ΥΓΕΙΑ 2022

Απόψεις – αποτύπωμα της πανδημικής κρίσης, ενώ μετράμε ακόμα απώλειες από την επέλαση του κορωνοϊού στη χώρα μας. H πανδημία άλλαξε την παγκόσμια ιστορία, την παγκόσμια οικονομία, την καθημερινότητα των πολιτών σε κάθε γωνιά της γης. Στην Ελλάδα, παρότι στο πρώτο κύμα της πανδημίας τα πήγαμε πολύ καλά, στα επόμενα κύματα, η υγειονομική κρίση λάβωσε το σύστημα υγείας, οι «αστοχίες», οι παλινωδίες και η πολιτική διαχείριση είχαν δυσάρεστα αποτελέσματα. Πολύ βαριές οι ανθρώπινες απώλειες. Mέχρι τέλη Φεβρουαρίου, που γράφονταν οι γραμμές αυτές είχαμε χάσει περισσότερους από 26.800 ανθρώπους από τον ιό, ενώ συνεχίζουμε να χάνουμε καθημερινά περίπου εκατό άτομα.

πανδημίας παραμένουν με δομικές αδυναμίες, υποστελεχωμένα και υποχρηματοδοτούμενα. Γιατροί και νοσηλευτές δίνουν καθημερινά μάχες για να σώσουν ζωές. Δεν είναι λίγοι που κατέρρευσαν στο χώρο της δουλειάς από την κούραση. Και η πανδημία δεν τέλειωσε, παρότι πολλές κυβερνήσεις, ανάμεσά τους και η ελληνική, βιάστηκαν να κηρύξουν το τέλος της υγειονομικής κρίσης. Οι επιστήμονες προειδοποιούν για τον εφιάλτη που συνεχίζεται με τη διασπορά και τις νέες μεταλλάξεις που συντηρούν την αβεβαιότητα και δημιουργούν συνθήκες ασφυξίας στους υγειονομικά ευάλωτους. Σε μια διετία η πανδημία άλλαξε τα πάντα. Οι φαρμακοβιομηχανίες γιγαντώθηκαν, το σύστημα υγείας βρίσκεται μπροστά σε νέες προκλήσεις, επιχειρήσεις και εργαζόμενοι δοκιμάστηκαν, η τηλεργασία ήρθε για να μείνει, οι περιορισμοί στέρησαν στους πολίτες αυτονόητες ελευθερίες, ενώ οι κοινωνικοί αποκλεισμοί και οι απώλειες αγαπημένων

Ράνια Πινακά, Aλεξάνδρα Αγγελή, Άσπα Τσολάκη, Ιορδάνης Γεωργιάδης, Κωνσταντίνος Μακρίδης, Ελευθέριος Χαλβατζούλης, Όμηρος Χαλβατζούλης, Μαρία Πλάδα, Κατερίνα Ζησοπούλου. Απόψεις: Μίνα Γκάγκα, Ανδρέας Ξανθός, Παύλος Πολάκης, Χρήστος Κέλλας, Όλγα Γεροβασίλη, Νίκος Ηγουμενίδης, Κώστας Μάρκου, Μερόπη Τζούφη, Κωνσταντίνος Μπλούχος, Βασίλης Γιόγιακας, Νεοκλής Κρητικός, Σάκης Παπαδόπουλος. Παρουσιάσεις: FoodOxys, ΠΡΟΣΥΦΛΑ,

και ενίσχυση από την 5η ΥΠΕ και το υπουργείο. Θέλω να ευχαριστήσω εδώ όλους τους συναδέλφους υγειονομικούς, στα ΤΕΠ, στα τμήματα και τις μονάδες καθώς και το Διοικητή της 5ης ΥΠΕ κ. Φώτη Σερέτη. Στη Θεσσαλία, υπήρξαν περίοδοι μεγάλης πίεσης λόγω των περιστατικών Covid-19, όμως τα νοσοκομεία της περιοχής κατάφεραν να ανταπεξέλθουν όχι μόνο στη φροντίδα των ασθενών με κορωνοϊό, αλλά και όλων των πολιτών που απευθύνθηκαν σε αυτά. Από την έναρξη της πανδημίας, μέχρι και σήμερα (18/2), μόνο τα δύο νοσοκομεία της Λάρισας είχαν φροντίσει πάνω από 7.100 περιστατικά Covid-19 και πάνω 167.000 περιστατικά ασθενών με άλλες παθήσεις. Είναι φανερό ότι η λειτουργία του ΕΣΥ δεν σταμάτησε ποτέ, ούτε στην περιοχή της Λάρισας ούτε πουθενά αλλού. Οι υγειονομικοί μας συνέχισαν να παρέχουν τις υπηρεσίες τους σε όλους τους ασθενείς, παράλληλα με την διαχείριση της πανδημίας. Όλο αυτό το διάστημα, ενισχύσαμε τα νοσοκομεία της Λάρισας με περισσότερα από 510 άτομα, γιατρούς, νοσηλευτές και άλλους επαγγελματίες υγείας, ενώ όπου και όποτε χρειάστηκε συνεργαστήκαμε και με τον ιδιωτικό τομέα και τους ιδιώτες γιατρούς της περιοχής οι οποίοι προσέφεραν τις δυνάμεις τους στη μάχη κατά της πανδημίας. Είναι ενδεικτική και πολύ σημαντική η εθελοντική προσφορά αρκετών γιατρών από το Βόλο, τους οποίους ευχαριστούμε όπως και όλους τους γιατρούς που βοήθησαν το σύστημα σε όλη τη χώρα.

Ηπανδημία είναι μια τομή στην ιστορία της ανθρωπότητας. Ανέδειξε νέες ανάγκες, νέες προκλήσεις αλλά και πυροδότησε νέες ανισότητες. Έπληξε πιο έντονα τους αδύναμους και τους φτωχούς (γι’ αυτό πλέον υπάρχει ο όρος συνδημία), δημιούργησε νέους εθνικισμούς και ανταγωνισμούς (για την πρόσβαση στα εμβόλια -φάρμακα-τεστ-μέσα προστασίαςιατροτεχνολογικά προϊόντα), προκάλεσε μια σοβαρή ρωγμή στο νεοφιλελεύθερο αφήγημα για την υπεροχή του ιδιωτικού τομέα και την αυτορρύθμιση της αγοράς και απέδειξε την αξία των κρατικών πολιτικών και των πολιτικών κοινωνικής πρόνοιας, κοινωνικής συνοχής ισότητας και κοινωνικής δικαιοσύνης. Δηλαδή των αριστερών και προοδευτικών πολιτικών. Αυτός είναι ο «πυρήνας» της κυβερνητικής αποτυχίας. Η κυβέρνηση αποδείχθηκε κατώτερη των περιστάσεων, επειδή πίσω από κάθε πολιτική της απόφαση υπάρχει

με σε μια υγειονομική τραγωδία χωρίς τέλος (100 νεκροί κάθε μέρα και πάνω από 2.700 νεκροί μόνο το Γενάρη ), με μια θνησιμότητα που κατατάσσει την Ελλάδα χώρα στην 1η χειρότερη θέση ανάμεσα στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης ( μόνο κάποιες χώρες των Βαλκανίων μας «ξεπερνούν»). Αυτή η «παράδοξη» και μη αποδεκτή θνησιμότητα με βάση τα επιδημιολογικά δεδομένα της χώρας, είναι ο πιο «σκληρός δείκτης» αποτυχίας στη διαχείριση της κρίσης. Και το προκλητικό είναι ότι, ενώ είναι αντικείμενο δημοσιογραφικού σχολιασμού και κοινωνικού προβληματισμού, η κυβέρνηση δεν ευαισθητοποιείται, δεν ασχολείται, δεν οργανώνει μια σοβαρή επιστημονική αποτίμηση και αξιολόγηση της ανταποκρισιμότητας του ΕΣΥ και των Υπηρεσιών Δημόσιας Υγείας, δεν αναζητά τα βαθύτερα αίτια. Η κυβέρνηση ψελλίζει ότι «το ζήτημα των

• για το ότι οι ακάλυπτες υγειονομικές ανάγκες (ο πιο χαρακτηριστικός δείκτης ανισότητας στην Υγεία) τριπλασιάστηκαν μεταξύ 2019-2021 ( από 8% στο 24%)

• για το ότι είμαστε σε απόκλιση από την Ευρώπη σε όλους τους δείκτες και υστερούμε προκλητικά από ομοειδείς χώρες του Νότου (Πορτογαλία)

γογράφησης

αποζημίωσης

τεστ, η άρνηση διατίμησης κρίσιμων

όπως οι μάσκες υψηλής προστασίας, ο αποκλεισμός των ανασφάλιστων από την πρόσβαση σε ιδιώτες γιατρούς για φάρμακα και εξετάσεις, το «πρωτόκολλο» του 50+1 στα σχολεία κλπ. Γι’αυτό αντιμετωπίστηκε η πανδημία ως μια «περαστική μπόρα», ως μια «σύντομη παρένθεση» που δεν απαιτεί γενναία ενίσχυση και αναδιοργάνωση του δημόσιου συστήματος υγείας σε μακροπρόθεσμη βάση. Έτσι φτάσα-

burnout του προσωπικού

• για την απόγνωση και τις αυξανόμενες παραιτήσεις γιατρών και άλλων επαγγελματικών υγείας

• για το ότι το ΕΣΥ δεν είναι πιά ελκυστικό για τους νέους γιατρούς και τους ειδικευόμενους

Και δεν νοιάζεται κανείς επειδή δεν πιστεύει στο ισχυρό ΕΣΥ, στο Κοινωνικό Κράτος, στον κρατικό παρεμβατισμό στην αγορά, στην ανάγκη μείωσης των ανισοτήτων, σε πολιτικές αναδιανομής. Και γι’αυτό η κυβέρνηση αγνοεί ακόμα και τους ειδικούς, προσβάλλει τους επιστήμονες όταν τους ζητά εδώ και καιρό να γνωμοδοτούν πάνω σε προειλημμένες πολιτικές αποφάσεις, όταν έχει το πιο αδιαφανές σύστημα διαχείρισης επιδημιολογικών δεδομένων, όταν έχει μετατρέψει το Μαξίμου σε κέντρο επιδημιολογικής επιτήρησης και παρέμβασης στην πανδημία, όταν ο Πρωθυπουργός παριστάνει τον λοιμωξιολόγο, τον επιδημιολόγο και τον Εντατικολόγο! Είναι σύγχρονο Κράτος αυτό; Είναι Ευρώπη αυτό ή σκληρό και αυταρχικό σύστημα εξουσίας βαλκανικού τύπου; Αρκετά λοιπόν. Εξαντλήθηκε κάθε περιθώριο διορθωτικών κινήσεων, κάθε πιθανότητα ελάχιστης δυνατής συνεννόησης, εξαντλήθηκαν οι αντοχές και η ανοχή της κοινωνίας. Αυτή η κυβέρνηση έχει πλήξει, περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη, τη δημόσια εμπιστοσύνη προς την Πολιτεία και τους θεσμούς της. Εδραιώνεται στην κοινωνική συνείδηση ότι δεν μπορεί να περιμένει τίποτα θετικό για τη Δημόσια Υγεία από την κυβέρνηση Μητσοτάκη. Και ωριμάζει καθημερινά το αίτημα της αλλαγής πορείας

Δε μπορούμε να είμαστε σίγουροι για το μέλλον της πανδημίας. Η αδυναμία εξάλειψης του κορωνοϊού δεν σημαίνει ότι ο αριθμός των θανάτων, των νοσούντων, ή τα μέτρα κοινωνικής αποστασιοποίησης θα συνεχιστούν να υφίστανται στην κλίμακα που παρατηρείται σήμερα. Η μελλοντική πορεία θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τον βαθμό ανοσίας που αναπτύσσεται μέσω μόλυνσης, ή εμβολιασμού και επίσης πώς θα εξελιχθεί ο ιός. Η εξασθένιση της ανοσίας σε συνδυασμό με την ανάδυση νέων στελεχών του ιού αποτελούν βασικούς παράγοντες που θα καταστήσουν τον ιό ενδημικό. Στις περιοχές που θα επιτευχθεί ανοσία αγέλης, θα υπάρχει κίνδυνος επιδημικών εκρήξεων, αλλά θ απεριορίζονται γρήγορα λόγω του υψηλού βαθμού συλλογικής ανοσίας. Είναι πιθανό ότι ο ιός θα συνεχίσει να μεταδίδεται, αλλά εφόσον έχει αναπτυχθεί κάποια ανοσία μέσω φυσικής μόλυνσης ή εμβολιασμού, δεν θα υπάρχει κίνδυνος σοβαρής νόσου. Μια ενδημική κατάσταση υπάρχει σε ένα σχετικά σταθερό, προβλέψιμο ποσοστό μεταξύ μιας ομάδας ανθρώπων. Ο διευθυντής του Εθνικού Ινστιτούτου Αλλεργίας και Λοιμωδών Νοσημάτων των ΗΠΑ Δρ Άντονι Φαούτσι πιστεύει ότι ο νέος κορωνοϊός SARS-CoV-2 θα γίνει ενδημικός όταν το επίπεδο των μολύνσεων είναι τόσο χαμηλό ώστε να μην έχει πλέον αντίκτυπο στις καθημερινές δραστηριότητες και στην κοινωνικο-οικονομική ζωή των ανθρώπων.

Είναι γεγονός ότι παρατη-

ρείται επιπέδωση στην επιδημιολογική πορεία του κύματος Όμικρον της πανδημίας COVID-19 στη χώρα μας και ο ημερήσιος αριθμός θανάτων παραμένει σε σταθερά επίπεδα. Η εμφάνιση και η σταδιακή εξάπλωση της παραλλαγής Όμικρον 2 σε συνδυασμό με την σταδιακή επιστροφή στην καθημερινότητα πιθανότατα ευθύνεται για τα νέα κρούσματα

που καταγράφονται ακόμα και σε εμβολιασμένους. Ωστόσο, ένα σημαντικό μέρος του ελληνικού πληθυσμού παραμένει ανεμβολίαστο ή μερικώς εμβολιασμένο με 1 ή 2 δόσεις του εμβολίου. Αυτοί οι πολίτες, και ιδιαίτερα όσοι είναι μεγαλύτερης ηλικίας και έχουν συννοσηρότητες, διατρέχουν το μεγαλύτερο κίνδυνο σοβαρής νόσου COVID-19 και σοβαρών

επιπλοκών, συμπεριλαμβανομένου του θανάτου.

Η συνέχιση της εμβολιαστικής εκστρατείας και η μαζική συμμετοχή των πολιτών θα οδηγήσει στη μείωση των νοσηλειών και των θανάτων λόγω COVID-19. Η τεχνική παρασκευής των νέων εμβολίων όπως το Novavax είναι διαφορετική από τα άλλα εμβόλια όπως τα mRNA εμβόλια και αυτά που βασίζονται σε αδενοιούς φορείς, καθώς περιέχουν την πρωτεΐνη-ακίδα του ιού αυτή καθαυτή σε ένα νανοσωματίδιο που δεν μπορεί να προκαλέσει τη νόσο, αλλά εγείρει τόσο τη χυμική όσο και την κυτταρική ανοσία. Σύμφωνα με τα προκαταρκτικά δεδομένα, το εμβόλιο Novavax είναι 90% αποτελεσματικό έναντι της συμπτωματικής νόσου και 100% έναντι της σοβαρής νόσου. Οι ασθενείς που ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες έχουν προτεραιότητα για πρόσβαση στα αντι-ιικά φάρμακα, καθώς έχουν υψηλότερο κίνδυνο από το γενικό πληθυσμό να εμφανίσουν σοβαρή νόσο. Προκαταρκτικά δεδομένα δείχνουν ότι το αντι-ικό φάρμακο Paxlovid μείωσε κατά 90% τις νοσηλείες και τους θανάτους όταν χορηγήθηκε 3 με 5 μέρες μετά την έναρξη των συμπτωμάτων της νόσου και εμφανίζει αποτελεσματικότητα έναντι και του στελέχους Όμικρον. Η μολνουπιραβίρη μείωσε επίσης τον κίνδυνο νοσηλείας ή θανάτου συγκριτικά με το εικονικό φάρμακο σε μη νοσηλευόμενους, μη εμβολιασμένους ενήλικες με εργαστηριακά επιβεβαιωμένη COVID-19 ήπιας προς μέτριας βαρύτητας και τουλάχιστον

Ηπανδημία που ξεκίνησε πριν από 2 χρόνια, δημιούργησε νέες πρωτόγνωρες υγειονομικές ανάγκες. Ένα λοιμώδες θανατηφόρο νόσημα, άκρως μεταδοτικό και μολυσματικό μας υποχρέωσε σε άμεση προσαρμογή των δυνατοτήτων μας, προς την κατεύθυνση αντιμετώπισης αυτού του νοσήματος και των σοβαρών επιπλοκών του με σοβαρές συνέπειες στην λειτουργία του ΕΣΥ. Πράγματι 2 χρόνια περίπου μετά το πρώτο κρούσμα στη χώρα μας, και η πανδημία εξελίσσεται παγκοσμίως με αμείωτη ένταση με νέα στελέχη άκρως μεταδοτικά και με την επιστήμη να αδυνατεί να τα αντιμετωπίσει ριζικά με εμβόλια που να διαρκούν και με φάρμακα που να τα καταστρέφουν. Φαίνεται ξεκάθαρα ότι η οργάνωση των κοινωνιών σε ευμεγέθεις πόλεις, η κινητικότητα-τουρισμός μεταξύ πληθυσμών διαφόρων κρατών, οι εμπορικοί δρόμοι που συνεχώς αναπτύσσονται, τα μεταναστευτικά ρεύματα και η κατάργηση των συνόρων, οι συνήθειες και οι πολιτικές θρησκευτικές αθλητικές ανάγκες που δημιουργούν συνθήκες συνωστισμών αποτελούν άριστες προυποθέσεις ανάφλεξης και επέκτασης μεταδοτικών μολυσματικών νοσημάτων, όπως είναι ο COVID-19. Δυστυχώς παρά την πλούσια ιστορία των πανδημιών και των επιδημιών και του τρόπου αντιμετώπισής τους, παρά την εμφάνιση γεγονότων που συντάραξαν την παγκόσμια κοινότητα, καταστρέφοντας πολιτισμούς και εξοντώνοντας μεγάλο μέρος του πληθυσμού της γης, πολύ λίγα

ασθενειών και έθεσαν τις βάσεις μιας αποτελεσματικής αντιμετώπισης. Οι ανακαλύψεις του Λουί Παστέρ στη Γαλλία και του Ρόμπερτ Κοχ στην Γερμανία έβαλαν τέλος στις διάφορες δοξασίες και προκαταλήψεις περί των αιτιών των διαφόρων μολυσματικών ασθενειών και των θεωριών περί της οργής του θεού για τις αμαρτίες του κόσμου. Η εμπιστοσύνη στην δύναμη της βιοιατρικής να απαλλάξει την ανθρωπότητα από τις μολυσματικές ασθένειες ταυτόχρονα με την καταπολέμηση των κοινωνικών συνθηκών που τις προκαλούσαν αποτέλεσαν τους ακρογωνιαίους λίθους της στρατηγικής ελέγχου μιας επιδημίας ή μιας πανδημίας. Σήμερα στη χώρα μας καταγράφονται 25.000 νεκροί, η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων συνέβηκε μέσα σε 15 μήνες ( Νοέμβριος 2021-Φεβρουάριος 2022). Νούμερο απόλυτα σοκαριστικό αν συγκριθεί και με τα αντίστοιχα των Ευρωπαϊκών κρατών. Η καταστρατήγηση βασικών υγειονομικών κανόνων, η έλλειψη ευλυγισίας προσαρμογής των επιχειρησιακών σχεδίων όταν οι μολύνσεις και τα κρούσματα ξέφευγαν από το έλεγχο, η έλλειψη εμπιστοσύνης των πολιτών προς το κράτος και η άρνηση μεγάλου ποσοστού να εμβολισθεί ή να ολοκληρώσει τον εμβολιασμό του και οι χαμηλές δυνατότητες ενός συστήματος υγείας χρόνια υποβαθμιζόμενου και στερούμενου βασικών ειδικοτήτων ενίσχυσης νευραλγικών τμημάτων όπως ΜΕΘ, ΜΑΦ, Πνευμονολογικών κλινικών αποτελούν τις κύριες αιτίες απώλειας ελέγχου της πανδημίας και των ολέθριων καταστροφικών συνεπειών της. Τα τρία τελευταία καταστροφικά κύματα της πανδημίας μας δίδαξαν αρκετά ώστε μαζί με τα ιστορικά δεδομένα άλλων πανδημιών που συντάραξαν την ανθρωπότητα να διαμορφώσουμε ένα οριστικό ανθρωπιστικό επιχειρησιακό σχέδιο αντιμετώπισης των επόμενων κυμάτων που έρχονται σαν αποτέλεσμα της δυναμικής που έχει αναπτυχθεί και του χαμηλού ποσοστού ανοσίας που παρατηρείται παγκοσμίως. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι τα 2 τελευταία στελέχη που αναπτύχθηκαν στη χώρα μας το ένα προήλθε από την Ινδία (παραλλαγή Δ) και το άλλο από την Αφρική (παραλλαγή Ο). Παρά ταύτα διαθέτουμε πολλά αποτελεσματικά μέσα (εμβόλια) και διαγνωστικά test ανίχνευσης του ιού ταυτόχρονα με την αποκάλυψη των βασικών ιδιαίτερων χαρακτηριστικών αυτού (μετάδοση και διασπορά) ώστε το σχέδιο αυτό να στεφθεί από απόλυτη επιτυχία. Δεν είναι μόνο τα εμβόλια δεν είναι μόνο τα διαγνωστικά μέσα ανίχνευσης αλλά ένα σύνολο μέτρων που να περιλαμβάνει έγκαιρη ανίχνευση-απομόνωση-θεραπεία, συνεχή μέτρα προφύλαξης με μάσκες, αποστάσεις, αποφυγή συνωστισμών, επέκταση της υποχρεωτικότητας των εμβολιασμών σε όλες τις ηλικίες, απολυμάνσεις χώρων που συνωστίζονται πολλά άτομα (σχολεία-μέσα μαζικής μεταφοράς-εργασιακοί χώροι), ασφαλείς

υμπληρώνονται σε λίγες μέρες δυο χρόνια από την εμφάνιση της πανδημίας στη χώρα μας και την επιβολή του πρώτου, πολύ αυστηρού, lock-down. Αν ένα συμπέρασμα μπορεί να διατυπωθεί με βεβαιότητα αυτή τη στιγμή, είναι ότι ο αρχικός κατά τη κυβέρνηση «θρίαμβος» (21/05/2020 σε κυβερνητικό βίντεο σχετικά με το σχέδιο «γέφυρα» αναφέρεται ότι «όπως κερδίσαμε την μάχη της υγείας, θα κερδίσουμε και τη μάχη της οικονομίας»), έχει μετατραπεί σε τραγωδία. Δυστυχώς, το τελευταίο μίλι προς την ελευθερία (διάγγελμα Κ. Μητσοτάκη στις 9/02/21) αποδείχθηκε μακρύ και επώδυνο καθώς η χώρα μας μετράει σήμερα 25.000 θανάτους από covid, ενώ τον Ιανουάριο που μας πέρασε βρέθηκε στη 2η θέση στην Ε.Ε., μετά τη Βουλγαρία, σε θανάτους ανά εκατομμύριο πληθυσμού. Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι την ίδια στιγμή που στην Ευρώπη, αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο, η αναγκαιότητα ύπαρξης ενός ισχυρού Δημόσιου Συστήματος Υγείας αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο, τόσο από τους απλούς πολίτες, όσο και από τις ίδιες τις κυβερνήσεις, η νεοφιλελεύθερη, ακροδεξιά κυβέρνηση του Κ. Μητσοτάκη, κάθε μέρα που περνά, απαξιώνει το ΕΣΥ όλο και περισσότερο φέρνοντας στα όρια της απελπισίας ασθενείς και προσωπικό. Είναι πια σαφές ότι για την κυβέρνηση του Κ. Μητσοτάκη η πανδημία αντιμετωπίζεται: με ΜΕΘ «στα χαρτιά» από τις οποίες απουσιάζει εξειδικευμένο προσωπικό, με την Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας σε κατάσταση «αυτόματου πιλότου», με τα νοσοκομεία αποδυναμωμένα σε προσωπικό, με υγειονομικούς, άλλους σε εξάντληση και άλλους σε αναστολή (6.000 στο σύνολο), με τα ΜΜΜ να στοιβάζουν τους πολίτες καθημερινά, με αύξηση των μαθητών ανά τμήμα στα σχολεία και πάνω από όλα, με την μουσική κλειστή… Όλα τα παραπάνω σε συνδυασμό με την αργοπορημένη εμβολιαστική κάλυψη, ιδιαίτερα των ευπαθών

ιδιωτικών ιδρυμάτων, είσοδος των ιδιωτών στα δημόσια νοσοκομεία, κλείσιμο και συγχωνεύσεις νοσοκομείων της περιφέρειας. Οι ιδεολογικές διαφορές είναι παραπάνω από εμφανείς. Ήρθε η ώρα ο πολίτης να διαλέξει σε ποια πλευρά θα σταθεί. Γιατί ακόμα έχουμε δρόμο μπροστά, γιατί κάθε μέρα χάνουμε 100 συμπολίτες μας, γιατί η φτωχοποίηση του πληθυσμού είναι ξανά εδώ. Καταλήγοντας: Αν η τραγική διαχείριση της πανδημίας υπήρξε μια διαρκής

Η

εμφάνιση και έξαρση του Covid-19 από τον Δεκέμβριο του 2019 σε παγκόσμιο επίπεδο έχει επιφέρει μείζονες αλλαγές, στις οποίες οι άνθρωποι έχουν κληθεί να προσαρμοστούν. Πέρα από τις ήδη υπάρχουσες σοβαρές αρνητικές συνέπειες στους τομείς της υγείας και της οικονομίας, η πανδημία έχει εξίσου σημαντικές κοινωνικές και ψυχολογικές επιπτώσεις. Η εστίαση στον υπαρκτό κίνδυνο της μόλυνσης με κορωνοϊό, τα περιοριστικά μέτρα που έχουν επιβληθεί, η καραντίνα, οι κοινωνικές αποστάσεις, η υποχρεωτική χρήση μάσκας έχουν μεν στόχο την προστασία της δημόσιας υγείας, προάγουν δε την κοινωνική απομόνωση και αποξένωση. Σύμφωνα με έρευνα που πραγματοποίησε το Ινστιτούτο Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας σε δείγμα 132 ατόμων με Μ.Ο. ηλικίας τα 39 έτη την περίοδο Ιούνιος 2021-Νοέμβριος 2021 τα συναισθήματα που κυριάρχησαν στην καθημερινότητα των ανθρώπων ήταν το άγχος (40%), η μοναξιά (22%), ο θυμός (16%), η λύπη (16%) και ο φόβος (4%). Ο κόσμος βιώνει μια αγχωτική συμπίεση και ματαίωση των όσων θεωρούσε δεδομένα μέχρι πρότινος στη ζωή του, ενώ φαίνεται να επιδεικνύει χαμηλή ανοχή σε αυτήν την αβεβαιότητα. Βάσει της παγκόσμιας βιβλιογραφίας, από την έναρξη της πανδημίας έχει παρατηρηθεί αύξηση στη

εξαρτησιογόνων ουσιών, όπως κάνναβη και κοκαΐνη, και στην κατανάλωση αλκοόλ, αλλά και στη συνταγογράφηση ηρεμιστικών και αντικαταθλιπτικών φαρμάκων. Η κοινωνία είναι σύνθετη και πολυερεθισματική και η πανδημία αποτέλεσε την αφορμή για να έρθουν στην

επιφάνεια οι διαφορετικές αντιλήψεις, πεποιθήσεις και στάσεις απέναντι στην αναγκαιότητα συλλογικής τήρησης των κανόνων προστασίας της υγείας. Ο χαρακτήρας της υποχρεωτικής εφαρμογής των μέτρων δημιουργεί έντονο αίσθημα καταπάτησης μιας από τις βασικές ανθρώπινες ανάγκες, αυτής της αυτονομίας. Ως απόρροια αναπτύσσονται δυσφορικά συναισθήματα όπως θυμός, οργή και άγχος, τα οποία επηρεάζουν τον τρόπο που αλληλεπιδρούν οι άνθρωποι ως μέλη μιας κοινωνίας, που χαρακτηρίζεται σε μεγάλο βαθμό από έλλειψη ενσυναίσθησης. Οι άνθρωποι δεν συνδέονται, δεν επικοινωνούν, δεν δείχνουν κατανόηση και ανεκτικότητα, αλλά προβάλλουν μια εγωπαθητική στάση, διεκδικώντας ναρκισσιστικά ως αυτονόητα τα δικαιώματα τους, παραβλέποντας την ανάγκη ετεροσεβασμού για τα δικαιώματα των άλλων. Σαν αποτέλεσμα, δεν καλλιεργούν τις δεξιότητες επικοινωνίας αλλά καταφεύγουν στην αντιδραστικότητα, στη σύγκρουση και στους διαπληκτισμούς, με ισχυρό το αίσθημα της αδικίας. Δεν είναι τυχαίο από την περίοδο που ξεκίνησε η πανδημία έχουν αυξηθεί τα ποσοστά εγκληματικότητας και ενδοοικογενειακής βίας. Χαρακτηριστικό της έλλειψης επικοινωνίας ανάμεσα στους ανθρώπους είναι και η ισχυρή ψηφιοποίηση στις κοινωνικές σχέσεις, που αντικαθιστά τις σχέσεις στην πραγματική καθημερινή ζωή, γεγονός που αντικατοπτρίζεται και στον μειωμένο αριθμό αλλά και διάρκεια ζωής των γάμων. Ένας άλλος τομέας που φαίνεται να έχει επηρεαστεί μέσα στην πανδημία είναι και η σεξουαλική ζωή των ανθρώπων. Σύμφωνα με την

προαναφερθείσα έρευνα που πραγματοποίησε το Ινστιτούτο Ψυχικής και Σεξουαλικής Υγείας, το 30% των ανδρών ανέφερε μειωμένη σεξουαλική επιθυμία έναντι του 20% των γυναικών, ενώ το 33% των συμμετεχόντων δήλωσαν πως η συχνότητα των σεξουαλικών επαφών μειώθηκε στη διάρκεια της πανδημίας. Τα ποσοστά αυνανισμού, καθώς και η χρήση πορνογραφικού υλικού, φαίνεται να αυξήθηκαν ανεξάρτητα από το αν οι άνθρωποι βρίσκονταν ή όχι σε σταθερή σχέση. Ο κορωνοϊός και η κοινωνική δοκιμασία τόσο της δημόσιας υγείας όσο και της ατομικής δημιουργεί νέες ανάγκες και συμπεριφορές που οι διαπροσωπικές σχέσεις χρειάζονται για να προσαρμοστούν και επιβιώσουν. Συγκεκριμένα, οι σύντροφοι οφείλουν να αναπτύξουν περισσότερη ενσυναίσθηση, πρωταγωνιστική επικοινωνία, διαχειριστική ανοχή και διεκδίκηση και ασφαλώς συναισθηματική σύνδεση και αλληλλοστήριξη φροντίδας και στοργής. Η περίοδος αυτή δοκιμάζει πιο κυριαρχικά την ανδρική ανασφάλεια και εγωπαθητική αναζήτηση του αμφισβητούμενου ανδρισμού από τη γυναίκα, ενώ παράλληλα η αλληλεπίδραση των προσωπικών αναζητήσεων δεν φαίνεται να συγκλίνει υπέρ της συντροφικότητας και της ποιοτικής σεξουαλικής ζωής. Το διαδίκτυο και το κινητό τηλέφωνο πρέπει να μείνουν περισσότερες ώρες κλειστά, για να ανοίξουν οι προσωπικοί ρόλοι, που «τόσο εγώ όσο κι εσύ» θα συναντήσουμε τα θέλω μας, τις προσδοκίες μας, βλέποντας την αλήθεια και τα ψέματα μας.

κορωνοϊός θα βοηθήσει σε

γεωγραφική ενότητα. Με τον τρόπο αυτό, θα υπάρξει καλύτερη στελέχωση και εξοπλισμός των μονάδων

(ΕΣΥ)

φωθούν οι προϋποθέσεις

Απ’ την αρχή της υγειονομικής κρίσης, η κυβέρνηση έσπευσε να καλύψει κενά, που είχαν δημιουργηθεί την προηγούμενη δεκαετία εξαιτίας των μνημονίων, προσλαμβάνοντας χιλιάδες υγειονομικούς και υπερδιπλασιάζοντας τις κλίνες Μονάδων Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ). Οι συγκεκριμένες προσθήκες και, πάνω απ’ όλα, οι άοκνες προσπάθειες των συναδέλφων ιατρών, νοσηλευτών και παραϊατρικού προσωπικού, έδωσαν στο ΕΣΥ τα εχέγγυα, για να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την πρόκληση της πανδημίας, όταν πολλά συστήματα υγείας, που θεωρούνταν πρότυπο, «γονάτισαν». Τώρα, με τη βελτίωση των επιδημιολογικών δεδομένων, είναι η ώρα να αναβαθμιστεί η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας στους πολίτες και να θωρακιστεί το ΕΣΥ. Με γνώμονα τα καλύτερα διεθνή πρότυπα και την ανάγκη περαιτέρω ανάπτυξη της περιφέρειας, σε συνδυασμό με τη διασφάλιση των απαραίτητων πόρων από το Ταμείο Ανάκαμψης, η Πολιτεία οφείλει να προαγάγει την αναδιάρθρωση του ΕΣΥ στους ακόλουθους άξονες:

υγείας σε όλη τη χώρα. Ανανέωση εγκαταστάσεων και εξοπλισμού και αναβάθμιση ψηφιακών υποδομών Η

ανανέωση κτιριακών εγκαταστάσεων και ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού και η αναβάθμιση των ψηφιακών υποδομών αποτελούν προϋποθέσεις για την προώθηση ενός ολοκληρωμένου μεταρρυθμιστικού εγχειρήματος. Αφενός, η ξενοδοχειακή και ενεργειακή αναβάθμιση των νοσοκομείων θα βελτιώσουν τις συνθήκες νοσηλείας και η ανανέωση των ιατρικών μηχανημάτων θα συνδράμει το έργο του προσωπικού. Αφετέρου, η περαιτέρω διάχυση της ψηφιακής διακυβέρνησης στη σφαίρα της δημόσιας υγείας, δια της δημιουργίας ηλεκτρονικού ατομικού φακέλου ασθενούς, θα βελτιώσει σημαντικά την ταχύτητα διαχείρισης των περιστατικών, καθώς οι ιατροί θα έχουν άμεση πρόσβαση στο ιατρικό ιστορικό κάθε ασθενή, ενώ θα καταστεί εφικτή και η αποκλειστική χρήση της άυλης συνταγογράφησης. Πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση Η πρόληψη και η έγκαιρη διάγνωση συνιστούν μία αξιόπιστη στρατηγική που σώζει ζωές και εξοικονομεί πόρους. Τακτικές προληπτικές εξετάσεις, βάσει ιατρικού ατομικού φακέλου και στο πλαίσιο προγραμμάτων, όπως το «Φώφη Γεννηματά», θα επιτρέψουν την έγκαιρη διάγνωση νοσημάτων και την πρόληψη παθήσεων αυξάνοντας το προσδόκιμο ζωής και βελτιώνοντας την ποιότητα ζωής των πολιτών. Παράλληλα, θα συμβάλλουν στη μείωση των νοσηλειών και στη διάθεση

όπου

ανάγκη.

ψυχική υγεία στην Ελλάδα υστερεί σε

με άλλα ευρωπαϊκά κράτη. Τα μνημο-

χρόνια και η πανδημία έχουν δοκιμάσει

αντοχές των πολιτών σε μεγάλο βαθμό και η λειτουργία δωρεάν δομών στήριξης είναι απαραίτητη, καθώς η ψυχική υγεία είναι προϋπόθεση για την ομαλότητα της κοινωνικοοικονομικής ζωής.

ενός συστήματος υγείας, που

-

Από τις αρχές του 2020 και την επέλευση της πανδημίας του COVID-19 έχουμε εισέλθει σε μία νέα περίοδο της σύγχρονης ιστορίας. Και άλλες φορές υπήρξαν προειδοποιήσεις για ανάλογη εξέλιξη. Τις προηγούμενες δεκαετίες υπήρξαν και άλλες ασθένειες όπως το AIDS, που προκάλεσαν εκατομμύρια θύματα και ώθησαν στην αλλαγή προσωπικών και κοινωνικών συνηθειών και στάσεων. Αυτό που διαφοροποιεί την παρούσα κρίση είναι το επιστημονικό, κοινωνικό και ιστορικό πλαίσιο στο οποίο ανέκυψε. Ο ορθολογισμός αποδεικνύεται ισχυρότερος και αποτελεσματικότερος από τις θεωρίες συνωμοσίας κάτι που αποδεικνύεται έμπρακτα χάρη στη συμμετοχή της πλειοψηφίας της ανθρωπότητας στην εκστρατεία εμβολιασμού. Η επιστήμη και η τεχνολογία ανταποκρίνονται σε σημαντικό βαθμό στην ανάγκη για πρόληψη και θεραπεία της νόσου. Ωστόσο, πρέπει να μας προβληματίσει η έντονη αμφισβήτηση της επιστήμης από μία σημαντική μερίδα συμπολιτών μας. Αυτή η αμφισβήτηση έχει πολλές, συχνά διαμετρικά αντίθετες πηγές και εκφάνσεις. Είναι ευθύνη του πολιτικού, ακαδημαϊκού και επιστημονικού προσωπικού να προσπαθήσει να κατανοήσει, να αναλύσει και να απαντήσει κατάλληλα και αποτελεσματικά στις γενεσιουργίες αιτίες αυτής της αμφισβήτησης. Η υγειονομική κρίση έχει στοιχίσει στη χώρα μας, έως τώρα, την απώλεια περίπου 25000 συμπολιτών μας και παγκόσμια σχεδόν 6 εκατομμυρίων συνανθρώπων μας. Απέδειξε πως εάν τα συστήματα υγείας δεν χαρακτηρίζονται από επάρκεια μέσων και ανθεκτικότητα στην πίεση, η αποτελεσματικότητά τους είναι περιορισμένη. Αυτή τη στιγμή οι φτωχότερες χώρες υπολείπονται σημαντικά σε σχέση με τις ευημερούσες στα προγράμματα προληπτικού εμβολιασμού. Σε αρκετές χώρες (και για μία περίοδο έως το 2016 και στην Ελλάδα) η καθολική κάλυψη υγείας ως έννοια δεν υφίσταται. Πρέπει λοιπόν να αντιληφθούμε πως η δημόσια υγεία είναι άμεσα συνυφασμένη με τη συλλογική ευημερία και τη δίκαιη και βιώσιμη ανάπτυξη. Η πανδημία έδωσε νέο ενδιαφέρον σε συζητήσεις όπως αυτές για την ιδιοκτησία των πατεντών των εμβολίων, για την επένδυση στα δημόσια συστήματα υγείας, για την επιστημονική έρευνα και τη φύση της σχέσης της κερδοφορίας του κλάδου και του παραγόμενου κοινωνικού οφέλους. Ένας άλλος κρίσιμος παράγοντας που ανέκυψε κατά τη διερεύνηση των αιτιών της πανδημίας και σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με το ζήτημα της δίκαιης και βιώσιμης ανάπτυξης είναι αυτός της αλόγιστης εκμετάλλευσης του περιβάλλοντος. Η εξαντλητική εκμετάλλευση των φυσικών πόρων, η παρείσφρηση σε περιοχές με πανίδα και χλωρίδα με την οποία οι άνθρωποι είναι ελάχιστα εξοικειωμένοι, ενέχει τεράστιους κινδύνους. Είναι πλέον σαφές πως η υγεία νοείται ως μέρος ενός συστήματος που εμπεριέχει οικονομικούς, πολιτικούς, περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς παράγοντες. Η αδιέξοδη περιβαλλοντική διαχείριση, η μόλυνση και υπονόμευση του περιβάλλοντος και η καταστροφή του φυσικού πλούτου και της βιοποικιλότητας, αποτελούν σημαντικούς επιβαρυντικούς παράγοντες για την παγκόσμια υγεία. Η πανδημία αυτή θα ξεπεραστεί με τη βοήθεια της επιστήμης και την πρόσκαιρη προσαρμογή των κοινωνικών και ατομικών συνηθειών. Αυτό που πρέπει να μείνει ως δίδαγμα από αυτή την παγκόσμια συμφορά, είναι, πως η επιστροφή στις ίδιες συνήθειες, στα ίδια καταναλωτικά και παραγωγικά πρότυπα και στην ίδια περιφρόνηση για τη φύση, θα μας οδηγήσει με βεβαιότητα σε νέο αδιέξοδο, σε μια άλλη πανδημία. Η ανάγκη της αλλαγής οικονομικού και κατ’ επέκταση κοινωνικού παραδείγματος σε παγκόσμια

Πρώιμη διάγνωση καρκίνου του πνεύμονα. Γιατί; Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι η πρώτη αιτία θανάτου μεταξύ όλων των καρκίνων του ανθρώπου παγκοσμίως και ο δεύτερος σε συχνότητα εμφάνισης μετά τον καρκίνο του προστάτη στους άνδρες και του μαστού στις γυναίκες. Η διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα συνήθως καθυστερεί γιατί στα αρχικά στάδια ο ασθενής δεν εμφανίζει συμπτώματα, με αποτέλεσμα όταν τίθεται τελικά, η νόσος να είναι συνήθως προχωρημένη με λιγότερες θεραπευτικές επιλογές. Η πρώιμη ανίχνευση και έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου του πνεύμονα αποτελεί την αποτελεσματικότερη μέθοδο για την ενδεχόμενη ριζική θεραπεία και τη μείωση των θανάτων εξαιτίας του. Πρώιμη διάγνωση καρκίνου του πνεύμονα. Πώς γίνεται; Η μόνη προληπτική εξέταση που συστήνεται για τον καρκίνο του πνεύμονα είναι η αξονική τομογραφία χαμηλής δόσης χωρίς σκιαγραφικό (lowdose CT ή LDCT). Κατά τη διάρκεια μιας σάρωσης LDCT, η οποία διαρκεί μόνο λίγα λεπτά, χρησιμοποιείται χαμηλής δόσης ακτινοβολία η οποία αντιστοιχεί περίπου στο 1/5 μιας κανονικής αξονικής τομογραφίας θώρακα. Σύμφωνα με μελέτες, που πραγματοποιήθηκαν στην Αμερική και στην Ευρώπη φάνηκε ότι η εφαρμογή της LDCT ως εργαλείο ανίχνευσης του καρκίνου του πνεύμονα οδήγησε σε μείωση των θανάτων κατά 20% -24%. Πρώιμη διάγνωση καρκίνου του πνεύμονα. Σε ποιους απευθύνεται; Υποψήφιοι συμμετέχοντες θα είναι άτομα που έχουν υψηλό κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του πνεύμονα (καπνιστές ή πρώην καπνιστές που έχουν διακόψει το κάπνισμα την τελευταία 15ετία, ηλικίας άνω των 50 ετών και με ιστορικό καπνίσματος τουλάχιστον 20 πακέτα-έτη (packyears, pys).Ο δείκτης πακέτα-έτη υπολογίζεται πολλαπλασιάζοντας τον αριθμό των πακέτων τσιγάρων που καπνίζει κάποιος ημερησίως, με τον αριθμό των ετών που συνολικά έχει

γενειακό ιστορικό καρκίνου πνεύμονα καθώς και με την επαγγελματική έκθεση σε ουσίες όπως ο αμίαντος, το ραδόνιο κ.α., οπότε και τα κριτήρια επιλογής κατάλληλων υποψηφίων, ενδεχομένως στο μέλλον να διευρυνθούν. Πρώιμη διάγνωση καρκίνου του πνεύμονα. Τι περιλαμβάνει ένα τέτοιο πρόγραμμα; Ένα πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου περιλαμβάνει τον τακτικό έλεγχο συγκεκριμένων ομάδων ατόμων σε τακτά χρονικά διαστήματα όπως γίνεται και για την πρόληψη άλλων κακοήθων παθήσεων. Από τη στιγμή που ο ασθενής πληροί τα κριτήρια ένταξης σε πρόγραμμα προσυμπτωματικού ελέγχου, υποβάλλεται σε LDCT και τα αποτελέσματα εξετάζονται από ειδική ομάδα πνευμονολόγων και ακτινολόγων. Σε περίπτωση που δεν υπάρχει παθολογικό εύρημα στην LDCT ακολουθεί επανέλεγχος με νέα LDCT σε ένα έτος. Σε περίπτωση ανεύρεσης ύποπτου ή παθολογικού ευρήματος στην LDCT, ακολουθεί περαιτέρω διερεύνηση ή παρακολούθηση του ατόμου με βάση ειδικούς αλγόριθμους διάγνωσης και παρακολούθησης, που χρησιμοποιούνται

παγκοσμίως. Πρώιμη διάγνωση καρκίνου του πνεύμονα. Υπάρχουν κίνδυνοι από τον προσυμπτωματικό έλεγχο; Ενώ ο προσυμπτωματικός έλεγχος για τον καρκίνο του πνεύμονα μπορεί να σώσει ζωές, ελλοχεύει 3 τουλάχιστον κινδύνους: 1. Η LDCT μπορεί να έχει εύρημα που μπορεί να εκληφθεί ως πιθανός καρκίνος με την τελική διάγνωση να είναι καλοήθεια (ψευδώς θετικό αποτέλεσμα). Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε ενδεχόμενες άσκοπες ιατρικές παρεμβάσεις που αυξάνουν το στρες του εξεταζόμενου και ενέχουν κινδύνους επιπλοκών. 2. Η LDCT μπορεί να οδηγήσει σε διάγνωση μιας κακοήθειας πνεύμονα με πολύ αργή ανάπτυξη που μπορεί

έλεγχος για τον καρκίνο του πνεύμονα πρέπει να γίνεται αποκλειστικά σε άτομα υψηλού κινδύνου. Συμπερασματικά, σύμφωνα με τα παραπάνω καθίσταται σαφές ότι ένα βασικό όπλο για τη μείωση των θανάτων από καρκίνο πνεύμονα είναι η εφαρμογή προσυμπτωματικού ελέγχου σε άτομα υψηλού κινδύνου. Στη Λάρισα το Πνευμονολογικό Τμήμα της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστήμιου Θεσσαλίας λειτουργεί Ιατρείο «πρόληψης και πρώιμης διάγνωσης του καρκίνου του πνεύμονα» που εδράζεται στην Ιατρική Σχολή. Βιβλιογραφία

Aberle, DR et al. Reduced lung-cancer mortality with low-dose computed tomographic screening. NEJM 365, 395–409 (2011).

de Koning, HJ,van der Aalst CM, de Jong PA et al. Reduced lung-cancermortality with volume CT screening in a randomizedtrial. NEJM 382;6, 503-513 (2020).

Kauczor H-U, Baird A-M, Blum TG, et al. ESR/ERS statement paper on lung cancer screening. Eur Respir J 2020; 55: 1900506

ενώ παρά τις αλλεπάλληλες δυσκολίες που αντιμετώπισαν «βγήκαν» αλώβητοι. Ο Συνεταιρισμός Ομάδας Φαρμακοποιών Λάρισας, Σ.ο.

τα απαραίτητα εφόδια για την προστασία τους, «πήραμε μέτρα πριν τον γενικό πληθυσμό και το αποτέλεσμα ήταν να μην γίνουμε πεδίο μετάδοσης. Προσπαθήσαμε να εξασφαλίσουμε εκτάκτως ότι χρειάστηκε όπως μάσκες, γάντια… παρόλο

«Ο Συνεταιρισμός είναι ένας πυλώνας που εξασφαλίζει την σταθερότητα, αποτρέπει κερδοσκοπικές πιέσεις, εξασφαλίζει το φαρμακείο

και τον ασθενή από τέτοιες καταστάσεις που προσπαθούν να κερδοσκοπήσουν εις βάρος του πολίτη και της κοινωνίας» σημειώνει o κ. Καφανέλης. «Οι φαρμακοποιοί βρέθηκαν στην πρώτη γραμμή της πανδημίας αντιμετωπίζοντας δύσκολες καταστάσεις» υπογραμμίζει και προσθέτει: «Χειριζόμαστε κάτι που είναι αναγκαίο - το φάρμακο- και αν κάναμε κάτι άλλο από αυτό που πράττουμε η κοινωνία θα μας γύριζε την πλάτη». Η διαχείριση της πανδημίας και το στοίχημα για τους φαρμακοποιούς, όπως δηλώνει ο κ. Καφανέλης ήταν ο Σ.ο.Φ.ΛΑ ΣΥΝ. ΠΕ να συνεχίσει να στηρίζει την κοινωνία και να βρίσκεται δίπλα στον πολίτη. «Καταφέραμε να βγούμε αλώβητοι από την πανδημία και να επιτελέσουμε τον κοινωνικό μας ρόλο βοηθώντας κοινωνικές δομές, σχολεία και όσους μας είχαν ανάγκη» δηλώνει χαρακτηριστικά. Ο ρόλος του φαρμακοποιού ήταν πολλαπλός και στην αρχή αλλά και στην πορεία της πανδημίας προσπαθώντας να συμβουλεύσει, να βοηθήσει και να εκπαιδεύσει τους πολίτες… «Ήρθαμε πρώτοι αντιμέτωποι με την πανδημία και ως ο πιο εύκολα προσβάσιμος υγειονομικός στον ασθενή ήμασταν το στήριγμά του. Με τα self test ο φαρμακοποιός εκπαίδευσε τον πολίτη, χορηγούσε τα τεστ και ήταν αυτός ο οποίος ανέλαβε το κόστος. Το 2020 φτάσαμε να κάνουμε 4.200.000 εμβόλια γρίπης χωρίς επιβάρυνση των δομών. Ενώ ακόμη και σήμερα διενεργούμε εκατοντάδες rapid test» επισημαίνει ο κ. Καφανέλης. Ακόμη μέσω του mask19 ο φαρμακοποιός

βοήθησε τα θύματα ενδοοικογενειακής βίας

να απευθυνθούν σε δομές. Το mask19 είναι μια κωδική ονομασία, που γυναίκες θύματα ενδοοικογενειακής βίας, για τις οποίες δεν είναι εφικτή η επικοινωνία με τις αρμόδιες υπηρεσίες εξαιτίας της συνεχούς παρουσίας του θύτη, να πηγαίνουν στα φαρμακεία και να ζητούν με διακριτικό τρόπο μία «Μάσκα-19», ώστε αυτά με τη σειρά τους να ενημερώνουν ότι τα άτομα αυτά διατρέχουν κίνδυνο. Τα φαρμακεία από τα αλλεπάλληλα πανδημικά κύματα «έφτασαν στα όριά τους. Η ένταση της δουλειάς, με τα self tests που έπρεπε να μοιράσουμε, να κλείσουμε τα εμβόλια, να κατευθύνουμε και να μιλήσουμε στους ασθενείς για τα εμβόλια, όλα αυτά απαιτούσαν χρόνο και επιβάρυνε κατά πολύ την εργασία του φαρμακείου» σημειώνει ο κ. Καφανέλης και συμπληρώνει ότι «αυτό ήταν μία μεγάλη εμπειρία για εμάς, ήταν στοίχημα να πετύχουμε και πετύχαμε στα δύσκολα». Τα επόμενα βήματα του Συνεταιρισμού των Φαρμακοποιών Λάρισας (Σ.ο.Φ.ΛΑ), εστιάζουν σε δυο βασικά σημεία, την ανάπτυξη και την εκπαίδευση, όπως αναφέρει ο κ. Καφανέλης, ενώ εξηγεί πως «ο Συνεταιρισμός είναι δημιούργημα των φαρμακοποιών με κοινωνικό πρόσωπο, και στηρίζει τα μέλη του στο λειτούργημα που επιτελούν, είναι δημοκρατικά διοικούμενος συνεταιρισμός με προτάσεις των φαρμακοποιών και στόχος του είναι η στήριξη του ασθενή».

«Επενδύουμε στην τεχνολογία και την τεχνογνωσία. Το προσωπικό του Συνεταιρισμού έπαιξε σημαντικό ρόλο και στην περίοδο της πανδημίας, στάθηκε όρθιο και βοήθησε να επιτευχθούν οι στόχοι» καταλήγει.

Γράφει ο ∆ηµήτρης Μιχαήλ Πρόεδρος του Προµηθευτικού Συνεταιρισµού Φαρµακοποιών Λάρισας ΠΡΟ.ΣΥ.Φ.ΛΑ Η πανδηµία ανέδειξε τον πολυδιάστατο ρόλο του Φαρµακείου και του φαρµακοποιού στην αντιµετώπισή της, καθώς και τις νέες τάσεις και υπηρεσίες που βρίσκονται ψηλά στην ατζέντα της φαρµακευτικής πρακτικής σε όλο τον κόσµο Τα φαρµακεία, οι φαρµακοποιοί αναδεικνύονται πλέον διεθνώς πρωταθλητές στη συνείδηση του κόσµου, ως σύµβουλοι υγείας.

Στον ορισµό της λέξης φαρµακείο σε ένα λεξικό, αν αυτός ήταν να αποδοθεί τώρα, εν µέσω πανδηµίας, θα έπρεπε σίγουρα να προστεθεί η φράση «σηµείο πρώτης γραµµής στη µάχη έναντι της νόσου COVID-19». Αποδεικνύουν στην πράξη, µε την συνεχή λειτουργία τους ότι δεν είναι απλώς χώροι παροχής φαρµακευτικής περίθαλψης, αλλά κέντρα παροχής υπηρεσιών Πρωτοβάθµιας Φροντίδας Υγείας. Η παρέµβαση των φαρµακοποιών είχε καίριο ρόλο στο να πείσουν µε τις επιστηµονικές τους γνώσεις, ειδικά τους επιφυλακτικούς πολίτες, να εµβολιαστούν και συνέχισαν να συµβάλλουν σε πολύ µεγάλο βαθµό προς αυτή την κατεύθυνση κλείνοντας και υπενθυµίζοντας τα ραντεβού εµβολιασµού, αναλαµβάνοντας το διαµοιρασµό των self test, αλλά και τη διεξαγωγή των rapid test. Με τον φαρµακοποιό να λειτουργεί σαν ένα ισχυρό υποστηρικτικό δίκτυο προστασίας της ψυχικής υγείας του συνόλου, ένα άτοµο εµπιστοσύνης στο οποίο µπορεί ο καθένας να επικοινωνήσει τις ανησυχίες του λόγω της πανδηµίας, υποστήριξαν ποικιλοτρόπως την πολιτεία στο δύσκολο έργο της διαχείρισης της κρίσης. Οι φαρµακοποιοί αναπτύσσοντας τις δυνατότητές τους καινοτοµούν και στη φροντίδα υγείας την οποία εξελίσσουν από κυρίως επικεντρωµένη στον ασθενή, να εστιάζει στο υγιές άτοµο. ∆εν προτείνουν µόνο φαρµακευτικά προϊόντα,

προσφέρουν υπηρεσίες. Το φαρµακείο του αύριο είναι το φαρµακείο των υπηρεσιών. Και στο όραµα αυτό είναι αρωγοί οι συνεταιρισµοί που δίνουν τις εγγυήσεις για το φαρµακείο του αύριο, για το φαρµακείο των υπηρεσιών. Ο Προµηθευτικός Συνεταιρισµός Φαρµακοποιών Λάρισας ΠΡΟ. ΣΥ.Φ.ΛΑ λειτούργησε υποδειγµατικά και ανέδειξε το ρόλο της φαρµακαποθήκης, ρόλο-κλειδί για επίτευξη υψηλών στόχων, σε καταλυτικό παράγοντα προόδου. Ανέλαβε και πέτυχε το δύσκολο έργο του συντονισµού της διανοµής των τεστ σε όλα τα φαρµακεία του, εντός του νοµού Λάρισας. Έδωσε τιτάνιο και νικηφόρο αγώνα, ειδικά στον πρώτο καιρό της πανδηµίας, για την εξεύρεση πιστοποιηµένων

προϊόντων

ασφάλεια, προστασία και ενίσχυση της σωµατικής και ψυχικής υγείας των εργαζοµένων, διενεργώντας συνεχείς ελέγχους και απολυµάνσεις των χώρων εργασίας, ρυθµίζοντας ωράρια, δίνοντας άδειες, επιβραβεύοντας τις προσπάθειες και ενισχύοντας µε κάθε µέσο το ηθικό του προσωπικού του συνεταιρισµού. Το κοινωνικό έργο του ΠΡΟ.ΣΥ.Φ.ΛΑ είναι συνυφασµένο µε την υπόστασή του. Από την πρώτη µέρα της πανδηµίας αντα-

ποκρίθηκε άµεσα στην επείγουσα ανάγκη της Μ.Ε.Θ του Γενικού Νοσοκοµείου Λάρισας, σε µάσκες υψηλής προστασίας, δυσεύρετες την εποχή εκείνη και συµπλήρωσε τη δωρεά µε ένα ιατρικό κρεβάτι για την ίδια Μ.Ε.Θ. Πρόσφερε µάσκες στη Μητρόπολη, σε δηµόσια σχολεία και σχολεία δεύτερης ευκαιρίας, στην πολιτική προστασία και σε διάφορες οµάδες βοήθειας πολιτών. Συνέτρεξε όλους τους σεισµόπληκτους συµπολίτες µας της επαρχίας Ελασσόνας, µοιράζοντας επιτόπου υλικό προστασίας και φαρµακευτικά είδη πρώτης ανάγκης σε συνεργασία µε τους φαρµακοποιούς της περιοχής. Παράλληλα πραγµατοποιεί δράσεις ενηµέρωσης των πολιτών για θέµατα υγείας µε µηνιαίες εκποµπές σε τοπικό κανάλι. Αναπτύσσει επίσης δραστηριότητες για την αντιµετώπιση της κλιµατικής αλλαγής και της προστασίας του περιβάλλοντος, συνεργαζόµενοι µε ευαισθητοποιηµένες εταιρείες και δηµοτικούς φορείς. Έτσι, τοποθετήθηκαν κάδοι ανακύκλωσης προϊόντων στα φαρµακεία και καθαρίστηκαν περιοχές των παραλίων του νοµού µας. Τέλος, ο ΠΡΟ.ΣΥ.Φ.ΛΑ είναι θερµός υποστηρικτής πολιτιστικών θεσµών της πόλης µας, βοηθώντας στην προβολή και προώθηση του πολιτισµού που παράγει η πόλη µας. Ένα δίδαγµα που µας έδωσε η εµπειρία των τελευταίων ετών είναι ότι οι επιτυχηµένες επιχειρήσεις είναι αυτές που διαρκώς µετασχηµατίζονται για να ανταποκριθούν στις εξελισσόµενες προσδοκίες των ανθρώπων, των πελατών, των εργαζόµενων και της κοινωνίας. Σήµερα, περισσότερο από ποτέ, απαιτείται να δώσουν την απαραίτητη προσοχή στην ανθεκτικότητα και στην ευελιξία των επιχειρήσεων που περνάει µέσα από την ψυχική ανθεκτικότητα και ευεξία των ανθρώπων τους, η οποία απειλείται σοβαρά από την αναστάτωση που προκάλεσε η µεγαλύτερη υγειονοµική κρίση του τελευταίου αιώνα. Από τον τρόπο που θα επιλέξουν να ηγηθούν της διαχείρισης και ενδυνάµωσης των ανθρώπων τους, θα µπορέσουν να κερδίσουν την εµπιστοσύνη του ανθρώπινου κεφαλαίου τους και να το εµπνεύσουν ώστε

‘‘

Το κοινωνικό έργο του ΠΡΟ.ΣΥ.Φ.ΛΑ είναι συνυφασµένο µε την υπόστασή του. Από την πρώτη µέρα της πανδηµίας ανταποκρίθηκε άµεσα στην επείγουσα ανάγκη της Μ.Ε.Θ του Γενικού Νοσοκοµείου Λάρισας, σε µάσκες υψηλής προστασίας, δυσεύρετες την εποχή εκείνη και συµπλήρωσε τη δωρεά µε ένα ιατρικό κρεβάτι για την ίδια Μ.Ε.Θ. Πρόσφερε µάσκες στη Μητρόπολη, σε δηµόσια σχολεία και σχολεία δεύτερης ευκαιρίας, στην πολιτική προστασία και σε διάφορες οµάδες βοήθειας πολιτών.

Η

foodoxys είναι εταιρεία τεχνοβλαστός του πανεπιστηµίου Θεσσαλίας. Ιδρύθηκε το 2019 και η έδρα της βρίσκεται στη Λάρισα κοντά στο Εργαστήριο Φυσιολογίας Ζωικών Οργανισµών του Τµήµατος Βιοχηµείας και Βιοτεχνολογίας, από όπου και προήλθε. ∆ιευθυντής του εργαστηρίου αλλά και ιδρυτής της εταιρείας είναι ο κ. ∆ηµήτριος Κουρέτας ο οποίος και κατάφερε από τον πρώτο χρόνο λειτουργίας της, να λάβει χρηµατοδότηση από το Uni.fund. Από φέτος η foodoxys είναι και µία από τις εταιρείες του elevate Greece. Σηµαντικό ποσοστό των µετοχών της εταιρείας (στην οποία εργάζονται κιόλας) κατέχουν απόφοιτοι του τµήµατος Βιοχηµείας στη Λάρισα. Η εταιρεία δραστηριοποιείται σε 2 κύριους κλάδους. Ο πρώτος αφορά τη µέτρηση των αντιοξειδωτικών στα τρόφιµα, µια υπηρεσία που δηµιούργησε και το πρώτο σήµα πιστοποίησης ποιότητας των αγροδιατροφικών προϊόντων. Ο δεύτερος κλάδος ασχολείται µε τον προσδιορισµό των αντιοξειδωτικών στον άνθρωπο. Ο στόχος αυτής της υπηρεσίας είναι η πρόληψη

Η εταιρεία δραστηριοποιείται σε 2 κύριους κλάδους. Ο πρώτος αφορά τη µέτρηση των αντιοξειδωτικών στα τρόφιµα, µια υπηρεσία που δηµιούργησε και το πρώτο σήµα πιστοποίησης ποιότητας των αγροδιατροφικών προϊόντων. Ο δεύτερος κλάδος ασχολείται µε τον προσδιορισµό των αντιοξειδωτικών στον άνθρωπο. Ο στόχος αυτής της υπηρεσίας είναι η πρόληψη ασθενειών µέσω µιας εξατοµικευµένης διατροφής, άσκησης και νηστείας που έχει σχεδιαστεί αποκλειστικά σύµφωνα µε το µεταβολικό προφίλ κάθε ατόµου

που αφορούν στην αγροδιατροφή και στην υγεία του ανθρώπου σε έγκριτα επιστηµονικά περιοδικά, η εταιρεία και τα µέλη της οδηγήθηκαν στη δηµιουργία του AFQ, το οποίο µάλιστα, εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Γραφείο ∆ιανοητικής Ιδιοκτησίας (EUIPO) ως ευρωπαϊκό σήµα πιστοποίησης και συµπεριελήφθη στον επίσηµο κατάλογο εγκεκριµένων σηµάτων. “Μέχρι τώρα, δεν υπήρχε ένα σήµα για να δώσει προστιθέµενη αξία στα αγροτικά προϊόντα. Στηριζόµασταν στη γνώση ότι τα ελληνικά προϊόντα είναι καλά. Το σήµα, έρχεται να το αποδείξει στην πράξη. Τολµήσαµε να το στείλουµε στο EUIPO και εγκρίθηκε. Είναι πολύ σηµαντική η δηµιουργία του σήµατος, καθώς στοχεύει στην αναβάθµιση των τοπικών προϊόντων, αρκεί να το αγκαλιάσει το υπουργείο, αλλά και οι εταιρείες”, επισηµαίνει ο κ. Κουρέτας. Όπως περιγράφει ο κ. Φώτιος Τέκος, διευθύνων σύµβουλος της FoodOxys, τα αγροτικά προϊόντα, αξιολογούνται µέσω ενός συστήµατος, και όσα περάσουν το κατώφλι ελαχίστων ικανοτήτων, παίρνουν πιστοποιητικό. “Το σήµα πιστοποίησης AFQ έχει µία πολύ µεγάλη γκάµα πλεονεκτηµάτων. Το βασικό πρόβληµα, είναι ότι µέχρι πρότινος δεν φαινόταν κάπως η πληροφορία για τη συµβολή των προϊόντων που καταναλώνουµε στην υγεία µας. ∆ε γνώριζε ο καταναλωτής τι του προσφέρει αυτό που τρώει. Πλέον, βλέποντας το προϊόν µε το σήµα στο ράφι, θα ξέρει ότι έχει ελεγχθεί και ότι είναι ποιοτικό, έχοντας περισσότερη εµπιστοσύνη. Ουσιαστικά, θα µπορεί να κάνει σύγκριση όµοιων προϊόντων, βλέποντας λόγου χάριν ότι ένα µέλι έχει σήµα AFQ 20, ενώ το άλλο AFQ 10. Για παράδειγµα, το ελαιόλαδο είναι πλούσιο σε λιπαρά, αλλά έχει ευεργετικές ιδιότητες για τον άνθρωπο. Βλέποντας τη σήµανση του ελαιόλαδου, ο καταναλωτής θα γνωρίζει ότι πρέπει να το επιλέξει έναντι κάποιου άλλου λαδιού µε χαµηλότερη βαθµολογία”, αναφέρει χαρακτηριστικά ο κ. Τέκος. Όπως εξηγεί ο ίδιος, το διεθνώς κατοχυρωµένο και αναγνωρισµένο σήµα AFQ, µπορεί να προσφέρει πληθώρα πλεονεκτηµάτων και στους παραγωγούς. ∆εδοµένου ότι αυξάνεται η προστιθέµενη αξία των προϊόντων, ο παραγωγός, θα έχει την ευκαιρία να πουλήσει το προϊόν

του ακριβότερα, καθώς πιστοποιηµένα πλέον, θα µπορεί να εγγυηθεί για την ποιότητα του. Ακόµη, µε το σήµα AFQ στα προϊόντα, πρόκειται να επωφεληθούν και οι λιανέµποροι. Κατά τον κ. Τέκο, ο έµπορος θα αισθάνεται µεγαλύτερη εµπιστοσύνη

κουβαλάµε, η σωστή διατροφή και η απαιτούµενη άσκηση σχεδόν καθηµερινά. Αυτά τα ξέραµε εδώ και περίπου 25 χρόνια. Τα τελευταία όµως 5-10 χρόνια έχουν προστεθεί αρκετές πληροφορίες από τη βιβλιογραφία που δείχνουν ότι η σωστά δοµηµένη νηστεία και η κατανάλωση πολύ συγκεκριµένων τροφών συµβάλλει στην µεταβολική υγεία. Τα γονίδιά µας παρόλο που πιστεύαµε ότι παίζουν σηµαντικό ρόλο, η σύγχρονη βιβλιογραφία δείχνει ότι παίζουν ρόλο σε ποσοστό το πολύ 15%. Όλο το υπόλοιπο, το κάνει η σωστή νηστεία, η σωστή διατροφή και η άσκηση. Με ειδικές εξετάσεις, που γίνονται σε µια σταγόνα αίµα, βλέπουµε µε λεπτοµέρεια την έκφραση κρίσιµων γονιδίων που έχουν σχέση µε την αντιοξειδωτική µας άµυνα, την αντιφλεγµονώδη µας δυνατότητα, και τον βασικό κυτταροπροστατευτικό µας µηχανισµό µέσα στο σώµα. Έχοντας δε, δηµιουργήσει αλγορίθµους, δηµιουργούµε ένα γενικό πλαίσιο για τον κάθε άνθρωπο που περιλαµβάνει τον τρόπο που πρέπει να διατρέφεται και να γυµνάζεται σε καθηµερινή βάση. «Για µία σειρά από τροφές, όπως τα τυριά του τυρογάλακτος, τα ψυχανθή, το ελαιόλαδο, τα σταφύλια, τον καφέ, το ρόδι, τα κεράσια και άλλα, τις µεταβολικές αλλαγές που επιφέρουν, πότε και σε ποιες δόσεις. Όλα περιστρέφονται γύρω από βασικά και κρίσιµα γονίδια, όπως είναι το NRF2 και το mTOR κ.ά., τα οποία έχουν βρεθεί πως έχουν σχέση µε τη σύνθεση σηµαντικών αντιοξειδωτικών στο σώµα (όπως είναι η γλουταθειόνη), την κυτταροπροστασία από βλαπτικούς παράγοντες και την αντιγήρανση», εξηγεί η Ζωή Σκαπέρδα, επιστηµονική υπεύθυνη αναλύσεων στην FoodOxys. «Η διατροφική παρέµβαση που κάνουµε είναι προσωπική και εντελώς εξατοµικευµένη», προσθέτει. Το διατροφικό πρόγραµµα πρέπει να εφαρµόζεται τουλάχιστον επί 15 ηµέρες, ενώ ως βέλτιστη διάρκεια θεωρείται ο ένας µήνας. Σε ένα µήνα, ξαναπαίρνουµε λίγο αίµα και βλέπουµε τις αλλαγές στα κρίσιµα γονίδια , και µε αυτό τον τρόπο δείχνουµε πώς άλλαξε η εικόνα, κάτι που είναι ένα ιδιαίτερα χρήσιµο εργαλείο στα χέρια των γιατρών, των διαιτολόγων και τελικά των ίδιων των ανθρώπων. ∆ηλαδή πλέον µε πολύ

τρόπο, µπορεί

επίπεδο έκφρασης µετά

µια περίοδο στοχευµένης διατροφής και φυσικής δραστηριότητας. Αυτή η πληροφορία θα τον συνοδεύει στην υπόλοιπη

1-2 φορές

του, και καλό

χρόνο, για να

ευεργετική επίδραση της διατροφής του στον µεταβολισµό του. Περισσότερες πληροφορίες στο www.foodoxys.com

Τ

ο εµπύηµα θώρακος είναι µια συλλογή πύου στην υπεζωκοτική κοιλότητα µεταξύ του πνεύµονα και του θωρακικού τοιχώµατος. Το εµπύηµα προκαλείται από µια λοίµωξη που εξαπλώνεται από τον πνεύµονα και οδηγεί σε συσσώρευση υγρού στον υπεζωκοτικό χώρο (ο λεπτός χώρος µεταξύ του εξωτερικού του πνεύµονα και του εσωτερικού της θωρακικής κοιλότητας). Το υπεζωκοτικό υγρό επιµολύνεται και σχηµατίζεται µια συλλογή πύου. Αυτό µπορεί να πυκνώσει και να προκαλέσει τη συγκόλληση περιοχών του υπεζωκότα, δηµιουργώντας εγκυστώσεις πύου. Το εµπύηµα µπορεί να επιδεινωθεί µε πολλαπλασιασµό των εγκυστώσεων πύου, δηµιουργώντας παχιές εναποθέσεις που καλύπτουν την επιφάνεια του πνεύµονα και του θωρακικού τοιχώµατος (παχυπλευρίτιδα) εµποδίζοντας τη σωστή έκπτυξη των πνευµόνων. Οι παράγοντες κινδύνου περιλαµβάνουν πρόσφατες πνευµονικές παθήσεις όπως η πνευµονία, το πνευµονικό απόστηµα, η πρόσφατη θωρακοχειρουργική επέµβαση και το τραύµα. Ιδιαίτερο κίνδυνο διατρέχουν οι ηλικιωµένοι, οι διαβητικοί καθώς και οι ασθενείς µε εξασθενηµένο ανοσοποιητικό σύστηµα.

θώρακος µπορεί να δώσει περισσότερες λεπτοµέρειες.

Θεραπεία Στόχος της θεραπείας είναι η αντιµετώπιση της λοίµωξης και η αφαίρεση της συλλογής πύου από τον υπεζωκοτικό χώρο. Αυτό επιτυγχάνεται µε  την χορήγηση αντιβιοτικών,  την τοποθέτηση παροχέτευσης θώρακος για την εκκένωση του πύου  την βιντεοβοηθούµενη θωρακοσκοπική χειρουργική (VATS) που είναι µια ελάχιστα επεµβατική χειρουργική τεχνική που επιτρέπει την άµεση επισκόπηση και εκκένωση του µολυσµένου υπεζωκοτικού χώρου προσφέροντας µικρότερη µετεγχειρητική νοσηρότητα, επιπλοκές και διάρκεια νοσηλείας.  την θωρακοτοµή σε προχωρηµένα στάδια για την αφαίρεση των παχυπλευριτικών αλλοιώσεων, την λύση των συµφύσεων και την απελευθέρωση του πνεύµονα ώστε να µπορεί να επανεκπτυχθεί σωστά.

Επιπλοκές Οι επιπλοκές του εµπυήµατος µπορεί να οδηγήσουν σε σήψη και σηπτικό σοκ. Επιπλοκές µπορεί επίσης να προκύψουν από ατελή παροχέτευση που µπορεί να οδηγήσει σε πνευµοθώρακα, βρογχοπλευρικά συρίγγια και υπεζωκοτική ίνωση µε επακόλουθο παγιδευµένο πνεύµονα και περιοριστικό πρότυπο πνευµονοπάθειας.

θα ληφθεί δείγµα και θα σταλεί για ανάλυση. Η αξονική τοµογραφία

µεµονωµένα περιστατικά µε καρωτιδική νόσο, παρόλα αυτά όταν υπάρχει συνδυασµένη παθολογία καρδίας και καρωτίδας η παρακολούθηση διεγχειρητικά του ασθενή αλλά και η άνεση που του προσφέρει η επιλογή της περιοχικής αναισθησίας προσδίδουν σηµαντικό προβάδισµα στη σωστή και ασφαλή αντιµετώπιση δυο εξίσου σοβαρών παθήσεων ταυτόχρονα. ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΕΜΠΕΙΡΙΑ: Στο δικό µας κέντρο, ΙΑΣΩ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ, έχοντας διενεργήσει σειρά ασθενών µε συνδυασµένη θεραπευτική προσέγγιση καρωτίδας – καρδιάς καταλήγουµε ότι η σωστή συνεργασία αγγειοχειρουργικού, καρδιοχειρουργικού και αναισθησιολογικού τµήµατος συνοδεύεται από οφέλη προς την σωστή και ασφαλή αντιµετώπιση ασθενών µε υψηλό ρίσκο. Γράφει ο Όµηρος Χαλβατζούλης, Διευθυντής Καρδιοχειρουργικής κλινικής ΙΑΣΩ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ

Οι κορώνα-ιοί (ή κορωνοϊοί) ανακαλύφθηκαν τη δεκαετία του ‘60 και αποτελούν μεγάλη οικογένεια RNA- ιών με περίβλημα. Ορισμένοι κορωνοϊοί προκαλούν νόσο στον άνθρωπο και άλλοι κυκλοφορούν μόνο μεταξύ θηλαστικών και πτηνών (καμήλα, αγελάδες, γάτες, νυχτερίδες κ.α.). Όλοι προκαλούν αναπνευστικά, εντερικά, ηπατικά και νευρολογικά νοσήματα. Οι κορωνοϊοί ενοχοποιούνται για σημαντικό ποσοστό των κοινών κρυολογημάτων και μεταδίδονται με παρόμοιο τρόπο, όπως όλοι οι ιοί που προσβάλλουν το αναπνευστικό, πρωταρχικά με τα σταγονίδια και τα μολυσμένα χέρια. Μέχρι τώρα έχουν αναγνωριστεί 7 στελέχη ανθρώπειων κορωνοϊών. Οι τέσσερις είναι οι επικρατέστεροι και συνήθως προκαλούν συμπτώματα κοινού κρυολογήματος σε ανοσοεπαρκή άτομα. Οι τρεις νέοι προκαλούν επιδημίες και είναι ο SARS-CoV, ο MERS-CoV και ο σημερινά προστιθέμενος SARS-CoV-2 (COVID-19). Ο κορωνοϊός που απομονώθηκε έγινε επίσημα γνωστός από τις 11/02/2020 ως Severe acute respiratory syndrome (SARS) coronavirus 2 (SARS-CoV-2) και είναι ο νέος ιός που προκαλεί τη νόσο COVID-19. Μέσω ταξιδιωτών η νόσος

σε άλλες περιοχές της Κίνας, της Ασίας, της Ευρώπης, της Αμερικής

της Αυστραλίας. Έτσι ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) χαρακτήρισε το φαινόμενο ως Πανδημία. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι εντός 30 ημερών μια τοπική επιδημία κατέστη πανδημία Δεδομένου αυτής της απειλής για την δημόσια υγεία, η

ως προς την μετάδοση του ιού κατά την διάρκεια νευροχειρουργικών επεμβάσεων, τόσο για την προστασία του υγειονομικού προσωπικού αλλά και των ασθενών. Η Νευροχειρουργική αποτελεί ειδικότητα της Ιατρικής και ασχολείται με την διερεύνηση και χειρουργική αντιμετώπιση παθήσεων του Κεντρικού Νευρικού συστήματος (εγκέφαλος και νωτιαίος μυελός) σε παιδιά και ενήλικες. Η πρόσφατη έξαρση του COVID-19 έχει επηρεάσει σημαντικά την νευροχειρουργική πρακτική σε όλο τον κόσμο, συχνά προκαλώντας σύγχυση τόσο στους ασθενείς όσο και στους νευροχειρουργούς. Επομένως οι Νευροχειρουργοί κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν

και καθώς το αίμα ή το Ε.Ν.Υ. (εγκεφαλονωτιαίο υγρό) δεν θεωρούνται οδοί μετάδοσης του ιού, οι νευροχειρουργοί κατέληξαν στο συμπέρασμα πως οι περισσότερες επεμβάσεις θεωρούνται ασφαλείς όταν λαμβάνονται τα προβλεπόμενα μέτρα προστασίας κατά την διάρκεια ενός χειρουργείου. Οι νευρολογικές εκδηλώσεις που μπορεί να συμβαίνουν κατά τη διάρκεια της νόσου δύναται να είναι οι εξής: ανοσμία ή υποσμία, κεφαλαλγία, μυαλγίες, αλλά και οργανικό ψυχοσύνδρομο, αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια, εγκεφαλίτιδα/ εγκεφαλοπάθεια. Η πιθανότητα άμεσης προσβολής του νευρικού συστήματος από τον ιό κρίνεται αμελητέα, καθώς μόνον

πολύ σπάνια έχει ανιχνευτεί γενετικό υλικό του ιού στο νευρικό ιστό βαρέως πασχόντων ασθενών που απεβίωσαν. Αντίθετα, αυτό που παρατηρείται συνηθέστερα είναι η έντονη διέγερση του ανοσολογικού συστήματος, η υπέρμετρη ενεργοποίηση φλεγμονωδών κυττάρων και η προθρομβωτική κατάσταση, που πιθανότατα σχετίζονται με τα εν λόγω συμπτώματα. Η μέχρι σήμερα γνώση για την συμπεριφορά του covid-19 καθώς και η χειρουργική εμπειρία που έχουμε αποκτήσει μας οδηγούν στο συμπέρασμα ότι οι περισσότερες νευροχειρουργικές επεμβάσεις δύνανται να πραγματοποιηθούν με μεγάλη ασφάλεια αφού αξιολογηθούν εξατομικευμένα σε κάθε ασθενή, και εφόσον τηρούνται τα προβλεπόμενα υγειονομικά μέτρα.

παίρνουµε νόηµα από τον περιβάλλοντα χώρο και να οργανώνουµε τις αντιδράσεις µας είτε σε µορφή κίνησης είτε σε µορφή σκέψης. Περίπου το 30% του ανθρώπινου εγκεφάλου ασχολείται µε την επεξεργασία και ερµηνεία των ερεθισµάτων της όρασης. Η όραση έχει άµεση σχέση µε την αντίληψη του εξωσωµατικού χώρου και κυρίως την τρισδιάστατη αντίληψή του. Για να έχουµε µια «καλή» όραση θα πρέπει να κατέχουµε όχι µόνο καλή οπτική οξύτητα αλλά και ένα πλήθος από οπτικές δεξιότητες οι οποίες είναι αναγκαίες για να λειτουργούµε αποτελεσµατικά στο περιβάλλον µας. Η καθαρή όραση δεν εξασφαλίζει σωστή συνεργασία και λειτουργία των µατιών. Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου ένα πρόβληµα, µπορεί να «καλύπτεται» ως προσαρµογή που «επιλέγει» να κάνει ο εγκέφαλος, εις βάρος του, µε σκοπό να το αποφύγει. Για την ακρίβεια η καθαρή όραση αποτελεί µόνο ένα µικρό κοµµάτι των οπτικών δεξιοτήτων των µατιών. Οι κύριες οπτικές δεξιότητες που εξασφαλίζουν σωστή και λειτουργική συνεργασία των µατιών, όπως σύγκλιση και απόκλιση, προσαρµογή (Focus), αντίληψη του χώρου, τρισδιάστατη όραση, οφθαλµικές κινήσεις και οπτική αντίληψη είναι απαραίτητο να αναπτυχθούν φυσιολογικά κατά την διάρκεια της ζωής µας, αλλά λόγω του σύγχρονου και απαιτητικού τρόπου

ετά από δύο χρόνια πανδημίας, πέντε κύματα και τέσσερις κύριες παραλλαγές του ιού, η ανθρωπότητα έχει αντιληφθεί τη σημασία των συστημάτων υγείας και την ανάγκη διασφάλισης της δημόσιας υγείας. Χωρίζοντας την εποχή της πανδημίας στην περίοδο πριν την παραγωγή εμβολίων και στην περίοδο των εμβολιασμών, με τα σημερινά δεδομένα, βλέπουμε ότι σταθερά οδεύουμε προς την έξοδο. Παρά το γεγονός ότι οι ιοί είναι πάντοτε απρόβλεπτοι, είναι απίθανο να βρεθούμε ξανά στην κατάσταση του 2020 καθώς διαθέτουμε εμβόλια και φάρμακα. Για τη χώρα μας είναι η ώρα δημιουργίας ενός αποτελεσματικού και πλήρους συστήματος ΠΦΥ. Σύστημα που επιχειρήθηκε πολλαπλώς να δημιουργηθεί με πρώτη προσπάθεια το μακρινό 1929 και τελευταία ανεπιτυχή το 2018. Κοινός παρονομαστής όλων των ανεπιτυχών προσπαθειών ήταν η παράβλεψη των προτάσεων του ιατρικού κόσμου και των δεδομένων του ιατρικού δυναμικού της χώρας, το οποίο χαρακτηρίζεται από τον επιστημονικό πλούτο της ύπαρξης

τη χώρα μας δεν υπάρχει, και θα πρέπει να σχεδιαστεί σύμφωνα με το πλησιέστερο προς τα δικά μας χαρακτηριστικά, αυτό της Πορτογαλίας. Ταυτόχρονα, θα πρέπει να ενισχυθεί το ΕΣΥ, το οποίο 40 χρόνια μετά την πρώτη λειτουργία του, χρειάζεται αναθεώρηση καθώς παρά τη σημαντική ενίσχυση υπό πολεμικές συνθήκες που αφορούσε τον διπλασιασμό

σε

αντίστοιχες με εμάς όπως η Ρουμανία, η

και η Μάλτα, τα δε παθογενή φαινόμε-

για τα οποία όλοι αισθανόμαστε ντροπή δεν μπορεί να αποτελούν δικαιολογία. Η ελληνική κοινωνία θέλουμε να αντιληφθεί το πρόβλημα ώστε η πολιτεία να πράξει αναλόγως. Με την υποχώρηση της πανδημίας επίσης, είναι αναγκαίο να συζητηθεί το επίπεδο της ατομικής μας ευθύνης σε ό,τι αφορά τους εμβολιασμούς καθώς και η απαγόρευση μηαδειοδοτούμενων δραστηριοτήτων τρίτων στο

Η παραμονή αυτών των δραστηριοτήτων πέρα από την οξεία φάση της πανδημίας είναι βέβαιον ότι θα οδηγήσει σε ένα άναρχο περιβάλλον και υποβάθμιση των υπηρεσιών υγείας συνολικά. Οι παραπάνω αναγκαίες παρεμβάσεις αποτελούν ώριμο αίτημα των καιρών και της κοινωνίας μας κι έχουν μικρότερη δυσκολία καθώς τα ψηφιακά άλματα που έχουν γίνει σε συνδυασμό με τις επενδύσεις στο χώρο της υγείας (Pfizer) Και τις δυνατότητες του ιατρικού τουρισμού, αξιοποιώντας τον επιστημονικό πλούτο της χώρας, μπορούν τον παραδοσιακά κοστοβόρο τομέα της υγείας

Ευανθία είναι 75 χρονών. Είναι παντρεμένη με τον Θανάση που είναι 85 χρονών. Ζουν μαζί σε ένα σπίτι κοντά στο κέντρο της πόλης. Έχουν δύο κόρες και πέντε εγγόνια. Η Ευανθία τελείωσε το δημοτικό και στα 13 της ξεκίνησε να δουλεύει στο ραφτάδικο του πατέρα της. Στα 19 της παντρεύτηκε τον

μας, έχουν τις ζωές τους, τα προβλήματά τους

Η Ευανθία παρέχει φροντίδα σε καθημερινές δραστηριότητες όπως: το μπάνιο, το φαγητό, το ντύσιμο, η τουαλέτα, η μετακίνηση. Επίσης, η Ευανθία ασχολείται με την καθαριότητα του σπιτιού, τα ψώνια στο super-market, τις επισκέψεις στο γιατρό για τη συνταγογράφηση των φαρμάκων, τις επισκέψεις στο φαρμακείο, την ολοκλήρωση γραφειοκρατικών διαδικασιών και τη διαχείριση των οικονομικών. Επιπλέον, είναι υπεύθυνη για τη χορήγηση των φαρμάκων αλλά και για να κρατάει συντροφιά και να παρέχει συναισθηματική υποστήριξη στον σύντροφό της. Η Ευανθία ανησυχεί πολύ για την ασφάλεια του Θανάση. Αισθάνεται ότι πρέπει να παρακολουθεί συνέχεια τις δραστηριότητες του προκειμένου να παραμείνει ασφαλής. Περιγράφει δύο αρκετά δύσκολες καταστάσεις που χρειάστηκε να αντιμετωπίσει: «Μια μέρα ο Θανάσης είχε πάει στο ΚΑΠΗ να παίξει χαρτιά με τους φίλους του. Γυρίζοντας προς το σπίτι, έχασε το δρόμο. Ένας γείτονας τον βρήκε και τον έφερε σπίτι, ήταν κάθιδρος!» Από εκείνη την ημέρα και έπειτα δεν ξαναβγήκε ούτε μέχρι την αυλή του σπιτιού. «Μια άλλη φορά τον άφησα για λίγο μόνο του για να πάω να ψωνίσω. Όταν γύρισα τον βρήκα κάτω από το κρεβάτι. Ήταν αδύνατον να τον σηκώσω, χρειάστηκα τη βοήθεια ενός γείτονα. Έπειτα από αυτό το γεγονός έβαλα κάγκελα στο κρεβάτι!» Ποιες είναι οι καθημερινές ανάγκες της Ευανθίας; • Παροχή φροντίδας στο σύντροφό της χωρίς να πρέπει να τον μετακινεί συνέχεια επειδή οι μετακινήσεις είναι δύσκολες αλλά και χωρίς να χρειάζεται να επισκέπτεται τον ιατρό τακτικά διότι οι επισκέψεις κοστίζουν και δεν το αντέχει οικονομικά. • Αύξηση της ασφάλειας του σπιτιού ώστε να μπορεί και η ίδια να πηγαίνει στις υποχρεώσεις της. • Κατανόηση της φύσης, των συμπτωμάτων και της προόδου του νοσήματος μέσω εκπαίδευσης έτσι ώστε να αισθάνεται ικανή να παρέχει την κατάλληλη φροντίδα στον άνθρωπό της.

• Βοήθεια στο καθημερινό πρόγραμμα ρουτίνας ( μαγείρεμα, καθαριότητα, ψώνια). Στο τέλος της ημέρας όταν η Ευανθία τελειώνει τις υποχρεώσεις της κάθεται στην πολυθρόνα και ξεφυλλίζει το άλμπουμ με τις φωτογραφίες από το παρελθόν. Λέει χαρακτηριστικά: «Είχα μια ευτυχισμένη ζωή με τον άνδρα μου! Μην ανησυχείτε για εμένα έζησα τη ζωή μου, δεν έχω παράπονο, τώρα θέλω απλώς να φροντίσω το σύντροφό μου» και συνεχίζει: «Στη γειτονιά λένε ότι είμαι ηρωίδα, εγώ χαμογελώ και απαντώ ότι είμαι μια Συνηθισμένη Γυναίκα!».

Ιδιωτικό κατά

χρόνια αντιμετωπίστηκε σε ορισμένες περιοχές με όλες μας

υγειονομικές δυνάμεις με σχετική επιτυχία, σε άλλες οριακά, ενώ σε κάποιες, ιδιαίτερα απομακρυσμένες, το σύστημα κατέρρευσε. Ακόμη η πανδημία βρήκε το Κρατικό Σύστημα Υγείας ήδη λαβωμένο από την προηγούμενη μνημονιακή περίοδο της δημοσιονομικής προσαρμογής ενώ παράλληλα ανέδειξε τα τρωτά σημεία του, που θα πρέπει άμεσα να θεραπεύσουμε με την ριζική αναμόρφωσή του. Πιστεύουμε πως η ριζική αναμόρφωση του ΕΣΥ περνάει μέσα από: • Την εκπόνηση ενός νέου ρεαλιστικού υγειονομικού χάρτη, στον οποίο η διάταξη των υγειονομικών δομών θα γίνεται αποκλειστικά με γνώμονα τις πραγματικές ανάγκες περίθαλψης των πολιτών. • Την επαρκή χρηματοδότηση του συστήματος που ειδικά για τη φετινή χρονιά απαιτείται έκτακτη αναθεώρηση του προϋπολογισμού για τις δαπάνες υγείας και πρόσθετα κονδύλια. • Την στελέχωση όλων υγειονομικών δομών του ΕΣΥ με μόνιμο προσωπικό και θέσπιση ειδικών κινήτρων για ορισμένες ειδικότητες (εντατικολογίας, αναισθησιολογίας κ.ά.) • Την μισθολογική αναβάθμιση των γιατρών αλλά και του υπόλοιπου προσωπικού μέσα από νέο ειδικό μισθολόγιο. • Την ανανέωση του ιατροτεχνολογικού εξοπλισμού με γνώμονα την εξελισσόμενη νέα τεχνολογία. • Την κτηριακή αναβάθμιση εκεί όπου χρειάζεται. • Την διαρκή αξιολόγηση και πιστοποίηση όλων ανεξαιρέτως των κρατικών μονάδων υγείας • Την αλλαγή του θεσμικού πλαισίου των προσλήψεων του ιατρικού προσωπικού, ώστε να διασφαλίζεται πλήρως η αξιοκρατία και η ταχύτητα. • Την σύνταξη νέων οργανισμών στα Νοσοκομεία και στα Κέντρα Υγείας. Ιδιαίτερα μνεία θα πρέπει να γίνει για την οργάνωση μιας ενιαίας, καθολικής και προσβάσιμης από όλους τους πολίτες ΠΦΥ με ελεύθερη επιλογή γιατρού, με την αξιοποίηση ολόκληρου του ιατρικού δυναμικού της χώρας που θα αποσκοπεί στην πρόληψη, διατήρηση, προαγωγή, αποκατάσταση και ενδυνάμωση της υγείας και στην έγκαιρη και σωστή διάγνωση με την χρήση διαγνωστικών εργαστηριακών εξετάσεων. Κύριοι άξονες δημιουργίας μια αξιόπιστης ΠΦΥ αποτελούν: • Ο πλήρης διαχωρισμός της ΠΦΥ από τη Δευτεροβάθμια/ Τριτοβάθμια. • Η δημιουργία Εθνικού Συμβουλίου Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας

επίσκεψης, ιατρικής πράξης και διαγνωστικής εξέτασης σε ευρωπαϊκά επίπεδα. • Η εφαρμογή δυναμικού κλειστού προϋπολογισμού ανά ασθενή για εξετάσεις και ιατρικές επισκέψεις.

• Η έμφαση στην πρόληψη αξιοποιώντας ενωσιακούς πόρους.

• Η αξιοποίηση της Ψηφιακής τεχνολογίας με την ηλεκτρονική κάρτα υγείας.

• Η δημιουργία Αστικού Τύπου Κέντρων Υγείας 24ώρου εφημερίας και η δημιουργία Μονάδων Ημερήσιας Νοσηλείας (ΜΗΝ) στελεχωμένα με ιδιώτες γιατρούς. • Η παραπομπή από ιατρό σε ιατρό να είναι ελεύθερη, ψηφιακή και αμφίδρομη.

• Η συνταγογράφηση φαρμάκων να γίνεται σύμφωνα με τα πρωτόκολλα πρόληψης και θεραπείας. Η χορήγηση φαρμάκων να γίνεται μόνο με ιατρική συνταγή. Η τακτική εισαγωγή σε νοσηλευτικό ίδρυμα να γίνεται μόνο με παραπεμπτικό σημείωμα του θεράποντος γιατρού και με τη σύμφωνη γνώμη του νοσοκομειακού γιατρού υποδοχής. Ο ιδιωτικός τομέας σε πρωτοβάθμιο και δευτεροβάθμιο επίπεδο, στέκεται υποστηρικτικά στον κρατικό υπηρετώντας και οι δύο την Δημόσια Υγεία. Συγκριτικά πλεονεκτήματα του ιδιωτικού τομέα αποτελούν οι ποιοτικές υπηρεσίες υγείας στις περισσότερες περιπτώσεις, η πιστοποίηση και η διαρκής αξιολόγηση καθώς και το χαμηλό κόστος ανά κλίνη (μέχρι υποπενταπλάσιο-εξαιρουμένων των ΜΕΘ)

πιο έντονες φοβίες και ανησυχίες σε σχέση µε το παρελθόν. Οι φόβοι των παιδιών είναι άλλοτε ήπιοι και άλλοτε έντονοι

5ο έτος της ζωής

µπορεί

αργότερα.

φόβοι των παιδιών αυτής

ηλικίας µπορεί να είναι το σκοτάδι, τα τέρατα, τα φαντάσµατα. Αυτοί εκδηλώνονται καθώς το παιδί δεν έχει ακόµη τη γνωστική και συναισθηµατική ωριµότητα να ξεχωρίσει το πραγµατικό από το φανταστικό. Ενίοτε µπορεί να φοβάται και φυσικές

αρθρίτιδα του γονατάκι του ισχίου συνιστούν, για όλο και μεγαλύτερο αριθμό ανθρώπων, ένα τεράστιο πρόβλημα. Η πάθηση σταδιακά καταστρέφει τις αρθρώσεις, κάνει το βάδισμα επώδυνο και επιδεινώνει την ποιότητα της ζωής. Αν και διαφημίζονται «θαυματουργές» μέθοδοι και συμπληρώματα διατροφής, η αλήθεια είναι πως ελάχιστα συνεισφέρουν στην ανάσχεση της εξέλιξης της νόσου. Η οριστική θεραπεία της οστεοαρθρίτιδας παραμένει χειρουργική. Η αντικατάσταση των αρθρώσεων με τεχνητά εμφυτεύματα έχει αποδειχθεί μια από τις πιο αποτελεσματικές χειρουργικές επεμβάσεις. Ειδικά σήμερα η τεχνολογία έχει «ωριμάσει» και οι χειρουργικές τεχνικές έχουν τελειοποιηθεί. Έτσι, πάρα την εσφαλμένη εντύπωση πολλών, η επιβίωση των συγχρόνων εμφυτευμάτων δεν αποτελεί πρόβλημα. Η αντικατάσταση μιας κατεστραμμένης άρθρωσης από τεχνητή έχει σήμερα εξαιρετικά καλά μακροπρόθεσμα αποτελέσματα ακόμα και σε σχετικά νέους ασθενείς. Η συζήτηση εντός της ιατρικής κοινότητας έχει μετατοπιστεί από θέματα που αφορούν την επιβίωση και τη λειτουργία των αρθρώσεων -θέματα που έχουν κατά το μάλλον ή ήττον επιλυθεί- στο άμεσο μετεγχειρητικό διάστημα το οποίο παραμένει σχετικά μακρύ και επίπονο. Η παγκόσμια ορθοπαιδική έρευνα έχει επικεντρωθεί στην προσπάθεια μείωση του πόνου και της νοσηρότητας άμεσα

αργκό, είναι μια νέα επαναστατική προσέγγιση της ίδιας της φιλοσοφίας της χειρουργικής πρακτικής. Βάζει στο επίκεντρο την εμπειρία του ασθενούς προσπαθώντας να ελαχιστοποιήσει τις επιπλοκές και τις παρενέργειες και να βελτιώσει την εμπειρία του. Αντικαθιστά π.χ. τα οπιοειδή παυσίπονα, διάσημα για την πρόκληση σοβαρών παρενεργειών, με συνδυασμούς

αίματος είναι πρακτικά ασήμαντες. Η εφαρμογή των καινούργιων πρωτοκόλλων προϋποθέτει την εκ βάθρων αναθεώρηση της καθημερινής πρακτικής όλων των επαγγελματιών υγείας που οφείλουν να συνεργάζονται έχοντας στο επίκεντρο της

ισχίου.

ολική αρθροπλαστική

(ΟΑΓ)

του ισχίου (ΟΑΙ) καθώς και η αποκατάσταση

αθλητικών κακώσεων είναι αποδεδειγμένα από τις πιο καινοτόμες χειρουργικές επεμβάσεις με σημαντική συνεισφορά στη βελτίωση της ποιότητας ζωής και λειτουργικότητας των ασθενών. Γι’ αυτό απαιτείται η απόλυτη ακρίβεια στην τεχνική και χειρουργική αρτιότητα. Εκτός από την απόλυτη ακρίβεια στη χαρτογράφηση της άρθρωσης, στο σχεδιασμό, στη μέτρηση των εμφυτευμάτων και στη διενέργεια των χειρουργικών πράξεων, το CORI δίνει πληροφορίες και κατευθύνσεις όσον αφορά τη σωστή θέση του εμφυτεύματος, τη σωστή κινηματική της άρθρωσης και τη σωστή επιλογή του εμφυτεύματος με την χρήση ενός εξειδικευμένου λογισμικού πραγματικής νοημοσύνης (Real Intelligence). Η αξιοπιστία και ακρίβεια είναι τόσο μεγάλη που με την λήψη μόνο λίγων στοιχείων από την άρθρωση του κάθε ασθενούς, το ρομποτικό σύστημα μπορεί να διαβάσει και να απεικονίσει με μέγιστη ευκρίνεια τις βλάβες του αρθρικού χόνδρου (τεχνολογία της Πραγματικής Νοημοσύνης) και να αποφασίσει το ποσοστό κατεστραμένου ιστού που πρέπει να αφαιρεθεί καθώς και το είδος του εμφυτεύματος που θα μπει. Επίσης, τόσο στο γόνατο όσο και στο ισχίο γίνεται κατά την διάρκεια του χειρουργείου τρισδιάστατη απεικόνιση των ανατομικών δομών του ασθενούς, χωρίς να χρειάζεται προεγχειρητική αξονική ή μαγνητική τομογραφία. Επιπρόσθετα και όσον αφορά το ισχίο, μπορούμε πλέον να υπολογίσουμε με απόλυτη ακρίβεια την θέση του κυπελλίου (cup) της κοτύλης και του στειλεού (stem) και το ιδανικό μέγεθός τους που αντιστοιχεί στον εκάστοτε ασθενή. Επιπλέον, είναι δυνατό να επιτύχουμε την απόλυτη ισοσκελία, αφού μπορεί να υπολογιστεί με

ασθενών με παθήσεις Ισχίου και Γόνατος. Οι χειρουργικές επεμβάσεις περιλαμβάνουν τη μονοδιαμερισματική αντικατάσταση του γόνατος (UKR), την αρθροπλαστική της επιγονατίδας (PFA), την ολική αρθροπλαστική (πρωτογενής & αναθεώρηση) του γόνατος (ΤΚΑ), την ολική αρθροπλαστική (πρωτογενής & αναθεώρηση) του ισχίου (THA). Η κινητοποίηση των ασθενών γίνεται άμεσα, εντός μόλις 10 ωρών μετά από το χειρουργείο εφαρμόζωντας τα ειδικά πρωτόκολλα της Α΄ Ορθοπαιδικής κλινικής (Fast-Track πρωτόκολλα). Ο μέσος όρος παραμονής στην κλινική είναι 36 ώρες και στη συνέχεια οι ασθενείς παίρνουν εξιτήριο για την οικία τους. Η Α’ Ορθοπαιδική κλινική Ρομποτικής Χειρουργικής του ΙΑΣΩ ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ είναι πλέον η μοναδική κλινική στην Ελλάδα που διαθέτει στην φαρέτρα της έναν πλήρη Ρομποτικό και Πραγματικής Νοημοσύνης εξοπλισμό (Real Intelligence) αφού διαθέτει το CORI, το RI HIP και το NAVIO 7, ενώ αναμένεται ένα ακόμη πιο εξελιγμένο λογισμικό για την πραγματοποίηση επεμβάσεων αθλητικών κακώσεων και την αποκατάσταση αθλητικών κακώσεων (ρομποτική αποκατάσταση Προσθίου Χιαστού, Οπισθίου Χιαστού και Χόνδρινων βλαβών γόνατος & ισχίου). * Ο κ. Μακρίδης έχει μετεκπαιδευθεί για 4 έτη στην Αγγλία και την Γαλλία πάνω στις αθλητικές κακώσεις και αρθροσκοπήσεις του άνω και του κάτω άκρου, στις ολικές αρθροπλαστικές του ισχίου-γόνατος-ώμου και στην χειρουργική της λεκάνης και της σπονδυλικής στήλης. Κατέχει Δίπλωμα στην Ρομποτική Χειρουργική, στην Χειρουργική με Ψηφιακή Πλοήγηση και το Ευρωπαϊκό Δίπλωμα Σπονδυλικής Στήλης. Διετέλεσε Επιστημονικός Συνεργάτης με την Ιατρική Ομάδα της Liverpool FC.

Ενώ στην αρχή της πανδηµίας παρατηρήθηκε στροφή στον ποιο υγιεινό τρόπο διατροφής και διαβίωσης, µε την άθληση να κερδίζει χρόνο στην καθηµερινότητα, αυτά τα δεδοµένα έχουν ανατραπεί καθώς η κόπωση της υγειονοµικής κρίσης σήµερα δείχνει ακριβώς τα αντίθετα αποτελέσµατα. Τα χρόνια προβλήµατα υγείας που συνδέονται µε την παχυσαρκία όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, το µεταβολικό σύνδροµο, η υπέρταση, τα καρδιαγγειακά νοσήµατα και άλλες χρόνιες παθήσεις έχουν αυξηθεί καθώς υπάρχει πλήρης αποσυντονισµός, αδράνεια και αδιαφορία ή αναβολή για την αντιµετώπιση των προβληµάτων αυτών. Είναι φυσικό πως η περίοδος αυτή γεννά άγχος, ανασφάλεια, φόβο, λύπη, θυµό, συναισθήµατα που είναι απόλυτα φυσιολογικά και αναµενόµενα και συχνά οδηγούν σε αυξηµένη όρεξη για τροφή και αλκοόλ όπως και η ψυχολογική υπερφαγία αποτελούν δυστυχώς για πολλούς καθηµερινή πρακτική και µοναδικό τρόπο διαφυγής και απόλαυσης. Για να µπορέσουµε να αντιµετωπίσουµε τη δύσκολη περίοδο της πανδηµίας χρειάζεται να φροντίσουµε πρώτα από όλους τον εαυτό µας ξεκινώντας από την διατροφή. Η φροντίδα της καθηµερινής

ερευνητικές µελέτες υποδεικνύουν τη σηµασία µείωσης των ζωικών λιπαρών και αντικατάστασης αυτών µε λιπαρά φυτικής προέλευσης όπως ελαιόλαδο, ξηρούς καρπούς και φυτικές τροφές γενικότερα όπως τα φρούτα, τα λαχανικά, τα όσπρια

απαραίτητες

µας. Η κατανάλωσή τους όµως είναι σηµαντικό να γίνεται

µέτρο καθώς και οι υγιεινές τροφές περιέχουν θερµίδες και υδατάνθρακες τους οποίους όταν ο οργανισµός δεν τους µεταβολίζει λόγω χαµηλής φυσικής δραστηριότητας, τότε τους αποθηκεύει µε τη µορφή του λίπους. Τα εσπεριδοειδή όπως πορτοκάλια, µανταρίνια, λεµόνια, γκρέιπφρουτ καθώς και το ρόδι, τα ακτινίδια, τα µούρα αποτελούν εξαιρετικές πηγές βιταµίνη C τη χειµερινή περίοδο, ενώ τα µπρόκολα, το σπανάκι και τα πράσινα φυλλώδη λαχανικά αποτελούν τις καλύτερες επιλογές σαλάτας καθώς είναι πλούσια σε βιταµίνη C, καροτένια, λυκοπένιο και άλλα αντιοξειδωτικά. Τα δηµητριακά ολικής άλεσης έχουν σηµαντικό ρόλο στην καθηµερινή διατροφή και ιδιαίτερα τα µη επεξεργασµένα. Το γιαούρτι και το κεφίρ µε φυσικά προβιοτικά συµβάλλουν επίσης στην άµυνα του οργανισµού όπως και στη διατήρηση της φυσιολογικής χλωρίδας του εντέρου. Το ψάρι περιέχει πολύτιµα ω-3 λιπαρά οξέα τα οποία συµβάλουν στην αύξηση της άµυνας του οργανισµού. Τα απαραίτητα ω-3 λιπαρά οξέα µπορούµε να τα προσλάβουµε µέσω της κατανάλωσης των λιπαρών ψαριών (σαρδέλες, σκουµπρί, σολοµός (όχι ιχθυοτροφείου) γαύρο, σαφρίδι, κολιός, προσφυγάκι κ.ά). Το ελαιόλαδο επίσης βάση των πολύτιµων βιταµινών (βιταµίνη E) που περιέχει αποτελεί συστατικό υψηλής αντιοξειδωτικής δράσης. Σηµαντικό όµως είναι η κατανάλωση του να γίνεται µε µέτρο καθώς περιέχει πολλές θερµίδες. Μια κουταλιά ελαιόλαδο ανά µερίδα φαγητού και µία κουταλιά στην ατοµική σαλάτα είναι αρκετή ποσότητα για τα γεύµατα µας.

Έ

χεις αναρωτηθεί ποτέ, γιατί μπορεί να νιώθεις δυσφορία, έντονη ενόχληση ή σωματικό πόνο; Εκφράσεις όπως, «μήπως έχω κάτι και δεν το ξέρω;», «γιατί να με πιάνουν αυτές οι ζαλάδες συνέχεια;», «κάθε βράδυ με πιάνει δύσπνοια», «νιώθω τα χέρια μου να ιδρώνουν, έχω θολούρες και δε βλέπω καθόλου καλά», «δε μπορώ να σταθώ από τον πονοκέφαλο τώρα που σας μιλάω με δυσκολία μπορώ να συγκεντρωθώ». Αυτά είναι μερικά από τα καθημερινά παραδείγματα που δείχνουν την άμεση και άρρηκτη σχέση που έχει η ψυχική μας κατάσταση με το σώμα μας. Πολύ συχνά, σωματικά συμπτώματα «με σάρκα και οστά», μας εμποδίζουν στην καθημερινότητά μας, μας γεμίζουν ανασφάλειες και τελικά, μας εμποδίζουν να ζήσουμε. Συνήθως μπαίνουμε στη διαδικασία να ψάξουμε τι είναι, πηγαίνοντας από γιατρό σε γιατρό, από ειδικότητα σε ειδικότητα και άλλοτε πάλι, φοβόμαστε ακόμα και αυτό, γιατί «αν ακούσω ότι είναι κάτι κακό δεν θα το αντέξω». Οι εξετάσεις βγαίνουν καθαρές, ο καρδιολόγος δε βρίσκει κάτι, το ίδιο ο παθολόγος, ο γαστρεντερολόγος και ο δερματολόγος. «Ναι αλλά εγώ εξακολουθώ να υποφέρω», τι συμβαίνει; Η αιτία είναι πιθανό να βρίσκεται στον τρόπο που διαχειριζόμαστε τα συναισθήματά μας και κατ’ επέκταση τον ίδιο μας τον εαυτό. Ακούμε συχνά «είναι ψυχολογικό» και σκεφτόμαστε μήπως είμαι τρελός ή κατά φαντασίαν ασθενής. Όχι, ούτε το ένα ούτε το άλλο. Το σώμα μας, μας στέλνει μηνύματα για την ψυχή μας και είναι σημαντικό να τα ακούσουμε πολύ προσεκτικά. Το σώμα και η ψυχή είναι άρρηκτα συνδεδεμένα μεταξύ τους, το ένα επηρεάζει και επηρεάζεται από το άλλο. Και όταν δε φροντίζουμε το ένα μπορεί να μας «μιλήσει» το άλλο. Πονάει η ψυχή και μας μιλάει το σώμα και αυτό μπορεί να εκφραστεί με διάφορα σωματικά συμπτώματα των οποίων η αιτία δεν είναι βιολογική αλλά ψυχική. Τα συμπτώματα αυτά ονομάζονται ψυχοσωματικά. Τι είναι τα ψυχοσωματικά συμπτώματα

και πώς εκδηλώνονται; Ψυχοσωματικά ονομάζονται τα σωματικά συμπτώματα τα οποία, παρά το γεγονός ότι στον τρόπο εκδήλωσης τους μοιάζουν με τις αντιδράσεις που προκαλεί μια βιολογική ασθένεια, δεν οφείλονται σε κάποια παθολογική ή οργανική αιτία. Οι ψυχοσωματικές αυτές αντιδράσεις αποτελούν μια δίοδο έκφρασης των απωθημένων δυσάρεστων συναισθημάτων μας, που δε βρίσκουν άλλο τρόπο να εξωτερικευτούν.

Με μεγαλύτερη συχνότητα τα ψυχοσωματικά επηρεάζουν στομάχι και έντερο με γαστρεντερικά προβλήματα, όπως το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου, η χρόνια γαστρίτιδα, η δυσκοιλιότητα, ακόμη και το έλκος. Επίσης, το καρδιαγγειακό σύστημα με ταχυκαρδίες και αύξηση της αρτηριακής μας πίεσης, συμπτώματα τα οποία με τη σειρά τους θα προκαλέσουν άγχος και θα επιδεινώσουν ακόμα περισσότερο την κατάσταση.Ησεξουαλική δυσλειτουργία όπως η στυτική δυσλειτουργία, οι πόνοι κατά τη διάρκεια της επαφής, η ανηδονία, είναι αποτέλεσμα ψυχικής φόρτισης, άγχους ή και άλλων ψυχικών δυσκολιών που έχουν συσσωρευτεί και εκφράζονται με αυτό τον τρόπο. Τέλος, οι ημικρανίες και πονοκέφαλοι είναι ένας από τους πιο συνήθεις τρόπους να εκδηλωθεί, το άγχος ή συσσωρευμένα συναισθήματα που δεν έχουν μοιραστεί και επεξεργαστεί. Ψυχοσωματικά συμπτώματα συναντάμε και στην παιδική ηλικία, όπως νυχτερινή ενούρηση, εφιάλτες, πονοκέφαλοι και δυσκολία στη συγκέντρωση.

Που οφείλονται τα ψυχοσωματικά συμπτώματα; Βασική αιτία που κάποιος μπορεί να εκδηλώνει ψυχοσωματικά είναι η δυσκολία διαχείρισης των συναισθημάτων του. Η καταπίεση, η μη έκφραση και λεκτικοποίηση των συναισθημάτων, ο περιορισμός της επιθυμίας, το υπερβολικό άγχος και ένας συνολικά λάθος τρόπος λειτουργίας μπορεί να εκφραστεί μέσα από σωματικούς πόνους που δεν έχουν

πόρτα να ασχοληθούμε με το τι συμβαίνει μέσα μας και στη ψυχή μας, η οποία δεν έχει άλλο τρόπο να μας «μιλήσει». Τα ψυχοσωματικά συμπτώματα γίνονται

αιτία που θα ζητήσουμε βοήθεια από έναν ειδικό ψυχικής υγείας, ψυχολόγο ή ψυχίατρο, και έτσι θα επιτρέψουμε στον εαυτό μας να

φροντίδα και

τη δια-

χείριση τόσο των συναισθημάτων του όσο και με τη συνολική διαχείριση των δυσκολιών που αντιμετωπίζει. Με τη βοήθεια του θεραπευτή, ο θεραπευόμενος που θα αποφασίσει να διαχειριστεί τα ψυχοσωματικά του προβλήματα, είναι σημαντικό: • να παρατηρήσει προσεκτικά την καθημερινότητά του και τα θέματα που τον απασχολούν ή τον δυσκολεύουν περισσότερο.

• να ελέγξει τις προσωπικές του αντοχές σε στρεσογόνους παράγοντες.

• να εντοπίσει τις αιτίες που πυροδοτούν το

στρες του.

Να ακολουθήσει ένα πρόγραμμα Διαχείρισης Άγχους που θα ανταποκρίνεται στις δικές του προσωπικές ανάγκες.

Η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο στην αντιμετώπιση των ψυχοσωματικών προβλημάτων, ενώ ταυτόχρονα ανοίγει το δρόμο για τη βελτίωση της ψυχικής, σωματικής και πνευματικής υγείας ενός ατόμου.

Προτού, λοιπόν, πείτε «ωχ ήρθε πάλι η γνωστή ημικρανία», μήπως ήρθε η ώρα να αναρωτηθούμε: «Για να έχω ημικρανία τι καλό δεν έκανα για μένα σήμερα; Μήπως δε με φροντίζω αρκετά;»

Είναι σημαντικό να μην αγνοείτε τα σημάδια που το σώμα σας δείχνει, γιατί το μόνο που καταφέρνετε με αυτόν τον τρόπο είναι να αφήνετε την αιτία που έχει δημιουργήσει τον πόνο να δυναμώνει και να συνεχίζει να δρα ύπουλα εις βάρος του εαυτού σας… Μόνο όταν γνωρίζεις την αιτία θα μπορέσεις να βρεις και τη λύση. Επικοινωνία Ογλ 3Α΄Λάρισα, 2410 554304 e-mail: hello@katerinazisopoulou.gr www.katerinazisopoulou.gr

Καθ’ όλη τη διάρκεια της υγειονομικής κρίσης ο κ. Μητσοτάκης επέλεξε να αντιμετωπίσει την πανδημία ως «success story» για να κερδοσκοπήσει πολιτικά και για να μην επενδύσει στο Δημόσιο Σύστημα Υγείας. Μετέτρεψε το «επιτελικό» Μαξίμου σε κέντρο επιδημιολογικής διαχείρισης της πανδημίας. Παρέκαμψε τα αρμόδια όργανα, τους επιστήμονες, περιφρόνησε την επιτροπή εμπειρογνωμόνων, την επιτροπή εμβολιασμού, τον ΕΟΔΥ. Η έκθεση Λύτρα-Τσιόδρα κατέδειξε τις ηθικές και πολιτικές του ευθύνες. Σε αγαστή συνεργασία με κλινικάρχες επέλεξε να μην επιταχθεί αποφασιστικά ο ιδιωτικός τομέας και να μην αξιοποιηθούν στο έπακρο τα στρατιωτικά νοσοκομεία. Και κόντρα σε όσα είναι ζητούμενο σήμερα «ποντάρει» με σύνθημα «η πανδημία υποχωρεί και η ανάπτυξη έρχεται». Είναι όμως καιρός να υπάρξει μια πραγματική στροφή στην υγειονομική κρίση και τα μηνύματα της πανδημίας να

Πρώτον, χρειάζεται

διασποράς στην κοινότητα με γενναία χρηματοδότηση των μαζικών τεστ στον πληθυσμό. Μέτρα περιορισμού σε όλα τα μέσα μαζικής μεταφορές, μείωση αριθμού μαθητών ανά τάξη, επιμερισμός περιστατικών Covid και στα ιδιωτικάστρατιωτικά νοσοκομεία και, φυσικά, επιτάχυνση των εμβολιασμών. Δεύτερον, ενεργός εμπλοκή της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας και του ανθρώπινου δυναμικού στην αναβαθμισμένη προ-νοσοκομειακή διαχείριση του νέου επιδημικού κύματος. Είναι προκλητική η ολιγωρία της Κυβέρνησης που συνεχίζει μία αυστηρά νοσοκομειοκεντρική λογική αφήνοντας αναξιοποίητες υγειονομικές δυνάμεις με εμπειρία στην προνοσοκομειακή και κοινοτική φροντίδα. Πρέπει να προχωρήσει επιτέλους η κατ’ οίκον φροντίδα και η ολοκλήρωση της μεταρρύθμισης στην ΠΦΥ, για την ανάπτυξη σε όλη τη χώρα του θεσμού του οικογενειακού γιατρού και των Τοπικών Μονάδων Υγείας (ΤΟΜΥ). Τρίτον, ενίσχυση του υγειονομικού προσωπικού που δίνει από την

αρχή της πανδημίας τη μάχη της υπεράσπισης της δημόσιας υγείας. Δεν είναι ούτε κλισέ, ούτε ουτοπικό: Είναι κοινωνική απαίτηση η μονιμοποίηση στο ΕΣΥ του συνόλου του υγειονομικού προσωπικού που έδωσε τη μάχη της πανδημίας στη πρώτη γραμμή, η ένταξη όλων των εργαζόμενων στο Καθεστώς των Βαρέων και Ανθυγιεινών, η αυτόματη προκήρυξη όλων των κενούμενων οργανικών θέσεων στο ΕΣΥ, ειδικά κίνητρα για την προσέλκυση γιατρών ΕΣΥ στις άγονες και νησιωτικές περιοχές, η αναδιαμόρφωση του μισθολογίου του ιατρικού προσωπικού με εισαγωγικό μισθό για τον πρωτοδιόριστο στα 2.000€. Οι εργαζόμενοι στις δημόσιες δομές υγείας δεν χρειάζονται χειροκροτητές, αλλά συγκεκριμένα μέτρα. Τέταρτον, μια γενναία αύξηση των οικονομικών πόρων του συστήματος. Χρειάζεται οι πόροι στην υγεία σε βάθος τετραετίας να εναρμονιστούν με τον ευρωπαϊκό Μ.Ο. που είναι στο 7% του ΑΕΠ. Το γεγονός ότι στον Προϋπολογισμό για το 2022 προβλέφθηκαν λιγότεροι πόροι από ότι για το 2021 σημαίνει ότι η Κυβέρνηση ούτε αντιλαμβάνεται, και ούτε θέλει να αντιληφθεί τις πραγματικές ανάγκες. Χρειάζεται για το ΕΣΥ φέτος μια ένεση ζωής ύψους περίπου 2 δις από τον Εθνικό προϋπολογισμό και 1 δις από πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης. Όλα τα άλλα είναι ημίμετρα και «παυσίπονα» μέχρι την επόμενη κρίση. Για όλα τα παραπάνω, το «δυστύχημα» δεν είναι απλώς ότι η Κυβέρνηση δεν ακούει τα μηνύματα της πανδημίας που θα πρέπει πλέον να γίνουν πράξη. Είναι ότι δεν θέλει να τα ακούσει και δεν πιστεύει σε αυτά. Δεν πιστεύει σε μια προοπτική ενίσχυσης του δημόσιου συστήματος υγείας. Σήμερα χρειαζόμαστε ένα νέο «κοινωνικό συμβόλαιο» με τους εργαζόμενους της δημόσιας υγείας και για μια γενναία χρηματοδότηση και ενίσχυση της δημόσιας υγείας. Μόνο μια άλλη προοδευτική

των

20 µηνών στη χώρα µας; Σε αυτό απαντά η έβδοµη στη σειρά έρευνα της «διαΝΕΟσις» που δηµοσιεύθηκε τον Νοέµβριο του 2021. Σκέφτηκα λοιπόν να µοιραστώ µερικά από τα αποτελέσµατα που βρήκα πιο ενδιαφέροντα, τόσο ως πολίτης όσο και ως γιατρός. Πρώτα απ’ όλα, ο κόσµος δείχνει να αντιλαµβάνεται όλο και περισσότερο ότι δεν θα ξεµπερδέψουµε εύκολα µε τον κορωνοϊό. Αν και 2 στους 3 Έλληνες πιστεύουν ότι «τα χειρότερα έχουν περάσει», το 50% εκτιµά ότι θα επιστρέψουµε σε µια φυσιολογική καθηµερινότητα µετά το 2022. Μάλιστα αυτοί που βλέπουν το τέλος της πανδηµίας µετά το2021 σχεδόν διπλασιάστηκαν µέσα σε 7 µήνες, από το Μάρτιο έως τον Οκτώβριο. Οι Έλληνες γίνονται πιο ρεαλιστές, ζυγίζουν καλύτερα τη σοβαρότητα της κατάστασης. ∆εύτερο σηµείο, η κοινωνία είναι µοιρασµένη περίπου στη µέση για το αν η διαχείριση της πανδηµίας ήταν σε γενικές γραµµές σωστή ή λάθος, µε την πρώτη άποψη να υπερέχει κατά 2,5%. Ότι ήταν λανθασµένη θεωρούν κυρίως όσοι νιώθουν µακριά από πολιτικούς και κόµµατα, οι µη εµβολιασµένοι – στους οποίους πλέον απευθύνονται τα µέτρα των τελευταίων δύο µηνών – και οι ηλικίες από 17 µέχρι 24, που πιθανότατα «ένιωσαν» περισσότερο τους περιορισµούς στην κοινωνική τους ζωή. Τρίτο σηµείο, στην

‘‘

φίλοι δεν

Αντίθετα, η οικογένεια

να έπαιξαν ιδιαίτερο ρόλο

µε εξαίρεση τους νέους 17 έως 24 ετών (1 στους 5 συµβουλεύθηκε ή/και επηρεάστηκε από οικογένεια ή φίλους). Τέλος, φαίνεται ότι ο κόσµος συνεχίζει να εµπιστεύεται για την αντιµετώπιση της πανδηµίας περισσότερο τον προσωπικό/οικογενειακό του γιατρό και τον φαρµακοποιό, σε σχέση µε τους διεθνείς οργανισµούς, τις επιτροπές ειδικών και την κυβέρνηση, κάτι που έχει τη δική του σηµασία στην προσπάθεια να πειστούν περισσότεροι πολίτες να εµβολιαστούν.

µη

Φαίνεται ότι ο κόσµος συνεχίζει να εµπιστεύεται για την αντιµετώπιση της πανδηµίας περισσότερο τον προσωπικό/ οικογενειακό του γιατρό και τον φαρµακοποιό, σε σχέση µε τους διεθνείς οργανισµούς, τις επιτροπές ειδικών και την κυβέρνηση, κάτι που έχει τη δική του σηµασία στην προσπάθεια να πειστούν περισσότεροι πολίτες να εµβολιαστούν

ς χαρίεν ἔστ’ ἄνθρωπος, ὅταν ἄνθρωπος ᾖ» ήταν η ρήση του Μενάνδρου. Ας μου επιτραπεί μια μικρή παραποίηση: «Ὡς χαρίεν ἔστ’ ιατρός, ὅταν  ἄνθρωπος  ᾖ» , διότι  η ανθρωπιά  πρέπ ει να είναι το κύριο γνώρισμα των γιατρών. ΑΝΘΡΩΠΙΑ σημαίνει ζεστές κουβέντες, ενθαρρυντικά αστεία, χαμόγελο αυθεντικό κι όχι επίπλαστο, ευγένεια, φροντίδα, καλοσύνη, αγάπη και γνήσιο ενδιαφέρον για τον ασθενή σου. ΑΝΘΡΩΠΙΑ σημαίνει να είσαι υπομονετικός, ανεκτικός, σίγουρος, γλυκομίλητος και προσηνής. Να δημιουργείς όμορφη ατμόσφαιρα, να είσαι πράος και μειλίχιος, να έχεις την ικανότητα να ακούς και να κατανοείς τις προσδοκίες του ασθενή. ΑΝΘΡΩΠΙΑ σημαί -

ενθουσιασμό και πάθος για την πρόοδο της υγείας των ασθενών. Η συντριπτική πλειοψηφία των γιατρών, σπουδάζουν για να βοηθήσουν τον συνάνθρωπό τους. Το μεγάλο στοίχημα είναι το ανθρωπιστικό πάθος που τους παρακινεί στην αρχή, να διατηρείται κατά τη διάρκεια όλης τους της επαγγελματικής ζωής.

Διότι υπάρχουν και γιατροί, πολύ καλοί γνώστες του αντικειμένου τους, που όμως μιλούν απότομα κι απαξιωτικά, χωρίς να προσεγγίζουν τον ασθενή-άνθρωπο.

Ο Ιπποκράτης υποστήριζε πως δεν μπορεί να ασκήσει καλή ιατρική εκείνος που δεν ξέρει τι είναι ο άνθρωπος, εάν δεν αντιμετωπίσει τον ασθενή «ως ένα συγκεντρωτικό όλο, ψυχή και σώμα, νου και καρδιά».

Ο γιατρός που δεν σέβεται τον συνάνθρωπο, ο γιατρός χωρίς ανθρωπιστική παιδεία, δεν είναι επαρκής.

Επίσης ο γιατρός που έχει δίψα για κέρδος κι ενδιαφέρεται πρωτίστως για την αμοιβή του και την προσωπική του δικαίωση και προβολή, δεν μπορεί να θεωρείται αξιόπιστος. Πιστεύω ότι οι περισσότεροι γιατροί νιώθουν τόση ψυχική ευχαρίστηση με το ‘’ευχαριστώ’’ και το χαμόγελο του ασθενούς που αυτό αποτελεί την ουσιαστική αμοιβή τους και το κίνητρό τους για να συνεχίσουν. Διότι το συναίσθημα που κατακλύζει τον γιατρό, όταν σώζει μια ανθρώπινη ζωή, είναι δυνατό, έντονο, μεγαλειώδες. Η συναίσθηση της ευθύνης και η συνείδηση του καθήκοντος επιβάλλουν στον γιατρό να συνδυάσει τις επιστημονικές του γνώσεις με το ιατρικό ήθος. Να γεφυρώσει τις ιατρικές του γνώσεις με τις ανθρωπιστικές αρχές κι αξίες. Να διαβάζει συνεχώς, να ενημερώνεται, αλλά και να αφουγκράζεται την αγωνία, τον φόβο και τον πόνο του ασθενούς. «Ο άνθρωπος όταν νιώθει πόνο είναι

η κυβέρνηση κάνει το μόνο που ξέρει καλά, επικοινωνιακή πολιτική. Τα ψευδή στοιχεία της κυβέρνησης αποδομούνται πολύ εύκολα από τις τριτοκοσμικές καταστάσεις που επικρατούν στα αποδιοργανωμένα νοσοκομεία, τους διασωληνωμένους ασθενείς σε κοινούς θαλάμους, τις αποψιλωμένες δομές Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας (ΠΦΥ) και τους ανθρώπους της πρώτης γραμμής, που μάχονται εξουθενωμένοι. Η πανδημία είναι σε νέα φάση ευρύτατης διασποράς του ιού στην κοινότητα λόγω της επικράτησης της υπερμεταδοτικής μετάλλαξης Omicron, η πίεση στο ΕΣΥ δεν έχει υποχωρήσει και συνεχίζεται η υγειονομική τραγωδία των 80-100 νεκρών καθημερινά. Αντί για μια σοβαρή διερεύνηση και δραστική αντιμετώπιση των δομικών ανεπαρκειών του συστήματος υγείας που ευθύνονται για αυτό το «σκληρό δείκτη αποτυχίας» στη διαχείριση της πανδημίας, η κυβέρνηση αναζητεί εύκολες ερμηνείες (γήρανση του ελληνικού πληθυσμού και χαμηλά ποσοστά εμβολιασμού) και προωθεί την πλήρη απελευθέρωση όλων των περιοριστικών μέτρων που αφορούν τον κοινωνικό συγχρωτισμό. Για άλλη μια φορά, επειδή προτεραιότητά της είναι οι ανάγκες της αγοράς και όχι η Δημόσια Υγεία, στέλνει πολύ πρόωρα στην κοινωνία το λάθος μήνυμα της «λήξης της πανδημίας». Αυτό, πέραν της υγειονομικής επισφάλειας και του κινδύνου νέας επιδημικής έξαρσης, υπονομεύει και τη συνεχιζόμενη προσπάθεια καθολικού εμβολιασμού. Σήμερα χρειαζόμαστε μια νέα υγειονομική στρατηγική για την αποτελεσματική διαχείριση της νέας φάσης της πανδημίας,

πων υγειονομικών αναγκών

της τακτικής λειτουργίας των δημόσιων δομών υγείας.

6. Συγκρότηση ενός ισχυρού κοινωνικού και πολιτικού μετώπου κατά των ιδιωτικοποιήσεων στην Υγεία και απέναντι στο νεοφιλελεύθερο πολιτικό σχέδιο της κυβέρνησης, και τέλος 7. Ανασχεδιασμός του Δημόσιου Συστήματος Υγείας για την «επόμενη μέρα» μετά την πανδημία, που οφείλει να πάρει υπόψη του το διαφαινόμενο μεγάλο χρονικό ορίζοντα της παγκόσμιας υγειονομικής κρίσης. Κρίσιμο βήμα είναι να αποκτήσει οργανική υπόσταση και μόνιμη στελέχωση, η λειτουργία εξειδικευμένων υποδομών και τμημάτων-covid (ΤΕΠ, κλινικές λοιμώξεων, ΜΕΘ, τμήματα post covid παρακολούθησης) στα νοσοκομεία ή στα Κέντρα Υγείας (εμβολιαστικά κέντρα). Δηλαδή να αποτυπωθούν στους νέους Οργανισμούς

Μετά από δύο χρόνια πανδημίας κορονοϊού, έχουμε μάθει πολλά για την συμπεριφορά του στα παιδιά. Στην πρώτη φάση της πανδημίας, τα παιδιά είχαν ασυλία και πολύ σπάνια εμφανιζόταν κάποιο κρούσμα. Σταδιακά, στα επόμενα κύματα, άρχισαν να αρρωσταίνουν και τα

παιδιά και τώρα πια, ένα στα τρία κρούσματα, αφορούν παιδιά όλων των ηλικιών, από την γέννηση μέχρι δέκα οχτώ ετών. Αν και επικράτησε ένας εφησυχασμός, ότι η νόσος στα παιδιά έχει ήπια διαδρομή, αυτό δεν είναι αληθές, διότι το αποτύπωμα που αφήνει ο ιός στην υγεία των παιδιών είναι απρόβλεπτο και το ρίσκο για μόνιμες βλάβες είναι μεγάλο. Εκτός του γεγονότος, ότι πολλά παιδιά νοσηλεύονται σε νοσοκομεία, κάποια μπαίνουν σε μονάδες εντατικής θεραπείας και κάποια χάνουν τη ζωή τους, υπάρχει και ο κίνδυνος βλαβών στην καρδιά τους και η απόκτηση του πολυσυτηματικού φλεγμονώδους συνδρόμου. Πολυσυστηματικό φλεγμονώδες σύνδρομο: Πρόκειται για μια επιπλοκή που εμφανίζεται μετά

και το 1

θα έχει κάποιο πρόβλημα

καρδιά του. Σχεδόν το 40%

περιστατικών μυοκαρδίτιδας

σε αυτό το σύνδρομο. Στην Ελλάδα έχουν καταγραφεί επισήμως πάνω από 100 κρούσματα σε παιδιά, αλλά υπολογίζεται ότι είναι πολύ περισσότερα,

αφού μεγάλος αριθμός αναρρώνει σε κατ’ οίκον νοσηλεία. Τα συμπτώματα που πρέπει να ανησυχήσουν τους γονείς είναι: • πυρετός αγνώστου αιτιολογίας που διαρκεί πάνω από 3 μέρες. • εμετοί • διάρροιες •κόπωση και αδυναμία βάδισης • εξάνθημα στο δέρμα • κόκκινα μάτια •πόνος στο στήθος •σακχαρώδης διαβήτης. Οι μελέτες δείχνουν ότι τα παιδιά που κόλλησαν κορωνοιό, έχουν 2,5 φορές περισσότερες πιθανότητες να πάθουν διαβήτη. Η εξέταση από τον παιδίατρο, η κλινική εικόνα του παιδιού, οι εργαστηριακές και οι απεικονιστικές εξετάσεις θα βάλουν την διάγνωση. Ανάλογα με την σοβαρότητα θα αντιμετωπιστεί στο σπίτι με θεραπεία ή θα εισαχθεί στο νοσοκομείο. Βλάβες της καρδιάς από τον κορωνοιό: Ο κορωνοιός μπορεί να βλάψει την καρδιά του παιδιού με τρεις τρόπους: • απευθείας βλάβη των κυττάρων των μυών της καρδιάς και να πάθει αυτό που λέμε μυοκαρδίτιδα. Είναι βαριά κλινική εικόνα με συμπτώματα από απλό πόνο στο σημείο της καρδιάς, μέχρι βαριά καρδιακή ανεπάρκεια, αρρυθμίες

και πολύ σπάνια και θάνατο.

• αλλεργική αυτοάνοση βλάβη των κυττάρων της καρδιάς. Αυτό συμβαίνει συνήθως μετά την πέμπτη μέρα της οξείας νόσησης από τον κορωνοιό. Τα συμπτώματα είναι ο θωρακικός πόνος και το αίσθημα παλμών.

• βλάβη των αγγείων της καρδιάς. Αυτό μπορεί να προκαλέσει και μικρά ανευρύσματα.

Η βλάβη της καρδιάς από τον κορωνοιό, επιδεινώνει τα συμπτώματα, δυσκολεύει την πορεία της υγείας του παιδιού και επιβαρύνει την τελική έκβαση της νόσου. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΑ: τ α παιδιά νοσούν από κορωνοιό με θορυβώδη συμπτώματα, αλλά και πιο ήπια έως ασυμπτωματικά.

είναι παροδικά ή μη αναστρέψιμα.

παράδειγμα είναι άδικο ένα παιδί να αποκτήσει ένα χρόνιο νόσημα όπως είναι ο σακχαρώδης διαβήτης. Εν όψει των επιστημονικών εξελίξεων, φαίνεται ότι αυτή τη στιγμή το μόνο ασφαλές όπλο για

Το κέντρο Θεραπειών, Εκπαίδευσης, ∆ιάγνωσης και Άθλησης xόριππος, προσφέρει ολοκληρωµένη υποστήριξη και υπηρεσίες υψηλής ποιότητας και καινοτοµίας σε παιδιά κάθε ηλικίας καθώς είναι Πιστοποιηµένο από: • τη µονάδα Αναπτυξιακής και Παιδιατρικής της Ιατρικής Σχολής Αθηνών • την Εταιρεία Ψυχικής Υγείας Παιδιού και Εφήβου και • το Τµήµα Ειδικής Αγωγής της Παιδαγωγική Σχολής

on line χρήση διαφορετικών

ebooks

να αξιολογήσει τον τοµέα ανάπτυξης του ενδιαφερόµενου και να στοχοθετήσει µε τη ∆ιεπιστηµονική Οµάδα το πλάνο της online παρέµβασης, συµβάλλοντας έτσι στην βελτίωση της συνολικής ανάπτυξης και λειτουργικότητας ενός παιδιού. Ο xόριππος στην υπηρεσία των ειδικών θεραπειών µέσω της Τεχνολογίας. Όπου κι αν διαµένετε, στο εξωτερικό, σε αποµακρυσµένο νησί ή βρίσκεστε µακριά από εξειδικευµένες υπηρεσίες, η υπηρεσία Ειδικών Θεραπειών µέσω Τεχνολογίας από τον xόριππο είναι διαθέσιµη για όλους. Αξιοποιούµε όλους τους διαθέσιµους πόρους, χρησιµοποιούµε πλατφόρµες τηλεκπαίδευσης, επιλέγουµε εξειδικευµένες διαδικτυακές εφαρµογές, διαδικτυακές εκπαιδευτικές δραστηριότητες και θεραπευτικό λογισµικό για να υποστηρίξουµε µε τον καλύτερο τρόπο κάθε παιδί ή ενήλικα που χρειάζεται θεραπεία. Σχεδιάζουµε εξατοµικευµένα προγράµµατα παρέµβασης και πραγµατοποιούµε on line δοµηµένα θεραπευτικά προγράµµατα κατόπιν ∆ιεπιστηµονικής Αξιολόγησης. Μαζί ανακαλύπτουµε τα οφέλη και τους περιορισµούς της εξ αποστάσεως παρέµβασης και συναποφασίζουµε το σχήµα της θεραπείας. ► Τι είναι η Τηλε-Θεραπεία Είναι µια εξειδικευµένη παρέµβαση που παρέχεται χρησιµοποιώντας ζωντανή διαδικτυακή τηλεδιάσκεψη. Η τηλεθεραπεία δίνει τη δυνατότητα σε ενήλικες και παιδιά που παρουσιάζουν δυσκολίες και επιθυµούν να λάβουν τη φροντίδα που χρειάζονται χωρίς να έχουν φυσική παρουσία στο χώρο παρέµβασης. Στο κέντρο µας αξιοποιούµε την κλινική

της.

ή Μύθος; Μύθος. Ακόµη και οικογένειες που δεν είναι καταρτισµένες τεχνολογικά µπορούν εύκολα να εξοικειωθούν. Η τεχνολογία στις ηµέρες µας µπορεί να είναι εξελιγµένη ωστόσο η εγκατάσταση και η χρήση αυτής της τεχνολογίας είναι αρκετά εύκολη και απλή. Το κέντρο µας παρέχει όλες τις απαραίτητες οδηγίες και τηλεφωνική υποστήριξη για την εγκατάσταση της πλατφόρµας.

► ∆ιαδικτυακή Αξιολόγηση Η Online αξιολόγηση περιλαµβάνει Ειδικά Πρωτόκολλα εξειδικευµένης διαδικτυακής αξιολόγησης αναλόγως του αναπτυξιακού/ µαθησιακού προφίλ του ενδιαφερόµενου.

► ∆ιαδικτυακές Υπηρεσίες Στον όρο διαδικτυακές υπηρεσίες συµπεριλαµβάνονται οι συνεδρίες: Λογοθεραπείας, Εργοθεραπείας, Ειδικής ∆ιαπαιδαγώγησης, Συµβουλευτικής Γονέων, Παιδιών και Εφήβων, Εποπτείες επαγγελµατιών και Συνοδών Παράλληλης Στήριξης. Όλες οι υπηρεσίες απευθύνονται σε παιδιά και ενήλικες τόσο του εσωτερικού όσο και του εξωτερικού. Σκοπός µας είναι το παιδί να νιώθει ότι ωφελείται και ταυτόχρονα περνάει όµορφα και µε αυτόν τον τρόπο θεραπείας. Οι τηλεθεραπείες δεν είναι µια λύση ανάγκης, αλλά ένας εναλλακτικός τρόπος συνέχισης του θεραπευτικού προγράµµατος όταν η φυσική παρουσία δεν είναι εφικτή.

πολιτική

άλλαξε προτεραιότητα επί παντός. Και είναι αυτή η αλλαγή προτεραιοτήτων που σηματοδοτεί την ανάγκη για μεταρρυθμίσεις και βίαιες προσαρμογές σε δεδομένα που θα ξαναφέρουν τη ζωή της κοινωνίας μας πιο κοντά σε ό,τι ονομάζουμε κανονικότητα, με γνώμονα όμως την προσωπική και συλλογική μας ευημερία, η οποία περνά μέσα από την σημαίνον και το σημαινόμενο της υγείας. Θεωρώ συγκλονιστική την σύγχυση που διασπείρεται προς άγραν πολιτικής εκμετάλλευσης κάθε δεινού, στο δημόσιο πολιτικό λόγο. Σε ό,τι αφoρά το Εθνικό Σύστημα Υγείας ακούγονται απίστευτες παραδοξότητες και ψεύδη. Και αλήθεια ποιές αυταπάτες τρέφουμε; Η απλουστευτική λογική των προσλήψεων και ό,τι είναι ή θεωρείται προσθετική λογική λύνει τα προβλήματα ιδίως με μαζικό τρόπο. Δεν μπορεί να ακούγεται ότι έχουμε περίσσια εξειδικευμένου προσωπικού ενώ δεν έχουμε (ιδία νοσηλευτικού αλλά και ιατρικού),διότι απλά έχουμε πλέον άγονες ιατρικές ειδικότητες και άρα δεν μπορείς να προσλάβεις αυτούς οι οποίοι δεν υπάρχουν. Αυτό παραπέμπει στην παραληρηματική μεθοδολογία όλου του προηγούμενου διαστήματος. Δε μπορούμε από τη μια να αναγνωρίζουμε χρόνιες παθογένειες και από την άλλη μη προσδιορίζοντάς τες να λύνουμε τα προβλήματα μόνο με προσλήψεις. Χρειάζεται να διασφαλίσουμε και την απαιτούμενη ποιότητα του επιστημονικού δυναμικού αλλά πώς διασφαλίζεται ως τέτοια; Δεν μπορούμε να μιλάμε για ποιότητα υγείας όταν δεν έχουμε προσδιορίσει ποτέ και εφαρμόσει ποτέ λειτουργικούς ποιοτικούς δείκτες. Δεν μπορούμε να επενδύουμε πολιτικά σε αυτούς. Ακριβώς για αυτό το λόγο είναι απαραίτητος ένας κοινός στόχος και μάλιστα τριπλός. Να αποκτήσουμε ένα Εθνικό Σύστημα Υγείας: • κλινικά αποτελεσματικό, • οικονομικά αποδοτικό ή τουλάχιστον βιώσιμο • και κυρίως κοινωνικά δίκαιο με πρόσβαση σε όλους. Καταθέτοντας την κατακλείδα του παρόντος κειμένου θα ήθελα να θυμίσω πως μετά την καταστροφή του Τσερνόμπιλ, στις δίκες που ακολούθησαν, ο υπέροχος θεράπων της επιστήμης και

από τον ολοκληρωτισμό. Η διαφορά της Νέας Δημοκρατίας σήμερα από κάποιους πολιτικούς της αντιπάλους που εργαλειοποιούν την πανδημία. Και είναι ακριβώς το ίδιο που ισχύει και στην επιστήμη της ιατρικής. Ο επιστήμονας ιατρός διαθέτει ηθικό σθένος, ρωτάει, αμφισβητεί. Η διανοητική του συγκρότηση είναι πολυφωνική, έχει τον σπόρο της αμφιβολίας μέσα του, με γνώμονα την προσφορά στον άνθρωπο που είναι αδύναμος να αντιμετωπίσει την εξάπλωση και την προσβολή από την κακιά αρρώστια του Covid. Και μια τελευταία σκέψη: Η ελπίδα και η υγεία αγαπητοί συμπολίτες δεν ξεστοκάρονται, ούτε η νίκη της επιστήμης,

η σφοδρότητα της πανδημίας επανάφερε την ανάγκη για δημόσια, ποιοτικά και αναβαθμισμένα συστήματα υγείας. Το ελληνικό ΕΣΥ, εμφανώς ταλαιπωρημένο και σημαδεμένο από τη δεκαετή οικονομική κρίση και τα μέτρα λιτότητας, καλέστηκε να ξεπεράσει τον εαυτό του για μια ακόμη φορά και να ανταπεξέλθει στις πρωτόγνωρες συνθήκες της υγειονομικής κρίσης. Ωστόσο, η κυβέρνηση Μητσοτάκη δεν έχει αποκομίσει κανένα δίδαγμα. Αντίθετα, επαναφέρει την ατζέντα της για ιδιωτικοποίηση κλινικών, εργαστηρίων και μονάδων, συμπράξεις με τον ιδιωτικό τομέα (ΣΔΙΤ) και τελικά, συρρίκνωση του δημόσιου συστήματος υγείας.Το σχέδιο του υπουργείου Υγείας για το «Νέο ΕΣΥ», πρόκειται να δώσει τη χαριστική βολή στη δημόσια περίθαλψη. Επιπλέον, η Νέα Δημοκρατία κηρύσσει διαρκώς το «τέλος της πανδημίας», καλλιεργώντας τον εφησυχασμό και την πλασματική αίσθηση ότι η χώρα «νίκησε» την πανδημία. Στην ουσία, γνωρίζοντας πως έχει αποτύχει στη διαχείριση της πανδημίας, ενδίδει στις πιέσεις της αγοράς ώστε να μη χρεωθεί και την οικονομική αποτυχία. Όπως με το άνοιγμα του τουρισμού το καλοκαίρι του 2020, έτσι και τώρα, αποφασίζει τη χαλάρωση των μέτρων χωρίς να συνυπολογίζει τις αντιρρήσεις και τις απόψεις των επιστημόνων. Η επόμενη ημέρα για τη δημόσια υγεία είναι πιο αβέβαιη από ποτέ, λόγω των συνεπειών και της φθοράς που έχει ήδη προκαλέσει η πανδημία. Επίσης, τα πεπραγμένα της κυβέρνησης και οι ιδεοληψίες της για παράδοση του ΕΣΥ στους «κανόνες της αγοράς», προοικονομούν μια τρομακτική και ανεπιθύμητη πραγματικότητα για την πλατιά κοινωνική πλειοψηφία. Για να υπάρξει επόμενη ημέρα χρειάζονται διαρθρωτικές και μόνιμες παρεμβάσεις. Μεταξύ αυτών, μακροπρόθεσμο πλάνο προσλήψεων και αναπλήρωσης του προσωπικού που συνταξιοδοτείται, αύξηση της δημόσιας χρηματοδότησης, ανανέωση του εξοπλισμού και αυξήσεις στους μισθούς. Στον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ τασσόμαστε ανοιχτά υπέρ της ενδυνάμωσης και ποιοτικής αναβάθμισης της δημόσιας και δωρεάν υγείας. Αυτό προσπαθήσαμε άλλωστε να υποστηρίξουμε και να εφαρμόσουμε, παρά τις μνημονιακές υποχωρήσεις, κατά την περίοδο της διακυβέρνησης. Αυτό θα προσπαθήσουμε να εφαρμόσουμε και όταν βρεθούμε στον κορμό μιας προοδευτικής διακυβέρνησης, η οποία θα αντιλαμβάνεται τη θωράκιση του ΕΣΥ ως κοινωνική αναγκαιότητα και προτεραιότητα.

την Panidis Medical.

προσφέροντας

πρόβλημα ιατρικής φύσης.

πλήρως συμβεβλημένοι

ΕΟΠΥΥ, σας

τα υλικά που δικαιούστε χωρίς κόστος Επίσης αναλαμβάνουμε την φροντίδα και την εξυπηρέτηση ασθενών σε όλη τη Θεσσαλία. Στο κατάστημά µας θα βρείτε προϊόντα όλων των ειδών: Ορθοπεδικά, Ιατρικά, Αθλιατρικά, Νοσοκομειακά, Αναπηρικά, Αναπνευστικά, Προϊόντα Φροντίδας