75 jaar Oorlogsgravenstichting
3
75 jaar
Foto cover: De familie van verzetsstrijder Cor Fraij tijdens zijn herbegrafenis op Nationaal Ereveld Loenen in 1966.
4
Oorlogsgravenstichting
1950 - Het plaatsen van witte kruizen op de Nederlandse oorlogsgraven op begraafplaats Hamburg-Ohlsdorf
5
75 jaar Oorlogsgravenstichting Op 13 september 1946 richtte dr. Anton van Anrooy de Oorlogsgraven-
stichting op met als doel de vele Nederlandse oorlogsslachtoffers van de Tweede Wereldoorlog een waardige laatste rustplaats te bieden.
Waar wij in ons jubileumjaar veel vooruit kijken en nadenken over hoe
we in de toekomst willen herdenken, kijken we in dit deel van het jaaroverzicht terug. In 75 foto’s nemen we u mee van onze oprichting naar
nu. De foto’s geven een mooi beeld van de geschiedenis van de Oorlogs-
gravenstichting. In de eerste jaren stonden repatriëring en herbegraving van oorlogsslachtoffers centraal. In latere jaren verschoof het accent
van ons werk naar herdenken en het verzorgen van groepsreizen om het
bezoek aan graven ver van huis mogelijk te maken. En nu, de laatste jaren, speelt het doorgeven van de verhalen aan de nieuwe generaties een steeds grotere rol.
Om een zo authentiek mogelijk tijdsbeeld te geven bij de foto’s hebben wij zoveel mogelijk de fotobijschriften en citaten overgenomen uit de jaaroverzichten van de Oorlogsgravenstichting.
6
Oorlogsgravenstichting
1946 - Familieleden Inwijding vanbrengen Nederlands een Ereveld laatste groet Ancoltijdens in Jakarta. een herbegrafenis op ereveld Atjol
7
8
Oorlogsgravenstichting
1947 - De bouwwerkzaamheden aan Nederlands Ereveld Menteng Pulo zijn in volle gang
1948 - Aankomst op Nederlands grondgebied bij Beek van het eerste transport van stoffelijke resten van Nederlandse Oorlogsslachtoffers afkomstig uit Oost-Duitsland
9
“Op Dinsdag
18 October 1949, des
namiddags om drie uur, werd
de Centrale Begraafplaats van
de Oorlogsgravenstichting te Loenen
geopend. [...] Toen de laatste woorden
van ons Wilhelmus over de heen en weer
zwiepende boomtoppen waren verwaaid,
verrichtte Zij, Die in de donkere oorlogsjaren het symbool was van ons verzet, de opening van het witte hek aan de ingang van de begraafplaats.” Mededelingen der Oorlogsgravenstichting 1949
1949 - De stille tocht vangt aan na de plechtige opening van de Centrale Begraafplaats der Oorlogsgravenstichting te Loenen door prinses Wilhelmina
10
Oorlogsgravenstichting
1950 - De Oorlogsgravenstichting gaat de Nederlandse graven op het Ohlsdorfer Friedhof in Hamburg van nieuwe kruizen voorzien. Twee militaire vrachtwagens zullen de 500 kruizen naar Hamburg vervoeren. Het inladen van de kruizen in ‘s-Gravenhage.
1951 - Op begraafplaats Rusthof te Amersfoort worden de eerste houten kruizen vervangen door stenen grafmonumenten
11
1952 - Onthulling van het monument voor de onbekende verzetsstrijder door initiatiefneemster mevrouw De Vries-Josselin de Jong
12
Oorlogsgravenstichting
“Wie terug-
denkt aan de plechtige
opening van het Ereveld in
Hamburg op 30 Juni 1953, zal zich
moeilijk kunnen onttrekken aan het gevoel,
dat deze plechtigheid iets feestelijks had. Daar
was de entourage: het heerlijke zomerweer, de
hartelijke ontvangst door Nederlandse en Duitse auto-
riteiten, de wonderschone begraafplaats, het verrassende
Ereveld, en vooral ook de grote opkomst van familieleden.
Zij waren hier niet als eenlingen op een dramatische plaats,
waar ieder opnieuw geconfronteerd werd met het jammerlijk verlies van zijn dierbaren, maar wij vonden elkaar als leden van één grote familie, die samen de troost ondergingen van deze zorg. waarmede zoveel dappere en trouwe zonen hier een waardige laatste rustplaats was bereid.” Mededelingen der Oorlogsgravenstichting 1954
1953 - Inwijding van het Nederlands Ereveld te Hamburg
13
14
Oorlogsgravenstichting
1954 - Op het vrouwenereveld te Kalibanteng kon door de Presidente mevrouw Van Anrooy het bronzen beeld worden onthuld ter nagedachtenis van de vrouwen en kinderen, die tijdens de Japanse bezetting in concentratiekampen het leven lieten.
15
1955 - Begraafplaats ‘Saiwan Bay’ te Hong Kong
“Op 20 februari
1955 werd door de
Gouverneur van Hongkong
op de begraafplaats ‘Saiwan Bay’
een monument onthuld ter nage-
dachtenis aan de in de oorlog gevallen en aldaar begraven geallieerde militairen, waaronder 71 Nederlanders.” Mededelingen en jaaroverzicht 1955 der Oorlogsgravenstichting
16
Oorlogsgravenstichting
1956 - Inspectiereis van mevrouw Van Anrooy naar Indonesië
17
1957 - 26 juni inwijding Ereveld Oslo
“Op 3 september 1957 vond de opening plaats van het ereveld te Oslo.
Hier bevinden zich de graven van 23 Nederlanders, die in de tweede wereld-
oorlog zijn omgekomen en tijdelijk ter aarde werden besteld in Noorwegen, Zweden en Finland. De namen van 14 landgenoten, wier graven niet
gevonden konden worden of waarvan overbrenging van het stoffelijk
overschot niet mogelijk bleek, zijn elk op een gedenksteen herdacht.” Mededelingen en Jaaroverzicht 1957 der Oorlogsgravenstichting
18
Oorlogsgravenstichting
1958 - Ereveld Kembang Kuning te Surabaia
19
20
Oorlogsgravenstichting
1959 - Erehof Kerkhoflaan
21
“Als eerste spreker
nam Dr. W. Drees het woord, die over Dr. Wiardi Beckman
getuigde: ‘Hij zou naar menselijke
berekening één van de grote figuren in ons land zijn geworden, als hij in
leven had mogen blijven. Helaas heeft dat niet zo mogen zijn omdat hij trouw bleef aan zijn plicht.” Mededelingen en jaarverslag 1960 der Oorlogsgravenstichting.
1960 - Dr. Wiardi Beckman krijgt zijn laatste rustplaats op de Centrale Begraafplaats te Loenen
22
Oorlogsgravenstichting
1961 - Militaire begraafplaats Grebbeberg
23
1962 - Prinses Beatrix legt een krans op het ereveld Kanchanaburi in Thailand ter nagedachtenis aan de bij de aanleg van de Birma-spoorweg omgekomen krijgsgevangenen
24
Oorlogsgravenstichting
1963 - H.M. Koningin Juliana bezoekt de Nederlandse oorlogsgraven op Ereveld Kanchanaburi
“H.M. de Koningin legt, ter gelegenheid van het
Koninklijk bezoek aan het ereveld Kanchanaburi in
Thailand, een boeket bloemen met een 3-kleurig van
monogrammen voorzien lint op één der oorlogsgraven.” Mededelingen en Jaaroverzicht 1963 der Oorlogsgravenstichting
25
1964 - Kranslegging door Zijne Excellentie Mr. J.M.A.H. Luns bij het vlaggemonument op het ereveld Menteng Pulo te Djakarta
26
Oorlogsgravenstichting
“Slechts wat
1965 - Inwijding van het Nederlandse ereveld bij Londen
landelijke geluiden
op de achtergrond waren er
te horen toen op Woensdagmid-
dag, 12 mei, meer dan duizend ge-
nodigden en belangstellenden in stilte toekeken hoe Z.K.H. Prins Bernhard der
Nederlanden als eerste een krans legde aan het de voet van het monument op het nieuwe ereveld van Nederlandse oorlogsslachtoffers in Engeland.” Mededelingen en jaarverslag 1965 der Oorlogsgravenstichting.
27
1966 - De laatste herbegraving te Loenen van in Duitse concentratiekampen overleden landgenoten
28
Oorlogsgravenstichting
1967 - Voltooiing van algehele vervanging van grafinrichting op Militair Ereveld Grebbeberg
1968 - Een moeder bij het graf van haar enige zoon in Indonesië. Dank zij het reisfonds ‘Verre Oosten’ werd deze hartewens na 21 jaar vervuld.
29
1969 - Ondanks het slechte weer was er veel belangstelling voor de 4 mei-herdenking op het ereveld Loenen
30
Oorlogsgravenstichting
1970 - Op het ereveld Kembang Kuning werd op 20 april de sarcophaag van ‘De Onbekende Zeeman’ plechtig onthuld
1971 - Koninklijk bezoek aan het Ereveld Menteng Pulo te Djakarta
31
1972 - Z.K.H. de Prins der Nederlanden legde een krans op het Nederlands ereveld Orry-la-Ville, Frankrijk
32
Oorlogsgravenstichting
1973 - 4 mei-herdenkingsplechtigheid te Loenen
33
34
Oorlogsgravenstichting
1974 - De minister van buitenlandse zaken, Mr. M. van der Stoel bezoekt het ereveld Menteng Pulo te Djakarta
In januari 1974
bezocht de minister van
Buitenlandse Zaken, Mr. M. van
der Stoel het ereveld Menteng Pulo. Tijdens een sobere maar stijlvolle
plechtigheid vond een kranslegging plaats, gevolgd door een
rondgang over het ereveld. De Oorlogsgravenstichting in 1974
35
1975 - Bezoek aan het ereveld Thanbuyzayat (Birma). Deze groepsreis werd geheel begeleid door onze ambassadeur te New Delhi, de heer Meurs en zijn echtgenote.
36
Oorlogsgravenstichting
1976 - Kranslegging tijdens de groepsreis naar de Nederlandse erevelden te Osnabrück, Hannover en Bremen, alsmede de gedenkplaats Bergen Belsen
37
1977 - Op Nederlands ereveld Pandoe werden de paden opgehoogd en geasfalteerd
1978 - Herdenking militair op ereveld Grebbeberg
38
Oorlogsgravenstichting
1979 - Pools erehofje in Oosterhout gerenoveerd
“In nauwe
samenwerking met
de gemeente Oosterhout
werd het Poolse erehofje aan de Veerseweg te Oosterhout
gerenoveerd. Dertig bevrijders van de eerste Poolse Pantserdivisie rusten hier in
Nederlandse aarde.” De Oorlogsgravenstichting in 1979
39
1980 - Tijdens hun gezamenlijk verblijf in Indonesië brachten de minister-president Mr. A.A.M. van Agt, en de minister van buitenlandse zaken, Dr. C.A. van der Klauw een bezoek aan het Nederlands ereveld Menteng Pulo te Jakarta, alwaar zij een krans legden bij het Vlaggemonument
40
Oorlogsgravenstichting
1981 - Kransen bij het monument der gevallenen op het ereveld Orry-la-Ville op 4 mei
“Een erewacht, bestaande uit gendermen
uit Chantilly en Orry-la-Ville, presenteerde het
geweer tijdens de kranslegging, terwijl
tamboers en trompetters van de Garde
Republicaine de ‘last post’ speelden.” De Oorlogsgravenstichting in 1981
41
1982 - Op 28 mei 1982 bezochten Prinses Juliana en Prins Bernhard het ereveld Ancol bij Jakarta. Op dit aan de Javazee gelegen ereveld rusten uitsluitend leden van het Indische verzet, die tijdens de Japanse bezetting van het voormalige Nederlands-Indië werden geëxecuteerd.
42
Oorlogsgravenstichting
1983 - Minister Smit-Kroes legt bloemen bij de urn van de Onbekende Soldaat op het ereveld Menteng Pulo te Jakarta
43
1984 - Kijkje in het voorlichtingsgebouw Loenen
44
Oorlogsgravenstichting
1985 - Eén van de deelnemsters van de groepsreis naar Thailand op ereveld Kanchanaburi
45
1986 - Aankomst van de minister-president op het ereveld Loenen
“Voor
de herdenking
van het 40-jarig be-
staan op 13 september was
het ereveld Loenen de aangewezenplaats, symbolisch als deze
is voor ons werk, dat verricht wordt
onder het devies ‘opdat zij met eere mogen rusten’. Deze officiële her-
denkinsplechtigheid werd bijgewoond door o.a. minister-president, drs. R.F.M. Lubbers.” De Oorlogsgravenstichting in 1986
46
Oorlogsgravenstichting
1987 - Z.K.H. Prins Willem-Alexander bezocht op 19 december de beide erevelden aan de rivier de Kwai in Thailand
47
48
Oorlogsgravenstichting
1988 - Op het ereveld Kalibanteng te Semarang werd het monument ‘Jongenskampen Bangkong - Gedungjati’ onthuld
49
1989 - Leerlingen van de Koninklijke Scholengemeenschap te Apeldoorn verzorgden op 4 mei de declamaties tijdens de Dodenherdenking op het Ereveld Loenen
1990 - Kranslegging bij het vlaggemonument op ereveld Menteng Pulo ter nagedachtenis aan het einde van de Tweede Wereldoorlog op 15 augustus
50
Oorlogsgravenstichting
1991 - In aanwezigheid van Z.K.H. Prins Bernhard zijn op 9 april de graven van 130 geëxecuteerde Australische en Britse militairen op het Ereveld Ancol opnieuw ingewijd
1992 - ‘Bespiegeling’ van een groep consuls op de Floriade in Zoetermeer
51
1993 - Nederlands Ereveld Salzburg
52
Oorlogsgravenstichting
1994 - Restauratie van de oorlogsgraven in Wolvega
1995 - Bezoek H.M. de Koningin aan het Ereveld Menteng Pulo
53
1996 - Minister-president W. Kok houdt een toespraak tijdens de herdenking van het vijftigjarig bestaan van de Oorlogsgravenstichting
“Met veel belangstelling bekeek het koninklijk
gezelschap de kindertekeningen van de expositie
‘Vrijheid en Vrede’ in de Simultaankerk. Zij spraken hier ook met de prijswinnaartjes.” De Oorlogsgravenstichting in 1995
54
Oorlogsgravenstichting
1997 - Na de herdenking op 4 mei legden kinderen losse bloemen bij de graven op ereveld Menteng Pulo
1998 - Op 4 mei werd op ereveld Frankfurt door een 15-jarige trompetist de ‘Last Post’ geblazen, hetgeen een indrukwekkend cachet gaf aan deze plechtigheid
55
1999 - Z.K.H. Prins Willem-Alexander bezoekt het ereveld van de Verenigde Naties in Pusan, Zuid-Korea
56
Oorlogsgravenstichting
2000 - Herdenking van de scheepsramp met de Junyo Maru op 18 september 1944
57
2001 - Oud-kabinet Van Agt-Wiegel bezoek ereveld Loenen
“Op 4 juni om 16.00 uur werd bij het naderen van de positie van de Junyo Maru (ca. 200 km
ten noorden van Benkulen/West Sumatra) de
A-formatie aangenomen en op zeer langzame vaart overgegaan.”
De Oorlogsgravenstichting in 2000
58
Oorlogsgravenstichting
2002 - Plechtigheid bij het graf van W.B. Straver op Grantham Cemetery (Engeland).
2003 - Kranslegging door nabestaanden op Nederlands Ereveld Leuwigajah.
59
2004 - H.M. de Koningin en Z.K.H. Prins Willem-Alexander tijdens een bezoek op het ereveld Kanchanaburi.
60
Oorlogsgravenstichting
2005 - Dodenherdenking op Kranji War Cemetery te Singapore
2006 - Een kunstenaar werkt aan het beeld van de Vallende Man voor het ereveld in Loenen
61
2007 - Laura Smeehuijzen legt bloemen bij het graf van haar broer op Nationaal Ereveld Loenen
2008 - Deelnemers aan de pelgrimsreis naar Thailand
62
Oorlogsgravenstichting
2009 - Een prachtig besneeuwd landschap op Militair Ereveld Grebbeberg
63
2010 - De heer Flieringa, directeur van de Oorlogsgravenstichting, legt een bloemstuk op het graf van Gerard Putter
“Op 27 januari 2010 wordt een
steen geplaatst op het graf
van Gerard Putter. Putter is het
eerste Nederlandse Oorlogs-
slachtoffer dat met behulp van
DNA-techniek geïdentificeerd is.” De Oorlogsgravenstichting in 2010
64
Oorlogsgravenstichting
2011 - Koningin Beatrix in gesprek met medewerkers van de Oorlogsgravenstichting tijdens het 65-jarig jubileum van de stichting
65
2012 - Harry Berghout en Wieteke van Dort onthullen het Tarakan-monument op ereveld Loenen
66
Oorlogsgravenstichting
2013 - Internationaal jeugdkamp op het Osterholzerfriedhof in Bremen
67
“In het kader
van 200 jaar Ko-
ninklijke Landmacht deed een historische fietstocht
met o.a. de commandant der
Landstrijdkrachten Militair Ereveld
Grebbeberg aan. Voorafgaand aan de
kranslegging kregen alle aanwezigen uitleg over de gebeurtenissen van de eerste meidagen van 1940 op en rond de Grebbeberg.” Oorlogsgravenstichting Jaaroverzicht 2014
2014 - Jongeren krijgen uitleg over de slag om de Grebbeberg ter gelegenheid van 200 jaar Koninklijke Landmacht
68
Oorlogsgravenstichting
2015 - Ereveld Vol Leven
69
70
Oorlogsgravenstichting
2016 - Minister-President Mark Rutte op Nederlands Ereveld Kalibanteng
“Tijdens een bezoek aan Nederlands Ereveld
Kalibanteng legt minister-president Mark Rutte bloemen bij een kindergrafje.” Oorlogsgravenstichting Jaaroverzicht 2016
71
2017 - Piet Hein Donner, president van de Oorlogsgravenstichting in gesprek met een medewerker op Nederlands Ereveld Menteng Pulo
72
Oorlogsgravenstichting
2018 - Samen met de BIDKL start een poging om de laatste 103 onbekende Nederlanders op Nationaal Ereveld Loenen te identificeren
2019 - De officiële start van de bouw van de Veteranenbegraafplaats en het herdenkings- en educatiecentrum
73
“Koning
Willem-Alexander
opende op 26 november
de Nationale Veteranenbe-
graafplaats Loenen en bezocht
samen met onze directeur Theo
Vleugels het nieuwe herdenkingsen educatiecentrum” Oorlogsgravenstichting Jaaroverzicht 2020
2020 - Koning Willem-Alexander luistert naar het verhaal van verzetsstrijder Anton de Kom
74
Oorlogsgravenstichting
2021 - Eerbewijs werd als gevolg van de coronapandemie opnieuw live op televisie uitgezonden. Burgemeester Ahmed Aboutaleb van Rotterdam sprak live vanaf een leeg ereveld.
75
76
Oorlogsgravenstichting
De foto’s uit dit historisch overzicht zijn afkomstig uit het archief van de Oorlogsgravenstichting, het Nationaal Archief en de Fotocollectie Spaarnestad. De teksten zijn afkomstig uit de jaaroverzichten van de Oorlogsgravenstichting.
77