7.ÜNİTE 6. Öldürmemek Tüm dinlerin yasaklamış olduğu kötü davranışların başında bir insanın canına kıymak gelir. Çünkü insanın sahip olduğu temel hakların ilki ve en önemlisi yaşama hakkıdır. Herhangi bir insanı haksız yere ve kasten öldürmek büyük bir insanlık suçudur. Bu sebeple cinayet işlemek bütün dinlerde büyük günah sayılmış ve yasaklanmıştır. İslam dini öldürmeyi yasaklamış ve büyük günah kabul etmiştir. İslam inancına göre her insan günahsız, hür ve yaşama hakkına sahip olarak doğar. Bu sebeple İslam, geçerli bir sebep olmaksızın bir insanın yaşama hakkını alan kimseyi, bütün insanları öldürmüş gibi sayar. Diğer taraftan İslam dini, bir insanın hayatını kurtarmayı da bütün insanların hayatını kurtarmış gibi değerlendirir. NOT EDELİM Bu durum Kur’an-ı Kerim’de şöyle ifade edilir: Cinayet işlemek Yahudi“...Kim bir cana kıymamış ya da yeryüzünde likte büyük günahlardan biri bozgunculuk yapmamış bir kimseyi öldürürse sayılmıştır. Nitekim Yahudilibütün insanları öldürmüş gibidir. Kim de onu ğin temel ilkelerinden olan On hayatını kurtarmak suretiyle yaşatırsa bütün Emir’den biri de “Öldürmeyeceksin!” emridir. insanları yaşatmış gibi olur...”33 Diğer bir ayette ise şöyle buyrulmaktadır: “Geçim endişesiyle (Tevrat, Çıkış, 20/13.) çocuklarınızın canına kıymayın. Biz onların da sizin de rızkınızı veririz. Onları öldürmek büyük bir suçtur.”34 Hristiyanlığa göre sonsuz hayata kavuşmanın ve mutlu olmanın şartlarından biri de öldürmemektir. Doğu dinlerinde de öldürmek büyük günahlardan sayılmıştır. Buda’ya göre insanı nirvanaya ulaştıran yollardan biri de hiçbir canlıyı öldürmemektir.35 Budizm kutsal metinlerinde bu BİLGİ KUTUSU husus şöyle ifade edilir: “Bütün insanlar cezalanCaynizme göre dırılırken titrerler, bütün insanlar ölümden korkarahimsa kuralı gereği lar; sen de onlara benzediğini hatırla ve ne öldür hiçbir canlıya zarar vene de öldürmeye sebep ol.”36 rilmez. Ve bunun için bazı Caynistler, canlıla7. Hırsızlık Yapmamak rı çiğnememek için adım Dinlerin ortak ahlaki ilkelerinden biri de hıra t a - cağı yeri süpürür ve canlıların sızlık yapmamaktır. Hırsızlık; hile, dolandırıcılık, ağızlarına kaçmasını önlemek için ağızyankesicilik, rüşvet ve yalancı şahitlik gibi yollarlarında maskeyle dolaşırlar. la başkasının malını elinden almaktır. Tüm dinler (Heyet, Yaşayan Dünya Dinleri, s. 364.) insanların yaşamını olduğu gibi malını da koruma altına almış ve hırsızlığı yasaklamıştır. İslam dini hırsızlık yapmayı büyük günahlardan saymıştır. Çünkü hırsızlık yapmak hem insanların emeğine karşı saygısızlık hem de bir kul hakkıdır. Kur’an’da başkalarının mallarına haksız yere el uzatmak şöyle yasaklanmıştır: “Ey iman edenler! Karşılıklı rızaya dayanan ticaret olması hâli hariç, mallarınızı, batıl (haksız ve haram yollar) ile aranızda (alıp vererek) yemeyin.”37 33 Mâide suresi, 32. ayet. 34 İsrâ suresi, 31. ayet. 35 Budizm, Cengiz Erengil, s. 46. 36 Dhammapada, s. 246-247. 37 Nisâ suresi, 29. ayet.
158