dzie
asz
Informator kulturalny nr 16 lipiec–wrzesień 2014
Muzeum Górnośląskie w Bytomiu pl. Jana III Sobieskiego 2 41-902 Bytom tel. +48 32 281 82 94; +48 32 281 34 01 sekretariat@muzeum.bytom.pl Muzeum czynne: wtorki, czwartki, piątki 9.00–15.00 środy 10.00–18.00 soboty 11.00–16.00 niedziele 11.00–15.00 Ceny biletów: bilet normalny: 10 zł bilet ulgowy: 8 zł bilet grupowy: 6 zł (> 10 osób; opiekunowie – wstęp wolny) lekcja muzealna: 30 zł + cena biletu grupowego karta EURO 26: 5 zł bilet rodzinny: 20 zł (> 3 osoby) Niedziele wstęp wolny na wystawy stałe Bilet wspólny na ekspozycje w obu budynkach bilet normalny: 14 zł bilet ulgowy: 10 zł bilet grupowy: 8 zł (> 10 osób; opiekunowie - wstęp wolny) karta EURO 26: 8 zł bilet rodzinny: 30 zł (> 3 osób)
ul. Wojciecha Korfantego 34 tel. +48 32 281 97 33 Ceny biletów: bilet normalny: 6 zł bilet ulgowy: 5 zł bilet grupowy: 4 zł (> 10 osób; opiekunowie – wstęp wolny) lekcja muzealna: 30 zł + cena biletu grupowego karta EURO 26: 5 zł bilet rodzinny: 15 zł (> 3 osoby)
Wynajem sal: Sala Gorczyckiego 250 zł/h brutto (pierwsze 3 h), powyżej 3 h – 200 zł/h brutto Sala Kolumnowa 150 zł/h brutto (pierwsze 3 h), powyżej 3 h – 100 zł/h brutto Świetlica muzealna 100 zł/h brutto (pierwsze 3 h), powyżej 3 h– 80 zł/h brutto Kasy biletowe kończą sprzedaż biletów na pół godziny przed zamknięciem Muzeum. Wstęp na wystawy czasowe: bilet normalny: 6 zł bilet ulgowy: 5 zł bilet grupowy: 4 zł Bilety na koncerty rozprowadza kasa w godzinach otwarcia wystaw oraz bezpośrednio przed koncertem. ISSN 2082-0968
W kasach Muzeum są do nabycia m. in. drewniane zabawki
Muzealne treści
02
» Terminarz kulturalny
04
» wernisaż wystawy: Prof. Tadeusz Ceypek – lekarz i artysta
05
» wernisaż wystawy: Zmysły – wystawa interaktywna
06
» wernisaż wystawy: 1947 Barwy ruin. Warszawa i Polska w odbudowie na zdjęciach Henry’ego. N. Cobba
07
» wernisaż wystawy: W hołdzie Hałdzie
08
» wernisaż wystawy: Świat obok nas. Obrzędowość doroczna w województwie śląskim
09
» Międzynarodowa Noc Obserwacji Księżyca
10
» Europejskie Dni Dziedzictwa – warsztaty Street Art’u
11
» Europejskie Dni Dziedzictwa – Śląskie źródło tożsamości
12
» Portret w malarstwie – wykłady o sztuce
13
» Wystawy stałe
14
» Można jeszcze zobaczyć
15
» Tapeta na kwartał
Informacje o ewentualnych zmianach w terminarzu na www.muzeum.bytom.pl
Terminarz
Lipiec • 04 pt 17.00
» wernisaż wystawy Prof. Tadeusz Ceypek – lekarz i artysta
gmach główny, pl. Jana III Sobieskiego 2
• 05 sob 11.30
» W świecie gier planszowych – Bartek Zbączyniak
świetlica, gmach główny koszt 6 zł
• 22 wt 11.30
» Spotkanie z malarstwem nieprofesjonalnym – wakacyjne warsztaty dla dzieci Urszula Batko
wystawa Kolory miasta… ul. W. Korfantego 34
• 30 śr 17.00
» wernisaż wystawy Zmysły
ul. W. Korfantego 34
• 01 pt 17.00
» wernisaż wystawy 1947 Barwy ruin. Warszawa i Polska w odbudowie na zdjęciach H. N. Cobba
gmach główny, pl. Jana III Sobieskiego 2
• 19 wt 11.30
» Miejskie gry i zabawy dziecięce – wakacyjne warsztaty dla dzieci Urszula Batko
ogród, ul. W. Korfantego 34
Sierpień
• 23 so 11.30
» Średniowieczny lepiglina – Ewelina Gabała, Małgorzata Kapczyńska
świetlica, gmach główny koszt 6 zł
Wrzesień • 06 so 17.00 • 10 śr 18.00
2
» Międzynarodowa Noc Obserwacji Księżyca » Dopóki pachnie jałowiec i mięta… Rzecz o ziołach w kuchni i literaturze – Jolanta Zaczkowska
świetlica, gmach główny Sala Kolumnowa, gmach przy ul. W. Korfantego 34
Lipiec • 12 pt 18.00
» wernisaż wystawy W hołdzie hałdzie
gmach główny, pl. Jana III Sobieskiego 2
• 13 so 11.30
» Street Art szablony – Anna Rak, Magdalena Pospieszałowska
świetlica, gmach główny koszt 6 zł
• 17 śr 17.00
» Oswajanie krzemieni. Pokaż mi swoją piętę, a powiem Ci kim jesteś – Beata Badura
świetlica, gmach główny
• 20 so 11.30
» Śląskie źródło tożsamości – Magdalena Pospieszałowska
świetlica, gmach główny
• 22 pn 10.00 11.00
» Koncerty edukacyjne dla dzieci Dom Muzyki
świetlica, gmach główny
• 24 śr 17.00
» wernisaż wystawy Świat obok nas. Obrzędowość doroczna w województwie śląskim
gmach przy ul. W. Korfantego 34
• 24 śr 16.30
» Portret w malarstwie – wykłady o sztuce Agnieszka Bartków
świetlica, gmach główny
• 27 so 11.30
» Komiksowo – rysowane opowieści – Marek Ryś
świetlica, gmach główny koszt 6 zł
• 28 nd 12.00
» Cykl koncertowy Otium musicum 2014
Sala im. ks. Gorczyckiego gmach przy ul. W. Korfantego 34 koszt 10 zł
3
Prof. Tadeusz Ceypek – lekarz i artysta
Czas trwania: 04.07–05.08.2014 r. Miejsce: pl. Jana III Sobieskiego 2 Kurator: dr Joanna Lusek
Fragment zdjęcia – Tadeusz Ceypek w Tatrach Dział Kresów MGB
W zbiorach Działu Kresów i Kultur Pogranicza Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu znajduje się ponad 170 fotografii wykonanych przez prof. Tadeusza Ceypka – okruchy wspomnień zapisane w pamięci i utrwalone na fotograficznej kliszy. Stanowią one niezwykły, czasem wręcz sentymentalny dokument lat 30. XX w., ukazujący piękno Tatr i Czarnohory oraz zabudowę przedwojennego Lwowa. Zachowane zdjęcia są świadectwem nie tylko pasji fotograficznej, ale również pasji poznawania ludzi i otaczającej ich rzeczywistości. Prof. Tadeusz Ceypek urodził się w 1904 r. we Lwowie. W 1946 r. przyjechał na Górny Śląsk, osiedlił się w Zabrzu. Był wybitnym otolaryngologiem. Podczas długoletniej pracy zawodowej prowadził pionierskie badania m.in. w zakresie audiologii przemysłowej, klinicznej i dziecięcej, urazów akustycznych słuchu u osób zatrudnionych w przemyśle, profilaktyki i ochrony słuchu, chirurgii onkologicznej w otolaryngologii, rentgenologii otolaryngologicznej oraz rehabilitacji słuchu. Był członkiem wielu towarzystw naukowych, ale również człowiekiem o wielu pasjach, należał m.in. do Karpackiego Towarzystwa Narciarzy, Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego oraz Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. Zmarł w 1990 r., został pochowany w Katowicach. (JL)
4 | wystawy czasowe
Zmysły – wystawa interaktywna
Czas trwania: 30.07.–16.11.2014 r. Miejsce: ul. W. Korfantego 34 Kurator: dr Maciej Kluza Komisarz: Anna Rak
Fragment zdjęcia z archiwum Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego
Po raz trzeci zapraszamy na interaktywną wystawę zorganizowaną przez Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego. Tym razem tematem przewodnim eksperymentów muzealnych będą Zmysły. W potocznej mowie często używamy określeń: słyszę, widzę, dotykam, czuję. Nie zastanawiamy się, w jaki sposób z otaczającego nas świata odbieramy wrażenia wzrokowe, słuchowe, węchowe, smakowe czy dotykowe. Dzieje się tak za sprawą zmysłów – niezwykłej umiejętności organizmu do odbierania sygnałów z otoczenia i przetwarzania ich na impulsy nerwowe, które biegną dalej, jakby po wielopasmowej autostradzie wzdłuż rdzenia kręgowego, do mózgu i z powrotem. Mózg przetwarza je i analizuje, a następnie wydaje polecenia koordynujące pracę całego organizmu. Czy nasze zmysły są doskonałe? W porównaniu z niektórymi zwierzętami posiadamy zdecydowanie słabszy węch, nie potrafimy widzieć w podczerwieni i nadfiolecie, nie rejestrujemy, tak jak pszczoły, płaszczyzny polaryzacji światła, nie potrafimy wykrywać kierunku ziemskiego pola magnetycznego, jak czynią to ptaki, obca jest nam umiejętność oceny dystansu przy pomocy echolokacji jaką stosują np. nietoperze. Mimo to nasz gatunek osiągnął sukces ewolucyjny. Czy stało się tak za sprawą umiejętności logicznego myślenia? Zapraszamy – przyjdź i sprawdź, jak działają zmysły – wystawie towarzyszą lekcje muzealne realizowane na wystawie i w specjalnie przygotowanym pokoiku edukacyjnym. (AR)
5 | wystawy czasowe
1947 Barwy ruin. Warszawa i Polska w odbudowie na zdjęciach Henry’ego N. Cobba
Czas trwania: 01.08–30.09.2014 r. Miejsce: pl. Jana III Sobieskiego 2 Komisarz: dr Joanna Lusek
Fragment zdjęcia – zburzonej Warszawy fot. Henry N. Cobb
1 sierpnia 1944 r., godz. 17.00 – data, która nieodłącznie kojarzy się z wybuchem Powstania Warszawskiego. Heroiczna decyzja o obronie stolicy, która trwała 63 dni, od lat wzbudza i wciąż budzi wiele kontrowersji. W tym roku mija 70. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego, co zmusza do refleksji i zadumy nie tylko nad tysiącami ofiar, ale również nad losem miasta. Prezentowane na wystawie barwne fotografie wykonał w 1947 r. Henry N. Cobb, wówczas student architektury na Harvardzie. Autor zdjęć, wraz z grupą amerykańskich architektów przyjechał do Europy w ramach projektu World Studytour, mającego na celu zapoznanie się z planami powojennej odbudowy europejskich miast, w tym również Warszawy. Cobb przywiózł z podróży z Polski około 100 fotografii. Najczęściej spotykane biało-czarne zdjęcia zniszczeń oglądane współcześnie dają efekt dystansu, zaś kolor niweluje poczucie odległości w czasie, daje wrażenie rzeczywistości zarejestrowanego kilkadziesiąt lat temu obrazu. Wystawa to jednak o wiele więcej niż porażające realnością fotografie niemal startej z powierzchni ziemi Warszawy – zdjęcia wpisują się bowiem, jako dokument, w opowieść o planach odbudowy Polski. (JL)
Organizator wystawy: Dom Spotkań z Historią. Współorganizatorzy: Biuro Architektury i Planowania Przestrzennego m.st. Warszawy oraz Fundacja „Warszawa1939.pl”. Autorzy wystawy: varsavianista Krzysztof Jaszczyński i architekt Maria Sołtys, projekt plastyczny – Andrzej Budek. 6 | wystawy czasowe
W hołdzie Hałdzie
Czas trwania: 12.09–19.10.2014 r. Miejsce: pl. Jana III Sobieskiego 2 Kurator: dr Jacek Betleja
Fragment zdjęcia – Srogoń baldaszkowiec (Rhinocoris iracundus) fot. Paweł Niemiec
W hołdzie Hałdzie to szczególna wystawa fotograficzna Pawła Niemca, prezentująca faunę i florę hałdy w Katowicach-Kostuchnie. Hałda nikomu nie kojarzy się z pozytywnymi doznaniami estetycznymi, ale okazuje się, że stereotypowe wyobrażenia mogą zostać obalone. Najczęściej spacerujemy w okolicach domu. Mój leży kilkaset metrów od tak zwanej Hałdy. Jak każdy nowicjusz, postrzegałem Hałdę jako wyniesienie surowe i niegościnne. Swoistą przyrodniczą tabula rasa, pozbawioną większych walorów. Fauna Hałdy jest jednak jak cebula czy disnejowski ogr. Odsłania swoje kolejne warstwy – tajemnice sukcesywnie, choć dość niechętnie. Jej poznanie wymaga czasu i szczęścia, bo spora część zamieszkujących ją gatunków zwierząt tworzy nieliczne populacje, bądź prowadzi skryty tryb życia – pisze Paweł Niemiec i dodaje: Ze względu na świeży charakter hałdy w Kostuchnie, nie prowadzono tu badań naukowych, a jeśli kiedyś stanie się obiektem rekreacyjnym – nie będzie już czego badać. Zapraszam więc, póki czas, na fotograficzną wycieczkę po tym swoistym teatrze przyrody. Paweł Niemiec – rocznik 1975. Zajmuje się genetycznymi aspektami miażdżycy. Pasjonat fotografii, entomologii behawioralnej i przyrody Polski, szczególnie okolic Katowic, w których mieszka. Od 2008 roku członek Związku Polskich Fotografów Przyrody. Zdobywca tytułu fotografa roku 2013, Okręgu Śląskiego ZPFP. Jego prace można obejrzeć w galerii autorskiej: www.pawelniemiec.pl (PN)
7 | wystawy czasowe
Świat obok nas. Obrzędowość doroczna w województwie śląskim
Czas trwania: 24.09–26.11.2014 r. Miejsce: ul. W. Korfantego 34 Kurator: Robert Garstka Komisarz: Małgorzata Kłych
Fragment zdjęcia –Przygotowania mieszkańców Ślęzan do święta Matki Boskiej Zielnej fot. R. Garstka
Robert Garstka, pracownik Regionalnego Ośrodka Kultury w Katowicach, fotograf, regionalista, dokumentalista. Członek Związku Polskich Fotografów Przyrody Okręgu Śląskiego jest zafascynowany różnymi rodzajami obrzędowości na Śląsku. Jest autorem licznych publikacji i albumów fotograficznych, takich jak: Dom wieczności, Przydrożni świadkowie wiary czy Świat obok nas. Obrzędowość doroczna w województwie śląskim. Swoimi fascynacjami podzieli się z nami dwukrotnie. Autorskie prace zaprezentuje na wystawie zorganizowanej przez Muzeum Górnośląskie w Bytomiu i Regionalny Ośrodek Kultury w Katowicach podczas wernisażu 24 września o godzinie 17.00, i wygłosi prelekcję. Podczas wernisażu zapraszamy również na pokaz filmu. Zdjęcia, będące owocem kilkuletniej pracy badawczej autora oraz pracy w ramach projektów realizowanych przez Regionalny Ośrodek Kultury w Katowicach, stanowią dokumentację współczesnej obrzędowości województwa śląskiego. Wystawa zostanie wzbogacona eksponatami związanymi z obrzędowością. Zobaczymy między innymi: Mikołaje z Istebnej, grupy kolędnicze, zapusty, chodzenie z marzanną i goikiem, palenie fakli w Stanicy w ok. Rybnika, palenie judosza w Skoczowie czy też tzw. hudy na św. Wawrzyńca. (AS)
8 | wystawy czasowe
Międzynarodowa Noc Obserwacji Księżyca
Data: 06.09.2014 r. | godz. 17.00 Miejsce: świetlica, gmach główny Prowadzący: Anna Rak, Marek Ryś, Magdalena Pospieszałowska
Fragment zdjęcia – Spotkanie podczas Międzynarodowej Nocy Obserwacji Księżyca, fot. T. Szemalikowski
Międzynarodowa Noc Obserwacji Księżyca to doroczna impreza, odbywająca się we wrześniu i poświęcona obserwacjom naszego naturalnego satelity. Wydarzenie ma na celu zintegrowanie ludzi na całym świecie w tym samym momencie do spojrzenia na księżyc przy użyciu lornetek, teleskopów i lunet. Obserwacjom towarzyszą zwykle różne imprezy i przedsięwzięcia o naukowym charakterze, a ich celem jest rozbudzenie wśród młodzieży zainteresowania astronomią czy szeroko rozumianą nauką. Muzeum Górnośląskie w Bytomiu włącza się w tę akcję już od kilku lat. Także w tym roku, 6 września, zapraszamy dzieci i młodzież do Muzeum. Spotkanie zakończymy obserwacją księżyca przez teleskop (jeżeli pogoda pozwoli). Więcej informacji o Międzynarodowej Nocy Obserwacji Księżyca znaleźć można pod adresem: http://observethemoonnight.org/ (MR)
9 | wydarzenia
Europejskie Dni Dziedzictwa
Data: 13.09.2014 r. | godz. 11.30 Miejsce: świetlica, gmach główny Prowadzący: Magdalena Pospieszałowska
Fragment zdjęcia – Zajęcia ze Street Artu podczas Nocy Muzeów 2014 fot. W. Szołtys
Europejskie Dni Dziedzictwa to ważne wydarzenie w kulturalnym kalendarzu Europy, celem jest udostępnianie szerokiej publiczności zabytków kultury, popularyzacja i wzmacnianie świadomości kulturalnej. Muzeum Górnośląskie w Bytomiu po raz kolejny bierze udział w EDD, proponując program edukacyjny skierowany do różnych grup dzieci i młodzieży, nie wyłączając rodzin. Warsztaty Street Art’u – Street Art, to sztuka polegająca na ingerencji artysty w przestrzeń miejską, zarówno w formie tradycyjnego graffiti, jak i malarstwa szablonowego. Takie działanie w miejscu publicznym bardzo często stanowi komentarz do rzeczywistości społeczno-politycznej. Czy jest to możliwe w muzeum? Zapraszamy na zajęcia rodzinne, na których Państwo dowiecie się wszystkiego o malarstwie szablonowym. Wspólnie stworzymy szablony oparte na motywach śląskich, które zaprezentujemy w przestrzeni miejskiej. (MP)
10 | wydarzenia
Śląskie źródło tożsamości
Data: 20.09.2014 r. | godz. 11.30 Miejsce: świetlica, gmach główny Prowadzący: Magdalena Pospieszałowska
Fragment zdjęcia okładki książki Stefana Szymutki „Nagrobek ciotki Cili” źródło: kulturalny.blox.pl
Wykład Śląskie źródła tożsamości – podczas spotkania zostanie poruszona tematyka śląskiego dziedzictwa kulturowego. Sięgając do śląskiej historii, kultury i literatury podejmiemy próbę odpowiedzi na pytanie, co kształtowało śląską tożsamość. Miejsce, w którym przyszło nam żyć nie jest jedynie kwestią przypadku. Śląsk – miejsce szczególne – zmusza nas do oswajania się z nim, budzi w nas zachwyt i wymaga od nas nieustannego poznawania. Podczas spotkania odbywającego się w ramach Europejskich Dni Dziedzictwa 2014 poruszona zostanie problematyka śląskiego dziedzictwa kulturowego. Sięgając do historii, kultury i literatury, podejmiemy próbę odpowiedzi na pytanie, co kształtowało śląską tożsamość, co się na nią składa oraz dlaczego jest ona taka trudna. Po wykładzie słuchacze będą mieli okazję do dyskusji i wymiany refleksji na temat dziedzictwa kulturowego oraz tożsamości. (MP)
11 | wydarzenia
Portret w malarstwie
Data: 24.09.2014 r. | godz. 16.30 Miejsce: świetlica, gmach główny Prowadzący: Agnieszka Bartków
– wykłady o sztuce
Fragment obrazu Stanisław Klimowski, Bogusia, 1919, Dział Sztuki MGB fot. W. Szołtys
Portrety malowane od stuleci przez najznamienitszych artystów miały być świadectwem ich wielkiego talentu. Patrzący z obrazów przedstawiciele różnych warstw społecznych sugerowali pozycję i koneksje malarzy, grafików, a także rzeźbiarzy. Prace te były miejscem zetknięcia się dwóch odrębnych myśli – artysty oraz przedstawianych postaci. Portret miał być nie tylko przedstawieniem fizycznym danego modela, miał być przede wszystkim oknem do jego wnętrza. Wizerunki dzieci, portrety rodzinne, konterfekty przedstawicieli rodów szlacheckich, a także popularne autoportrety, będą tematem kolejnego cyklu Wykładów o sztuce, które już we wrześniu rozpoczną się w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu. Pierwszy odbędzie się w środę, 24 września o godz. 16.30, w świetlicy muzealnej i zostanie poświęcony portretowi dziecięcemu w malarstwie. (AB)
12 | wydarzenia
Wystawy stałe
Zapraszamy do zwiedzania wystaw stałych w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu przy pl. Jana III Sobieskiego 2
Fotografie z archiwum MGB
Galeria Malarstwa Polskiego
Z życia ludu śląskiego w XIX–XX w.
Przyroda Górnego Śląska. Lasy. Wody i mokradła
13
Można jeszcze zobaczyć
Zapraszamy do zwiedzania wystaw czasowych w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu
Fragment wystawy Stary Bytom, fot. W. Szołtys
Czas trwania: 17.05–31.07. 2014 r. Miejsce: pl. Jana III Sobieskiego 2 Komisarze: dr Joanna Lusek, Maciej Droń
Paweł Wróbel, Szopienice – Roździeń, 1979 r., fot. W. Szołtys
Czas trwania: 17.05–31.08. 2014 r. Miejsce: gmach przy ul. W. Korfantego 34 Kurator: Urszula Batko
14
Tapeta na kwartał
Fragment zdjęcia – Ropucha szara (Bufo bufo) fot. Paweł Niemiec
W tym kwartale proponujemy tapetę prezentującą jedno ze zdjęć Pawła Niemca z wystawy W hołdzie Hałdzie, którą otwieramy w piątek, 12 września o 18.00, w gmachu głównym przy pl. Jana III Sobieskiego 2. To szczególna wystawa fotograficzna przybliżająca widzowi zadziwiający i tajemniczy świat fauny i flory hałdy w Katowicach-Kostuchnie. Więcej informacji znaleźć można na: www.muzeum.bytom.pl www.facebook.com/MuzeumGornoslaskie W zakładce tapeta na kwartał, gdzie również dostępne są tapety z kalendarzem na komputer. (MB)
15
Muzeum Górnośląskie w Bytomiu Dyrektor i Redaktor Naczelny Wydawnictw Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu dr Dominik Abłamowicz Redakcja i skład: Jolanta Zaczkowska j.zaczkowska@muzeum.bytom.pl Patrycja Chyra p.chyra@muzeum.bytom.pl Autorzy tekstów: dr Joanna Lusek Anna Rak Paweł Niemiec Anna Grabińska-Szczęśniak Marek Ryś Magdalena Pospieszałowska Agnieszka Bartków Fotografie z archiwum MGB: Tomasz Szemalikowski Witalis Szołtys Witold Ryka Tapeta fot. Paweł Niemiec Maciej Bakonyi
16
Korekta: Barbara Drobny Na okładce: Fragment zdjęcia – Tadeusz Ceypek w Tatrach Dział Kresów MGB Stanisław Klimowski, Bogusia, 1919 Dział Sztuki Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu fot. W. Szołtys
Muzeum Górnośląskie w Bytomiu
Korfanteg o
Sokoła
Pl. Sobiesk iego
Muzeum Górnośląskie w Bytomiu
Piłsudskie g
o
Muzeum Górnośląskie jest instytucją kultury Samorządu Województwa Śląskiego
Górnośląskie Koło Ornitologiczne
Polskie Towarzystwo Przyjaciół Przyrody
Śląskie Towarzystwo Entomologiczne
Nasi Partnerzy:
Polskie Towarzystwo Ludoznawcze
Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich
Stanisław Klimowski, Bogusia, 1919 Dział Sztuki Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu fot. W. Szołtys