Jaarverslag Pakhuis de Zwijger 2022 by Pakhuis de Zwijger

JAAR VERSLAG 2022

RAAD VAN TOEZICHT, BESTUUR EN ORGANISATIE

Leden Raad van Toezicht Stichting Pakhuis de Zwijger zijn: VOORZITTER LEDEN

FINANCIËLE ONTWIKKELINGEN

Wij sluiten het jaar 2022 van de programmastichting af met gerealiseerde opbrengsten van € 3.033.690. Het resultaat na belasting is € 230.399. Pakhuis de Zwijger wordt gefinancierd uit partnerschappen, subsidies, opdrachten en projecten die deels binnen Pakhuis de Zwijger plaatsvinden en deels op locatie en door de opbrengsten van de deelnemingen in de beide bv’s.

De omzet van de stichting over 2022 is in grove lijnen te verdelen over:

Partnerschappen

Projecten

Co-producties

Subsidie

Donaties

Overige inkomsten

€ 290.125

€ 524.848

€ 803.131

€ 1.052.187

€ 344.415

€ 18.984

De Raad van Toezicht kent twee openstaande vacatures. Deze vacatures zullen in 2023 worden vervuld. Tevens hebben twee leden van de Raad van Toezicht aangegeven in 2023 hun lidmaatschap van de Raad te willen beëindigen.

In 2022 is de programmering en de communicatie van de activiteiten van Stichting Pakhuis de Zwijger gerealiseerd door medewerkers in dienst van Zalen Pakhuis de Zwijger BV onder leiding van Egbert Fransen (directeur-bestuurder) en Hester Tiggeloven (adjunctdirecteur). Tussen het stichtingsbestuur/RvT en de directie van Pakhuis de Zwijger Zalen BV is voor de periode 2021-2024 een productie-overeenkomst gesloten. In 2022 is de directeur-bestuurder voor lange tijd deels arbeidsongeschikt geweest. Voor de volledigheid dient te worden vermeld dat in 2023 zowel de directeur-bestuurder als de adjunct-directeur tijdelijk hun functies niet uitvoeren vanwege een onderzoek naar veiligheid op de werkvloer. De werkzaamheden zijn overgedragen naar interimdirecteur Oeds Westerhof die, in afstemming met de Raad van Toezicht, een reorganisatie in gang heeft gezet.

AANDEELHOUDERSCHAP IN EXPLOITATIE BV’S

Stichting Pakhuis de Zwijger is honderd procent aandeelhouder van Zalen Pakhuis de Zwijger BV en Pakhuis de Zwijger Horeca Exploitatie BV. Bij de overdracht van de aandelen van de beide bv’s naar de Stichting is door de belastingdienst gesteld dat deze overdrachten tegen een marktconform tarief zouden moeten plaatsvinden. Daarop is direct gesteld dat de som voor de overdracht als schenking zou worden geretourneerd aan de Stichting om daarmee zorg te dragen voor de continuïteit van de bedrijfsvoering van de Stichting en in het bijzonder het veiligstellen van de programmering van de maatschappelijke producties van de Stichting. Op 10 mei 2022 heeft deze zakelijk donatie plaatsgevonden.

JURIDISCHE ZAKEN

Tegen OCW liep in 2022 een bezwaarprocedure met een rechtelijke gang inzake de afwijzing van de landelijke Basisinfrastructuur 2021-2024 / Reflectie & Debatcentrum. Deze rechtszaak is in het voordeel van Pakhuis de Zwijger verlopen. In 2023 is de vaststellingsovereenkomst gesloten met het ministerie van OCW die borgt dat Pakhuis de Zwijger onderdeel is van de landelijke Basisinfrastructuur voor de huidige beleidsperiode en als gevolg daarvan voortaan direct wordt gesubsidieerd door het ministerie van OCW, ingaande het jaar 2023. De consequentie is dat de subsidies verleend voor 2023-2024 door het Fonds voor de Creatieve Industrie dienen te worden teruggestort.

Stichting Pakhuis de Zwijger stond aan het begin van 2022 nog in het teken van COVID-19, de succesvolle omschakeling naar mediabedrijf moest weer worden omgedraaid naar normale bedrijfsvoering. Tenminste, voor zover dat mogelijk was door de oorlog in Oekraïne en de stijgende prijzen als gevolg daarvan. Die prijsstijging werd ook bij de reguliere afnemers van Pakhuis de Zwijger gevoeld, hetgeen het aantal boekingen voor de verhuur van ruimtes deed afnemen.

Stichting Pakhuis de Zwijger sluit 2022 af met een positief resultaat. Er zijn sinds 2021 geen partnerbetalingen meer overgemaakt vanuit de Zalen en Horeca BV aan Stichting Pakhuis de Zwijger door de nieuwe constructie waarbij de stichting 100% aandeelhouder is van de twee Bv’s. In de toekomst zullen, indien nodig, gelden vanuit de Bv’s naar de Stichting worden uitgekeerd d.m.v. dividenduitkeringen. De stichting heeft in 2022 de meeste van haar partnerschappen en projecten weten te behouden. Deze projecten zijn ook weer opgestart in 2022. Tegelijkertijd heeft de stichting haar diensten op het gebied van programmering en productie weten door te zetten voor partners en gelieerde organisaties/instellingen uit het culturele en maatschappelijk veld die in Pakhuis de Zwijger livecastuitzendingen georganiseerd wilden hebben.

De stichting heeft voor 2022 geen aanspraak hoeven doen op de financiële Corona-noodregelingen vanuit het Rijkscultuurfonds die via het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie beschikbaar kwam. Dit leidt tot een terugbetalingsverplichting in 2023.

Op verzoek van de subsidiegever Gemeente Amsterdam is er een geconsolideerde jaarrekening opgesteld voor de stichting en de twee bv’s. Wij sluiten het geconsolideerde jaar 2022 af met gerealiseerde opbrengsten van € 5.352.810. Het geconsolideerde resultaat na belasting is € 503.480. Het vrij besteedbaar totale vermogen van de drie entiteiten van Pakhuis de Zwijger dient als reserve om de continuïteit te waarborgen van de organisatie en de uit te voeren activiteiten.

De totale realisatie van subsidies wijkt beperkt af van begroting van € 947.650. In 2022 zijn er extra subsidies voor prijsbijstellingen ontvangen van zowel Gemeente Amsterdam inzake Kunstenplan subsidie als van Stimuleringsfonds Creatieve Industrie. Verder is een klein deel van de subsidie van Stimuleringsfonds Creatieve Industrie van 2021 doorgeschoven naar 2022. Vervolgens is er een bijdrage van de OBA inzake Maakplaats van € 15.560 ontvangen. Daarnaast zijn er nog diverse overige subsidies aangevraagd en toegekend voor kleinere projecten voor in totaal € 37.067. De gerealiseerde directe opbrengsten komen in 2022 hoger uit dan begroot.

Maurits Groen Duurzaam ondernemer

Marjan Minnesma Directeur Urgenda Lars Boering Directeur European Journalism Center

Dit is met name te danken aan de hogere opbrengsten vanuit opdrachten, co-producties en projecten. Deze waren lager begroot door de nog steeds onzekere situatie rondom COVID-19. De indirecte opbrengsten zijn hoger dan begroot. Deze afwijking is geheel toe te wijzen aan de post donaties.

De gerealiseerde activiteitenlasten, zowel personeel als materieel, liggen hoger dan begroot. De hogere lasten zijn direct te relateren aan de hoger dan begrote opbrengsten.

De gerealiseerde beheerslasten personeel wijken beperkt af van de begroting. Met name de algemene personeelslasten zijn hoger dan begroot door hogere reislasten woon-werk verkeer, hogere wervingslasten en hogere studie- en opleidingslasten. In 2022 is een aantal door COVID-19 uitgestelde workshops en trainingen voor de werknemers uitgevoerd.

Verkooplasten zijn beperkt hoger dan begroot. In 2022 zijn er nog wat extra kosten geweest door de in 2021 geïntroduceerde nieuwe huisstijl.

De gerealiseerde beheerslasten materieel zijn hoger dan begroot. De kantoorlasten zijn hoger door een stijging van de prijs per werkplek en door een toename van het aantal werkplekken voor Stichting Pakhuis de Zwijger i.v.m. uitbreiding van het productieteam. Ook de algemene lasten zijn hoger dan begroot. Afwijking tussen begroting en realisatie wordt veroorzaakt door hogere accountantslasten voor 2021 dan gereserveerd in dat jaar. De extra accountantslasten voor 2021 zijn laste gebracht van 2022.

BEREIK

Het jaar 2022 sluit Pakhuis de Zwijger af met 41.002 fysieke bezoekers die de programma’s bezochten. De nasleep van COVID-19 is op de fysieke bezoekersaantallen nog zichtbaar, maar de weg omhoog is weer gevonden. In 2022 produceerde Stichting Pakhuis de Zwijger in totaal 620 programma’s, tegen 565 in 2020 en 692 in 2021. Een klein deel van deze fysieke programma’s was ook rechtstreeks te volgen via een livestream maar het grootste deel is achteraf beschikbaar om terug te kijken via de website van Pakhuis de Zwijger en het YouTube kanaal. Die laatste met respectievelijk 8.199 abonnees, een stijging van 22%. Met het beschikbaar stellen van deze content heeft Pakhuis de Zwijger het afgelopen jaar een online bereik gehad van 350.854 weergaven met een kijktijd van 91.599 uur. Daarnaast worden de programma’s in samenwerking met partners ook op diverse andere platformen beschikbaar gesteld. Wekelijks worden vier programma’s op vaste tijdsmomenten op AT5 en Salto1 uitgezonden.

De afgelopen jaren heeft Pakhuis de Zwijger aan haar online aanwezigheid gewerkt, met name op sociale media. Dankzij het implementeren van een gerichte social mediastrategie hebben wij aan de zichtbaarheid en groei op deze online platformen gewerkt. De afgelopen jaren is het gebruik van Facebook als communicatiekanaal minder relevant geworden in het aanbod van online media, met respectievelijk 36.319 volgers. Naast Facebook is er ook een groot bereik opgebouwd op Twitter met 23.864 volgers. Binnen de marketing en communicatie-strategie wordt voornamelijk veel aandacht besteed aan LinkedIn en Instagram. LinkedIn, is belangrijk voor het aanboren en onderhouden van het professionele netwerk waarmee Pakhuis de Zwijger als organisatie mee in contact is. Het afgelopen jaar groeide de LinkedIn community met bijna 27,5% volgers in vergelijking met 2021.

Momenteel hebben wij 16.026 LinkedIn volgers. Instagram, als tweede belangrijke sociale media-account, wordt voornamelijk ingezet om meer ‘brand awareness’ te creëren en hierbij actief een jongere doelgroep te bereiken. Als audiovisueel medium draagt Instagram bij aan het visueel maken van de programma’s door middel van fotografie en film en de gesprekken die in de zaal plaatsvinden verder te zetten online. Met bijna 20.000 volgers is Instagram waardevol voor het online uitbouwen van een nieuwe community.

Naast sociale media, heeft Pakhuis de Zwijger een vaste groep nieuwsbriefabonnees die wekelijks op de hoogte worden gehouden. De agenda-nieuwsbrief wordt wekelijks verstuurd met een overzicht van de programma’s over een periode van de aankomende twee weken, deze groep bestaat uit 50.234 abonnees. Naast het agendaoverzicht wordt er zaterdag een gecureerde nieuwsbrief verstuurd naar een tweede groep mensen die hiervoor ingeschreven is. Deze nieuwsbrief bevat naast programma’s ook artikelen, podcast en een andere content die aansluit bij de reguliere programmering. Deze nieuwsbrief wordt naar 39.812 abonnees verstuurd. Dit brengt het totale nieuwsbriefbereik op 90.046 personen. Ter ondersteuning van de programma’s wordt er twee keer per maand een podcast opgenomen met een interessante spreker. Inmiddels zijn bijna 180 podcasts geproduceerd met jaarlijks meer dan 121.000 luisteraars.

Pakhuis de Zwijger bood in 2022 weer volwaardige stageplaatsen aan. In totaal 24 stageplaatsen in twee termijnen (voor- en najaar). Pakhuis de Zwijger kent betaalde stages, hiervoor is een stagereglement opgesteld.

MISSIE & VISIE

Stichting Pakhuis de Zwijger richt zich met haar programma’s en projecten vanuit het stedelijk perspectief op de toekomst van de regio, ons land en de wereld. Onze benadering van de grote en complexe maatschappelijke vraagstukken en uitdagingen is waarden gedreven en de programma’s en projecten hebben als doel bij te dragen aan betere steden voor iedereen. Richtinggevende begrippen bij het maken van de programma’s zijn:

> TOEKOMSTGERICHT

> STEDELIJK

> VERBONDEN

> HUMAAN

> DUURZAAM

ORGANISATIE

> GELIJKWAARDIG

> ONTWERPEND

> WAARDEGERICHT

> TOEGANKELIJK

> VERHALEND

ORGANISATIE

Stichting Pakhuis de Zwijger onderschrijft de Fair Practice Code en zet zich in de kernwaarden Solidariteit, Transparantie, Duurzaamheid, Diversiteit en Vertrouwen uit te dragen en waar te maken zoals opgesteld in ons beleidsplan 2021-2024.

AMBITIES VOOR STAD EN LAND VAN MORGEN

Pakhuis de Zwijger richt zich met zijn programma’s en activiteiten op de toekomst van steden, de metropoolregio, ons land en de wereld. Onze benadering van de grote en complexe vraagstukken en uitdagingen is waarden gedreven. Vanuit de bovenstaand beschreven zeven domeinen – sociaal, ruimte, duurzaamheid, technologie, economie, democratie en creatieve industrie – en twintig door ons geformuleerde ambities maken wij samen met onze partners programma’s en realiseren we projecten die bijdragen aan betere leefomgevingen van, voor en door iedereen.

De twintig programmamakers en producenten van Pakhuis de Zwijger realiseren programma’s en projecten in zeven verschillende domeinen: Sociaal, Ruimte, Duurzaamheid, Technologie, Economie, Democratie en Creatieve Industrie. Wij richten ons daarbij op de praktijk en het verbeteren van het dagelijks leven in stad en regio in relatie tot Nederland, Europa en de wereld. Omgekeerd duiden wij hoe mondiale ontwikkelingen onze stedelijke regio en land beïnvloeden. Het is onze missie om op ieder domein ontwikkelingen bloot te leggen, heldere analyses te maken, reeds bestaande praktijken te duiden, alternatieven te bieden, innovaties te presenteren en dialoog te stimuleren.

CODE OF CONDUCTEEN INCLUSIEF EN VEILIG HUIS VOOR IEDEREEN

Pakhuis de Zwijger streeft ernaar een veilige plek van ontmoeting te faciliteren waarin iedereen zich veilig en gehoord voelt zonder dat de open gesprekscultuur in het geding komt. Daarom hebben wij in 2020 een Code of Conduct ontwikkeld waarmee wij programmamakers, moderatoren, partnerorganisaties en deelnemers van de noodzakelijke handvaten en tools voorzien om door de vele sociale spanningsvelden te navigeren. En daar waar wellicht bepaalde expertise of ervaring ontbreekt kennis en ruggensteun te bieden. Juist door omgangs- en aanspreekvormen af te kaderen ontstaat een setting waar vrij en open kan worden gesproken omdat bepaalde spanningen uit de lucht worden genomen. Dit betekent dat iedere aanwezige respect en erkenning ervaart, er wederzijds begrip wordt gecreëerd en de vocaliteit van achtergestelde personen groeit.

Begin 2023 is in de krant Het Parool een artikel gepubliceerd waarin oud-medewerkers hebben verklaard dat de directie van Pakhuis de Zwijger een onveilige werksfeer in stand houdt. De Raad van Toezicht heeft besloten tot een extern onderzoek onder de huidig medewerkers. In de zomer van 2023 worden hier de uitkomsten van verwacht. Tot die tijd zal de directie niet in functie zijn.

NIEUW AMSTERDAM PRIJZEN

In maart werden de jaarlijkse Nieuw Amsterdam prijzen uitgereikt in een speciaal event in de Grote Zaal van Pakhuis de Zwijger in het bijzijn van ruim 200 aanwezigen.

De Nieuw Amsterdam Prijs voor de Stad van Morgen is een aanmoedigingsprijs voor Amsterdammers die het afgelopen jaar op een bijzondere wijze hebben bijgedragen aan de stad. Dit jaar werd uitgereikt aan Melissa Koutouzis voor haar werk om de wooncrisis in Amsterdam aan te pakken en onder de aandacht te brengen.

De Nieuw Amsterdam Prijs een leven lang voor de stad is ingesteld om mensen te eren die hun hele werkzame leven op een bijzondere wijze hebben ingezet voor Amsterdam. Dit jaar ging de prijs naar Ernestine Comvalius, de eerste directeur van het Bijlmerparktheater, voor haar werk voor kunst en cultuur in Amsterdam Zuidoost en de positie van zwarte vrouwen in Amsterdam en de rest van de wereld.

De Nieuw Amsterdam Prijs is een prijs voor Amsterdammers die in het afgelopen jaar een bijzondere bijdragen hebben geleverd aan de stad. Dit jaar ging de prijs naar Mike Brantjes van Hart voor de K-buurt voor zijn werk als drijvende kracht in zijn buurt en voor het versterken van de participatie in de stad. Hart voor de K-buurt is Initiatiefnemer van buurtacties zoals Flatcoaches, oppasmoeders en K-buurt TV.

PROGRAMMERING

In 2022 heeft Pakhuis de Zwijger 620 openbaar toegankelijke programma’s gerealiseerd, waarvan 472 in Pakhuis de Zwijger zelf, 67 in New Metropolis Zuidoost, 53 in New Metropolis Nieuw-West en 28 vonden op een externe locatie plaats.

NEW METROPOLIS ZUIDOOST

In 2022 heeft Pakhuis de Zwijger 59 openbaar toegankelijk programma’s gemaakt in het kader van New Metropolis Zuidoost, deze programma’s vonden allemaal plaats in onze dependance in Amsterdam Zuidoost. In het oog springende programmareeksen zijn:

> LEESOFFENSIEF (7X)

> VROUWEN VAN ZUIDOOST (6X)

> ZUIDOOST GROEIT (7X)

> ZUIDOOST TALK (7X)

NEW METROPOLIS NIEUW-WEST

In 2022 heeft Pakhuis de Zwijger 55 openbaar toegankelijke programma’s gemaakt in het kader van New Metropolis NieuwWest, 53 van deze programma’s vonden plaats in onze dependance in Amsterdam Nieuw-West, 2 programma’s vonden plaats buiten de deur. In het oog springende programmareeksen zijn:

> TALKSHOW NIEUW-WEST (9X)

> VERHALEN UIT NIEUW-WEST (8X)

CREATIEVE INDUSTRIE

> INCLUSIEF NIEUW-WEST (6X)

> JONG AMSTERDAM (4X)

In 2022 heeft Pakhuis de Zwijger 108 openbaar toegankelijke programma’s gemaakt in het domein van de creatieve industrie, daarnaast hebben we 25 openbaar toegankelijke boekpresentaties en 32 filmvertoningen met nagesprek gemaakt. Hiervan hebben 8 programma’s plaatsgevonden op externe locaties (Dutch Design Week / TU Eindhoven, ITA en CIRCL) en één programma vond plaats in New Metropolis Zuidoost. In het oog springende programmareeksen zijn:

> DESIGNING CITIES FOR ALL (37X)

> FOTOKRONIEK (10X)

> DUTCH MASTERS (6X)

RUIMTE EN DUURZAAMHEID

In 2022 heeft Pakhuis de Zwijger 106 openbaar toegankelijke programma’s gemaakt in het domein ruimte en duurzaamheid, waarvan 15 programma’s in het kader van WeMakeThe.City Green. Van deze programma’s vonden 16 plaats op een externe locatie (Dialoog Centrum / Wageningen University & Research en CIRCL), twee in New Metropolis Zuidoost en 88 in Pakhuis de Zwijger. In het oog springende programmareeksen zijn:

> GEBIEDSONTWIKKELING (9X)

> GROEN VERBONDEN (5X)

> GROENE TRANSITIE (5X)

SOCIAAL

> TROUW DUURZAME 100 (3X)

> RUIMTE! RUIMTE! RUIMTE! (6X)

West, de overige 120 programma’s vonden plaats in Pakhuis de Zwijger. In het oog springende programmareeksen zijn:

> FEMCITY (7X)

> NIEUWE SOLIDARITEIT (4X)

> WONEN VOOR IEDEREEN (4X)

> WEEK TEGEN RACISME (23X)

> SAMEN TEGEN RACISME (9X)

TECHNOLOGIE, ECONOMIE EN DEMOCRATIE

In 2022 heeft Pakhuis de Zwijger 103 programma’s gemaakt in de domeinen technologie, economie en democratie, waarvan twee programma’s op een externe locatie (Rotterdam en ITA), de overige 101 programma’s vonden plaats in Pakhuis de Zwijger. Van deze programma’s stonden 18 in het teken van de (lokale) democratie, zoals verkiezingsdebatten, stadsgesprekken en de presentatie van het college van B&W van Amsterdam tijdens de Staat van de Stad 2022. In het oog springende programmareeksen zijn:

> STEM VAN DE STAD (3X)

> ONDERNEMERS VOOR DE NIEUWE ECONOMIE (4X)

> BREDE WELVAART (3X)

> TECH FOR SOCIETY (5X)

> TEGENLICHT MEETUP (20X)

In 2022 heeft Pakhuis de Zwijger 132 openbaar toegankelijke programma’s gemaakt in het sociale domein, waarvan 32 programma’s in het kader van Samen tegen Racisme/Week tegen Racisme. Drie programma’s vonden plaats in New Metropolis Zuidoost en één programma vond plaats in New Metropolis Nieuw-

PROJECTEN

Naast de meer dan 600 programma’s in 2022 realiseerde Pakhuis de Zwijger ook nog enkele projecten, die vaak overkoepelend zijn aan de losse programmareeksen:

DEPENDANCES NEW METROPOLIS NIEUW-WEST EN ZUIDOOST

De komende jaren vinden in de Amsterdamse stadsdelen Nieuw-West en Zuidoost de meest omvangrijke transformaties plaats, zowel in het ruimtelijke, als in het sociale domein. Om die reden heeft Pakhuis de Zwijger ervoor gekozen twee dependances te openen. Eerst in het voorjaar van 2018 in een voormalig café aan de Burgemeester Rendorpstraat in Nieuw-West (Slotermeer) en later in het najaar van 2019 in de Amsterdamse Poort in Zuidoost, wat voorheen een speelgoedwinkel was.

Bij beide locaties is het een komen en gaan van buurtbewoners, ambtenaren, jongerenwerkers, projectontwikkelaars, startende ondernemers, professionals van wooncorporaties en welzijnsorganisaties. Maar vooral ook van jongeren, scholieren en studenten, die aan elkaar verhalen vertellen over hun dagelijks leven en in gesprek gaan over de toekomst van hun stadsdeel. De belangrijkste thema’s zijn wonen, onderwijs, sociale veiligheid en zorg. Naast talentontwikkeling, ondernemerschap, maatschappelijk leiderschap en onderwerpen als racisme en discriminatie, drugsgebruik en geweld op straat.

Ook zijn de dependances initiatiefnemer van en deelnemers aan lokale manifestaties als de programma’s Vrouwen van Nieuw-West en Zuidoost (in samenwerking met Amsterdam Museum), Nieuw Amsterdam Academie (jongeren en maatschappelijk leiderschap), Keti Koti op 1 juli in Zuidoost en participatietrajecten, zoals Smart Mobility Hub en Park A9 in Zuidoost en de Schoon Plein 40-45 en de Buurtbudgetten in Nieuw-West. Ook vinden maandelijks in beide locaties storytelling-avonden plaats, die een intiemer karakter hebben.

De aard van de ondersteuning van de beide locaties door de stadsdelen verschilt sterk. Waar in Nieuw-West de dependance kan rekenen op een wezenlijke steun van het stadsdeel, is dat in Zuidoost lastig gebleken. Beide dependances zijn door een geringe omvang van de staf en een onzekere financiering kwetsbaar. Het reguliere businessmodel van Pakhuis de Zwijger, met een vaste opbrengst uit verhuur en horeca, blijkt op deze locaties niet te werken.

DESIGNING CITIES FOR ALL

In 2021 en 2022 realiseert Pakhuis de Zwijger met financiële steun van het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie het onderzoeksprogramma

Designing Cities for All. Een serie gesprekken, presentaties, workshops, expertmeetings, lezingen, films en een boek en expositie over de rol van ontwerpers bij het (her)ontwerpen van de inclusieve stad. Een stad van, voor en door iedereen.

In deze tijd dat steden steeds superdiverser worden is het van belang dat we ons nadrukkelijk richten op het thuis voelen; dat je in de stad mag zijn wie je bent. ‘Cities of belonging’ zoals wij ze noemen. Steden waar iedereen welkom is en zich optimaal kan ontwikkelen, ongeacht leeftijd, nationaliteit, ras, capaciteiten, gender(identiteit) of cultureleen religieuze achtergrond. Het gaat daarbij niet alleen om ruimtelijken productontwerp, maar zeker ook om het ontwerpen van digitale publieke en commerciële platforms, systemen en services.

Het programma Designing Cities for All zal in 2023 een aanpassing krijgen, omdat de specifieke subsidie van het Stimuleringsfonds voor de Creatieve Industrie wordt vervangen door een meer generieke subsidie van het ministerie van OCW.

https://dezwijger.nl/dossiers/designing-cities-for-all

SAMEN TEGEN RACISME

Pakhuis de Zwijger en Comité 21 maart organiseren sinds 2019 ieder jaar de Week tegen Racisme, een programma in aanloop naar de landelijke Demonstratie Tegen Racisme in maart. De Week tegen Racisme biedt een interdisciplinair programma vol theater, film, muziek, spoken word, storytelling, lezingen, workshops en dialoog. Tijdens de programma’s wordt een groot aantal onderwerpen binnen de hoofdthema’s racisme en discriminatie geagendeerd en besproken welke vorm wordt gegeven op basis van de jaarlijkse Open Call. Daarnaast is Pakhuis de Zwijger sinds 2021 penvoerder van de Alliantie Samen Tegen Racisme met zes andere grassroots belangenorganisaties: Zwart Manifest, Collectief Tegen Islamofobie en Discriminatie, Oy Vey, Amsterdam City Rights, Comité 21 maart en Pan Asian Collective. Daarbij komt een groot aantal onderwerpen binnen de hoofdthema’s racisme en discriminatie aan bod, zoals ongelijke behandeling in het onderwijs, etnisch profileren op de arbeidsmarkt, in het uitgaansleven en in de publieke ruimte én klimaatracisme. https://dezwijger.nl/dossiers/samen-tegen-racisme

WEMAKETHECITY GREEN

WeMakeThe.City is het festival dat stad en ommeland beter maakt. In 2018 en 2019 met grote manifestaties in Amsterdam en de metropoolregio, vanaf 2021 met een adaptie naar een langlopend programma WeMakeThe.City Green dat een voorlopig hoogtepunt kende op de Floriade 2022 en de Open Groen Dag op 8 juni. Met de toevoeging Green richten we ons op de vergroening van onze leefomgeving en de natuurinclusieve stad. Ruim een jaar lang in Almere, Amsterdam en op andere plekken in de regio, in de provincies Flevoland en Noord-Holland, vonden lezingen, talkshows, workshops, expedities, exposities, filmvertoningen en storytelling plaats voor een breed publiek. WeMakeThe.City is een initiatief van Gemeente Amsterdam, Pakhuis de Zwijger, Amsterdam Economic Board, Amsterdam Smart City, AMS, Hogeschool van Amsterdam en Waag naar aanleiding van het door de stad Amsterdam in 2016 in Brussel winnen van de iCapital Award (Innovatiehoofdstad van Europa). WeMakeThe.City Green wordt gerealiseerd door Pakhuis de Zwijger (Amsterdam) en Avanti (Almere) op initiatief van de gemeentes Almere en Amsterdam, met het accent op het thema: The Voice of Urban Nature.

https://dezwijger.nl/project/wemakethe-city-green

EUROPESE PROJECTEN

Pakhuis de Zwijger participeert in verschillende EU-projecten: REFLOW en CENTRINNO

REFLOW gaat over het creëren van regeneratieve en circulaire materiaalstromen in steden en het daarbij betrekken van burgers, bedrijven en politiek. In verschillende steden door heel Europa ligt de focus daarbij op verschillende materialen, met in Amsterdam de nadruk op textiel en kleding. Pakhuis de Zwijger werkt in de Amsterdamse pilot samen met Waag, de gemeente Amsterdam en BMA-Techne. REFLOW loopt van 2019 tot 2022.

In het CENTRINNO project werken negen steden, waaronder Amsterdam, samen om te komen tot nieuwe strategieën en werkwijzen rond inclusieve en duurzame gebiedsontwikkeling. Het gaat daarbij om het omvormen van industriële gebieden tot stadswijken waarin nieuwe en innovatieve manieren van maken en bestaand industrieel erfgoed nog steeds een prominente plek hebben. Pakhuis de Zwijger werkt in de Amsterdamse pilot samen met Waag, en het Hout- en Meubileringscollege (HMC). CENTRINNO loopt van 2020 tot 2024. https://dezwijger.nl/project/eu-projects

INTERVIEWPROGRAMMA’S EN PODCAST

In 2022 zijn we begonnen met het organiseren van meer één op één gesprekken met toonaangevende mensen uit Amsterdam, Nederland en de rest van de wereld. Dit doen we zowel in een tweewekelijkse podcast, livecasts en openbaar toegankelijke programma’s.

KETENVERANTWOORDELIJKHEID

Pakhuis de Zwijger geeft op diverse manieren invulling aan de voor de Amsterdamse BIS-instellingen geldende Ketenverantwoordelijkheid.

SAMENWERKING BINNEN DE SECTOR

In 2018 en 2019 heeft Pakhuis de Zwijger het initiatief genomen twee dependances onder de naam New Metropolis te openen, te weten in de stadsdelen Nieuw-West en Zuidoost.

Op en vanuit deze locaties maken wij lokale programmering en werken wij intensief samen met mensen en partnerorganisaties uit wijk en buurt, Zowel in het culturele als ook in het maatschappelijke en fysieke domein werken wij samen met ruim 300 partners uit Amsterdam, Nederland en de rest van Europa. Onze programmamakers hebben per persoon circa 20 partners waarmee ze intensief samenwerken aan de in totaal meer dan zeshonderd programma’s.

In het culturele domein is er een intensieve samenwerking met Amsterdam Museum (Vrouwen van Nieuw-West, Noord en Zuidoost), Foam en Huis Marseille (Fotokroniek)

In Stadsdeel Zuidoost is Pakhuis de Zwijger/New Metropolis samen met OSCAM en het Bijlmerparktheater de initiatiefnemer van het directeurenoverleg Cultureel Zuidoost. Pakhuis de Zwijger is samen met Waag en VPRO initiatiefnemer van Public Spaces. Met IDFA organiseren wij jaarlijks bij ons op het plein IDFA by Night met door ons georganiseerde talks.

EDUCATIE

PODCAST

Naast de vaste programmering produceert Pakhuis de Zwijger een tweewekelijks, soms wekelijkse podcast. Het doel van deze podcast is om door middel van een één-op-één interview dieper in te gaan op het leven, ambities, passies en wensen van een bepaalde gast. Wij duiken letterlijk in het hoofd van; de podcast is maximaal een uur lang en wordt verspreid via onze website en online kanalen. De podcast trekt jaarlijks meer dan 120.000 luisteraars.

IN GESPREK MET

Rondom de gemeenteraadsverkiezingen heeft Pakhuis de Zwijger een interviewreeks gemaakt met de lijsttrekkers van de negen grootste Amsterdamse partijen van dat moment. We bevroegen de lijsttrekkers naar hun drijfveren en waarom Amsterdam hun partij nodig heeft. Verder hebben we gesproken met politici/bestuurders, wetenschappers en andere toonaangevende sprekers.

Het is onze ambitie om deze gesprekken in 2023 te verdiepen.

Wij zijn als Pakhuis de Zwijger mede-initiatiefnemer van Maakplaats 021 (samen met OBA, Waag en HvA), waarvan er tien zijn gevestigd in buurtbibliotheken verspreid over de stad. Naast de ‘fysieke’ en ‘tech’-maken, zijn wij verantwoordelijk voor het programma Maak je buurt. Teven maken we deel uit van de Amsterdamse Maakcoalitie en organiseren in Pakhuis de Zwijger de jaarlijkse Maakplaats-conferentie. Verder hebben wij in 2018 en 2019 het programma Mijn Amsterdam gedraaid voor steeds 300 groep 8 leerlingen. Een kennismaking met het ecosysteem van de stad en een introductie ’stadmaken’. Door COVID hebben de edities 2020-2022 geen doorgang gevonden.

TALENTONTWIKKELING

Jaarlijks verzorgd Pakhuis de Zwijger een cursus voor moderatie, voor beginnende gespreksleiders. Hier doen circa 15 deelnemers aan mee tussen de 20 - 32 jaar. Daarnaast hebben wij in New Metropolis Nieuw-West een academie opgezet die maatschappelijk leiderschap stimuleert. Inmiddels hebben er vijf edities plaatsgevonden. Deze circa 45 jonge mensen tussen 18-28 jaar komen met regelmaat nog bij elkaar en maken inmiddels zelf programma’s of modereren. In totaal lopen tussen de 20 - 30 studenten per jaar stage bij Pakhuis de Zwijger, bij onze hoofdlocatie en bij onze dependances en projecten. Deze stages betreffen zowel het programma maken, als ook productie, techniek, communicatie/marketing en horeca en zaalexploitatie. Tot slot geven wij jonge externe programmakers of grassroots-organisaties de kans hun eigen programma te ontwikkelen en te realiseren in één van onze kleinere zalen. Daarbij zijn wij als Pakhuis de Zwijger de host van het programma en hebben wij een coachende rol.

PARTICIPATIE

De programma’s van Pakhuis de Zwijger gaan voor het allergrootste deel over de toekomst van stad en regio en dagelijks brengen wij onderzoek, beleid en stedelijke praktijken samen in de programma’s op de verschillende podia van onze zalen en dependances. Het uitgangspunt bij alle programma’s is de complexe stedelijke vraagstukken te bevragen en te bespreken om het leven in de stad beter te maken De dialoog is de hoofdvorm van gesprek. Amsterdammers vanuit alle hoeken en gaten van de samenleving en met zeer diverse belangen en interesses komen samen en nemen actief deel aan de gesprekken. Soms ontstaat participatie bij ’toeval’, maar ook wordt co-creatie expliciet in het programma-format ingebed.

NIEUWE PUBLIEKGROEPEN

Alle line-ups in onze programma’s zijn een afspiegeling van de stad, dat is het streven. Wat overigens een opgave op zich is, maar iets wat steeds beter lukt. Specifiek in de domeinen ’sociaal’ en ‘creatieve industrie’’ zijn grote stappen gezet, mede door programma’s en projecten als: Wonen voor iedereen, Vrouwen van Zuidoost, Inclusief NieuwWest, Jong Amsterdam, Educaution, QueerCity/FemCity en Uncovering Creatives. En natuurlijk Samen tegen Racisme/Week tegen Racisme en het Engelstalige tweejarige programma Designing Cities for All

SAMEN TEGEN RACISME

ONTWIKKELINGEN RICHTING 2023

Het programma van Pakhuis de Zwijger zal zoveel als mogelijk weer zijn als voor COVID-19. Ook de opzet waarin horeca en verhuur het programma ondersteunen, blijft hetzelfde. De stichting moet nog een optimum vinden in de afstemming live-online, waar de stichting radicaal van live naar online ging toen COVID-19 dat vroeg, ging de stichting ook weer vrijwel volledig terug naar live. De afweging live-online en alleen live moet opnieuw afgewogen worden. Hierbij wordt het online en offline bereik geëvalueerd en meengenomen in deze keuze.

Het feit dat Pakhuis de Zwijger de rechtszaak tegen het ministerie van OCW heeft gevoerd en gewonnen, heeft de nodige consequenties voor de inhoud van Pakhuis de Zwijger. De programmaonderdelen die rechtstreeks verbonden zijn met de lopende subsidieovereenkomst met het fonds voor de Creatieve Industrie, zullen daardoor worden aangepast.

De nasleep van COVID-19 heeft ook zijn impact gehad op minder publieke aanwezigheid, een gevolg dat in de gehele culturele sector zichtbaar was. Hierdoor staat het verdienmodel met inkomsten uit horeca en zaalverhuur nog steeds onder druk. Met name als het gaat over de omzet in de avonduren van ons café/restaurant. De economische onzekerheid als gevolg van de energiekosten maakte de start in 2023 nog ondermaats. Alertheid op kosten blijft van belang, juist daarin schuilt een grote onzekere factor. Wel zien wij in het tweede kwartaal van 2023 een stijgende lijn, zowel in de omzet horeca en zaalverhuur als ook in de bezoekersaantallen.

De thematiek van Pakhuis de Zwijger is neergezet in ambities en thema’s. In de praktijk blijkt die indeling te complex. Hier zal een versobering plaatsvinden. De Staat van de Stad, Designing Cities for all, Samen tegen Racisme zijn weer belangrijke thema’s in 2023. Met Amsterdam 750 worden afspraken gemaakt over programma’s als opmaat naar het jubileumjaar 2025. Voor de programmalijn New Metropolis wordt een alternatieve vorm gezocht, Pakhuis de Zwijger is goed in staat op locatie te programmeren, maar niet te exploiteren. Daar wordt het programma op aangepast.

De organisatie verdient aandacht, HRM voorop, maar ook in programma, structuur en bedrijfsvoering zijn verbeteringen nodig. Daarom zal in 2023 een reorganisatie worden doorgevoerd die de sturing op de organisatie zal versterken. Na reorganisatie zal de directeur-bestuurder rechtstreeks een managementteam van vijf leden aansturen, respectievelijke voor programma, horeca, faciliteiten, financiën & bedrijfsvoering en marketing.

Amsterdam, juni 2023

O. Westerhof directeur-bestuurder H. M. Groen voorzitter

BALANS PER 31 DECEMBER 2022

STAAT VAN BATEN EN LASTEN OVER 2022

voorstel resultaatverdeling)

(na

BIJLAGE 1: BEGINSELEN

TOEKOMSTGERICHT

Wij zijn een onafhankelijk en progressief platform voor iedereen die ideeën en plannen heeft voor de stad van morgen. Of beter nog: voor de hele wereld. We werken vanuit een nieuwsgierige houding en kijken kritisch naar heden én verleden. In onze programmering onderzoeken we nieuwe oplossingen voor dringende maatschappelijke vraagstukken en opgaven – zoals betaalbaar wonen, kansengelijkheid of duurzame economie - waarbij we ons telkens de vraag stellen: in wat voor een wereld willen we in de toekomst leven?

STEDELIJK

We bekijken ontwikkelingen in de wereld vanuit het perspectief van de stad. Steden zijn immers de plekken waar de grote uitdagingen van deze tijd – zoals racisme, klimaatverandering en gentrificatie – zich in uitgesproken vorm voordoen. Steden zijn ook de plekken van vooruitgang en innovatie. Er wonen veel verschillende mensen, allemaal met hun eigen dromen, ambities en wensen. Wanneer we die mensen samenbrengen ontstaan er creativiteit en onverwachte oplossingen voor de grote uitdagingen waar we voor staan.

VERBONDEN

Politiek, economie, ecologie en sociale vraagstukken: ze zijn allemaal met elkaar verbonden. In de stad, in het land en in de wereld. Daarom geloven wij in een integrale benadering. Pas als we het geheel overzien, kunnen we duurzame oplossingen ontwikkelen. Daarom leggen we verbinding tussen mensen uit verschillende disciplines, en brengen we een verscheidenheid aan meningen bij elkaar. Zo komen we tot gesprekken waaruit vernieuwende ideeën ontstaan die de wereld en de stad beter maken.

HUMAAN

We bouwen aan steden van, voor en door iedereen. Steden zijn en worden steeds meer superdivers. Er is geen meerderheid van één bevolkingsgroep: verschillen in leeftijd, culturele achtergrond, gender(identiteit), geloof, seksuele geaardheid, en fysieke, mentale en economische capaciteiten horen bij de stad. Steden waar iedereen zich thuis voelt. Waar de menselijke maat centraal staat, waar uitsluiting geen plaats heeft, representatie en machtsverdeling in balans zijn en alle mensen gelijke kansen krijgen.

DUURZAAM

We richten ons op een economie waarin het welzijn, de gezondheid en de veerkracht van mens en planeet centraal staan, hier en overal ter wereld. Hierbij respecteren we de grenzen van onze aarde en zetten ons in voor circulariteit, klimaat, milieu en biodiversiteit. We gaan op weg naar een duurzame stad en samenleving.

GELIJKWAARDIG

Het begint allemaal in de straat, de buurt en de wijk. Daar wonen de mensen met wie wij willen bouwen aan een betere stad en metropoolregio, een mooiere wereld: een benadering van onderop. Bij ons hebben bewoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties een plek aan tafel, naast overheden, het bedrijfsleven en kennisinstellingen. Alleen door samenwerking tussen alle stakeholders van de stad en regio komen we tot duurzame oplossingen voor iedereen.

ONTWERPEND

We zien alle stedelijke opgaven als een ontwerpvraagstuk. Door ontwerpers, kunstenaars, makers en andere creatieven bij elkaar te brengen, maken we ruimte voor verbeelding en andere manieren van kijken. Zo werken we aan ontwerpprincipes waarmee we een wereld kunnen vormgeven die bijdraagt aan het geluk en welzijn van alle bewoners.

WAARDEGERICHT

We brengen mensen samen, zoeken de gemeenschappelijke delers en zijn daarbij niet bang om ongemakkelijke gesprekken aan te gaan. Om gezamenlijk een stap verder te komen, gebruiken wij de waardegerichte dialoog als gespreksvorm. Bij de dialoog staat het luisteren naar, verdiepen in, begrijpen van en constructief samenwerken met elkaar centraal.

TOEGANKELIJK

We bieden plek aan alle mensen die zich inzetten voor een stad van, voor en door iedereen. Hierbij maken we nadrukkelijk ruimte voor gemarginaliseerde groepen, zodat iedereen (ongeacht leeftijd, culturele achtergrond, capaciteiten, geloof en gender) gehoord wordt. We zorgen dat innovaties en ideeën die bijdragen aan rechtvaardige en duurzame steden een podium krijgen. De toegang tot onze gesprekken is en blijft gratis.

VERHALEND

We zetten storytelling – verhalen vertellen – in om actuele onderwerpen op de agenda te zetten en vernieuwende ideeën te presenteren. Want verhalen inspireren, geven betekenis en spreken tot de verbeelding. We zorgen dat nieuwe talenten en gevestigde namen elkaar kunnen ontmoeten. Zo ontstaan nieuwe verhalen, uitwisselingen tussen verschillende standpunten en onderling begrip.

BIJLAGE 2: ORGANISATIE

SOCIAAL

Amsterdam (180 nationaliteiten, bijna 900.000 inwoners en jaarlijks miljoenen bezoekers) en andere grote Nederlandse steden veranderen door urbanisatie in rap tempo, waarmee ook de relatie met de regio en de rest van het land verandert. Mede vanwege doorzettende migratie en digitalisering manifesteert zich een toenemende superdiversiteit, maar ook ongelijkheid en tweedeling op het gebied van werk en onderwijs, gezondheid, inkomen en wonen. Hoe betrekken we iedereen bij het komen tot nieuwe manieren van samenleven. En hoe creëren we een stad die inclusief en rechtvaardig is en een thuis betekent voor al haar inwoners en bezoekers? Vanuit het domein Sociaal maken we programma’s rondom alle grote sociale thema’s zoals kansenongelijkheid in het onderwijs, de toekomst van werk, armoede en schulden, ongelijke levensverwachting, mensenrechten, discriminatie en racisme.

RUIMTE

Nederland heeft een lange geschiedenis van ruimtelijke ordening en zorgvuldige planning van onze openbare ruimte. Dat is ook wel nodig in een klein land met veel inwoners die allemaal ruimte nodig hebben voor wonen, werken, reizen, sporten, vrije tijd en recreatie. Hoe verdelen we de steeds schaarser wordende ruimte? Hoe komen we tot slimme, betekenisvolle en innovatieve ontwerpen van meervoudig ruimtegebruik, waarbij de ecologische footprint zo klein mogelijk is, met optimale leefbaarheid en biodiversiteit? Waar mag gebouwd worden en waar niet? Waar is ruimte voor groen, duurzame energie, water, ecologische verbindingen, nieuwe fietspaden, voetgangers, auto- en snelwegen of spoorlijnen? Vanuit het domein Ruimte maken we programma’s binnen de disciplines gebieds- en projectontwikkeling, architectuur, de bouw, planologie en gentrificatie.

VERBONDEN

DUURZAAMHEID

Als we goede voorouders zijn, laten we een leefbare en rechtvaardige wereld achter voor komende generaties. De huidige klimaat-, grondstoffen en biodiversiteitscrises laten zien dat we daar nog harder aan moeten werken. Waar kunnen we de maatschappelijke systemen verbeteren of veranderen? Hoe komen we tot een economie die een duurzame toekomst garandeert? En hoe geven we uitvoering aan onze duurzame ambities en nemen we hindernissen en blokkades weg? Vanuit het domein Duurzaamheid maken we programma’s over de circulaire economie, energietransitie, klimaatadaptatie, voedsel, biodiversiteit en duurzame mobiliteit. Daarbij leggen we de link tussen het dagelijks leven van bewoners van de stad en de uitdagingen op landelijk en mondiaal niveau.

TECHNOLOGIE

Overheid en bedrijfsleven maken gebruik van kunstmatige intelligentie, robots bevolken onze productielijnen, onze telefoons registreren elke stap die we zetten en sociale mediaplatformen maken het lastig feiten van fictie te onderscheiden. De snelle digitalisering van onze samenleving levert kansen, mogelijkheden en gemak op, maar brengt ook onvoorziene nieuwe obstakels, privacy problemen en ongewenste machtsverschuivingen met zich mee. Hoe bouwen we een digitale wereld die open en toegankelijk is voor iedereen en waarin onze privacy gewaarborgd is? Vanuit het domein Technologie maken we programma’s over nieuwe apps, AI, datagebruik door overheden en bedrijven, de werking van algoritmes, blockchain, e-economy en digitale (burger)rechten.

ECONOMIE

Decennia van economische groei als doelstelling hebben geleid tot een steeds grotere vermogensongelijkheid in onze samenleving. Wereldwijd zien we stevige ontwrichtingen door klimaatverandering, toenemende migratie, digitalisering en de huidige COVID-19-pandemie. Wat zijn de alternatieven, en hoe implementeren we die? Hoe zorgen we voor een weerbare economie die tot bloeiende gemeenschappen en steden leidt, en bijdraagt aan een leefbare wereld en gelijke kansen voor iedereen? Vanuit het domein Economie maken we programma’s over de welzijnseconomie, de inperking van grootkapitaal, het belastingsysteem, pensioenfondsen en mogelijkheden voor een circulaire economie. Hierbij kijken we hoe we nieuwe economische systemen op een positieve manier voor ons kunnen laten werken.

DEMOCRATIE

Traditionele democratische instituties, zoals politieke partijen en verkiezingen, staan onder druk vanwege een groeiend wantrouwen in de bestuurlijke, ambtelijke en financiële systemen.

Daarnaast nemen burgers steeds vaker zelf verantwoordelijkheid in het oplossen van maatschappelijke vraagstukken, door middel van burgerinitiatieven en buurtcoöperaties. Moeten bestaande instituties nieuw leven worden inblazen, of zijn ze aan vernieuwing toe? Waar liggen de kansen voor burgerparticipatie en co-creatie, en wat zijn de valkuilen? En welke nieuwe (lokale) democratische modellen kunnen we invoeren om onze democratie weerbaar te maken voor de uitdagingen van de 21e eeuw?

Vanuit het domein Democratie maken we programma’s over democratische vernieuwing, alternatieve democratische modellen en burgerinitiatieven. Daarbij delen we ervaringen uit binnen- en buitenland en bevorderen we kennisuitwisseling.

CREATIEVE INDUSTRIE

Alle stedelijke en maatschappelijke opgaven zijn per definitie ontwerpvraagstukken. Daarbij ligt de nadruk steeds nadrukkelijker op een ‘human-centered’ en duurzaam design perspectief. Hoe ontwerpen we steden waarin iedereen – inclusief toekomstige generaties – zich thuis voelt? Welke rol spelen designers en kunstenaars bij het (her)overwegen en (her)ontwerpen van onze manier van produceren en consumeren? Hoe laat creatieve industrie de tekortkomingen van huidige systemen zien? En hoe kan innovatieve ontwerpkracht een uitweg bieden? Vanuit het domein Creatieve Industrie maken we programma’s over fotografie, industrieel ontwerp, mode, architectuur en alle andere vormen van kunst en design. We gebruiken de verbeeldingskracht van ‘storytelling’ om verleden, heden en toekomst aan elkaar te verbinden en bieden een podium aan inspirerende ontwerpers, kunstenaars en initiatieven.