Σχολικό έτος 2014-2015
υδρολογήματα… Διαθεματική εργασία στα πλαίσια της Ευέλικτης Ζώνης των μαθητών των Β΄,Ε΄& ΣΤ΄ του Δημοτικού σχολείου Νέας Καλλίστης Υπεύθυνος Εκπαιδευτικός: Ζιώγα Ασημούλα
Ο άνθρωπος από την εμφάνιση του ακόμη είχε πλήρη επίγνωση της δύναμης του νερού. Οι περισσότεροι πολιτισμοί όπως και ο ελληνικός γεννήθηκαν και αναπτύχθηκαν γύρω από το νερό.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο προϊστορικός οικισμός του Δισπηλιού. Ο προϊστορικός άνθρωπος βρήκε στη λίμνη υλικά κατασκευής, τροφή και προστασία από τα ζώα της ξηράς
• νερό και αρχαίοι πολιτισμοί
Οι μεγάλοι αρχαίοι πολιτισμοί της Μεσοποταμίας, της Αιγύπτου, της Κίνας και της Ινδίας στήριξαν την ανάπτυξη τους στο νερό των ποταμών Τίγρη, Ευφράτη, Νείλου, Κίτρινου ποταμού, Γάγγη και Ινδού. Η Αίγυπτος είναι δώρο του ποταμού Νείλου, γράφει ο Ηρόδοτος.
• νερό και ελληνική μυθολογία Αναγνωρίζοντας τη φοβερή δύναμη του νερού, ο άνθρωπος το τίμησε ως θεότητα. Αποτέλεσε στοιχείο έμπνευσης για τους ελληνικούς μύθους. Ποσειδώνας: θεός της θάλασσας, των ποταμών , των πηγών και του πόσιμου νερού. Ο Ποσειδώνας ταξίδευε με το χρυσό άρμα του πάνω στα κύματα, που άνοιγαν χαρούμενα στο πέρασμά του, ενώ γύρω του έπαιζαν δελφίνια. Με την τρίαινά του μπορούσε τόσο να δημιουργεί τρικυμίες όσο και να ηρεμεί τα νερά.
Αφροδίτη: θεά της ομορφιάς που γεννήθηκε από τον αφρό της θάλασσας
Ωκεανός: Ο Ωκεανός είναι η αρχαιότερη θαλάσσια θεότητα της Ελληνικής μυθολογίας. Ήταν γιος του Ουρανού και της Γαίας και ισχυρότερος των δώδεκα Τιτάνων. Ο Ωκεανός αποτελούσε την ανθρωπόμορφη ιδεατή μορφή του υδάτινου κόσμου που περιέβαλε από παντού τη Γη ως παμμέγιστος ποταμός χωρίς πηγές αλλά και χωρίς εκβολές.
Νηρέας: Ζούσε στο βυθό με τις πενήντα κόρες του τις Νηρηίδες που μπορούσαν να γαληνεύουν και να ταράζουν τα νερά. Ήταν γνωστός για τη σοφία του και τις προφητικές του ικανότητες. Το όνομά του υποδηλώνει το νερό που κινείται.
Σειρήνες: θαλάσσιοι δαίμονες, κόρες του Αχελώου, παγίδευαν με το τραγούδι τους τους ανυποψίαστους ναυτικούς. Απεικονίζονταν με ανθρώπινο γυναικείο κεφάλι και σώμα αρπακτικού πουλιού.
Λερναία ύδρα: Τέρας με εννιά κεφάλια
που κατοικούσε στους βάλτους της λίμνης Λέρνης και το σκότωσε ο Ηρακλής. Σύμφωνα με τον μύθο, όταν ο Ηρακλής έκοβε ένα κεφάλι, έβγαιναν δύο. Μόνο καίγοντάς το με φωτιά κατάφερε να σταματήσει τον πολλαπλασιασμό και αυτό το κατάφερε με την βοήθεια του ανιψιού του Ιόλαου. Το τελευταίο κεφάλι, που ήταν και το κεντρικό κι αθάνατο, το έκοψε και το έθαψε στη γη για να μην ξαναζωντανέψει.
Κητώ: Αποκρουστική θαλάσσια θεότητα, κόρη του Πόντου και της Γαίας. Αντιπροσώπευε τους κινδύνους της θάλασσας. Από το όνομά της βγήκε η λέξη κήτος που αφορά τα μεγαλόσωμα ζώα της θάλασσας. (φάλαινες, καρχαρίες κτλ)
• Το νερό στη λαϊκή παράδοση Τα χρόνια περνούσαν όμως οι ιστορίες της μυθολογίας ακολουθούν τους Έλληνες. Άλλαξαν μορφή, προσαρμόστηκαν και έτσι η νεοελληνική παράδοση είναι γεμάτη από στοιχειά και ξωνέρια. Νεράιδες:. Το όνομά τους προέρχεται από τις Νηρηίδες. Σε διάφορα μέρη της Ελλάδας οι Νεράιδες γίνονται Ξωτικά, Αγερικά, Ανεμικές ή Ξωνέρια. Εμφανίζονται στα σπήλαια, στις πηγές, κοντά στα πηγάδια και στα ποτάμια. Οι όμορφες Νεράιδες με μακριά μαλλιά και λευκά φορέματα είναι καλόγνωμες, αν και μπορούν να γίνουν επικίνδυνες. Για τους Σαρακατσάνους οι λευκοντυμένες νεράιδες ζουν στις πηγές και τα ρέματα και το σούρουπο μπορεί κανείς να ακούσει τα γέλια τους.
Δράκοντες : Μυθικά τέρατα που κατέχουν τα νερά των πηγών (Δρακονέρια). Μύθοι για το δράκο που εμποδίζει τη χρήση του νερού και τον ήρωα που τον σκοτώνει υπάρχουν σε πολλούς λαούς και θρησκείες. Στη χριστιανική θρησκεία τέτοιος ήρωας είναι ο Άγιος Γεώργιος. Άλλες φορές τα στοιχειά των ποταμών παρουσιάζονται πολύ ευαίσθητα και ρομαντικά. Ένα δημοτικό τραγούδι αναφέρει:
«Κόρη ξανθή τραγούδαγε σε πέτρινο γεφύρι και από το χλιβερό σκοπό, το χλιβερό τραγούδι, και το γεφύρι ράγισε και το ποτάμι στάθει και το στοιχειό του ποταμού στην άκρη επετάχθει κι ένας διαβάτης φώναξε από πέρα από τη ράχη Άλλαξε κόρη τον ηχό και πες άλλο τραγούδι για να κινήσει ο ποταμός, να σμίξει το γεφύρι και το στοιχειό του ποταμού στον τόπο του να πάει».
Γοργόνες : ωραίες γυναίκες με ουρά ψαριού, αγαπούν τη μουσική
και το τραγούδι και αναζητούν με πάθος να αιχμαλωτίσουν την ανθρώπινη ψυχή. Πλάσματα μεγαλόψυχα και γενναιόδωρα απέναντι σε κείνους που σέβονται την ύπαρξή τους. Στην Ελληνική λαογραφία οι γοργόνες ζουν στην Μαύρη Θάλασσα και συχνά κατεβαίνουν στο Αιγαίο. Μία από αυτές η αδερφή του Μέγα Αλέξανδρου νιώθοντας τύψεις για τον θάνατό του, όταν συναντήσει στον δρόμο της κάποιο πλοίο το πιάνει από την πλώρη και ρωτάει : "Ζει ο βασιλιάς Αλέξανδρος?" , αν οι ναύτες απαντήσουν ότι ζει τους αφήνει να φύγουν τραγουδώντας με την λύρα της. Αν οι ναύτες όμως απαντήσουν ότι ο Βασιλιάς Αλέξανδρος πέθανε και δεν ζει πια , πετάει το καράβι ψηλά και πέφτοντας στο νερό βυθίζεται παίρνοντας μαζί του και τους ναύτες. Έπειτα η γοργόνα το μετανιώνει για τις ζωές των ναυτών που αφαίρεσε, κλαίει και μοιρολογεί και από τα κλάματα της σηκώνεται τρικυμία και θύελλα μεγάλη που αφανίζει τα πάντα στο πέρασμά της .
Λάμιες :Ο λαός τις έχει φανταστεί ως γυναίκες ψηλές, λυγερόκορμες με
πλούσια μακριά μαλλιά. Ωστόσο, μπορεί κανείς να τις αναγνωρίσει από τα πόδια, που δεν είναι δυο αλλά τρία και μάλιστα όχι πόδια ανθρώπινα αλλά ζωομορφικά. Οι λάμιες κάθονται κοντά σε βράχους ή πάνω σε δέντρα, που βρίσκονται πλάι σε νερό. Είναι πλάσματα που μπορούν να κάνουν κακό στους ανθρώπους αλλά και στα ζώα τους. Οι μύθοι που τις ακολουθούν είναι πολλοί όπως ο παρακάτω:
«Σε ένα παλιό πηγάδι έβγαινε μια Λάμια που έπνιγε τα ζώα και ρουφούσε το αίμα τους. Κανένας άνθρωπος δεν τολμούσε να τη σκοτώσει, γιατί φοβόταν πως θα γυρνούσε το βόλι πίσω και θα τον σκότωνε. Κάποτε, όμως, η Λάμια αυτή έπνιξε δυο βόδια ενός χωρικού, που ήταν η μόνη του περιουσία. Εκείνος μες στην απελπισία του άρπαξε το τουφέκι του και σκότωσε τη Λάμια. Το σώμα της ήταν τρεις οργιές μακρύ. Όλοι οι χωρικοί μαζεύτηκαν και το έσυραν έξω απ’ το χωριό. Όπου έσταζε το αίμα της χορτάρι δεν ξαναφύτρωνε.» Ο Κωστής Παλαμάς γράφει: Η μαύρη Λάμια που έκλεισε στην καρδιά της τον Άδη, να κατέβω με πρόσταξε μέσ’ στο ξερό πηγάδι, νάβρω το δαχτυλίδι της που μέσα εκεί έχει πέσει μ’ ένα διαμάντι λιόκαλο καρφωμένο στη μέση. Ψάχνω, δε βρίσκω τίποτε... Ω νύχτα, ω τέρας πλάνο! Στα πόδια μου μιαν άβυσσο, και μια Λάμια από πάνω.
Τα στοιχειά του πηγαδιού Τα πηγάδια τα ‘φτιαχναν τεχνίτες ειδικοί και κατασκεύαζαν μέσα σε αυτά πέτρινες στοές. Ιδιαίτερα στα μεγάλα πηγάδια με τις πολλές διακλαδώσεις στοών, απέδιδαν οι άνθρωποι την ύπαρξη στοιχειών. Η μορφή των στοιχειών ποικίλει από τόπο σε τόπο κι από παράδοση σε παράδοση. Η πιο χαρακτηριστική μορφή στοιχειού είναι ο Μώρος ή Αράπης του πηγαδιού. Ανθρωπόμορφο ον που ξεγελάει με την εμφάνισή του τους περαστικούς.
Ο αράπης του πηγαδιού (Παράδοση από τη Σύρο) Ένα βράδυ μια γυναίκα περίμενε τον άντρα της να γυρίσει από τη δουλειά αλλά αυτός αργούσε πολύ. Ανήσυχη η γυναίκα, βγήκε έξω να τον ψάξει. Καθώς περνούσε από ένα πηγάδι αντίκρισε έναν Αράπη, που έσερνε αλυσίδες. Η γυναίκα έκανε το σταυρό της κι έφυγε.
• Ο κύκλος της ζωής του ανθρώπου σε σχέση με το νερό.
Γέννηση: Το νερό χρησιμοποιείται ως καθαρτήριο σύμβολο ή ως σύμβολο αναλογικής διευκόλυνσης για τον τοκετό.
Όταν γεννάει μια γυναίκα σε πολλές περιοχές ρίχνουν νερό για να κυλήσει το μωρό σαν νεράκι.
Γάμος: Το νερό στο έθιμο του γάμου λειτουργεί ως σύμβολο ευτυχίας, ευγονίας και ως πνοή επιτυχημένου γάμου.
Πριν η νύφη βγει από το πατρικό της ρίχνουν νερό για το καλό. Οι νιόπαντροι άνδρες πετιόντουσαν στην θάλασσα με συνοδεία οργάνων ενώ στην συνέχεια οι φίλοι τους έριχναν και την νιόπαντρη σύζυγο.
Θάνατος: Στο θάνατο το νερό είναι σύμβολο καθαρτήριο και αποτρεπτικό ταυτόχρονα.
Αφού πεθάνει κάποιος χύνουν νερό μπροστά του για να είναι ελεύθερος ο δρόμος του.
•το νερό ως μαγικό στοιχείο
Σε πολλά μέρη της Ελλάδας, την Πρωτοχρονιά το πρωί, νύκτα ακόμη, σηκωνόταν ο νοικοκύρης του σπιτιού κρυφά και πήγαινε στη βρύση του χωριού. Αφού πλεκόταν, έπαιρνε μια πέτρα μικρή και την έπλενε καλά στη βρύση. Μετά έκοβε ένα κλωνάρι από κάποιο οπωροφόρο δέντρο και το έβρεχε κι αυτό. Στη συνέχεια, γύριζε στο σπίτι και έβρεχε όλους στο κεφάλι, χτυπώντας τους με το κλωνάρι και την πέτρα λέγοντας: «σιδεροκέφαλοι, χρόνια πολλά».
Την 1η Φεβρουαρίου που γιορτάζει ο προστάτης των αμπελιών Άγιος Τρύφωνας οι αμπελουργοί του Έβρου κάνουν αρτοκλασία και αγιασμό. Με το αγιασμένο νερό ραντίζουν τα αμπέλια τους για καρποφορία.
Στη Θράκη το βρόχινο νερό της πρωταπριλιάς θεωρείται από πολλούς ότι έχει θεραπευτικές ικανότητες και γι' αυτό το μαζεύουν σε μπουκάλι και το δίνουν σε αρρώστους να το πιουν για να γίνουν καλά. Το αποκαλούν χορταστικό νερό.
Στις 24 Ιουνίου, το βράδυ του Αϊ-Γιαννιού, άναβαν φωτιές στην πλατεία του χωριού. Οι ελεύθερες κοπέλες έπαιρναν λίγη στάχτη από τη φωτιά και έκρυβαν τα δαχτυλίδια τους. Όποια έβρισκε πρώτη το δαχτυλίδι της πίστευαν ότι θα αρραβωνιαστεί εκείνο το χρόνο. Επίσης πήγαιναν σε μία βρύση Ένα λαγήνι που τον στόλιζαν με κλαδιά από κορομηλιά και τον γέμιζαν με νερό και με λουλούδια. Μετά έβαζαν μέσα τα δαχτυλίδια και τα βραχιόλια τους. Όταν μετά από λίγο τα έβγαζαν η κάθε μία έπαιρνε το δικό της και αν έπαιρνε κίτρινο χρώμα θα αρραβωνιαζόταν, ενώ αν μαύριζε η χρονιά γι αυτήν θα ήταν δύσκολη.
Σε πολλά χωριά του Έβρου για την εξουδετέρωση της ανομβρίας ντύνουν ένα φτωχό κορίτσι με λουλούδια και χλωρά κλαδιά και το γυρίζουν στο χωριό κατατρέχοντας το και τραγουδούν: “Περπερούνα περπατεί, για νερό παρακαλεί. Κύριε ρίξε μια βροχή, μια βροχή καματερή”
Στον Πόντο όταν κάποιος ματιαζόταν, έπαιρναν τρία σπυριά αλάτι. Τα γυρνούσαν τρεις φορές γύρω από το κεφάλι του ματιασμένου και τα έριχναν σε νερό λέγοντας: « ‘Αμον ντο λύεται το άλας, να λύεται και το οματίαγμαν» (Όπως λιώνει το αλάτι, να λιώσει και το κακό το μάτι)
Πρωί πρωί την ημέρα των Χριστουγέννων οι κοπέλες της επαρχίας έτρεχαν στην πιο κοντινή βρύση της επαρχίας για να "κλέψουν το άκραντο νερό", δηλαδή το αμίλητο νερό. Λέγεται έτσι το νερό γιατί σε όλη τη διαδρομή οι κοπέλες δε βγάζουν λέξη. Όταν φτάνουν στη βρύση λένε: "Όπως τρέχει το νερό σου βρυσούλα μου, έτσι να τρέχει και το βιο μου", δηλαδή η περιουσία μου, η ζωή μου.
Παροιμίες με νερό…
Διψάει η αυλή του για νερό κι αυτός αλλού ποτίζει. Πίνει η κότα το νερό μα κοιτάει το Θεό. Μη φτύνεις στο πηγάδι απ’ όπου θα πιεις νερό. Μήνα που δεν έχει ρο , ρίξε στο κρασί νερό. Η αλήθεια πλέει σαν λάδι στο νερό. Πλεύουν τα μήλα στο νερό, πλεύουν κι οι καβαλίνες. Η τρύπια στάμνα νερό δεν κρατεί. Στάλα τη στάλα το νερό το μάρμαρο τρυπάει. Ο βρεγμένος το νερό δεν το φοβάται. Αλλού χτυπάει το νερό κι αλλού αλέθει ο μύλος. Πολλές φορές πάει η στάμνα για νερό, μια πάει και δε γυρίζει. Το αίμα νερό δεν γίνεται κι αν γίνεται δεν πίνεται. Ο πλάτανος θέλει νερό κι η λεύκα θέλει αέρα Το νερό που θα χυθεί δε μαζεύεται όλο
Φράσεις με το νερό
Πίνω νερό στο όνομά του Μια τρύπα στο νερό Χάνω τα νερά μου Το ξέρω σαν νεράκι Κοπέλα σαν τα κρύα νερά Τον φέρνω στα νερά μου Βάζω νερό στο κρασί μου Κάνει νερά Όσα είπαμε νερό κι αλάτι Μπήκε το νερό στο αυλάκι Ήπιε το αμίλητο νερό Μες στο νερό Θολώνει τα νερά Ήπιε το νερό της λησμονιάς
Το νερό στο δημοτικό τραγούδι Οι άνθρωποι των δημοτικών τραγουδιών λατρεύουν τη φύση, την πατρίδα και την οικογένεια και θέλουν να ζήσουν, να χαρούν. Ενανθρωπίζουν τη φύση και την λατρεύουν με τον δικό τους μοναδικό τρόπο.>>
<<
Δημοσθένης Δανιηλίδης
Άρχισε, γλώσσα μ’, άρχισε τραγούδια ν’ αραδιάζεις… Κόκκινα χείλη φίλησα
Το Πλατανιώτικο νερό Το πλατανιώτικο νερό ειν' του χωριού καμάρι κι όποιος περάσει και το πιει ξαναγεννιέται πάλι. Το πλατανιώτικο νερό το λεν πως έχει αβδέλες μα κείνο το κακόμοιρο έχει όμορφες κοπέλες . Σάμος
Κόκκιν’ αχείλι εφίλησα κι έβαψε το δικό μου και στο μαντίλι το `συρα κι έβαψε το μαντίλι και στο ποτάμι το `πλυνα κι έβαψε το ποτάμι κι έβαψε η άκρη του γιαλού κι η μέση του πελάγου κατέβη αϊτός να πιει νερό κι έβαψαν τα φτερά του κι έβαψε ο ήλιος ο μισός τ’ ολόγιομο φεγγάρι. Κρήτη
Διαμαντούλα μ’ Κάτω στα δασιά πλατάνια, στην κρυόβρυση Διαμαντούλα μ’, στην κρυόβρυση. Κάθονταν δυο παλληκάρια, και μια λυγερή Διαμαντουλα μ’ και μια λυγερή. Κάθονταν και τρωγαν και πιναν, και κουβέντιαζαν Διαμαντουλα μ’ και κουβέντιαζαν. Διαμαντουλα μ’ γιατί είσαι τέτοια, τέτοια κίτρινη Διαμαντουλα μ’ τέτοια κίτρινη; Μήνα ίσκιος να σε πατάει, μήνα φάντασμα Διαμαντουλα μ’ μήνα φάντασμα;
Ήπειρος
Βρύση μου μαλαματένια Βρύση μου μαλαματένια πως βαστάς κρύο νερό. Το βαστώ και δεν το πίνω για της αγάπης τον καημό. Νά `μουν βρύση νά `μουν στέρνα νά `μουν γάργαρο νερό νά `ρχεσαι σαν περδικούλα με τη στάμνα για νερό να φιλήσω την ελιά σου και τον άσπρο σου λαιμό.
Πελοπόννησος
Στα Ρίτσα
Η λάμια του γιαλού Γιάννο μ’ σαν θέλεις την ευχή σαν θέλεις την κατάρα σε μονοδένδρι μη σταθείς Σε μονοδένδρι μη σταθείς σε πεύκο μη σταλίσεις Ουδέ σε ακροποταμιά τζαμάρα μη λαλήσεις Για θα’ βγει η λάμια του γιαλού! Σαρακατσάνικο (καθιστικό)
Στα Ρίτσα βγαίνει ένα νερό, το λεν᾿ ασημονέρι. Το πίνουν οι Ριτσιώτισσες, καμιὰ παιδιὰ δεν κάνει. Να θελ᾿ το πιει κι η μάνα μου Και με να μη με κάνει. Κι αν μ᾿ έκαμε τι μ᾿ ήθελε, κι αν μ᾿ έχει τι με θέλει. Εγώ στα ξένα περπατώ, στα ξένα τρώω και πίνω. Ξένοι μου πλένουν τα σκουτιά, ξένοι μου τα μπαλώνουν.
Ρούμελη
Το νερό στη λαϊκή ζωγραφική Η φαντασία μπολιάζει την πραγματικότητα
Χρύσανθος Μποσταντζόγλου Τάσος Ζωγράφος (γοργόνα)
(Ζει ο βασιλιάς Αλέξανδρος;)
Σωτήρης Ζήσης (Οι κοπέλες του χωριού στη βρύση, ειδήσεις, σχόλια, κουτσομπολιό)
Ντούμας Χαράλαμπος (Στη Βρύση)
Σύνδεση με τα γνωστικά αντικείμενα ΓΛΩΣΣΑ ήθη-έθιμα-δοξασίεςμύθοι-παροιμίες-δημοτικό τραγούδι- ποίησηλογοτεχνία
ΑΓΩΓΗ κοινωφελή αγαθά – σεβασμός – ορθή χρήση
ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΑΓΩΓΗ συγγραφή και δραματοποίηση κειμένου σχετικά με τα έθιμα του νερού
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ όγκοςχωρητικότητα
υδρολογήματα
ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ ωκεανοί- ποτάμια και λίμνες της γης
ΦΥΣΙΚΗ ενέργεια από το νερόυδροστατική πίεσηφράγμα- άνωση
ΙΣΤΟΡΙΑ νερό και αρχαίοι πολιτισμοί
ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ βάπτιση- αγιασμόςΘεοφάνια
ΓΛΩΣΣΑ Βρες λέξεις που ανήκουν στην ίδια οικογένεια με τις λέξεις:
ύδωρ
_________________________________________ _________________________________________ _________________________________________ _________________________________________ ____ __________________________________________
μύθος
_________________________________________ _________________________________________ _________________________________________ _________________________________________ _________________________________________ _____
Μπορείς να βρεις πού κρύβονται τα στοιχειά του νερού;
Γ Ο Κ Μ Δ Θ Χ Κ Α
Ε Κ Ρ Θ Ρ Κ Α Ν Ρ
Π Ν Ε Ρ Α Ι Δ A Π
Μ Τ Ω Υ Κ Λ Λ Θ Λ
Γ Ο Ρ Γ Ο Ν Α Π Α
Η Υ Ζ Ω Σ Λ Μ Κ Χ
Ψ Π Ε Χ Ψ Ρ Ι Ρ Θ
Ο Μ Ι Ο Α Ε Α Ο Λ
Δ Α Ρ Α Π Η Σ Ν Κ
Αντιστοίχισε τις φράσεις με τη σημασία τους: Πίνω νερό στο όνομα του
Τέρμα οι παρεξηγήσεις
Μια τρύπα στο νερό
Τον εκτιμώ, τον υπολογίζω
Χάνω τα νερά μου
Διψάω
Μπήκε το νερό στο αυλάκι
Εξαιρετικά όμορφη
Θολώνω τα νερά
Τίποτα
Όσα είπαμε νερό κι αλάτι
Βρίσκομαι σε αμηχανία
Λέω το νερό νεράκι
Η υπόθεση οδηγείται σε καλό δρόμο
Κοπέλα σαν τα κρύα νερά
Παραπλανώ
Η ακροστιχίδα της …νεράιδας ______ ________ _____ _______ _____ ______ _ _ _ _ _ _ _ __
το όνομά του υποδηλώνει νερό που κινείται ποταμός της Μεσοποταμίας του Μεξικού είναι σημαντικό για το κλίμα της Ευρώπης το άκραντο νερό ήταν ο Νείλος για τους Αιγυπτίους τέρατα των πηγών Η Περπερούνα ήταν έθιμο κατά της …..
Η μαύρη Λάμια που έκλεισε στην καρδιά της τον Άδη, να κατέβω με πρόσταξε μες στο ξερό πηγάδι, να βρω το δαχτυλίδι της που μέσα εκεί έχει πέσει μ’ ένα διαμάντι λιόκαλο καρφωμένο στη μέση. Ψάχνω, δε βρίσκω τίποτε... Ω νύχτα, ω τέρας πλάνο! Στα πόδια μου μιαν άβυσσο, και μια Λάμια από πάνω. Κωστής Παλαμάς (Ίαμβοι και ανάπαιστοι) Πώς χαρακτηρίζει ο ποιητής τη λάμια; Γιατί; _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________ Χρησιμοποιώντας την έννοια της λάμιας μεταφορικά ποιες νομίζεις ότι είναι οι λάμιες που μας εγκλωβίζουν στη σύγχρονη ζωή; _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________
Παίζουμε με τα λίμερικ
Η γοργόνα Η όμορφη γοργόνα με την ψαροουρά θέλει να βγει να ζήσει έξω στη στεριά. Βάζει λοιπόν μια φούστα πάνω απ’ την ουρά και περπατάει κουνάμενη σαν μεγαλοκυρά. Αχ, η άμυαλη μα όμορφη γοργόνα με την ψαροουρά!
(Γεωργαντά Ιωάννα)
Η νεράιδα Η νεράιδα με τα πολύχρωμα φτερά συνέχεια καθρεφτίζεται στης λίμνης τα νερά. Μα ξάφνου βλέπει πίσω της μια γάτα με ουρά, τρομάζει, μπουρδουκλώνεται και πέφτει στα βαθιά. Η φοβητσιάρα νεράιδα με τα πολύχρωμα φτερά! ( Σιδερά Μαρία) Η λάμια Ήταν η λάμια η κακιά της βρύσης που της άρεζε να τρομάζει τα παιδιά της Δύσης Όμως, ένα παιδί της δίνει μια…. κι αρχινά να κλαίει, να κλαίει γοερά Η κλαψιάρα λάμια, που το’ παιζε κακιά! ( Καραγκιοζίδης Νίκος)
Ο δράκος Ήταν κάποτε ένας δράκος άγριος, φρικτός μια πηγή φυλούσε, νύχτα μέρα εκεί φρουρός. Διψασμένος ταξιδιώτης φτάνει στην πηγή Το δράκο τον σκοτώνει, τον ρίχνει καταγή. Αχ, ας πρόσεχε ο δράκος, ο φρικτός, ο τρομερός!
( Μετγιάζη Αναστασία)
Ο Αράπης Ο κουτός Αράπης που ζούσε στο πηγάδι ήθελε να μάθει πώς ζούσανε στον Άδη. Χίλια σκαλιά κατέβηκε στα έγκατα της Γης, μα φαίνεται πως χάθηκε, δεν τον είδε πια κανείς. Τον περίεργο Αράπη που ζούσε στο πηγάδι. (Θεοδωρογλάκη Νικολέττα)
ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΑ
Να συμπληρώσετε τον παρακάτω πίνακα με τις διάφορες ποσότητες νερού: Όγκος
Χωρητικότητα
Βάρος
4 κ. δεκ
……… λίτρα
………..κιλά
………..
520 λίτρα
…………κιλά
…………
.……... λίτρα
16 τόνοι
Ένα εργοστάσιο εμφιαλώσεως νερού εμφιαλώνει την ημέρα 20.150 λίτρα νερό σε μπουκαλάκια του 0,5 λίτρου. Πόσα μπουκαλάκια θα γεμίσει και πόσα € θα εισπράξει, αν το κάθε μπουκαλάκι το πουλάει 0,23 €; λύση
Μια δεξαμενή χωράει 18 κ. μ. 585 κ. δεκ. νερό. Πόσα κιλά νερό χωράει; λύση
Μια δεξαμενή είχε 20 κ. μ. 382 κ. δεκ. νερό. Εμείς ξοδέψαμε σε ένα μήνα 15,3 κ. μ. Πόσα κ. μ. νερό έμειναν στη δεξαμενή; λύση
Μία βρύση τρέχει 10,5 κ. μ. νερό την ώρα και γεμίζει μια δεξαμενή σε 2,5 ώρες. Πόσο νερό χωράει η δεξαμενή λύση
Μια δεξαμενή νερού σε σχήμα κυλίνδρου έχει ακτίνα 4 μέτρα και ύψος 9 μέτρα. Πόσες φορές μπορεί να γεμίσει το πυροσβεστικό όχημα τη δεξαμενή του πλήρως, η οποία έχει σχήμα ορθογωνίου παραλληλεπιπέδου και διαστάσεις 6μ., 1,5μ. και 2 μ.; λύση
Μια πισίνα σχήματος ορθογωνίου παραλληλεπιπέδου έχει διαστάσεις: μήκος 28 μ, πλάτος 13 μ και βάθος 6 μ. Πόση ποσότητα νερού χρειάζεται για να γεμίσει; λύση
ΦΥΣΙΚΗ
Μέσα στο δοχείο άλλα μόρια νερού είναι χαρούμενα και άλλα όχι. Γιατί συμβαίνει αυτό; Αν ανοίξουμε τρεις τρυπούλες για να βγουν έξω ποια πιστεύεις θα παν πιο μακριά; Μπορείς να σχεδιάσεις τη διαδρομή τους; ______________________________________ ______________________________________ ______________________________________ ______________________________________ ______________________________________ ______________________________________ ______________________________________
Γιατί πονάνε τα αυτιά μας όταν βουτάμε στη θάλασσα; _____________________________________________ _____________________________________________ _____________________________________________ _____________________________________________
Γιατί τα φράγματα κατασκευάζονται πιο παχιά στη βάση; ________________________________________ ________________________________________ ________________________________________ ________________________________________ ________________________________________ ________________________________________ _________________________________
Σημειώνω το σωστό ν Η υδροστατική πίεση που δέχεται ένα σώμα εξαρτάται: από το σχήμα του δοχείου από το βάθος που βρίσκεται το σώμα τον προσανατολισμό του βυθισμένου σώματος την πυκνότητα του υγρού
Πώς δημιουργείται το ηλεκτρικό ρεύμα στο υδροηλεκτρικό εργοστάσιο; ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ ______________________________________________________________ ______________________________________________________________
ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ
Γράψε τα ονόματα των μεγαλύτερων ωκεανών της γης
Συμπλήρωσε τα ονόματα των μεγαλύτερων ποταμών της γης
1 _____________ 2 _____________ 3 _____________ 4 _____________
5 ____________ 6 ____________ 7 ____________ 8 ____________
9 ______________ 10 _____________ 11 _____________ 12 _____________
Συμπληρώνω τις μεγαλύτερες λίμνες της γης ___________________________ ___________________________ ___________________________ ___________________________ ___________________________
___________ ___________
___________
___________ ___________
___________
Τι εννοούμε όταν λέμε υδρογραφικό δίκτυο; ___________________________________________________ Ποιοι ποταμοί ονομάζονται πλωτοί; Μπορείς να αναφέρεις δύο; __________________________________________________ __________________________________________________ Ποια τα οφέλη των παραποτάμιων πόλεων; __________________________________________________ __________________________________________________ Ποιοι αρχαίοι πολιτισμοί ανά τον κόσμο αναπτύχθηκαν δίπλα σε νερό; __________________________________________________ __________________________________________________
Σκετς με τα έθιμα του νερού κείμενο: Ζιώγα Ασημούλα
ΣΚΗΝΗ ΠΡΩΤΗ (εύρεση νερού) ΑΦΗΓΗΤΗΣ: Το νερό, πηγή και σύμβολο ζωής, έγινε από τα πανάρχαια χρόνια αντικείμενο λατρείας των λαών όλης της γης. Ξωτικά και Στοιχειά πλημμύρισαν το λαϊκό μας πολιτισμό και συνόδευσαν ή συνοδεύουν ακόμα τη ζωή των ανθρώπων σε πολλές τους εκδηλώσεις. Η παρουσία του νερού είναι συχνή σε πολλά ελληνικά έθιμα που κάνουν τους ανθρώπους να πιστεύουν ότι θα τους εξασφαλίσουν υγεία και ευτυχία. Οι άνθρωποι από αρχαιοτάτων χρόνων έψαχναν να βρουν νερό και γύρω από αυτό δημιουργούσαν τις κατοικίες τους. Όλοι οι δρόμοι του χωριού οδηγούσαν στη βρύση, σημείο συνάντησης , ενημέρωσης, κουτσομπολιού και φλερτ. Ας ξεκινήσουμε την βόλτα μας στο παρελθόν από το καφενείο ενός χωριού όπου οι άντρες και μόνο αυτοί βέβαια ανταλλάσσουν απόψεις και σχολιάζουν την καθημερινότητα μετά από μια κουραστική μέρα στο χωράφι ή στο μαντρί. Βασικό πρόβλημα όλων η έλλειψη νερού και πως θα αντιμετωπιστεί. ΧΩΡΙΑΤΗΣ 1: Ωχ, όι , όι , μανούλαμ! Πιάσι ρε Μήτρου ένα τσίπρου! ΧΩΡΙΑΤΗΣ 2:Τι έχ'ς ρε Πανάγου και βογκάς; Σ' έφαγε η γουμάρα τ' αλεύρι; ΧΩΡΙΑΤΗΣ 1: Βουγκάου, βουγκάου, κι συ αν είχεις γναίκα κι συ θα βόγκαγες! ΧΩΡΙΑΤΗΣ 2: Τι έκανι η Διαμάντου; θύμουσι και σι πλάκουσι τσ' φάπις; ΧΩΡΙΑΤΗΣ 1:Όι τ'ν' έφαγι η γκρίνια για του νιρό! ΧΩΡΙΑΤΗΣ 2: Για του νιρό; ΧΩΡΙΑΤΗΣ 1:Για του νιρό! Λέει οτι παέν' κάθι μέρα πουρνό πουρνό να πιάσ' σειρά στη βρύσ' κι γυρνάει του μεσμέρ'. ΧΩΡΙΑΤΗΣ 2:Τι φκιαν τόσις ώρες; Μήπως πιαν' τα μασάλια μι τσ' άλλις; ΧΩΡΙΑΤΗΣ 1: Μπα η θκιμ' ειν' ταμαχιάρα. Δεν έχ' ώρα για μασάλια. ΧΩΡΙΑΤΗΣ 2: Τότε τι φκιαν ικί ως του μεσμέρ'; ΧΩΡΙΑΤΗΣ 1:Αργάει λέει να γεμίσ' τα λαγύνια. Η βρύσ' δεν έχ' νιρό . Αρχίζ' να στηρεύ'. Κι τι θα κάνουμι μιτά; Πώς θα ζήσουμι χουρίς νιρό; Όι,όι μανούλαμ'!
ΧΩΡΙΑΤΗΣ 2: Αν είνι έτσ' 'οπους του λεν οι γναίκες πρέπ' να κάνουμι' κάτ. Θα διψάσ' του χουριο. Τα ζουντανά θα γκαγκανιάσουν απ' τ' δίψα κι οι μπαχτσέδες θα ξηραθούν. Μπόι μπόι ζημιά! ΧΩΡΙΑΤΗΣ 1: Ζημιά λες ισί; Καταστρουφή! Πρέπ' γρήγορα να βρούμι νιρό! ΠΕΡΑΣΤΙΚΟΣ: Συγνώμη κύριοι! Καλή σας μέρα! Μήπως ξέρετε πώς θα πάω στο Δήμαρχο; ΧΩΡΙΑΤΗΣ 1: Θα πας ντούσκα ντούσκα , μιτά ένα ντεβιρμέ από δω ένα ντεβιρμέ από κει , θα διεις μια μπαμπάτσκη πουρτάρα. Ντάλτα μέσα εκεί είνι! ΠΕΡΑΣΤΙΚΟΣ: Έπεσα σε αλβανούς. Δή-μαρ-χο , δή-μαρ-χο μεγάλο καταλαβαίνετε; ΧΩΡΙΑΤΗΣ 2: Εμείς καταλαβαίνουμε, εσύ δεν ξες τι σου γίνεται. Κι δε μι λες ποιος είσι κι τι θες; ΠΕΡΑΣΤΙΚΟΣ: Με κάλεσε ο Δήμαρχος να βρω νερό στο χωριό σας. Είμαι ραβδοσκόπος. ΧΩΡΙΑΤΗΣ 1: Τι λέει ρε Μήτρο του ζαβό; Τι είναι αυτές οι αρλούμπες; ΠΕΡΑΣΤΙΚΟΣ: Δεν είναι αρλούμπες κύριε. Αν υπάρχουν υπόγεια ύδατα στο χωριό σας εγώ μπορώ να τα βρω. ΧΩΡΙΑΤΗΣ 2: Και δε μι λες; έχ'ς μηχανήματα, έχ'ς κάτ' μι τι θα τα βρεις αυτά τα ύδατα; ΠΕΡΑΣΤΙΚΟΣ: Με μια ξύλινη ράβδο με διχαλωτό σχήμα. Την κρατώ και περπατώ. Άμα συναντήσω νερό αυτή αρχίζει και πάλλεται . Αυτό σημαίνει ότι στο μέρος εκείνο υπάρχει νερό. ΧΩΡΙΑΤΗΣ 1: Μήτρο αυτός μας κορουϊδεύ' . Πεστ να φύγ' θα τον βαρέσου! ΧΩΡΙΑΤΗΣ 2: Σους ντε! Σταμάτα Παναή! Κι δε... μη λες εσύ, σι πειράζ΄να ρθούμι κι μεις μαζί να βλέπουμι; ΠΕΡΑΣΤΙΚΟΣ: Όχι βέβαια: Ελάτε μαζί μου! Να με ακολουθείτε όμως χωρίς να κάνετε φασαρία. Εντάξει; Πάμε!
( ψάχνουν για νερό, σε ένα σημείο αρχίζει η βέργα να πάλλεται έντονα) ΠΕΡΑΣΤΙΚΟΣ: Πω πω!! Κοιτάξτε!! Η ράβδος τρελάθηκε! Εδώ υπάρχει τεράστια ποσότητα υπόγειου ύδατος και μάλιστα επιφανειακού ΧΩΡΙΑΤΗΣ 1: Πέστου ιλλινικά, θα σε βαρέσου! ΠΕΡΑΣΤΙΚΟΣ:Εδώ αν σκάψετε θα βρείτε πολύ νερό. Νερό για δέκα χωριά! Και μάλιστα δεν είναι βαθιά. Είναι πάνω πάνω. ΧΩΡΙΑΤΗΣ 2: Δηλαδή αν πιάσουμι την τσάπα κι του φκιάρ' θα βρούμι νιρό; ΠΕΡΑΣΤΙΚΟΣ: Χίλια τα εκατό! ΧΩΡΙΑΤΗΣ 1:Πάου να φέρου φκιάρια! Αλλά κοίτα καψιρέ αν δε βρω νιρό θα σ'ανοίξου του κιφάλ ΠΕΡΑΣΤΙΚΟΣ: Αν όμως βρεις θα κάνεις γλέντι τρικούβερτο με τα έξοδα δικά σας. Πάει το στοίχημα; ΧΩΡΙΑΤΗΣ 2:Μόνο πάει; κι πάει κι έρχιτι. Άιντι κι ο Θεός βοηθός!! ΧΩΡΙΑΤΗΣ 1:Νιρό, νιρό! Κοίτα Μήτρο νιρό! ΧΩΡΙΑΤΗΣ 2:Πουλί νερό Παναή! Είχε δίκιο το ζλάπ! ΠΕΡΑΣΤΙΚΟΣ: Τρέξτε τώρα φωνάξτε το χωριό και ετοιμάστε το γλέντι
ΧΟΡΟΣ- ΓΛΕΝΤΙ (βρύση μου μαλαματένια)
ΣΚΗΝΗ ΔΕΥΤΕΡΗ( το τάισμα της βρύσης) ΑΦΗΓΗΤΗΣ Το νερό στην Ελληνική παράδοση θεωρείται μαγικό στοιχείο και άρα μπορεί να φέρει ευτυχία, εύνοια και καλοτυχία σε όποιον το τιμά και το σέβεται. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι οι αρχαίοι Έλληνες το λάτρευαν ως Θεό. Έτσι αναδύθηκαν κατά τόπους πρακτικές απόδοσης τιμής στο νερό , τα λεγόμενα έθιμα, προκειμένου να εξασφαλίσουν οι άνθρωποι καλή υγεία, πλούσια σοδειά, καλή παντρειά για τους ελεύθερους και προστασία από τη γλωσσοφαγιά. Τα έθιμα αυτά λαμβάνουν χώρα σε σημαντικές ημέρες όπως είναι η Πρωτοχρονιά, η Πρωτομαγιά, τα Φώτα, του Αγίου Τρύφωνα ή η μέρα του γάμου ενός ζευγαριού. Αυτές τις μέρες την τιμητική τους έχουν οι βρύσες του χωριού, που είναι λιγοστές και σε κεντρικά εύκολα προσβάσιμα σημεία , έτσι ώστε να εξυπηρετούν τις ανάγκες των χωρικών. Την πρωτοχρονιά λοιπόν οι ανύπαντρες κοπέλες τρέχουν στη βρύση για να πάρουν το άκραντο δηλαδή το αμίλητο νερό. Λέγεται έτσι το νερό γιατί σε όλη τη διαδρομή οι κοπέλες δε βγάζουν λέξη ακόμη κι αν τι...ς προκαλούν ΜΑΝΑ: Μαλάμω..... Μαλάμω..... που' σαι μαρή; ακόμα πλαγιάζεις; Μαλάμω..... Μαλάμω λέου! Προυτουχρουνιάτκα κι ρουχαλίζ' σα μουσκάρ΄ .Σήκου μαρή! Λάλσαν τα κουκόρια! Ξύπνησ' του χουριό! Μαλάμου ! Σήκου για θα ρθου εικί να σι μαδίσου! ΜΑΛΑΜΩ: Αααα (χασμουριέται) Τι χουγιάζεις μωρέ μάνα; Αααα (χασμουριέται) ΜΑΝΑ: Τι ώρα είν΄αυτή κουρτσάκι μ΄που σκώνισι; Τι έφκιανες όλ΄νύχτα κι δην πλάγιαζες; ΜΑΛΑΜΩ: Διάβαζα του ρουμάντζο! Ααααχ..... ΜΑΝΑ: ¨Αξις κι ξηρός μουρή! Τι βουγκάς σαν ετοιμόγεν; ΜΑΛΑΜΩ: Είδα στου ρουμάντζου τον Δημήτρη! ΜΑΝΑ: Ποιον Δημήτρη μαρή; Δεν πιστεύω να βαλις στου μάτ' τον Δημήτρη της Θανασάκαινας; Θα σι σφάξου σαν τραϊ! ΜΑΛΑΜΩ: Όι καλέ! Τουν Δημήτρη τουν Παπαμιχαήλ! Τι κούκλους! Τι μανάρ! Έναν τέτοιου θέλου κι γω να παντρευτώ! Ααααχ..... ΜΑΝΑ: Σκάσει μουρή, σκάσει να μη σ' ακούσει κανένας! Τι ' ναι αυτά που λες ανύπαντρο κουρίτσ'; Εγώ όταν ήμαν σαν τι σένα..... ΜΑΛΑΜΩ: Μμμμ..... Η αλεπού κι του πιδίτσ ίδιου τουμάρι έχουνι! ΜΑΝΑ: Κλείσ' το στόμα σ' παλιοθήλκου! Που θα μι πεις ιμένα αλπού! Ξές μαρή τι μέρα είνι; ΜΑΛΑΜΩ: Τιτάρτ; Όι ! Όι ! Πέφτ! Ναι! Πέφτ! ΜΑΝΑ: Πέφτς κι σκώνισι! Είνι ΠΡΟΥΤΟΥΧΡΟΥΝΙΑ!!! ΜΑΛΑΜΩ: Ούι!!! Καλά τα λες! Πρέπει να πάου στ' βρύσ' να πάρου του αμίλητου νιρό! ΜΑΝΑ: Α γειάσ΄! Ξύπνησεις επιτέλους! ΜΑΛΑΜΩ: Ξύπνησα λέει! Κι πουλύ μάλιστα . Πάου , πάου να ντυθώ να στολιστώ να πάου για νιρό!
ΜΑΝΑ: Μπας κι συ φανερώσουν τα στοιχειά του νιρού κανά γαμπρό κι συ παρ' και γλιτώσουμι. Ρουμάντζου΄ ε ρουμάντζου! ΜΑΛΑΜΩ: Άιντι σύρε φέρε του λαήν' να πάου να φύγου! ΜΑΝΑ: Ξέρ'ς μαρή κατά πού πέφτ' η βρύσ'; ΜΑΛΑΜΩ: Μμμμ.... Ξέρει η πάπια που' ν η γκιόλα! ΜΑΝΑ: Πρόσεξι κακομοίρα μ' μη μιλήσεις σι κανένα! Θα πας κι θα’ ρθεις με του στόμα ραμμένο αλλιώς θα θυμώσουν τα ξωτικά της βρύσης! ΜΑΛΑΜΩ: Κι αν στου δρόμου μη κάνουνει καμάκ; ΜΑΝΑ: Ισί γκαβή, κ΄φη και μουγκή! Ούτι βλέπ'ς ούτι ακούς και προυπάντων δε μιλάς! Κι μην ξεχάσεις να ταΐσεις τ' βρύσ' να τ' καλοπιάσεις και να πεις τα λόγια τα σουστά! Κατάλαβεις; ΜΑΛΑΜΩ: Ιντάξ' ιντάξ' κατάλαβα! Άιντε πάου, πάου.... ΜΑΝΑ: Οχ. Οχ, οχ! Βόδ' θα πάει, μουσκάρ' θα γυρίσ'...
πηγαίνει στη βρύση την περιμένει ο Κίτσος (Σαν πας Μαλάμωμ’ για νερό) ΚΙΤΣΟΣ: Καλή σου μέρα Μαλάμω! ΜΑΛΑΜΩ:.................. ΚΙΤΣΟΣ: καλέ γιατί δε μ' κραίν'ς; ΜΑΛΑΜΩ:.................. ΚΙΤΣΟΣ: Τι έπαθεις σήμερα ; Σου΄ φαγε η γουμάρα τ' αλεύρ; ΜΑΛΑΜΩ:.................. ΚΙΤΣΟΣ: Γιατί μ'φέρεσι κρύα; Προχτές του βράδ' που συναντήθκαμι στ' αλώνια ήσαν ζηστή κι όλο νάζι! Τι έγινι; Μήπους δεν μ' αγαπάς πια; ΜΑΛΑΜΩ: (δείχνει με νοήματα τη βρύση, το στόμα και το λαγήνι) ΚΙΤΣΟΣ: Τι λες μαρή; ΜΑΛΑΜΩ:( τα ξαναδείχνει) ΚΙΤΣΟΣ: Ααααααα! Πας να παρ΄ ς το αμίλητο νερό να δεις ποιον θα παντρευτείς! Κι δεν του ξες μανάραμ'; Πρέπ΄ να στου πει του νιρό; Ένας είνι ου γαμπρός για σένα! Ου Κίτσους ου λιβέντ'ς ου καραμπουζουκλής! ΜΑΛΑΜΩ: (χαίρεται , του λέει να φύγει) ΚΙΤΣΟΣ: Καλά καλά, φεύγου τώρα αλλά κοίτα να ειδείς ιμένα στουν ύπνους! Ιντάξ;
( ο Κίτσος φεύγει , η Μαλάμω ταΐζει τη βρύση ) ΜΑΛΑΜΩ: <<Φάε βρυσούλαμ' να μου φανιρώσεις τουν καλύτερου γαμπρό! ¨οπως τρέχ' του νιρό στη βρύσ' έτσι να τρέχουν ούλα τα καλά στο σπιτικόμ'>>
( Φεύγει με το τραγούδι και το λαγήνι στον ώμο)
ΣΚΗΝΗ ΤΡΙΤΗ (Κλήδονας) ΑΦΗΓΗΤΗΣ ( όση ώρα ο αφηγητής εξηγεί το έθιμο οι κοπέλες το αναπαριστούν) Από τα αρχαία χρόνια υπήρχαν διάφορα έθιμα που είχαν σχέση με τις θερινές τροπές του ήλιου και που αργότερα πέρασαν στο Χριστιανικό κόσμο και συνδέθηκαν με την ημέρα γέννησης του Ιωάννη του Προδρόμου στις 24 Ιουνίου. Ο Κλήδονας είναι ένα πανάρχαιο έθιμο. Η ίδια η λέξη υπάρχει από την εποχή του Ομήρου, «κλήδων» ονομαζόταν ο προγνωστικός ήχος, και κατ' επέκταση το άκουσμα προφητείας κατά τη διάρκεια μαντικής τελετής. Την παραμονή λοιπόν του Αϊ-Γιαννιού, οι ανύπανδρες κοπέλες μαζεύονται σε ένα από τα σπίτια του χωριού, όπου αναθέτουν σε κάποια ανύπαντρη κοπέλα με μάνα και πατέρα να φέρει από το πηγάδι το« αμίλητο νερό". Επιστρέφοντας στο σπίτι όπου τελείται ο κλήδονας, το νερό μπαίνει σε πήλινο δοχείο, στο οποίο η κάθε κοπέλα ρίχνει ένα προσωπικό της αντικείμενο, το λεγόμενο ριζικάρι. ΚΟΠΕΛΑ1: Θα βάλω το δαχτυλίδι μου δεμένο σε βασιλικό! ΚΟΠΕΛΑ2: Ρίχνω το βραχιόλι μου μ΄ ένα ματσάκι δυόσμο! ΚΟΠΕΛΑ3: Εγώ βάζω το χτενάκι μου μαζί με τη λεβάντα! ΚΟΠΕΛΑ4: Ρίχνω το σκουλαρίκι μου δεμένο με τη μέντα! ΚΟΠΕΛΑ5: Εγώ θα βάλω ένα κουμπί σε δάφνη περασμένο! ΚΟΠΕΛΑ6: Κι εγώ βάζω το μαντηλάκι μου, πλεγμένο με θυμάρι! ΑΦΗΓΗΤΗΣ Στη συνέχεια το δοχείο σκεπάζεται με κόκκινο ύφασμα, το οποίο δένεται γερά με ένα κορδόνι δηλαδή κλειδώνεται Κι όλες μαζί τραγουδούν: ΚΟΠΕΛΕΣ ΟΛΕΣ: <<Κλειδώνουμε τον κλήδονα με τ' Αη Γιαννιού τη χάρη κι όποια έχει καλό ριζικό να δώσει να τον πάρει >> ΑΦΗΓΗΤΗΣ: Μετά έβγαζαν τον κλήδονα έξω όλη τη νύχτα για να τον δουν τα άστρα και να ξεστριστεί. Οι κοπέλες γύριζαν στα σπίτια τους να κοιμηθούν και λέγεται ότι τη νύχτα αυτή θα ονειρευτούν τον άντρα που θα παντρευτούν. Ανήμερα του Αη Γιαννιού , πριν βγει ο ήλιος και χαθεί η μαγική επιρροή έφερναν μέσα τον κλήδονα και το απόγευμα μαζεύονταν όλες οι γυναίκες του χωριού παντρεμένες και ανύπαντρες και άνοιγαν τον κλήδονα λέγοντας: ΓΥΝΑΙΚΑ 1:<<Ανοίξετε τον κλήδονα και στρώστε τα χαράρια για θα περάσει ο βασιλιάς με τα στραβά ποδάρια>> ΓΥΝΑΙΚΑ 2: << Ανοίξιτι τουν κλήδουνα και στρώσιτι τις κάπες κι αν δε με δώσετε απ'αυτό να σας του φαν οι γάτες>> ΚΟΠΕΛΕΣ ΟΛΕΣ: <<Ανοίγουμε τον κλήδονα με τ' Αη Γιαννιού τη χάρη κι όποια είναι ανύπαντρη του χρόνου με στεφάνι>>
ΑΦΗΓΗΤΗΣ Αμέσως μετά μια πρωτότοκη κοπέλα έβγαζε στην τύχη ένα ένα τα ριζικάρια σαν Πυθία και έλεγε το μέλλον της κάθε κοπελιάς ενώ σκάρωνε σατυρικά στιχάκια ΠΡΩΤΟΤΟΚΗ: σκουλαρίκι! Μωρή σαρδέλα βρωμερή, σουπιά τηγανισμένη και καρακάξα του γιαλού κανένας δε σε θέλει!
δαχτυλίδι! Όμορφη είσαι μάτια μου σαν του παπά το ράσο κι όταν σε δω από κοντά κοντεύω να ξεράσω! χτενάκι! Τα μάτια' ς τα μεγάλα, η μύτ'ς η μακριά τα χείλια τα πρησμένα, τ' αυτιά'ς τα μυτερά! κουμπί! Σαν μάθει ο σκύλος γράμματα κι η γάτα να διαβάζει τότε κι εσύ θα παντρευτείς να κάνει ο κόσμος χάζι!
Μαντηλάκι! Έχεις φωνή γαϊδουρινή και γουρουνιού ομορφάδα κι όποιος γυρίσει να σε δει του έρχεται ζαλάδα! Κουμπί! Αυτή είναι η καλότυχη, που πρόκειται να πάρει άντρα λεβέντη, μορφονιό με τ' Αη Γιαννιού τη χάρη! ΓΥΝΑΙΚΕΣ: Τυχερή! Τυχερή! Πάντα καλότυχη! Οι άλλες και του χρόνου!
ΧΟΡΟΣ (Ζωναράδικος Θράκης)