Włodzimierz Wincławski
1988 s. 6), to poza opracowaniem cytowanego autora o historyzmie w tradycji socjologii polskiej, apelem Kwaśniewicza o „rewaloryzację historycznego podejścia w badaniach socjologicznych” (1981, 1982), brak w naszym piśmiennictwie analiz historycznych na ten temat. Pewną namiastkę stanowią monografie poświęcone socjologom uwzględniającym historyczny punkt widzenia w ich pracach. Nie podjęto dotąd także badań historycznych psychologizmu (psychosocjologii) w socjologii polskiej, mającego znaczący dorobek poznawczy43. I w tym przypadku należy odnieść się do monograficznych opracowań twórców kierunku. Na opracowanie oczekuje przełom antypozytywistyczny (modernizmu) w socjologii polskiej44 Historiografia polska dostarcza szeregu opracowań o badaniach wybranych zagadnień społecznych. Pierwszą taką pracą było studium Bystronia z 1916 r. w którym omówiono piśmiennictwo socjologiczne poświęcone problematyce narodu45. Naród, w tym i zagadnienia grup etnicznych, stosunkowo często były przedmiotem opracowań historiografii polskiej socjologii. Na tym polu największe zasługi ma Kurczewska, autorka przede wszystkim pracy na temat narodu w socjologii polskiej przełomu XIX i XX stulecia (1979) oraz antologii tekstów socjologicznych o narodzie (2002). Pracę imponującą rozmachem i solidnością warsztatu wykonała Joanna Nowak (Duchowe piętno społeczeństw, 2008), omawiająca rozwijającą się refleksję nad narodem i podejmowane badania zagadnień narodowościowych w Polsce XIX stulecia. Sięgnęła przy tym do bogatego piśmiennictwa z zakresu filozofii społecznej, prawa, polityki, historii, etnografii i publicystyki. W obszernej części opracowania pt. W kierunku etniczności (1864-przełom XIX-XX wieku) zilustrowała dorobek socjologii. Problematykę narodu w refleksji pozytywistów warszawskich opisał Modzelewski (1977), zaś naród w polskiej myśli nacjonalistycznej był przedmiotem studiów Romana Zimanda (1967) i Lecha Zybale (1995). Prezentacji socjoetnologicznych badań Kresów poświęcił dwa obszerne studia Wojciech Olszewski (2001, 2007). Bibliografię adnotowaną polskiego piśmiennictwa socjologicznego na temat narodu (lata 1918-1939) opublikował Kazimierz Symmons-Symonolewicz (1943). Pierwsze studium historyczne poświęcone badaniom socjologicznym kultury powstało w roku 1968. Jego autorką jest A. Kłoskowska, a tekst ten zatytułowała Rozwój koncepcji kultury w socjologii polskiej. W 30 lat później podjął ten temat Zbigniew Pucek (1998). Obszerne studium polskich koncepcji kultury, od dokonań na tym polu pozytywistów, a skończywszy na omó43 Dużo miejsca omówieniu psychosocjologii poświecił Jerzy Szacki w studium o dziejach socjologii polskiej (1995: 41-62). 44 Zob. ibidem: 62-70. 45 W studium tym autor przypomniał historyczne wycieczki z roku 1901 nt. badań narodu w piśmiennictwie światowym i polskim Jana Herburt-Heybowicza, kryjącego się pod pseudonimem I. Snitko.
44