Bewaarnummer Landleven | Bijen en Honing
Imkers aan het woord Wilde bijen, hommels en wespen
Bijen en honing
www.landleven.nl LAX01_Cover_Marketing_001.indd 1
Bouw een bijenkast Help bij met bloemenwei
1/11/2024 11:39:56 AM
INHOUD
Bijen oning &h
Imkers Buckfastbijen op Marken Hart voor honingbijen Hoeders van de zwarte bij Korfimker Stadsimker tussen de mensen Laatste dracht op de Loenermark
6 18 32 48 76 108
68
12 Culinair met honing
Heerlijke honingrecepten
68
104 4 Landleven | Bijen en Honing
LAX01_00_004_inhoud.indd 4
1/11/2024 9:16:05 AM
6 Aan de slag Starten met bijenhouden Honingslingeren, hoe moet dat? Maak een bloemenweide Insectenparadijs in eigen tuin Bouw een Warré-bijenkast Insectenhuisjes voor wilde bijen
62
96 12 24 56 82 87 100
Wilde bijen, zweefvliegen, wespen en hommels Maarten Buijs over wilde bijen Hard werkenden zandbijen Hommelexpert Linde Slikboer 10 x wilde bijenpaspoortje ‘Hommels zijn vliegende pandaberen’ Zweefvlieg of wesp?
31 38 40 62 96 104
Landleven | Bijen en Honing 5
LAX01_00_004_inhoud.indd 5
1/11/2024 9:16:17 AM
6 Landleven | Bijen en Honing
LAX01_00_006_buckfastbijen.indd 6
1/9/2024 10:37:27 AM
Twee keer per jaar is er een ‘doorgang’. Dan brengen imkers uit het hele land hun maagdelijke bijenkoninginnen naar het begin van de dijk naar Marken. Daar worden niet alleen koninginnen uitgewisseld: het is voor de imkers ook een mooie gelegenheid om bij te praten. Tussen de kleurrijke bevruchtingskastjes en meegelifte bijen hebben ze het over zwermen, vuilbroed, aangeblazen dopjes en de stamboom van hun koningin. Tekst Angela Groenbos Fotografie Theo Tangelder
BIJENHOUDERS
bijeen op bevruchtingsstation Marken Landleven | Bijen en Honing 7
LAX01_00_006_buckfastbijen.indd 7
1/9/2024 10:37:37 AM
Tekst en fotografie: Arjan Wijnstra
OP WEG NAAR EIGEN POTJE HONING
Beginnen
met bijen
12 Landleven | Bijen en Honing
LAX01_00_012_bijenhouden.indd 12
1/9/2024 10:38:02 AM
Heerlijk snoepen van de honing van eigen bijtjes. Genieten van het vrolijk gezoem van de honingbijen die af en aan vliegen naar een romantisch bijenstalletje vol korven. Imkeren maakt de idylle van het landleven compleet. Maar het is geen hobby om ‘even’ aan te beginnen. Bijenhouden: wat heb je nodig en wat kost dat?
Complete starterskit.
Landleven | Bijen en Honing 13
LAX01_00_012_bijenhouden.indd 13
1/9/2024 10:38:12 AM
Tekst Mario Broekhuis
Fotografie Max de Krijger
Deborah Post zaait om bijen te redden
‘Ik doe dit uit mijn hart’ Haar eerste bijenvolkje ging dood van de honger. Dat zette Deborah Post aan het denken over de verarming van onze leefomgeving. Als idealist met een tikje ondernemingszin zet ze nu in op bloemetjes. Ze kreeg berm- en dijkbeheerders al zover om opgeteld een ‘honingsnelweg’ van 85 kilometer lang en 4 meter breed in te zaaien.
‘N
ederland staat vol met raaigras, waar geen bloemen in groeien. En als je dan honingproductie wilt, moet je suikerwater voeren en de bijen kunstmatig in leven houden. Het verzwakt ze en hun weerstand wordt minder.” Deborah Post zegt het uit eigen ervaring als beginnend imker in Schipluiden: “We zitten hier in een agrarisch gebied met zeventig melkveehouders. Ik had één bijenvolk en dat ging dood van de honger. Er zijn geen bloemen, bijen vinden hier geen stuifmeel. Dus worden er jerrycans suikerwater gegeven, want de bijen kunnen helemaal niet meer overleven in hun eigen omgeving, niet in agrarische gebieden. In het voorjaar zijn er nog wel bloesems, maar vooral in de zomer en het najaar is er niks meer.” De hoofdoorzaak van de bijensterfte is dus een verarmde leefomgeving. “Een van de vier pijlers van de Nationale Bijenstrategie is gericht op meer biodiversiteit. Daarvan heb ik gezegd dat ik me op de bermen en dijken wil richten. Op die schrale gronden is geen kunst- of koemest gebruikt en ze zijn uitermate geschikt om meerjarige inheemse bloemen te laten bloeien. Daarmee ben ik een klein deel van de oplossing. Gelukkig zijn er nu ook boeren die bij ons aankloppen, maar in dit gebied is het nog niet gelukt om de melkveehouders mee te krijgen om perceelranden te sparen.” Met ‘ons’ bedoelt Deborah haar kleine bedrijfje Honey Highway met twee zakenpartners en één vaste medewerker, dat in dienst staat van insecten en in het bijzonder de bijen. In twee en een half jaar tijd kreeg ze voor elkaar dat er opgeteld een strook van vier meter breed en 85 kilometer lang aan berm is ingezaaid te gunste van de
18 Landleven | Bijen en Honing
LAX01_00_018_bijenmeisje.indd 18
1/11/2024 9:07:56 AM
Landleven | Bijen en Honing 19
LAX01_00_018_bijenmeisje.indd 19
1/11/2024 9:08:04 AM
Henk Rijken is er inmiddels helaas niet meer, maar de zienswijze van deze klassieke imker en zijn passie voor de gevlochten korven, blijven inspirerend.
48 Landleven | Bijen en Honing
LAX01_00_048_bijenkorf.indd 48
1/9/2024 11:12:48 AM
Wijlen Henk Rijken was een imker van de oude stempel. In augustus plaatste hij zijn bijenvolkjes op de Veluwse heide en oogstte hij er de mooiste ‘spekrozen’, natuurlijke honingraten uit de bijenkorf. Als korfimker had Henk oog en oor voor zijn bijen, niet in de laatste plaats omdat hij niet eventjes in de korf kon kijken wat er binnenin gebeurt.
Tekst Mario Broekhuis
Fotografie Theo Tangelder
Natuurlijke honingraat
Spekrozen ‘B
van de heide
ijen in een korf glanzen en zijn altijd gezond. Een bijenvolk voelt zich het beste thuis in een korf”, stelt Henk Rijken beslist. “Honing uit een korf smaakt beter en de raat in een korf is schoner”. Henk laat het verschil tussen kast en korf zien. In een kast hangen rijen met rechthoekige, getimmerde raampjes met raat. De bijen vullen de raampjes in de bovenste kamer van de kast met honing en die kan de imker gedurende en aan het einde van het seizoen slingeren. Na het slingeren hangt de imker de raampjes met oude raat, tenzij deze al te bruin en vervuild is, terug voor hergebruik. De bijen maken er dankbaar gebruik van. Bij een korf kan dat niet. Nadat de honingraten zijn weggehaald maken de bijen
Dikke schijfvormige honingraten in de korf, de zogenaamde spekrozen.
Landleven | Bijen en Honing 49
LAX01_00_048_bijenkorf.indd 49
1/9/2024 11:12:51 AM
PASPOORTJES Fotografie Ruurd Jelle van der Leij
Bijzonder dichtbij
62 Landleven | Bijen en Honing
LAX01_00_062_bijensoorten.indd 62
1/9/2024 10:41:20 AM
Andoornbij
Akkerhommel LATIJNSE NAAM: Bombus pascuorum KLEUREN: oranjebruin borststuk, bruin- tot geelrode achterlijfspunt. In het midden en oosten van Nederland een gelig of grijs gekleurd achterlijf, in het westen een zwart achterlijf. LENGTE: koningin: 18-22 mm, spanwijdte 32 mm; werkster: 9-15 mm; mannetje: 12-14 mm. MAKKELIJK TE VERWARREN MET: gele hommel, moshommel en heidehommel. VERSPREIDINGSGEBIED: komt zeer algemeen voor in Nederland en België. OP WELKE PLANTEN TE VINDEN: heide, smeerwortel en distel. NESTELT: ondergronds, maar ook boven de grond in graspollen, vogelnesten of soms vogelhuisjes. SOLITAIR OF KOLONIE: kolonie, 60-200 werksters. WANNEER TE ZIEN: koninginnen van begin maart tot half mei, werksters van begin mei tot midden oktober, jonge koninginnen en mannen van half augustus tot eind oktober.
LATIJNSE NAAM: Anthophora furcata KLEUREN: klein dik lijf, zwartgrijs van kleur, vrouwtjes hebben een oranje behaarde achterlijfspunt, mannetjes een gele koptekening en een geelbruin borststuk. MAKKELIJK TE VERWARREN MET: hommel. LENGTE: werksters 11-13 mm, mannetjes 10-12 mm. VERSPREIDINGSGEBIED: komt algemeen voor in bossen in Nederland en België. OP WELKE PLANTEN TE VINDEN: bos- en moerasandoorn en andere lipbloemigen, basterdwederik en grote kattenstaart. NESTELT: in vermolmd hout. SOLITAIR OF KOLONIE: solitair. WANNEER TE ZIEN: half mei tot en met begin september, met een piek begin juli.
Landleven | Bijen en Honing 63
LAX01_00_062_bijensoorten.indd 63
1/9/2024 10:41:28 AM
68 Landleven | Bijen en Honing
LAX01_00_068_culi.indd 68
1/9/2024 11:19:52 AM
Tekst Klaske Bakker
Fotografie Otto Kalkhoven
Honing op tafel
oete
smaakmaker
Honing is zo’n prachtig product, helemaal als het van eigen erf komt. Daarnaast is honing veelzijdig; dat blijkt wel uit deze recepten. Van zoet tot hartig, er is een honingrecept voor iedereen.
Ingrediënten
HONINGCAKE
met glazuur
Deze honingcake is een smakelijke variatie op een ‘gewone’ cake. Je kunt kiezen of je de cake zonder of met glazuur serveert.
Voor het glazuur 50 g poedersuiker 1 el heldere honing 2 à 3 el heet water
175 g heldere honing 140 g boter 85 g witte basterdsuiker 2 eieren 200 g bloem 2 tl bakpoeder snuf zout
BEREIDINGSWIJZE Verwarm de oven voor op 175 graden. Vet een cakevorm alvast in met boter. Zeef de bloem met het bakpoeder en het zout boven een kom. Doe de honing, de boter en de suiker in een ruime pan. Voeg een eetlepel water toe en verwarm tot alles gesmolten is. Haal de pan van het vuur en voeg de eieren en de gezeefde bloem toe. Mix met een garde tot een homogeen geheel. Schep het beslag in de cakevorm en bak de cake zo’n drie kwartier tot hij gaar is (een satéprikker moet er schoon uitkomen). Laat de cake even afkoelen en haal hem uit de vorm. Maak ondertussen het glazuur: meng alle ingrediënten hiervoor in een kommetje. Versier de cake met het glazuur of serveer ernaast.
Landleven | Bijen en Honing 69
LAX01_00_068_culi.indd 69
1/9/2024 11:19:59 AM
76 Landleven | Bijen en Honing
LAX01_00_076_stadsimker.indd 76
1/9/2024 11:25:16 AM
Stadsimker laat iedereen meegenieten
Tekst Mario Broekhuis Fotografie Theo Tangelder
‘Je moet bijen tussen de mensen houden’ Landleven | Bijen en Honing 77
LAX01_00_076_stadsimker.indd 77
1/9/2024 11:25:25 AM
Tekst Daniël Mulder
Expert aan het woord
‘Hommels
zijn vliegende pandaberen’
Op zachte dagen in februari kun je de eerste hommels al zien vliegen. Hoogleraar biologie en hommelspecialist Dave Goulson vindt dat we insecten zoals hommels moeten koesteren. “We speuren naar buitenaards leven in het heelal, maar voor insecten, de kleine wonderen op aarde, hebben we nauwelijks oog.”
96 Landleven | Bijen en Honing
LAX01_00_096_hommelsroots.indd 96
1/9/2024 11:39:06 AM
Landleven | Bijen en Honing 97
LAX01_00_096_hommelsroots.indd 97
1/9/2024 11:39:13 AM
Voordeel:
40% korting
Profiteer van 1 jaar Landleven Geniet van de schoonheid van de seizoenen! Voor slechts € 47,50 wordt hét magazine voor buitenwonen en buitenleven het komende jaar 11x bij je thuis bezorgd.
Speciaal
VOOR ABONNEES: Als eerste Landleven thuis op de mat Lees Landleven gratis in onze app Korting op Landleven Puzzels en Landleven-specials Gratis gebruik van Vraag & Aanbod in het magazine
Abonnee worden?
Ga naar www.landleven.nl/abonneer LAX01_00_115_marketing.indd 115
1/11/2024 9:10:50 AM