Neohumanisme 3 jaargang 76

Liberaal Vlaams StudentenVGent,erbond est. 1930

België - Belgique PB - PP

BC 31407

NEOHUMANISME

3e kwartaal 2012-2013 Afzendadres - Verantwoordelijke uitgever Lawrence Vanhove Meierij 2, 9820 Schelderode Afgiftekantoor Stapelplein Gent 4 edities per jaar P91 11 96

Ontwikkelingshulp geëvalueerd

Individualisme

Stakingsrecht

The cost of inequality

Neohumanisme, 76ste jaargang, Academiejaar 2012-2013, 4 maal per academiejaar, 3e editie, Redactie: Stijn D’hondt; redactielvsvgent@gmail.com

Inhoud Visie 5 Individualisme en een

egoïstische maatschappij Jonathan Peck

10 The cost of inequality Thomas Vergote 16 Perverse effecten van

ontwikkelingshulp

Dimitri Van den Meerssche

Columns 48 Het linkse negationisme Nikolaas de Jong

62 Worsteling des juristenlevens Siemon Aelbrecht

56 Ad fontes Frederik Laevens

63 De gebroeders Oneiroi Dimitri Sonck

De degens gekruist

Verslagen

14 Is een privatisering van de

58 Ann De Craemer en de

gezondheidszorg wenselijk?

Interview

andere kant van Iran 59 Pierre Garello (Fra): An introduction to the Austrian School of economics 60 Dr. Tom G. Palmer: The foundations of a free society 61 discussieavond over solidariteit

crowdfunding

Justin Vanderheyden

40 Johan Van Overtveldt – deel I Michiel Rogier & Filip De Clercq

Varia

38 Over individuele

Het lezen waard

30 Assez mal ici: veni, vici,

foetsie?

Timon Lesage (LVSV) Jochen Devlieghere (CDS)

Filip Batselé

Glad you asked

33 De Argentijnse les voor

en sociaal-liberalisme

Europa

Xavier Everaert 36 Iedereen kapitalist:

vrijheid, overheidsbeslag en fundamentele rechten Philippe Baert

44 Misbruik van het

stakingsrecht in België

22 De wortels van het klassiekMattias De Vuyst

52 Road to serfdom Timon Lesage 53 After the welfare state Simon Van Poucke

3 Voorwoord 4 Editoriaal 21 Ereleden 55 Bestuur

Fabrizio Terrière

Kalender Dinsdag 19 maart:

Dr. Auke Leen (NL)

Adam Smith en de kern en kracht van de markteconomie Woensdag 27 maart:

Prof. em. Boudewijn Bouckaert: de sociale enveloppe en de armoedeval, i.s.m. Libera!

Woensdag 17 april: De activiteit wordt binnenkort bekend gemaakt.

Woensdag 24 april:

Interne discussieavond

onderwerp wordt binnenkort bekendgemaakt

Donderdag 2 mei:

Prof. dr. Markus Kerber (DUI):

Can monetary competition save the Eurozone?

Dinsdag 7 mei:

Dimitri Van den Meerssche over ontwikkelingshulp

Alle activteiten starten om 20u @ Liberaal Archief, Kramersplein 23, Gent (tenzij anders vermeld).

Eventuele wijzigingen worden via de website en Facebook bekend gemaakt.

Meer Info Gent 2 LVSV NEOHUMANISME

lvsvgent.be

Voorwoord mijn mening moet dit zowat de beste niet-ideologische lezing geweest zijn die we de afgelopen 5 jaar hebben gehad. Achteraf postte ze het volgende op haar Facebook-wall: “Gisteren had ik een van mijn fijnste lezingen ooit in het Liberaal Archief in Gent, over ‘de andere kant van Iran’, voor het Liberaal Vlaams Studentenverbond. Groot publiek van zeer oprecht geïnteresseerde jonge mensen - wat hartverwarmend was.” Een onvergetelijke avond.

Lawrence Vanhove Voorzitter LVSV Gent

Beste lezer Het derde Neo’tje is er, wat impliceert dat het tweede semester is aangevangen, een semester dat gekenmerkt zal worden door vernieuwingen. In de komende maanden zal de fakkel der vrijheid definitief overgedragen worden aan wat we, ietwat ludiek, ‘de nieuwe generatie’ noemen. Niet alleen binnen het bestuur is er, met de opname van 5 enthousiaste aspirant-bestuursleden, een aardverschuiving aan de gang: ook onze leden zitten boordevol talent, energie én enthousiasme om zich in te zetten voor onze vereniging. Zo zal er in de komende maanden gewerkt worden aan de langverwachte nieuwe website en een opgefriste huisstijl. De nieuwelingen zullen alle kansen krijgen om open te bloeien.

In het kader van dit alles heeft het politiek secretariaat een bewonderenswaardige kalender uit hun mouwen geschud. De activiteiten dit semester zijn van een niveau waarvan we in het verleden al blij waren als 1 dergelijke activiteit op de kalender stond. Met diverse topsprekers zoals Ann De Craemer, Pierre Garello (FR), Auke Leen (NL) en Tom Palmer (VS) kan ik als expolitiek secretaris alleen maar mijn respect tonen aan ons politiek secretariaat.

Bij het schrijven van dit voorwoord hebben we de lezing van mevrouw De Craemer net achter de rug en naar

2013 zal een belangrijk jaar zijn voor de liberale beweging in Vlaanderen.

De partij die het Liberalisme in Vlaanderen claimt kent een, op zijn zachtst gezegd, tanend (electoraal) succes. Dit gebrek aan slagkracht van Open VLD zorgt er voor dat zij een ideologisch congres op het programma heeft gezet. Zal die partij in staat zijn om haar basisbeginselen te herdefiniëren en terug te keren naar een consequent en door principes gefundeerd verhaal? Zal het hen lukken om, zoals begin jaren 90, alle liberale krachten te capteren?

Om te slagen in dit opzet dient Open VLD terug te keren naar de basisbeginselen van het liberalisme en dit op te nemen in een ideologisch manifest.

Pas nadien mag men een positie innemen op de ‘as’ tussen positieve en negatieve vrijheid met praktijk-politieke standpunten. Eender welke poging om deze 2 stappen in 1 keer te zetten, en het ideologisch congres te gebruiken om direct politieke stellingen in te nemen, zal er toe leiden dat het project faalt en een breuk ontstaat op het politieke toneel. Een vereniging zoals de onze, alsook de discussies tussen andere liberale verenigingen, toont net de waarde en de kracht aan van het pluralisme binnen het liberalisme; hopelijk neemt men hier een voorbeeld aan. De liberale beweging is een brede beweging, en een partij die ‘liberalisme’ in zijn naam heeft staan moet ook openstaan voor alle liberalen, gematigd of radicaal. Doet ze dat niet, dan verdwijnt niet enkel een deel van hun electoraat, maar ook hun potentieel.

Op dit moment staan weinig mensen binnen onze beweging te springen zich politiek te engageren. Indien het ideologisch congres de zoveelste teleur-

stelling wordt, zal dit nog jarenlang zo blijven. Een scenario waarbij een nieuwe en/of andere partij het (donkerblauwe) liberalisme zou claimen wordt dan zeer reëel. In mijn eerste voorwoord van dit academiejaar had ik het over de ‘sfeer van besparing’, waarbij ik stelde dat er geen fundamentele hervormingen plaatsvinden maar eerder enkele maatregelen in de marge genomen worden. Deze activiteiten zijn echter zeer zichtbaar voor de burger en wekken dusdanig de illusie dat er veel aan het veranderen is. We stellen vast dat het nu nog verder gaat, zelfs de schijnsaneringen worden deels teruggeschroefd. Terwijl er destijds nog sprake was van budgettaire tekorten tot 2015, wordt nu aangekondigd dat ook dit lakse scenario ‘onhaalbaar’ is. Door de fouten van vroegere beleidsmakers zitten we nu eenmaal in een penibele situatie, en de te nemen maatregelen zullen inderdaad niet gemakkelijk zijn. Echter zal uitstel van de nodige hervorming de ‘klap’ alleen maar groter maken.

Om maar een van de vele aspecten te duiden: niet alleen de tekorten van nu zullen betaald worden in de jaren die volgen, daarbij komen ook nog eens de interesten. Dat een begrip zoals de ‘rentesneeuwbal’ bij mensen als Laurette Onkelinx geen belletje doen rinkelen, is ronduit angstwekkend. Gelukkig kunnen we ook positief nieuws meldden: er gaan stemmen op om een vrijhandelszone op te zetten tussen de VS en verscheidene Europese landen.

Als dit een ‘echt’ vrijhandelsakkoord betreft kunnen we dit alleen maar toejuichen. Uiteindelijk valt er voor beide partijen alleen maar wederzijds voordeel uit te halen, niet alleen voor ondernemingen maar vooral voor ons allen. Laat dit nieuw akkoord geen eindpunt zijn, maar het begin van één wereldmarkt. Als liberalen mogen we ons niet mispakken om mee te stappen in het Europees nationalisme, maar moeten we de buitenmuren die de Europese Unie heeft opgetrokken omver werpen. Niet alleen op vlak van handel, maar ook op vlak van migratie.

Uiteindelijk is het fundamenteel dat mensen zich vrij kunnen bewegen en is het onmenselijk om mensen de kans op een beter bestaan te ontzeggen op basis van hun afkomst. Een vrije wereld, voor iedereen.

2e editie 76e jaargang, 2012-13

3

Editoriaal

Stijn D’hondt

Hoofdredacteur LVSV Gent Het eerste Neo’tje van 2013 is een feit! Het jaar werd alvast ingezet met enkele kleppers. We gingen van start met een geslaagde discussieavond over solidariteit. Na een zeer gesmaakte lezing van Ann De Craemer over ‘de andere kant van Iran’, was het de recentste weken de beurt aan enkele gasten van internationaal allooi. Pierre Garello (FR) gaf een inleiding tot de Oostenrijkse School, terwijl Tom G. Palmer (VS) inging op de morele fundamenten van een vrije samenleving. Een kalender om van te smullen, en we zijn amper halfweg!

Het niveau van de kalender vertaalt

zich wederom in een aantal sterke ging, en dit over een bepaald thema. teksten. Ondergetekende is alvast Voor het debuut van deze rubriek, fan van de tekst die vlak hierna komt. werkten we samen met CDS Gent.

Daarin gaat Jonathan in op de begrippen individualisme en egoïsme, en Ook het eerste deel van het langverwelke lading deze pre- Graag introduceer ik ook een nieuwe rubriek cies dekken. in deze Neo: ‘De degens gekruist’.

Twee oud-bestuursleden, Thomas en Dimitri, gaan vervolgens wachte interview van LVSV Nationaal beiden vanuit een geheel andere in- met Johan Van Overtveldt krijgt een valshoek in op de kloof tussen arm plek. Deel twee volgt in het vierde en rijk. Onze watcher op het interna- Neo’tje. Een aanrader voor mensen tionaal toneel, Filip, rapporteert over met een interesse in economie. de huidige ontwikkelingen in Mali.

Komen verder onder andere nog aan Afsluiten doen we zoals gewoonbod: een pleidooi voor crowdfunding, lijk met een columnsectie. Ditmaal enkele lessen uit Zuid-Amerika en een schreven zowel Dimitri als Siemon kritische juridische analyse van het een exemplaar. Waar je die van Distakingsrecht. mitri eerder kan categoriseren onder een allegorie, is die van Siemon een Zoals gewoonlijk bevat ook deze edi- aloude satirische column. Laatstgetie enkele rubrieken. In ‘Glad you as- noemde gaat hevig tekeer tegen ons ked’ legt politiek secretaris Mattias in Belgisch rechtssysteem. het lang en in het breed het onderscheid uit tussen het klassiek- en het Ten slotte bedank ik graag iedereen sociaal-liberalisme. In de rubriek ‘Het die meewerkte aan dit tijdschrift, in lezen waard’ worden opnieuw twee het bijzonder de schrijvers van de tekboeken voorgesteld. sten, Simon Van Poucke (de man achter de lay-out van het Neo’tje) en de Graag introduceer ik ook een nieuwe redactieraad. rubriek in deze Neo. Het gaat om ‘De degens gekruist’. In deze rubriek gaat Veel leesplezier! iemand van het LVSV Gent in debat met iemand van een andere vereni-

Redactie Hoofdredacteur: Lay-out:

Stijn D’Hondt Simon Van Poucke

Redactie:

Filip Batselé Timon Lesage Jonathan Peck Dimitri Sonck Fabrizio Terrière

Zelf gepubliceerd worden in Neohumanisme? Dat kan!

Aarzel niet, kruip ook in je pen en schrijf een opiniestuk, recensie, column, ... De redactie staat klaar

4

LVSV Gent NEOHUMANISME

om je te helpen en je tekst te verbeteren. Alle teksten zijn welkom op redactielvsvgent@gmail.com.

De deadline voor het volgende Neo’tje zal meegedeeld worden via de nieuwsbrief.

Visie

Individualisme en een egoïstische maatschappij

Het liberalisme gaat uit van methodologisch individualisme: de belangen van het individu staan boven deze van de gemeenschap.

Veel mensen leiden hieruit af dat het liberalisme een ideologie is van kille egoïsten die niets over hebben voor anderen. Jonathan stelt in deze tekst dat egoïsme iets onoverkomelijk is, maar niet noodzakelijk slecht. In het proces van egoïsme gaan we immers automatisch over tot samenwerking om onze eigen belangen veilig te stellen.

Jonathan Peck

Aspirant Bestuurslid LVSV Gent Wanneer we tegenwoordig spreken over individualisme, dan denken veel mensen al snel aan egoïsme, antisociaal gedrag en een koude, harteloze maatschappij waarin iedereen alleen maar aan zichzelf denkt. Om deze clichés te doorbreken, zullen we van het begin moeten beginnen: wat zijn individualisme en egoïsme precies en hoe zijn ze goed voor de samenleving?

Individualisme Individualisme is de idee dat de mens een autonoom wezen is: een afzonderlijk persoon die zelf kan uitmaken wat er met zijn of haar leven gebeurt.

Individualisten staan voor individuele vrijheid: u mag doen met uw leven wat u wil, zolang u ditzelfde recht ook aan alle anderen toekent. Deze ideologie staat tegenover collectivisme: de overkoepelende doctrine die net het tegenovergestelde beweert. In het collectivisme stelt men dat een mens leeft in dienst van anderen (voorbeelden hiervan zijn nazisme en communisme). Collectivistische ideeën kunnen gaan van het principe dat het goed van de maatschappij boven het goed van een enkel individu staat, tot de radicale notie dat iedere burger niets meer is dan een stuk gereedschap ter verdienste van zijn of haar “kameraden” (en vooral de staat).

totaal vrij; het is pas later dat anderen een claim op ons leven leggen. Maar dit is niet zo’n overtuigend argument: het is niet omdat iets natuurlijk is, dat het goed is (HIV is heel natuurlijk, bijvoorbeeld). Neen, wat individualisme zo speciaal maakt, is dat het onvermijdelijk is. Men kan een mens onderwerpen aan de meest gruwelijke martelingen, emotionele chantage, vernederingen en wat al niet, maar niemand zal er ooit in slagen zijn vrije wil weg te nemen. Op geen enkel moment is een individu onderworpen aan iemand anders, want de enige bron van zijn keuzes en acties is hijzelf en hij alleen.

Als mensen zeggen dat ze “geen keus hebben”, dan betekent dit meestal dat al hun andere opties een onaanvaardbare hoeveelheid schade zou-

den veroorzaken. Tijdens de Tweede Wereldoorlog kon men beweren geen andere keus te hebben dan Joden aan te geven, want hen helpen zou levensgevaarlijk zijn. Dit weerhield echter velen niet van het toch te doen, en waarom? Omdat ze het wilden, en omdat ze wel degelijk de keus hadden ondanks alles wat de nazipropaganda hen trachtte wijs te maken, zelfs met gevaar voor hun leven. Mensen kunnen andermans opties natuurlijk wel inperken, maar ze kunnen nooit volledig uitmaken exact welke van de overgebleven opties hun slachtoffer zal kiezen. De wachters in een gevangenis kunnen niet volledig bepalen waarmee de gevangene zijn tijd in de cel doorbrengt, bijvoorbeeld.

Men kan het bezwaar opwerpen dat we een individu zodanig kunnen vast-

Wat is er nu zo speciaal aan individuele vrijheid? Allereerst is het de natuurlijke toestand waarin we geboren worden. Bij de geboorte is ieder mens

2e editie 76e jaargang, 2012-13

5

Visie binden dat hij geen spier meer kan teren dat niet alles kan verlopen vol- doet, gaat ten koste van iemand anbewegen en geen enkele optie meer gens een strikt plan. We moeten leren ders. Maar dit is geen noodzakelijk heeft om uit te kiezen, maar waar leven met het feit dat sommige dro- gevolg van individualisme. Steunen staan we dan? Ten eerste hebben we men niet uitkomen en dat we nooit sommigen goede doelen omdat ze dan nog steeds totaal geen controle een utopie zullen bereiken. Tegenslag moeten of omdat ze willen? Stel dat over zijn gedachten, en ten tweede komt vanzelf; geluk vereist werk. een meisje op het punt staat aangereis dat compleet nutteloos: den te worden door een de persoon in kwestie is vrachtwagen. Haar vader dan gewoon geïmmobili- Verantwoordelijkheid opnemen voor de eigen duwt haar echter net op seerd. We kunnen iemand daden is, volgens mij althans, een teken van tijd weg, maar komt hierfysiek natuurlijk wel bedoor zelf om het leven. volwassenheid. perken in zijn acties, maar Deed de vader dit omdat dit doet hem niet noodzahij gewoon moest of omkelijk plooien voor onze wil. Men kan dat hij zoveel van zijn dochter hield, een mens vastbinden en zo alle acties Egoïsme en altruïsme dat hij alles voor haar zou geven? Er blokkeren, maar men kan hem niet Het is nu duidelijk dat enkel het indi- is geen hogere morele macht die ons verplichten te doen wat wij willen. De vidu zelf bepaalt wat hij doet of laat. dwingt goed te doen voor anderen (zij enige dwang die wij echt succesvol Mensen die denken een zekere con- die beweren van wel, zijn stekeblind kunnen uitvoeren, is niet construc- trole te bezitten over anderen, of zij en moeten dringend een beetje getief: het gaat eenvoudigweg om het die denken gecontroleerd te kunnen schiedenis leren); enkel wijzelf kunuitschakelen van het slachtoffer, niet worden, leven in een illusie: de mens nen dat, en enkel wijzelf hebben het om het ombuigen van zijn wil. is absoluut vrij, en die vrijheid is zijn recht dat te doen.

Er zijn volgens mij twee grote redenen eigen verantwoordelijkheid. Leidt dit waarom individualisme een slechte niet tot een egoïstische maatschappij Altruïsme is in feite niets meer dan reputatie heeft. Enerzijds maakt de waarin iedereen alleen maar aan zich- egoïsme met positieve effecten voor absolute vrijheid van de mens het in- zelf denkt? Ja, inderdaad, maar net anderen. Wanneer een mens iets opdividu zelf verantwoordelijk voor zijn zoals bij individualisme moeten we offert voor een ander op vrijwillige eigen daden, en dat is een idee waar het woord “egoïsme” opnieuw dui- basis, dan is dit een egoïstische daad: velen niet altijd mee kunnen leven. delijk definiëren, want de volksmond het is gebaseerd op het persoonlijk Zou het niet mooi zijn nooit verant- heeft de betekenis veel te eenzijdig voordeel dat men haalt uit die opofwoording te moeten afleggen, altijd gemaakt. fering. Let wel dat persoonlijk voorde schuld in andermans schoenen te deel niet noodzakelijk geld of macht kunnen schuiven? Het is de droom Egoïsme is de filosofie dat ieder mens betekent; het kan ook het plezier invan ieder kind, maar daar blijft het het recht heeft zijn of haar eigen houden dat men vindt in het helpen ook bij: een kinderdroom. Kinderen doelstellingen in het leven te stellen van anderen. Gandhi nam geen bekunnen hier wel mee wegkomen (bin- in overeenstemming met eigen inte- velen van anderen en hij werd ook nen zekere grenzen), maar volwassen resses, los van wat anderen zouden niet gemotiveerd door populariteit. mensen toch niet? VerantGandhi zette zich in voor woordelijkheid opnemen Altruïsme is in feite niets meer dan egoïsme anderen omdat dit hem voor de eigen daden is, persoonlijk voordeel opmet positieve effecten voor anderen. volgens mij althans, een leverde, in de vorm van teken van volwassenheid. geluk. Hij was in feite willen. Het komt dus inderdaad neer één van de grootste egoïsten uit onze Anderzijds kunnen velen het blijkbaar op in de eerste plaats denken aan geschiedenis, maar allerminst in pejoniet goed uitstaan dat anderen hun zichzelf in plaats van aan anderen. ratieve zin. eigen beslissingen maken. Idealiter Deze ideologie volgt rechtstreeks uit zouden de meesten onder ons wil- het individualisme dat ik net heb be- Het goed van de len leven in een wereld waarin alles schreven: mensen zijn inherent abso- maatschappij naar wens verloopt, en dat kan na- luut vrij, dus kan het niet anders dan Is individualisme “goed”? Voordat we tuurlijk niet als iedereen doet wat hij dat ze hun eigen doelstellingen in het deze vraag behandelen, moeten we of zij wil. Om een dergelijke persoon- leven maken; alle externe invloed is weten wanneer iets “goed” is, en daar lijke “utopie” te creëren, zou iedereen ofwel op vrijwillige basis ofwel onge- wordt het lastig. Is een daad goed naar ons moeten luisteren. Vrije wil is rechtvaardigd. omdat één of andere god het wil, omeen obstakel voor onze dromen, dus dat het het logisch gevolg is van een willen we het wegwerken door de illu- Wanneer men in het dagelijkse leven vergezochte metafysische theorie of sie op te wekken dat het niet bestaat. spreekt over “egoïsme” bedoelt men omdat het heel veel mensen “blij” Het verleden heeft echter vaak ge- vaak de slechte kant: een egoïst is maakt? Ik ga mij daar niet mee bezignoeg uitgewezen waarom dit gewoon iemand die alleen maar aan zichzelf houden. In plaats van hier een ethiniet kan: als we een stabiele samen- denkt, bewust ten nadele van an- sche theorie uit te werken (wat ons leving willen, dan moeten we accep- deren. Alles wat een zuivere egoïst veel te ver zou drijven en het Neo’tje

6

LVSV Gent NEOHUMANISME

Jonathan Peck Individualisme en een egoïstische maatschappij

Visie

met ettelijke tientallen bladzijden zou automatisch dat niemand geeft om voor het eigen goed, want dan zal doen groeien), ga ik mij wenden tot het welzijn van anderen. Integendeel, bijna nooit ook maar iemand bereid de absurditeit van de vraag: vragen de meeste mensen gaan wel degelijk zijn u te helpen wanneer u het nodig of individualisme “goed” is, is even anderen helpen omdat ze ofwel een hebt, eerder integendeel: u kan op onnozel als zich vragen stellen bij soort beloning verwachten (dit kan die manier zelfs vijanden maken die het moreel karakter van de zwaar- geld zijn, of de gedachte dat anderen u naar het leven staan. Zal een indivitekracht. Het is een ondualistische maatschappij vermijdelijk gegeven van Dat is het centrale idee dat iedere samenleving dan een utopie zijn waaronze menselijke aard dat in iedereen netjes vreedwij vrij zijn te doen wat in gedachten dient te houden: iedereen is hier zaam samenwerkt? Nawe willen, net zoals het tuurlijk niet. Soms willen voor zichzelf, niet per se voor anderen. onvermijdelijk is dat apmensen met rust gelaten pels van bomen vallen. worden, wat niet minder We kunnen een vallende appel mis- hen daardoor ook zullen helpen als dan hun volste recht is aangezien hun schien wel tegenhouden, maar vallen zij het nodig hebben) ofwel zich er verblijf in de maatschappij totaal vrijzal hij zodra we hem niet langer vast- gewoon beter door voelen. Het be- willig is. Soms zien ze ook meer winst houden. Laten we ons daarom niet wijs hiervan vinden we in het feit dat in het trachten te vernietigen van een fixeren op de moraliteit van individu- er weldoeners en goede doelen zijn, samenleving, en dan krijgen we menalisme (en een eindeloze discussie vermijden over welke ethiek beter is), dan wel op hoe we een stabiele samenleving kunnen bouwen rondom de noodzakelijke vrijheid van het individu.

Wat is het doel van een maatschappij? Het lijkt zo’n evident gegeven te zijn dat een mens deel uitmaakt van een samenleving, maar waarom? Het antwoord daarop is ook vrij evident: om te overleven. We staan sterker in groep, dus is het logisch dat we groepen vormen om beter te overleven. Dit is wel een volstrekt vrijwillige keuze: een individu heeft geen enkele plicht om zich bij een samenleving te voegen, net zomin als een kind verplicht is bij een jeugdbeweging te gaan. En net zoals een kind bij een jeugdbeweging gaat om zich te amuseren, sluit een mens zich aan bij een samenleving om zichzelf te onderhouden. De motivatie is totaal egoïstisch: men zit in een bepaalde maatschappij om de eigen interesses te kunnen achtervolgen, die meestal quasi onmogelijk alleen te bereiken zijn. Dat is het centrale idee dat iedere samenleving in gedachten dient te houden: iedereen is hier voor zichzelf, niet per se voor anderen. Zoals uit mijn discussie over egoïsme al moet gebleken zijn, betekent dit niet

en zelfs vakbonden (die zijn namelijk ontstaan uit privé-initiatief midden de jaren 1800).

Wat weerhoudt er een samenleving echter van zichzelf totaal te vernietigen? Als we absoluut vrij zijn, waarom zouden we dan niet constant in de clinch liggen met elkaar? Het antwoord is meer van hetzelfde: egoïsme, persoonlijk voordeel. Samenwerken met anderen geeft op termijn een veel grotere potentiële beloning dan tegenwerken, dus zullen mensen overwegend geneigd zijn samen te werken met elkaar op een manier die voordelen inhoudt voor alle partijen.

Actief iedereen tegenwerken is nefast

sen zoals Anders Breivik en Theodore Kaczynski. Is dat een argument tegen het individualisme, dat het dergelijke monsters mogelijk maakt? In dat geval mogen we alle vormen van maatschappijfilosofie afschaffen, want ze creëren elk hun eigen rampen. Als het uw opzet is enkel die ideologie te accepteren die volkomen perfect is, doe dan geen moeite: zo’n filosofie bestaat niet. We zitten vast in deze realiteit en moeten er maar het beste van maken, en het beste is naar mijn mening allerminst proberen de mens om te vormen tot een uniforme grijze massa, want dat is een garantie voor rampen.

vervolg op p. 8

2e editie 76e jaargang, 2012-13

7

Visie Zou het echter toch niet beter zijn als ale zekerheid is perfect voor mensen maatschappij is immers iedereen de iedereen gedwongen werd zich in te die eraan willen meewerken op privé- kans te geven voor zichzelf te leven, zetten voor anderen? Zou het niet initiatief, maar niet voor de rest. Nie- dus kan zij niet toestaan dat sommi“handiger” zijn als, bijvoorbeeld, rij- mand kan een mens verplichten een gen dit actief tegenwerken. Mensen kere mensen meer belast werden zo- bijdrage te leveren aan wat dan ook, sluiten zich aan bij een samenleving dat armen minder moeten betalen? want het enige wat hem bindt aan net om zich beter te beschermen teOp korte termijn zullen de armen er zijn naasten is zijn eigen bereidheid gen dergelijke inbreuken op hun vrijzeer blij mee zijn. Op lange termijn vrijwillig mee te werken. Het tegen- heid, zodat ze hun leven kunnen leidaarentegen kweekt dit den zoals zij dat willen. In Het is een kinderachtige idee dat iedereen een maatschappij waarin een ideale individualistimen slaaf is van de staat. sche maatschappij is de hetzelfde “leuk” moet vinden als wij, dat Er zijn natuurlijk mensen rol van de staat dan ook iedereen onze waarden moet delen. die gaarne wat van hun beperkt tot het bescherrijkdom afstaan aan de men van individuele vrijminderbedeelden, maar het is kort- deel beweren is opgaan in de illusie heid. Niets meer, want vanaf dan bezichtig te verwachten dat iedereen dit van macht die ik hiervoor al heb afge- ginnen we subjectieve waarden in te wil. Het is kortzichtig en gevaarlijk te broken. Maar wat als een individu het voeren als wetten. En hoe prettig dat verwachten dat succesvolle mensen nu in zijn persoonlijk voordeel acht de ook kan zijn voor zij die fervent die in de samenleving het gewoon maar vrijheid van anderen te schenden? Is waarden aanhangen, op termijn zaait zullen pikken dat ze gezien worden het dan “kortzichtig” om dit te probe- dit conflict en destabiliseert het de saals niets meer dan brandstof voor ren stoppen? Neen. Het doel van een menleving. de massa. Ook al kan het voor u het perfecte ideaal zijn om uw rijkdom te delen voor het geluk van anderen, wil dit niet zeggen dat iedereen dit voorbeeld moet volgen: wat u goed vindt, is niet noodzakelijk goed in de ogen van uw naasten. Een samenleving die op zo’n ongeremde manier idealen opdringt aan haar burgers is geen plek waar een individu lang kan leven, want zijn persoonlijke wensen en dromen betekenen niets. Al wat uitmaakt is het goed van de ander, en o wee als dat geen prioriteit is voor u! Het individu wordt gereduceerd tot slechts een cel, en de vermoeidheid van de cel ziet men als de kracht van het organisme. Een maatschappij hierop baseren is hetzelfde als vliegtuigen bouwen in de veronderstelling dat zwaartekracht niet bestaat: het stort allemaal neer omdat het een koud, hard feit negeert, in dit geval is dit het feit dat we niet allemaal dezelfde waarden delen. Een samenleving die zichzelf op lange termijn in stand wil houden, kan niet van haar bevolking verwachten dat zij slaafs zal doen wat de meerderheid (of de hysterische massa) oplegt. U mag er nog zo van overtuigd zijn dat uw visie oprecht en goed is, niet iedereen zal ermee akkoord gaan. Dat is een feit waar we niet lichtjes over mogen kijken, en wetten opstellen op basis van zo’n drogreden is vragen om problemen.

Mag er dan niets van sociale zekerheid zijn? Dat heb ik niet gezegd. Soci-

8

LVSV Gent NEOHUMANISME

Jonathan Peck Individualisme en een egoïstische maatschappij Men zegt vaak ter verdediging dat waarden zoals altruïsme goed zijn omdat ze de meerderheid tevreden stellen, maar dit is niets meer dan een collectieve vorm van egoïsme.

Waarom is het egoïstisch en slecht als een individu iets wil tegen de zin van de groep, maar altruïstisch en goed als een groep iets wil tegen de zin van een individu? Het lijkt mij dat we het dan gewoon hebben over een groep vol egoïsten die toevallig allemaal hetzelfde willen, zich daardoor verenigen en dan louter door hun getalsterkte superioriteit eisen boven het individu. Dat is niet eerlijk; dat is tirannie, en het mag geenszins een basis zijn voor een stabiele samenleving.

We kunnen ook stellen dat het hele doel van een maatschappij (iedereen de kans geven voor zichzelf te leven) interventie van anderen noodzakelijk maakt. Dat is echter allereerst een contradictie: als interventie van anderen nodig is om iedereen vrij te houden, dan kan niet iedereen vrij zijn omdat anderen verplicht worden te interveniëren. Verder is het gewoon fout: er is geen tussenkomst van anderen nodig om uw vrijheid te garanderen, integendeel. Al wat

nodig is voor uw vrijheid, is de enige logisch consistente obligatie die mensen kunnen hebben tegenover elkaar, namelijk elkaar met rust laten. Dat is al wat een samenleving moet doen: garanderen dat alle interacties tussen u en anderen op vrijwillige basis zijn. Zij die dit argument maken, zeggen vaak dat rijkdom uw vrijheid doet toenemen en dat wij daarom allemaal een bijdrage moeten leveren aan de armen. Het eerste deel is waar: met meer geld kan u meer doen. Netto maakt deze redenering echter de mensen in de samenleving minder vrij. Men breidt immers de vrijheid van een aantal individuen uit door vrijheid van een heel aantal anderen af te pakken, bijvoorbeeld in de vorm van verplichte financiële bijdragen. Het maakt zelfs niet uit hoe groot deze groepen moeten zijn in verhouding tot elkaar: hoe kleiner de groep is die bijdragen moet leveren, hoe groter de individuele bijdrage zal moeten zijn. Het is een systeem dat haar eigen ondergang verzekert omdat het het onverholen feit negeert dat iedereen vrij is en niet iedereen dezelfde waarden deelt. Het kan niet werken, want het wil niet werken en het zal dat nooit willen.

Visie

Een egoïstische maatschappij is bovendien niet koud en harteloos. Meer nog, een egoïstische samenleving is de enige samenleving met een echt hart, want enkel in het individualisme respecteren mensen elkaar voor wie ze effectief zijn in plaats van hen in een korset te forceren dat de meerderheid apprecieert. Er zullen wel goede doelen, sociale zekerheid en weldoeners zijn, want er zullen mensen zijn die zich daarvoor vrijwillig willen inzetten. Die vrijwilligers zullen dat trouwens doen met een veel grotere passie en bereidwilligheid dan zij die het deden omdat het moest van de staat.

We moeten afstappen van dat kinderachtige idee dat iedereen altijd hetzelfde “leuk” moet vinden als wij, dat iedereen al onze waarden moet delen. We moeten stoppen te pretenderen dat we het recht hebben onze waarden op te leggen aan zij die er niet mee akkoord gaan. Individualisme is niet “goed”, het is een feit waar we mee gaan moeten leren leven, ook al betekent dit dat niet iedereen zijn of haar zin krijgt.

2e editie 76e jaargang, 2012-13

9

Visie

Thomas Vergote Erelid LVSV Gent

Geldtransfers als oplossing voor armoede?

The cost of inequality a rejoinder In januari dit jaar publiceerde Oxfam een ophefmakend rapport, genaamd “The cost of inequality: how wealth and income extremes hurt us all”, waarin ongelijkheid wordt bekritiseerd en waarin gesteld wordt dat ongelijkheid net als armoede hard zou moeten aangepakt worden. Maar is het wel zo simpel, en kan een grootschalige inkomstenverdeling de armoede uit de wereld helpen? Thomas werpt hieronder een kritische blik op dit rapport en gaat op zoek naar alternatieven.

moeten afstaan, zullen daar dan nog eens weinig van ondervinden, dus niets dan voordelen.

te meer middelen investeren hetgeen jobs genereert op de korte termijn en daarenboven (duurzame) groei genereert op lange termijn. Het is dus niet omdat er minder geconsumeerd wordt door Bill dat die inkomsten verloren gaan. Maar door de inkomsten zomaar via belastingen weg te halen van Bill, belemmer je de potentiële economische groei van de toekomst die ons allen ten goede komt, zonder dat het zeker is dat die middelen bij de armsten terecht komen.

Het Oxfam rapport kan samengevat worden in een paar punten die ik in Klinkt allemaal logisch, toch? Jammer dit artikel onder de loep wil nemen. genoeg is de realiteit niet zo eenvouKort samengevat in een aantal quotes: dig.

1) “Oxfam believes that reducing inequality is a key part of fighting poverty De loser side: and securing a sustainable future for economische gevolgen van artificieel verlaagde all.”

2) “[…] whilst a certain level of ine- inkomsten voor rijken quality may benefit growth by rewar- Wat bedoelt Oxfam precies met het ding risk takers and innovation, the le- volledige jaarinkomen van de 100 rijkvels of inequality now being seen are sten? Wel, het blijkt dat het gaat om De winner’s side: in fact economically damaging and zowel het salaris, interesten, dividen- komt het geld ten goede aan inefficient.” De graad van ongelijkheid den, enz., tal van inkomsten waarvan de armen? is lijkt dus bepalend en niet de achter- het effect van een verlaging sterk ver- Misschien is die economische schade liggende oorzaken. schilt. Laten we uitgaan van een voor- het wel waard? De armsten op deze 3) “Consolidation of so much wealth beeld, waarbij Bill de rijke is. Als de in- aardbol krijgen een aanzienlijk inkoand capital in so few hands is ineffi- vesteringen en kapitaal van Bill geen men bij iedere geldtransfer, en hoecient because it depresses demand, of veel minder inkomsten genereren, wel de totale welvaart en mogelijka point made famous by Henry Ford dan zal hij ook veel minder investeren heden minder vooruit gaan, kan die […]” Rijken zijn dus ecode enorme armoede misnomisch inefficiënt omdat schien sterk verlagen. OxOntwikkelingshulp heeft veel negatieve ze minder consumeren; fam gaat er hierbij ogeneffecten, waarvan politiek misbruik in de lagere ongelijkheid leidt schijnlijk opnieuw van uit tot groei omdat er meer dat de manier waarop ontwikkelingslanden het belangrijkste is. vraag naar consumptie is. inkomen verkregen wordt 4) “The top 100 billionaires added en meer verkwisten. Om de gevolgen er niet toe doet. Niets is echter min$240 billion to their wealth in 2012 van een belasting of een rem op groot- der waar. We zien dat armoede de - enough to end world poverty four verdieners te analyseren, moeten we laatste 50 jaar, in de decennia waar times over.” Dus als we de rijksten eerst nagaan waar de inkomsten nu globalisering het sterkst was, in een maar voldoende armer maken via voor gebruikt worden. Het is namelijk aantal landen onvoorstelbaar sterk geldtransfers (of dus belastingen en belangrijk te beseffen dat de inkom- gedaald is, terwijl elders geen verbesubsidies) of door het systeem zo aan sten van Bill op heden niet onder de tering te zien is. De Aziatische tijgers te passen dat mensen niet meer zo matras terecht komen. Het mag dan zijn modelvoorbeelden, alsook recenrijk kunnen worden, dan lossen we al waar zijn dat hij een lager percen- ter een paar uitzonderlijke Afrikaanse de armoede op. Aangezien de rijksten tage van zijn inkomen gebruikt voor landen zoals Botswana of Mauritius. slechts een 4e van hun jaarinkomen consumptie, daarentegen zal hij des Hoe komt het dat op sommige plaat-

10

LVSV Gent NEOHUMANISME

Visie sen ontwikkeling indrukwekkend is en elders onbestaande ondanks alsmaar toenemende ontwikkelingshulp? Wereldwijde ongelijkheid kan bezwaarlijk als verklaring worden gebruikt voor regionale verschillen in ontwikkeling.

Kunnen geldtransfers dan een oplossing bieden? Zal een sterke geldinjectie de ontwikkeling op gang brengen?

We kunnen op z’n minst zeggen dat geldinjecties in het verleden niet bepalend zijn geweest voor de economische ontwikkeling van de ontwikkelingslanden; de regels, instellingen en gewoontes spelen een veel grotere rol. (MO Paper “Hoe komt het dat Afrika de Millenniumdoelstellingen niet haalt?” van oud-bestuurslid Dimitri is een goed startpunt om dit beter te begrijpen.) Ontwikkelingshulp heeft heel wat negatieve effecten, waarvan politiek misbruik in de ontwikkelingslanden het meest belangrijke is. Het is praktisch onmogelijk om de armste landen er met financiële middelen alleen bovenop te helpen omdat het net de armste landen zijn waar politiek misbruik het grootst is en eigendomsrechten van de armsten het meest worden bedreigd. Verder zorgen eenvoudige geldtransfers voor een enorme afhankelijkheid van armeren, waardoor ze absoluut niet in een positie zullen zijn om zich verder te emanciperen binnen een maatschappij.

verworven wordt door acties met maatschappelijk positieve effecten.

Hierna gaan we dan ook dieper in op die randvoorwaarden.

Rijkdom: the Good, …

Er zijn verschillende manieren om rijkdom te verwerven, en zoals zo vaak heiligt het doel de middelen niet.

De manier waarop rijkdom verworven wordt is cruciaal om te begrijpen waarom rijkdom soms goed is, soms slecht is en soms desastreuze gevolgen heeft. Dit onderscheid wordt veel te weinig gemaakt als het om de rijksten gaat. Niet de mensen en hun rijkdom, maar de methodes moeten aangevallen worden.

Laat ons beginnen met de goede manieren om rijkdom te vergaren. We kunnen drie manieren onderscheiden, hoewel die vaak nauw verbonden zijn: arbeid, ondernemerschap en kapitaal. Zowel de ‘pure’ ondernemer, als de kapitaalkrachtige moet zelf geen arbeid verrichten om rijker te worden. Strikt genomen is er dus

hij verbetert de situatie van anderen en wordt daarvoor betaald. Maar hoe groot is die meerwaarde? Die hangt van twee zaken af: enerzijds van de subjectieve meningen van de samenleving (de marktwaardigheid van de arbeid) - 14 uur per dag een put graven en weer opvullen mag dan al bewonderenswaardige arbeid zijn, maar het voegt niet veel toe aan onze welvaart – en anderzijds de efficiëntie van de arbeid, waarvan een belangrijke component de gebruiksmiddelen en machines zijn – een put graven met een schop gaat een stuk trager dan met een kraan.

Het inschatten van de marktwaardigheid is exact wat de ‘ondernemer’ doet, en door iets aan te bieden dat

beter is dan tot nog toe beschikbaar was, verdient hij geld. Als hij de situatie van de samenleving niet meer kan verbeteren door haar wensen beter in te schatten, dan zal hij ook niets verdienen.

Dit alles betekent niet dat de rijkdom bij de rijken moet blijven, wel het tegenovergestelde! Alleen zullen gecentraliseerde geldtransfers niet het gewenste effect veroorzaHet tweede aspect dat de meerken, hoe nobel ook de intenties. Dit waarde van arbeid bepaalt, zijn de is evenmin een pleidooi hulpmiddelen voor onze tegen solidariteit. Solidaarbeid, die worden aangeAls hij de situatie van de samenleving niet riteit is een belangrijke leverd door de ‘kapitalist’. bouwsteen voor diege- meer kan verbeteren door haar wensen beter Hij voorziet de ondernenen die het minst geluk in te schatten, dan zal hij ook niets verdienen. mer van middelen – in de hebben gehad. Maar vorm van geld of reeds besolidariteit alleen kan niet alles op- maar één manier waar echt voor “ge- staande machines – waarmee die zijn lossen, en mensen massaal naar een werkt” moet worden, iets wat velen plannen kan uitvoeren. Zelf draagt hij zogenaamd “menswaardig” bestaan tegen de borst stoot. Het is zo dat ie- niet bij door te werken of na te denheffen met gedwongen solidariteit, dereen in meer of mindere mate ar- ken over marktwaardigheid, hij verfnuikt heel wat mogelijkheden tot beider, ondernemer en kapitalist is. Ik dient zijn inkomsten enkel en alleen échte, onafhankelijke ontwikkeling. wil hier aantonen dat de drie compo- door zijn kapitaal uit te lenen. Deze De enige manier om tot ons uitein- nenten zowel noodzakelijk zijn alsook inkomsten worden hem gegeven omdelijk doel - meer kansen en welvaart elkaar versterken. dat hij gedurende een hele periode voor iedereen - te komen, is door een zijn geld niet kan gebruiken voor ansysteem met de juiste randvoorwaar- Een arbeider creërt door arbeid te dere zaken en voor het risico dat hij den te voorzien waarbinnen rijkdom verrichten rechtstreeks meerwaarde, draagt. De vergoeding kan nooit meer

2e editie 76e jaargang, 2012-13

11

Visie zijn dan de meerwaarde te danken Als alle meerwaarde van arbeid die echte rijkdom, een weg is die bezaaid aan het kapitaal, anders zou de on- te danken is aan de ondernemer-ka- is met slachtoffers. Naast stelen, liedernemer er niet voor betalen. Dank- pitalist, (onder dwang) volledig aan gen en bedriegen, gaat het ook om zij kapitaal en ondernemerschap zal de arbeider ten goede zou komen, rijkdom door politieke bescherming, arbeid dus een hogere meerwaarde dan wordt het mechanisme dat onze privileges of ongeoorloofde subsigenereren wat iedereen (als consu- welvaart in de eerste plaats mogelijk dies. Een klassiek voorbeeld is de Eument) ten goede komt, en ropese en Amerikaanse Economie is geen zero-sum game, er is geen landbouwlobby waar de vergoedingen die de kapitalisten en ondernemers enorme bedravaste hoeveelheid rijkdom die moet worden jaarlijkse krijgen gaan niet ten koste gen naar toe stromen verdeeld. van de arbeider of zijn inten nadele van de eenkomsten, wel integendeel. voudige landbouwers in maakte, stilgelegd. In een jager-ver- – vooral – Zwart-Afrika. De oneerlijke Merk op dat de goede vorm van zamelaareconomie, zijn de inkomsten concurrentie van Westerse boeren rijkdom niet wordt verdedigd aan voor arbeid quasi 100% (alhoewel het fnuiken iedere kans van Afrikaanse de hand van een soort van “trickle- maken van een speer (kapitaal) ook landbouwers om hun producten aan down” argument, alsof rijkdom van de tijd en dus inkomsten vraagt). Dat een correcte (“marktconforme”) prijs op de markt te brengen en zich te ontwikkelen. Een brandend actueel voorbeeld waar terecht zowel veel sociaal-democraten als klassiek-liberalen zich grote zorgen om maken, zijn de massale bailouts (“goedkope lening aan een bedrijf in financiële moeilijkheden) van bedrijven zoals GM of grote banken.

Deze groteske overheidsinterventies hebben een drievoudig negatief effect.

Enerzijds verhogen deze de publieke schuld en uiteindelijk ook de lasten op de (onschuldige) volgende generaties. Daarnaast worden de concurrerende bedrijven die hun zaken beter beheren en beter aangepast zijn aan de maatschappelijke noden benadeeld.. Ten slotte nemen de geholpen bedrijrijksten neerdruppelt naar de armen; betekent echter niet dat de arbeider ven hun verantwoordelijkheid niet het gaat veeleer om welvaartscreatie beter af is of een rechtvaardiger leven (volledig) op wat aanleiding geeft tot waar alle consumenten onmiddellijk leidt, dan in een complexe kapitaal- nog meer onverantwoordelijk gedrag beter van worden alsook de veelver- krachtige economie waar de inkom- in de toekomst; het befaamde prodiener. Economie is geen zero-sum sten uit arbeid procentueel veel klei- bleem van de moral hazard. game, er is geen vaste hoeveelheid ner zijn. rijkdom die moet worden verdeeld. … and the Ugly Economie is een intermenselijk me- …, the Bad, … chanisme waarbij constant welvaart Laat ons overgaan tot een jammer De slechtste manier om rijkdom te wordt gecreëerd, waar de verhouding genoeg veel voorkomende vorm van verwerven heeft niets met een vrijconsumeren-investeren niet vaststaat rijkdom die wél schadelijk is voor onze kapitalistisch systeem te maken en maar afhangt van hoeveel we sparen, welvaart, en in de eerste plaats scha- wordt vaak bestempeld als “crony caen waar in een vrij systeem mensen delijk is voor de meest kwetsbaren: pitalism”, iets waar we ons met man beter worden naarmate anderen hun met name het vergaren van rijkdom en macht moeten tegen verzetten en werk/product waarderen. ten koste van anderen. Vaak wordt de waar brede allianties over het politieindruk gewekt dat de enige weg naar ke spectrum mogelijk zijn. Klassiek-li-

12

LVSV Gent NEOHUMANISME

Thomas Vergote The cost of inequality - a rejoinder

Visie

beralen en mensen verbonden met de van iedereen. Het zijn de privileges en het eens. Maar laat ons niet proberen “occupy movement” zijn het hier, wil- de bescherming die er toe leiden dat het badwater – armoede en extreme lens nillens, over eens. Waar we ons inherent goede mechanismen - bv. ongelijkheid – kwijt te geraken door samen nog veel sterker moeten tegen het mogelijk maken dat sommigen het kind – rijkdom en welvaart – weg verzetten is het mechanisme dat toe- kunnen sparen en anderen kunnen te gooien. Het zou enkel leiden tot laat om “the bad” te laten ontaarden lenen en investeren - uitmonden in meer armoede en misbruik. Er is echin “the ugly”. Het gaat ter nog heel wat te doen, er pas echt lelijk aan toe Het gaat er pas echt lelijk aan toe als politieke waarvan het uitdoven van als politieke privileges zo ten voordele privileges zo ver gaan dat organisaties vooral reguleringen ver gaan dat organisaties van een paar geprivilegidankzij die privileges geld krijgen. vooral dankzij die privileeerd lobbygroepen en het ges geld krijgen en het beverspreiden van een posilang van de consument absoluut niet extreme ongelijkheid en armoede. De tieve boodschap naar arme landen ter meer van tel is. De invloed van deze politieke macht in die sectoren moet promotie van respect voor eigendom, bedrijven is zo groot dat de politieke zich zo snel als mogelijk terugtrek- een stabiele munt en vrije handel misbesluitvorming op een bepaald do- ken en de verantwoordelijkheid moet schien wel de belangrijkste zaken zijn. mein door hen wordt gedomineerd. terug bij de private organisaties zelf Deze tekst is te kort om een grondige Het befaamde Goldman Sachs is één liggen om het schip opnieuw vlot te analyse te maken van de stappen die van de voorbeelden, alsook andere kunnen trekken. Sommige ingrepen genomen moeten worden om in een grote banken en kredietverleners kunnen misschien pijnlijk zijn, maar duurzame, vrije, open en welvarende (bv. Fannie Mae en Freddie Mac) die ze zijn noodzakelijk om op een eco- wereldmaatschappij te leven, maar - vooral in de VS - een enorme invloed nomisch duurzame manier te kunnen het mag duidelijk zijn dat rijkdom niet hebben bij de centrale banken. Waar bouwen aan de toekomst. zomaar slecht is en dat de manier het financieel systeem - dat enorm waarop de rijkdom wordt vergaard belangrijk is in een vrij-kapitalistisch Conclusie ook meespeelt in de analyse. systeem - zo sterk samen speelt met Armoede en extreme, onrechtvaarde overheid, wordt rijkdom pas echt dige ongelijkheid zijn nog lang deze lelijk en gaat het uiteindelijk ten koste wereld niet uit. Daarover is iedereen

Lights….Camera….(Human) Action!!!

Sinds kort beschikt LVSV Gent over z’n eigen Youtubekanaal. U zal al gemerkt hebben dat we vanaf dit academiejaar bijna alle activiteiten hebben vastgelegd op video. Het is dan ook onze doelstelling om op lange termijn – een liberale vereniging die op lange termijn denkt, stel je voor! – ons kanaal, dat zich nog in een postnatale fase bevindt, te laten uitgroeien tot een volwaardig en volwassen kanaal. Naast de videoverslagen van de activiteiten plannen we ook eigen informatieve en boeiende filmpjes.

Surf na het dichtslaan van dit Neo’tje dan ook zeker eens naar ons kanaal en herbekijk onze uiterst interessante activiteiten. Wie een activiteit gemist heeft, kan dat gebrek verhelpen dankzij ons Youtube kanaal!

Doch laat dit alles u er niet van te weerhouden af te komen naar onze activiteiten. “Ain’t nothing like the real thing.” Marvin Gaye quoteren in een Neo’tje. Gotta love LVSV! Justin Vanderheyden - PR

Liberaal Vlaams StudentenVGent,erbond est. 1930 Word lid en geniet van de vele voordelen!

Een lidmaatschap kost je slechts €5 en dan geniet je van voordelen als gratis deelname aan alle activiteiten, een prachtige korting van 15% bij aankoop van boeken bij Paard van Troje en nieuw vanaf dit jaar: dit magazine “Neohumanisme” vier maal per jaar gratis in je bus!

2e editie 76e jaargang, 2012-13

13

De degens gekruist Binnen het LVSV dragen we discussie hoog in het vaandel. Hoewel onze vereniging uit een aggregaat van mensen met afwijkende meningen bestaat, kan moeilijk ontkend worden dat onze basispremissen dikwijls dezelfde zijn. Dit indachtig, leek het opportuun om bij onze collega’s van CDS Gent aan te kloppen om in debat te gaan. Wat betreft het onderwerp, viel de keuze op de privatisering van de gezondheidszorg. Graag wens ik erop te wijzen dat de auteurs van de teksten in eigen naam schrijven en geenszins spreken voor hun voltallige vereniging.

is een privatisering van de

JA

Timon Lesage

Het is niet aan de overheid om voor het individu te bepalen wat voor hem belangrijk is.

Aspirant Bestuurslid LVSV Gent In onze rigide maatschappij is de gezondheidszorg één van die zaken die schijnbaar niet ter discussie mogen gesteld worden. Elke poging tot een discussie over privatisering stuit steevast op een ‘njet’. Hierbij worden telkens enkele doembeelden bovengehaald die onveranderlijk geassocieerd worden met de introductie van een marktwerking: onbetaalbare premies, een gezondheidszorg met twee snelheden, etc. Ondergetekende wenst hier dan ook kort toe te lichten waarom dit niet zo hoeft te zijn, en waarom ook op dit vlak de veerkracht van de markt een alternatief kan bieden voor het bijzonder dure en logge publieke apparaat.

Eerst en vooral wens ik de werking van het staatsapparaat in vraag te stellen, dat vaak zonder discussie als superieur geacht wordt aan het private alternatief. Los van de vele praktische problemen (weinig innovatief, exploderende wachtlijsten..) zie ik een moreel probleem bij het toevertrouwen van de gezondheidszorg aan de staat.

Wanneer een overheidsafdeling de rol van centrale planner opneemt in de gezondheidszorg, betekent dit ook dat het finaal een ambtenaar is die beslist welk geneesmiddel een subsidie krijgt en welk niet. Het is onacceptabel dat de staat beslist of een bepaalde vorm van kanker urgenter is dan een spierziekte, of gelijk welke groep zieken belangrijker dan een andere. Het is niet aan de overheid om in plaats van het individu te bepalen wat belangrijk voor hem is. In zekere zin ontstaat er hier zelfs een perverse vorm van moral hazard. In een private gezondheidszorg zullen geneesmiddelen niet ontwikkeld worden naargelang het lobbywerk achter elke aanvraag, maar op basis van één simpel criterium: is er een markt voor? Zonder de restricties van beperkte overheidsbegrotingen zou men wel eens meer geneesmiddelen kunnen ontwikkelen.

Hierop verder bordurend zijn er nog meer voordelen verbonden aan een gedecentraliseerde gezondheidszorg.

Hoewel velen een privaat medicijn ipso facto als een duur-

14

LVSV Gent NEOHUMANISME

der medicijn zien, is het maar de vraag of de kosten niet net zullen dalen. Bij het beschouwen van de kostprijs voor de individuele gebruiker en welke groepen al dan niet toegang zullen krijgen tot een degelijke gezondheidszorg, wordt er nog veel te veel geanalyseerd vanuit de huidige situatie. Waarom zou op het vlak van de gezondheidszorg de werking van de vrije markt niet dezelfde voordelen opleveren als op zowat alle andere gebieden, m.n. innovatie en drukking van de kosten? De aard van het product verschilt misschien van dat van een auto of smartphone, maar de bedrijfslogica blijft dezelfde. Een private gezondheidszorg zal de wachtlijsten voor en kosten van gezondheidszorg drastisch reduceren, vanuit incentives die een overheid nu eenmaal niet heeft. Wie de situatie vandaag extrapoleert naar een private regeling en dan concludeert dat een x-aantal personen uit de boot zullen vallen, gaat voorbij aan de gunstige werking van competitie.

Ook het klassieke argument dat een bedrijf alleen maar uitgaat van winstmaximalisatie is ongenuanceerd: een bedrijf zal in de eerste plaats zoveel mogelijk klanten wensen. De inkomsten zijn een logisch gevolg van de market share, het primaire doel van elk privaat bedrijf. Dit wordt in de praktijk o.a. gereflecteerd door prijzenoorlogen. Geen enkel bedrijf zal bewust zijn consumenten de markt uit drijven. In het kader van gezondheidszorg krijgt deze logica een morbide bijklank, maar blijft ze wel overeind. Een dode zal geen geneesmiddelen meer kopen.

Het is dan ook dringend tijd voor een discussie over onze gezondheidszorg. Hopelijk kan die in een rationele sfeer verlopen, zonder de klassieke en foutieve slogans die telkens opnieuw gelanceerd worden. Er is geen enkele reden om aan te nemen dat de private sector de gezondheidszorg niet efficiënter en zelfs rechtvaardiger zou regelen dan een staatsapparaat.

gezondheidszorg wenselijk?

NEE

De degens gekruist risico’s en zullen de verzekeringskost voor mensen met een voorgeschiedenis aan gezondheidsproblemen onnoemelijk hoog leggen. Wie de premie kan betalen, zal toegang krijgen tot een waardevolle en kwalitatieve gezondheidszorg. Wie het niet kan betalen, krijgt geen zorg of moet het doen met tweederangs hulpverlening. De liberale keuze tot privatisering vernietigt de solidariteitsgedachte, verlegt de last weg van de gemeenschap, rechtstreeks naar het individu en zorgt vooral voor een zorg met twee snelheden.

De liberale keuze tot privatisering vernietigt de solidariteitsgedachte.

Jochen Devlieghere Voorzitter CDS Gent

Privatisering, een liberaal geïnspireerd wondermiddel waardoor alle vigerende problemen in één klap zouden verdwijnen, vindt de laatste jaren ook opmars binnen het kader van de gezondheidszorg. Het zou de wachtlijsten bij kinderopvang en ouderenzorg laten afnemen, de kwaliteit doen toenemen en de veel te hoge kost van de sociale zekerheid zou smelten als sneeuw voor de zon, aldus liberaal en privatiserend Vlaanderen.

Niets is minder waar natuurlijk: de enige echte reden om gezondheidszorg te privatiseren en het weg te halen van het politiek maatschappelijke domein is de vervelende portefeuille die het met zich meebrengt. Het is immers electoraal niet evident, laat staan winstgevend om duidelijk te maken dat de volledige samenleving inspanningen dient te leveren om een acceptabel niveau van universele basiszorg te kunnen voorzien. Die verantwoordelijkheid bij de markt leggen en de pijnlijke beslissingen doorschuiven naar de onzichtbare hand is politiek een gemakkelijke, maar vooral laffe beslissing.

Onze gezondheidszorg baseert zich immers op een sociaal contract tussen alle betrokken actoren, op een gedeeld engagement van burgers om iedereen in onze samenleving een basiszorgverlening te schenken. De roep tot privatisering snijdt echter dieper dan het toegankelijkheidsdebat. De primordiale vraag is of we een gezondheidszorg willen met twee snelheden, één voor kapitaalkrachtigen en één voor kapitaal zwakkeren, of een gezondheidszorg die ook sociaal te rechtvaardigen is?

Als christendemocraten is dit geen moeilijke keuze. Een geprivatiseerde en bijgevolg gecommercialiseerde gezondheidszorg heeft als doelstelling om haar winst te maximaliseren, lees: haar risico’s te verkleinen. Gezondheidsbedrijven, want zo kunnen we ze dan wel noemen, zullen zich richten op burgers met kleine, niet complexe gezondheids-

We ontkennen helemaal niet dat er problemen zijn in de gezondheidszorg. De wachtlijstproblematiek is één van de meest urgente en hardnekkigste problemen, maar privatisering zal daar geen afdoende antwoord op bieden.

Wij pleiten dan ook voor een omgekeerde beweging, met name één naar vermaatschappelijking van de zorg.

Onze gemeenschap moet opnieuw de kans krijgen om de zorg van haar naasten op zich te nemen zonder dat dit een verplichting wordt én zonder dat dit een incentive vormt om de universele basisvoorzieningen af te bouwen.

De opwaardering van het sociale beroep en de herwaardering van mantelzorg zijn twee mogelijke manieren om dit te doen. Veel burgers willen de zorg opnemen voor hun dementerende moeder of vader, maar kunnen het zich niet veroorloven of hebben de know-how er niet voor. Net daarom dienen we na te denken over het concept van de betaalde mantelzorg waarbij burgers zorgverlof kunnen nemen om te zorgen voor hun naasten. Dit zal een deel van de wachtlijstproblematiek verhelpen, het kwaliteitsniveau stabiel houden, het gemeenschapsgevoel versterken en het zal vooral niet zorgen voor een gezondheidszorg met twee snelheden.

Tot slot mogen we als burgers ook de hand in eigen boezem steken. De solidariteitsgedachte die aan de grondslag van onze gezondheidszorg ligt, wordt vandaag de dag al te vaak uitgehold. Wie een extra dag ziekteverlof kan ontvangen zal het niet laten deze op te nemen en wie ‘s morgens hoest, staat ‘s middags reeds bij de huisarts. Dit alles jaagt de kosten van onze gezondheidszorg nodeloos de hoogte in, maar opnieuw zal privatisering en commercialisering hier geen afdoende antwoord op bieden. Burgers dienen hun verantwoordelijkheid op te nemen, want voor christendemocraten is het duidelijk: solidariteit en verantwoordelijkheid gaan hand in hand.

Laten we dan ook met z’n allen, liberaal, christendemocraat, socialist of (Vlaams) nationalist niet vergeten dat we zelf vroeg of in laat in de cirkel der gezondheidszorg terecht komen. Bij een geprivatiseerde en gecommercialiseerde gezondheidszorg kunnen we dan maar hopen op kapitaal genoeg om te kunnen overleven. Net om die uitsluiting te voorkomen zullen wij nooit pleiten voor de privatisering van de gezondheidszorg, integendeel zelfs. Net om die redenen zullen we streven naar een koppeling van verantwoordelijkheid en solidariteit in hoofde van Jan en alleman.

2e editie 76e jaargang, 2012-13

15

Visie

Perverse effecten van ontwikkelingshulp Ontwikkelingshulp is een raar beestje: er kruipt al jarenlang veel geld in, maar toch lijkt het allemaal een maat voor niets. Afrika blijft immers economisch gezien een achterloper op het wereldtoneel. Waarom faalt ons systeem van ontwikkelingshulp? Oud politiek secretaris Dimitri Van den Meerssche schetst op basis van zijn ervaringen enkele oorzaken.

Dimitri Van den Meerssche

Oud Politiek Secretaris LVSV Gent

beschrijven en analyseren van alle ontwikkelingsproblemen in het land en het formuleren van beleidsstrategieën om deze problemen aan te pakken. Ontwikkeling wordt schriftelijk gepland. Ook wordt een overzicht gegeven van de verschillende partners die hierbij zullen worden betrokken en van de financiering die noodzakelijk is voor het verwezenlijken van deze doelstellingen. De gehanteerde terminologie leunt zeer nauw aan

ship). De implementatie van dat beleid dient vervolgens eveneens door lokale instituties te worden voorzien, dit volgens het principe van alignment. Als gevolg van deze stelregel rijzen de ministeries, overheidsagentschappen en technische neveninstellingen als paddenstoelen uit de rode Afrikaanse aarde op.

Ik weet niet of iemand er nog aan twijfelt, maar nee: de millenniumdoelstellingen zullen niet worden gehaald. Het gaat in sub-Sahara Afrika De multilaterale en bilaterale steun in vele opzichten niet beter dan bij van Westerse donorlanden dient de millenniumwisseling. zich in het licht van deze De oorzaak daarvan ligt “Als je niet kunt doen wat je wil doen, wil dan principes vooral (of uitniet bij het gebrek aan sluitend?) te beperken wat je kan doen” Leonardo Da Vinci. solidariteit in de Westertot het spijzen van de se wereld, noch aan een staatskas van het ontwikgebrek aan ondernemerschap in het bij deze van internationale droom- kelingsland, van waaruit de lokaal Afrikaanse continent. Evenmin moe- documenten, zoals de Millennium ontwikkelde en geïmplementeerde ten we de koloniale catastrofes uit de Development Goals. Het lezen van strategieën moeten worden gefinangracht sleuren of manke academische dergelijk document, roept dan ook cierd. Dit heet dan budget support, fenomenen als het ‘neoliberalisme’ een gelijkaardig dromerig optimisme een ander wonderkind dat werd geblameren voor het falende ontwik- op. Bij elk sociaal, economisch of poli- boren in Parijs. kelingsbeleid. De gebrekkige resulta- tiek probleem past wel een geschikt ten van het multilaterale en bilaterale strategisch instrumentarium en een Het nieuwe ontwikkelingsmantra ontwikkelingsapparaat moeten in de oneindige rits potentiële partners of tracht duidelijk de partners aan de eerste plaats worden toegeschreven geldschieters. Jammer genoeg wordt passiefzijde van de miljardenstroom aan de perverse effecten van dat ap- de charmante politieke welwillend- in de stuurcabine van het beleid te paraat zélf. Een casestudie van het heid in dominantie slechts door vaag- krijgen. Daarmee wil men de Wester(Belgische) ontwikkelingsbeleid in Be- heid overtroffen. se steun coördineren, een duurzame nin legt de vinger op de open wonde. toekomst geven en gebruiken om de Dergelijke PRSP’s zijn een huldiging politieke instituties in ontwikkelings“Als je niet kunt doen wat je wil doen, aan de nieuwe principes van ontwik- landen vast te ankeren. wil dan wat je kan doen” Leonardo Da kelingsbeleid, zoals geformuleerd Vinci door de Paris Declaration of Aid Ef- Politiek van ontwikkelingsfectiveness in 2005, maar werden hulp = ontwikkelingshulp Power to the planners in essentie al ontwikkeld in de Com- voor politiek Het politieke anker van ontwikke- prehensive Development Framework Uiteraard leiden de hierboven belingssamenwerking wordt in Benin (opgesteld door de Wereldbank aan schreven principes tot een zeer sterke gebundeld in de Poverty Reduction het einde van de vorige eeuw). In Pa- politisering van het ontwikkelingsStrategy Paper (PRSP), uitgaande rijs beslisten de verschillende spelers beleid. Elk initiatief dient de lokale van de Beninse overheid. De bedoe- in de ontwikkelingswereld dat het uit- politieke rollercoaster te doorstaan. ling van dergelijke documenten – die tekenen van ontwikkelingsbeleid een Of het nu een multilateraal miljoesinds de millenniumwisseling in quasi taak van de overheid van het ontwik- nenproject vanuit de Wereldbank of elk ontwikkelingsland de basis van kelingsland in kwestie behoorde te een eenvoudig NGO-initiatief betreft, ontwikkelingsbeleid vormen – is het zijn (volgens het principe van owner- allen dienen te conformeren aan het

16

LVSV Gent NEOHUMANISME

Visie grote nationale plan en in implemen- derd, aangezien geen formele docu- Deze problematiek werd duidelijk ertatie te worden bijgestaan door lo- menten kunnen worden aangeboden kend in de Beninse PRSP. Dit opent de kale politieke instellingen. Deze poli- als onderpand. Daarnaast geeft de deur voor alle ontwikkelingsprogramtisering heeft verschillende gevolgen. institutionele onzekerheid ook aan- ma’s in deze sector. Vervolgens trad Eerst en vooral schept de volgzaam- leiding tot tal van intrafamiliale of het gecentraliseerde strategische heid aan een gecentraliinstrumentarium in werseerd ontwikkelingsplan king: een nieuwe wet met De moderne (Westers geïnspireerde) altijd een afstand tot de betrekking tot eigendom werkelijkheid, die per dejuridische normen bleken weinig populair in tot landbouwgrond werd finitie te gediversifieerd gestemd, internationale de agrarische regio’s. is om in dergelijk plan te partners en geldschieters kunnen worden gevat en werden gevonden in de die zich vooral niet laat temmen of communale conflicten. Ook leidt de V.S. en in Duitsland en er werd een sturen door vaag geformuleerde be- informele context tot de bestendiging grootschalig initiatief op poten gezet, leidsdocumenten of de implementa- van perverse sociale gendersituaties, waarbij voor 300 gemeenten geometie daarvan. Meer algemeen worden die de toegang van vrouwen tot de trische plannen werden opgetekend we geconfronteerd met de traditio- eigendom van landbouwgrond beper- en eigendomscertificaten werden uitnele kennis- en waarde problematiek, die kenmerkend is voor elke vorm van planmatig overheidsbeleid. Bovenal vormt dit poolen van fondsen een vruchtbare voedingsbodem voor het meest nefaste ontwikkelingsprobleem in West-Afrika: corruptie. Hieronder zal ik deze problemen aan de hand van voorbeelden concretiseren.

The pretence of knowledge Waar anders te beginnen in een Afrikaanse ontwikkelingscontext dan in de landbouwsector. Deze sector vormt volgens de Beninse overheid een cruciale factor in het behalen van de economische groei van 7 procent, die nodig is om de demografische explosie een zelfde welvaartspeil te garanderen. Ze is echter het slachtoffer van fundamentele institutionele anomalieën. Die hebben onder andere betrekking op de gebrekkige juridische bescherming van het bezit van landbouwgrond. Zoals Hernando De Soto in zijn werk “the mystery of capital: why capitalism triumphs in the West and fails everywhere else” treffend beschreef, geeft een gebrekkige eigendomsstructuur aanleiding tot suboptimale economische productie.

De onzekerheid die gepaard gaat met het bezit van landbouwgrond in Benin heeft immers verschillende gevolgen: eerst en vooral heerst er een sterke disincentive tot het doorvoeren van investeringen op lange termijn, simpelweg omdat men niet wil investeren in een stuk grond dat ieder moment door een derde geclaimd kan worden. Vervolgens wordt ook de toegang tot de kapitaalmarkt verhin-

vervolg op p. 8

ken. Ten slotte opent deze manke juridische bescherming de deur voor het fenomeen land grabbing: het verkopen van grote stukken grond door de staat aan (veelal Westerse) multinationals die reeds bewoond zijn en tot landbouwgrond dienen door en voor kleine boeren, maar waarvan de formele eigendomsrechten aan de staat toebehoren.

gedeeld aan degenen die op dat moment informeel bezit hadden op de landbouwgrond. Lokale burgemeesters werden in het proces betrokken en dienden ook op de verdere navolging en conflictbemiddeling toe te zien. De agrarische samenleving werd van de hel der onzekerheid behoed en een boom in economische productiviteit zou dan ook snel volgen.

vervolg op p. 18

2e editie 76e jaargang, 2012-13

17

Visie Quod non. De moderne (Westers ge- accuraatheid waren ontdaan. Talrijke verloren lijkt te zijn. Ownership in de ïnspireerde) juridische normen ble- informele en ongeschreven transac- Beninse context lijkt niet verder te reiken weinig populair in de agrarische ties hadden immers tot gevolg dat de ken dan de blinde volgzaamheid aan regio’s, ver weg van de grote over- toegekende eigendomscertificaten abstracte droombeelden, die goed heidsgebouwen aan de Beninse kust. alle relevantie hadden verloren. verkopen aan de Westerse onderhanIn het absolute merendeel delingstafel, maar die van de agrarische streken niets van doen hebben De geflopte eigendomscertificaten zijn wordt het dagelijks leven met de maatschappelijke immers gereguleerd vanuit tekenend voor het structurele kennisprobleem werkelijkheid. Hoeveel het fundamenteel verschilmislukkingen zich ook bij gecentraliseerde beslissingen. lend waardestelsel van het mogen voordoen, geld gewoonterecht. Dit lokale moet blijven vloeien omrecht voorziet in mogelijke transac- Miljoenen euro’s zijn verkwist, hon- dat de doelstelling officieel is vastgeties en bezitsvormen met betrekking derden mensen (geometrische ex- steld: eigendomsrechten moeten er tot landbouwgrond, die door de ma- perten, juristen, vertalers, ambtena- komen. We stick to the plan! Dit is een zen van het moderne wettelijke net ren, consultants, politici, diplomaten, dolle, holle logica. In plaats van doelglippen. Bovendien geschieden deze vrijwilligers etc.) hebben hun kost- stellingen te formuleren die we graag verwezenlijkt zouden zien, dienen we ons de vraag te stellen wat we met de beschikbare hulp kunnen bereiken. In plaats van vanuit een doelstelling de werkelijkheid te benaderen, dienen we de werkelijkheid te analyseren om haalbare doelstellingen te formuleren. Er is een groot verschil tussen een probleemstelling en een doelstelling. Tussen beide polen huist het creatieve denkproces dat verantwoordelijk is voor alle vooruitgang. Dat is kinderlijke wijsheid, maar het lijkt de knappe koppen van de planners te ontgaan.

Appels en peren vergelijken

transacties ongeschreven en wordt op geen enkele manier gebruik gemaakt van de toegekende certificaten, die immers niet strookten met eeuwenoude sociale gebruiken. Waren ze zelfs opgesteld in het toepasselijke dialect? Als klap op de vuurpijl werd ook duidelijk dat het gezag van de burgemeester sociaal niet erkend werd. De toepasselijke autoriteit op dit gebied is de chef de terre. De moderne machtsstructuur, die burgemeesters naar voren schuift als waterdragers van het gedecentraliseerde gedrag, wordt niet erkend in de rurale maatschappijen die aan het grote oog van Mordor ontsnappen. Het mag ons dan ook niet verbazen dat de opgestelde geometrische plannen en bijhorende eigendomscertificaten binnen afzienbare tijd van hun gezag en

18

LVSV Gent NEOHUMANISME

bare tijd verspild en de maatschappelijke verwarring en onzekerheid is enkel toegenomen. Het waanzinnige optimisme en de daaruit resulterende nieuwe, even gecentraliseerde, even dure vervolgprojecten bezorgen iedereen die nog niet in dit moeras van social engineering is verdwaald, een gevoel van existentiële wanhoop. Het is Hayek’s pretence of knowledge in zijn meest pure en destructieve vorm.

Maar het is vooral – en deze vaststelling kan de wanhoop slechts versterken – het enige mogelijke gevolg van de huidige structuur van ontwikkelingssamenwerking. De vage beleidsdocumenten waarop de financiering is geënt vormen de voedingsbodem voor een steriele politisering, die de voeling met de werkelijkheid volledig

Het voorbeeld van de geflopte eigendomscertificaten is tekenend voor het structurele kennisprobleem bij gecentraliseerde beslissingen. Het legt de onvermijdelijke afstand bloot tussen politieke plannen en maatschappelijke werkelijkheid. Naast dit kennisprobleem, dient echter ook aandacht te worden besteed aan het waardeprobleem dat inherent is aan dergelijke beslissingsmechanismen. In tegenstelling tot de werking van het gedecentraliseerde prijsmechanisme – resulterend in de monetaire waarde van een product of dienst, die het geaggregeerde marginale nut van dat product voor de samenleving weerspiegelt – leidt de (volstrekt arbitraire) toekenning van overheidsmiddelen aan de honderden verschillende beleidsdomeinen tot een chronische miscalculatie van preferenties, noden en absorptiecapaciteit. In een context van extreme schaarste is deze misallocatie hemeltergend.

Dimitri Van den Meersche Perverse aspecten van ontwikkelingshulp Eén van de beleidsdomeinen in Benin is het verbeteren van het management van publieke financiën. In een delegatie met Nederland, Denemarken en de EU, investeerde de Belgische overheid een substantieel bedrag (ik zal het hier niet noemen, maar ik kan wel verklappen dat het zeven cijfers zijn) om de problematiek van het financiële mismanagement te tackelen. Een evaluatie na vier jaar (!) wees echter uit dat het voorziene geld nog niet was uitgegeven. De EU verzoekt België dan ook zijn hulp stop te zetten.

Er is simpelweg geld te veel, claimt de EU-vertegenwoordiger tijdens de meeting. Dit is uiteraard onzin.

Als je door de overstroomde straten wandelt, de levensomstandigheden in de buitenwijken van Cotonou aanschouwt, of de cijfers van armoede en kindersterfte onder de loep neemt, is het duidelijk dat Benin het probleem van schaarste allerminst ontgroeid is. Het probleem is simpelweg dat de grootschalige en arbitraire overheidsdocumenten die over de toewijzing van miljarden euro’s beslissen, de gedecentraliseerde prioriteiten van de bevolking nooit kunnen incalculeren.

Er was geen lokale maatschappelijke vraag naar een hervorming van het financiële management, noch zijn er organisaties of initiatieven die in die sector werken en dat budget kunnen absorberen en kanaliseren. De enige bron voor deze ingreep is een vermelding in de PRSP van de “wenselijkheid van een verbeteren van de publieke financiën”, zonder inzicht in het kwalitatieve of kwantitatieve nut van deze verbetering voor de bevolking. Voor alle duidelijkheid, dat inzicht zou ook nooit kunnen bestaan op gecentraliseerd niveau.

En zo is het in elke sector. Graven we een waterput of bouwen we een school? Investeren we in een ziekenhuis of starten we een sensibiliseringscampagne voor gendergelijkheid?

Ondersteunen we de rijstproductie of toch liever maniok? Ontwikkelingshulp op gecentraliseerd niveau kan de waardeschalen van deze alternatieven nooit correct analyseren. Dat leidt tot een structurele allocatie van middelen naar sectoren die relatief min-

der maatschappelijke waarde hebben dan anderen. Het probleem van ontwikkelingshulp is dus niet in de eerste plaats een probleem van schaarste: het is een probleem van misallocatie van schaarse goederen, gevoed door een doorgedreven centralisatie die blind is voor gedecentraliseerde (d.i. menselijke) behoeften.

De bodemloze put Hierboven merkten we dat de implementatie van de PRSP’s leidt tot een bestendiging van structurele kennisen waardeproblemen. Het vatten van die problemen vereist enige reflectie aan de hand van concrete voorbeelden. Veel duidelijker en evidenter is echter de vaststelling dat de Parijse

principes de meest vruchtbare voedingsbodem voor corruptie vormen.

Laat ons deze principes nog even kort overlopen: het beleid moet worden uitgewerkt op centraal niveau door de overheid in kwestie, moet geïmplementeerd worden door lokale instellingen en moet liefst van al gefinancierd worden aan de hand van bilaterale of multilaterale miljoenenstromen richting het nationale staatsapparaat. Is het mogelijk een systeem te bedenken dat op een meer systematische manier grootschalige corruptie bestendigt?

Uiteraard werd in Parijs ook een plaats toegekend aan het principe van accountabilty en good governance (zoals ook de Cotonou-agreement tussen het Europese ontwikkelingsfonds en de Afrikaanse landen en de ontwikkelingslanden in de Caraïben

Visie

en de Stille oceaan onderstreept).

Maar die principes kunnen slechts worden gehonoreerd door ofwel een beroep te doen op een onafhankelijke justitie in de betrokken landen – in vele gevallen, waaronder Benin, een absolute fictie – of door de hulp stop te zetten in het geval van corruptie, waarmee onmiddellijk het failliet van het institutioneel ontwikkelingsapparaat is bewezen.

Ook in Benin vormen corruptie en structurele straffeloosheid een fundamenteel probleem. Op de Transparancy Index van 2011 scoorde Benin 3/10, waarbij 0/10 de maatstaf is voor absolute corruptie op elk niveau. Madame Gbedo, Minister van Justitie,

stelde in december 2011 het volgende: “Ik sta aan het hoofd van een ministerie waar ik me voor schaam. De Justitie in Benin is totaal corrupt en ik ben niet bang het te zeggen. De tribunalen van mijn land zijn gevuld met corrupte magistraten”. Een recente enquête wees uit dat 58 procent van de Beninse bevolking corruptie beschouwt als een fundamenteel probleem. Het mag ons dan ook niet verwonderen dat alle Westerse landen die initieel in budget support hebben voorzien (o.a. Duitsland, Nederland en Denemarken), dit ondertussen hebben stopgezet, allen om dezelfde reden.

Corruptie, in de zin van zelfverrijking met eventuele negatieve externaliteiten voor de samenleving, is conceptueel in vele opzichten niet verschillend van opportunistisch winstbejag

2e editie 76e jaargang, 2012-13

19

Visie

Dimitri Van Den Meersche Perverse aspecten van ontwikkelingshulp

in andere sectoren, alwaar dat or- lijkheid is geen voldoende voorwaar- genomen van de overoptimistische thodox-Smitheaans als noodzakelijke de, maar ze is wel noodzakelijk, en en onwerkelijke droomscenario’s die voorwaarde voor economische groei ze zal zich nooit ontwikkelen zolang geboren worden in de schoot van een wordt aanzien. Theoretisch gezien overheden eindeloos kunnen graaien onwetend en onverschillig staatsorworden checks and balances op de in de bodemloze put van ontwikke- gaan. De fout van het plan is het bemarkt echter voorzien door compe- lingshulp. In die context klinken de staan van het plan zelf. We hebben titie en consumentenpreferentie. woorden van Dambisa Moyo heel nood aan zoekers: zoekers naar de Omdat overheidsoptreden zich per aanlokkelijk: “Wat als alle Afrikaanse behoeften van elk afzonderlijk individefinitie situeert binnen een mono- landen, één voor één, een telefoontje du; zoekers naar de ondertoon van de polistische context, dienen hier ande- ontvingen met de boodschap dat bin- samenleving; zoekers die de mondiale re maatregelen te worden voorzien. nen vijf jaar de miljardenstroom van blauwdruk van de grote plannen verWanneer de scheiding der machten ontwikkelingshulp in hun richting een vangen door een aanpak die dezelfde afwezig is en de rechterlijke macht permanent einde zou nemen?” diversiteit behelst als deze tussen tot op het bot gecorrumpeerd, wordt verschillende landen, metropolen, toevlucht gezocht bij de steden, dorpen, families en controlerende eigenindividuen; zoekers die verTe veel geld is verdwenen in het zwarte gat schappen van de demoantwoordelijk zijn voor hun cratie. Democratie als van onwetendheid, inefficiëntie en structurele slagen of falen. touwladder tussen het corruptie. volk en de macht. Maar Elk beleidsmatig initiatief democratie is meer dan dat met Westerse middelen het volgen van een verkiezingsuitslag. De val van Parijs wordt bekostigd, dient uit de handen Zonder werkende civil society mist Wat het antwoord op deze vraag ook te worden gehaald van overheidsde touwladder zijn treden en dienen is, één ding is zeker: we zitten niet op instellingen die de democratische de “democratische” mechanismen het goede spoor. Overdreven politise- checks and balances missen. Dit volslechts tot een bestendiging van het ring, centralisering en het gebruik van gens een systeem van absolute nultonepotisme. En het is die civil society manke instituties zijn rechtstreekse lerantie jegens corruptie of financieel die hier (in Benin, maar ook in tal van gevolgen van de nieuwe ontwikke- mismanagement. Aan ownership dieandere ontwikkelingslanden) abso- lingshulpdoctrine. Miljarden euro’s nen we geen aandacht te besteden luut ontbreekt. Dezelfde bedenkin- worden gepompt in projecten die zolang dit het ownership is van blinde gen die we hierboven maakten met – door hun afstand tot de werkelijk- instituties in plaats van mensen. betrekking tot eigendomsrechten, heid en hun centralistisch karakter – kunnen we ook tot democratie door- getekend zijn door maatschappelijke Voor de verwezenlijking van dit altrekken: het is een Westerse politieke perversies en structurele misalloca- les dient een grotere rol te worden institutie die zijn doel voorbijschiet ties van schaarse en noodzakelijke toebedeeld aan het werk van antroomdat hij niet gedragen wordt door middelen. Terwijl het fiasco van de pologen en afrikanologen, die inzicht de noodzakelijke maatschappelijke eigendomsrechten het onvermijde- kunnen bieden in de mogelijkheid om onderbouw, die niet top-down geko- lijke gebrek aan gedecentraliseerde bottom-up tot oplossingen voor het pieerd kan worden. kennis bij overheden blootlegt (en ontwikkelingsvraagstuk te komen. Inde onwil van elke maatschappij om tensief veldwerk is nodig en de eerste De reden waarom overheden deze te conformeren aan maatschappelijk voorwaarde voor beleidsveranderinschandalige toestand van ongecon- ongegronde hervormingen), toonde gen of juridische hervormingen dient troleerde diefstal vol kunnen hou- de overspending in de sector van pu- de conformiteit met gedecentraliden, hangt nauw samen met de toe- blieke financiën duidelijk aan dat ook seerde gebruiken en standaarden te kenning van ontwikkelingshulp. Het een permanente miscalculatie van de zijn. Slechts van daaruit kan worden motto “no taxation without represen- maatschappelijke waarde van ontwik- verder gebouwd, samen met de betation” kan ook worden omgekeerd: kelingsprojecten in die context onver- volking die deze waarden uitdraagt. “no representation without taxation”. mijdelijk is. Als klap op de vuurpijl, Kortom: ontneem politici het monoZolang de overheid op geen enkele leidt het beleid tot een bestendiging polie op het ontwikkelingsvraagstuk. manier financieel afhankelijk is van van de grootste beleidsmatige handi- Menselijk lijden vraagt om oplossinzijn eigen bevolking, kunnen maat- cap op het Afrikaanse continent: cor- gen op maat van elke afzonderlijke schappelijke drukkingsgroepen nooit ruptie. mens; volgens zijn gebruiken en geeen invloedrijke positie verwerven en schiedenis, in zijn taal en in overeenblijft civil society een hol begrip. Het Een nieuwe benadering dringt zich stemming met zijn waardenschaal. Te is de miljoenentransfer van het indi- op. Het ontwikkelingsbeleid dient ge- veel geld is verdwenen in het zwarte viduele niveau naar het collectieve depolitiseerd en gedecentraliseerd te gat van onwetendheid, inefficiëntie niveau (onder de vorm van belastin- worden. Planners dienen door zoe- en structurele corruptie. gen), die de werkelijke garantie vormt kers te worden vervangen, volgens voor de machtsverdeling binnen een de terminologie van William Easterly. democratie. Deze financiële afhanke- Er moet dringend afstand worden

20

LVSV Gent NEOHUMANISME

Ereleden Ereleden LVSV Gent 2012-2013 Erna PISSENS

Jurgen VANDEWALLE

Dirk DAWYNDT

Martine TAELMAN

Henri HOUTSAEGER

Karel VINCENT

Gilbert STRUMANE

Hans PIJPELINK

Gemeenteraadslid Lebbeke Schepen Koksijde

Erevoorzitter K.V.V. COXYDE Ereschepen De Pinte

Notaris Anne PEDE BVBA

Oud Bestuurslid Senator

Oud Penningmeester LVSV Gent

Karel DE GUCHT Eu-Commissaris

Philippe DE BACKER

Annemie NEYTS - UYTTEBROECK

Thomas VANTHOURNOUT

Wietse VERWIMP

Eveline VAN DEN ABEELE

Christophe PEETERS

Vincent LAROY

T. Mouctar BAH

EU-Parlementslid

Oud Vicevoorzitter LVSV Gent Oud Bestuurslid LVSV Gent

Open VLD fractievoorzitter Lovendegem-Vinderhoute

Herman DE CROO Minister van Staat

Erwin DEVRIENDT

Oud Voorzitter LVSV Gent

Bart TEIRLYNCK

Europees Parlementslid

Oud Politiek Secretaris LVSV Gent Schepen Gent

Patrice VIAENE

Oud Voorzitter LVSV Gent

Thibault VIAENE

Oud Voorzitter LVSV Gent

Thomas VERGOTE

Oud Bestuurslid LVSV Gent

Romeo RAU

Mathias DE CLERCQ

Egbert LACHAERT

Jonas VEYS

Voorzitter Open VLD Nieuwpoort

Ingrid CNUDDE

Oud Voorzitter LVSV Gent Bestuurslid LVSV Leuven

Voorzitter Open VLD Eine-Huurne-Mullem

Lode COSSAER

Advocatenkantoor Ives FEYS BVBA

Mieke DE REGT

Voorzitter open VLD Koksijde

Jozef VANDENBOSSCHE

Oud voorzitter LVSV en ere-voorzitter oud-ledenbond

Bart TOMMELEIN

Fractievoorzitter Open VLD Senaat

Ludovic VILAIN

Oud Penningmeester LVSV Gent

Jeroen DE METS Wim AERTS

Karel POMA

Clair YSEBAERT

Matthias LAEVENS

Elisabeth MATTHYS

Minister van Staat

Pieter COENE Philippe COLLE

Hoogleraar VUB, Gedelegeerd Bestuurder Assuralia

Sabien LAHAYE-BATTHEU

Federaal Parlementslid Open VLD

Voorzitter LVV

Oud Bestuurslid LVSV Gent

Marc DE VOS

Hoogleraar UG/VUB, algemeen directeur Itinera Institute

Maarten DE BOUSSER

Oud Politiek Secretaris LVSV Gent

Voorlopige stand op 13/3/13, voledige lijst: lvsvgent.be/ereleden. Zelf erelid worden? Mail naar secretariaatlvsvgent@gmail.com

2e editie 76e jaargang, 2012-13

21

Glad you asked

De wortels van het klassiek- en sociaal-liberalisme: Twee kamers van het grote huis belicht.

Mattias De Vuyst

Volgende vraag steekt af en toe de kop op: waar uiten zich de verschillen tussen klassiek- en sociaal-liberalen? Op wat zijn ze historisch gebaseerd? Zijn er ook raakvlakken? We zouden geen inhoudelijke vereniging zijn moest de moeite niet gedaan worden om dit even te duiden. In dit artikel probeert politiek secretaris Mattias in vogelvlucht het ontstaan van de liberale ideologie te schetsen en te eindigen bij de klassieke en sociale manifestatie ervan.

Politiek Secretaris LVSV Gent

Ontstaan en ontwikkeling.

lijk met elkaar verbonden zijn. Zowel prominente voorstanders als tegenDe term liberaal zou in gebruik gestanders van het liberalisme wilden raakt zijn in de 14de eeuw maar kendit in het verleden bevestigen. Marde een brede variëteit aan betekexisten beweerden dat liberale ideeën nissen. Afkomstig van het Latijn liber simpelweg te reduceren vallen tot de doelde het eerst op een klasse van economische belangen van de heermensen die vrij waren, sende bezittende klasse die noch als horige noch binnen een kapitalistische Het liberalisme kende ook in de 3de wereld maatschappij. Andere denals slaaf geboren waren. Liberaal verwees kers, zoals Friedrich von een verspreiding, echter met wisselende naar royaal, genereus Hayek, argumenteerden successen. als in het aanbieden dat economische vrijheid van voedsel(hulp). La(i.e. the right to own, use ter begon het ook te verwijzen naar verspreiding, echter met wisselende and dispose of private property) een sociale attitudes met een klemtoon successen. Indië werd de grootste li- essentiële vereiste vormde voor poliop openheid en het bezitten van een berale democratie van de wereld, in tieke vrijheden. Hayek (1974) was van vrije geest waar snel ideeën van vrij- andere landen faalde de dit streven. mening dat liberale democratieën, heid en keuze aan gekoppeld wer- Het liberalisme bleek echter een ka- met een klemtoon op respect voor den. In vele opzichten weerspiegelde talysator voor verschillende onafhan- burgerrechten, enkel kunnen bestaan het liberalisme de belangen van een kelijkheidsoorlogen in de 3de wereld in de context van een kapitalistisch nieuwe opkomende middenklasse te worden. Maar het bleef vooral bij economisch model. Men zou kunnen welke conflicteerden met de geves- het Westen, waar het fundamenteel zeggen dat het radicaal liberalisme tigde machten en in het bijzonder ingeburgerd zou geraken: slachtoffer is geworden van haar eide macht van de absolute vorsten “In contrast the political cultures of gen succes. Het liberalisme verliest en landaristrocratie. Het liberalisme most western countries are built upon steeds meer haar strijdbaar karakter was radicaal, stond voor een funda- a bedrock of liberal-capitalist values. en komt steeds meer behoudsgezind mentele verandering en op bepaalde Ideas such as freedom of speech, uit de hoek: minder verandering, momenten voor revolutie. Liberalen freedom of religious worship and the minder reformatie, en vooral een stelden de gevestigde machten (di- right to own property, all drawn from behoudsgezinde kijk op bestaande, vine right of kings) in vraag en streef- liberalism, are so deeply ingrained in reeds liberale, instituties. Bijgevolg den naar een constitutionele, en later western societies that they are sel- wordt het liberalisme een bredere een representatieve, overheid. Libe- dom challenged openly or even ques- ideologie en wordt haar steeds meer ralen verzetten zich vooral tegen alle tioned.” (Heywood, 2003) inconsistentie toegeschreven. Terwijl vormen van overerving van sociale de vroege liberalen vooral ijverden de positiesi en de onrechtvaardigheden Al snel werd liberalisme gezien als inmenging van de overheid in het levan het feodalisme. In Westerse lan- de dominante ideologie van het ge- ven van de burgers tot een minimum den sijpelde het gedachtengoed snel ïndustrialiseerde Westen. Sommige te herleiden, zien we moderne libedoor naar de politiek, in dat opzicht politieke denkers haalden aan dat li- ralen pleitbezorger zijn van een overdat we kunnen spreken van liberale beralisme en kapitalisme onlosmake- heid die haar verantwoordelijkheid

22

LVSV Gent NEOHUMANISME

democratieën, waar de macht van de overheden beperkt wordt om de burgerlijke vrijheden van het volk te vrijwaren. Politiekers moeten het in een competitief systeem (verkiezingen) tegen elkaar opnemen. Het liberalisme kende ook in de 3de wereld een

Glad you asked moet nemen in het aanbieden van welzijnsmaatregelen als gezondheid, huisvesting, pensioenen en onderwijs tot het actief managen (of minstens reguleren) van de economische activiteiten tussen burgers. Deze tendens leidt tot de ontwikkeling van twee liberale pistes; het klassiek-liberalisme en het sociaal-liberalisme.

en een sterk moreel vertrouwen. Het morele vertrouwen waar het liberalisme van uitgaat zit vervat in een set van waarden en overtuigingen waarvan ik volgende veel belang toe ken:

17de en 18de eeuw. Zo schreef John Locke (1693) het individu natuurrechten toe, die door God aan de mens gegeven waren, gedefinieerd als Life, Liberty and Property.

Het individu (1), dat tijdens het feodalisme zo goed als geen sociale

Een geloof in het belang van individualisme leidt tot het steven naar individuele vrijheid. Vrijheid (2) is voor vele liberalen Gedurende de twintigste eeuw werd aan het de kernwaarde bij uitstek, De verschillende stromingen die binnen het liberalisme steeds meer de connotatie gegeven en in menig geval het verliberalisme bestaan en de enigende principe waar moreel neutraal te zijn. inconsistente indruk die diverse liberale interprehet liberalisme nalaat ten taties elkaar vinden. Voor opzichte van de rol van de staat zijn en persoonlijke mogelijkheden had, vroege liberalen was vrijheid een napijnpunten binnen liberale verenigin- maar nu steeds meer een vrij bur- tuurrecht, een voorwaarde om een gen die op tijd en stond uitvoerig aan ger wordt in de overgang naar een menselijk leven te kunnen leiden. bod komen op debatten en discussie- marktgeoriënteerde economie. Voor Het gaf individuen de mogelijkheden avonden. het eerst worden individuen aange- om hun eigen belangen na te streven moedigd om voor zichzelf te denken. door simpelweg keuzes te kunnen

Liberalisme in centrale thema’s.

Liberale denkers in de 18de en 19de eeuw waren sterk beïnvloed door de waarden van de verlichting. In dat opzicht geloofden liberale denkers in een foundationist formii van het liberalisme. Het zou mogelijk zijn om fundamentele waarden in de wereld te ontdekken. Waarden die aanzetten tot de ontplooiing van het individu, meestal gelinkt aan een concept van persoonlijke autonomie. Deze vorm van liberalisme was universalistischiii van oorsprong; de menselijke geschiedenis zou gekenmerkt worden door een gradueel proces waar liberale principes en instituties de bovenhand zouden kennen. Vooruitgang kon simpelweg uitgedrukt worden in de mate van liberalisme in de samenleving. Gedurende de twintigste eeuw werd aan het liberalisme steeds meer de connotatie gegeven moreel neutraal te zijn. Het liberalisme streefde ernaar de condities te creëren waarin mensen het goede leven konden bewerkstelligen, dit zonder vooraf uit te maken wat het goede leven as such inhoudt. In dat opzicht kan men spreken van een meta-ideologie die de spelregels stelt op welke manier het ideologische en politieke debat kan aangegaan worden. Dit wil echter niet zeggen dat het liberalisme uitgaat van een filosofie waar iedereen maar zijn eigen ding kan doen, aangezien het sterk verbonden blijft met waarden als openheid, debat, zelfbeschikking

Ze komen steeds meer los te staan van de gemeenschap, familie en sociale klasse. Een horige krijgt voor het eerst de mogelijkheid om te kiezen voor wie hij werkt tot zelfs de keuze om het land te verlaten en in de opkomende steden zich te gaan vestigen. Naarmate het feodalisme steeds meer afbrokkelde, werd een nieuw sociaal en wetenschappelijk klimaat geïnstitutionaliseerd.

Traditioneel religieuze theorieën maakten plaats voor rationele en wetenschappelijke verklaringen, individuen werden geacht bepaalde kwaliteiten en talenten van een welbepaalde waarde te bezitten. Dit kaderde binnen de natuurrechtelijke benaderingen van de

maken (waar te leven, voor wie te werken, welke producten te kopen, enz.). Latere liberalen zagen vrijheid als een conditie die noodzakelijk was om individuen hun talenten te laten ontdekken en individuen hun volledig potentieel te laten bereiken. In geen enkele liberale theorie hebben individuen echter volledige vrijheid: vaak wordt gestart vanaf het schadebeginseliv. Dit concept ontworpen door John Stuart Mill (1869) gaat uit van totale vrijheid voor het individu die enkel mag ingeperkt worden (door het uitoefenen van macht) wanneer er schade aan anderen veroorzaakt wordt. In dit concept is ‘aan anderen’ cruciaal, wat impliceert dat een

2e editie 76e jaargang, 2012-13

23

Glad you asked individu niet tegen zijn wil gestopt mag worden schade aan zichzelf toe te brengen. In de hedendaagse realiteit denken we vooral aan middelen die een negatieve impact hebben op de directe fysieke of mentale gezondheid van mensen (cfr. automutilatie, roken en fastfood). Ook zaken die een indirecte impact hebben op de fysieke of mentale gezondheid mogen niet aan banden gelegd worden, aldus het schadebeginsel. Bij dit laatste denken we vooral aan het nemen of beperken van risico’s (cfr. met of zonder gordel rijden). Meer sociaal geïnspireerde liberalen zoals John Rawls interpreteren het vrijheidsbeginsel van het liberalisme op een manier dat iedereen over evenveel vrijheid moet kunnen beschikken. Rawls (1973) kent het individu de meeste vrijheid toe die kan bekomen worden indien men de al-

ligt. Op deze vorm van vrijheid is het klassiek-liberalisme gebaseerd. Deze vorm van vrijheid wordt ‘negatief’ genoemd omdat het focust op de afwezigheid van externe restricties van het individu. Positieve vrijheid gaat over de mate waarin iemand meester is over zijn eigen bestaan en autonoom gaat functioneren. Er wordt gekeken naar de mogelijkheden die individuen bezitten om hun talenten te ontplooien en hun ambities na te streven (Berlin, 1958). Berlin is zelf pleitbezorger voor de inperking van de negatieve vrijheid ten voordele van positieve vrijheid. Hierbij haalt hij in zijn werk Locke aan die stelt dat bij afwezigheid van wet er ook een afwezigheid van vrijheid plaatsvindt. Dit omdat de wet van de rede richtinggevend is voor de ‘eigenlijke’ belangen of het ‘algemeen welzijn’ van een mens. Beslui-

gemene vrijheid over iedereen gelijk verdeeld. Op het eerste zicht lijkt dit niet veel te verschillen met John Stuart Mill (1869), maar deze nuance over de mate van vrijheid die toegekend kan worden aan het individu kan in zijn consequenties wel een gigantisch verschil maken. Liberalen zijn het dus wel eens dat vrijheid een belangrijke waarde is, echter zijn er wel verschillende opvattingen over wat vrijheid juist is en wanneer een individu nu echt vrij is. In dat opzicht is Two Concepts of Libertyv van Isaiah Berlin een belangrijk werk. Isaiah Berlin (1958) onderscheidt in zijn essay twee interpretaties van het vrijheidsbegrip, een negatieve en een positieve. Negatieve vrijheid is het domein waarbinnen iemand ongestoord door anderen kan doen of zijn wat in zijn potentieel

tend stelt Berlin (1958) dat de vrijheid geen vrijheid inhoudt om het irrationele, domme of verkeerde te doen.

Denkers als Bentham besluiten dan weer dat elke wet een beperking van de vrijheid inhoudt ongeacht of hij de vrijheid in het algemeen vergroot.

24

LVSV Gent NEOHUMANISME

Het liberale geloof in vrijheid is sterk gelinkt aan het geloof in rede (3). Dit omdat het liberalisme sterk verbonden is aan het verlichtingsdenken. Het verlichte rationalisme heeft een grote impact gehad op het liberalisme omdat het het vertrouwen in het individu en de vrijheid vergrootte. Er wordt immers van uitgegaan dat mensen rationele wezens zijn, dus ook zelf in staat zijn om hun doelen te definiëren. Hier wordt niet mee bedoeld dat liberalen ervan uitgaan dat individuen

onfeilbare wezens zijn, maar het geloof in de rede heeft wel voor een zeker scepticisme ten opzichte van paternalisme gezorgd onder liberalen. Echter behoedt paternalisme het individu niet alleen voor het maken van eigen morele keuzes, het opent ook de mogelijkheid naar misbruik in het voordeel van de eigen doelen door diegenen die belast zijn met verantwoordelijkheden over anderen.

Het geloof in de rede heeft tevens als gevolg dat liberalen vaak gefocust zijn op vooruitgang. Vooruitgang kan op verschillende manieren ingevuld worden, maar refereert nooit naar een status quo. Meestal wordt vooruitgang gezien als wetenschappelijke vooruitgang, een accumulatie van kennis, welke meteen ook de positie van de mens als meester van zijn eigen wereld vergroot. De rationaliteit binnen het liberalisme emancipeert het individu van gebruiken en tradities uit het verleden ten voordele van persoonlijke aspiraties. Onderwijs is voor sociaal-liberalen hierdoor vaak een goed op zijn eigen geworden, aangezien het het inzicht vergroot in de mogelijke aspiraties die een individu na kan streven. Liberalen zijn vaak positief ten aanzichte van de menselijke natuur aangezien ze uitgaan van een rationeel mensbeeld; binnen dat plaatje zien ze een betere wereld als een rationele wens van de mens. Ze gaan echter niet uit van een volledig perfect mensbeeld, aangezien er een sterke nadruk gelegd wordt op egoïsme en eigenbelang. Vaak zijn liberalen van mening dat deze menselijke eigenschappen niet noodzakelijk nadelig hoeven te zijn voor de maatschappij, integendeel zelfsvi. Het liberale gedachtengoed heeft immers de preferentie de zaken door debat en onderhandelingen op te lossen. Oorlog zal pas aangewend worden als allerlaatste alternatief. Omdat de rede pleitbezorger is van vooruitgang en de mens zijn eigenbelang nastreeft, worden de kosten die oorlogen met zich meedragen erg hoog ingeschat. Oorlog toont overigens het falen van de rede aan, welke liberalen vooropstellen. Zelfverdediging en reactie tegen oppressie zijn in dat opzicht zo goed als de enige legitieme oorzaken voor oorlogen, dit als en slechts als elke mogelijkheid tot rede en argument

Mattias De Vust De wortels van het klassiek- en sociaal-liberalisme verdwenen zijn. Het vaak gehoorde verwijt dat het liberale kapitalisme oorlogen nodig heeft is dus nonsense.

Glad you asked

Deze visie heeft als gevolg dat liberalen geloven in een meritocratie. Meritocratie betekent zoveel als ‘bestuurt worden door de getalenteerden, capabelen’. In een meritocratische samenleving dient de ongelijkheid in sociale posities en welvaart een reflectie te zijn van verwezenlijkingen en vaardigheden. Deze laatsten zijn dan weer een exponent van aangeboren verschillen (die random verspreid zijn over de bevolking) en andere factoren die buiten de controle van het individu liggen (zoals geluk en kans).

In dat opzicht zien liberalen een meritocratische samenleving als rechtvaardig aangezien individuen niet beoordeeld worden op huidskleur, gender of religie maar op talent en bereidheid tot inzet. Bij uitbreiding is sociale gelijkheid dus onrechtvaardig omdat het ongelijke individuen op gelijke wijze behandelt aldus Heywood. Binnen het liberalisme liggen herverdelings- mechanismen dan ook gevoeliger voor de één dan voor de ander. Zo kunnen klassiek-liberalen

ethisch ideaal en sociaal principe. Ik verwijs hierbij graag,naar de bekende quote van Voltaire: ‘I detest what you say but will defend to the death your right to say it’. In het verleden heeft deze waarde, uitgedragen door het liberale gedachtengoed, zich vooral gemanifesteerd ter verdediging van de godsdienstvrijheid. Zo redeneerde Locke (1693) dat de functies van de overheid zich concentreerden rond de bescherming van live, liberty and property. In dat opzicht had de staat dus geen taak om zich bezig te houden met de ziel van individuen. Religie hoort dus met andere woorden niet thuis in het publieke debat. Het is iets waar het individu zelf moet over beslissen, in de privésfeer. Tolerantie past in het plaatje van negatieve vrijheden, tolerantie is dus vooral geen externe dwang ondervinden om een bepaalde weg ingeduwd te worden.

Rechtvaardigheid (4) houdt zo goed als altijd een moreel oordeel in, daar het zich uitspreekt over beloningen en bestraffingen, het houdt kortweg in dat een persoon krijgt wat hij verdient. Wat juist de consensus is rond wat een persoon verdient hangt af van verschillende variabelen en verschilt van ideologie tot ideologie. De liberale theorie over rechtvaardigheid draait vooral rond gelijkheid. Gelijkheid in dat opzicht dat ieders geboorte evenveel waarde heeft. Dit dient dan ook veruiterlijkt te worden in formele gelijkheid. Liberalen zijn altijd sterke voorstanders geweest om rechten niet aan bepaalde klassen, geslachten, etniciteiten, religies of vermogens te koppelen. Ook de rechterlijke macht dient in dat opzicht blind te zijn. Liberalen vatten dit vaak samen Er zijn ook wijdere interpretaties als ‘one men, one vote; one vote, one rond tolerantie. Zo zag John Stuart values’. Wanneer het op sociale rechtMill (1869) tolerantie als belangrijk vaardigheid aankomt kan voor de samenleving. het liberale uitgangspunt Vanuit het standpunt van In een meritocratische samenleving dient –naar mijn mening – het het individu is tolerantie de ongelijkheid een reflectie te zijn van best als volgt samengevat een garantie voor morele worden door het principe zelfontplooiing. Mill exverwezenlijkingen en vaardigheden. van gelijke kansen: trapoleerde dit naar de “Liberals subscribe to a bevolking en kende dit belief in equality of opportunity each besluiten dat de het marktmecha- begrip op die manier maatschappeand every individual should have the nisme perfect in staat stelt de merites lijke implicaties toe. Zo zou de vrije same chance to rise or fall in society. van individuen op een eerlijke manier markt aan ideeën bewerkstelligen The game of life, in that sense, must te belonen. Sociaal-liberalen geloven dat betere ideeën oude zouden verbe played on an even playing field. dan eerder dat het kapitalistisch sys- vangen en zou onwetendheid binnen This is not to say that there should be teem geleid heeft tot nieuwe vormen de samenleving als geheel afnemen. equality of outcome or reward, that van sociale onrechtvaardigheid, zo Debat, argument en diversiteit zouliving conditions and social circum- zouden sommige een geprivilegieer- den volgens Mill de sleutel van socistances should be the same for all. de en anderen dan weer een nadelige ale vooruitgang zijn. Ten aanzichte Liberals believe social equality to be startpositie kennen. van democratie stond hij sceptisch undesirable because people are not aangezien dit conformisme zou kunborn the same. They possess diffe- Tolerantie en diversiteit (5) zie ik als nen voortbrengen: rent talents and skills, and some are laatste kernwaarden van het libera- “If all mankind minus one, were of one prepared to work much harder than lisme. De sociale ethiek van het libe- opinion, and only one person were of others. Liberals believe that it is right ralisme zou een grote bereidheid tot the contrary opinion, mankind would to reward merit, ability and the wil- acceptatie van morele, culturele en be no more justified in silencing that lingness to work – indeed, they think politieke diversiteit inhouden. Plura- one person, than he, of he had the it essential to do so if people are to lisme en diversiteit kunnen afgeleid power, would be justified in silencing have an incentive to realize their po- worden naar de waarde van individu- mankind.”(Mill, 1869) tential and develop the talents they alisme en de assumptie dat mensen were born with. Equality, for a liberal, unieke wezens zijn. Het liberalisme Het hoog oplopen met tolerantie en means that individuals should have gaat vooral uit van een grote toleran- diversiteit van liberalen is een gevolg an equal opportunity to develop their tie die mensen in staat stelt te denken, van het geloof in een gebalanceerde unequal skills and abilities.” (Hey- spreken en ageren op manieren die maatschappij, een maatschappij zonwood, 2003) we misschien eerder zouden afkeu- der fundamentele conflicten. Alhoeren. Tolerantie kan gezien worden als wel groepen en personen belangen

2e editie 76e jaargang, 2012-13

25

Glad you asked van allerhande kunnen nastreven, geloven liberalen dat er een diepere harmonie hierachter schuilgaat. Een typisch voorbeeld is de belangen van werknemers tegenover de belangen van werkgevers. De eerste groep wil zo veel mogelijk betaald worden, voor de minste uren te doen en dit in de beste arbeidsomstandigheden. De tweede groep wil echter winstmaximalisatie nastreven door de kosten (incl. lonen) zo laag mogelijk te houden. Achter deze tegenovergestelde belangen zit dan de harmonie dat werkgevers arbeid nodig hebben en werknemers een loon nodig hebben.

Beide groep zijn dus noodzakelijk om de doelen van de eigen groep te kunnen bereiken. Liberalen vertrekken dus eerder van een evenwichtige maatschappij, terwijl socialisten vanuit conflict vertrekken.

Conservatieven kunnen dan weer vertrekken vanuit een kader dat morele, culturele en sociale diversiteit als factoren voor maatschappelijke instabiliteit ziet.

Het kan wel voorkomen dat het tolerant kader dat liberalen uitzetten verder bouwt op zaken die in wezen een intolerante bodem kennen.

Zo was Locke (1693) een sterk tegenstander om het tolerantieprincipe to te kennen aan Rooms Katholieken, vanuit de redenering dat zij gehoor gaven aan een buitenlands gezaghebber (paus). Hedendaags zien we vaak dat het tolerantieprincipe vaak niet opgaat voor racisten of voor meningen die zich afzetten tegen het tolerantieprincipe. Maar de kern van het liberalisme gaat er in essentie vanuit dat ook niet-tolerante meningen moeten kunnen verkondigd worden.

Het liberalisme is op dat vlak zo sterk met het verlichtingsdenken verweven dat het er prat op gaat dat antitolerante of

26

LVSV Gent NEOHUMANISME

antiliberale stemmen altijd overklast zullen worden door stemmen van tolerantie, rede en liberalisme.

Op het einde van de 20ste eeuw zagen we een verandering in het universalistische paradigma van het liberalisme. Liberalisme zou evolueren naar pluralisme. Een staat waar het haar eigen waarden niet langer vooropstelt maar naast andere deviante waarden plaatst. Wanneer liberalisme het morele pluralisme aanvaardt wordt het moeilijk het in een liberaal framework te houden. John Gray (1989) spreekt dan over een post-liberale positie, waar liberale waarden, instituties en regimes niet langer een monopolie op de legitimiteit bezitten.

Klassiek-liberalisme.

Zoals reeds beschreven in supra is het liberalisme ontstaan in de 19de eeuw tijdens de transitie van feodalisme naar kapitalisme. Het oorspronkelijke liberalisme wordt in dat opzicht klassiek-liberalisme genoemd. Dit is ook de reden waarom sommige auteurs er naar refereren als 19de eeuws liberalisme. Doch stelt Heywood (2003) dat deze ‘oude’ vorm van liberalisme niet aan relevantie heeft moeten inboeten doorheen de laatste 200 jaar.

Alhoewel het een vorm van liberalisme is dat vooral in de Angelsaksische wereld ingeworteld is heeft het zich ook in de 20ste eeuw verder kunnen verspreiden door een proces van globalisering. Een opmars kon vastgesteld worden in het tweede deel van de 20ste eeuw onder de benamingen neoklassiek-liberalisme of kortweg

Mattias De Vust De wortels van het klassiek- en sociaal-liberalisme neoliberalisme, wat vaak geassocieerd wordt met Thatcher, Reagan en Pinochet. Dit alhoewel klassiekliberalisme een verscheidenheid van vormen kan aannemen. De gedeelde opvattingen binnen het liberalisme zijn de volgende:

volgende: -Natuurrechtelijke theorie.vii -Utilitarisme.viii -Economisch Liberalisme.ix -Sociaal Darwinisme.x -Neoliberalisme.xi

Sociaal-Liberalisme

Glad you asked plaats gemaakt hebben voor collectivisme. Sociaal-liberalen stellen dan weer dat ze verder gebouwd hebben op klassiek-liberale ideeën, eerder dan dat ze het klassiek-liberalisme verloochend hebben. Sommigen zien het sociaal-liberalisme dan weer als een huwelijk tussen het oude en het nieuwe liberalisme. Het is dus zeker een concept dat ideologische en theoretische spanning bezit. Dit terwijl het klassiek-liberalisme gezien kan worden als consequent en theoretisch consistent. De kernpunten van het modernere en sociale liberalisme leggen een klemtoon op volgende concepten:

Klassiek-liberalen gaan uit van een Het sociaal-liberalisme is een variant egoïstisch individualisme. Mensen op het oorspronkelijke liberalisme, we worden gezien als rationele wezens kunnen stellen dat het een liberalisme die zelfredzaam zijn en handelen naar is dat pragmatisch aangepast werd hun eigenbelang. Als volgt wordt de aan de noden van de maatschappij samenleving gezien als atomisch, in- zoals politici het zagen. Er zitten meer dividuen zijn zelfredzaam en het ge- sociale klemtonen in, klemtonen over heel is niet groter dan de som der delen. De Onder klassiek-liberalen geldt een sterke samenleving kan simvoorkeur voor negatieve vrijheid. pelweg herleid worden Individualisme blijft een tot de fundamentele belangrijk concept. Er blijft kenmerken van de menselijke na- herverdeling; vandaar dat deze vorm een klemtoon gelegd worden op de tuur. Onder klassiek-liberalen geldt ook gekend is onder de term ‘progres- ontwikkeling van het individu. Overeen sterke voorkeur voor negatieve sief liberalisme’ en soms ook onder heden dienen individuen geen richvrijheid (zie supra). Een individu kan ‘links liberalisme’. ting aan te wijzen, individuen moeten pas als vrij gezien worden wanneer Zoals klassiek-liberalisme een sterke vrij zijn keuzes te maken en kunnen hij met rust wordt gelaten, op zijn link had met de opkomst van het in- autonoom tot zelfrealisatie komen, eigen aangewezen is en geen dwang dustriële kapitalisme, is het sociaal- zoals in de visie van John Stuart Mill. van anderen ervaart. Daarom wordt liberalisme gelinkt aan de verdere Mill (1869) verwerpt ook het utilitarisde staat als ‘noodzakelijk kwaad’ ge- ontwikkeling van de industrialisatie. me dat de mens reduceert tot genotzien (cfr. Thomas Paine). Noodzakelijk De industrialisatie bracht een massale zoekend wezen. Echter komt er wel in het opzicht dat het een conditie is welvaartstoename met zich mee, die nuance wat betreft ‘het goede leven’, voor het ordelijk samenleven. Kwaad echter werd vergezeld met de ontwik- er wordt er een onderscheid gemaakt omdat het een collectieve wil oplegt keling van slums, armoede en ziekten. tussen hogere en lagere ‘plezieren’. aan de samenleving, waarbij de vrij- Sociale ongelijkheid werd moeilijker Om deze te kunnen onderscheiden heden en verantwoordelijkheden van te negeren aangezien de onderste wordt vaak naar het onderwijs gewehet individu gefnuikt worden. Daar- laag van de bevolking te lijden had zen. Er blijft echter ook bij denkers om zien klassiek-liberalen vooral heil onder lage lonen, werkloosheid en als Tocqueville de angst bestaan dat in een nachtwakersstaat, zoals Locke slechte leef- en werkcondities. Al snel staatsgericht onderwijs kan uitmonhet omschreef. Die nachtwakerstaat hadden deze negatieve neveneffec- den in conformisme. is bevoegd de interne orde te hand- ten invloed op het Britse liberalisme haven, de naleving van contracten af (einde 19de eeuw). Pas na de grote De installatie van positieve vrijheid. te dwingen en de samenleving tegen depressie van de jaren ’30 werden de Vooral denkers als Green (1988) conexterne agressoren te beschermen. Verenigde Staten overtuigd dat het li- cludeerden dat negatieve vrijheid Bij deze drie eindigt het. In tegenstel- beralisme niet voor iedereen vrijheid leidde tot een tewerkstelling van de ling tot de staat kennen klassiek-libe- en welvaart had te weeg gebracht, al- goedkoopste arbeidskrachten, in conralen de civil society veel vertrouwen hoewel de meesten er op vooruit wa- creto kinderarbeid. Deze excessen en verantwoordelijkheden toe. Het ren gegaan. Kortom; Het streven naar dienden tegengegaan te worden door is niet enkel de bakermat van de vrij- eigenbelang leek niet langer een so- positieve vrijheden te introduceren. heid, het is ook het epicentrum van ciaal evenwicht in de civil society als Mensen konden niet gedwongen worhet georganiseerd samenleven. Het is gevolg te hebben, het idee van econo- den zich moreel te gedragen echter in de civil society dat het principe van misch liberalisme kwam onder kritiek konden ze wel die richting uitgestuurd de evenwichtige en gebalanceerde te liggen en de minimale staat leek worden. Greens’ ideeën worden hiersamenleving tot stand komt, het ver- niet in staat om onrechtvaardighe- door soms ook als socialistisch liberauiterlijkt zich in een zelfregulerende den te kunnen verkleinen. Men con- lisme gezien. Echter blijft de klemtoon markteconomie. Klassiek-liberalisme, cludeerde dat voorgaande zaken een wel liggen op individu boven gemeenzoals reeds gezegd, kan zich in een interventionistische staat legitimeert. schap, wat het voornaamste onderwaaier aan vormen manifesteren. Vandaag reageren klassiek-liberalen scheid met socialisme aangeeft.

Het zal zich dan ook baseren op ver- op het moderne liberalisme als een “Modern liberals share the classical lischillende doctrines en theorieën. De breuk met de principes inherent aan beral preference for self-reliant indivimeest belangrijke theorieën zijn de het liberalisme, individualisme zou duals who take responsibility for their

2e editie 76e jaargang, 2012-13

27

Glad you asked

Mattias De Vust De wortels van het klassiek- en sociaal-liberalisme

own lives; the essential difference is the recognition that this can only occur if social conditions are conductive to it. The central thrust of modern liberalism is therefor to help individuals to help themselves.” (Heywood, 2003)

op werk. Klassiek-liberalen daarentegen vinden dat de enige rechten die een individu mag toegekend worden negatieve rechten zijn, rechten die samenhangen met het limiteren van macht van de overheid ten aanzichte van het individu. Deze negatieve rechten uiten zich in veel traditionele Met sociaal liberalisme als onderdeel civiele rechten, zoals vrijemeningsuivan het moderne liberalisme wordt ting, vrijheid van vereniging en godsgedoeld op het feit dat overheden dienstvrijheid. Deze rechten creësteeds meer zijn beginnen instaan ren een private sfeer die ongemoeid moet worden Denkers concludeerden dat negatieve vrijheid gelaten door overheden. leidde tot tewerkstelling van goedkope Welzijns- en arbeidskrachten, tot kinderarbeid. sociale rechten, aan de voor sociale voorzieningen. Deze so- andere hand, zijn positieve rechten ciale voorzieningen hebben vooral aangezien ze enkel bewerkstelligd op het oog armoede, ziekte en on- kunnen worden door het handelen wetendheid te reduceren. Moderne van overheden, bvb. door het voorliberalen verdedigen welfarismxii op zien in pensioenen, publieke fondsen, de basis van gelijke kansen. Wanneer gezondheids- en onderwijsdiensten. individuen of groepen achtergesteld De toonaangevende ideeën rond socizijn door hun sociale positie, dan aal-liberalisme, waar de principes van wordt de staat de verantwoordelijk- individualisme verzoend worden met heid gegeven om deze achterstand te redistributie van sociale rechtvaardigverminderen. Moderne liberalen zijn heid, vindt men terug bij John Rawls van mening dat het toekennen van (1971)(Heywood, 2003)xiii. deze verantwoordelijkheden aan de overheid de rechten van het individu Een laatste onderdeel van het sociaalniet heeft verminderd, doch heeft uit- liberalisme is het economisch magebreid. Burgers hebben nu een aan- nagement. Een vorm van overheidstal sociale rechten, zoals recht op on- management waar men afstand doet derwijs, recht op huisvesting en recht van de vrije markt. Zoals reeds aanVoetnoten: i: Accident of Birth ii: Binnen de ontologie, de leer van hoe de dingen zijn, kunnen we twee stromingen onderscheiden. Deze stromingen geven op de vraag of er een echte wereld is buiten onze kennis erover verschillende antwoorden. Volgens anti-foundationalists is het antwoord ‘nee’ terwijl voor foundationalists het antwoord ‘ja’ is. Dit antwoord heeft dan op zijn beurt weer sterke epistemoligische gevolgen. iii: Overal geldend. Tegengesteld aan ‘relativistisch’. iv: Harm Principle v: Nederlandse vertaling: Twee opvattingen over Vrijheid. vi: Voor meer informatie over dit thema zie ook: 1. The Politics of Greed, How Privatization Structured Politics in Central and Eastern Europe van Andrew Harrison Schwartz. 2. Milton Friedman an interview with Phil Donahue in 1979 (beschikbaar via YouTube). 3. Greed versus Grievance in Civiele Conflicten van Paul Collier, World Bank Policy Research. vii: Zie: Thomas Jefferson, Locke, Hobbes. Maar ook; Murray Rothbard en Prof. Dr. Frank Van Dun (Ugent). vii: Zie: David Hume, Jeremy Bentham, James Mill. Maar ook: Peter Singer.

28

LVSV Gent NEOHUMANISME

John Maynard Keynes

gehaald is dit na de grote depressie ingeburgerd geraakt in de VS. Toonaangevende theorievorming hierover gebeurde door John Maynard Keynes in zijn werk The General Theory of Employment, Interest and Money, waar hij komaf maakte met het geloof in een zelfregulerende markt. Een vrije markt zou consequent falen en economieën in recessie duwen. Mensen moeten dus gestimuleerd worden geld uit te geven. Keynes ligt aan de basis van de economische politiek van de Westerse landen, en ligt dus aan de basis van de grote overheidsschulden en begrotingstekorten van de Westerse Wereld. Keynes wordt echter gezien als één van de grootste economen van de moderne geschiedenis (Keynes 1936; Heywood, 2003).

viii: Zie: Adam Smith en David Ricardo. ix: Zie: Thomas Henry Huxley en Herbert Spencer. Maar ook John Fiske en Thomas Malthus. x: Zie: Milton Friedman, Friedrich Hayek, Mont Pelerin Society, Freiburg school, Austrian School en Chicago school of economics voor verschillende opvattingen. xi: Welfarism is a form of consequentialism. Like all forms of consequentialism, welfarism is based on the premise that actions, policies, and/or rules should be evaluated on the basis of their consequences. Welfarism is the view that the morally significant consequences are impacts on human (or animal) welfare. There are many different understandings of human welfare, but the term “welfarism” is usually associated with the economic conception of welfare (Amartya Sen, 1995). xii: Een bekende denkoefening hier is de veil of ignorance.

Aan de hand van na te denken over hoe jezelf zou willen dat de maatschappij eruit ziet, wanneer je niet weet in welke familie, sociale positie of met welke capaciteiten je zal geboren worden, kun je de moraliteit van bepaalde thema’s inschatten.

Vb. Slavernij.

Sponsor

FORMEN Koestraat 22 9000 GENT alle verkooppunten : www.formen.be

maak kennis met het FORMEN aanbod, kom met deze bon naar één van onze winkels !

kortingbon LVSV

-€ 20

(bij aankoop van hemd of pul) geldig tot 30.06.2013, op vertoon van studentenkaart, niet cumuleerbaar met andere aanbiedingen, niet geldig tijdens soldenperiodes.

2e editie 76e jaargang, 2012-13

29

Visie

Assez mal ici: veni, vici, foetsie?

Het rommelt weer in Afrika. Na de Arabische Lente en de bijhorende internationale episodes, is Mali nu aan de beurt: het land onderging de laatste maanden een aantal machtswisselingen. President Hollande van Frankrijk zorgde ondertussen voor een Franse militaire interventie om de onrust te sussen. Filip geeft in dit artikel wat achtergrondinformatie en rapporteert de recentste ontwikkelingen in het huidig Malinees conflict. Hij rijkt ook enkele potentiële oplossingen aan.

Filip Batselé

Aspirant bestuurslid LVSV Gent

Burgeroorlog de kant van Khaddafi en waren niet zo happig om het lot te delen van de loyalisten uit de stad Tawergha, die en masse werden verdreven uit hun stad. Bleef over: terugkeren naar Niger en Mali.

la libération de l’Azawad) opgang kon maken. Doel: een onafhankelijke staat Azawad stichten. En zo geschiedde.

Het moet gezegd, echt moeilijk werd het ze niet gemaakt. Het Malinese leHoe zou het voelen om als Fransman ger is een lachertje (wat ook niet moet luider te worden toegejuicht in Ba- In tegenstelling tot vroegere rebel- verbazen, gezien het land straatarm mako, Mali dan in “La douce France”? lieën hadden ze echter drie troeven is) en er kwam nog wat hulp uit BamaDe vraag kan wellicht gesteld worden in handen. Enerzijds de wapens van ko zelf. Een van de verwezenlijkingen aan François Hollande, tegenwoor- Khaddafi, anderzijds militaire trai- van Mali was dat het land op korte dig beter bekend als “Papa Hollande” ning en tot slot ook nog een bepaald tijd een (naar Afrikaanse normen) aan de oevers van de Niger. Alhoewel draagvlak onder de bevolking van goede democratie had uitgebouwd.

“Opération Serval” – genoemd naar Noord-Mali. Wat de eerste reden Onder leiding van Touré kende Mali een Afrikaanse kat – een grandioos betreft, moeten het Westen en de een overgang naar een nieuwe grondsucces lijkt, zijn de Franse wet en de eerste vrije schaapjes nog niet op het De training van de Toeareg zal enkele wangen verkiezingen. Niet dat droge. het allemaal rozengeur rood hebben gekregen in Frankrijk en de VS. en maneschijn was, want Het blauwe volk corruptie en discriminaWie vorige maand een journaal be- Golfstaten in eigen boezem kijken. tie bleven de twee problemen die de keek, kon moeilijk ontkomen aan Wapens werden in Libië uitgedeeld man niet genoeg aanpakte. In 2012 Mali. Het Saharaland, dat nooit echt als snoepjes, zonder een degelijke or- ging president Touré sowieso op polihoge nieuwstoppen scheerde, was ganisatie te eisen. Daar kwam dan bij tiek pensioen, maar enkele militairen niet meer uit de actualiteit weg te dat men geen adequate plannen had vonden het, gedreven door de militaislaan. Extremistische moslims, han- uitgewerkt om Libië, dat desalniette- re verliezen in het Noorden, tijd voor den die werden afgehakt en de con- min wel op de goede weg leek en lijkt, een coup. Nieuwe leider was kapitein statatie dat Timboektoe wel degelijk te ontwapenen na de val van Sirte. Sanogo, die allicht zelf verbaasd was een stad is en geen mythe, zijn dan De training van de Toeareg zal enke- dat zijn plan effectief slaagde. Maar ook mooie ingrediënten voor een ge- le wangen rood hebben gekregen in van de verwarring in Bamako werd slaagd verslag. Toch ligt de oorsprong Frankrijk en de VS. In het kader van de gebruik gemaakt door de MNLA om van het Malinese probleem veel die- oorlog tegen Al-Qaeda, hadden ze in bijna het hele Noorden, waaronder per. Iedereen herinnert zich ongetwij- de jaren ‘90 jarenlang het volk militair de steden Gao, Kidal en het mythifeld nog de dag waarop beelden van getraind, wat op zich geen problemen sche Timboektoe, over te nemen. Rehet lijk van Muammar Khaddafi, in be- geeft zolang ze die kwaliteiten niet actie van ECOWAS bleef grotendeels tere tijden Broederlijke Leider en Gids voor andere doelen gebruikten. En uit, enkel Sanogo moest gauw plaats van de Revolutie van Libië, de wereld dat was exact wat gebeurde, want het ruimen voor een overgangsfiguur. rondgingen. De meeste Libiërs waren noorden van Mali waar pakweg 10% De coupleider bleef en blijft echin een roes, enkele groepen uitgezon- van de Malinese bevolking woont, ter de touwtjes in handen houden, derd. De belangrijkste daarvan waren werd al jarenlang gediscrimineerd want verschillende van zijn medezonder twijfel de Toeareg, ook gekend door de regering in Bamako waarbij standers hebben een ministerpostje als “het blauwe volk” – geen link met je huidskleur, grotendeels zwart in in de voorlopige regering bedongen. het liberalisme, helaas. De meesten het Zuiden en bruin in het Noorden, Ondertussen begon in Azawad zelf onder hen, die na een mislukte rebel- voornamelijk aangaf aan wiens kant een dramatische ontwikkeling die de lie in 2008 een schuilplaats hadden je stond. Het was in deze context dat aanzet zou vormen tot een nakende gevonden in Libië, kozen tijdens de de MNLA (Mouvement national pour interventie. Terwijl de MNLA wel nog

30

LVSV Gent NEOHUMANISME

Visie enige legitimiteit genoot, kwam de koppel werd gestenigd aan de grens santer voor hem en de Fransen zijn groep meer en meer onder druk van met Algerije, bleef men bij de VN met hun sterke economische belangen Ansar Dine, MOJWA en AQIM, drie de haren in de handen zitten en dreig- in Mali, dat wel eens een belanggroepen die de sharia wilden op- de algauw een nieuw Syrisch scena- rijke olie- en uranium-exporteur kan leggen in Mali. Wellicht zijn dit niet rio. Toen de rebellen op 10 januari worden in de toekomst. Ook was de meer dan 2500 militanten, maar toch 2013 echter Konna, een strategische populariteit van Hollande al lang in slaagden ze erin door rijke vrije val, waardoor hij wel geldschieters en dure waeens een “Sarkotje” wou Alhoewel elke vorm van interventionisme pens de MNLA gradueel zetten, die in Libië ook te verjagen. Gevolg: Afri- gevaarlijk is, pleitten de feiten voor Hollande. probeerde om de krachtka zat met een lap grond dadigheid van Frankrijk in even groot als Frankrijk in handen stad die schrikbarend dicht bij hoofd- de verf te zetten en zijn eigen populavan extremistische moslims en de 500 stad Bamako lag, overnamen, werd riteit te herstellen. Ofschoon dit mismiljoen dollar die de VS de afgelopen de stok in het hoenderhok gegooid. schien wat neo-koloniaal mag lijken, vier jaar spendeerden om terrorisme Het was zowaar François Hollande, het optreden van Françafrique is in in West-Afrika in te perken leken (he- die al langer pleitte voor een inter- deze zeker pragmatisch. lemaal) verloren moeite te zijn. ventie, die het Franse leger in de strijd Toen de Franse soldaten en tanks

Blitzkrieg op zijn Frans Wie dacht dat de Afrikaanse landen en in het bijzonder ECOWAS snel zouden optreden om de soevereiniteit van de collega’s uit Mali te herstellen, kwam alvast bedrogen uit. Vanaf januari 2012 werd Mali de draaischijf van een drugsnetwerk (niet dat dat het probleem is), maar namen ook wetteloosheid, misdaad, ontvoeringen en terreur toe. De islamisten legden ondertussen de sharia, weliswaar in een erg strenge variant, op aan Noord-Mali en begonnen verschillende culturele wonderen te vernietigen. Verschillende heilige gedenkplaatsen die waren opgedragen aan oude soefisten moesten het ontgelden en werden steen voor steen afgebroken, vermits het gedachtegoed en de verering van soefisten (die traditioneel staan voor een liberale interpretatie van de Islam, maar doorheen de geschiedenis vaak in de verdrukking werden gebracht door de hardline wahabisten en salafisten) niet strookten met de ideeën van Ansar Dine. Terwijl handen werden afgehakt in Gao en een

De “moddermoskee” van Djenné

gooide. Alhoewel elke vorm van interventionisme gevaarlijk is, pleitten de feiten in dit geval wel voor Hollande.

Enerzijds waren, gezien de staat van het Malinese leger en de traagheid van de Afrikanen, verwachtingen dat de islamisten tegen het einde van de maand wel eens in Bamako konden staan misschien overdreven, maar toch niet compleet uit de lucht gegrepen. Anderzijds bleek ook, via een poll van Al Jazeera, dat 96% van de Malinezen een Franse interventie steunde. Alleszins greep Hollande niet in uit liefdadigheid. Veel interes-

Bamako binnenrolden en van daaruit naar Timboektoe optrokken, verloren de Islamieten de ene na de andere stad. Nuja, een echte strijd was het niet, want al gauw zagen ze dat ze niet opgewassen waren tegen het Franse geschut. Na nauwelijks enkele weken zijn zowat alle steden in Noord-Mali heroverd door een coalitie van Franse, Malinese en (ietwat laat aangekomen) Afrikaanse soldaten en lijkt Operatie Serval “fini”. Niets is echter minder waar.

De rebellen hebben zich grotendeels gewoon teruggetrokken in het berg-

2e editie 76e jaargang, 2012-13

31

Visie

Filip Batselé Assez mal ici: veni, vici, foetsie?

gebied rond Gao en Kidal en hebben de voorbije dagen (i.e. toen dit artikel geschreven werd, n.v.d.r.) vanuit dat gebied verschillende raids op steden uitgevoerd, waarmee ze willen aantonen dat ze nog “alive and kicking” zijn. De MNLA, die ondertussen weer aan de kant van de Malinese regering staat, heeft haar verzet grotendeels laten varen en lijkt met lege handen achter te blijven, wat wel eens een groot probleem zou kunnen worden in de toekomst. Daarom ook dat de oplossing voor Mali drieledig is, zowel op politiek, militair en economisch vlak zijn dringende hervormingen op zijn plaats.

Trias Malitica

zich kan uitspreken over federalisme.

Aangezien de eisen van de MNLA een zekere legitimiteit hadden en de Toeareg zich nog steeds gediscrimineerd voelen, kan dit een belangrijke stap zijn op het pad naar verzoening. In normale omstandigheden is het zeer onwaarschijnlijk dat dit referendum zou uitlopen op een overwinning voor de federalisten, maar het zou wel zorgen voor én een democratische beslissing én een sterke incentive voor het Zuiden om de noordelijke steden niet te verwaarlozen, wil men het unitaire Mali behouden.

Een even belangrijk gegeven is het militaire probleem, nu het erop lijkt dat Ansar Side nog wel enige tijd voor problemen zal zorgen. Het Malinese leger is duidelijk nog niet klaar om het

In de eerste plaats moet de Malinese politiek terug het steven wenden.

Alhoewel de democratie deels hersteld lijkt met In de eerste plaats moet de Malinese interim-president Dioncounda Traoré, is het geen terug het steven wenden. groot geheim dat het leger de touwtjes nog in handen houdt. Met aankomende verkiezin- over te nemen van de Fransen, die gen moeten we hopen dat het leger wel zo vlug mogelijk terug naar Parijs zichzelf terugtrekt uit de politiek, om lijken te willen. Aangezien ook de Afrigeladen situaties zoals vroeger in Tur- kaanse legers niet uitblinken in discikije te voorkomen. Ook zou Bamako pline en slagkracht en de regionale moeten durven om het Noorden een grootmacht Algerije niet al te happig referendum te geven, waarbij het lijkt om zich formeel te roeren in het conflict, zal een tussenoplossing moeten gevonden worden. In een ideaal scenario nemen VN Blauwhelmen, met een sterke Afrikaanse aanwezigheid, de situatie zo vlug mogelijk over van de Fransen.

Deze kunnen zich dan concentreren op het beschermen van de steden, eerder dan te proberen om de

32

LVSV Gent NEOHUMANISME

rebellen effectief te elimineren. Deze taak zou relatief gezien iets simpeler moeten zijn en als de VN erin slaagt de bevolking aan zijn kant te scharen, zullen de Islamisten, die zich moeten verschuilen in ongunstige gebieden die enkel goed gekend zijn onder de locals, al gauw vanzelf hun aanhang zien verdwijnen. Ondertussen zal ook het Malinese leger moeten worden getraind en moet men proberen om de MNLA te integreren in dat leger.

Vermits de laatste weken meer en meer gevallen optraden van “zwarte” soldaten uit het Zuiden die de Toeareg en andere “bruine” volkeren uit het Noorden een lesje wilden leren, is dit van cruciaal belang. Als men erin faalt om te zorgen voor de nodige cohesie en volkswil, staat het in de sterren geschreven dat Mali de komende jaren een probleemkind zal blijven.

politiek

Tot slot is ook het economische aspect van belang, vermits Mali bij de armste landen ter wereld hoort en maar liefst 50% van de bevolking het moet stellen met minder dan één euro per dag. De laatste 20 jaar heeft Mali een degelijke groei van gemiddeld 5% per jaar gekend, maar met een GDP/ capita van ongeveer 1200 dollar blijft dit weinig spectaculair. Voor Mali zal het cruciaal zijn om economische liberalisering en politieke stabiliteit te garanderen, wil men uit het sukkelstraatje raken. Aangezien we hier te doen hebben met een binnenstaat, is bredere regionale stabiliteit voor de Malinezen ook van cruciaal belang (de recente crisis in Ivoorkust had bijvoorbeeld zijn weerslag voor de Malinese economie, wiens goederen moeilijker de Ivoriaanse havens konden bereiken). Met stabiliteit en democratie kunnen de Malinezen er alvast op rekenen dat buitenlanders gauw een rush zullen wagen op het aanwezige goud, uranium, zout en andere mineralen. Toerisme kan evenzeer een goede bron van inkomsten worden, met de belangrijke historische steden Timboektoe, Djenné, etc. Want laten we eerlijk zijn, een moddermoskee van 2500m² of 700.000 middeleeuwse manuscripten, dat maken we in België toch niet zo vaak mee?

Visie

De Argentijnse les voor Europa (en de Uruguayaanse les voor Griekenland)

Terwijl de eurozone nog steeds met grote schuldenbergen kampt, sleuren ook andere landen zich door economische crises. In ZuidAmerika wordt de crisis vaak beantwoordt met protectionisme en nationaliseringen, met alle kwalijke gevolgen van dien. Xavier meent dat Europa bepaalde lessen kan trekken uit de situatie in Argentinië en Uruguay en schreef hierover onderstaande tekst.

Xavier Everaert Politiek secretaris Jong-Libertairen

Wie een uitweg uit de eurocrisis zoekt kijkt best eens over de continenten heen naar landen en landengroepen die met soortgelijke problemen geconfronteerd worden. De casus Argentinië-Uruguay kan ons wat dat betreft nuttige tips bijbrengen. Uruguay en Argentinië worden beiden gedomineerd door een ruime centrumlinkse meerderheid die met soortgelijke problemen wordt geconfronteerd als de EU en enkele interessante recepten naar voor schuift om de crisis het hoofd te bieden. Een impressie.

een torenhoge inflatie en massale ka- de Spaanse overheid en Spaanse bepitaalvlucht. Haar protectionistische volking nog dieper in de schulden gebeleid heeft geleid tot absurde wet- stort. Ondertussen bloedt YPF verder ten die de internationale handel zo dood. Mede dankzij lobbywerk van de goed als lamleggen (“Argentijnse be- Europese Commissie slaagde Repsol drijven moeten voor de Argentijnen erin om een solidariteitspact te sluiproduceren”) en de beginDe vlucht in de dollar is een eerste teken dat selen van de een nieuw Argentijns bankroet om de hoek contractvrijheid schenloert. den. In maart 2012 nationaliseerde de Argentijnse ten met de Europese, Amerikaanse overheid YPF, de grootste energie- en Aziatische energiereuzen. Op die producent van het land, zonder com- manier zit YPF zonder know-how en pensatie voor het Spaanse Repsol, dat vervangstukken voor haar machineop één dag tijd 10 miljard dollar aan park, zolang de Argentijnse overheid investeringen zag verdampen. Het Repsol niet compenseert voor de quasi-faillissement van Repsol heeft nationalisatie. Voor het eerst in haar

Sinds jaar en dag worden beide ZuidAmerikaanse landen gedomineerd door een ruime centrumlinkse meerderheid die haar macht put uit een onuitputtelijke populariteit bij de boerenbevolking en haar connecties bij de grote industriëlen. De verdeeldheid van de Argentijnse middenklasse in een nationalistisch kamp en een handvol liberale kampen speelt alleen maar in het voordeel van de nieuwe generatie peronisten, niet in het minst van de charismatische president Cristina Fernandez de Kirchner.

Haar populistische retoriek en opruiende slogans slaan aan bij de massa, zodat haar economisch wanbeleid volledig overstemd wordt door haar ongeëvenaarde populariteit. Inderdaad, het regime van Kirchner blinkt uit in een economisch wanbeleid zonder voorgaande. Sinds haar inauguratie als president in 2007 en haar totalitaire wetgevende initiatieven wordt Argentinië geconfronteerd met

2e editie 76e jaargang, 2012-13

33

Visie geschiedenis is Argentinië ondertussen een netto-importeur van energie geworden, waar het voorheen eerste hofleverancier was geweest van grote buur Brazilië.

toerisme in Uruguay terug aantrekt en een verdere kapitaalvlucht uit Argentinië en de Argentijnse peso wordt versterkt. Sinds de nationalisering van de Argentijnse pensioenfondsen telt Uruguay nu meer Argentijnse Volgens Kirchner, gepensioenfondsen dan steund door de ArgenArgentinië. OnderneminDe instorting van de import leidt tot tijnse grootindustrie en gen nemen massaal hun een chronisch tekort aan medicijnen en de arbeidersklasse, is Armaatschappelijke zetel gentinië het slachtoffer aan de Uruguayaanse apparatuur in de ziekenhuizen. van een internationaal kant van de Rio Plata. Lecomplot van de imperivensmiddelen, auto’s en alistische kapitalistische landen, een De nieuwe wetgeving heeft de posi- consumptiegoederen worden niet neokoloniale kruistocht uit rancune. tie van de peso niet versterkt, maar langer in Argentinië, maar in Uruguay Om dit complot het hoofd te bieden is de munt enkel nog sterker de diepe- gekocht. Hiermee heeft de centrumde Argentijnse wetgever compleet op rik ingeduwd. Investeerders dumpen linkse Uruguyaanse regering wel een hol geslagen. Het is nu verboden om massaal hun peso-obligaties en vluch- diplomatieke rel uitgelokt met haar in Argentinië buitenlandse valuta te ten in de dollar-obligaties. Een econo- geestesgenoten in Argentinië, zij gebruiken. Sinds het faillissement van mische wetmatigheid, maar volgens heeft bovenal haar eigen economie Argentinië in 2002 is de relatief sta- Kirchner een laffe daad van anti-pa- en eigen obligatiemarkt verzekerd biele dollar een courant betaalmiddel triottisme en hoogverraad. Alsof dat op middellange en lange termijn. Tot geworden, ten nadele van de eigen nog niet genoeg is, is er nu wetgeving groot ongenoegen van de Argentijnse labiele peso. Huizen en auto’s worden op komst die de verplichting oplegt overheid, die de waarde van de peso zelfs uitsluitend in dollars gekocht en dat commerciële contracten (vooral verder en verder ziet wegzakken. In verkocht. De vlucht in de dollar is een in het vastgoed) niet langer in buiten- 2012 alleen al is 1,5 miljard dollar afeerste teken dat een nieuw Argentijns landse valuta mogen gebeuren. Dit gehaald van Argentijnse rekeningen. bankroet om de hoek loert. Met de zou de doodsteek van de Argentijnse nieuwe wet, waarbij Kirchner appel- economie worden. Laat ons niet ver- Als gevolg van de verdere teloorgang leerde aan de patriottische plicht van geten dat Argentinië failliet ging op van de Argentijnse economie onder elke Argentijn om met de Argentijnse een staatschuld van 100 miljard dol- leiding van het linkse megalomane munt te betalen, hoe waardeloos die lar. In 2012 staat de teller al op 93 mil- bestuur van Kirchner loopt de inflatie ook is, staat de peso artificieel sterk, jard dollar… op tot 24% en viel de economische maar is het vertrouwen in de munt groei, die in 2011 nog 7% bedroeg, compleet zoek. Het is nu zelfs onmo- Enter Uruguay. Buurland van Argen- volledig stil. De overheid klopt zich gelijk om geld om te zetten in dollars tinië en evenzeer gedomineerd door op de borst door met de handelsbavia PayPal accounts. Bijgevolg heeft een ruime centrumlinkse meerder- lansen te zwaaien. Ja, de boom in de de Argentijnse overheid PayPal in heid. Het Argentijns toerisme is een export heeft inderdaad geleid tot een het land geblokkeerd, zodat de im- belangrijke bron van inkomsten voor handelsoverschot van 57%, maar dat port opnieuw drastisch aan banden de Uruguayanen. De torenhoge in- is vooral te wijten aan de complete wordt gelegd. Wie goederen uit het flatie van de Argentijnse peso heeft instorting van de import en de tobuitenland wil aankopen, moet daar het toerisme in Uruguay geruïneerd. renhoge inflatie. De winsten die de nu een nieuwe belasting van 15% op Opdat de Uruguayaanse economie Argentijnse overheid claimt te boebetalen, en een belasting van 50% niet zou meegesleurd worden in het ken zijn dus vooral papieren winsten. voor goederen met een waarde hoger Argentijnse drama heeft de regering Bovendien leidt de instorting van de dan 300 dollar. Volgens Kirchner en in Montevideo handig ingespeeld op import tot een chronisch tekort aan haar regering is import immers een de inflatie van de peso. In toeristische medicijnen en apparatuur in de zieanti-Argentijnse misdaad. Voor de Ar- centrumsteden zoals Salto werden kenhuizen en materieel voor de hulpgentijnse handel is het nu praktisch zogenaamde “clearing banks” opge- diensten. Maar, volgens Kirchner is onmogelijk om nog zaken te doen. richt. Dit zijn banken die deposito’s het beter om ziek en patriottisch te De overheid heeft één absurde regel van Argentijnse peso’s aanvaarden te- zijn, dan gezond dankzij buitenlandse ingevoerd om de superbelasting te gen een waarde die 15% hoger ligt dan geneesmiddelen. ontwijken: importeurs kunnen aan de de waarde die de Argentijnse centrale belasting ontkomen door de waarde bank er aan koppelt. De waarde die Hebben de protectionistische importvan de ingevoerde goederen te com- de Uruguyaanse clearing banks eraan beperkingen van de regering Kirchner penseren door een gelijke waarde toekennen lijkt beter te beantwoor- dan geen positief resultaat bereikt? aan goederen uit te voeren. Zo heeft den aan de reële waarde van de peso. Op het eerste zicht wel. In 2011 moest een invoerder van Kawasaki-motoren Die peso’s kunnen probleemloos wor- de grootste Argentijnse textielfabrimoeten investeren in een overeen- den omgezet in dollars en Uruguyaan- kant, TN&Platex, 2.200 werknemers komst met een Argentijnse wijnhan- se peso’s. Gevolg is dat het Argentijns op straat zetten. Onder luid applaus

34

LVSV Gent NEOHUMANISME

delaar om wijn en druivenconcentraat uit te voeren naar Europa en de Verenigde Staten. Voor veel kleine en grote ondernemingen zijn zo’n zware investeringen niet haalbaar en lijkt het faillissement de enige oplossing.

Xavier Everaert De argentijnse les voor Europa

Visie

van de vakbonden en de industriëlen lar aan obligatieschulden openstaan de Argentijnse peso verder de diepe(ja, in Argentinië zijn die 2 handen op heeft in Ghana. Hierdoor rondde de rik induwt, is mijns inziens de reden 1 buik) is TN&Platex erin geslaagd die Argentijnse staatsschuld de kaap van waarom het Europese establishment jobs opnieuw te recupereren. Volgens de 93 miljard dollar en lijkt een defi- – en bovenal de ECB – een grexit koste de bonden en TN&Platex is de inflatie nitieve default stilaan onafwendbaar. wat het kost wil vermijden. Een movan 24% en bijgevolg de verdamping netair, economisch en politiek onafvan de koopkracht, een hankelijk Griekenland zou detail. Voor hen is een dankzij een zwakke eigen Het is een kwestie van tijd voor de algehele werkzaamheid munt haar eigen industrie euronationalisten voorstellen de rekeningen kunnen opkrikken en met belangrijker dan koopkracht. Argentijnen moehet Uruguyaans systeem van Europese spaarders te blokkeren. ten immers produceren, van de clearing banks zoniet consumeren. Consuwel de Europese spaarmentisme is een kapitalistisch dogma Welke les houdt het Argentijnse dra- ders zekerheid verschaffen én haar waar een goede Argentijnse arbeider ma in voor België en Europa? Net als eigen nationale koopkracht vrijwaren zich niet tot laat verleiden. Bijkomend Argentinië wordt België geconfron- van de labiliteit van haar eigen munt. probleem: de Argentijnse import be- teerd met een sputterende economi- Dit is een absolute win-winsituatie. gint de laatste maanden opnieuw te zakken (in april 2012 – 6%) als gevolg van buitenlandse maatregelen tegen de Argentijnse importrestricties.

Het banenverlies wordt “opgevangen” door een wettelijk verbod voor de industrie om arbeiders op straat te zetten. De kosten die daarmee gepaard gaan wordt opgevangen met het geld van de genationaliseerde pensioenfondsen.

De gevolgen op de internationale kapitaalmarkten konden niet langer uitblijven: Moody’s en S&P verlaagden de Argentijnse rating en sluiten een tweede verlaging dit jaar niet uit.

De verlaging kwam er nadat een rechtbank in New York vonniste dat de Argentijnse overheid haar schuldeisers van haar opeisbaar geworden obligaties moest uitbetalen. Argentinië weigerde om de “aasgieren” uit te betalen en stelde swaps met nieuwe obligaties voor, maar geen enkele schuldeisers ging op dat voorstel in.

Dit signaleerde investeerders dat Argentinië met een liquiditeitsprobleem zit, waardoor haar rating drastisch werd verlaagd en de rente op haar staatspapier gevoelig verhoogde. Alsof dat nog niet genoeg is liet een Ghanese rechtbank in oktober 2012 beslag leggen op een Argentijns fregat, omdat Argentinië 300 miljoen dol-

President Cristina Fernandez de Kirchner

sche motor. De schrik voor een vlucht uit de euro zit er dik in. Het is een kwestie van tijd voor de euronationalisten het voorstel lanceren om de rekeningen van Europese spaarders te blokkeren, de handel in buitenlandse valuta te verbieden en protectionistische importbeperkingen in te voeren.

Voor de nationalisering van sleutelindustrieën is er – voorlopig – minder politieke bereidwilligheid, al mogen we de opkomst van de radicale linkerzijde in Zuid-Europa niet onachtzaam in de wind slaan. Speaking of which, de manier waarop Uruguay de Argentijnse spaarder depanneert en

De Europeanen kunnen hun spaargeld belastingvrij evacueren via Griekenland en laten omzetten in sterkere munten, en de Grieken kunnen een fee aanrekenen voor die dienstverlening onder de vorm van obligaties. Dit scenario zou dramatisch zijn voor de euronationalisten en de ECB. Dat scenario zou leiden tot een de facto systeem van free banking in de eurozone die de euro volledig zou wegconcurreren. Via monetaire competitie zou de Europese Unie volledig verdampen, zonder de quasi-onmogelijke omweg van politieke hervormingen.

2e editie 76e jaargang, 2012-13

35

Visie

Justin Vanderheyden PR-verantwoordelijke LVSV Gent

Iedereen kapitalist: hoe crowdfunding een eind kan maken aan de cultuursubsidies In het debat over de wenselijkheid van cultuursubsidiëring is een veelgehoord argument pro cultuursubsidiëring dat veel verenigingen zouden moeten opgedoekt worden, en talloze projecten nooit mogelijk zouden zijn. Los van enige morele discussie over de wenselijkheid van cultuursubsidies, bespreekt Justin in het volgende artikel een alternatieve financieringsvorm voor de cultuursector: crowdfunding.

Sinds enkele jaren maakt een nieuwe cierde project blijven volgen. Het is dienen. Een jaar later werd beslist het vorm van financiering z’n opmars tenslotte met hun geld gemaakt. Zo budget voor cultuursubsidies weer op in de maatschappij. Crowdfunding heb je meteen een publiek voor je te trekken. Iedereen tevreden? Niet is een manier om makkelijk en rela- project. echt, maar de cultuursector uiteraard tief vlot kapitaal te vergaren, door je wel. En dat terwijl zij net het grootste project bekend te maken (door bvb. Dit is kort en bondig uitgelegd wat slachtoffer dreigt te worden van haar een ‘sample’ uit te geven) op een crowdfunding is. Laten we dat con- onophoudelijke drang naar de finanbepaalde site. Daar bepaal je een mi- cept nu eens doortrekken naar de ciële harddrug waar ze de laatste janimumbudget, vereist voor de ‘start- culturele sector, een sector vaak ge- ren zo afhankelijk van is geworden. up’ van je project. Eens het minimum bereikt is, krijgt Marketinggewijs is crowdfunding aanlokkelijk Zoals vermeld is crowdde ondernemer het geld. funding een manier om als financieringsmiddel, aangezien je zo Als de minimumgrens niet een project financieel te meteen een publiek voor je hebt. wordt bereikt, wordt het onderhouden. Dat proproject op halt gezet en ject kan van allen aarde krijgen de investeerders hun inbreng plaagd omwille van budgetperikelen. zijn: zowel puur gericht om een proterug. Marketinggewijs is crowdfun- Zo besloot minister van Cultuur Joke duct op de markt te brengen als op ding héél aanlokkelijk als financie- Schauvliege 2 jaar geleden te snoeien de culturele sector. Zo heb je crowdringsmiddel, aangezien je zo meteen in het budget voor de cultuursubsi- fundingplatformen à la FilmAngel, die een publiek voor je hebt. Je hebt met- dies. Meteen schreeuwde de cultu- gericht is op het vergaren van genoeg een partners, die je merk aan vrien- rele sector moord en brand. Ze trom- kapitaal voor jonge filmmakers, die den en kennissen zullen aanpraten. melden hun “beste” en bekendste natuurlijk uit de boot van de cultuurMensen, particuliere geldschieters, leden op, vaak uit de literaire wereld, subsidies vallen, zodat ze hun droomzullen het door hen mede gefinan- om haar prozaïsch van antwoord te project kunnen verwezenlijken.

36

LVSV Gent NEOHUMANISME

Visie Het is waarschijnlijk algemeen gewe- films wens aan te halen is simpelweg (take that Open VLD). Doch geleidelijk ten dat liberalen geen al te groot voor- omdat “Smoorverliefd” kon rekenen aan afbouwen is onvermijdelijk. stander zijn van subsidies (en de prijs op steun van het VAF (Vlaams Audiovoor understatement van het Neo’tje visueel Fonds) en “Frits & Freddy” Het is hier dat crowdfunding zich op gaat naar…). Met rede uiteraard. Sub- niet. De film werd dan maar met vol- het speelveld begeeft. Het kan de sidies zorgen voor een marktversto- ledig private middelen gefinancierd. perfecte assist geven om de culturend balansonevenwicht, dat slechts Het VAF beargumenteerde zijn be- rele sector van dat verdomde beadeenkele gelukkigen (lees: mingsapparaat te krijgen. degenen met de beste Crowdfunding kan een Subsidies zorgen voor een marktverstorend manier zijn om de verweconnecties) ten goede komt. In plaats van ons vendheid van de culturele balansonevenwicht, dat slechts enkele te laten vertrouwen op sector met de maatschapgelukkigen ten goede komt. onze kritische geest en pij te versterken. Het is die te stimuleren, wenst eigenlijk vrij simpel: stel je de overheid ons ‘kunst’ door de strot slissing de film geen subsidies toe te project voor en de geïnteresseerden te duwen. Of toch wat zij onder kunst stoppen als volgt: “Dit verhaal is een zullen hun interesse financieel kenverstaat. Zeg maar een nationalise- opeenvolging van flauwe grappen en baar maken. Dit geldt ook voor culring van de kunstsector. De overheid, grollen. De commissieleden stellen tuur. gevolgd door een elite gevoed door zich de vraag of dit soort humor vanhun eigen pedantisme, bepaalt wat daag nog wel werkt. De personages Door cultuur te koppelen aan de prinkunst is. Marcel Duchamp draait zich komen over als onsympathieke losers cipes van de vrije markt wordt vaak om in z’n graf! met wie voor de kijker geen empathie gevreesd voor een kwaliteitsverlies. of identificatie mogelijk is.” Smoorver- Een vrees zonder inhoud. Kwaliteit is Laten we nu even onze aandacht rich- liefd bracht € 1.36 miljoen op. “Frits & perceptie. Liefhebbers van de betere ten op de filmsector (ik ben nu een- Freddy” meer dan €4 miljoen… kunst betalen met plezier een eumaal een cinefiel). We spreken 8 derootje meer. Wenst Arne Quinze een cember 2010. Die dag werden twee Dit toont perfect aan dat cultuur ei- nieuwe conceptuele constructie boVlaamse films gereleased. De eerste, genlijk een sector is waar de overheid ven de Veldstraat te bouwen, genoeg “Frits & Freddy”, een komedie van zich niet mee dient te bemoeien en geldschieters, zowel off- als online.

Marc Punt met het olijke duo: Peter dat cultuur perfect op zichzelf kan Wenst Jan Fabre nogmaals aan ‘katVan Den Begin en de nooit teleurstel- standhouden. Dat zou het toch moe- werpen’ te doen, dan zal hij moeten lende Tom Van Dyck. De tweede film ten kunnen. Het is net daar dat al die rekenen op de financiële goodwill van was“Smoorverliefd”, een zoveelste jaren van subsidiëring roet in het eten slechts enkelen. Ik denk niet dat velen klaagzang aan de liefde van Hilde Van gooien. Cultuur hangt aan een beade- zich geroepen zullen voelen. Al zou ik Mieghem. Nu, over de kwaliteit van mingsapparaat, ze is namelijk verge- wel de dotaties van Paola in de gaten beide films kan gediscussieerd wor- ten hoe zelfstandig te ademen. De houden. den. De reden waarom ik deze twee stekker uittrekken is geen oplossing

2e editie 76e jaargang, 2012-13

37

Visie

Over individuele vrijheid, overheidsbeslag en fundamentele rechten Onlangs gaf Bart De Wever een interview in De Standaard – U weet wel, dat over de regenboog-T-shirts. Daarin had hij het ook over zijn eigen conservatieve ideologie. Philippe is het niet eens met De Wever zijn visie, en schreef daarom deze tekst.

Phillipe Baert Lid LVSV Gent

Het is niet de schuld van de consumptiemaatschappij, noch van de sterk toegenomen vrijheid van het individu. Integendeel, het is de gedachte dat de staat het allemaal wel in onze plaats zal oplossen die de ware oorzaak is van zoveel ellende binnen onze al bij al zeer welvarende samenleving, en die de echte hinderpaal vormt van een werkelijke emancipatie van de sociaal zwaksten.

Zie daar kort samengevat waarom ik het grondig oneens ben met het conservatieve mens- en maatschappijbeeld, zoals dat opgeworpen wordt door Vlaanderens meest “fortuinlijke” politicus. Door heel de heisa die ontstaan is rond één schijnbaar onbenullige uitspraak uit dat ganse interview, zou men immers bijna gaan vergeten dat er in dat interview ook nog over ideologie gepraat is…

Zo stelt de Antwerpse burgervader ondermeer het volgende: “Een gemeenschap mag geen optelsom zijn van individuen die allemaal vinden dat de staat moet tussenbeide komen als hun vrijheid botst met die van iemand anders. Dat is, alweer, een denkfout die vandaag nog altijd wordt gehuldigd door een deel van de elite.”

Ik denk dat de echte denkfout echter bij Bart De Wever zelf ligt: hij verwart volgens mij namelijk individuele vrijheid met bepaalde nefaste gevolgen van de welvaartstaat. Als het overheidsbeslag meer dan 50% van het

38

LVSV Gent NEOHUMANISME

BNP beslaat, kan je wat mij betreft immers nog moeilijk van individuele vrijheid spreken.

gaan, in plaats van eerst – al te vaak uit zuiver chauvinistische reflex – te gaan kijken welk beleidsniveau die rol op zich moet nemen.

Mijn tweede punt van kritiek op De

Laat dat nu net de kern van het probleem zijn: door alsmaar meer verantAls het overheidsbeslag meer dan 50% woordelijkheid van het individu in kwes- van het BNP beslaat, kan je nog moeilijk tie door te schuiven van individuele vrijheid spreken. naar de overheid, zal bij dat individu logischerwijze een gro- Wever zijn ideologische discours, is te mate van onverschilligheid en mo- dat hij de bal hopeloos misslaat als ral hazard ontstaan. Het gevolg is dat hij stelt dat de samenleving geen opje de ideale voedingsbodem creëert telsom mag zijn van individuen en hij voor wat men het “principal-agent dus de gemeenschap, in navolging problem” noemt, namelijk dat er een van Rousseau, daar als één homodermate grote informatiekloof ont- geen geheel boven stelt. staat tussen lastgever (burger) en agent (minister, volksvertegenwoordiger,…), dat de effectieve controle door de lastgever volledig wegvalt en de agent dus eigenlijk doet wat hij wil.

Ik denk dat wat ik hier beschreven heb, in grote lijnen schetst waar het vandaag de dag echt fout loopt binnen onze democratie. Daarom dat eender welk maatschappelijk debat dat men in aanloop naar de verkiezingen van 2014 ook wil voeren, in essentie moet gaan over de vraag welke rol de staat moet spelen / hoever die rol moet

Jean-Jacques Rousseau

Visie De les bij uitstek die de geschiede- theorie, was Robert Nozick: hij stelde langen. Trek deze wijsheid door, en je nis ons nochtans geleerd heeft, is dat namelijk terecht dat rechtvaardigheid begrijpt meteen waarom elke samener pas sprake kan zijn van een recht- betrekking heeft op het handelen leving, gemeenschap, natiestaat,… vaardige en welvarende samenleving van personen, en een rechtvaardig- die zichzelf als een homogeen geheel wanneer elk individu als een doel op heidstheorie dus in eerste plaats de opvat en het individu daaraan onderzich behandeld wordt. Het is dan ook vraag moet stellen wat rechtvaardig / geschikt stelt, per definitie zal leiden niet verwonderlijk dat Rousseau zijn onrechtvaardig handelen is, in plaats tot een dictatuur van de sterksten. theorie van de “volonté générale” de van zich af te vragen of dit handelen ideale onderbouw vormde voor de tot een bepaalde maatschappelijke Om te besluiten: neen de individualiradicalisering van de Franse Revolu- toestand zou leiden. sering heeft ons niet egoïstischer getie onder Maximilien de maakt, laat staan dat het Robespierre, om maar te Karl Popper stelde meer dan terecht dat “elke samen met de toegenozwijgen van wat de grumen materiële welvaart theorie over het paradijs naar de hel” leidt. welijke -ismen die ons in de bron van alle kwaad de vorige eeuw gepaszou zijn. Het is integenseerd zijn, veroorzaakt hebben; net deel de noodzakelijke voorwaarde om omdat ze een of ander hoger doel Vandaar het grote belang van effectief een duurzame levensgemeenschap voorop stelden ten koste van het in- afdwingbare, en ook door de overheid tussen gelijkwaardige individuen tot dividu. gerespecteerde, fundamentele rech- stand te brengen. Een duurzame leten: het wordt immers nogal vaak ver- vensgemeenschap die berust op ware Karl Popper stelde dan ook meer dan geten of geminimaliseerd dat louter solidariteit en ethisch burgerschap. terecht dat “elke theorie over het pa- democratische besluitvorming alles Het is daarentegen net de “staat” die radijs naar de hel” leidt. Ik durf daar behalve voldoende garantie biedt op de alsmaar toenemende behoefte gerust aan toevoegen dat elke theorie bescherming van de rechten het indi- heeft om alsmaar meer aspecten van die de eigenheid van het individu ont- vidu. James Buchanan wees dan ook ons leven in onze plaats te willen rekent ten koste van een groter geheel, terecht voor het gevaar van “pillaging gelen, die de noodzakelijke incentive tot net diezelfde hel leidt. De plus, na- majorities” en het feit dat een over- om die vrijheid op een verantwoortionalisme, c’est la guerre. heid, hoe democratisch gelegitimeerd delijke manier in te vullen in de weg ook, alles behalve een utilitaristische staat, en die de ware oorzaak is van Iemand die, in navolging van Immanu- weldoener is, maar slechts de optel- de sterk toegenomen onverschilligel Kant, uitstekend dit inzicht wist te som blijft van verschillende individu- heid binnen onze samenleving. verwerken in zijn rechtvaardigheids- en met verschillende persoonlijke be-

Ruim aanbod streekbieren, wijnen, sterke dranken, waters, frisdranken.

2e editie 76e jaargang, 2012-13

39

Interview

Interview door LVSV nationaal met Johan Van Overtveldt 3 oktober 2012, Deel 1

Michiel Rogiers, Filip De Clercq Voorzitter & Politiek Secretaris LVSV Nationaal

LVSV: Om te starten, een passende

inleidende vraag: bent u het nog niet beu dat LVSV’ers maar steeds aan uw deur komen kloppen?

Van Overtveldt: Neen, totaal

niet. Het is een zeer dankbaar publiek.

Wanneer je er gaat spreken, voel je steeds een grote aandacht voor wat je zegt en dit blijkt ook uit de verstandige vragen nadien; bovendien zijn het dan nog eens jonge mensen. Eén van de grote zaken die we vandaag missen is engagement, dat is er in jullie organisatie net wel. Ik denk dat ik trouwens nog nooit, wat ik geregeld met andere dingen doe, een uitnodiging van het LVSV heb afgeslagen. Jo De Tavernier vroeg me om voor zijn recent verschenen boek, ‘Mijn Amerika’, enkele bedenkingen te geven bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Ik was onlangs nog in de Verenigde Staten en één van de zaken die ik in het boek aanhaalde, is dat de discussie er op een andere manier gevoerd wordt. Er wordt veel minder inhoudelijk gediscussieerd en veel meer om de persoon. Men moet veel meer durven praten over de echte relevante problemen zodat een maatschappelijk debat op gang komt. Het LVSV doet dit zeer goed, het is duidelijk voor welke waarden jullie staan.

Los van jullie studentikoze activiteiten - want maak me niets wijs, ik ben ook student geweest – draait de discussie

40

LVSV Gent NEOHUMANISME

Johan Van Overtveldt is een begrip in Vlaanderen. Hij oefende reeds verschillende functies uit bij de magazines Knack en Trends, en is bovendien een niet onverdienstelijke auteur van boeken als “Red de vrije markt” en “Het einde van de euro”. Onze collega’s van LVSV nationaal namen begin dit academiejaar een interview met hem af.

In deze derde editie verschijnt deel 1, de volgende editie zal deel 2 bevatten. steeds om inhoud. Jullie hebben verbazend goede argumenten, zeker gezien jullie leeftijd. Dit inhoudelijke aspect mis ik vaak in onze samenleving.

LVSV: Had Milton Friedman veel poli-

tieke invloed? U schreef in uw recentste boek, toen Milton Friedman raadgever was van president Nixon: ‘Een breedlachende Nixon schudde Friedman de hand, bedankte hem voor zijn komst, en voegde eraan toe: ‘Wat die loon- en prijscontroles betreft, neem dat George niet kwalijk’. De uitdrukking op het gezicht van Friedman verstarde onmiddellijk en met luide stem sneerde hij: ‘Ik verwijt George niks inzake loon- en prijscontroles, ik verwijt u die miskleun.’ Daarnaast was Friedman ook raadgever van Ronald Reagan, de man die onder andere bekend stond voor grote begrotings-

tekorten en als gevolg een stijgende staatsschuld.

Van Overtveldt: Ik denk dat de

invloed van Milton Friedman vooral op intellectueel vlak was. Om deze reden had hij dan ook een indirecte invloed op de politiek. Deze was bijzonder groot, ook buiten de Verenigde Staten. In de hedendaagse politiek is hij in mindere mate aanwezig. Zijn directe invloed op de Reagans, ‘Bushes’ of Thatchers van deze wereld was relatief klein. Het is een beetje vergelijkbaar met Hayek: qua invloedssfeer zijn er vrij veel beleidsmakers die invloed ondervonden van Friedman, onder meer omdat hij als één van de weinigen erin slaagde om complexe situaties op een relatief eenvoudige en toch nog correcte manier te borstelen.

Johan Van Overtveldt

Interview LVSV: Naomi Klein beschuldigde

Friedman van bepaalde wantoestanden in deze wereld. Is dit correct?

Van Overtveldt: Zoals ik in mijn

veelheid groeien met vier of vijf procent (JVO: maakt niet zoveel uit hoeveel procent). Op latere leeftijd heeft hij volmondig toegegeven dat die op de geldhoeveelheid gebaseerde regel allicht achterhaald was. Hij werd hoe langer hoe meer voorstander van een regel à la Taylor waar men de rente laat fluctueren, in functie van het verschil tussen het inflatieob-

recente crisis nog zou meegemaakt hebben, zou hij allicht ingezien hebben dat er een structureel probleem in het markteconomisch gebeuren ingebouwd zat. Dit heeft hij misschien onderschat, toch zou zijn oplossing wellicht wederom in de marktwerking liggen. Nogmaals, ik probeer te gissen, de man kan het jammer genoeg zelf niet meer vertellen.

boek beschreef heb ik Friedman ontmoet de dag nadat orkaan Katrina passeerde. Wat Klein schreef over Friedman als zijnde een oorzaak van de verwoestende natuurramp, vind ik mensonterend. Ik vind haar een absolute nulliLVSV: U hebt in een van Krugman negeert het gegeven van de teit. Als je deze man op overheidsschuld. Zijn theorie komt steeds op uw recensies het boek een dergelijke manier ‘End this depression now!’ hetzelfde neer: deficits, deficits en deficits. aanpakt dan ben je het van Paul Krugman zeer papier niet waard waar negatief beoordeeld . Om je letters op geschreven staan. Ik ben jectief en de effectieve en verwachte hier verder op in te gaan: in welke zin het vandaag totaal oneens met Paul inflatie. Eventueel in combinatie met verloochent Krugman de theorie van Krugman, maar er is geen haar op de groei, al was hij hier minder voor- Keynes? mijn hoofd dat eraan denkt om Krug- stander van. De man had zeker een man aan te vallen als een man die er ideologie, maar was daar absoluut Van Overtveldt: Keynes heeft genoegen in schept dat mensen ver- niet overdreven halsstarrig in. Ik kan zijn General Theory geschreven drinken, sterven in aardbevingen, … me niet inbeelden, al is mijn mening op een moment dat de overheidsWat zij over Friedman schrijft kan je hierover speculatief, dat hij het ganse schuld een fractie was van wat ze nu net zo goed over Krugman schrijven. probleem van moral hazard met de is. Keynes schreef in 1937 al een vrij Het is dus beneden alle peil. Ik kan banken niet onder ogen zou hebben grote column in The Times waarin van de zachtaardigheid van Friedman gezien en dat hierdoor niet-marktcon- hij erop wees dat men moest stopgetuigen: ik was er namelijk bij toen from gedrag wordt veroorzaakt. Het pen met het stimuleringsbeleid, met hij ondersteboven was van de gevol- besef van de ‘too big to fail’. Friedman als reden dat de overheidsschuld gen van de orkaan. Zoals Klein com- zou naar alle waarschijnlijkheid ge- te hoog dreigde op te lopen. Ik durf pleet gekke theorieën uitvinden en keken hebben naar alternatieve ver- geen exacte percentages te noemen, Friedman onterecht beschuldigen dat klaringen voor de uitbreiding van de maar ik schat dat de overheidsschuld hij erop zou kicken dat er menselijke economische crisis, dewelke durf ik van de meeste landen in de Westerse drama’s gebeuren, opdat het model mijn hand niet voor in het vuur ste- wereld toen 40 of 50 percent van het waar men voorstander van is zodoen- ken. Ik kende Friedman tot vlak voor BBP was. Krugman negeert het gegede zou kunnen worden toegepast, is zijn dood. Tot op het laatste moment ven van de overheidsschuld. Zijn thewerkelijk van de pot gerukt. Het is bleek hij die ongelooflijke intellectu- orie komt steeds op hetzelfde neer: zelfs een schande dat we erover pra- ele finesse te bezitten. Indien hij de deficits, deficits en deficits. Rekening ten. Ik vind dat werkelijk waanzinhoudende met het niveau van de nig. hedendaagse overheidsschuld zal dit allicht contraproductief werken.

LVSV: In ‘Red de vrije markt’ vraagt Zeker omdat er zoveel neveneffecu zich af hoe Friedman op de aanten zijn die de initiële positief vertijgingen ten opzichte van zijn theonderstelde impact op bijvoorbeeld orieën zou reageren? Voornamelijk de consumptie en investeringen teuit linkse hoek komt de kritiek dat niet doen. Misschien zelfs compleet de theorieën van Friedman de peroverwoekeren en uiteindelijk het refecte voedingsbodem waren voor sultaat nog negatiever maken. Een te de recente financiële crisis. In uw sterk verdringings- en verwachtingsboek volgt niet echt een concreet effect werkt dit in de hand. Gezien antwoord hierop? de vooruitzichten gaat men in plaats van meer uit te geven meer sparen, Van Overtveldt: Omdat de dit omdat mijn reëel beschikbaar man het niet meer heeft meegeinkomen in de toekomst heel wat maakt. Hij heeft bijvoorbeeld steeds minder zal zijn dan het vandaag is. halsstarrig het concept verdedigd Krugman wuift deze fenomenen revan de monetary rule: je bekijkt delijk simplistisch weg. Bovendien hoeveel de reële groei is van je ecoonderschat hij ook de mate waarin nomie, je laat er een kleine marge overheidsuitgaven onderhevig zijn op toe en dan laat je de geldhoeaan inefficiënties. Ik druk het nog

Milton Friedman

2e editie 76e jaargang, 2012-13

41

Interview redelijk beleefd uit, ik wil het woord ‘corruptie’ niet in de mond nemen, maar in feite gaat het daar vaak om.

geen vertrouwen hebben in elkaar, waardoor de interbankenmarkt totaal niet naar behoren functioneert.

Anderzijds omdat er natuurlijk een LVSV: Met andere woorden: een pu- Van Overtveldt: Ik denk dat het grote terughoudendheid is vanwege blic choice- probleem. duidelijk is dat Frankrijk ongelimiteer- de banken om in de huidige conjuncde interventies wil van de ECB op de turele omstandigheden uitvoerig Van Overtveldt: Ondermeer. obligatiemarkten. aan kredietverlening te gaan doen.

Ik denk dat het ook een probleem is Daarbij komt nog dat ze rekening van macro-economie. Als moeten houden met de je de macro-economische De val van Lehman Brothers creëerde slechts Basel-normen. Je kunt formule Y=NX+G+I+C op twee manieren een een versnelling in het wegvallen van het neerschrijft en je redekapitaalratio van 8% havertrouwen, de crisis zelf zat veel dieper. neert: in de C (consumplen als je ze vandaag niet tie) gaan we een verhohaalt: je kan je kapitaal ging van overheidsuitgaven proberen. LVSV: In welke zin vindt u het opko- verhogen, maar je kan evengoed je Wanneer men een injectie doet via pen van overheidsobligaties op de se- balans inkrimpen en zo met een beeen vermindering van de overheids- cundaire markten door de ECB geen perkt kapitaal toch aan 8% komen inkomsten zodat een deficit groeit, monetaire financiering? ten opzichte van een gereduceerd een belastingverlaging dus, dan is de balanstotaal. Wat dan met je krevraag wat er met die belastingverla- Van Overtveldt: Als je geen dietverlening? Dat is de trillion dollar ging gebeurt. Wordt deze gespaard? compenserende sterilisaties doet, is discusion. Zijn de banken nu meer of Wordt ze gespendeerd? Zo ja, aan het altijd monetaire financiering, of minder krediet aan het verlenen? Het wat? Je hebt dan nog eens een lek het nu primair of secundair is. Het is mijns inziens minder zichtbaar door naar het buitenland, zeker als een heeft min of meer hetzelfde effect. allerhande cijfermatige effecten. Dat land heel wat competitiviteitsnadelen Ik stel vast dat meneer Draghi naar er een verminderde kredietstroom heeft opgebouwd. aanleiding van 6 september duidelijk van de banken naar de private sector, gezegd heeft dat ze inderdaad op de consumenten of producenten is, lijkt LVSV: Zoals in Frankrijk in de jaren secundaire markt van plan waren ste- me vrij duidelijk.

‘80? rilisatie-operaties te doen. Het is net zo goed monetaire financiering als je LVSV: We laten onze vierde hoofdVan Overtveldt: Inderdaad, er LTRO’s aan banken geeft, die dan op vraag hierop aansluiten: Fed-voorzijn heel veel parallellen tussen het hun beurt overheidsschuld opkopen. zitter Bernanke kondigt een nieuw beleid van Hollande en dat van Mit- Waarom is er dan nog geen massale stimuluspakket aan: QE3 (Quantative terand, behalve dit. Ik denk dat ze die inflatie? Omdat er momenteel dage- Easing 3) genaamd. Mario Draghi laat les wel geleerd hebben. Als je als enig lijks meer dan duizend miljard bank- de bazooka in werking treden en hij groot land in Europa dergelijk beleid reserves bij de ECB gezet worden, en verlaagt ook de rentevoet. Toch zien voert, is dat toch hetzelfde als met vooral omdat de banken enerzijds we de economie niet spectaculair een bazooka door je eigen hoofd schieten?

LVSV: Kunnen we in

dit geval het dan als een voordeel beschouwen dat er nu een Europese Centrale Bank is?

Van Overtveldt: Anderzijds heb je nu veel minder de mogelijkheid om dat monetaire beleid te sturen.

LVSV: Stel dat Frank-

rijk nu hun eigen centrale bank had en ze zoals vroeger politiek kon beïnvloeden. De gevolgen zouden toch veel desastreuzer ge-

42

LVSV Gent NEOHUMANISME

weest zijn? Het kan misschien als een voordeel beschouwd worden dat de ECB een onafhankelijker beleid voert?

Johan Van Overtveldt door LVSV Nationaal groeien en is er een lage geldvraag.

Kunnen de Eurozone en de Verenigde Staten net zoals Japan in een liquidity trap terechtkomen? De enige manier om hieruit te geraken zijn overheidsbestedingen. Zouden de aanhangers van Keynes en Stiglitz dan toch gelijk kunnen hebben?

Interview

de Verenigde Staten 80 percent op de markt gebeurt en 20 procent bij de banken, hier juist andersom. Zelfs een relatief klein bedrijf kan in de Verenigde Staten naar een broker gaan en een aanvraag indienen voor meer investeringen. Die markt hield in september 2008 letterlijk op te bestaan. Er was simpelweg geen interesse meer voor.

mulus moet doen, lukt dit niet tenzij je met almaar grotere doses van monetaire stimuli komt. Het is een vorm van verslaving.

Wat de overheden en de ECB in 2008 hebben gedaan was wenselijk en zeker te verdedigen. Wat men daarna heeft gedaan is eigenlijk de economie kapot maken door geen rekening te Van Overtveldt: houden met zogenaamde We zitten momenteel in unintended consequenAllerhande speculatieve bubbles steken de die liquidity trap. Laten ces. Het beleid jaagt de we het even historisch wisselkoersen van groeikop op die vroeg of laat barsten en nieuwe bekijken. Wat Bernanke landen omhoog zodat zij problemen geven. en de ECB in de herfst van in de problemen komen.

2008 gedaan hebben was Allerhande speculatieve fantastisch. Dit heeft belet dat we in Zelfs voor de Microsofts en Coca Co- bubbles steken de kop op die vroeg of een extreme situatie van de jaren la’s van deze wereld was er een groot laat barsten en nieuwe problemen ge’30 terechtgekomen zijn. De val van probleem. Indien de Federal Reserve ven. You kick the can down the road.

Lehman Brothers creëerde slechts op dat moment had gezegd ‘moneeen versnelling in het wegvallen van tair beleid = prijsstabiliteit, that’s it’, LVSV: Gezien we volgens u te mahet vertrouwen, de crisis zelf zat veel dan hadden we dus een echte ramp ken hebben met een liquiditeitsval en dieper. Bijvoorbeeld op de markt van beleefd. Alle bedrijven, klein of groot, theoretisch aangenomen wordt dat het commercial paper. Dit is de markt zouden de gelden die ze normaliter meer overheidsbestedingen de enige waarop de bedrijven in de VS zich in op deze markten financieren in lucht manier is om hieruit te geraken, bent grote mate financieren. U moet we- zien verdampen. Je krijgt dan een uit- u dan geneigd om hiervoor te pleiten? ten dat het ophalen van kapitaal in zinnige Tsunami aan faillissementen uit de VS en van- Van Overtveldt: Neen, ik pleit daar natuurlijk op- voor een beleid dat tot een massief nieuw een Tsunami herstel van vertrouwen zou leiden. naar andere landen. Het lijkt me waanzin mocht iedereen Bernanke heeft dit plots met gigantische korte voorkomen. De ECB termijnbesparingen komen, zo krijg heeft daar ook flink je een Griekse situatie. We hebben in meegespeeld. heel dringend nood aan geloofwaarDeze beleidsma- dige beleidsplannen. Hierin moet een kers hebben in feite grondige, structurele sanering van de een implosie van publieke financiën uitgetekend worhet systeem voor- den dat binnen een redelijke termijn komen. Nadien is kan volbracht worden. men beginnen inter- We moeten er zo snel mogelijk mee veniëren. De Fede- beginnen. Rekening houdend met enral Reserve wou de kele uitgaven die al op tafel liggen, zoeconomie terug op als onderwijs, moeten we toch enkele de rails krijgen. De wijzigingen doorvoeren. Belangrijke ECB trachtte om de wijzigingen zijn: een daling van de paEurozone te behou- rafiscale lasten en bv. een belastingden, wat dus iets verlaging naar 20%, gepaard gaand totaal anders is dan met het schrappen van alle aftrekde reden waarvoor posten in de sociale lasten. Dit moet men massaal inter- gespreid gebeuren. Dan pas heb je venieerde in het vertrouwen van iedereen. De ondermidden van 2008. nemers weten niet waar ze zullen uitHet is evident dat je komen met de fiscaliteit in ons land. met monetaire sti- Hier moet dus iets aan gebeuren. mulus de economie De liquidity trap doorbreken wil zegeven aan de praat gen dat je de IS-curve terug omhoog kunt krijgen, maar krijgt. De vraag dus terug omhoog, als je het enkel met dat kan je even goed vanuit de private de monetaire sti- sfeer mits vertrouwensherstel.

2e editie 76e jaargang, 2012-13

43

Visie

Misbruik van het stakingsrecht in België: la goutte qui fait déborder le vase?

Wat is typisch Belgisch? Terwijl toeristen vaak bier of wafels aanhalen, kan de gemiddelde Belg ook wel een ander boekje opendoen: België is recordhouder in moedwillig het werk neerleggen. Inderdaad, we zijn stakingskampioenen. Fabrizio legt in deze tekst de oorzaken bloot die volgens hem aan de basis liggen van de schijnbaar eindeloze stakingsgolven.

Fabrizio Terrière Bestuurslid LVSV Gent

Het voorjaar van 2013 werd in België collectieve conflicten, m.a.w. situaties Echter houdt België er een geheel ingekleurd door “sociale onrust”. Op waarbij geschillen de kop opsteken andere traditie op na, namelijk het 5 februari verliet het ABVV (Algemeen tussen enerzijds een geheel van werk- vooropstellen van een echt bestendig Belgisch Vakverbond) de Groep van nemers en anderzijds één of meer- “recht om te staken”. Die piste kwam Tien. Het gevolg hiervan was dat het dere werkgevers. De staking, die erin er na heel wat kunst- en vliegwerk Belgische sociale bestel ten zoveelste bestaat dat de werknemers het werk door het Belgische Hof van Cassatie. male een schietschijf werd. Hoewel neerleggen, zou het standpunt van Het Hof achtte het mogelijk om uit vele politici en opiniemakers het feit dat men hun geschut afgeladen vol laadslechts in bepaalde den, probeerden sommigen het Een krampachtig vastklampen aan verouderde gevallen kan worgehele systeem desalniettemin den gedwongen om inzichten zal er nooit voor zorgen dat een van een dikke kevlarvest te arbeid te verrichten efficiënt systeem ooit het daglicht zal zien. voorzien. Grote kritische vragen (d.i. de arbeid opmoeten worden gesteld; niet genomen in de Wet alleen ten aanzien van de Belgische diezelfde werknemers kracht moeten Prestaties Algemeen Belang), af te leiuitwerking van het systeem, en dan in bijzetten. den dat men in alle andere gevallen het bijzonder ten aanzien van de legihet recht heeft om het verrichten van timatie van entiteiten zoals de “Groep Eerst en vooral moet er op worden de eigen contractueel bedongen arvan Tien”, maar ook bij de attributen gewezen dat het “neerleggen van het beid te weigeren, ook wanneer daarvan dit Belgisch sociaal bestel, zoals werk” zich in eerste instantie enkel achter politieke redenen schuilgaan. het stakingsrecht. Ooit achtte men en alleen voordoet binnen de sfeer Het is zo klaar als een klontje dat het het noodzakelijk om het recht om de van de (arbeids)overeenkomst die Hof hiermee de deur tot misbruik waarbeid niet te verrichten de bescher- de werknemer is aangegaan bij zijn genwijd openzette. Nu men een recht ming van een grondrecht te geven. werkgever. Van enig “grondrecht” had de arbeid niet te moeten verrichOf die keuze op heden nog juist en om te staken zou hier dus in princi- ten, moest men zich niet meer naar opportuun is, is erg bedenkelijk. Mis- pe op geen enkele wijze sprake zijn. de voorschriften van het algemeen bruiken zijn schering en inslag waar- Het neerleggen van het werk is een verbintenissenrecht schikken. De door het oorspronkelijk doel nooit het niet-uitvoering van de arbeidsover- enige tempering bestond nog uit de daglicht ziet of zal zien. Een nieuwe eenkomst door de werknemer en figuur van het rechtsmisbruik. wind moet hier waaien. Echter, der- dient dan ook te worden beoordeeld gelijke opvatting past veelal niet, of conform het wetgevend kader dat op men wil die niet doen passen, in het overeenkomsten van toepassing is. Nog een tandje bij: stakingsals gewaarborgd kraam van socialistisch getinte ideolo- Dergelijk niet-uitvoeren zal bijgevolg recht grondrecht! gieën. Een krampachtig vastklampen enkel en alleen mogelijk zijn wanneer aan verouderde inzichten zal er ech- aan de vooropgestelde vereisten is De bescherming bleef echter niet beter nooit voor zorgen dat een efficiënt voldaan en het zal dan ook enkel in perkt tot de nationale rechtsorde. In systeem ooit het daglicht zal zien. deze situaties aan de orde zijn van 1961 werd in de schoot van de Raad enig “recht om te staken” te kunnen van Europa het Europees Sociaal Een “recht om te staken”? spreken.

Handvest in het leven geroepen. Heel Een (werk)staking doet zich voor bij opmerkelijk aan dit Handvest is het-

44

LVSV Gent NEOHUMANISME

Visie geen bepaald in artikel 6.4. Het arti- hazard heeft bewerkstelligd vigeert de gevolgen van de te verregaande kel bevat het recht om te staken: “het gewoon voort uit de feiten. Laat me bescherming van het stakingsrecht, recht van werknemers en werkgevers zo vrij zijn u daarvan een levend voor- waarbij misbruiken legio zijn. Eerst op collectief optreden in geval van beeld aan te reiken: de NMBS. Men en vooral zijn er primaire effecten die belangengeschillen, met inbegrip van hamert telkens op het feit dat de uit- de Belgische economie aantasten; het stakingsrecht (…)”. Het Handvest oefening van het stakingsrecht een de vele willekeurige werkstakingen werd door België in 1990 bekrach- ultimum remedium is. Het is dan toch zijn altijd een ware uppercut voor de tigd, wordt geacht dieconomie waarbij niet recte werking te hebben Men schreeuwt vooraleer men wordt geraakt, enkel de onderneming en is inroepbaar zowel getroffen waar er en zo wordt ervoor gezorgd dat het doel van wordt t.a.v. de overheid (bvb. wordt gestaakt, maar ook het stakingsrecht nooit wordt bereikt.

NBMS – treinbestuurder) de gehele schakel van de als tussen private pereconomische bedrijvigsonen (bvb. Fortis – loketbediende). ietwat merkwaardig om op te merken heid. Als er wordt gestaakt bij een Daarnaast wordt ook in het Verdrag dat de NBMS bijvoorbeeld eind 2011 aluminiumverwerkende ondernebetreffende de Werking van de Euro- aan haar 22ste staking toe was dat ming dan valt de productie ook stil bij pese Unie naar het Europees Sociaal jaar en een gemiddelde haalt van zo- de klanten van die onderneming. Zo Handvest verwezen, waardoor het wat 18 stakingen op jaarbasis. Mooi kostte de staking in januari 2012 de stakingsrecht behoort tot het Uni- ultimum remedium; ofwel worden Antwerpse haven elk uur 1 miljoen erecht. de bij de NMBS tewerkgestelden echt euro. Een astronomisch hoge kost Zonder in technische aspecten te willen vervallen en om het kort maar duidelijk te schetsen: Europeesrechtelijke normen met directe werking staan in België helemaal bovenaan in de hiërarchie van de rechtsnormen.

Het gevolg hiervan is dat het nationale recht dat ermee zou confligeren buiten beschouwing moet worden gelaten. Bijgevolg ontstaat een recht dat zelfs boven de Grondwet wordt geplaatst, en dat heeft zo zijn gevolgen.

Te grote bescherming: moral hazard en kortzichtigheid?

Natuurlijk heeft de medaille van het toeschrijven van een dergelijk grote waarde aan het recht om de arbeid niet te verrichten ook een niet te onderschatten keerzijde. Naast de grote goednieuwsshow bestaat namelijk een voortdurend dreigen van een moral hazard. Het omvat het feit dat werknemers maar al te goed weten dat ze een beroep kunnen doen op het (over)beschermde stakingsrecht en dat ze zich hier slechts in zullen zien beperkt door de figuur van het rechtsmisbruik. Bijgevolg dienen zich dan ook enkele verlofdagen aan. “Ja, maar onbetaald!”, klinkt het dan. Loze beweringen als daarna wordt opgemerkt dat er toch even wordt langsgegaan bij de speciaal daarvoor opgerichte stakingskassen van het ABVV, ACV en ACLVB. Dat men tot op heden deze moral

geteisterd door sociaal wanbeleid, ofwel is er iets anders aan de hand.

Gelet op het geprivilegieerde statuut dat deze werknemers genieten t.o.v. tewerkgestelden in private bedrijven valt niet veel plausibiliteit te hechten aan argumenten als barre werkomstandigheden, uitzichtloosheid etc.

Men schreeuwt vooraleer men wordt geraakt, en zo wordt ervoor gezorgd dat het doel van het stakingsrecht nooit wordt bereikt.

Een bestrijding van de gecreëerde moral hazard zal er cru gesteld in moeten bestaan dat de bescherming van een absoluut stakingsrecht wordt teruggeschroefd, een stelling die uiteraard de wind vol van voren krijgt door aanhangers van een socialistisch getinte ideologie. Deze personen moeten echter ook eens worden gewezen op

voor een werkstaking waarvan het doel niet eens door de Belgische bevolking werd gedragen (men staakte toen tegen het doorvoeren van sociale hervormingen hoewel peilingen duidelijk aantoonden dat men de staking onverantwoord vond. Dit belette de vakbonden echter niet om toch enkele nauw opeenvolgende stakingen in te lassen).

Ten slotte zijn er uiteraard ook effecten op lange termijn. Ondernemingen zullen niet erg bereid zijn om zich in België te vestigen als duidelijk is dat we niet alleen met een zware loonhandicap af te rekenen hebben, maar ook nog eens met een te kort lontje bij de vakbonden die schreeuwen vooraleer ze worden geraakt. Het maakt de ondergraving van de Belgische concurrentiekracht compleet en

2e editie 76e jaargang, 2012-13

45

Visie raakt die personen wiens belangen de vakbonden poneren te verdedigen: de “gewone werkmens”.

Versterkend effect: een laks overheidsbeleid bij wangedrag Doordat het stakingsrecht deze verregaande bescherming heeft verworven, zorgt deze er mede voor dat de overheid zeer terughoudend is wanneer het aankomt op het optreden tegen stakers die de grenzen van het stakingsrecht te buiten gaan. Vooreerst zijn er de stakersposten die werkwilligen proberen te beletten het werk aan te vatten of hen de wil de arbeid te verrichten moedwillig ontnemen; een flagrante inbreuk op de vrijheid van arbeid en ondernemen. Spijtig om vast te stellen is dat het van de gekleurdheid van de rechter zal afhangen of men hiertegen zal kunnen optreden.

Daarnaast zijn ook nog eens regelrechte schendingen van het eigendomsrecht terug te vinden. Het is geen uitzondering dat werknemers de ondernemingsgebouwen bezetten om te beletten dat de productie zou worden opgestart.

Het bekomen van een positieve uitspraak hierin is geen gemakkelijke opdracht, net omdat men zo argwanend staat tegenover het optreden tegen het stakingsrecht en de ermee gepaard gaande collectieve acties.

Het valt tenslotte uitermate te betreuren dat enig overheidsoptreden zelfs afwezig is wanneer stakers inbreuken plegen op de strafwet. Het stakingsrecht kan op geen enkele manier een inbreuk op de strafwet, die van openbare orde is, legitimeren.

Desalniettemin wordt hier een ongelooflijk laks beleid in gevoerd: stakers die bepaalde misdrijven plegen

46

LVSV Gent NEOHUMANISME

worden gewoon niet vervolgd, wat een ronduit walgelijke situatie is. Het beste voorbeeld hierbij is het opzetten van wegblokkades waarvoor een zeer duidelijke strafbaarstelling voor handen is: artikel 406 van het Strafwetboek. In het tweede lid van het desbetreffende artikel vinden we het volgende terug: “(…) hij die kwaadwillig het verkeer op de spoorweg, de weg, de binnenwateren of op zee belemmert door enig voorwerp dat een belemmering voor het verkeer met of voor het gebruik van vervoermiddelen uitmaakt.” Het misdrijf wordt bestraft door een gevangenisstraf van acht dagen tot drie maanden en een

vooraleer zij zouden kunnen optreden. De Spoorwegpolitie interpreteert het voorschrift blijkbaar moedwillig verkeerd, gelet op de volledige lezing ervan: “Het is verboden: 1° het spoorverkeer op enige wijze te beletten, te verhinderen, te vertragen OF in gevaar te brengen”. Het “in gevaar brengen” is dus geenszins een conditio sine qua non voor enig optreden van de Spoorwegpolitie.

geldboete van zesentwintig tot duizend euro (vermeerderd met de opdeciemen).

mentaliteit van straffeloosheid gecreëerd die in november 2012 prachtig werd geïllustreerd. Toen gingen enkele werknemers van Ford Genk in Duitsland keet schoppen in de aldaar gelegen vestigingen van Ford. Heel wat amokmakers werden ipso facto administratief aangehouden. Taferelen die in België zonder veel poespas plaatsvinden, worden elders dus wél bestraft.

Dit nalaten van de overheid zorgt er dan weer voor dat men in het overgrote deel van de gevallen aldus is aangewezen op eigen ageren om weerwerk te bieden. Vorderingsmogelijkheden in kort geding staan open

Echter moet worden vastgesteld dat het optreden hiertegen in het overgrote deel van de gevallen afwezig is. In het licht hiervan stelde onze waarde penningmeester, Siemon Aelbrecht, in december 2012 een vraag aan de Spoorwegpolitie of tegen dergelijke inbreuken wordt opgetreden.

Het antwoord van de Spoorwegpolitie was dat zij zich beroepen op een K.B. van 20 december 2007 waaruit zij afleiden dat het spoorverkeer in gevaar dient te worden gebracht

De gevolgtrekking die hieruit voortvloeit is dat de overheid wel over de mogelijkheden beschikt om op te treden, maar deze taak niet vervult.

Hierdoor wordt als het ware een

Fabrizio Terrière Misbruik van het stakingsrecht in België om bepaalde uitwassen van de staking een halt toe te roepen, maar men zal hier de hindernis van het grondrecht te staken moeten overwinnen. Overigens werd in maart 2003 tussen de sociale partners een akkoord gesloten om niet meer te pas en te onpas naar de rechter in kort geding te stappen.

Als tegenprestatie zouden de vakbonden niet meer tot wilde stakingen oproepen, maar woord houden is blijkbaar toch een “Dat moeilijke opdracht.

Conclusie De bescherming van het stakingsrecht als fundamenteel recht vormt duidelijk een zwaar pijnpunt op de Belgische arbeidsmarkt. Door deze verregaande bescherming heeft men de wind ooit zeer goed ingezaaid; de storm daarvan wordt nu geoogst. Naar begin- en mid-twintigste eeuwse opvattingen zou de zware bescherming van het stakingsrecht nog enigszins kunnen worden verdedigd, maar op heden is de bescherming van werknemers echter op zodanige wijze geïnflateerd dat

een dergelijk grote bescherming van het stakingsrecht onnodig is en daarenboven contraproductief werkt.

Een terugschroeving van de bescherming van het stakingsrecht en het toepassen van de algemene regels die op overeenkomsten van toepassing zijn, zou hier verandering in kunnen brengen. En dergelijk zware ingreep

Visie

de rechtspersoonlijkheid niet geniet.

Deze ontstentenis zorgt ervoor dat zij geen verantwoording hoeven af te leggen en geen rekenschap hoeven te geven.

Door het verlenen van deze rechtspersoonlijkheid wordt het mogelijk om een vakbond voor haar misbruiken aansprakelijk te stellen. Op die manier wordt een incentive gecreëerd om zuinig is allemaal tegen het belang van de met het stakingsrecht om gewone werkmens!” te springen, waardoor het haar doel van “ultimum zit er natuurlijk niet direct aan te ko- remedium” verkrijgt. De inhoudloze men, maar ook hieraan kan worden drogredenen zoals “dat is allemaal teverholpen. Het grote probleem is na- gen het belang van de gewone werkmelijk dat men niet voldoende incen- mens!” hebben hun laatste greintje tives aangereikt krijgt om zuinig om te geloofwaardigheid verloren. Omwille springen met het stakingsrecht. Deze van de reeds opgegeven redenen zorincentives kunnen in grote mate wor- gen de vakbonden er door hun kortden aangereikt door het verlenen van zichtigheid mede voor dat zij de bede rechtspersoonlijkheid aan vakbon- langen van diegenen die zij achten te den. Momenteel is het onmogelijk verdedigen, zelf ten gronde richten. om een vakbond voor de door haar gepleegde misbruiken aansprakelijk Maar dat is misschien een waarheid te stellen, omwille van het feit dat ze die men in België liever niet hoort.

Wordt vandaag nog sponsor!

Wilt u het liberalisme van onderuit steunen? Wilt u uw bedrijf in de kijker zetten bij de studenten tijdens onze vele activiteiten? Is uw studententijd reeds vervlogen maar denkt u met nostalgie terug aan die spannende periode? Wil u de jonge mensen die de LVSV-traditie verderzetten een hart onder de riem steken?

Dat kan! Wij bespreken graag een samenwerking tussen het LVSV Gent en uw onderneming of organisatie. Neem gerust contact met ons op via sponsoringlvsvgent@gmail.com of spreek een bestuurslid aan op onze activiteiten.

2e editie 76e jaargang, 2012-13

47

Visie

Het linkse negationisme De linkerzijde veroordeelt (terecht) om de haverklap het fascisme.

In deze tekst klaagt Nikolaas echter aan dat deze mensen vaak vergeten dat het communisme zelf ook een niet onaanzienlijk aantal doden op z’n kerfstok heeft staan. Hij trekt ook een parallel naar het het hedendaagse politieke landschap. Nikolaas staat binnen onze vereniging bekend als iemand met een afwijkende opinie. Desalniettemin verdient ook deze een plek in ons magazine.

Nikolaas De Jong Lid LVSV Gent

De afgelopen maanden werd het politieke klimaat weer erg warm in België, meer nog dan we al gewoon zijn. Niet dat er eigenlijk iets nieuws aan de hand was: de argumenten, of beter gezegd de mentaliteit van links werd losgelaten op nieuwe omstandigheden. Ik heb het natuurlijk in de eerste plaats over de verkiezingen van oktober en de plaats die Bart de Wever, voorzitter van de Vlaamse volkspartij, daarbij veroverde: hij werd zoals verwacht burgemeester van Antwerpen. De reacties van de linkse kerk, en natuurlijk van de goedgelovige volksmens die meer en meer verstrikt raakt in de raderen van de linkse propagandamolen, lieten niet op zich wachten. Toch zijn ze interessanter dan ik en vele anderen eigenlijk verwacht hadden: dat komt ongetwijfeld door de morele duidelijkheid van de handelingen van de Wever sedert zijn verkiezingsoverwinning. Die kunnen nl. niet anders dan een even symptomatisch links antwoord genereren.

Goed en kort: we hebben in de voorbije maanden veel lessen geleerd uit de actualiteit, zowel over België als over algemene politieke en intellectuele tendensen op westers niveau, en over het feit dat ons geval, hoewel het zijn eigenaardigheden kent, in wezen slechts één manifestatie is van die tendensen.

De verkiezing van De Wever en het algemene succes waarin zijn partij zich kon verheugen, verscherpten aan de linkerzijde de beschuldigingen die de

48

LVSV Gent NEOHUMANISME

voorzitter al sinds zijn opkomst naar neer de burgemeester orde op zaken zich toe kreeg geworpen. De N-VA wil stellen. Sommigen relativeerden zou een partij zijn die alleen weer- het, maar toen de Wever in een inklank zoekt bij de lage passies van het terview samenvatte dat hij door links volk, wat dan samengevat wordt met voor de nieuwe Hitler wordt aangede term ‘populisme’. Het bestaat erin zien en aldus loslopend wild is voor dat hij in pure “jaren dertig-stijl” alle elke linkse extremist, zat hij er toch problemen in de samenleDe N-VA zou een partij zijn die alleen ving afschuift op oorzaken weerklank zoekt bij de lage passies van het die er eigenvolk, wat samengevat wordt door ‘populisme’. lijk geen zijn, zondebokken dus: eerst en vooral de Belgische con- niet ver naast. Het nationalisme van structie, vervolgens de vervlakking de N-VA kan volgens veel mainstream van het normen-en waardenbesef politici gelijkaardige duivelse impulonder de jeugd, (door toedoen van sen losmaken in mensen als destijds het linkse rampbeleid) en nu blijk- het nazisme dat deed, en de huidige baar de allochtone bevolking en de (zeer milde) aanpak van het immicultuurmensen, die als eerste uitge- gratieprobleem in Antwerpen toont sloten worden in Antwerpen wan- volgens links ook meteen wie daar

Visie slachtoffers van zullen zijn: allochtonen en linkse intellectuelen, die in een draaikolk van etnische en morele zuivering zullen verzopen worden door de flaminganten. Dat zijn niet mijn woorden, ook niet die van een N-VA’er: alle beweringen zijn letterlijk terug te vinden in de talloze pagina’s linkse aantijgingen die daarover in de kranten werden uitgespuid.

heeft de hele wereld aan haar visioen van universele Arabische stamethiek te onderwerpen. Maar de Islam heeft natuurlijk twee illustere voorgangers, voorbeelden die ons goed wegwijs kunnen maken in de beoordeling van het nieuwe verschijnsel: communisme en fascisme (in die volgorde).

Enkele verdwaalde stemmen zoals Benno Barnard wezen er net na de verkiezingen op hoe opmerkelijk het was dat linkse partijen de arme, onwetende kiezer zo graag waarschuwen voor het oprukken van extreemrechts, alsof we in Vlaanderen met een heuse protofascistische beweging te maken hebben, terwijl de PVDA+, een partij die openlijk sympathiseert met enkele van de brutaalste dictaturen die de wereld ooit gekend heeft zonder problemen plaats kan nemen

tens zelf kunnen ze die mening eigenlijk niet met feiten staven en evenmin het tegenbewijs pogen te ontkennen, omdat ze er de oren voor sluiten: het communisme heeft vele malen méér doden gemaakt dan het fascisme of eender welk “rechts” extremisme (volgens de ruimste schattingen zo’n 100 miljoen: zeker is dat in de USSR minstens twintig miljoen mensen omkwamen. Zie hiervoor het Zwartboek Communisme onder redactie van Stéphane Courtois). Daar kunnen we meteen aan toevoegen dat er grote vraagtekens te plaatsen zijn bij het “rechtse” karakter van het fascisme en Nazisme, als we het vergelijken met andere politieke en economische stromingen die we gewoonlijk in die klasse rangschikken.

De linkse strategie: je kunt lachen met de zieligheid en morele verdorvenheid ervan, maar niemand kan ontkennen dat ze de voorbij eeuw dodelijk effectief geweest is. Het communisme en haar afgezwakte of subtielere varianten, het socialisme of cultureel marxisme, zijn er niet alleen in geslaagd hun gezag aan hele volkeren op te leggen, door dwang of door langzaam bedrog, maar tevens om, De twintigste eeuw in het Westen, zoals Ayn Rand het veren sinds de tweede wewoordde, “the sanction over de hele Het is een simpel feit dat de bolsjewistische reldoorlog of the victim” af te dwinwereld, is het verhaal van gen; en met de slachtof- machtsovername helemaal geen revolutie was. de Europese burgeroorlog fers bedoel ik hier niet aldie in 1917 begon met de leen de mensen die zich rechtstreeks in de Antwerpse gemeenteraad. Dat bolsjewistische revolutie. Ik ben me verzetten tegen constructivistische het Blok banden heeft met collabo- ervan bewust dat het concept van maatschappijbeelden, maar ook de rateurfamilies, is niet te ontkennen, “Europese burgeroorlog” zeer conmassa’s die uitgezogen worden om- maar dan zou de humanitaire linkse troversieel is, vooral omdat linkse dat ze slachtoffer zijn geworden van kerk toch even bezorgd moeten zijn historici en opiniemakers veel meer hun blinde vertrouwen in de alwe- om een partij die heult met het Stali- gediend zijn met het klassieke verhaal tendheid van sociale planners. Net nisme en mee “Hamas, Hamas, Joden van chaotische omstandigheden en zoals de Islam is de progressieve stro- aan het gas” gaat roepen? Niet dus. losse factoren die de wereld tweeming in het westerse denken er won- Links schijnt het over de brede lijn maal deden ontploffen in de voorbije derwel in geslaagd in te spelen op eens te zijn met de mening van Peter eeuw. Hun “genuanceerde” lezing van het rechtvaardigheidsgevoel van haar Mertens zelf, namelijk dat alle pro- de geschiedenis leidt de aandacht af conservatieve tegenstanders (religi- bleempjes rond het linkse extremis- van het feit dat de twee wereldooreus of niet), die zich in feite onbewust me toch in het niet vallen bij wat het logen het resultaat waren van een de raad van Christus ter harte blijven fascisme ooit aanrichtte. Zoals Mer- ideologische strijd, namelijk die van nemen, namelijk altijd uw tegenstande progressieven om hun hegemonie der te blijven beminnen. Dit ethische over het westen te vestigen, en later voorschrift werkt uiteraard perfect als over de hele wereld. Als er echter één er sprake is van wederkerigheid in de schuldige genoemd wordt voor de onenigheid, en het beide partijen er wereldbrand, is het meestal het vage werkelijk om te doen is door dialoog begrip “rechts”. We hebben het aan bepaalde verschillen weg te werken. de Duitse expert inzake het fascisme Maar dit morele fundament van onze Ernst Nolte te danken, dat hij enkele beschaving wordt volledig nutteloos ontwikkelingen in de 20e eeuw in en ongeldig wanneer een van de twee de juiste context plaatst, en zich als kampen niet naar een compromis of eerste verwijderde van een politiek het beste voor iedereen streeft, maar besmet discours. Het verhaal van de alleen naar het opleggen van haar linkse veroveringsstrategie begint, zoideologie of fantasie aan het andere als we allemaal weten, in Rusland in kamp. Dit zien we tegenwoordig heel 1917. Maar daar slaan werkelijkheid duidelijk terugkomen in strijd met de en de schoolversie van de geschieoprukkende Islam, een politieke ideodenis meteen andere wegen in. De logie gerechtvaardigd door godsgebolsjewistische revolutie wordt vaak loof, die geen ander uiteindelijk doel aan klassenoorzaken gewijd: als reac-

Benno Barnard

2e editie 76e jaargang, 2012-13

49

Visie tie op een brutale feodale autocratie slaan de bal compleet mis –trouwens “ware islam”). Het is een jammer gekomt de onderdrukte boerenbevol- net zoals degenen die de neiging heb- noeg te lang in stand gehouden drogking in opstand; de bolsjewistische ben het fascisme als sui generis te be- reden om Stalin, Mao, en Pol Pot te barbarij van de volgende jaren is niets schouwen. Nolte maakt ons duidelijk vergelijken met iemand zoals Hitler, meer dan een begrijpelijke reactie op dat fascisme het welhaast onvermij- een gek die uit het niets rees en zijn de het wrede keizerlijke bewind. De delijke correlaat was van het commu- persoonlijke fantasieën wilde doorgangbare versie van de feiten dient nisme, de eerste speler in de burger- drijven. De communistische sterke natuurlijk ook om ons in slaap te sus- oorlog: de “geest van het fascisme” mannen waren geenszins zulke persen. Rusland was zogezegd al een werd geboren toen Duitse soldaten soonlijkheden: ze waren allemaal brutale dictatuur waar de tsaar over terugkwamen van het Russische front professionele revolutionairen die al het leven van elke mens besliste. Voor en de Baltische staten, en begonnen lange tijd in het circuit meedraaiden wat in de USSR gebeurde moesten we na te denken over wat ze daar gezien en slechts massamoorden begingen dus niet bang zijn; in Rusland was im- hadden: de genadeloze afslachting om het doel te bereiken dat het “humers wezenlijk niets nieuws gebeurd. van bourgeois, edelen en politieke manistische” ideaal van het commuHet ging alleen maar om tsarisme tegenstanders in het algemeen door nisme vooropstelde: zo snel mogelijke met een modern sausje. Afgezien de bolsjewisten. De oprichting van de industrialisering met uitschakeling van het feit dat het keizerlijke regime vrijkorpsen en de latere groei van het van alle tegenstand. Geen enkele in de verste verte niet te vergelijken fascisme in Duitsland waren niet meer maatregel van Stalin is niét te rechtvalt met het moordzuchtige com- dan een reactie op de rode terreur en vaardigen met Marx, en er is geen remunisme, (neen, onder den te denken dat we in de tsaar werden niet een alle communistische regiWe hebben hier uiteraard met een miljoen mensen per jaar mes toevallig opgezadeld naar Siberië gestuurd) en cultuuroorlog te maken, in plaats van met een werden met verkeerde de revolutie effectief een persoonlijkheden: er is gewapende oorlog. “nieuw” tijdperk inluidde, geen enkele communist is het een simpel feit dat de bolsje- de dreiging die daar overduidelijk van die, vanaf de late negentiende eeuw wistische machtsovername helemaal uitging. Het is niet “rechts” dat uit- in Rusland tot de Aziatische bewegingeen revolutie was, maar een dood- gaande van een eigen kant-en-klare gen, niét opriep tot de uitmoording gewone “putsch”, zoals Nolte het ideologie als eerste massamoorden van zoveel miljoen mensen om de stelt: geen volksmassa’s, geen strijd ging plegen: sinds 1917 lieten miljoe- rest van de bevolking het ultieme geom Petrograd. Het enige wat die dag nen mensen het leven onder het juk luk te brengen. En dat is dan ook pregebeurde was dat Lenin en zijn kame- van het communisme, en voor het cies wat die communisten deden toen raden de democratische parlements- aanbreken van WOII waren wellicht al ze aan de macht kwamen. leden uit het winterpaleis verjoegen, evenveel mensen in Lenin en Stalin’s terwijl de bevolking voortging met economische programma’s en kam- Dit is net het gevaarlijke aan alle prohaar dagelijkse sleur. Géén reactie pen omgekomen als er in de volgende gressieve ideologie: ze hult zich in een op onderdrukking dus, zoals de linkse jaren in Hitlers vernietigingskampen waas van humanitaire idealen, maar mythe het wil. En nooit is een com- zouden sterven. Dat het Nazisme zijn wezenlijk bezit ze vele malen meer munistische revolutie een volksbewe- oorsprong vond in politieke kringen in potentieel voor genocide dan exging geweest, maar integendeel altijd Duitsland die men doorgaans “rechts” treemrechtse ideologie. Revel zei ooit het resultaat van de machtshonger noemt (monarchistisch, reactionair), dat het rechtse autoritarisme biolovan nutteloze linkse intellectuelen. klopt wel. Daarnaast kan echter niet gisch afbreekbaar is: dat komt omontkend worden hoezeer de aard van dat het zijn standpunten te duidelijk 1917 is het jaar waarin de Europese het Nazisme zelf gedefinieerd werd weergeeft. Een ideologie, zoals het burgeroorlog met al haar wreedhe- door de elementen die van het com- nazisme, die zich tot één bevolkingsden begint, inclusief de Shoah. Het is munisme overgenomen werden; het groep richt tot uitsluiting van een een kapitale fout te stellen dat het na- kwam dan ook niet zelden voor dat andere, en openlijk zegt de wereld te zisme als een soort “absoluut kwaad” trendwatchers in de jaren ’20 en ’30 willen onderwerpen aan het uitveruit het nationalisme van de eeuw Hitler als een soort imitator van Lenin koren volk, kan op lange termijn niet daarvoor voortkwam, zoals men nu beschouwden, een observatie die te- standhouden. Totalitarismen die aanbeweert dat het Vlaamse nationa- genwoordig natuurlijk niet meer door spraak maken op universaliteit, zijn lisme van de Wever een gelijkaardige de beugel kan. veel hardnekkiger en zijn zoals virusafloop zal kennen. Nationalisme zou sen: ze beroepen zich op de nobele dus oorlog en genocide voortbrengen, Ik hoef er niet op te wijzen dat de idealen van universele vrede en geluk. is dat echt de les die we uit de tweede vele bloeddorstige communistische Maar in deze universele ideologieën wereldoorlog kunnen leren? Nationa- regimes van de 20e eeuw geen “spij- wordt de genocidale neiging slechts lisme was zeker een component van tige uitzonderingen” waren; (zoals elk naar een ander niveau verplaatst: het het nazisme, maar diegenen zeggen probleem met de islam in een gelijk- is niet het ras, maar de klassenvijand dat de twee slechts fasen waren in aardige reflex ook een uitzondering die uitgeroeid moet worden om een een lange ideologische ontwikkeling, genoemd wordt, een deviatie van de utoptie tot stand te brengen. Dat het

50

LVSV Gent NEOHUMANISME

Nikolaas De Jong Het linkse negationisme motief daarachter universele gelijkheid is, vind ik een zeer gevaarlijk excuus. Het zou impliceren dat mensen omwille van hun rijkdom in de rug schieten minder erg is dan ze naar een vernietigingskamp te brengen. Ik en vele anderen die de geschiedenis na het lezen van Nolte eens wat beter onder de loep hebben genomen, zien de logica van dit argument niet in: een dode is een dode, en het communisme is na de islam ongetwijfeld de dodelijkste ideologie geweest uit de menselijke geschiedenis.

We zouden dus kunnen zeggen dat er sprake is van een soort “links n e g a t i o n i s m e ”, in de zin dat links het werkelijke gevaar is voor de democratie en de rechtstaat, en niet rechts. Dit hebben we in de discussies rond de Wever wel heel mooi kunnen observeren: stadsdichters die het recht opeisen op kosten van de belastingbetaler hun linkse propaganda en flutpoëzie wereldkundig te maken, Rik Torfs die op televisie vrij openlijk stelt dat het enige alternatief voor het “populisme” van de N-VA erin bestaat een “verlichte elite” de volksmens op te leggen wat goed voor hem is (zoals de paarse regering met zulke navolgenswaardige resultaten gedaan heeft); en dan de linkse intellectuelen die het recht van moslims opeisen om zich ongebreideld in ons land te vestigen en hun veroveringsstrategie verder te zetten. Als we ons de vraag stellen welke intellectuele stroming in het huidige Vlaanderen de meeste schade zou berokkenen aan de man in de straat, is het toch duidelijk genoeg dat “het Vlaamse nationalisme” niét het antwoord is?

We hebben hier uiteraard met een

Visie

cultuuroorlog te maken, in plaats van met een gewapende oorlog – die wordt heden ten dage in andere werelddelen gevoerd, omdat westerlingen moe zijn van gewapende politiek.

Links extremisme kan in dit postmoderne tijdperk moeilijk succes oogsten met oproepen tot gewapende opstand, maar heeft gemerkt dat de cultuuroorlog veel doeltreffender is.

Deze nieuwe vorm van verovering plaatst eigenlijk de economische argumenten van communisme in culturele context. Om met de mooie beschrijving te zeggen, die Ayn Rand van

Links zal zich nooit rechtvaardig behandeld voelen, zolang ze, economisch of cultureel, haar eisen niet aan de meerderheid kan opleggen; dat ligt in de aard van de ideologie.

Wie niet toegeeft aan de afpersing van de progressieven, wordt wijsgemaakt dat hij onverdraagzaam, zelfzuchtig, of tegenwoordig “racistisch” is. Dit terwijl het enige wat De Wever in Antwerpen eigenlijk wil, is een orde te herstellen, waarin ieder mens normaal zijn leven kan leiden zonder bemoeienissen van de ene of de gene apparatsjik en zijn onafschei-

het altruïsme gaf: “It is your mind that they want you to surrender—all those who preach the creed of sacrifice, whatever their tags or their motives, whether they demand it for the sake of your soul or of your body, whether they promise you another life in heaven or a full stomach on this earth. Those who start by saying: “It is selfish to pursue your own wishes, you must sacrifice them to the wishes of others”—end up by saying: “It is selfish to uphold your convictions, you must sacrifice them to the convictions of others.”

delijke bondgenoot, de crimineel van Maghrebijnse komaf. Linkse intellectuelen willen natuurlijk de touwtjes van de staat stevig in handen houden om hun immorele dromen ten uitvoer te kunnen brengen; maar laten we nu eens en voor altijd duidelijk maken dat onze staat daar niet voor dient, dat het Vlaamse volk niet dient om uitgezogen te worden, en ze zelf wel haar gepaste leiders zal kiezen.

2e editie 76e jaargang, 2012-13

51

Het lezen waard

The road to serfdom Als belangrijke inspiratiebron voor de economische hervormingen van de jaren 80 en als deel van het canon van de liberale beweging kan het belang van “Road to Serfdom” moeilijk overschat worden. Bovendien is de oproep van Friedrich August Hayek aan ‘the socialists in all parties’ ook vandaag nog bijzonder actueel – meer nog, gezien de ontwikkelingen na 1947 krijgt het een haast profetisch gehalte. Hier volgt dan ook een kleine introductie van Hayeks ageren tegen het collectivisme.

Timon Lesage

ook een enorme frustratie. De overtuiging van de collectivist dat zijn visie de juiste is, gecombineerd met de ongeschiktheid van de democratische procedure, leidt volgens Hayek onveranderlijk tot fascisme en totalitarisme. Dat er hierbij nog enkele tussenstappen zijn (het delegeren van voorheen democratisch of via spontane orde genomen beslissingen aan zogenaamde “experts”) doet er niet toe, eenmaal de stap richting staatsingrijpen gezet is zal de centrale autoriteit steeds meer en meer moeten ingrijpen om zijn plan überhaupt te kunnen verwezenlijken. Dit leidt uiteindelijk tot een ononderbroken staat

ertoe leidt dat we ons verbinden aan een reis zonder bestemming.

Een ander voorbeeld van de dubieuze morele gevolgen van een planner die ingrijpt in alle facetten van de economische activiteit (ergo het volledige Het centrale punt in Road to Serfdom leven van een individu) is de spanis dat individuele vrijheid niet ten volle ning die hierbij ontstaat met de Rule kan ontplooid worden in een samenof Law. Volgens Hayek zal in een cenleving die zich gedwongen moet schatraal geplande economie de staat uitren achter één doel. Dit doel wordt eindelijk beslissen over elke mogelijke boven alle andere geplaatst door een omstandigheid. Door de ongedeelde centrale autoriteit i.e. planner. Hayek macht van de planner bij het toekenwenst echter niet de praktische pronen van de middelen, zal het voor elk blematiek die hier bij komt kijken te individu moeilijker worden om zijn bespreken (daarvoor kan de lezer specifieke situatie zélf in te vullen. Dit terecht bij andere werstaat echter haaks op de ken van Hayek), maar de liberale visie op een rechtmorele “slippery slope” De oproep van Hayek aan ‘the socialists in all staat, waarbij de wetten die ermee gepaard gaat. parties’ is ook vandaag nog bijzonder actueel. enkel abstracte leidraden Hayek beargumenteert zijn bij elk mogelijk condat een socialist niet noodzakelijk de van oorlogsplanning, waarbij alle in- flict. De staat is dan geen hulpmiddel maatschappij vanaf nul wil opbou- spanningen ingezet worden voor één meer in het organiseren van het leven wen volgens een bepaalde “blauw- doel, los van de wensen en preferen- van elk individu, maar zal integendeel druk”, maar wél dat elke adept van ties van het individu. steeds meer en meer dit zelf bepalen. collectivistische ideologieën al snel zal inzien dat dit de uitkomst van zijn Interessant hierbij is dat Hayek ex- Dit toepassen van Hayeks visie op deinitiële plannen moet en zal zijn. Dit pliciet vermeldt dat een crisissituatie mocratie en de rechtstaat zijn echter wordt verklaard door het feit dat een (zoals een oorlog) wél aanleiding kan slechts enkele voorbeelden van hoe “masterplan” voor de economie, uit- geven tot een tijdelijk centraal plan- het centrale punt van Road to Serfgevaardigd door een centrale autori- nen en het scharen van alle activiteit dom op elk mogelijk gebied kan toeteit, in een democratie nooit goedge- achter één doel. Belangrijk is echter gepast worden. Het resulteert in een keurd kan worden. Zodra een bepaald dat dit geen concessie is op zijn visie, bijzonder interessant boek en een “plan” voor de economie verder gaat maar eerder een logisch gevolg ervan: uitstekende inleiding voor eenieder dan de gebieden waar dwang wordt in oorlogstijd is er natuurlijk wél een die kennis wil maken met de liberale aanvaard (e.g. justitie), zal er nooit gemeenschappelijk doel waar elk in- aversie tegen een sterke staat. Laat een meerderheid te vinden zijn voor dividu wenst voor te strijden. Ook in deze rubriek dan ook een warme opeen dergelijk monstrueus project. Dit vredestijd kan aan een generaal dic- roep zijn om dit uitstekend werk zo omdat iedereen verschillende doe- tatoriale macht toegekend worden – snel mogelijk te (her)lezen. len wenst te bereiken, die soms niet aangezien alle middelen die tot zijn compatibel zijn met die van de maat- beschikking staan zullen leiden tot de The road to serfdom schappij. Hierdoor ontstaat in een landsdefensie. Bij alle andere aspecFriedrich A. Hayek democratie discussie over de midde- ten van de maatschappij is dit echter University of Chicago Press len die de overheid moet aanwenden gedoemd te mislukken, aangezien de Vanaf ca. $10 oa bij Amazon.com – en daaropvolgend voor de socialist afwezigheid van een collectief doel

52

LVSV Gent NEOHUMANISME

Het lezen waard

After the welfare state

“Politicians stole your future… You can get it back”. Tom G. Palmer geeft op de kaft een duidelijk een boodschap mee. “Your Future depends on understanding what is in this book” (J.A. Miron, Harvard University) vat het doel van het boek samen: de welfare state onderuit halen en je toekomst als jongere terug in eigen handen nemen.

De verzorgingsstaat is een heikel punt in liberale kringen, toch bestaat er een consensus dat het huidige beleid veel beter kan. Dit boek toont aan waarom het overheidsingrijpen faalt en hoe het anders kan.

Simon Van Poucke

“After the welfarestate” is samengesteld door Tom G. Palmer die sinds de jaren ‘70 wereldwijd het liberalisme promoot. Hij is momenteel ondermeer Senior Fellow bij het Cato Institute, Vice President bij de Atlas Foundation en adviseur voor Students for Liberty. Het boek bundelt een reeks essays die elk een onderdeel van het probleem van de welvaartsstaat belichten of een alternatief aanreiken.

De teksten zijn goed gestructureerd en lezen vlot, bepaalde auteurs vertellen echt een boeiend verhaal. De essays vereisen enige economische interesse, maar blijven toegankelijk voor iedereen. Het boek is nog geen jaar geleden samengesteld en speelt daardoor in op de meeste recente evoluties, zoals de Griekse verkiezingen van mei 2012.

De essays lopen over van de boeiende informatie en schokkendde cijfers. Als Griekenland, bijvoorbeeld, al zijn pensioenenbeloften zou inlossen, zou de Griekse schuld stijgen tot 875% van het BBP, geeft M. Tanner aan in zijn essay “The welfare state as a pyramid scheme” (p.91). De situatie in de grotere landen lijkt beter, maar dat is slechts schijn: de Franse schuld zou

na het nakomen van alle huidige pensioenbeloften bijvoorbeeld oplopen tot 549% en de Duitse tot 418% van hun respectievelijk BBP. Zelfs in Amerika zouden de al beloofde uitkeringen voor de Social Security en Medicare de schuld doen stijgen tot 480%, of zelfs tot 911% in realistischere projecties. Projecties moeten altijd met een korrel zout genomen worden. Zo lijkt het percentage “911” verdacht veel op het Amerikaanse noodnummer.

Maar de astronomische bedragen tonen aan dat de welvaartsstaat in zijn huidige vorm overal onhoudbaar geworden is. De vele voorbeelden en cijfers tonen duidelijk hoe nefast overheidsinterventies kunnen zijn, ook al zijn de intenties vaak zeer nobel. Het mag duidelijk zijn dat de overheid slechts processen kan toepassen en geen resultaten kan afdwingen.

Het boek ziet de welvaartstaat niet als geïsoleerd probleem. Er worden ook geschiedkundige overzichten gegeven, de financiële crisis wordt geanalyseerd (al is die tekst wat technischer). Ook de immigratieproblematiek wordt aangeraakt en, vooral in de laatste tekst, wordt kort beschreven wat liberalisme is. Alle essays worden duidelijk ondersteund met kleurrijke voorbeelden, harde geschiedkundige data en goed gekozen uitspraken van bekende en minder bekende economen en geschiedkundigen. Zoals “Poverty has no causes. Wealth has causes.” (Peter Bauer, p. 111). Ook de auteurs geven duidelijke boodschappen, zo klaagt P. Falasca “Few paid any attention to (…) financial sustainability. After all, the voters of the future do not vote today.” (p. 18) Vele auteurs hameren er op dat er voor de overname van de sociale zekerheid door de overheid, tal van private initiatieven bestonden die levensverzekeringen, werkloosheidsuitkeringen en nog veel meer aanboden aan hun leden. Zo waren er de ‘Fraternal Societies’ (een soort onderlinge of coöperatieve ‘verzekeringen’).

Ook organisaties als de vrijmetselaars voorzagen in ziekte- en werkloosheidsuitkeringen voor hun leden. Er wordt hier een duidelijk onderscheid gemaakt tussen de ‘mutual aid’ –organisaties en de ‘charity’-organisaties.

De ‘mutual aid’-verenigingen, zoals de vrijmetselaars en de Fraternal Societies,

2e editie 76e jaargang, 2012-13

53

Het lezen waard

Aftr the welfare state - edited by Tom G. Palmer Simon Van Poucke

hielpen hun leden met meer dan al- boek wat op je honger zitten. De de laatste tekst laat Tom Palmer alles leen geld. Ze wakkerden ook het ge- auteurs lijken slechts te analyseren samenkomen tot een overzichtelijk meenschapsleven aan en leidden hun zonder constructieve oplossingen geheel. De daar geboden oplossingen leden zelfs op, vermaakten hen en aan te reiken. Sommige cijfers en cau- zijn vanzelfsprekend na het lezen van leerden hen verantwoordelijkheid ne- sale verbanden moeten te veel voor het boek. men. Zoals de naam aangeeft, steun- zich spreken, andere zaken worden den ze op de wederkerigheid van het onderbelicht. Zo lijkt het oorzake- Hoewel “After the welfarestate” lidmaatschap: je wist dat je nu betaal- lijk verband tussen het verval van de slechts een dun boekje is, het corpus de, maar later iets terug zou krijgen, Fraternal Societies en de opkomst beslaat slechts 136 pagina’s, staat het ondermeer omdat de winsten vaak van de welvaartsstaat voor de hand vol interessante, soms schokkende, tussen de leden verdeeld informatie. De auteurs werden. Dat betekent dat maken een duidelijke profiteurs genadeloos aan After the welfare state bevat basiskennis voor analyse, raken vele asde deur gezet werden. ieder die geïnteresseerd is in politiek en voor pecten en argumenten De pure liefdadigheidsaan en bieden een waaier iedereen die gaat stemmen. organisaties geven louaan oplossingen, ook opter geld en doen dus aan lossingen waar je vooraf ‘kicking the can down the raod’. Zij te liggen, maar wordt het nooit echt nooit bij stil gestaan had. Vele voordebieden geen constructieve oplossing bewezen. Dat verband lijkt nochtans len tegenover liberalisme, liefdadigom de mensen echt uit de armoede een belangrijk feit om verder op te heidsorganisaties, de welvaartsstaat te trekken. Overheidscampagnes, die bouwen. Een ander heikel punt is het en vooral zijn alternatieven worden meestal uitsluitend liefdadigheid zijn, veelvuldig gebruik van geschiedkun- gecounterd. After the welfare state kunnen de auteurs slechts aanvaar- dige voorbeelden, hoewel het moei- bevat basiskennis voor ieder die geïnden als laatste redmiddel. Bovendien lijk is objectieve conclusies te trekken teresseerd is in politiek en voor iederkrijgt iedereen uiteindelijk wel kansen uit complexe geschiedkundige data. een die gaat stemmen. in het leven, maar wordt het grijpen Een socialistische geschiedkundige van die kansen tegenwoordig tegen- kan met zijn eigen theorie even vagewerkt door de regelneverij van de labele, maar tegengestelde concluAfter the welfare state overheid (bv door minimumlonen, sies trekken. Er bestaat immers geen beschermde beroepen,…), waardoor consensus over de te gebruiken theEdited by Tom G. Palmer wie weinig kansen krijgt, vaak arm orieën. Toch hebben de talrijke kleurJameson Books blijft. rijke voorbeelden zeker hun waarde.

LVSV Leden: gratis!

Ondans de hoge kwaliteit van de bij- In de laatste essays worden uiteinNiet-leden: €1 dragen, blijf je in het begin van het delijk oplossingen aangeraakt en in

54

LVSV Gent NEOHUMANISME

Kouter 113-114 te Gent. Krijg 15% kortring met je lidkaart!

Bestuur

Voorzitter: Lawrence Vanhove

Politiek Secretaris Mattias De Vuyst

Politiek Secretaris Dimitri Sonck

Penningmeester: Siemon Aelbrecht

Hoofdredacteur Stijn D’hondt

PR Justin Vanderheyden

Activiteiten Maxim Tylleman

IT & vormgeving: Simon Van Poucke

Sponsoring John Cracco

Bestuurslid Arno Morsa

Bestuurslid Fabrizio Terrière

Bestuurslid Andreas Van Poucke

Bestuurslid Sébastien Wellens

Aspirant Bestuurslid Filip Batselé

Aspirant Bestuurslid Rémy Bonnaffé

Aspirant Bestuurslid Timon Lesage

Aspirant Bestuurslid Marylène Madou

Aspirant Bestuurslid Jonathan Peck

2e editie 76e jaargang, 2012-13

55

Visie

Ad Fontes De titel van dit artikel kan vrij naar het Engels vertaald worden als ‘back to the roots’. Lid Frederik Laevens gaat in dit artikel dan ook dieper in op de geschiedenis van het liberalisme en meer specifiek op haar filosofische wortels.

In haar oorspronkelijke 18de eeuwse vorm richtte het liberalisme zich vooral op de omverwerping van de Lid bestaande orde. Wanneer deze gereLVSV Gent aliseerd werd met de Franse Revolutie en de revoluties van 1830 en 1848 Het liberalisme is van nature een moesten er wel divergenties optreideologische stroming die zich niet den betreffende de invulling van antlaat beperken door dogma’s. Dit bewoorden op de concrete problemen tekent dat deze stroming zich dus die zich stelden. Tengevolge daarvan, buitengewoon snel kan aanpassen in en ook wegens de afstand tussen de veranderlijke tijden, maar er hierdoor geïdealiseerde principes en de feiteonenigheid bestaat over wat men nu lijke opvattingen, doen zich vanaf het wel of niet tot het liberalisme begin binnenin het kan rekenen. Dit probleem liberalisme tegenstrijIn haar oorspronkelijke 18de eeuwse vorm ontstond grotendeels aan het dige tendensen voor. richtte het liberalisme zich vooral op de einde van de negentiende Rond de bevrijding omverwerping van de bestaande orde. eeuw. Velen hoorden praten van de mens als ideaal over de deugden van de Oosbestaat aanvankelijk tenrijkse school, maar op de vraag geest van de mensen aanwezig te zijn een consensus dat elke vorm van abwat daar precies onder verstaan en ook typisch in een groepsverband solute macht verworpen moet worwordt weet men dikwijls alleen maar gedeeld kunnen worden, zouden den. Zodra echter het vrijheidsbegrip door te verwijzen naar secundaire li- ideologieën in strikte zin enkel door inhoudelijk moet worden opgevuld teratuur van twijfelachtige kwaliteit sociologische en sociaal-psychologi- krijgt men onenigheid en lopen de en objectiviteit. sche methodes achterhaald en geana- meningen vaak uiteen. Een voorbeeld lyseerd kunnen worden. Maar aange- hiervan is de ingreep van de Staat in Een basisprincipe van de geschied- zien de meeste ideologieën die in de het handelen en denken van een inkundige benadering van eender achttiende en negentiende eeuw in dividu. Twee tegenstrijdige strekkinwelke onderwerp is dat hoe goed de Europa werden geïntroduceerd, ver- gen ontwikkelen zich: waar de ene de secundaire literatuur ook moge zijn, uiterlijkt werden door de werken van macht van de Staat wil beperken tot men onder geen enkele voorwaarde een aantal prominente auteurs, is het het minimum, eist de andere dat de de primaire bronnen mag ontzien. praktisch zich enkel te baseren op wat Staat actief bijdraagt aan de bevrijHierna volgt dus een korte weliswaar derden over die werken geschreven ding van de mens. onvolledige schets van het liberalisme hebben. en haar voornaamste spin-offs vanDeze in de 18de eeuw ontstane liuit een geschiedkundige perspectief, Het liberalisme onderscheidde zich berale ideologie had als doel om de waarbij de louter economische as- van andere ideologieën omdat het ideeën die tijdens de Verlichting verpecten van het liberalisme voor een als eerste een alternatief bood voor worven waren toe te passen op de alkeer grotendeels buiten beschouwing het ancien regime en dus de lans brak gemene maatschappelijke structuren. worden gelaten. voor de ideologieën die later nog zou- De voornaamste auteurs zouden ons den opkomen. Het ontstond dus uit allen al bekend moeten zijn: Locke, Maar eerst: wat is een ideologie en de Verlichting en kreeg met de Franse Montesquieu, Jefferson en Rousseau. wat verstaat men hieronder? On- revolutie de kans om zich te profile- De laatste auteur is eigenlijk een geval der de term ideologie verstaat men ren in de veranderende context van apart, omdat deze in tegenstelling tot meestal een min of meer samen- de industriële revolutie. de andere auteurs privé eigendom als hangende verzameling overtuigingen bron van alle kwaad beschouwt, en in

Frederik Laevens

56

LVSV Gent NEOHUMANISME

betreffende het organiseren van de menselijke maatschappij. Hieronder verstaat men dus de organisatie van de economie, de rechtspraak, de staatstructuren maar ook de opvoeding. Verder is het van belang dat alvorens over een ideologie te spreken er een zekere groep individuen een analoog en systematisch geheel van opvattingen over uiteenlopende onderwerpen delen.

Omdat ideologieën geen duidelijke verklaring nodig hebben om in de

Visie tegenstelling tot de andere auteurs deze niet als een fundamenteel mensenrecht erkent.

meest extreme vorm van deze strekking werd door Friedrich von Hayek en Milton Friedman gepropageerd.

De nasleep van Wereldoorlog I en Ook de Oostenrijkse school zou men Aangezien de auteurs die het huma- vooral de crisis van de jaren dertig in deze stroming kunnen plaatsen. nitair aspect en de actieve We kunnen concluderen rol van de staat bepleiten De nasleep van Wereldoorlog I en vooral de dat we als jonge libever in de minderheid zijn, ralen moeten uitkijken komt langzaam maar ze- crisis van de jaren ‘30 tastten de fundamenten dat we de fundamentele ker de nadruk te liggen op van het politiek liberalisme grondig aan. waarden van het liberahet ideaal van de indivilisme, zijnde de vrijheid duele vrijheid en de non-interventie tastten de fundamenten van het poli- en afkeer van elke vorm van absolute van de staat. tiek liberalisme (waaronder volkssoe- macht, openheid en het bijna unieke vereiniteit, parlementaire democratie aanpassingsvermogen van onze ideoDe vele thema’s die rond deze peri- en zelfs scheiding der machten) gron- logie, niet verloochenen; en dat we ode opduiken kunnen in twee brede dig aan. De nieuwe orde sprak im- door het blindelings volgen van te strekkingen ondergebracht worden, mers velen aan. enge interpretaties van divergente met vooreerst het “economisch liberalisme” voornamelijk veruiterlijkt door Adam Smith in zijn voornaamste werk “Inquiry into the Nature and causes of the wealth of Nations (1776)”. De grondvoorwaarden van economische groei lag volgens hem in de verdeling van arbeid, wat dan tot specialisatie zou leiden, een verbetering in de technieken en tenslotte een verhoogde productiviteit.

Het “politiek liberalisme” vormt de tweede stroming die rond deze periode opduikt; deze baseert zich vooral op de werken van Locke, Voltaire etc… Als hoogste ideaal gold hier dat individuele vrijheden gewaarborgd moesten worden en door niets of niemand konden worden beperkt.

Alleen de staat mocht in bijzondere gevallen, namelijk het beschermen van het algemeen welzijn, beperkingen opleggen. Het spreekt voor zich dat men bij deze waarborgen grondwetten, de begrippen volkssoevereiniteit, scheiding der machten en parlementaire regeringen bedoelde.

Bij de Franse revolutie zal het idee van de volkssoevereiniteit en een actievere ingreep van de staat bij de bevrijding van het individu leiden tot het ontstaan van verlinkste stromin-

gen die uiteindelijk zullen uitmonden in het socialisme.

Met de oliecrises van de jaren zeventig kwam dan weer de tendens om van het “socialistisch getinte” economisch liberalisme, het Keynesianisme, afstand te doen. Het was tijd voor een radicale terugkeer naar het vroeg negentiende eeuwse economische liberalisme met alle negatieve sociale gevolgen, en een verregaande inperking van de staatsinterventie. De

stromingen binnen het liberalisme onszelf niet buiten de grondstroom plaatsen. Het is onvermijdelijk dat het liberalisme zich aan de gewijzigde tijdsomstandigheden heeft aangepast, en zelfs noodzakelijk. Eén van die aanpassingen was het aanvaarden van een verhoging van de staatsinterventie in het maatschappelijk leven.

Maar waar leggen wij de grens?

Selectieve Bibliografie: E.VERMEERSCH, J. BRAECKMAN De rivier van Herakleitos,een eigenzinnige visie op de wijsbegeerte. Houtekiet, Antwerpen, 440 p.

RR. PALMER, J. COLTON, L. KRAMER, A History of the Modern World, New York: McGraw Hill, 2007 (10e ed.), 1.259 p.

2e editie 76e jaargang, 2012-13

57

Verslag

Ann De Craemer De andere kant van Iran Woendag 20 februari gaf Ann De Craemer in de Blauwe Zaal haar langverwachte lezing over de andere kant van Iran. Volgens velen was dit een van de beste lezingen die het LVSV tot dan toe georganiseerd had. Haar vlotte stijl, enkele goedgekozen filmpjes en de aangrijpende getuigenissen van Iraniërs die ze zeer goed vertelde, ontroerden velen. Timon geeft het verslag van deze memorabele gebeurtenis.

Timon Lesage

ving die nu helaas geregeerd wordt door “schurken”. Het zorgt voor een spanning tussen traditie en moderniteit, een dualiteit die Ann De Craemer en haar fotograaf Pieter-Jan de Pue aan den lijve mochten ondervinden tijdens de presidentsverkiezingen van 2009, die uitliepen op rellen tussen de aanhangers van de hervormingsgezinde Mousavi en de krachten van het regime. Ook het overlopen naar

De Craemer was Iran als éen van de weinige landen in het Midden-Oosten geschokt door 9/11, in weerwil van de officiële haat die gepredikt wordt.

Ook het dagelijkse leven in Iran vertoont deze schizofrenie: buitenshuis Mir-Hossein Mousavi. Pelgrimstad liegt men om te overleven, wat Ann Qom, bastion van het sjiisme. Een De Craemer bestempelt als een “gemiddenklasse die snakt naar demodwongen hypocrisie”, binnenskamers cratie. Witte busjes van de zedenpoworden massaal schotelantennes gelitie. Nagestaard worden ïmporteerd en vallen de omwille van een blote boerka’s af. Een interesAnn De Craemer hield ons zes vragen kuit. Over al deze zaken sant aspect van dit alleen vele andere had Ann daagse leven is de positie voor over deze “andere kant van Iran”, een De Craemer het op de van de vrouw. Ook hier uitgestrekt en gecompliceerd land. eerste LVSV-lezing van het zien we de bipolariteit die 2de semester. De schrijfals een rode draad door ster van o.a. “Duizend-en-één-dro- de oppositie van de persattaché die de lezing liep: publiek zijn vrouwen men” maakte voor een goedgevulde hun visumaanvraag begeleidde is vol- expliciet niet gelijk voor de wet, in de Blauwe Zaal meteen duidelijk dat dit gens Ann De Craemer illustratief voor private sfeer vocaliseren ze hun megeen conventionele redevoering over een Iraanse middenklasse en jeugd ning en vechten ze terug.

Iran zou zijn. Ze zou het inderdaad die het regime verfoeit, de democraniet hebben over Iran’s kernprogram- tische draad weer wenst op te pikken Tijdens de presidentsverkiezingen van ma, de gespannen relatie met Israël, en bezorgd is om het internationale 2009 traden deze anti-regime gevoeen bij uitbreiding de Westerse wereld, imago van Iran. Ann De Craemer hield lens bovendien buiten de huiskamer: of handelsembargo’s. Ann De Crae- ons zes vragen voor over deze “ande- de massale fraude tijdens de stemmer wou integendeel de abstractie re kant van Iran”, een uitgestrekt en mentelling (waarbij in sommige dorpvan Iran personaliseren, bevattelijk gecompliceerd land. jes meer dan 100% van de inwoners maken. Vanuit een liefde voor de Pervoor Ahmadinejad stemden) dreef de zische poëzie, maar vooral ook van- Eerst en vooral relativeerde onze aanhangers van Mousavi de straat op. uit ergernis over de manier waarop spreekster het streng islamitische In de rellen en betogingen die erop Iran gerepresenteerd wordt in onze karakter van Iran. Officieel volgt de volgden werd de jonge vrouw Neda media: oerconservatief, gevaarlijk en Islamitische Republiek Iran de religie Agha Soltan neergeschoten, iets wat fanatiek. In deze soms eenzame mis- van de bebaarde profeet uit Mekka, internationale aandacht kreeg. Ayasie slaagde ze meteen via haar beeld- maar uit tientallen interviews bleek tollah Khomeini bleef echter op post. materiaal over het alledaagse leven in dat de gemiddelde jonge Iraniër sterk Ann De Craemer is dan ook pessimisIran, soms onder gevaarlijke omstan- gekant is tegen de Islam of de rol die tisch wat betreft de toekomst, maar digheden opgenomen in de steden haar vertegenwoordigers zoals aya- hoopt dat de barsten in het regime langs de Trans-Iraanse spoorlijn. Het tollah Khomeini spelen in Iran. Iran is (onder andere spanningen tussen was de aanzet tot een uiterst boeien- ook van oorsprong niet Arabisch maar Khomeini en Ahmadinejad) almaar de avond in het Liberaal Archief.

Perzisch en bovendien niet oorspron- groter worden in de aanloop naar de kelijk islamitisch maar zoroastrisch. presidentsverkiezingen van 2013. Een Het centrale punt van de lezing was Hiermee samenhangend werden ook deel van het publiek hoopt ongetwijde visie van De Craemer op Iran als de de anti-Amerikaanse sentimenten feld mee na deze boeiende avond. bakermat van democratie en bescha- in het land beschouwd: volgens Ann

58

LVSV Gent NEOHUMANISME

Verslag

Pierre Garello (Fra) An introduction to the Austrian School of economics

De eerste internationale spreker van het semester was Pierre Garello. Deze opgewekte Fransman gaf ons een interessante inleiding tot de Oostenrijkse School. Andreas brengt u het verslag van de twee delen van de lezing.

Andreas Van Poucke

Over de Oostenrijkse school valt veel te vertellen. Pierre Garello, als gerenommeerd Frans econoom, wist op een leuke en speelse manier de kern duidelijk weer te geven. Hij is geen fan van lange lezingen en splitste de avond daarom op in twee delen: het eerste deel wijdde hij aan enkele belangrijke kernideeën van de Oostenrijkse school toe, in het tweede deel wist hij zijn uitgebreide kennis via antwoorden op vragen duidelijk over te brengen. Enkele kernideeën die hij besprak: “Resources are subjective”, een goed is pas een economisch goed als iemand dit als dusdanig bestempelt, hoe interestvoet het time prefe-

rence probleem oplost (hier deed hij ons allen glimlachen door het gedrag van vele banken te vergelijken met iemand die in de achteruitkijkspiegel kijkt om vooruit te rijden). Hiermee toont hij op een grappige manier aan dat tijd altijd een risico inhoudt en dus een groot belang heeft binnen economie. Het kennisprobleem en de boom and bust cycle konden uiteraard ook niet ontbreken. Een laatste punt, dat hij doorheen zijn uiteenzetting vaak liet terugkomen, is het feit dat de markt niet van human design is, maar wel het resultaat van human action.

Hij sloot dit deel af door kort nog even alle economen binnen de Oostenrijkse stroming te overlopen, aangevuld met enkele amusante details over het leven van elke econoom.

Het tweede deel van de avond lag dus volledig in handen van de aanwezigen. Hier vergeleek professor Garello het geven van goedkoop krediet aan

de banken met een fles wijn geven aan een alcoholverslaafde. Investeringen die zonder goedkoop geld anders nooit zouden gemaakt, zijn verstoren op lange termijn de markt. Het aantal investeringen staat dan immers niet meer in verhouding tot de vraag naar producten. Ook werd er gepeild naar de mening van Garello over inflatie van de munten. Voor Garello is het simpel: de enige waarde van een briefje van 10 dollar, is een ander briefje van 10 dollar. Kortom, geld heeft geen echte waarde meer. Hij volgt hier Hayek en geeft de denationalisatie van de geldmarkt als oplossing.

Pierre Garello eindigt met te benadrukken dat we nu niet allen Austrians moeten worden. We kunnen alleen maar leren uit hun ideeën, maar de economie blijft een complex gegeven.

2e editie 76e jaargang, 2012-13

59

Verslag

Dr. Tom G. Palmer The foundations of a free society Op donderdag 7 maart had LVSV de eer een waar icoon te verwelkomen: dr. Tom G. Palmer. Hij gaf ons een voorstelling over de fundamenten van een vrije samenleving. Deze liberale topper maakte er een uitgebreide en geanimeerde lezing van.

Jonathan Peck dringen, konden Dalits rijker worden dan ooit tevoren en verkregen ze veel meer respect. In een kapitalistisch bestel kan iedereen namelijk zijn of haar eigen leven maken onafhankelijk van sociale status.

Dr. Tom G. Palmer is Senior Fellow bij het Cato Institute en vicevoorzitter van International Programs aan de Atlas Economic Research Foundation.

Doorheen zijn leven heeft hij zich onvermoeid ingezet voor de verspreiding van het liberalisme: zo verzorgde hij bijvoorbeeld vertalingen van vele werken van mensen als Bastiat, Hayek, Madison en andere liberale filosofen. Zijn eigen essays gaan vooral over de filosofie van individuele rechten, multiculturele politiek, globalisatie, culturele identiteit en libertarische politieke filosofie. Hij is tevens auteur van The Morality of Capitalism en After the Welfare State, boeken die in het LVSV gratis verkrijgbaar zijn.

De talk begon met een onderwerp dat tegenwoordig maar al te vaak verkeerd begrepen wordt: vrijemarktkapitalisme. De vrije markt is fundamenteel een systeem van eigendomsrechten, waarin de maatschappij erkent dat individuen initiatief met hun kapitaal mogen nemen zonder centrale planning. Velen zijn bang van deze vorm van markteconomie niet omwille van één of ander sterk ideologisch argument, maar louter en alleen omdat het verandering teweegbrengt. Een voorbeeld dat Palmer gaf, waren de Dalit in India: zij staan normaal gezien bekend als “onaanraakbaren”, mensen die het laagste van het laagste zijn. Sedert India echter internationaal handel begon te drijven en het kapitalisme begon door te

60

LVSV Gent NEOHUMANISME

Dit alles is gebaseerd op een fundamenteel idee in het liberalisme: de notie dat andere mensen niet aan ons toebehoren. Vrijheid hoeft men niet te rechtvaardigen, het is de standaardsituatie (de zogenaamde “aanname van vrijheid”). Wat men wel stevig moet kunnen funderen, zijn restricties op vrijheid. Dergelijke restricties zijn met name onontbeerlijk voor eigendomsrechten, anders zouden ze weinig betekenis hebben. We moeten er echter wel voorzichtig mee omspringen willen we geen conflicten stimuleren, en daarom moeten eigendomsrechten aan drie criteria voldoen: definieerbaarheid, verdedigbaarheid en overdraagbaarheid. Het is eerst en vooral belangrijk te weten over exact welke eigendom het gaat en wie de eigenaar zou zijn, vandaar definieerbaarheid. Ten tweede zijn rechten vrij waardeloos als ze niet in een rechtbank verdedigd kunnen of mogen worden zonder geweldpleging, en ten derde horen mensen in staat te zijn hun eigendomsrechten snel en makkelijk over te kunnen dragen op anderen indien zij dat wensen.

Het doel van eigendomsrechten en de vrije markt is het stimuleren van ondernemerschap: mensen ertoe aanzetten waarde te creëren. Als dit systeem gemanipuleerd wordt door een interventionistische politiek, dan is het resultaat een crisis zoals we nu meemaken. De schuld van de huidige economische crisis ligt niet bij het “wilde kapitalisme” zoals velen beweren. Inderdaad, we hebben helemaal geen “wild kapitalisme” meer gehad

de afgelopen decennia. Wat we wel hebben, is nepotisme: vriendjespolitiek die misbruik maakt van de macht van de staat om het vrijemarktproces te ondermijnen. Als we even stilstaan bij enkele instellingen die betrokken waren bij de crisis, zoals de Federal Reserve, Freddie Mac, Fannie Mae en de Federal Housing Administration, dan zou het al snel duidelijk moeten zijn dat zij allerminst het product waren van vrijemarktprocessen: elk van hen manipuleerde de markt en onderschatte reële risico’s simpelweg omdat ze dachten dat ze het konden via gunsten van de overheid. Zo werkt kapitalisme niet: de vrije markt beloont echte, productieve ideeën en straft corruptie af. Hoe doet de markt dit? Via concurrentie, vrije handel en winst. Tegenwoordig zijn dit stuk voor stuk vuile woorden geworden, maar dat komt doordat mensen kapitalisme heel de tijd verwarren met nepotisme. Het wordt daarom eens tijd de begrippen op een rijtje te zetten.

Van concurrentie zegt men dat het “moordend” is, alsof de leiders van concurrerende firma’s ’s nachts bij elkaar proberen in te breken om elkaar te wurgen. De realiteit is dat concurrentie leidt tot innovatie en coöperatie: wanneer bedrijven onder druk staan om beter te presteren dan andere, dan brengt dit noodzakelijkerwijs innovatie en creatieve stimulatie met zich mee. Men gaat ook meer geneigd zijn partners op te zoeken die kunnen helpen, in ruil voor een deel van de winst. Een wereld die vrij is van concurrentie, is een wereld die lam ligt. Met “moordend” bedoelt men waarschijnlijk dat zij die niet mee kunnen, uit de markt weggeconcurreerd worden. Dat is inderdaad zo, maar waarom is dit slecht? Als een bedrijf een bepaald product beter en goed-

Verslag koper kan aanbieden dan een ander, waarom is het dan slecht dat mensen eerder voor dit bedrijf kiezen dan de minderwaardige concurrent? Men moet niet blijven zitten in markten waar men duidelijk niet in mee kan spelen, want het tegendeel leidt tot het nepotisme dat ons in crises stort: als we inferieure firma’s blijven ondersteunen, dan trekken we de stabiliteit van heel de markt naar beneden. Zoiets gebeurt enkel via interventie, niet via vrijemarktprocessen.

Vrije handel, zo gaat het verhaaltje, leidt tot uitbuiting, industriële reservelegers, proletariërs en burgerij.

Wie dit argument maakt, heeft duidelijk het concept van vrije handel niet begrepen: vrije handel is vrij als in vrijwillig, zonder dwang. Het is per definitie onmogelijk voor vrije handel om te leiden tot uitbuiting. Er zijn namelijk twee mogelijkheden: ofwel weten beide partijen dat de ander hen probeert uit te buiten, ofwel komen ze daar achteraf achter. In het eerste geval is een vrijwillige transactie absurd; enkel dwang (bijvoorbeeld van de overheid) zou zoiets kunnen be-

werkstelligen. In het tweede geval zal de gedupeerde partij ervoor opteren nooit meer handel te drijven met de partij die hem opgelicht heeft, en vaak zelfs juridische stappen ondernemen om een schadevergoeding te krijgen.

Dat is natuurlijk enkel mogelijk indien iedereen vrij is te onderhandelen met wie hij wil, en hieruit blijkt dat een vrije markt uitbuiting afstraft: mensen gaan uitbuiters vermijden, zodanig dat zij uiteindelijk failliet draaien. Vrije handel is sowieso voordelig voor alle vrijwillig betrokken partijen. Het enige wat daar afbraak aan kan doen, is een entiteit die handel afdwingt.

Winst, om te besluiten, noemt men “egoïstisch”. Maar winst is een maat voor waarde die men gecreëerd heeft, dus zij die tegen winst zijn, zijn per definitie tegen het creëren van waardevolle zaken. Winst is een beloning voor geleverde arbeid en productief denken, en willen dat mensen geen winst maken, getuigt dan ook van een zeer slecht moreel karakter: het toont aan dat men een maatschappij vol slaven wenst, die nooit vergoed worden voor hun werk.

Ten slotte toonde Palmer nog enkele statistieken, die vrij online te raadplegen zijn op The World Bank onder World Development Indicators. Hieruit bleek dat de minst economisch welvarende landen steevast ook de minst vrije landen zijn. De vrijheid van de markt blijkt evenredig te zijn met het algemeen welzijn van de bevolking. Niet alleen op economisch vlak: kapitalistische landen scoorden ook beter qua milieuvriendelijkheid. Vrije handel verhoogt het welzijn van alle betrokken partijen, stimuleert economische ontwikkeling en maakt mensen over het algemeen beschaafder.

In Palmers eigen woorden: “The free market allows people to rise up from the mud.”

Na afloop van wat we één van de meest interessante voorstellingen van dit jaar kunnen noemen, leerden we dat dr. Palmer ook een levensgenieter is: hij vergezelde ons naar ons stamcafé, de Boom Boom in de Overpoort, om de keel te smeren en nog wat na te praten.

discussieavond over solidariteit De eerste interne van het semester viel op de eerste woensdag van het semester, we vlogen er direct goed in! De leden konden weerderom vrij discussieren, ditmaal rond het onderwerp solidariteit. Simon Van Poucke had de discussie voorbereid en geeft hier het verslag.

Simon Van Poucke Het nieuwe semester startte met een interne discussieavond, dé kernactiviteit van het LVSV. Onderbouwde discussies vormen de ruggengraat van het LVSV, daarom wordt een interne steeds voorbereid a.d.h.v. een reader.

Deze editie handelde over solidariteit, opgesplitst in de onderwerpen “armoede en herverdeling”, “gezondheidszorg en pensioenen” en “alternatieven voor de welvaartsstaat”. Op de avond zelf modereerden Dimitri, Rémy, Timon en ondergetekende elk een (klein) groepje waarin de aanwezigen vrij konden discussiëren over de verschillende aspecten van de onderwerpen. De discussie kon gaan over ondermeer de kloof tussen rijk en

arm, de filosofische onderbouw van herverdeling, het nut van publieke gezondheidszorg, de pensioenpijlers, onderlinge verzekeringen en dergelijke meer. Hoewel elke moderator in het begin van de avond een startpunt voorstelde, stroomden de discussies al snel alle kanten uit. Solidariteit is niet alleen een breed thema, maar ook gerelateerd aan allerlei andere zaken, zoals belastingen (notionele intrestaftrek, successierechten), geschiedenis (het communisme, vakbonden, ...). In bepaalde groepen kwam dan ook een ruim spectrum aan onderwerpen aan bod, terwijl anderen zich lang focusten op één item.

In sommige groepen werd al snel een

consensus gevonden, anderen bleven filosoferen over details en bepaalde individuen bleken onverzettelijk. Het was opvallend hoe een minimale overheid (als laatste vangnet) voor de een vanzelfsprekend was, maar voor de ander absoluut overbodig of zelfs ronduit gevaarlijk, want altijd het begin van meer overheidsinmenging.

Hoewel dit onderwerp niet leidde tot de meest verhitte discussies, bleek het toch een onderwerp waar ieder een uitgesproken mening over had.

Het was leerrijk om al die meningen te zien samenkomen, botsen en uiteindelijk condenseren. Een geslaagde avond!

2e editie 76e jaargang, 2012-13

61

Column Worsteling des juristenlevens Siemon Aelbrecht

Penningmeester LVSV Gent Menig jurist zal het wel meemaken; na meer dan 4 jaar rechten gestudeerd te hebben en op een zucht van je masterdiploma te staan, stel je jezelf de vraag: is dit het nou?

Recht is geen rechtvaardigheid, maar slechts een ellenlange patersgang volgestapeld met enkel en alleen Belgisch Staatsbladen, gevuld met onsamenhangende wetsartikelen over elke pietluttigheid. De aangeleerde drang alles in regels te gieten en het recht dat door middel van lobbygroepen gevormd wordt naar de wensen van machthebbers vind je overal, maar er is geen spoor van enig greintje rechtvaardigheid.

In de loop van de studies heb je dat hoopje ongeregeld verwenst en heb je staan roepen tegen doven voor eenvoudig en consistent positief recht. Na 5 jaar en een diploma hoop je op zo weinig mogelijk wijzigingen en sla je munt uit de addertjes onder het gras. Na je studies kan je 3 wegen bewandelen: of je werkt voor de overheid, of je werkt voor zij die “gebruik” maken van die inconsistentie, of je werkt voor zij die de zoektocht wagen naar rechtvaardigheid. Een Institute For Justice, een droom voor elke hongerige rechtvaardigheidsstrijder van dit land. Mijn bewondering is groot voor deze Amerikaanse organisatie die streeft naar economische vrijheid en de nodeloze overheidsinmenging bestrijdt.

In het klassement der nodeloze overheidsinmengingen blinkt ons land vast op het podium. Niet alleen voor tal van inhoudsloze of belemmerende regelneverij, maar ook voor de wijze waarop. Het uit zich in details van onze wetgeving: de ene keer maken ze een artikel 288bis, de andere keer pakken ze uit met een streepje: artikel 288-1, 288-2,…

Nog leuker wordt het wanneer combinaties van beide ontstaan, artikel 288-2bis; een ware lust voor het oog! Of nog wanneer het woordje “onderneming” een andere invulling krijgt van zodra je een andere wettekst leest. Er wordt bovendien geen enkele poging ondernomen om een consistent rechtvaardig en begrijpelijk positief recht te schrijven. In feite dateren de laatste “gelukte” pogingen nog van voor België ooit het levenslicht zag. Onze overheid lijdt als het ware aan een acute regeldiarree, die naargelang het past alle kleuren van de regenboog de revue laat passeren.

Onze maatschappij braakt wetten en decreten met een adagium als waarborg: nemo censetur ignorare legem. Ie-

62

LVSV Gent NEOHUMANISME

dereen wordt geacht de wet te kennen. Met dit adagium kan het hen werkelijk niets schelen of rechtsregels verstaanbaar zijn. Zolang ze maar gepubliceerd worden in een krantje dat nauwelijks door 1% van de bevolking gelezen wordt, de rest moet het volk maar doen. Il faut le faire. De snelheid en ondoordachtheid waarbij de overheid regels produceert moet wel te wijten zijn aan de incompetentie van onze volksvertegenwoordigers en een gebrek aan wilskracht.

Het Burgerlijk Wetboek dateert van 1804, regels zijn achterhaald, delen zijn verdwenen zoals het handelsrecht, enkele anachronistische en inflexibele erfrechtregels en een discriminerend familierecht. Het sociaal recht is één van de rechtstakken die uitbulken van verschillende wetten, decreten, cao’s en besluiten. Een inflexibel arbeidsrecht waar niet-werken beloond wordt en waar ze je vragen stellen over je geestelijke toestand wanneer je geen misbruik maakt van verscheidene regels.

Met de regels van strafrecht, strafvordering en strafuitvoering idem dito; 2 verschillende wetboeken en verschillende (bijzondere) wetten. Een enkel wetboek over het strafrecht zou duidelijkheid kunnen geven over wie welke rechten en plichten op welke manier kan uitoefenen.

Wie vandaag het recht bestudeert kan niet anders dan besluiten dat het een zootje is en dat je rechtvaardigheidsgevoel niet moet zoeken in de wetten zelf maar in de beoordeling van de rechter. Wat ooit “La Bouche de la Loi” was, is nu de laatste hoop op rechtvaardigheid. Verlichte denkers zouden deze stelling nooit geloofd hebben. Onwaarschijnlijk dus hoe het recht en de visie op de maatschappij is veranderd doorheen de jaren. Wie ooit de rechtenstudies aanving uit een Robin Hood-gevoel heeft al snel door dat het enkel draait om rechtszekerheid en zeker niet om rechtvaardigheid.

Dat het wetgevingsproces is ingegeven met politici en het spel der populisme draagt er ook helemaal niet toe bij dat de wetgever een consistent geheel van rechtsregels uitschrijft die vlot en voor een redelijk persoon te begrijpen zijn. De noodzakelijke denkoefening vergt tijd, veel tijd.

Over één nacht ijs gaan is not done. Al is de traagheid van de Nederlandse codificatiebeweging ook niet een voorbeeldig spiegelbeeld. Zij startten in 1948 met een nieuwe

Column codificatiebeweging en tot op vandaag is de codificatie niet volledig afgewerkt.

Ingewikkelde wetgeving schept niet alleen onrechtvaardigheid maar ook een economisch ongunstig klimaat.

Niemand komt hier eigenlijk als winnaar uit, behalve de

wetgever, lobbygroepen en juristen zelf – wat niet de bedoeling kan zijn. Laat ons hopen dat de wetgever eens doet waar hij zich mee bezig moet houden: het vereenvoudigen, logisch herschrijven, flexibiliseren en codificeren van de regels die het leven van ons elkeen beheerst. Al is deze hoop niet meer dan ijdele hoop.

De gebroeders Oneiroi

Dimitri Sonck

Politiek Secretaris LVSV Gent

Iedereen die zich ooit heeft ingezet voor onze vereniging weet dat een goede nachtrust soms een luxe is, zeker wanneer de drukste LVSV-tijden weer voor de deur staan.

Wanneer je de slaap dan weer in huis verwelkomt als een oude vriend, blijft hij lang en spreekt hij veel, en diep. Het is dan wanneer je met hem herinneringen ophaalt die nog niet bestaan. Hij vertelt je over die droom die je nog moet hebben. En toen droomde ik hem.

Ik bevond me in een bouwvallig maar majestueus huis.

De plafonds reikten zo hoog dat reuzen er met gemak aan tafel konden zitten. De houten vloer kreunde onder zijn ouderdom en mijn voetstappen terwijl ik om me heen keek. Hier en daar lieten grote gaten in het schuine dak de klimop binnen en speelde het zonlicht een kandelaar na.

Dolend door de tientallen kamers van dit paleis zag ik halverwege de gigantische ronde trap een man, die neer leek te liggen met zijn hoofd op de treden. Hij was al even oud als het huis, en met zijn rug gebogen en gekromd sleepte hij zijn grijze baard over de trap. Toen ik hem benaderde zag ik dat hij de treden blauw aan het verven was met een tandenborstel. Ik keek verbaasd op en hij lachte.

Ik wandelde verder en opnieuw zag ik in de gang een oude man, die nu tegen de muur stond. Ik kwam dichterbij en zag dat hij met zijn nagels schilfers van een houten pilaster probeerde afkrabben. Zijn vingers bloedden omdat zijn nagels bijna volledig verdwenen waren, maar de man verpinkte niet en bleef krabben terwijl hij tegen zichzelf mompelde in een onverstaanbare taal. Uit het donkere, vermolmde hout van de halfzuil kropen er honderden wormen en maden die zich nestelden in de huid van de oude man en zich ontpopten tot vliegen. De beestjes en het

rot zaten overal in de muren, de deuren en het plafond.

De geur was ondraaglijk en met mijn hand voor de mond strompelde ik door de gang.

Terwijl ik moeizaam mijn misselijkheid overwinnend door de gang slofte hoorde ik in de verte een geluid dat leek op gejammer en gekrijs. Het leek te komen vanuit de kamer aan het einde van de gang, en dus begon ik te lopen terwijl de walgelijke walm op me inbeukte. Het gekrijs werd luider en luider en met mijn laatste krachten trok ik de deur open van de kamer waar het vandaan kwam.

Plots stond ik aan de grond genageld. De geur was verdwenen. In de kamer zag ik geen oude man, maar een jonge, bloedmooie vrouw die levenloos in een schommelstoel achteruit gezakt lag. Op haar schoot lag een schitterende gouden kroon. Het gekrijs kwam van een pasgeboren baby die naast haar in een wieg lag. Terwijl ik daar roerloos stond werd ik overmand door een diepe treurnis en de tranen welden onhoudbaar in me op. Maar mijn droefheid sloeg om in totale paniek toen ik zag wat er onderaan de kribbe lag: een reusachtige slang met vurige ogen en een lichaam van tientallen meters lang, die zich een weg baande naar het kind. De staart van de angstaanjagende kolos hing uit het open raam, maar zijn nek kronkelde zich al rond de poten van de wieg. Het serpent siste oorverdovend luid, zo luid dat ik niet hoorde hoe de gehavende vloer onder mij begon te kraken en de rotte planken barstten en uiteen brokkelden, tot de vloer onder mij het begaf.

Met een schok werd ik buiten adem maar uitgerust wakker, en ik besefte dat mijn nachtrust maar een klein offer is.

2e editie 76e jaargang, 2012-13

63