HADİS Sahih hadisleri ilk defa toplayan ve tasnif eden İmam Buharî (öl. 256 H) ve onun talebesi İmam Müslim (öl. 261 H) olmuştur.14 Sahih hadisler, İslam ulemasının ittifakı ile kendileriyle amel edilmesi vacip olan hadislerdir.15
BİLİYOR MUYDUNUZ? Sahih hadisler sadece Kütüb-ü Sitte’de mi bulunur? Hadisler çoğu kere, “Bu, Kütüb-ü Sitte’de var mı?” veya “Buharî ve Müslim bunu nakletmiş mi?” gibi sorularla araştırılmaktadır. Bu tür sorular, aslında, sahih hadislerin sadece Kütüb-ü Sitte’de veya Buharî ve Müslim’in el-Câmi’u’s-Sahîh’lerinde bulunduğu, bunların dışındaki hadis kitaplarına güvenilemeyeceği kanaatinden kaynaklanmaktadır. Bu, çoğu kişinin her şeyi Kur’an’da aramasına benzemektedir. Her şeyi Kur’an’da aramak nasıl hatalı bir tutum ise hadis diye duyulan her sözü de mutlaka Buharî ya da Müslim’de bulmaya çalışmak yahut Kütüb-ü Sitte’de görmek istemek de en azından o kadar hatalıdır. Bu düşünceden vazgeçilmelidir. Zira Buharî de Müslim de “bütün sahih hadisleri toplamak” amacıyla kitaplarını tasnif etmiş değillerdir. Kitaplarına aldıkları hadislerin kendi şartlarına göre “sahih” olmasına dikkat etmişler, fakat bütün sahihleri toplamak gibi bir çalışma içine girmemişlerdir. Buharî ve Müslim dışında hatta Kütüb-ü Sitte dışında kalan diğer hadis kitaplarında da sahih hadisler bulunmaktadır. Şu kadar var ki âlimler, Buharî ve Müslim’in her ikisinin birden kitabına aldığı (müttefakun aleyh) hadisleri, en güvenilir sahih hadisler olarak kabul etmişlerdir. (M.Yaşar Kandemir, İ. Lütfi Çakan, Raşit Küçük, Riyazü’s-Salihin Terc. ve Şerhi, C 1, s. 42’den uyarlanmıştır.)
3.2. Hasen Hadis Sahih ile zayıf arasında yer alan, ancak sahihe daha yakın olan bir hadis çeşididir. İlk olarak Tirmizî (öl. 279 H) tarafından kullanılan hasen terimi, “Sahihlik şartlarını taşımakla birlikte râvileri zabt yönünden güvenilir râviler derecesine çıkamayan/zayıf râvilerin rivayet ettikleri hadislerdir.” diye tarif edilmiştir. Hasen hadisin, sahih hadisten ayrıldığı tek yön râvinin zabt açısından kusurlu olmasıdır. 14 Talat Koçyiğit, Hadis Usulü, s. 92. 15 Talat Koçyiğit, Hadis Istılahları, s. 389.
80