IV. ÜNİTE: HADİS ÇEŞİTLERİ 3. Sıhhat Derecesine Göre Hadis Çeşitleri İslamiyetin ikinci kaynağını oluşturan hadislerin sahih olup olmadığını tespit etmek hem Hz. Peygambere duyulan saygının hem de dinin doğru anlaşılmasının bir gereğidir. Bu yüzden İslam âlimleri bu nokta üzerinde hassasiyetle durmuşlar ve hadisleri sıhhat derecelerine göre sahih, hasen ve zayıf olmak üzere üç kısma ayırmışlardır.
3.1. Sahih Hadis ve Özellikleri Resulullaha ait olduğunda usül bakımından herhangi bir tereddüt bulunmayan, sıhhatine hükmedilmiş olan hadistir. Sahih hadis “Adalet ve zabt sahibi râvilerin muttasıl senetle rivayet ettikleri, şâz ve muallel olmayan hadistir.”
NOT EDELİM Sahih Hadisin Özellikleri
Sahih hadisin râvileri adildir. Adil olma, râvinin adalet sıfatına sahip olması demektir. Adalet ise insanı, takva sahibi yapan bir özelliktir. Bu vasfa sahip olan râvi Allah ve Resulünün emir ve yasaklarına uyar, günahtan kaçınır, kişiliğini zedeleyecek söz ve davranışlardan uzak durur. Sahih hadisin râvileri zabt sahibidir. Zabt, işitilen bir şeyi aradan uzun yıllar geçmiş olsa bile bir başkasına rivayet edinceye kadar hiçbir kelime unutmadan veya kelimelerinde hiçbir değişiklik yapmadan işitildiği şekilde hatırlayabilme gücüdür. Sahih hadisin senedi muttasıldır. Senedin muttasıl olması, isnatta yer alan ilk râviden son ravisine varıncaya kadar isnadın kesintisiz olmasıdır. Başka bir deyişle, her râvi, kendisinden hadis naklettiği şeyhiyle/hocasıyla buluşması ve hadisi bizzat ondan almasıdır. Sahih hadis şâz değildir. Hadis ilminde şâz, râvinin rivayet ettiği hadisle, aynı hadisi rivayet eden diğer râvilere aykırı düşmesi ve bu rivayetinde tek kalmasıdır. Bu râvi güvenilir olsa bile, sayıca çok olan diğer güvenilir râvilerin rivayetleri tercih olunduğu için tek kalan râvinin hadisi şâz sayılır ve hadis terk edilir. Terk edilen hadis ise zayıftır. Sahih hadis muallel değildir. Kendisinde illet/kusur bulunan hadislere muallel denir. Dış görünüşü itibariyle sahih görünmekle birlikte, konunun uzmanlarınca fark edilebilecek gizli bir kusur taşımasıdır. Bu kusur sebebiyle hadis, zayıf hadis olarak kabul edilir.
79