwijn.nl

Ik help je graag!

binnen 5 uur bezorgd aan huis - 7 dagen van de week

Voor uw complete woning stoffering, ook voor stuc- en schilderwerk, badkamers en keukens. Tapijt, parket, laminaat, pvc en vinyl gordijnen, binnen- en buitenzonwering.

Op het plein bij de Praxis en Lidl. Voor de deur gratis parkeren.

Amsterdamseweg 115 6814 GC ARNHEM T 026 44 50 218 E info@amelink.nl I www.amelink.nl

info@annemariekfaberkindadvies.nl Amsterdamseweg 214 | Arnhem

Wij zijn BOOOM Digital. Een digital agency met creatieve denkers, doeners, designers en developers. Samen zetten wij ideeën om in slimme digitale oplossingen. Zo krijgt ieder bedrijf, merk of product de plek op het internet die zij verdient.

Wil je meer weten of samen een project starten?

Bel of app: 026 202 23 54 of mail: hello@booomdigital.nl www.booomdigital.nl

advertentie_wijkkrant-de-penseelstreek.indd 1

28 | De Penseelstreek nr. 99

09-01-2022 20:22

29 | De Penseelstreek nr. 99

De jury blikt terug op Schilders en Straatbewoners

UITKOMSTEN ENQUÊTE BUURTENERGIESYSTEEM HOOGKAMP: NAAST POSITIEVE REACTIES OOK BEZWAREN EN VRAAGTEKENS

Mieke Breuning

Het was een behoorlijke uitdaging, waar de lustrumplannen de straten voor stelden. Wat wist men van de schilder? Zouden er straatgenoten te porren zijn om er samen mee aan de slag te gaan?

Hoe dan?

Wie hadden er zin om zich als deelnemer aan te melden? En al gauw werd bekend dat er ook een jury zou komen om te beoordelen welke straat de beste presentatie had. Om de uitdaging serieus te maken.

Er kwam een jury van vier jongeren en drie ouderen.

En die bleken een moeilijke taak te hebben. Hoe kijken de juryleden daarop terug? Mieke Breuning ging erop af. Een terugblik op een zinderende dag in september …

Anne-Marie, Coen, Thom en Mieke

Respons De respons was met 22% volgens de afdeling Onderzoek en Statistiek van de gemeente Arnhem goed. Als werkgroep Hoogkamp Energie hadden we op meer gehoopt. Maar voor het huidige doel: het ophalen van meningen, ideeën, zorgen en bezwaren van bewoners bij de plannen voor een Buurt Energie Systeem als input voor de ontwerp- en ontwikkelfase geeft de enquête een rijke opbrengst.

“Ik zag alleen maar blije gezichten”, herinnert een van de zeven juryleden zich. “Dat enthousiasme van al die mensen, die samen zo heel graag hun schilder ‘op de kaart wilden zetten’”.

Mieke vroeg de zeven juryleden, Arthur, Otmar, Sarah, Sien, Anne-Marie, Coen en Thom, naar hun indrukken van die dag. Arthur en Otmar waren toen 9, Sarah en Sien 14. Zij hadden de verantwoordelijke taak om de verschillende straten te beoordelen op de volgende punten: • Is de schilder herkenbaar in de presentatie?

• Originaliteit • Artistieke kwaliteit Unaniem roemen ze de creativiteit, het unieke karakter van iedere afzonderlijke presentatie en het gevoel van “samen iets neerzetten”.

“Welkom in de Gouden Eeuw“ van de Rembrandtlaan, waar we in een warm bad stapten en waar met veel gezelligheid, mooie muziek en een schitterend tableau vivant de Gouden Eeuw tot leven kwam: helemaal echt en goede uitleg van wat de tijd van Rembrandt inhield (Coen) en lekkere pepernoten en de mensen waren zo aardig. (Arthur).

De Jan Vethstraat staat bij Anne-Marie op nummer 1: Klein van opzet, maar mooie ingetogen foto’s van buurtbewoners uit de Jan Veth naast portretten van Jan Veth in dezelfde enscenering.

De foto’s waren van een hoge artistieke kwaliteit. Ik heb er enorm van genoten.

Coen: De Nicolaas Maesstraat had met verschillende technieken een nieuwe Nicolaas Maes gemaakt en we kregen bij de officiële onthulling een goede uitleg.

Thom: Mooi van het Panorama Mesdag van de Mesdaglaan was dat het alle facetten van het wonen in de laan uitbeeldde.

30 | De Penseelstreek nr. 99

Eind oktober kregen alle bewoners van de Hoogkamp een brief met hierin een unieke code om mee te doen aan de online enquête die gehouden werd in samenwerking met de gemeente Arnhem, Alliander en de werkgroep Hoogkamp Energie. Doel was om te peilen of er voldoende draagvlak is voor de plannen voor een Buurt Energie Systeem. Ook willen wij achterhalen wat bewoners zelf al hebben gedaan aan energiebesparing en/of ze plannen hebben voor verdere verduurzaming van hun woningen. In dit artikel staan de meest in het oog springende uitkomsten. De volledige uitslag vindt u op onze website www.hoogkampenergie.nl

Sarah, Sien. Otmar en Arthur Sarah en Sien noemen met name de sfeer in de Paulus Potterstraat: heel gezellig, met een springkussen voor de kinderen en lekkere hapjes voor iedereen.

Thom over de straat van plateelschilder Colenbrander: een eyeopener en het maakte me nieuwsgierig.

De Breitnerstraat, getooid met vlaggen van de Gele Rijders van Breitner, had enkele dagen eerder een lichtshow verzorgd ‘In het licht van Breitner’ ; het ontlokt aan Otmar de volgende overdenking: “Wat is kunst? Kan kunst ook een lichtshow zijn?”

“Het jureren was leuk om te doen en hoeveel suiker en snoep kun je op een middag eten!” , herinneren Arthur en Otmar zich.

Anne-Marie vat samen wat bij alle juryleden leeft: “Het jureren was leuk om te doen. Goed dat we van tevoren een soort scorelijst hadden gemaakt van onderdelen waarop we zouden letten en welke score je toekent bij goed, voldoende en onvoldoendes.

Psst … onvoldoende zijn er niet gegeven!”

Het was een middag die nog lang in onze hoofden bleef zinderen.

Voordelen Van de respondenten geeft 63% aan een goede tot zeer goede eerste indruk te hebben van de plannen voor het Buurt Energie Systeem. 13% is neutraal en 15% vindt de plannen slecht tot zeer slecht. 8% weet het niet.

De meest genoemde voordelen zijn: • Het is een gemakkelijke manier om mijn huis aardgasvrij te maken; • Het voorkomt dat iedereen straks een individuele warmtepomp met geluidsoverlast neemt; • Een collectief systeem is goedkoper dan individuele oplossingen en • Met een collectief systeem kun je makkelijker omschakelen naar andere duurzame warmtebronnen.

Als belangrijkste voorwaarden voor een buurtenergiesysteem noemt men de betrouwbaarheid, betaalbaarheid en toekomstbestendigheid.

Verder mag er geen geluidsoverlast worden veroorzaakt, mag het karakter van de wijk niet worden aangetast en willen mensen niet inboeten aan comfort. Voor koeling blijkt weinig belangstelling te zijn.

HOOGKAMP

Energie

Bezwaren Bij de beantwoording van de vraag naar nadelen van het BES en de open vragen springen de volgende bezwaren in het oog.Een deel van de respondenten is bang dat de eenmalige en maandelijkse kosten te hoog worden en dat de woningen niet warm genoeg worden.

Ook zijn er bezwaren tegen een collectieve oplossing en tegen de experimentele techniek. Daarnaast wordt de overlast bij de aanleg als bezwaar gezien. Een deel van de respondenten wil niet dat de wijk proefgebied wordt en wil liever wachten op het beschikbaar komen van nieuwe technieken zoals bijvoorbeeld waterstof of verbeterde warmtepompen.

Energiebesparing Veel respondenten hebben dakisolatie, tochtwering en/of glasisolatie aangebracht. Ook heeft een kleine meerderheid spouwmuurisolatie en vloerisolatie. Nog heel wat respondenten willen verder verduurzamen. Van de respondenten die niet verder willen verduurzamen, geeft een deel aan al voldoende maatregelen genomen te hebben. De rest zegt het geld er niet voor te hebben, de terugverdientijd te lang te vinden of andere zaken belangrijker te vinden. Een kleine 40% van de respondenten geeft aan zonnepanelen te hebben op hun dak.

Eerste conclusies • De uitslag geeft voldoende basis om verder te gaan met het onderzoek naar de haalbaarheid van het Buurt Energie Systeem. Ook hebben we goed inzicht in bezwaren en zorgen die er leven in de buurt en zullen we proberen hier zoveel mogelijk aan tegemoet te komen.

• Of de enquête representatief is voor de hele buurt, kunnen we nog niet zeggen. Met name de groep bewoners tussen de 26 en 45 jaar is ondervertegenwoordigd. Bij volgende raadplegingen zullen we stevig moeten inzetten op een breder bereik.

• In een volgende fase willen we concreet uitgewerkte plannen voorleggen met daarbij de kostenplaatjes en de impact op de woningen en de woonomgeving. Ook willen we de voor- en nadelen van individuele warmteoplossingen naast die van de collectieve oplossing inzichtelijk maken.

• Veel bewoners hebben hun huizen gedeeltelijk geïsoleerd en veel mensen geven aan nog meer te willen verduurzamen. Dit geeft goede hoop dat het energiegebruik in de wijk nog verder omlaag kan, wat de efficiency van een Buurt Energie Systeem ten goede komt. Uit de enquête is niet af te leiden wat de leeftijd en de kwaliteit van de isolatiemaatregelen is. Voor een beter inzicht zijn we gestart met aanvullend technisch onderzoek. Ook doen we een proef met verwarmen op 60 graden. Naast het maken van plannen voor een alternatief voor aardgas zullen we ons onverkort richten op het stimuleren van de verduurzaming.

• Koeling heeft kennelijk geen hoge prioriteit. Gezien de hoge kosten nemen we deze optie niet mee in verder onderzoek naar het Buurt Energie Systeem.

Werkgroep Hoogkamp Energie hoogkampenergie@gmail.com 31 | De Penseelstreek nr. 99

Een parelsnoer van minibiebs In onze buurt staan er maar liefst acht minibibliotheken: genoeg leesvoer voor fervente lezers. Ideaal voor een wekelijkse wandeling langs alle biebs, om boeken te brengen of te halen. Wie hebben deze minibiebs in hun voortuin gezet en vooral: waarom?

Minibieb Mesdaglaan 1 (bij Jan Vethstraat) Leendert: “Acht jaar geleden zag ik in ArnhemZuid voor het eerst een minibieb staan. Dat was toen een vrij nieuw fenomeen. Ik heb Marjan, die verderop in de straat woont, gelijk gebeld: ‘Dat gaan wij ook doen!” Ze was, als echte boekenwurm, meteen enthousiast. Bij de kringloopwinkel hebben we oude kastjes gekocht en omgebouwd. Sindsdien staan onze minibiebs hier op de Mesdaglaan vlakbij elkaar, maar ze gaan allebei als een speer. Ik pak er zelf nooit iets uit, want ik ben niet zo’n lezer. Ik vind het vooral leuk dat het de wijk verbindt. Overigens heb ik dat ding in al die jaren amper onderhouden, het overleeft weer en wind. Wel zat er een keer een roedel slakken in, die de boeken opvraten. Toen heb ik de kieren met tape dichtgemaakt en was het probleem opgelost.”

Minibieb Mesdaglaan 2 (bij Van Goghstraat) Marjan: “Leendert belde me inderdaad acht jaar geleden op en de rest is geschiedenis. Al hebben wij inmiddels een andere kast, want onze oude viel zowat uit elkaar. Nu hebben we weer een frisse bieb.

Ik grap vaak tegen Leendert dat ik stomme boeken altijd bij hem in zijn bieb dump en dat mijn kastje véél mooier is, haha! Of ik wel eens wat weghaal? Ja, als de boeken kapot of gedateerd zijn, of er al lang in staan. Verder zet ik de boel geregeld netjes, vul aan vanuit mijn voorraad en haal er af en toe wat uit voor mezelf, voor mijn leesclub.”

Minibieb Jan Vethstraat 3 Annemie: “Een paar jaar terug kon je je opgeven voor een minibieb, via de wijkvereniging. Ik las het in De Penseelstreek. Je kreeg dan een kastje met klep.

Het leek me, als fervent lezer, leuk om boeken weg te geven en te lenen. Vanaf dag één liep het goed.

Ik zie vaste mensen voorbij komen, buren, maar ook toevallige voorbijgangers.

Elke maand, vlak voordat het papier opgehaald wordt, kijk ik welke boeken er al een maand in staan of versleten zijn en die gooi ik in de container. Zo worden de boeken alsnog gerecycled.”

Kinderboeken-minibieb 4 Bakenbergseweg (bij Jacob Marislaan) Olga: “Ik ben dol op minibibliotheken; heb er vaak mooie parels uitgevist. Toch viel het me op dat er weinig minibiebjes zijn met alleen kinderboeken. Vandaar dat ik er zelf eentje begonnen ben. Via Marktplaats heb ik een stevig konijnenhok op de kop getikt, met een bitumen dak. Mijn vader heeft geholpen met het maken van de deurtjes. Ik vond het best spannend, gek genoeg, die eerste dag dat-ie stond. Ik loerde steeds uit het raam of er al iemand kwam. Inmiddels is het normaal geworden en loopt het goed.

32 | De Penseelstreek nr. 99

Minibieb Joris van der 5 Haagenlaan Margriet: “Onze minibieb ligt van de weg af, ons ‘hofje’ in. We hebben dan ook een bord aan de straat gezet om mensen erop te attenderen. Inmiddels weten buurtbewoners ‘m prima te vinden. Het kastje heb ik via de oproep van de wijkvereniging, een paar jaar geleden. Waarom ik het wou? Ik ben dol op boeken. Niet alleen om te lezen, maar ook om voor te lezen. Dat doe ik aan mijn kleinkinderen, maar ook voor Dedicon. Zij verzorgen audioboeken voor mensen met een visuele handicap en ik spreek geregeld stemmen in. Daarnaast zit ik in een leesclub. Welk boek ik nu op mijn nachtkastje heb liggen?

“Slapen doen we later” van Zsuzsa Bánk. Prachtig, echt een aanrader.”

Minibieb Albert 6 Cuypstraat Joke: “Net als iedereen met een minibibliotheek houd ik van lezen. Het verrijkt je geest en stimuleert je voorstellingsvermogen.

Met een minibieb geef je in feite verhalen door.

Het zorgt ook voor mooie gesprekken. Zo woonde er een student in de straat die niet veel budget had en dus geen boeken kocht.

Dit was voor haar een ideale manier om toch te lezen. Een tijd geleden kwam er een vrouw van wie de ouders net waren overleden.

Ze had hun huis leeggehaald en dozen vol boeken. Ze doneerde ze aan mij. Als gevolg daarvan heb ik een voorraad boeken waarmee ik de bieb kan aanvullen. Al geldt het principe ‘pak een boek, zet er eentje terug’ natuurlijk ook.”

Minibieb Van 7 Heemstralaan Annemarie: “De mijne komt eveneens van de wijkvereniging. Er was er nog eentje over die ze kwijt moesten en ik dacht: zet ‘m maar bij mij neer.

Omdat er vrij veel verkeer door onze straat komt, heb ik dagelijks aanloop. Vooral in de zomer gaat het hard: veel toeristen op de fiets stappen af om een boekje mee te pakken voor op de camping, in hun hotel of bungalow. Ik laat veel genres erin staan, maar uiteraard haal ik oude of slechte boeken weg. Flyers en folders vis ik er ook meteen uit, het is geen reclamezuil.”

Minibieb Weissenbruchstraat/ Tooropstraat Erik: “Toen we in dit huis kwamen wonen, vertelde de vorige eigenaar dat de minibieb eigenlijk een beetje van de buurt was.

De buren zorgen er dan ook voor: af en toe de oude boeken eruit halen, alles rechtzetten, ga zo maar door. De bieb staat dan ook niet echt bij één specifiek huis, maar in de dikke, hoge heg in de bocht van de straat. Ik pak er zelf nooit iets uit, maar vind het wel gezellig dat hij er is.”

Minibieb Bosboomstraat Mariëtte: “Ik ben bestuurslid van wijkvereniging De Penseelstreek en vijf jaar geleden kwamen we tijdens een vergadering op het idee om minibibliotheken in de wijk te plaatsen.

Creatieve werkplaats De Helling, met wie we de samenwerking hiervoor aangingen, kwam toen met een ontwerp en een proefexemplaar. Die viel in de smaak en we hebben er toen vijf in de wijk geplaatst. Ja, ook bij mij in de voortuin staat er eentje. Ik check de aanwas altijd even en maak een selectie. Daarnaast vul ik ze geregeld met eigen boeken, want we kopen er zelf enorm veel. Inmiddels is de regel: komt er een nieuw boek in huis, dan moet een oud de minibieb in.”

8

9

33 | De Penseelstreek nr. 99

KORT EN KLEIN Verbouwing Bakermat voltooid

KORT EN KLEIN Muziekvereniging De Eendracht: Niet bij de pakken neer

tekst & foto’s: Henk Donkers

De verbouwing van de wijkcentrum De Bakermat is voltooid. Het gebouw heeft twee nieuwe toegangen gekregen (via een trap en via een langzaam aflopend pad voor mensen in rolstoel of met rollator), verder een ruime hal, een lift naar de grote zaal boven en een fraai terras. Doordat er een stuk is uitgegraven, komt er nu veel meer licht binnen, vooral in wat ‘de huiskamer’ van de wijk moet worden. Wijkgenoten kunnen daar nu elke dinsdag t/m zaterdagochtend tussen 10.00 en 12.30 koffie drinken, een praatje maken, een krantje lezen of een boek lenen. Er is een nieuwe koffiemachine die allerlei soorten koffie kan naken. De wijkhuiskamer moet voor gezelligheid, verbinding en ontmoeting in de Penseelstreek en Burgemeesterswijk gaan zorgen.

De feestelijke opening laat gedwongen door coronabepekingen door coronabeperkingen nog even op zich wachten. Allerlei andere activiteiten gaan wel van start zoals Repairplek (8 februari), Themaochtend ‘Na de Klimaattop van Glasgow’ (8 februari), Open Podium (8 februari), Muziek van jonge musici (13 februari), Luistercursus Schubert (4x vanaf 21 februari), Praathuis Bakermat (Wat is zinvol leven? Met Fokke Obbema 22 maart) en een gezamenlijke tentoonstelling van werk van Klaas Gubbels en Ad Gerrritsen (1 februari – 24 maart). Wil je op de hoogte blijven? Abonneer je op de nieuwsbrief of kijk op www.wijkcentrumbakermat.nl

Toen het concert van 27 november 2020 geannuleerd moest worden, hebben ze hun verenigingsgebouw omgebouwd tot opnamestudio.

Concertthema ‘We mogen weer’ werd noodgedwongen: ’We mogen weer online’. Te beluisteren op YouTube onder muziekvereniging Eendracht Schaarsbergen-Arnhem.

Op de planning staan nu: - zondag 3 april matineeconcert - zaterdag 14 mei bij de muziekdag in de binnenstad Kijk voor meer informatie op www.eendrachtschaarsbergen.nl

Nieuwe toegang tot De Bakermat, die uitkomt op het terras voor ‘de huiskamer’ Foto: Henk Donkers

Afvalbakken aan de straat

In de huiskamer. Foto: Jos Zwaan

Mantelzorgondersteuning door VPTZ Arnhem

4 februari Wereld Kanker Week

“Hartstikke bedankt voor het goede werk wat jullie doen.

Zo houd je het als mantelzorger nét wat langer vol. Mooi dat jullie er zijn!” Woorden van deze strekking ontvangen vrijwilligers van de VPTZ Arnhem regelmatig als ze ondersteuning hebben geboden. Deze woorden drukken bovendien precies uit wat de VPTZ Arnhem wil bieden en hoe dat er uitziet: ondersteuning bieden aan mensen wier levenseinde nadert en aan hun mantelzorgers door met rust en aandacht aanwezig te zijn. Gedurende de week bieden vrijwilligers een aantal dagdelen verlichting door hun aanwezigheid en het eventueel verrichten van lichte zorgtaken. Dit geeft mantelzorgers de gelegenheid om bijvoorbeeld een middag weg te gaan en familie of bekenden te bezoeken en zo even de zinnen te verzetten. Of om een nacht onbekommerd te kunnen doorslapen omdat je weet dat er iemand waakt aan het bed.

De deuren van Het Toon Hermans Huis Arnhem gaan weer open!

Het Toon Hermans Huis Arnhem is een centrum voor mensen die leven met en na kanker. We hebben inloopmogelijkheid voor een luisterend oor en bieden diverse activiteiten aan.

De VPTZ Arnhem werkt nauw samen met VPTZ Midden Gelderland. Samen beheren we sinds 1 januari een website: www.vptz-amg.nl.

34 | De Penseelstreek nr. 99

Voor wie het bericht van de gemeente gemist heeft: De GFT-containers worden ‘opgepakt’ door de wagen. De soms vrij zware grijze containers moeten door de werknemers van PreZero naar de vuiniswagen gereden worden om hem te laten legen. De groenbakken moeten dus met de klep naar de straat staan en de grijze containers met de handvatten naar de straat. Met dank aan Klaas Roelofsen.

Afgelopen jaar heeft ROC RijnIJssel voor de herontwikkeling van zijn locatie aan de Zijpendaalseweg samen met omwonenden het ’Ontwikkelkader Woonpark GuldenBodem’ opgesteld (zie Penseelstreek zomer 2021 nr. 97 p.34-38). Dat ontwikkelkader inmiddels overgenomen door de gemeenteraad. Het wachten was daarna op een projectontwikkelaar en nieuwe eigenaar.

Die diende zich eind 2021 aan. Op 23 december werd de combinatie van Ter Steege Bouw Vastgoed en Rots Bouw de nieuwe eigenaar. Omwonenden zijn daarover per brief geïnformeerd.

Het bedrijf wil de komende anderhalf jaar besteden aan de verdere planontwikkeling op basis van het Ontwikkelkader. Daar wil het bedrijf ook omwonenden weer bij betrekken. Jan Bart Wildschut die de inbreng van de buurt bij de totstandkoming van het Ontwikkelkader, begeleidde, zal diezelfde rol ook weer vervullen bij de ontwikkeling van de concrete bouwplannen. Dat proces begint in het eerste kwartaal van 2022. Het ROC zal het gebouw pas na het schooljaar 2022-2023 verlaten. Tot augustus 2023 verandert er dus niets. Wijkgenoten die eventueel naar een appartement in het nieuwe woongebied willen verhuizen, moeten dus nog een paar jaar wachten. De Penseelstreek volgt de ontwikkeling van deze nieuwe groene woonlocatie op de voet.

Bij de Achterkant

Vanaf 1 februari zijn we geopend voor de inloop en activiteiten. omdat het op 4 februari Wereld Kanker Week is, ligt er vanaf 1 februari voor iedere bezoeker een kleine verrassing klaar.

Wij zijn er klaar voor, dus schroom niet en stap gerust bij ons binnen. Je bent meer dan welkom van dinsdag t/m vrijdag van 10.00 tot 13.00 uur. Onze gastvrouwen staan klaar voor een warme ontvangst met een kopje koffie of thee. Adres: Stadhoudersstraat 60 6828 SM ARNHEM. Geef je op voor een activiteit via www.thharnhem.nl/agenda We hopen je snel weer te ontmoeten in het huis.

Omvorming ROC-terrein Zijpendaalseweg tot Woonpark GuldenBodem

tekst & foto’s: Jan Zwartjes

Kijk op de Wijk, een rondje rondom

Opruimwoede vanwege corona of lengende dagen?

Wist u dat er coaches bestaan die u willen helpen met kiezen en ordenen van uw spullen? In het volgende nummer gaan we hier nader op in. Voor nu verwijzen we naar de advertentie in dit blad: Opgeruimd met Eef.

Het is januari, namiddag, de zon staat laag aan de horizon. Prachtig weer om er even uit te gaan. Een rondje langs de grenzen van onze wijk, De Penseelstreek. Ik nodig je uit om met me mee te gaan.

Bij Rosorum aan de Amsterdamseweg maak ik mijn eerste foto. Door de bomen zie ik het Gulden Hart en de Pieter Breugelschool. Vandaar ga ik in noordelijke richting; rechts de wijk Sterrenberg – waar de zon speelt met schilderwerk en graffiti – en op de Hoogkamp aangekomen bereik ik via de Schelmseweg park Gulden Bodem.

Vanwege het felle tegenlicht wordt fotograferen lastig. In de hoop dat de volgende dag de ochtendzon mij gunstig gezind zal zijn, besluit ik mijn fotoronde dan te onderbreken. En ja, prachtig berijpte bomen de volgende morgen, mooie doorkijkjes naar de aangrenzende bebouwing. Via de Zijpendaalseweg en de Izaak Evertslaan kom ik weer bij het Gulden Hart uit. Winterbeelden van de Penseelstreek aan haar grenzen.

35 | De Penseelstreek nr. 99

DE GRENZEN VAN DE PENSEELSTREEK