ONDERZOEKS-EN ACTIVITEITENPROGRAMMA 2021-2022
DESIGNING CITIES FOR ALL Pakhuis de Zwijger start in 2021 met ondersteuning van het
opkomst van een bepaald dominant en agressief soort leiderschap,
Stimuleringsfonds Creatieve Industrie het omvangrijke
met een in de meeste gevallen discriminerend en racistisch beleid
twee jaar durende activiteitenprogramma Designing Cities
gestoeld op nationalisme. Daar tegenover staat dat vanuit een
For All, over de rol van ontwerpers in het vormgeven en
groot deel van de wereldbevolking een steeds sterker wordende
maken van steden van, voor en door iedereen. De kernvraag
roep klinkt om meer collectiviteit, meer gemeenschapszin,
voor dit activiteitenplan 2021-2022 luidt:
meer duurzame - voor mens en natuur - economische modellen,
Hoe kunnen ontwerpers, binnen de context van de superdiverse stad, bijdragen aan het creëren van inclusieve steden van, voor en door iedereen?
en een meer gebalanceerde machtsverdeling. Betaalbaarheid, toegankelijkheid en gelijke kansen voor alle mensen zijn daarbij leidend: van (digitale) producten, (publieke) diensten en services, werkgelegenheid, onderwijs en zorg, en de huizenmarkt, tot aan het in meer algemene zin vormgeven aan buurt, dorp en stad. Bij een
Cities of Belonging zoals schrijver en activist OluTimehin
steeds groter wordende groep mensen groeit het bewustzijn dat
Adegbeye ze noemt, waarin iedereen zich thuis voelt en mag
om tot een eerlijke, veilige, en gezonde leefwereld voor iedereen te
voelen. Niet alleen in ruimtelijke zin, maar ook met betrekking tot
komen, ingrijpende veranderingen noodzakelijk zijn.
het digitale domein en de inrichting van onze publieke systemen, services en producten.
“The only cities worth building, indeed the only futures worth dreaming of, are those that include all of us, no matter who we are or how we make homes for ourselves.”
ONTWERPEN VOOR INCLUSIEVE STEDEN Deze roep geldt expliciet voor steden, die mondiaal door toenemende migratie steeds vaker superdivers zijn en worden. In Nederland hebben anno 2020 zowel Amsterdam, Rotterdam als Den Haag officieel al de status van ‘superdiverse stad’ bereikt. Het begrip super-diversity (voor het eerst geïntroduceerd door Steven Vertovec in 2007) houdt in dat er geen getalsmatige
-OluTimehin Adegbeye
meerderheid meer bestaat van één bevolkingsgroep. Vooral in dit
DE ROEP OM EEN EERLIJKE, VEILIGE EN GEZONDE LEEFOMGEVING VOOR IEDEREEN
van nieuwkomers, minderheden, en jongeren stagneert en ook
soort steden komen mensen in verweer, omdat de emancipatie omdat bijvoorbeeld gentrification als fenomeen wereldwijd hard
Als de afgelopen jaren - en 2020 in het bijzonder doordat de
doorzet. Nieuw is dat dit niet langer geïsoleerde manifestaties
mondiale corona pandemie een vergrootglas zette op bestaande
van verzet zijn: minderheden trekken daarin samen op. Vrouwen,
maatschappelijke problemen - één ding duidelijk hebben gemaakt,
mensen met een niet-witte huidskleur, queer personen, jongeren;
is het de schrijnende toename van de tweedeling in onze mondiale,
zij richten zich samen op het in kaart brengen van machtsrelaties
nationale en lokale samenlevingen. De pijnlijke verschillen tussen
en -ongelijkheden en het ontmantelen van inter agenderende
arm en rijk, de ongelijke toegang tot voorzieningen zoals hygiëne,
en elkaar vaak versterkende uitingen van seksisme, racisme,
onderdak en onderwijs, en de voortdurende worsteling met de
validisme, klassisme, homofobie, transfobie, en andere systemen
klimaatcrisis en het vluchtelingenvraagstuk, bereikten ons vanuit
van discriminatie, onderdrukking en privilegiëring. Zij eisen
alle werelddelen. Tegelijkertijd manifesteert zich na de moord op de
terecht een volwaardige plek op in de stad voor iedereen. Het gaat
Amerikaanse George Floyd de Black Lives Matter - beweging, die
daarbij om gelijke toegang en behandeling in onder andere het
strijdt tegen institutioneel racisme.
publieke domein, het onderwijs en de zorg, de culturele sector, op de arbeids- en woningmarkt, in de politiek, en in het uitgaansleven.
Parallel hieraan zien we een toenemende trend van populisme en
Het effect van superdiversiteit gaat ook over de normalisering van
individualisme, een afnemend vertrouwen in de overheid, en de
diversiteit en de gevolgen hiervan voor machtsverhoudingen en
alledaagse omgangsvormen in de stad. Het is daarom wenselijk
DESIGNING CITIES FOR ALL
meer bewustzijn, kennis en ervaring op te doen met inclusief
Designing Cities For All wil bijdragen aan een toekomst waarbij
ontwerpen van openbare ruimte, producten en processen. Dit is
we deze ontwerpcriteria als vanzelfsprekend gaan beschouwen en
nodig om te komen tot systemen en leefomgevingen waar iedereen
waarin we waarden zoals gelijkheid, inclusie en rechtvaardigheid
(ongeacht leeftijd, culturele achtergrond, etniciteit, capaciteiten,
vooropstellen. Met het activiteitenprogramma 2021-2022 gaan we
geloof en gender) zich op gelijkwaardige wijze toe kan verhouden.
daarom een verdieping aanbrengen in het discours en de huidige
ROL VAN ONTWERP EN VORMGEVING In deze onrustige tijd met een opeenstapeling van complexe
praktijk van ontwerpen en vormgeving in onze samenleving, die verder gaat dan het bestaande ethos van social design en design for good.
vraagstukken is een belangrijke rol weggelegd voor de ontwerpsector in het eerlijk en duurzaam vormgeven van de
Samen met in totaal zes Fellows die we uitnodigen voor ons
toekomst van ons dagelijks leven. We weten allemaal dat ontwerp
Fellowship-programma en veel designers, wetenschappers, andere
en vormgeving veel meer is dan het ‘simpel’ ontwikkelen van
experts, onderwijsinstellingen en overige betrokken partners
nieuw(e) producten, diensten of services. Ontwerpers zijn - naast
duiken we in de materie van het (her)ontwerpen van inclusieve
politici, bestuurders, aandeelhouders, opdrachtgevers en andere
steden, met het doel ervoor te zorgen dat iedereen - ook toekomstige
beleidsbepalende personen - door hun verbeeldingskracht
generaties - ongeacht capaciteiten, etniciteit, geslacht, leeftijd
en creërend vermogen bij uitstek geschikte aanjagers voor
en culturele achtergrond met gelijke kansen kan deelnemen aan
urgente (systeem)veranderingen en daarmee maatschappelijke
sociale, economische, culturele en vrijetijdsactiviteiten in steden.
verbeteringen. De afgelopen jaren hebben we gezien hoe
Steden waarin iedereen zich welkom voelt.
ontwerpers bijdragen aan sociale veranderingsprocessen doordat zij zich richten op het in mindere of meerdere mate betrekken
ACTIVITEITENPROGRAMMA 2021 - 2022
van gebruikers bij het ontwerpproces. Bij deze werkwijzen is het
Het tweetalige (Nederlands en Engels) activiteitenprogramma
begrijpen en het voldoen aan de behoeften en wensen van mensen,
Designing Cities For All heeft als doelstelling om het brede scala
de gebruikers, van cruciaal belang.
aan (toekomstige) ontwerpers (waaronder architectuur, grafische en visuele communicatie, industrieel ontwerp, ruimtelijk ontwerp,
Het is hoog tijd een alternatieve visie op het ontwerpen en
product design, digitaal ontwerp, game design, etcetera), maar
vormgeven van onze dagelijkse realiteit te ontwikkelen, een meer
ook opdrachtgevers, beleidsmakers, en andere verbonden partijen
intersectionele feministische visie waarbij we onszelf afvragen
(zoals professionals van maatschappelijke organisaties en
hoe we meer rechtvaardige, duurzame en inclusieve steden
burgerinitiatieven) inzicht te verschaffen in en instrumentarium
kunnen bouwen. Designing Cities For All gaat over het vormgeven
aan te reiken voor het inclusief vormgeven en (her)ontwerpen
van producten, diensten, services, plekken en systemen, waarin
van de stad in alle facetten. Het gaat daarbij om het duiden van
iedereen zich vertegenwoordigd voelt, iedereen meedoet, en op
verschillende perspectieven, het tonen van praktijken van inclusief
gelijke voet kan communiceren. Daarin laten we ons leiden door een
(en exclusief) design, het delen van kennis, het ontwikkelen van
aantal criteria voor ontwerp en vormgeving, namelijk dat steden
kritisch denkvermogen en van alternatief handelingsperspectief,
respectvol, veilig, functioneel, begrijpelijk, duurzaam, betaalbaar,
en het genereren van het bij deze tijd passend (ontwerp)vocabulaire.
toegankelijk, aantrekkelijk en gezond zijn voor iedereen.
Designing Cities For All is een doorlopend twee jaar durend
In het activiteitenprogramma laten we veel ruimte voor de
onderzoeks- en presentatieprogramma en bestaat uit diverse
inzet van Fellows, deelnemende experts en partners. En we
onderdelen. Een combinatie van enerzijds deskresearch,
rekenen erop dat ontwerpers en wetenschappers uit binnen- en
interviews, en praktijkonderzoek (ondersteund door in totaal zes
buitenland, studenten van alle designopleidingen, en stakeholders
Fellows die steeds drie maanden aan het programma verbonden
en ketenpartners vanuit de diverse disciplines en vakgebieden,
zullen zijn) met daaraan de gekoppelde activiteiten van dossiers
hun inzichten, kennis, ervaringen en werkwijzen binnen het
ontwikkeling; en anderzijds diverse vormen van overdracht en
programma gaan delen. Met als doel betere steden te maken voor
uitwisseling van praktijkervaringen en reeds gegenereerde kennis.
ons allemaal!
We gaan in gesprek en verbinden nationale en internationale ontwerpers, kunstenaars, wetenschappers, beleidsmakers, en
OPROEP
eenieder die zich bezighoudt met het vormgeven en maken van
Pakhuis de Zwijger ziet dit activiteitenprogramma als een kans
de stad tijdens livecast-uitzendingen/bijeenkomsten, podcasts,
om verdiepend onderzoek te doen naar inclusief ontwerp vanuit
expert tafels, magazine artikelen, exposities, publicaties en een
een Nederlandse context, en de kennis die op lokaal Amsterdams
boekenclub.
niveau beschikbaar is, te verbinden aan die op regionaal, nationaal (met name superdiverse steden Rotterdam en Den Haag) en vooral
De activiteiten richten zich op een breed scala aan professioneel
ook op internationaal niveau. Individuele ontwerpers, bureaus,
ontwerpers en design studenten (via de opleidingen), en een grote
onderwijsinstellingen, opleidingsinstituten en andere partijen en
diversiteit aan maatschappelijke professionals, opdrachtgevers,
professionals in de ontwerpketen uit binnen- en buitenland worden
beleidsmakers, wetenschappers, journalisten, politici en actieve
opgeroepen en uitgenodigd om deel te nemen en bij te dragen aan, en van
burgers. De kracht en uniciteit van het activiteitenprogramma
elkaar te leren over Designing Cities For All in een breed perspectief.
komt voort uit een mix aan deelnemers met verschillende achtergronden, kennis, inzichten en posities in het ontwerpproces,
Interesse om mee te doen? Neem dan contact op met Dymphie Braun
zodat alle elementen van het exclusief ontwerpen van steden
(programmamanager Designing Cities For All):
belicht gaan worden en bij elkaar komen.
dymphie@dezwijger.nl.
Pakhuis de Zwijger Piet Heinkade 181-K 1019 HC Amsterdam
020 - 624 63 80 dcfa@dezwijger.nl www.dezwijger.nl