Klasse voor Leraren 167 by klasse.be

Nr.167 • September 2006

www.klasse.be

PRIMEUR nu ook een Klasse wordt andaag krant: klasse.v

Maandblad voor Onderwijs in Vlaanderen

Test je startgevoel Leer 160 namen in 24 uur Politiek op school: wie durft nog? «Ik krijg de klas niet stil» Praten met allochtonen

MOTORFREAK ELKE:

«PITSTOP IN DE KLAS»

oenikbeldevooreensollicitatiegesprek, smeten ze soms midden in het gesprek de hoorn dicht», herinnert automecanicien Elke Leenaerts zich. Maar ze liet zich niet afschepen door de mannenbastions. Eerst een jaar kicken in de pitstops en dan lesgeven aan leerlingen Autotechniek. Gas geven, Elke!

«T

Het dagelijks nieuws vind je op www.klasse. be Deze week extra: Klasse zeven dagen lang live uit de scholen van China (zie ook p.54). Klasse maakt bovendien meer dan zestien verschillende elektronische nieuwsbrieven op maat: voor tienduizenden leraren, ouders en leerlingen. Abonneer je nu. Een overzicht vind je op p.58

LEEFTIJD: 22 LEEFTIJD: technische opleiding autotechniek, graduaat mechanica, WICO Campus TIO, Overpelt. GPB-opleiding Mercurius, Lommel. JOB: Leraar autotechniek in de derde graad van WICO Campus TIO, Overpelt MOT(T)O: «Je moet geen dromen verjagen maar ze waarmaken» (en een Honda CB 600)

2 KLASSE NR.167

DAELEM

Klasse wordt nu ook een krant

ANS

De lezers van Klasse schakelen steeds intenser het internet in. We tellen nu elke maand meer dan 600.000 bezoekers op de websites van Klasse. Zowat de helft daarvan duikt in de rijke archieven. De andere helft doet echter méér: een mening geven, reageren in de forums, deelnemen aan wedstrijden, tips verzamelen, het nieuws volgen… De computers registreren het gebruik feilloos. Daaruit blijkt bijvoorbeeld dat veel leraren late nachtwerkers zijn en dat steeds meer Nederlanders dankbaar gebruik maken van de pedagogische informatie uit Vlaanderen. Het was ooit andersom. De piek van de dag ligt in de vooravond. Vanaf deze week krijg je op dat moment een primeur: klasse.vandaag. De eerste dagelijkse nieuwskrant over onderwijs en opvoeding. Elke dag vanaf 16u in woord, beeld (en soms klank). Omdat jij als leerkracht midden in de praktijk staat, heb je er recht op het éérst op de hoogte te zijn. Elke dag volgen de reporters van Klasse de belangrijkste persconferenties, studiedagen, onderzoeken, betogingen, standpunten, discussies, acties, reacties, voorstellen en gebeurtenissen. Ze polsen wat er leeft in universiteiten en onderzoekscentra, in ministeries en raden, in scholen en op pleinen. Ze gaan op zoek naar de meest inspirerende voorbeelden in binnen- en buitenland. Uiteraard blijft dit blad je elke maand trouw en zo volledig mogelijk informeren. Maar wie méér en sneller wil, weet voortaan waar hij terecht kan als hij van school komt. De koffie staat klaar.

Het aantal Vlaamse garages met zelf onderhoud.» vrouwelijke mecaniciens kan je op En toen ben je gaan lesgeven... opéén hand tellen. Waar heb je de nieuw in een mannenwereld. motivatie gehaald om autotechnicus Elke Leenaerts: «Yep, ik begin aan mijn te worden? tweede schooljaar. Mijn ex-leraren zijn Elke Leenaerts: «Het is een kinderdroom. nu collega’s. Ze hebben me heel goed Al van in de kleuterklas was ik verzot opgevangen. De leerlingen vonden het op auto’s. Toen ik Autotechniek ging in het begin wel vreemd, een lerares studeren, was ik het enige meisje, maar autotechniek, maar dat is geen handicap dat deerde me als je je vak kent en met niet. En de lera- «Ook gps en airco jongeren weet om te ren hebben me gaan. Dat heb ik uit de zijn leerstof» altijd gestimujeugdbeweging meegeleerd.. Je moet pikt. Het klikt goed met het wel bewijzen, hoor, de leerstof en de klas. Met de collega’s trouwens ook. de praktijk nog beter beheersen dan Op onze school is er geen kloof tussen de jongens.» theorie- en praktijkleraren.» Vond je daarna gemakkelijk werk De auto van vandaag zit tjokvol elekin de sector? tronica. Is het niet moeilijk om bij te Elke Leenaerts: «Nee, het is ongeloof- blijven? En wordt het vak niet steeds lijk hoe sceptisch werkgevers reageren. moeilijker voor de leerlingen? Sommigen smeten de telefoon zelfs Elke Leenaerts: «Ja, autotechniek is gewoon dicht toen ik belde voor een vandaag veel meer dan enkel de motor. sollicitatiegesprek. Uiteindelijk heb ik Leerlingen moeten de basistechnieken nog een graduaat mechanica gevolgd kennen, een diagnose kunnen en een opleiding carrosserie. Zo raakte stellen, kunnen omgaan met de ik aan de slag in de pits van Honda, elektronica van gps en airco. Elke voor een lokaal rallyteam.» maand zijn er wel nieuwe techWat moest je daar doen? Banden nieken en werkwijzen. verwisselen tijdens de pitstops Niet enkel snufen zo? jes, maar ook Elke Leenaerts: technologie «Onder andere. Bijom auto’s tanken, remschrijven milieuvrienvervangen, de motor delijker te afstellen… Zo snel maken. Dat als je maar kan. Dat volg ik op is heel stresserend. via internet, naschoVoor een 24-uren rally ling, lectuur en via de was ik 48 uur op de vakgroep. De meeste been. Vijf minuten leerlingen zijn gemotiwerken, twee uur veerd genoeg om mee rusten of slapen. te kunnen.» Telkens opnieuw, Wat betekent lesgeven tussen brullende voor je? motoren. Maar Elke Leenaerts: «Ik kan je doet het voor mijn kennis en passie voor de kick. Ik ben auto’s overbrengen in de een autofanaat. Thuis klas. Bovendien kan ik.mezelf heb ik een oldtimer zijn en tegelijk iets betekenen en een moto, die ik voor jongeren.»

OP DE COVER

«ME FROM MARRAKECH, I KNOW NOTHING.»

IN DIT NUMMER DE CRASHTEST:

MARC REYNEBEAU

DOE DE

SEPTEMBERTEST

DE TRENDS: KATTENKWAAD WORDT CRIMINEEL

«ZO ONTHOUD IK HUN NAMEN»

KRIJG ZE STIL IN VIER LESSEN

50OVER POLITIEK

PRAAT IK NIET IN DE LES.» Etnocommun

icatie

de eerste

4 15 33 48

HET NIEUWS ZEKER DOEN LERARENKAART DIALOOG

lijn

KLASSE IN

54 CHINA

DE EERSTE LIJN: PRATEN MET ALLOCHTONEN

«Leer maar

«Spreken

zonder grenze

n»

procent van de kinderen die in Genk geboren wordt, heeft een Turkse of naam. Marokkaanse allochtoon. Solomon, 1 op 5 leerlingen in Antwerpen is Baki, Tamara: Lieve, Els en zij zitten in de Sven: zij geven klas. hen bondgenoten in hun opvoeding les en zijn met de ouders selen, verwachti . Maar van gedachten ngen uiten, wishuiswerk resultaten van een toets bespreken begeleiden of de als het niet in is niet vanzelfsp je moederta rekend al kan, als je of zelf geen minder mondig lange schoolcar bent rière had. En schoolpoort boezemt meer die hoge gesloten angst dan vertrouwe bij papa Freddy en zonder grenzen: moeke Greet. Een dossier n in. Ook over spreken etnocommunicatie.

Nederlands»

Zohra, mama van Adil (15) en Myriame (23) «Zeg maar dat je Italiaa «Myriame ging nse bent» voortstuderen: geschool meldt communicatiebehee r. Bij de inschrijvin moet bijwerken de vriendelijke reception iste ons dat g in de ho. Daarop waren Myriame zich docente in kwestie, we voorberei wel voor Duits d. De dame verwijst we krijgen konden, die toevallig die dag ons door naar ook in de school leek ons de naam zei en haar identiteit meegenomen. Vanaf het was. Alle informatie die moment dat skaart kinderen zijn Myriame haar dat wel gewoon), bovenhaalde voor de juiste spelling meteen de stempel sloeg de toon ervan (onze van de docente ‘probleem worden, en om: Myriame oeioeioei, tegen geval’. Dat Duits ging kreeg toch wel heel dat ze Italiaanse andere docenten erg moeilijk of Spaanse was. zou ze toch mag zijn en de maar beter Alsof je op een ene zeggen Marokkaa Myriames enthousianationaliteit beter is dan de andere… nse afkomst niet ﬁer sme voor de We hogeschool kreeg meteen stonden perplex en een ﬂinke deuk.»

KLASSE NR.167 3

(ET VASTGEKLIKT NAAR SCHOOL? Elk kind onder de achttien jaar en kleiner dan 1,35 m moet vanaf 1 september met een babyzitje, kinderstoel of verhogingskussen worden vervoerd in de auto. Heeft iedereen zich daaraan gehouden op 1 september? Voor alle vragen over het veilig vervoeren van kinderen: www.klasse.be en www.bivv.be, daar vind je ook de brochure ‘Kinderen klikvast in de auto’.

procent leert niks bij op een schooljaar

Zowat vijftien procent van de kinderen in onze Vlaamse basisscholen zullen dit schooljaar in de klas geen enkele leerwinst boeken op het vlak van rekenen en/of taal. De reden is dat zij op 1 september al redelijk beheersen wat ze verondersteld worden tegen 30 juni 2007 jaar te ‘leren’. Dat stelt de studiegroep Eduratio, die op een rationele manier wil omgaan met de opvoeding van hoogbegaafde kinderen. Eduratio wil dat elk kind, dus ook elk hoogbegaafd kind, krijgt waar het volgens artikel 29 van het universele kinderrechtenverdrag recht op heeft: «Het onderwijs aan het kind dient gericht te zijn op de zo volledig mogelijke ontplooiing van de persoonlijkheid, talenten en geestelijke en lichamelijke vermogens van het kind.»

4 KLASSE NR.167

«Toen ik tien was, bouwden mijn ouders een zeilboot en haalden hun drie kinderen van school. Voor zeven jaar. We begonnen met afstandsonderwijs maar na een paar maanden gooiden we die boeken letterlijk overboord. Mijn moeder werd onze lerares.»

Heather Nova, zangeres

ONDERZOEK VAN DE MAAND

«Ik moest de lokalen zoeken op het brandplan» Beginnende leraren krijgen veel te weinig steun op school. De kwaliteit van de hulp die ze wel krijgen, hangt bovendien volledig af van de persoon die ze geeft. Maar ze zijn beter af dan leraren die na 1 september invallen, want die worden helemaal aan hun lot overgelaten. Prof. Steven Janssens (KULeuven) legt de pijnpunten van starters bloot. Wat gaat de pas gestarte aanvangsbegeleiding daaraan doen? Welke startproblemen ondervinden U zegt dat beginnende leraren nog beginnende leraren vooral? het meest hulp krijgen bij al wat Steven Janssens: «Dat zijn er een met lesgeven heeft te maken. Wat vijftal: pro blemen om de klas de baas ontbreekt er dan nog? te kunnen en te organiseren, problemen Steven Janssens: «Impulsen om zelf te met timing, communicatie met ouders, leren als professional. Elke leraar bouwt leerinhouden en werkvormen, en toetsen zijn eigen visie op onderwijs uit vanaf en examens. Voor hulp bij het lesgeven hijzelf op de schoolbanken zit. Die visie (lesmateriaal, toetsen, jaarplanning) kun- neemt hij mee naar de klas, inclusief veel nen beginnende leraren vaak bij collega’s vastgeroeste ideeën of vooroordelen, zoals: terecht, maar daarna stokt het. Vooral ‘als het slecht weer is, zijn de leerlingen met disciplineproblemen blijven ze zitten. onrustiger’ of: ‘kleine kinderen kunnen Zelfs ervaren leraren zullen het zeker niet nog niet in groep samenwerken’. Uit toegeven als ze zelf problemen hebben. ons onderzoek blijkt dat beginnende Gevolg: de beginnende leraar voelt zich leraren in hun startvisie blijven steken. aan zijn lot overgelaten en denkt dat het Ze worden absoluut niet gestimuleerd enkel aan zichzelf ligt. Dat is trouwens om te reflecteren over wat ze doen in de een van de redenen waarom de helft klas en hoe ze denken over leerlingen, van de beginnende leraren hun motivatie leren, ouders, schoolcultuur enz. Hun gaandeweg verliezen.» professionele ontwikkeling staat stil.» U stelt een groot verschil vast tus- Wat zijn de belangrijkste aandachtssen de opvang. Leraren die op 1 punten voor de nieuwe aanvangsseptember beginnen en invallers begeleiders? Waar moeten scholen tijdens het schooljaar. zeker werk van maken? Steven Janssens: «Absoluut. Wie start op Steven Janssens: «Werksteun en 1 september wordt formeel voorgesteld leersteun. Werksteun kunnen starters op de personeelsvergadering, krijgt bijna krijgen van een mentor, bij wie ze dagelijks altijd een rondleiding in de school, en hulp kunnen krijgen om lessen voor te informatie over de schoolstructuur- en bereiden, lesmateriaal te verzamelen, cultuur en ondersteuningsmogelijkheden, toetsen op te stellen, de school te leren waar je een beamer kan vinden of wie kennen enz. Bij voorkeur is dat een voor kopieerwerk zorgt en zo. Leraren ervaren collega. Leersteun focust op die later starten, worden niet voorgesteld reflecteren, bv. een logboek bijhouden aan de collega’s en krijgen nauwelijks info. en tweemaandelijks bespreken met de ‘Ik moest de klaslokalen vinden door op mentor. Dat gaat dan over zelfvertrouhet evacuatieplan in de hal te kijken’, wen, didactische aanpak, motivatie vertelde een van de geïnterviewde enz. Maar dat reflecteren moeten leraren ons.» ze ook al tijdens hun opleiding Alle Vlaamse scholen krijgen nu leren.» uren voor aanvangsbegeleiding. - ‘Beginnen als Bijvoorbeeld om een mentor leraar: aanpassing of aan te stellen, die starters groei?,’ diepteonderzoek bij begeleidt. dertig beginnende leraren Steven Jansdoor prof. Steven Janssens – Faculteit psychologie en sens: «Daar is pedagogische wetenschapelke beginnende pen - Departement pedagogileraar een fervent sche wetenschappen – KUvoorstander van. De helft van Leuven – Een samenvattende de ondervraagde leraren krijgt presentatie vind je op www. trouwens al een peter of meter lerarenopleiders-vlaanderen. toegewezen, al vullen die hun be (Velov-congressen, 2006, taak erg verschillend is. Ze inleidende lezing) willen formele ondersteuning, - Hoe beginnende leraren iemand die hen bijna dagelijks coachen? Raadpleeg werkbegeleiding kan geven. het eerstelijnsdossier Daarnaast appreciëren ze ook op www.klasse.be/ de informele ondersteuning. kvl/166/57 Die vinden ze nu al bij vak- of parallelcollega’s. Maar ook niet altijd.»

10 STERREN Leraar is geen knelpuntberoep meer. Elk jaar herziet de Rijksdienst Voor Arbeidsvoorziening (RVA) de lijst met knelpuntberoepen. Dit jaar vlogen zes beroepen van de lijst, waaronder ‘onderwijzer’ en ‘geaggregeerde voor het lager secundair onderwijs’. Er zijn 182 plaatsen voor lange time out beschikbaar in Vlaanderen. Leerlingen met (gedrags)moeilijkheden verlaten de school voor een beperkte tijd en proberen via zo’n time out weer aansluiting te vinden met de school. Daarnaast kunnen voortaan ook 645 leerlingen op school begeleid worden via een korte time out. Deze maatregel kwam er onder andere naar aanleiding van de moord op Joe Van Holsbeeck. Vanaf 1 september 2006 is er 2,6 miljoen euro extra om leerlingen met autisme te begeleiden in het gewoon onderwijs. Dat is een aanvulling bij de ondersteuning via het geïntegreerd onderwijs (GON). Alle Vlaamse hogescholen en universiteiten hebben de diversiteitsverklaring voor het hoger onderwijs getekend. Dat betekent dat ze actief willen meewerken aan een veelzijdig diversiteitsbeleid. Eén jaar eerder gingen minister Vandenbroucke, vertegenwoordigers van instellingen, personeel en studenten en de Vlaamse Onderwijsraad dat engagement aan. 1 170 Vlaamse scholen hebben aan hun energieleverancier gevraagd om een energieboekhouding op te starten. Dat is ongeveer 1 school op 4. Scholen in het Vlaamse Gewest die hun aanvraag voor 30 september indienen, moeten daar niets voor betalen. Tussen onderwijs enerzijds en de autosector, de bedienden uit de metaalsector, de sector van de elektriciens en het Aanvullend Nationaal Paritair Comité van de Bedienden anderzijds zijn convenants afgesloten. Daarin staan de aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt, het opleidingsbeleid en aandacht voor kansengroepen centraal. Vanaf dit schooljaar gaan 200 extra jojo’s aan de slag in scholen. Dat zijn jongeren die via een startbaan in het project ‘Scholen voor JOngeren, JOngeren voor scholen’ werken. Jojo’s zetten zich al in om antisociaal gedrag te voorkomen, maar nu kunnen ze ook werken als onderhoudsmedewerker. Het vakantiegeld optrekken tot 92 % van een brutomaandloon tegen 2011, duidelijke afspraken over functiebeschrijvingen en evaluaties van leraren en andere personeelsleden, directeurs van het basisen secundair onderwijs beter betalen. Dat zijn enkele speerpunten uit het ontwerp van het ‘Onderwijs CAO VIII’ dat de vier onderwijsvakbonden en minister Vandenbroucke uitwerkten. Lees meer op www.klasse.be. Ouders krijgen het vanaf het schooljaar 2007-2008 makkelijker om voor meerdere kinderen een studietoelage aan te vragen. Een ‘uniek gezinsdossier’ vormt de basis van een nieuw stelsel van studietoelagen in het secundair en hoger onderwijs. Daarnaast zullen dezelfde financiële voorwaarden gelden voor beide onderwijsniveaus. 222 Vlaamse en Nederlandstalige Brusselse scholen krijgen via Dynamo² financiële steun voor hun project over cultuur, milieueducatie, democratie, ondernemingszin en gezondheid. Met het extra budget kunnen ze vakoverschrijdend werken met partners zoals sportclubs, milieuverenigingen …

Méér onderwijsnieuws? Abonneer je op de elektronische nieuwsbrief Lerarendirect of lees het online op www.lerarendirect.be. KLASSE NR.167 5

DE PASSIE

«Kleuterjuffen zijn hamsters» eter Pan, die kon vliegen», mijmert Sarah Smet (26). «Dat fascineerde mij als kind geweldig.» Twintig jaar later creëert ze zelf een theatervoorstelling. «Met ‘Petronius Hansop zijn slaap is op’ dompel ik kleuters onder in de magische wereld van slapen en dromen.» Dit schooljaar gaan kleuterjuf én theatermaker Sarah ermee op tournee in Vlaamse scholen. Heeft ze nog tijd om zélf te slapen?

«P

Twee dagen per week naar Eindhoven voor zorgverbreding en papierwerk… pff, de theateropleiding en dat vier jaar lang. niets voor mij! Gelukkig kon ik plots Tegelijkertijd enkele uurtjes les geven in de enkele uurtjes terecht in de academie academie. En tussendoor kinderen vertel- en een opleiding dramadocent zag len over de geschiedenis van het theater ik meer dan ooit zitten.» in het NTGent. Sarahs drijfveer? «Passie! Je afstudeerproject ‘Petronius Als kind ging ik met mijn ouders veel naar Hansop’ was een theatervoorsteltoneel kijken. Zo was ik in de ban van Peter ling voor kleuters. Toeval? Pan, maar die liefde dank ik vooral aan mijn Sarah Smet: «Ik ben nu eenmaal toneel- en dictielerares Marleen Vermeir. Als een kleuterleidster. Als juf wou achtjarige keek ik naar haar op. Dat wou ik ik leren hoe je toneel maakt met ook kunnen. Nu is zij mijn collega. (lacht) kleuters. Hoe begin je aan zo’n Leraren maken vaak het verschil. voorstelling? Welk thema kies Liefde voor je vak, dat voelen je en hoe breng je kleuters leerlingen.» MET PASSIE in de ban van bijvoorbeeld Maar in de klas kon je niet een magische wereld? Dat Dramadocente Sarah creatief genoeg zijn. inhoudelijke concept moet Smet prikkelt de «Nee, want ik wou alleen je ook nog ‘verkopen’. De fantasie van kleuters toneel spelen. Voor mij een acteurs moeten zich inleven in met een stuk over evidente keuze, helaas niet het stuk en inspelen op hun slapen en dromen. voor mijn ouders. Eerst een publiek. Met mijn theater wil Deze rubriek ‘De diploma, zeiden ze. Als kinik prikkels uitdelen, zodat de deroppas was ik altijd creatief kinderen er achteraf over Passie’ toont de passies bezig: ik knutselde, zong nadenken, praten en spelen. van wakkere leraren. liedjes en verzon verhaaltjes. Het is geen poppenkast met Jonge kinderen zijn spontaan Jan Klaassen of een aflevering en willen alles ontdekken. Als van kabouter Plop of Samson. kleuterleidster zou ik mijn creatieve ei kwijt De voorstelling is de aanzet om het thema kunnen, dacht ik. Tijdens de stageperiodes uit te diepen.» lukte dat ook vaak, maar mijn eerste job was In veel scholen staat de poppenkast nog niet in een kleuterklas. Ik gaf taalexpressie lang niet op zolder of in de kelder. aan anderstalige nieuwkomers, zowel kleuters Sarah Smet: «Ho, maar dat hoeft ook niet. als negenjarigen. Best een aardige tijd, zeker Poppenkast is een deel van ons erfgoed, dat als je merkt dat die kinderen goesting krijgen moet blijven bestaan. Alleen is creativiteit in het Nederlands. Maar die schoolagenda, meer dan poppenkast. Wat je ook doet, het

Sarah Smet: «Creativiteit is meer dan poppenkast.» moet sprankelen én prikkelen. Dat probeer ik met Petronius. Het zandvrouwtje komt nu eenmaal niét langs bij alle kinderen. Dat verhaal kan je best vertellen, maar daar mag het niet mee stoppen. Anders strooi je kinderen met slaapproblemen en nachtmerries pas echt zand in de ogen.» Van kleuterjuffen wordt gezegd dat ze voortdurend spulletjes verzamelen. Jij ook? Sarah Smet: «Kleuterjuffen zijn hamsters. Ik ook, ja. Ze hebben massa’s materiaal, maar soms ontbreken de ideeën of durven ze niet echt experimenteren. Petronius nodigt de kleuters en hun juffen uit om te werken rond slapen en dromen. En weet je, de kleuters zelf hebben vaak schitterende ideeën.» Wil je de schoolvoorstelling ‘Petronius Hansop zijn slaap is op’ (met een educatieve map voor nawerking) naar je school halen? Dat kan vanaf nu. Info: smet_sarah@yahoo. com.

PSYCHO

Kunnen jongeren mekaar zelfmoord aanpraten?

UIT: VIRGIN SUICIDES

«Ken jij J.? Die gaat vanavond zelfmoord plegen. Durf jij ook?» Via sms en chatbox stuurden twaalf Nederlandse meisjes mekaar weinig opbeurende berichtjes. Een maand eerder hadden twee meisjes uit hun omgeving zelfmoord gepleegd. Werkt over zelfmoord praten aanstekelijk? «Aanstekelijk is niet het juiste woord maar het kan wel het imitatiegedrag van jongeren aanwakkeren», zegt Alexandre Reynders van het Centrum ter Preventie van Zelfmoord. «Wie in een crisis zit of zich slecht voelt, kan daardoor 6 KLASSE NR.167

zelfmoord als een realistische manier van omgaan met problemen zien. De drempel om effectief zelfmoord te plegen wordt lager wanneer iemand in je omgeving dat deed. Vermijd ook idealisering van de zelfmoord van een bekende zanger als Kurt Cobain bijvoorbeeld of beschrijf zeker nooit in detail hoe iemand zelfmoord pleegde. Ook dat werkt het imitatiegedrag in de hand.» Is het dan beter om gewoon over zelfmoord te zwijgen? «Nee, natuurlijk niet. Maar het is toch

belangrijk om de juiste dingen te zeggen. Heel veel leerlingen willen werkjes en spreekbeurten over zelfmoord maken. Daar is niks mis mee. Maar de leraar kan het best enkele richtlijnen in acht nemen voor hij zelfmoord bespreekbaar maakt in de klas.»

Het Centrum ter Preventie van Zelfmoord heeft een gratis ‘Leidraad voor leerkrachten’, bestel deze brochure via www.zelfmoordpreventie.be De zelfmoordlijn 02 649 95 55

©K

JAPAN

Terug naar school … op zaterdag Amper vier jaar nadat schoollopen op zaterdag werd afgeschaft, voert de Japanse overheid de ‘zesde schooldag’ weer in. Het ministerie van Onderwijs reageert daarmee op tegenvallende prestaties van Japanse leerlingen op internationale vergelijkende toetsen. «We willen ook werken aan gelijke kansen», klinkt het vanuit het ministerie. «De extra vrije dag moest voor de leerlingen de druk van de ketel halen en meer ruimte creëren voor een bredere vorming. Maar vrijwel meteen stuurden rijkere ouders hun kinderen massaal naar privé-leraren, waardoor kinderen uit minder begoede gezinnen minder kansen krijgen.» Japanse kinderen zijn nu al vier tot zes uur per dag met schoolwerk bezig… buiten de schooluren. De druk om te presteren is zo hoog omdat goede schoolresultaten de enige weg zijn naar de betere universiteit of de betere job. In Vlaanderen werd de zaterdag als schooldag in het basisen secundair onderwijs afgeschaft in 1973. Tot nader order definitief.

(ET

ENGELAND

Wordt politieman straks schooldirecteur? Wie is, behalve de schooldirecteur, het best geplaatst om een school te leiden? Die vraag stelde het Engelse National College for School Leadership aan 1 500 ouders. Ze wilden weten welke andere beroepen ook goede schoolhoofden zouden voortbrengen. Bedrijfsmanagers en leraren staan bovenaan, het leger en de politie scoren vrij hoog, politici en advocaten laag. Dat politie en het leger hoog scoren, heeft volgens onderzoekers te maken met discipline. «Ouders willen er zeker van zijn dat hun kinderen in een veilige, goed georganiseerde omgeving onderwijs krijgen», zeggen ze.

Vraag aan 1 500 ouders: wie zou volgens jou een goede schooldirecteur zijn? 1.

bedrijfsmanager

21 %

leraar

19 %

politieman

15 %

universiteitsprof

11 %

legerofficier

11 %

dokter

politicus

advocaat

TSJECHIË

Zigeunerkinderen kop van jut

VERENIGDE STATEN

Ouders pleiten voor gsm’s op school New Yorkse ouders zijn massaal acties gestart om ervoor te zorgen dat hun kinderen hun gsm naar school mogen meebrengen. Dat is namelijk verboden. Een wet van 1987 verbiedt persoonlijke communicatiemiddelen binnen de schoolmuren en de gsm valt daaronder. Tot voor kort werd de wet niet al te streng toegepast. Dat veranderde met de invoering van toevallige scans met metaaldetectoren in de scholen. Met die scans wil de lokale overheid beletten dat leerlingen wapens binnensmokkelen. Ze nemen daarbij niet enkel wapens, maar ook gsm’s in beslag. Ouders vinden de gsm belangrijk om beter te kunnen waken over de veiligheid van hun kind, op weg van en naar school. De scholen steunen echter de wet. «Gsm’s worden toch enkel gebruikt om te sms’en,

foto’s te nemen en bedrog te plegen tijdens examens», zegt een schooldirecteur. Enkele maanden geleden werden ook in de Duitse deelstaat Beieren maatregelen tegen gsm-gebruik op school genomen, omdat er porno mee werd verspreid. In Vlaanderen bepalen scholen hun gsm-beleid zelf. Ze communiceren daarover via het schoolreglement.

In Tsjechië zijn kinderen van Roma-zigeuners jarenlang systematisch doorverwezen naar scholen voor mentaal gehandicapte kinderen. De kinderen werden doorverwezen op basis van hun resultaten op een psychologische test. «Die test is bedoeld voor de doorsnee Tsjech, niet voor kinderen van een minderheid, die al eeuwenlang weinig of geen toegang krijgt tot onderwijs. Hij meet dus niet de echte intellectuele capaciteiten van een Roma-zigeunerkind», aldus een klacht van de zigeuners. «De segregatie van Roma-zigeuners is in heel Europa een probleem», zegt Dimitrina Petrova van het Europees Centrum voor de Rechten van Roma-zigeuners. Tsjechië telt ongeveer 300 000 Roma-zigeuners. Die vormen daarmee de grootste minderheidsgroep van het land. De Roma verwijten de Tsjechische overheid al langer dat ze systematisch worden vervolgd en gediscrimineerd, zeker in scholen en op de arbeidsmarkt. Het Europees Hof voor Mensenrechten onderzoekt de zaak.

KLASSE NR.167 7

MENTOREN

Starters krijgen begeleiding Herinner jij je praktijkschok van de eerste les nog? Voortaan zal die niet zo lang meer nazinderen. Vanaf 1 september 2006 begeleiden mentoren ‘starters’ in het basis-, secundair, deeltijds kunsten volwassenenonderwijs. Dat was sinds 1 januari 2006 al het geval in het secundair onderwijs. Het initiatief wordt nu uitgebreid. ‘Starters’ zijn beginnende leraren - het is de school zelf die bepaalt wie dat zijn - en stagiairs. Krijgt iedere school mentoruren en hoeveel zijn er dat dan? Dat hangt af van het totaal urenpakket van de school tijdens het schooljaar 2005-2006 en het aantal stagiairs van de lerarenopleiding

die de school heeft begeleid tijdens het schooljaar 2004-2005. Die mentoruren moeten scholen wel samenvoegen met de mentoruren van de andere scholen van een samenwerkingsverband (bijvoorbeeld de scholengemeenschap). Het samenwerkingsverband verdeelt de mentoruren over de verschillende scholen die ze nodig hebben tijdens het schooljaar 2006-2007. Leraren die mentor willen worden, kunnen dat voor maximum de helft van hun opdracht. Een leraar die

bijvoorbeeld halftijds les geeft, kan dan voor maximum een kwart starters begeleiden en blijft voor een kwart lesgeven.

Hoe je startende leraren begeleidt? Hoe school en leraar werk kunnen maken van aanvangsbegeleiding? Een volledig stappenplan vind je in het ‘eerstelijnsdossier’ over coachen op school. Surf naar www.klasse.be/eerstelijn en klik op ‘Startende leraren’. © Luc Daelemans

Wat is de ongezondste plek op school?

Het toilet? Nee, er is een plek waar tot vierhonderd keer meer bacteriën zitten dan op een toiletbril. Aan de deurknoppen? «Nee, ook die niet», zegt Amerikaans microbioloog Charles Gerba. «Toetsenborden en telefoons, zeker wanneer ze gedeeld worden, zijn de grootste bacteriehaarden thuis en op school. Op een bureau vind je tot vierhonderd keer zoveel bacteriën als op een gemiddelde toiletbril.» Van alle beroepen blijken leraren het meest blootgesteld te worden aan bacteriën en virussen. Ook de kantoren van boekhouders, bankiers en artsen krioelen van de microben. Bij advocaten is het dan weer opvallend proper.

VERPLEEGKUNDE

Aantal inschrijvingen daalt met 7 procent Is het beroep van verpleegkundige minder aantrekkelijk bij jongeren? Nee, ook al zijn de inschrijvingen voor de studies de afgelopen twee jaar met zeven procent gedaald. Die daling is voornamelijk toe te schrijven aan het aflopen van het project 600. Met dat project kon het personeel uit zieken- en rusthuizen zich omscholen tot verpleegkundige (via een opleiding in het secundair of hoger onderwijs). Tijdens de opleiding behielden zij hun loon. In 2000

8 KLASSE NR.167

zaten de opleidingen verpleegkunde op een absoluut dieptepunt. Project 600 was één van de manieren om toch voldoende verplegend personeel te blijven vinden. Dit jaar zullen waarschijnlijk opnieuw een tweehonderdtal ‘oudere’ studenten via dit systeem de studie kunnen aanvatten. Lees via www.klasse.be/164/42 over dertigers in het secundair onderwijs die verpleegkunde studeren.

(ET SCHOOLPREMIE

Gents OCMW doet het al zes jaar Eind augustus ontvingen ouders met kinderen tot achttien jaar een schoolpremie. In Gent betaalt het OCMW al zes jaar een schoolpremie aan gezinnen die met een leefloon of levensminimum moeten rondkomen. De Gentse premie bedraagt 43,52 euro voor kinderen tussen zes en twaalf en 73,96 euro voor jongeren tussen dertien en achttien jaar. «Het is niet omdat de federale regering nu ook een schoolpremie uitbetaalt, dat wij onze premie moeten laten vallen», zegt waarnemend OCMW-voorzitter Guy Reynebeau. «Het geld voor deze families volstaat zeker niet om een volledig schooljaar te dekken. Het is gewoon een extra steuntje in de rug.» In Gent krijgen ongeveer vijfhonderd gezinnen een OCMW-schoolpremie. De federale regering voorziet dit jaar in 87,6 miljoen euro om respectievelijk 50 euro (voor de 6- tot 12-jarigen) en 70 euro (voor de 12 tot 18-jarigen) uit te keren aan ouders met kinderen. Concreet: - voor kinderen geboren tussen 1 januari 1989 en 30 juni 1994 een schoolpremie van 70 euro die ze eind augustus ontvingen; - voor kinderen geboren tussen 1 juli 1994 en 30 juni 2000 een schoolpremie van 50 euro die ze eind augustus ontvingen; - voor kinderen geboren tussen 1 juli 2000 en 31 december 2000 een schoolpremie van 50 euro die ze in de tweede maand na hun verjaardag krijgen.

SCHOOLASIEL

Goed mogelijk dat in september mensen zonder papieren scholen bezetten, net zoals ze dat voorheen al met kerken deden. Mieke Van Hecke, directeur-generaal van de katholieke onderwijskoepel, is daar alleszins niet tegen: «Dergelijke acties tonen aan dat er een maatschappelijk draagvlak is voor een humaner asielbeleid.» Urbain Lavigne, hoofd van het Gemeenschapsonderwijs, gaat daar niet mee akkoord: «Het is niet de taak van scholen om vluchtelingen op te vangen. Onderwijs moet niet de procedures in twijfel trekken die de overheid vastlegt.» UDEP, de organisatie die opkomt voor mensen zonder papieren, benadert volop schooldirecties en oudercomités om het schoolasiel te helpen starten. Tijdens de vakantie verbeef een gezin van uitgewezen asielzoekers al drie weken in basisschool De Wegel in Eeklo. Nu heeft de school een woning gevonden voor de familie. Directeur Mieke Meire zegt dat het nooit de bedoeling was om het gezin tijdens het schooljaar op te vangen in de school: «Dat zou voor spanningen zorgen en ook voor het gezin zelf niet zo fijn zijn. Tijdens de vakantie hebben we die mensen vanuit onze visie op solidariteit en gastvrijheid bescherming geboden in de school. We hebben ook contacten met de advocaat van de familie, maar we zullen ons nooit boven de wet stellen, dat is niet de bedoeling.» Van onderwijsminister Frank Vandenbroucke mogen mensen acties voeren tegen beslissingen van een overheid of wetgeving van de overheid: «Maar wetten die het parlement stemt, moeten wel kunnen uitgevoerd worden. Dat wil zeggen: stappen die de overheid moet zetten met betrekking tot de betrokken asielzoekers moeten kunnen worden uitgevoerd.» COMPUTERACHTERSTAND

Leraar kan leerling niet meer bijbenen Meer leren, sneller leren, met meer plezier leren en zichzelf succesvoller voelen. Volgens een Nederlands onderzoek zijn dat de voornaamste effecten van het ICT-gebruik van leerlingen op school. De leerwinst bij leerlingen komt door betere computervoorzieningen op school, verbeterde softwareprogramma’s én de toename van de ICT-vaardigheden van leerlingen. Eén nadeel: de kloof met de computerkennis van de leraar wordt steeds groter. Volgens het Nederlands onderzoek is de kloof tussen leraar en leerling op het vlak van ICT niet meer te overbruggen. Daarom zou een leraar er goed aan doen om zich te richten op het bijbrengen van leerlingen hoe ze online met elkaar moeten omgaan en hoe ze bijvoorbeeld informatie van internet naar waarde moeten schatten.

Bezetten mensen zonder papieren scholen?

KERMISKINDEREN

Rijdende kleuterklas volgt hen In Nederland bestaat het al vijftig jaar maar in Vlaanderen is de rijdende kleuterklas een primeur. De mobiele kleuterklas rijdt vanaf 1 september van kermis naar kermis. Bijna twintig kleuters zijn ingeschreven. Diane Marynissen gaf op 1 september haar eerste les in Leuven. «Daarna gaat het naar de grote kermissen van Hasselt, Luik, Aalst, Gent, Kortrijk, Brugge, Antwerpen en Brussel. In de wintermaanden ligt het kermisleven stil. Dan neem ik vakantie.» De mobiele kleuterschool is een initiatief van de Europese Vrouwenbond van Foorkramers, met steun van het ministerie van Onderwijs: «De klaswagen en al het materiaal zijn aangekocht door de vzw, het ministerie betaalt mijn loon.» Diane Marynissen heeft 21 jaar ervaring als kleuterleidster. Is ze zelf verslingerd aan reuzenrad en suikerspin? «Nee, ik wil deze job doen, omdat ik denk een mooie band met de kermiskinderen te kunnen opbouwen. Ik zal veel moeten reizen om naar mijn klaswagen te gaan, maar dat schrikt me niet af. Zo word ik ook een beetje een kermismens.»

KLASSE NR.167 9

Antwerps Nederlands – Mourad (onder vrienden):

‘Hey klootzakske, da kan naa niemeer, hé’ Illegaal Nederlands – Faisal (imiteert zijn vader na ouderavond):

‘Mijn zoon slech presteer, mijn zoon altijd slech, ’s nie goe meneer.’ Algemeen Nederlands – Jamal (bij lawaai in de klas, imiteert leraar):

‘Jongens, jongens, een beetje aandacht alsjeblief.’

FAWLTY TOWERS

4OP

Hoeveel Manuel zit er in

onge Marokkanen zijn bijzonder taalvaardig. In de klas en daarbuiten

gebruiken ze taal als een sterk wapen om ‘belachelijk te doen’ en ‘tegen te werken’. Toch bekijken ‘Vlamingen’ hen nog meestal als klunzige

Manuels, de Spaanse ober uit ‘Fawlty Towers’. Na twee jaar research op een

Antwerpse stadsschool verwijst onderzoeker Jürgen Jaspers van de Universiteit Antwerpen dat vooroordeel naar de prullenmand: «Jonge Marokkanen spelen zó taalvaardig met gebrekkig Nederlands, het Antwerps dialect en het Algemeen Nederlands dat zij daarmee bewijzen perfect geïntegreerde Vlamingen te zijn.» Zijn jonge Marokkanen dan écht geen Manuels? Qué? 10 KLASSE NR.167

100 procent Manuel: ‘Illegaal’ of gebrekkig Nederlands Op een bus in Antwerpen. Jonge Marokkanen ontvangen onvriendelijke blikken van andere reizigers. Jamal* gebruikt ‘Illegaal’ (zo noemen ze dat zelf) of gebrekkig Nederlands om een reactie uit te lokken: «Bus stoppen where station?» Een medereiziger reageert uiterst gepikeerd, waarop de jonge Marokkaan onmiddellijk zegt: «Spreek maar gewoon. Ik spreek en versta Nederlands, hoor.» Onderzoeker Jürgen Jaspers: «Jamal gebruikt gebrekkig Nederlands om Belgen te betrappen op hun verontwaardiging daarover, ze vinden het grappig om Belgen te ontmaskeren die vermoeden dat zij zo gebrekkig praten.»

50 procent Manuel: Antwerps dialect

0 procent Manuel: Algemeen Nederlands

Een supermarkt in Antwerpen. Jonge Marokkanen maken tumult: ze achtervolgen mekaar met winkelkarretjes. Enkele winkelende mensen kijken geërgerd en net wanneer iemand van hen een opmerking wil maken zegt Youssef*: «’t Zen weer dei makakskes, zene.» Onderzoeker Jürgen Jaspers: «Youssef imiteert het Antwerpse dialect van oudere, klagende en racistische Antwerpenaars. Hij neemt de Antwerpenaar de woorden uit de mond, die staat paf.»

Wiskundeleraar komt de les binnen. Karim* en Driss* maken kabaal. De leraar vraagt hen te zwijgen. Karim spreekt Driss op een overenthousiaste manier aan: «Driss mijn vriend, gaan we wiskunde doen?» Driss zegt: «Laa-me me-rust joeng.» Onderzoeker Jürgen Jaspers: «Karim weet dat AN gepast is in de klas. Maar hij veinst enkel dat hij graag wiskunde wil doen: hij doet belachelijk. Met zijn vraag brengt hij Driss in de problemen. Als die ‘nee’ antwoordt, scoort hij negatief bij de leraar. Zegt Driss ‘ja’, dan bekijken zijn klasgenoten hem als een seut. Hij redt zich door geen communicatie met Karim te willen.» KLASSE NR.167 11

*alle namen zijn fictief

jonge Marokkanen?

«Jonge Marokkanen willen niet vergeleken w onge Marokkanen kennen niet voldoende Nederlands.» Zo denkt een groot deel van de ‘Vlamingen’ over de taalcapaciteiten van jonge Marokkanen in onze samenleving. Maar dat beeld klopt absoluut niet. Onderzoeker Jürgen Jaspers volgt twee jaar lang Antwerpse jongeren met Marokkaanse roots en wat blijkt? «Ze zijn véél mondiger dan de ‘Vlamingen’ in hun klas.» Wie sprak daar over integratie?

«J

Twee jaar zit onderzoeker Jürgen Jaspers op de achterbank van een vijfde jaar Elektro-Mechanica van een Antwerpse stadsschool. Hij interviewt de jongens, speldt ze microfoons op, registreert nauwgezet wat ze zeggen. Eigenlijk wil Jaspers te weten komen hoe verschillende etnische groepen met elkaar communiceren, maar in zijn zoektocht naar een geschikte klas botst hij op deze 5EM: «Ik was onmiddellijk gecharmeerd door deze groep. Ze bestond vooral uit Marokkaanse jongens, aangevuld met wat Turken en Vlamingen. De Marokkaanse jongens waren levendig, onstuimig en spitant. In Vlaanderen worden Marokkaanse jongens sterk geproblematiseerd. Het leek me zinvol om te bekijken hoe ze omgaan met taalgebruik.» Wat stelt Jaspers vast? «Ze gebruiken taal om ‘belachelijk te doen’ of ‘tegen te werken’ in de klas.» ‘Belachelijk doen’ of ‘tegenwerken’, dat doet toch elke puber. JÜRGEN JASPERS: «Klopt, het is een bijna noodzakelijk overlevingsmiddel tegen de dodelijke sleur van de schooldag. Maar deze jonge Marokkanen tasten de grenzen af met taal. Taal is een bijzonder sterk instrument, krachtiger dan kleding bijvoorbeeld. Gebruik één West-Vlaams woord en je kan onmiddellijk het beeld van een boer op zijn veld oproepen, voor Antwerpenaren althans (lacht). Wat je met woorden doet, kan je ook altijd herroepen: ‘Och, het was maar om te lachen.’ Voor deze Marokkaanse jongens is dat handig: zij willen niet van school vliegen omdat ze hun diploma willen halen. Beschadigen ze meubilair, dan kunnen ze dat veel moeilijker weer goedmaken.» Je hebt de Marokkaanse jongens tot drie verschillende ‘soorten’ Nederlands horen gebruiken. Welke soorten zijn dat? En wat zit daarachter? JÜRGEN JASPERS: «Ze doen dat niet lukraak maar telkens in probleemsituaties of in een situatie waarin zij worden geëvalueerd of bekritiseerd. ’Illegaal’ of gebrekkig Nederlands is de taal van zogenaamde illegalen. Die gebruiken ze om de kortzichtige Vlamingen te ontmaskeren (zie voorbeeld op p. 11) die denken dat ze niet beter kunnen. Voor hen heeft gebrekkig Nederlands kwalijke betekenissen van mensen die sociaal incompetent zijn, die vatbaar zijn voor stigmatisering en stereotypering. Zoals Manuel, de Spaanse ober uit Fawlty Towers. Maar daar willen ze absoluut niet mee worden vergeleken.

Ze beseffen wel dat heel veel ‘Vlamingen’ denken dat ze niet veel beter Nederlands spreken dan het Engels van Manuel. Daarnaast spelen ze met het Antwerpse dialect. Dat heeft soms wel eens positieve mannelijke betekenissen voor hen, maar veel vaker associëren ze het met klagende, misnoegde, verontwaardigde en soms ook racistische Antwerpenaars. Ten slotte spelen ze met het Algemeen Nederlands. In hun ogen is dat de taal van de autoriteit, van de school, van intellectuelen waar ze zich niet thuis bij voelen en ook van seuten die braaf de regeltjes volgen. Door hun taalgedrag houden ze de samenleving een spiegel voor.» Ze spelen met drie taalvariëteiten om signalen te geven. Maar wat is dan hun eigenlijke taal? JÜRGEN JASPERS: «Ze spreken een routineus substandaard Nederlands waarin ze geregeld overschakelen naar het Berber of het Arabisch, afhankelijk van de achtergrond die ze thuis hebben. Hun Nederlands heeft kenmerken van het Antwerpse dialect maar zeker niet te veel. Als iemand van hen te Antwerps klinkt, dan roepen ze mekaar tot de orde: ‘Hé, spreek eens gewoon.’ In het overschakelen naar het Berber of Arabisch zit niet echt een lijn. Vaak zijn het korte formuleringen: ‘Zit stil’, ‘Zwijg’ … Of soms eens een soort geheimtaal en dan schakelen ze wat langer over naar hun thuistaal. Het langste fragment dat ik heb verzameld, is toen één jongen het puntenboekje van de leraar had bemachtigd en samen met zijn collega uitvoerig begon te overleggen hoe en wiens punten ze zouden aanpassen. Die jongen sprak heel de tijd Arabisch, hij had een microfoon van me om en plots zei hij daar in het Nederlands in: ‘Hé, Jürgen, als je hier van vertelt, dood, hé.’ (lacht)» Jonge Marokkanen willen niet vergeleken worden met de klunzige Manuel. Maar hoe taalvaardig achten ze zichzelf dan? JÜRGEN JASPERS: «Héél taalvaardig, en in feite zijn ze dat ook. De Manuels, dat zijn volgens hen hun Turkse klasgenoten. Met enige zin voor overdrijving zeggen ze: ‘Als Turken met elkaar Nederlands spreken, dan doen ze dat even goed als wij Engels met elkaar spreken.’ Ze distantiëren zich ook van BSO-leerlingen. Opnieuw ongenuanceerd zeggen ze daarover dat die allemaal les krijgen met de hoofdtelefoon, met simultaanvertaling dus. Ze vinden zichzelf heel competente Nederlandstaligen.» Maar op papier is het andere koek.

«Ze spelen eigenlijk met taal»

Jürgen Jaspers: «Het is niet hun schuld dat er altijd maar toetsen worden georganiseerd waarin men de sterken van de zwakken scheidt.»

12 KLASSE NR.167

n worden met de klunzige Manuel» JÜRGEN JASPERS: «Ja, met schrijven en met formeel Nederlands hebben ze moeilijkheden. Maar elke Vlaming heeft wel een genre van zijn taal dat hij minder goed beheerst. Niet iedereen is even goed in lezen, schrijven, luisteren en spreken.» Uniek aan de klas in je studie is dat de jonge Marokkanen in de meerderheid waren. JÜRGEN JASPERS: «Ja, dat zorgde voor ongewone toestanden. De ‘Vlaamse’ jongens waren vaak niet zo mondig, ze werden een beetje de risée van de Marokkanen. Het tweede jaar van mijn onderzoek volgde ik dezelfde klas. Een aantal Marokkanen bleven zitten en een aantal ‘Vlamingen’ waren nieuw. Toen lagen de verhoudingen enigszins anders. Volgens de Marokkaanse jongens was dat ‘omdat de Vlamingen zich aan ons hebben aangepast.’ Volgens hen zijn er grote verschillen tussen Vlamingen en Marokkanen, maar daarbij sommen ze nooit zaken als taal of religie op. Ze vinden dat Marokkanen vrijgeviger, spontaner en relaxer over het naleven van regels zijn. Ze zijn ook altijd bereid om het absurde of het onwaarschijnlijke te omhelzen. Dat vinden ze cruciale aspecten van hun Marokkaanse identiteit.» Marokkaanse jongens zijn taalvaardig maar falen wel heel vaak op school. J ÜRGEN J ASPERS : «Ja, en dat is een bijzonder onwenselijke situatie. Ik vermoed dat jongeren met een Marokkaanse of Turkse achtergrond zich niet meteen aangesproken voelen door wat de school hen aanbiedt. Dat kan te maken hebben met het beeld dat scholen hebben van hun ideale leerling. Die draagt waarschijnlijk heel weinig anderstalige of andersetnische kenmerken. Dat ideaalbeeld draagt ook veel te veel meisjeskenmerken, wat ervoor zorgt dat leraren vooral (Marokkaanse) jongens als te afwijkend beschouwen. Let op: leraren treft geen schuld, zij komen terecht in een systeem waarin voorlopig niets wordt gedaan met de talige bagage van leerlingen die thuis Turks, Berber of Arabisch spreken. Dat zou nochtans een opstap kunnen zijn naar een verdere verwerving van het Nederlands.» Maak dat eens concreet. JÜRGEN JASPERS: «Je zou Turks, Arabisch of Berber

als een evident keuzevak kunnen aanbieden. Maar dat moet wel op een genuanceerde manier gebeuren. Niet zomaar en niet op elke school. Je moet je altijd afvragen: hebben de Berber-, Turks- of Arabischtaligen behoefte aan zo’n keuzevak of in welke situatie zou het zinvol zijn om zo’n keuzevak te organiseren -we mogen niet vergeten dat erg veel onderzoek erop wijst dat een betere beheersing van de thuistaal voor een snellere verwerving van het Nederlands zorgt. Een onderwijskundige zei ooit eens: ‘Als we Latijn-wiskunde organiseren, waarom dan niet Arabisch-wiskunde?’ Kan een keuzevak wel voor een ommekeer zorgen in de slaagkansen van Marokkaanse jongens? JÜRGEN JASPERS: «Waarschijnlijk niet. Maar je zorgt minstens voor een belangrijke vorm van erkenning. Natuurlijk raakt het falen van Marokkaanse en Turkse jongens aan iets heel wezenlijks van ons onderwijs, namelijk dat het heel competitief is en dat de zwaksten daarin falen. Het is een systeem dat leerlingen individueel verantwoordelijk maakt voor hun succes op school en later op de arbeidsmarkt, terwijl die individuele verantwoordelijkheid betwistbaar is. Het is niet hun schuld dat er altijd maar tests worden georganiseerd waarin men de sterken van de zwakken scheidt. Het is niet onzinnig om te filosoferen over een onderwijs dat niet constant cijfers aan leerlingen uitdeelt. Zou een school niet een plaats kunnen zijn waar iedereen zich vrij kan ontplooien en niet de hele tijd de hete adem van de arbeidsmarkt voelt?» Zijn jonge Marokkanen niet gewoon taalvaardige Vlamingen? JÜRGEN JASPERS: «Natuurlijk. De term ‘jonge Marokkanen’ moet eigenlijk ‘jonge Vlamingen met een Marokkaanse achtergrond’ zijn. Over die etnische achtergrond moeten we enkel spreken als dat zinvol is voor de Vlamingen in kwestie, andere Vlamingen worden ook niet voortdurend op hun Poolse of Portugese grootouders gewezen. Zij zijn heel taalvaardig en spelen met verschillende taalvormen. Bovendien passen ze hun Nederlands net als andere Vlamingen aan. In een formele situatie spreken ze hun eind –t beter uit ‘ik

«Het ideaalbeeld van een leerling draagt waarschijnlijk weinig anderstalige of andersetnische kenmerken»

wil dat niet’, terwijl ze in informele situaties die t inslikken ‘ik wil da nie’. Het bewijst hun integratie. Die jongens zijn hier geboren, hebben hier hun hele schoolcarrière doorlopen maar hun etnische groep wordt door de Vlamingen als een probleem aanzien. Vlamingen zijn overgevoelig voor taal. Zet deze jonge Marokkanen in Wallonië en ze zouden daar veel minder geproblematiseerd worden en veel minder aanleiding vinden om te spelen met verschillende taalvormen.»

EN NU? VEEL VERWACHTEN! Klasse legt de resultaten van dit onderzoek voor aan Kris Vandenbranden, directeur van het Steunpunt NT2 in Leuven. Zijn reactie: «We hebben meer onderzoek als dit van Jaspers nodig: onderzoek dat toont wat er echt in scholen gebeurt en wat er in jongeren omgaat, en dat ons aanduidingen geeft van hoe we de kansen van leerlingen in ons secundair onderwijs zo sterk mogelijk kunnen bevorderen. Andere talen inlassen in het (vreemde)talencurriculum, zoals bijvoorbeeld Arabisch, kan een van de vele maatregelen zijn die daarin passen. Het klopt inderdaad niet dat allochtone jongeren een heel gebrekkige taalvaardigheid Nederlands hebben. En als we het over taal hebben, dan scheren we de verschillende taalvariëteiten veel te makkelijk over dezelfde kam. Om jongeren te doen slagen op school, moet het onderwijs blijven werken aan hun ‘schoolse taalvaardigheid Nederlands’. (dat is het specifieke taalregister dat op school wordt gebruikt). Die hinkt bij vele leerlingen in het BSO en TSO immers achterop. Daarbij is het essentieel dat alle leraren veel van hun leerlingen blijven verwachten. Wie vertrekt van een heel laag beeld van de taalvaardigheid en mogelijkheden van zijn leerlingen, zal zijn onderwijs daaraan onbewust of bewust aanpassen, vaak vanuit goede bedoelingen, maar soms met nefaste gevolgen. Het onderwijs moet ook blijven zoeken naar manieren om de school relevant en interessant te maken voor deze jongeren, en om gebruik te maken van de vaardigheden en de kennis van de wereld die deze jongeren hebben opgebouwd. Het moet zoeken naar werkvormen die de diversiteit van de leerlingen in de klas ombuigt tot een troef, eerder dan een probleem.

䊳’Tegenwerken, belachelijk doen. Talige sabotage van Marokkaanse jongens op een Antwerpse middelbare school’

van Jürgen Jaspers verscheen bij VUBPress

KLASSE NR.167 13

Test je septembergevoel it het nieuwe schooljaar al dik in je hoofd of haal

je pas op 1 september je boekentas weer boven? De eerste schooldag stelt een waaier van vra-

gen: wie blijft warm eten? Zijn namen en adressen juist geschreven? Zijn de boeken al binnen? En welke aanpak rendeert voor jou het best? Doe de september-test.

1. Startvergadering

5. Leerlingendossiers

a. Ik klets met mijn buur tijdens de uitleg van de directeur. b. Ik lees de infobrochure. Nog 180 schooldagen en het is weer zomervakantie. c. Ik maak me zorgen over mijn lessenrooster. d. Ik luister aandachtig: elk jaar is er wel iets nieuws.

2. Nieuwe collega’s

a. Die kijk ik niet in. Elke leerling is voor mij een onbeschreven blad. b. Goed om weten wie ik het best onmiddellijk op zijn plaats zet. c. Die heb ik enkel nodig bij klassenraden en deliberaties. d. Ik kijk ze in om te weten wie dit jaar extra zorg nodig heeft.

6. Afspraken

a. Ik wijs hen op de datum van de eerste vakvergadering. b. Ik maak kennis en ga achteraf een glas met hen drinken. c. Ik hou wat afstand: afwachten of ze Kerstmis halen. d. Mm, die nieuwe van Frans ziet er niet slecht uit.

3. Voorbereiding

a. Daar maak ik geen woorden aan vuil. Al doende leren ze. b. Ik maak duidelijke maar correcte afspraken met mijn leerlingen. c. Ik lees het reglement voor. Zo leer ik ook bij. d. Ik maak een contract op dat elke leerling tekent.

7. Kennismaken

a. Het loopt wel los. Ik reken op de inspiratie van het moment. b. Ik zorg dat mijn eerste werkbladen gedrukt zijn. c. Tijdens de laatste vakantiedagen ben ik op van de stress. d. Niet nodig. Ik vertel toch elk jaar hetzelfde.

4. Namen

a. Ik maak duidelijk dat ik streng ben en op mijn strepen sta. b. Ik ben een sfinx. Ik glimlach sowieso nooit voor Kerstmis. c. De leerlingen stellen zich voor: dat levert leuke weetjes op. d. Ik peil naar hobby’s voor aanknopingspunten in de les.

8. Eerste les

a. Ik probeer zo vlug mogelijk voornamen op gezichten te kleven. b. Al die namen. Zolang ze de mijne maar onthouden. c. Ik leer vooral de familienamen uit het hoofd. Handig voor mijn puntenlijst. d. Ik geef mijn leerlingen vaste plaatsen. Het schema met de namen ligt op mijn bank.

a. Ik link mijn vak aan de realiteit. Dat motiveert de leerlingen. b. Ik geef een eerste inoefen- en verwerkingsopdracht. Nog negen te gaan. c. Ik schiet uit de startblokken. Er vallen al genoeg lessen weg. d. Ze hebben geen boeken mee, dus geef ik studie.

䊳Lees ook de ‘Klaar voor de start?’-portretjes in dit startnummer.

14 KLASSE NR.167

Tel je scores op en lees je profiel 1. a = 1 b = 2 c = 4 d = 3; 2. a = 4 b = 3 c = 2 d = 1; 3. a = 2 b = 3 c = 4 d = 1; 4. a = 3 b =1 c = 2 d = 4; 5. a = 2 b = 4 c = 1 d = 3; 6. a = 1 b = 3 c = 2 d = 4; 7. a = 4 b = 1 c = 2 d = 3; 8. a = 3 b = 2 c = 4 d = 1. Meer dan 25 punten: Je houdt van structuur en blinkt uit door praktisch verstand. Je bereidt de eerste schooldag tot in de puntjes voor. Je eist orde en tucht, want het is er je van bij de eerste les om te doen. Je ijver neigt naar het maniakale, je bent misschien een controlefreak. 15 – 25 punten: Je start met een schooltas vol goesting en ideeën. Je kijkt uit naar het nieuwe, je bent sociaal en je toont engagement. Je houdt van je job en haalt daar veel voldoening uit. Je stapt graag de klas in met voorkennis van zaken. Maar je laat je oordeel niet beïnvloeden door vroegere akkefietjes of slechte resultaten. Minder dan 15 punten: Geen gezeur! Een nieuw schooljaar maakt voor jou niet veel uit. Je job noch je leerlingen zullen je een grote zorg wezen. Zolang ze maar niet te veel aan je oren komen zeuren, er koffie is en het gezellig blijft, vind je je schoolwerk best oké. Maar kan je niet hetzelfde zeggen van je stamcafé?

99 acties

Trek je lerarenkaart

➜ Lessen in het donker p. 17 ➜ Met Klasse naar de Azteken p. 21 ➜ Gratis Indische energie p. 23

De Lerarenkaart

Fantastisch of heel slecht? Bezocht je tijdens de zomervakantie een museum, natuurpark, wetenschappelijk centrum? Dan kan je op www.lerarenkaart.be je mening kwijt. Wie een (klas)bezoek plant, heeft veel aan de raad van andere leraren. Tik als trefwoord de naam van de bezochte instelling in. Zo kom je op de detailfiche van die instelling terecht. Scroll naar beneden en klik op â&#x20AC;&#x2DC;Geef hier je meningâ&#x20AC;&#x2122;. Wie voor 20 september zijn mening op de site zet (minimaal vijf regels persoonlijke commentaar), maakt kans op een cadeaubon van 100 euro bij internetwinkel Proxis (boeken, cdâ&#x20AC;&#x2122;s, dvdâ&#x20AC;&#x2122;s, softwareâ&#x20AC;Ś). Hoe meer instellingen je beoordeelt, hoe groter je kansen worden.

Met Gaston Roelants naar Lissabon KLASSE

Was het een studentengrap of een foutje van de schoonmaakploeg? Uit de permanente expo van een Belgisch museum verdween tijdens de maand juli een voorwerp. Tips op www.lerarenkaart.be vertelden welk museum iets miste en wat dat precies was. De ene link liet de brabanĂ§onne horen, de andere bracht je naar Tokio. Enkele rekensommen hadden â&#x20AC;&#x2DC;1964â&#x20AC;&#x2122; als resultaat en de cryptische omschrijving â&#x20AC;&#x2DC;Eduard en Nico spieken nietâ&#x20AC;&#x2122; moest je tot â&#x20AC;&#x2DC;spikeâ&#x20AC;&#x2122; brengen. Nog een heleboel andere wegwijzers voerden je naar het Sportimonium in Hofstade dat de linkerspike miste waarop Gaston Roelants goud steepelde tijdens de Olympische spelen van Tokio 1964. EĂŠn deelnemer dacht aan de driewieler van Leopold III in het Speelgoedmuseum. Maar die behaalde nooit olympisch goud. Christa Vlaeminck, zorgcoĂśrdinator van de Vrije Basisschool Herzele, mag met twee personen vijf dagen naar Lissabon. Philip Van Humbeeck (CVO Meise) holde het snelst naar de oplossing en krijgt een cadeaucheque van 250 euro.

Tijdens de zomervakantie kreeg de lerarenkaart heel wat beoordelingen binnen. Dertig leraren wonnen elk vier filmtickets. Hun namen vind je op www.lerarenkaart.be (rubriek â&#x20AC;&#x2DC;wedstrijdâ&#x20AC;&#x2122;).

Het mini-bouwbedrijf

GOLIATH

Helikopters bouwen of dinoâ&#x20AC;&#x2122;s, een motorfiets of een stoel. De ingenieus in elkaar schuivende bouwstenen van het nieuwe speelgoed ZOUB maken het makkelijk voor zesplussers. De bouwstenen hebben kop- of boogvormige openingen die zich gewillig laten ombuigen tot bizarre driedimensionale creaties. Je kan er op twintig manieren aan draaien, keren of wringen. De ÂŤZOUB Mobile RacerÂť bevat 45 stukken. Negen mogelijke constructies vind je in een handleiding. Met de 76 bouwstenen in de ÂŤZOUB Mobile Car DesignerÂť maken jonge ontwerpers gegarandeerd dertien voertuigen. Maar de eigen fantasie is veel uitgebreider dan de ingesloten bouwplannen. De lerarenkaart geeft zes speldozen weg. Surf naar de startpagina van www.lerarenkaart.be en vul voor 20 september het wedstrijdformulier in. Succes! Speelgoeddistributeur Goliath verdeelt ZOUB. Mobile Racer kost in de winkel 14,99 euro. Voor Car Designer betaal je 24,99 euro.

M. 041 Sc De 374 24 hoo mee 53 37 ls st Te tra er rb at an $E k 14 ZE

-INIS KAAR TER T IS S IE VA TRI N D KT PE E 6 RSO LAA ON MS LIJK E ' EM EENS CHAP

45% korting op abonnement Sportopolis

Heb je voor de lens van de strandfotograaf je buik wat onnatuurlijk ingetrokken? Fietsen de makkers je al te gemakkelijk uit de wielen? Is je badmintontechniek voor verbetering vatbaar? Of wil je met Tai Chi aan souplesse winnen? De Sportopolisketen biedt fitness, power-plate, kinesis, groepslessen, racketsporten, wellnessâ&#x20AC;Ś De filialen bevinden zich in de provincies Limburg, Antwerpen en Vlaams-Brabant. Leraren betalen voor een all-in jaarabonnement 300 i.p.v. 575 euro. Je partner en inwonende kinderen betalen 395 euro. Deze voordelige abonnementen gaan in op 1 oktober (of 1 april). Hoe je je aanvraag indient, staat op www.lerarenkaart.be (klik door op de startpagina). In de rubriek â&#x20AC;&#x2DC;commerciĂŤle voordelenâ&#x20AC;&#x2122; vind je ook de andere sportcentra die korting geven op vertoon van de lerarenkaart. ((

$EP ARTEM ENT / ND ERW IJS

M Sc 24 37 $E ZE -INIS KAA TER IE V

Het lidgeld is niet in het abonnement inbegrepen. Die 30 euro betaal je bij je eerste bezoek aan Sportopolis. In Sportopolis Jette en Sportopolis Elsene betaal je respectievelijk 330 euro (leraren) en 495 euro (gezinsleden). Het gewone tarief bedraagt daar 620 euro.

KVS

gratis KVS-kaarten

De KVS-kaart is strikt persoonlijk en ĂŠĂŠn seizoen (06-07) geldig - meer info en programma op de vernieuwde site www.kvs.be

Legende: = Algemeen = Basisonderwijs = Secundair onderwijs

= Hoger onderwijs = Volwassenenonderwijs

gratis deSingel-kaarten Je wenst mee te deinen met ÂŤDâ&#x20AC;&#x2122;un soir un jourÂť van Anne Teresa De Keersmaeker. Je houdt van deFilharmonie. Je wil horen hoe Blindman Bach interpreteert. Het ÂŤgesprek tussen een vrouw en haar geslachtÂť van Jan Fabre intrigeert jou. Je kuiert graag door een expo met werk van jonge Belgische architecten. Op www.desingel.be vind je het programma van dit Antwerpse cultuurhuis. Wie met deSingelkaart wappert krijgt per voorstelling 3 euro korting. Die kaart is ĂŠĂŠn seizoen geldig en kost 8 euro. Tweehonderd leraren krijgen via de lerarenkaart een gratis exemplaar. Surf naar de startpagina van www.lerarenkaart.be en geef het wedstrijdformulier voor 20 september een flinke beurt. deSingelkaart is strikt persoonlijk en ĂŠĂŠn seizoen (06-07) geldig. Ze is combineerbaar met het min25-tarief.

HERMAN SORGELOOS

Cultureel Brussel is je habitat. Op zoek naar verrassende en opwindende evenementen stap je geregeld de Koninklijke Vlaamse Schouwburg binnen. Dan maak je maar beter plaats voor een KVS-kaart in je portefeuille. De houder krijgt 20% korting op voorstellingen, lezingen, concerten en rondleidingen (zowel op het basis- als op het reductietarief). Normaal kost de KVS-kaart 5 euro, maar de lerarenkaart schenkt honderd leraren een gratis exemplaar. Wil je in aanmerking komen? Surf dan voor 20 september naar www.lerarenkaart.be en vul het wedstrijdformulier in. Je vindt een doorklik op de startpagina.

16 KLASSE NR.167

LUC DAELEMANS

M. Sc D 24 hoo 37 l Te $E

ZE -INIS KAAR TER T IS S IE VA TR N D E 6

Lessen in het donker

Korting voor OdeGand

Een gunstige festivalwind waait topmuzikanten op zaterdag 16 september naar Gent. Of ze nu hartverscheurende flamenco brengen, muziekacrobatie, volkse gezangen, snelle tango of intieme barokmuziek. Jij bezoekt ze per boot. Speciaal ingelegde boten varen jou over Leie, Lieve en Ketelvaart. Zo bereik je verrassende concertlocaties. De hele aanpak van OdeGand sleurt jong en oud mee in een muzikale draaikolk. Het familie-event culmineert in een slotconcert op Gras- en Korenlei. Vuurwerk spettert de culturele seizoensopener van de stad Gent uit elkaar. Als leraar betaal je voor je eigen ticket in voorverkoop 10 euro (i.p.v. 17 euro). Kaarten reserveer je bij Bespreekbureau Uitbureau (tel. 09 233 77 88). Vermeld het nummer op je lerarenkaart. Kinderen tot 14 jaar mogen gratis naar OdeGand. Maar ook voor hen moet je een ticket reserveren bij het Bespreekbureau. ((

Er is geen korting op de dag zelf, dan betaal je 20 euro per ticket. Info over de speciale schoolpromoties van het Festival van Vlaanderen krijg je van BjĂśrn Deleu - tel. 09 243 94 94 of bjorn@festival.be - www.festival.be

HERMAN SORGELOOS

Krijg beestjes in de buik nabij het Vlinderpaleis. BelgiĂŤs grootste woordenfestival ZuiderZinnen brengt op zondag 17 september ÂŤliefde en erotiekÂť naar o.a. de Antwerpse Bolivarplaats (vlakbij het gerechtsgebouw en de Leien) en de omgeving van het Museum voor Schone Kunsten. Vorig jaar kwamen 17 000 toeschouwers genieten van literatuur en muziek. Dit jaar is het programma afgestemd op nog meer belangstelling. Woordkunstenaars van alle slag slaan jou perplex: Kees van Kooten, Tom Lanoye, Antje De Boeck, Tom Naegels, Joke van Leeuwen, GĂ¨ne Bervoets, Raymond van het Groenewoud, Hilde van Mieghemâ&#x20AC;Ś Aan de Rudolf Steinerschool in de Volksstraat ontpopt zich een speciaal kinderprogramma. Eric Baranyanka vertelt West-Afrikaanse verhalen en Jonas Boets knutselt figuren in elkaar. Op vertoon van je lerarenkaart mag je gratis de polsband afhalen die toegang geeft tot alle binnen- en buitenpodia. Reserveren hoeft niet. +

-INIS KAAR TER T IS S IE VA TRI N D KT PE E 6 RSO LAA ON MS LIJK E ' EM EENS CHAP $EP ARTEM ENT / ND ERW IJS

((

Het volledige programma (18 locaties) vind je op www.zuiderzinnen.com GAZET VAN ANTWERPEN

Meer info: www.EduArt.be - Museumtheater - Zwijgershoek - 9100 Sint-Niklaas

Gratis retourtickets voor Amerika Je leeft in 1906. Armoe troef en uitzicht op een beter bestaan heb je niet. Affiches van rederij Red Star Line trekken je aandacht. Zou je wel emigreren naar het fameuze Amerika waar alles grootser is? Hoe comfortabel is de reis en raak je wel door de ÂŤkeuringÂť eenmaal je op Ellis Island bent aangekomen? Zoniet word je niet eens in de V.S. toegelaten. Van 20 september tot 23 december vaart Theater Zeemanshuis Vlaamse landverhuizers met de ÂŤVaderland IIÂť naar het land van belofte. Projecties, powerpoints en muziek ondersteunen de stormachtige overtocht. Leraren mogen de theatervoorstelling op woensdag 20 september (20 uur) gratis bijwonen. Je kan twee kaarten reserveren via redstarzeemanshuis@pandora.be (naam, school, nummer lerarenkaart en aantal tickets vermelden). Theater Zeemanshuis - Falconrui 21 - 2000 Antwerpen - tel. 03 225 07 53

KLASSE NR.167 17

THEATER ZEEMANSHUIS

Geen cent voor Bart Peeters en Geert Hoste

16 8 M. 041 Sc De 374 24 hoo mee 53 37 ls st Te tra er rb at an $E k 14 ZE

Siem woont in het Land van de Grote Oren. Lena woont in het Land van de Grote Voeten. Hun eerste ontmoeting voorspelt weinig goeds. Moniek Vermeulen schreef ÂŤOorsmeer, Schoensmeer!Âť, een muzikale theaterproductie voor zes- tot achtjarigen. Het verhaal past perfect in de themaâ&#x20AC;&#x2122;s (on)verdraagzaamheid, pesten en anders zijn. EduArt knettert het stuk op de planken. Sinds vorig schooljaar brengt dit gezelschap ook ÂŤBurenboel!Âť in Vlaamse scholen. 51 leraren mogen op woensdag 20 september (16 uur) met hun gezin gratis de prospectievoorstelling bijwonen in het Museumtheater van Sint-Niklaas. Om tickets te reserveren bel je 03 772 53 90 of mail je naar boekingen@EduArt.be (naam, telefoonnummer, school, nummer lerarenkaart en aantal tickets vermelden).

EDUART

16 8 M. 041 Sc De 374 24 hoo mee 53 37 ls st Te tra er rb at an 1

$E 4 k ZE -INIS KAAR TER T IS S IE VA TRI N D KT PE E 6 RSO LAA ON MS LIJK E ' EM EENS CHAP $EP ARTEM ENT / ND ERW IJS

Gratis Oorsmeer, Schoensmeer! FESTIVAL VAN VLAANDEREN GENT

LESSEN IN HET DONKER

Film tijdens de les? Graag, maar dan liefst in een goed uitgeruste zaal met een degelijke voor- en nabespreking in de klas. Dit is wat ÂŤLessen in het donkerÂť aanbiedt voor zowel basis- als secundair onderwijs. Het pedagogische doel is dat kinderen en jongeren -naast de commerciĂŤle kaskrakers- ook een ander filmgenre leren kennen. De eigenzinnige programmatie van ÂŤLessen in het donkerÂť loopt tijdens de lesuren in bioscopen en cultuurcentra. Scholen kunnen in elke provincie (op 46 locaties in Vlaanderen) terecht en hebben de keuze uit een nieuw aanbod van 18 boeiende films, aangepast aan de leeftijd en leefwereld van de leerlingen. Kies je voor ÂŤKnetterÂť, ÂŤCrashÂť, ÂŤParadise nowÂť of ÂŤLâ&#x20AC;&#x2122;enfantÂť? Naast film biedt ÂŤLessen in het donkerÂť eveneens didactische mappen aan. De kant-en-klare lesmappen bevatten tips, interessante vragen, doe-opdrachten en een lesbrief voor de leerlingen. Aandacht gaat naar inhoud, beeldtaal, themaâ&#x20AC;&#x2122;s, sociale contextâ&#x20AC;Ś Op zaterdag 9 september stelt ÂŤLessen in het donkerÂť het nieuwe programma voor in LumiĂ¨re Brugge en StudioSkoop Gent. Op zaterdag 16 september volgen Cartoonâ&#x20AC;&#x2122;s Antwerpen, Arenberg en Flagey Brussel, Kunstencentrum Buda Kortrijk en Euroscoop Genk. Als leraar kan je gratis enkele films uit het aanbod bekijken (naar de jeugdfilms kunnen ook je kinderen meekomen). Bij een kop koffie bestudeer je de lesmappen. Het volledige programma van de visiedagen vind je op www.lesseninhetdonker.be. Graag een seintje als je komt: info@lesseninhetdonker.be of tel 050 34 91 93.

(advertentie)

De Lerarenkaart Lerarendagen in Hidrodoe

HIDRODOE

KMKG

Egypte en Rome voor tien- tot twaalfjarigen Een Gallo-Romeinse markt vol anachronismen, een gedicht dat het oude Rome bewegwijzert, een echt wastafeltje om in te schrijven en zelfs een villa die de leerlingen eigenhandig mogen versieren. De geanimeerde rondleiding «Rare jongens, die Romeinen» is helemaal nieuw. Het Jubelparkmuseum verleent ook onderdak aan Egypte. In «De Magische wereld van Osiris» moet je namen van farao’s ontcijferen om ze daarna in hiërogliefen neer te pennen. Het spannende spel «De weging van het hart» vertelt leerlingen of het eeuwige leven voor hen is weggelegd. Daarna verschijnen ze voor Osiris, de onverbiddelijke god van het dodenrijk. Zelfs de bewoners van zijn rijk, de mummies, wachten hen op. De nieuwe rondleidingen door de afdelingen Egypte en Rome ontdek je als leraar van de derde graad lager onderwijs op woensdag 20 september (14 uur). Na een korte inleiding op de nieuwe aanpak, neem je -zo gewenst- zelf deel aan de ontdekkingstocht. Inschrijven doe je via www.lerarenkaart. be (rubriek ‘inschrijven’). Jubelparkmuseum - Jubelpark 10 - 1000 Brussel - www.kmkg.be - ecd@kmkg.be (geen inschrijvingen voor de lerarendag op dit adres)

Hidrodoe - Haanheuvel 7 - 2200 Herentals - tel. 0800 90 300 - info@hidrodoe.be (geen inschrijvingen voor de lerarendagen op dit adres)

Lerarendagen in Zilvermuseum Sterckshof

Zilvermuseum Sterckshof - Hooftvunderlei 160 B - 2100 Antwerpen - parking aan de Cornelissenlaan - www.zilvermuseum.be

Secundair onderwijs Dangereus, die liaisons d’argent? Een webkwestie brengt jou met de leerlingen terug naar de achttiende eeuw. Je klikt je een weg door een aantal opdrachten en je richt een eigen boudoir in. Maken de verleidingstrucs uit de jaren zeventienhonderd en zoveel nog indruk op het hedendaagse jonge wild? Deze webkwestie bereik je vanaf 30 september op www.zilvermuseum.be. Eén dag later begint de tentoonstelling «Zilver uit Antwerpen». De webkwestie is ook een goede voorbereiding op deze expo. Wil je met je leerlingen de sfeer van pruiken, grime, Lodewijken en Marie-Antoinettes niet alleen virtueel opsnuiven? Dan neem je deel aan de workshop «Het labo van de verleiding». Zet producten uit de Bodyshop naast loddereindoosjes, snuifdozen en chatelaines. Chate-watte? Op zaterdag 30 september krijg je als leraar een exclusieve voorstelling van deze twee projecten. Je bent welkom met partner, om 14 uur. Een drankje rondt deze zilveren dag af. Je schrijft in bij Lynn Van den Heuvel: tel. 03 360 52 51 of lynn.vandenheuvel@sterckshof.provant.be.

ZILVERMUSEUM STERCKSHOF

Basisonderwijs ➜ Wat bracht mijnheer de ontdekkingsreiziger mee voor mevrouw de ontdekkingsreiziger? Dagenlang heeft ze geniesd toen ze rook aan dat straffe spul, peper genaamd. En wat moet je met een kokosnoot aanvangen? Het Zilvermuseum Sterckshof (Deurne) loodst leerlingen van de tweede en derde graad lager onderwijs door de pronkstukken van de eerste ontdekkingsreizigers. Met het educatieve pakket «Rara… Rariteiten» wordt het echt leuk. ➜ Sta je in de derde kleuterklas of de eerste graad van het lager onderwijs, dan is ridderbeer Zilvier jouw leidsman. Hij weet waar een schat verborgen is. Terloops toont hij aan de kinderen hoe mensen leefden in een kasteel. Tijdens een atelier achteraf ontwerpen ze een harnas voor de ridderbeer. ➜ Wil je het pakket «Rara… Rariteiten» zelf uitproberen of wens je ridderbeer Zilvier aan de klauw te voelen? Dat kan gratis op woensdag 27 september (14-16 uur). De educatieve medewerkers lopen met je mee. Ook je partner is welkom. Je sluit af met een drankje. Inschrijven doe je op tel. 03 360 52 51 of via lynn.vandenheuvel@sterckshof. provant.be.

Hatweeoo. Het valt uit de lucht, het zit in de zee, het komt uit de kraan. Het waterDOEcentrum Hidrodoe (Herentals) vertelt de natste geheimen van dit dagelijkse product. De 3D-animatiefilm «Teruggespoeld» zuigt je door pompen, decantoren en zandfilters. Je maakt je eigen waterstofraket en je bent de choreograaf van een fantastische fonteinenshow. De licht-, geluids- en beeldeffecten in de geschiedenisgrot pompen jou het verleden in. Even later zit je op de commandostoel. Samen met de eigenzinnige boordcomputer bepaal je de toekomst van het water. ➜ Hidrodoe heeft een parelfrisse aanpak voor leerlingen van het secundair. Sinds 1 september werk je op www.hidrodoe.be een eigen bezoekformule uit voor je leerlingen op basis van de eindtermen en het vak dat je geeft. Op woensdag 27 september krijg je uitgebreide uitleg op de infodag voor leraren secundair. Uiteraard combineer je dit met een bezoek aan Hidrodoe zelf. Koffie en thee staan klaar. ➜ Wil je met leerlingen van het lager onderwijs binnendruppelen in de Waterwereld? Dan hoor je op woensdag 4 oktober van de educatieve medewerkers hoe zij Druppelshow, Aquastation en Watertuin beleven. Inschrijven voor één van de lerarendagen moet voor 20 september via www.lerarenkaart. be. Zowel op 27 september als op 4 oktober kies je tussen de voorstellingen om 13.30 uur, 14.30 uur of 15.30 uur. Je eigen kinderen kunnen tijdens het infomoment in de Waterwereld spelen (Hidrodoe kan evenwel geen toezicht verzekeren).

Gezinsdag aan zee De Zeebrugse haven speelt mee op wereldvlak. Weinig havens kennen de combinatie van containervaart, visserijschepen, ferryboten, sportvisserij en pleziervaart. De «River Palace» van rederij Euro-Line vaart jou langs de Belgische marinebasis, de Sea-Ro-terminal, de Pierre Vandammesluis, de LNG-terminal, het windturbinepark tot aan de Noordzee. Op zaterdag 30 september of zondag 1 oktober beleef je met het hele gezin dit zilte avontuur tegen gunstprijs. Bovendien bezoek je het maritieme themapark Seafront. Vissers uit de jaren 20 getuigen van plezier en ongeluk op zee. Je verneemt welke vissen je aan de haak kan slaan en welke vogels boven de boten cirkelen. Je waant je één van de 75 bemanningsleden van een Russische duikboot. Leraren hoeven voor de combinatie ‘rondvaart-bezoek Seafront’ niet te betalen, partners zonder lerarenkaart betalen 10 euro (i.p.v. 16,30 euro). Kinderen jonger dan twaalf doen het hele bezoek voor 5 euro (i.p.v. 14,80 euro). Kinderen kleiner dan één meter mogen gratis mee. Inschrijven moet voor 20 september via www.lerarenkaart.be. Rederij Euro-Line - Charles de Kerchovelaan 151 - 9000 Gent - www.euro-line.be info@euro-line.be (geen inschrijvingen op dit adres) Seafront - Vismijnstraat 7 - 8380 Zeebrugge - tel 050 55 14 15 - www.seafront.be info@seafront.be (geen inschrijvingen op dit adres) SEAFRONT

Zilvermuseum Sterckshof - Hooftvunderlei 160 B - 2100 Antwerpen - parking aan de Cornelissenlaan - www.zilvermuseum.be KLASSE NR.167 19

1 M. Sc 24 hoo 37 T $E ZE -INIS KAAR TER T IS IE VA N D

(advertentie)

De Lerarenkaart

MUSEUM BREDIUS, DEN HAAG

FESTIVAL VAN VLAANDEREN GENT

Korting voor het Kronos Quartet

Een strijkkwartet dat zich vroeger al aan Jimi Hendrix waagde en David Bowie, heeft voldoende lef in huis om een festivaleditie te vervoegen met als thema DURF. Het Kronos Quartet riskeert zich aan Inuitkeelgezangen van de Noordpool, IJslandse pop van Sigur Ros, Estse muziek van Arvo PĂ¤rt en Poolse avantgarde van Henryk Gorecki. Je bent getuige van deze wonderbaarlijke mix als je op dinsdag 3 oktober (20 uur) aanschuift aan de concertzaal van de Bijloke in Gent. Meteen een uitgelezen moment om de vernieuwde zaal te inspecteren. Als leraar krijg je 25% korting op je eigen ticket (11,25 euro i.p.v. 15 euro, niet cumuleerbaar met andere kortingen). Jongeren tot 18 jaar â&#x20AC;&#x2DC;strijkenâ&#x20AC;&#x2122; mee voor 5 euro.

-INIS KAAR TER T IS S IE VA TRI N D KT PE E 6 RSO LAA ON MS LIJK E ' EM EENS CHAP $EP ARTEM ENT / ND ERW IJS

((

Vijf eeuwen ondeugd Zestiende-eeuwse schilders werpen zich wat graag op het bijbelse onderwerp van de â&#x20AC;&#x2DC;Verloren zoonâ&#x20AC;&#x2122;. Kunnen ze eindelijk met veel overgave een bordeelscĂ¨ne op doek zetten. Wanneer een klant â&#x20AC;&#x2DC;de verzoeking van de Heilige Antoniusâ&#x20AC;&#x2122; aan de muur wil, kruipen allerlei duivelse figuren uit het penseel. De stad Sint-Niklaas verzamelt menselijke ondeugden en dwaasheden in een prestigieuze kunsttentoonstelling. Pieter II Brueghel, Adriaen Brouwer en David Teniers de Jonge worden tijdelijk buren van James Ensor, FĂŠlicien Rops, Fernand Khnopff, Wim Delvoye en Marcel Broodthaers. Allen bogen ze zich over overspel, losbandigheid, vechtlust, ijdelheid en drankzucht. Topwerken uit binnen- en buitenlandse musea komen voor de gelegenheid naar de nieuwe tentoonstellingszaal aan de Zwijgershoek. Op zondag 8 oktober krijgen leraren met partner een gratis rondleiding. Je kiest voor de rondleiding om 14 uur of om 15.30 uur. De pedagogische map gaat mee naar huis. Voor je kinderen is een aparte activiteit voorzien in de Salons voor Schone Kunsten. Inschrijven moet via www.lerarenkaart.be (rubriek â&#x20AC;&#x2DC;inschrijvenâ&#x20AC;&#x2122;).

De korting is alleen geldig in voorverkoop - Bespreekbureau Uitbureau - tel. 09 233 77 88

NATIONAAL GEDENKTEKEN

ÂŤLof der Zotheid. Hekeling van de menselijke dwaasheidÂť - van 10 september tot 30 november 2006 - Tentoonstellingszaal Zwijgershoek - 9100 Sint-Niklaas - op 5 minuten van het station - op www.lofderzotheid.be vind je ook zeven verhalen van Vlaamse auteurs en info over speciale lezingen - info@lofderzotheid.be (geen inschrijvingen voor de lerarendag op dit adres)

Seminaries Breendonk Het Fort van Breendonk organiseert seminaries, speciaal voor leraren. Zoâ&#x20AC;&#x2122;n seminarie start om 9.30 uur met een geleid bezoek aan het Fort. Tijdens het debat na de lunch komen diverse themaâ&#x20AC;&#x2122;s aan bod waarmee je leerlingen de boodschap van het Nationaal Gedenkteken duidelijk kan maken. Mogelijke onderwerpen zijn de hel van Breendonk, een les in humaniteit, de link met de hedendaagse geschiedenis en de actualiteit. De seminaries van dit schooljaar zijn gepland op 11 oktober, 21 november, 24 januari, 6 maart en 25 april.

Amerika (maal vier)

Info: Olivier Van der Wilt, conservator - ovdw@breendonk.be - www.breendonk.be - inschrijvingen: booking@breendonk.be of www.breendonk.be (seminaries en pedagogische projecten)

125 jaar geleden werd LĂŠon Spilliaert geboren. De Koninklijke Musea voor Schone Kunsten brengen hulde aan deze Oostendse kunstenaar die zweefde tussen symbolisme, surrealisme en expressionisme. Op vrijdag 6 oktober krijg je als leraar samen met je partner een gratis rondleiding door het originele en uitgebreide oeuvre. Je kiest voor de rondleiding om 17 uur, 18 uur of 19 uur. Inschrijven moet voor 29 september bij de educatieve dienst. (tel. 02 508 34 50 of educatieve.dienst@fine-arts-museum.be). Vermeld het nummer op je lerarenkaart, het aantal personen (1 of 2) en het uur waarop je aanwezig bent. Koninklijke Musea voor Schone Kunsten - Regentschapsstraat 3 - 1000 Brussel www.fine-arts-museum.be - op wandelafstand van het centraal station. De tentoonstelling loopt tot 3 februari.

KMSKB

Gratis naar LĂŠon Spilliaert

ÂŤMeesters van de precolumbiaanse kunstÂť, ÂŤIndianen in BrusselÂť, ÂŤTraditionele klederdracht uit MexicoÂť en ÂŤVlechtwerk uit de Nieuwe WereldÂť zijn vier tentoonstellingen die gelijktijdig plaatsvinden in het Jubelparkmuseum (Brussel). Op zaterdag 14 oktober krijg je zicht op de educatieve omkadering. â&#x17E;&#x153; De voormiddag (10 uur) is gereserveerd voor leraren secundair. De rondleiding door ÂŤMeesters van de precolumbiaanse kunstÂť focust op drie grote beschavingen die de Europese â&#x20AC;&#x2DC;ontdekkersâ&#x20AC;&#x2122; aantroffen: de Azteken, de Maya en de Inca. Als je door de tentoonstelling ÂŤIndianen in BrusselÂť struint, ontdek je welk beeld Europeanen hebben van andere volkeren. â&#x17E;&#x153; Vanaf 14 uur krijgen leraren lager onderwijs uitleg bij de workshops voor hun leerlingen. ÂŤDe bizonjagersÂť leert hen hemden, mocassins en hoofdtooien van de Vlakte-Indianen kennen. Ze luisteren naar de Buffelvrouw en werken met leder en kralen. Mexico is meer dan een land van woestijnen en sombreroâ&#x20AC;&#x2122;s. De workshop ÂŤDe arend en de cactusÂť vertelt over de motieven op de kleurrijke Mexicaanse kleren en het vlechtwerk. Het verhaal van de gevederde slang boeit de kinderen. Ze leren ten slotte vlechten als de Maya. Inschrijven voor de lerarendag gebeurt uitsluitend via www.lerarenkaart.be (rubriek â&#x20AC;&#x2DC;inschrijvenâ&#x20AC;&#x2122;). Je krijgt een toegangsbewijs per mail. 4 Amerikatentoonstellingen van 15 september 2006 tot 29 april 2007 - Jubelparkmuseum - Jubelpark 10 - 1000 Brussel - www.kmkg.be - ecd@kmkg.be (geen inschrijvingen voor de lerarendag op dit adres)

KM KG

M. 041 Sc De 374 24 hoo mee 53 37 ls st Te tra er rb at an $E k 14 ZE

KLASSE NR.167 21

M. Sc D 24 hoo 37 l Te $E ZE -INIS KAAR TER T IS S IE VA TR N D E 6

(advertentie)

&UN !DVENTURE

IN EEN PRACHTIGE NATUURLIJKE OMGEVING

6ERBLIJFSMOGELIJKHEDEN

VERBLIJFCENTRUM IN 3Y LiÀi L>>ÀÊ iÌÊÌÀi ® ° VERBLIJFCENTRUM IN (EER SUR -EUSE ° TENTENKAMP IN 3Y °

AR ONZE 6RAAG NA INTER SPECIALE W S PROMOTIE

6 ÀÊ i iÊi Ê}À ÌiÊ}À i«i t

3PORTACTIVITEITEN "UITENSPORTEN AANGEPAST VOLGENS LEEFTIJD EN KUNNEN VAN DE LEERLINGEN

#ULTURELE EDUCATIEVE MOGELIJK HEDEN IN DIRECTE NABIJHEID .ATUURPROJECTEN REGIONAAL NATUURMUSEUM WILDPARK SAFARIPARK GEITENBOERDERIJ KASTEEL BEZOEK BAKKERIJMUSEUM DOLMEN x * >>ÌÃi iÊLÕÃ >>ÌÃV >«« Ê>> Ê âjjÀÊ`i VÀ>Ì ÃV iÊ«À âi t

WWW BOSKLASSEN BE \ WWW OPENLUCHTKLASSEN BE \ WWW SCHOOLSPORTDAGEN BE 4 '3- & MAIL INFO FUN ADVENTURE BE

(advertentie)

,ID "&./

Gratis elfen en feeĂŤn Als de zon stil staat kan je naar een magische wereld reizen waar dromen uitkomen. Helenaâ&#x20AC;&#x2122;s vader Theseus is ernstig ziek. Hoewel Helena niet in legendes gelooft, wil ze er alles aan doen om hem zin in het leven te geven. Ze gaat op zoek naar de feeĂŤnkoningin. Maar vind Titania maar eens! Als je langs Oberon moet, een vadsig feestbeest, en langs Puck, een ondeugende trol. En als bankier Demetrius en de verwaande Lysander er alles aan doen om je aandacht te trekkenâ&#x20AC;Ś Shakespeares meesterwerk A Midsummer Nightâ&#x20AC;&#x2122;s Dream is nu een hightech animatiefilm. Kleuters genieten ten volle van de humor, kinderen van de lagere school wisselen zonder probleem â&#x20AC;&#x2DC;realiteitâ&#x20AC;&#x2122; en â&#x20AC;&#x2DC;droomâ&#x20AC;&#x2122;. Speciale voorstellingen voor leraren zijn er in Cartoonâ&#x20AC;&#x2122;s (Antwerpen) op zaterdag 23 september (12 u.) en Utopolis Mechelen op zaterdag 30 september (10 u.). Je mag tot 2 kinderen meebrengen. Neem voor 12 september deel aan de wedstrijd op www.lerarenkaart.be. De gelukkigen krijgen hun ticket per post.

Indische energie PSK

Mediterende Boeddhaâ&#x20AC;&#x2122;s en dansende Shivaâ&#x20AC;&#x2122;s: het Paleis voor Schone Kunsten voert jou langs vijftien eeuwen Indische kunst. Zaal na zaal volg je de scheppingsevolutie, vooral aan de hand van bronzen en stenen sculpturen. Deze meesterwerken uit de boeddhistische, hindoeĂŻstische en jaincultuur gidsen jou langs de grote mythes en cycli van de schepping. â&#x20AC;&#x2DC;Energieâ&#x20AC;&#x2122; is het kernbegrip in de Indische kosmologie. De eeuwige en scheppende energie Tejas vormt de basis voor het religieuze, filosofische en politieke denken. Ontdekkingstochten, rondleidingen en studioâ&#x20AC;&#x2122;s loodsen klassen van het lager en secundair onderwijs door de tentoonstelling. Je doet zelf Indische energie op tijdens de lerarendag van woensdag 18 oktober (13.30-18 uur). Een vrij bezoek is die dag gratis voor leraren, partners zonder lerarenkaart betalen 3,50 euro (i.p.v. 9 euro). Boek je ook een rondleiding (14, 15 of 16 uur), dan betaal je 4 euro extra per persoon. Inschrijven (zowel voor het vrije bezoek als voor de rondleidingen) moet via www.lerarenkaart.be (kies op de startpagina de rubriek â&#x20AC;&#x2DC;inschrijvenâ&#x20AC;&#x2122;).

Meer info op www.midsummerdream.be

ÂŤEeuwige energie. 1500 jaar Indische kunstÂť - van 17 oktober 2006 tot 21 januari 2007 - Paleis voor Schone Kunsten - Ravensteinstraat 23 - 1000 Brussel - op 5 minuten van het centraal station - www.bozar.be - studios@bozar.be (geen inschrijvingen voor de lerarendag op dit adres)

M. 041 Sc De 374 24 hoo mee 53 37 ls st Te tra er rb at an $E k 14

Over paardenkracht en joints de culas

Hoe schakelt een versnellingsbak? Wanneer heeft een autoband voldoende grip? Het educatieve parcours ÂŤTechniek op wielenÂť zet de beroepsgeheimen van de autotechnicus te kijk. Zes eilanden bespreken telkens ĂŠĂŠn aspect dat zich in de buurt van de motorkap bevindt. Liggen achtereenvolgens onder de brug: motoren en brandstof, banden, koetswerk en ophanging, remmen, versnellingen en auto-elektronica. Via computers doe je de bandenquiz en de remtest. Je gaat virtueel op zoek naar de dode hoek. Wil je de functie kennen van alle voorwerpen uit het magazijn? Scan dan de streepjescode en je wordt garage-wijs. Als leraar krijg je korting op vertoon van je lerarenkaart. Vooraleer de gps naar het Brusselse Jubelpark te sturen, rij je het best langs www.lerarenkaart.be. Vul het wedstrijdformulier in en maak kans op ĂŠĂŠn van de vijftig duotickets waarmee je je partner en ĂŠĂŠn extra persoon gratis meeneemt.

ZE -INIS KAAR TER T IS S IE VA TRI N D KT PE E 6 RSO LAA ON MS LIJK E ' EM EENS CHAP $EP ARTEM ENT / ND ERW IJS

((

De club van lelijke kinderen Wanneer de koningin het beu wordt koningin te zijn, draagt ze de macht over aan een generaal. Die laat zijn goede opvattingen al snel voor wat ze zijn en ontpopt zich als machtswellusteling. Alles wat lelijk is moet weg. Ook de lelijke kinderen. Dertig jongeren van acht tot zeventien jaar maken een musical van het jeugdboek ÂŤDe club van lelijke kinderenÂť (Koos Meinderts). Begin mei kan je als leraar gratis naar de try-outs, maar al in september komen de folders op school aan. Een handleiding vertelt hoe je werkt rond anders zijn en pesten (lager onderwijs), macht en onmacht (secundair onderwijs). Meer info, ook over schoolvoorstellingen: Linda.wuyts@pandora.be

TOEKOMST OP WIELEN

Autoworld - Techniek op Wielen - Jubelpark 11 - 1000 Brussel - www.toekomstopwielen.be - info@toekomstopwielen.be - Voor scholen zijn er thematische educatieve pakketten die je door de expo loodsen.

Kort geknipt â&#x17E;&#x153; Leraren lager onderwijs kunnen nog inschrijven voor de lerarendag in Technopolis (Mechelen) van zaterdag 16 september (10-16 uur). Gratis toegang voor leraren, korting voor gezinsleden. De leraren krijgen een aparte voorstelling. Meer info en inschrijvingen: www.lerarenkaart.be. â&#x17E;&#x153; Wannes van de Fietsemaker speelt op woensdag 20 september in het Olympiatheater in Hasselt vier verschillende producties. In de voormiddag voor leraren van de eerste graad secundair, in de namiddag voor leraren lager onderwijs. â&#x20AC;&#x2122;s Namiddags kunnen ook de eigen kinderen mee. Broodjes zijn voorhanden. Meer info en inschrijvingen: www.lerarenkaart.be. â&#x17E;&#x153; Het Hagelands Vredesmuseum (Meenzel-Kiezegem) toont op woensdag 20 september (14 uur) hoe je Wereldoorlog II op een attractieve en alternatieve manier met leerlingen benadert. Info en inschrijvingen: oktaaf@meensel-kiezegem44.be â&#x17E;&#x153; Lerarendagen ÂŤDe zaak DNAÂť (Gent) op 20 en 23 september. Inschrijven: www.lerarenkaart.be â&#x17E;&#x153; Je mag met het hele gezin op zondag 24 september gratis naar Parc Chlorophylle (Dochamps). Je moet wel voor 20 september inschrijven via www.lerarenkaart.be. Je krijgt je toegangsticket per mail. Niet alle gezinsdagen, lerarendagen of vipdagen kunnen in deze rubriek. Wie als eerste wil vernemen welke extraâ&#x20AC;&#x2122;s er zijn voor leraren, abonneert zich op de nieuwsbrief van de lerarenkaart. Dat kan op www.lerarenkaart.be via de rubriek â&#x20AC;&#x2DC;inschrijvenâ&#x20AC;&#x2122;.

DANNY MAES

KLASSE NR.167 23

ABC-DISTRIBUTION

De Lerarenkaart

(advertentie)

Nadine Coppieters wil kinderen met autisme eigenwaarde geven.

Cursussen ➜ Nascholingen, trainingen, lezingen voor leraren, ouders en leerlingen rond muzisch werken, kinderliteratuur en poëzie. www.cego.be - www.lukdepondt.be

➜ Boeiende verhalen en scenario’s schrijven en analyseren: vanaf 9/9 in CC De Rinck, Anderlecht. www.vsa-fsa.org - info@vsa-fsa.org - tel. 016 29 95 93

KLASSE

Auti-intuïtie

➜ Omgaan met ADHD in de klas: vanaf 19/9 in Wilrijk. Klaar voor de start? (1)

Kunnen ‘oudere’ leraren nog met vernieuwing overweg? Juf Nadine Coppieters (49) wél. Ze start haar tweede schooljaar in de autiklas van het Oostendse MPIG De Vloedlijn: «Ik heb nog nooit zó graag lesgegeven. Blijkbaar heb ik een goede intuïtie voor kinderen met autisme. Ik leg heel veel nadruk op hun sociaal-emotionele ontwikkeling. Ik geef ze eigenwaarde en probeer hen te doen beseffen dat je als auti anders bent, maar dat dit ook voordelen inhoudt. Een week zomercursus bij Autisme Centraal, wat klussen in de wijkschool te Eernegem, de nieuwe snoezelruimte en vooral een pak vakantiedenkwerk… Dat is mijn zomerbagage om er dit schooljaar opnieuw met véél energie tegenaan te gaan.»

www.zitstil.be - luc.vandereyde@zitstil.be - tel. 03 830 30 25

➜ Master in de Educatieve Studies (voorbereidend programma in 2006-2007; éénjarige opleiding in 2007-2008). www.ppw.kuleuven.be/mes - Jan.VanDamme@ped.kuleuven.be Geert.Kelchtermans@ped.kuleuven.be

➜ Peer Mediation - conflictbemiddeling in scholen: vanaf oktober in Plantijnhogeschool, Antwerpen. www.plantijn.be - wim.stinkens@plantijn.be - tel. 03 221 07 20 - kennismakingsdag (30 euro) op 20 (lager onderwijs) en 21 september (secundair onderwijs)

Méér over juf Nadine en haar autiklas via www.klasse.be/kvl/167/1-a

Je eigen experiment

Tot 24 september vind je in de bibliotheek van Temse een tentoonstelling met meer dan 100 originele illustraties van Marijke Meersman voor jeugdboeken van Patrick Lagrou, Marc de Bel, Ina Vandewijer enz. Er is een permanente filmvoorstelling over de wordingsgeschiedenis van een boek. Op verschillende dagen zijn er auteurslezingen (Dirk Bracke, Kirstin Vanlierde, Patrick Lagrou, Patrick Bernauw en Marijke Meersman zelf). De tentoonstelling is gratis - voor de lezingen betaal je 0,50 euro per leerling (gratis voor scholen uit Groot-Temse) - elke leerling krijgt een kleurenposter - programma en reservatieformulier vind je op www.marijkemeersman.be

(Voor)leesouders in de Efteling Op zaterdag 23 september zijn alle (voor)leesmoeders en -vaders welkom in de Efteling. In totaal krijgen 500 Vlaamse en Nederlandse moeders en vaders een bijzondere dag in dit attractiepark én een certificaat. Directeurs van Vlaamse basisscholen mogen tot 11 september hun (voorlees)ouders aanmelden via voorleesmoederdag@efteling.com (de moeders en vaders mogen zich ook zelf aanmelden), mét reden voor aanmelding. voorleesmoederdag@efteling.com

Informatieve spelen Op donderdag 5 oktober (Internationale Dag van de Leerkracht) ontdek je bij Centrum Informatieve Spelen (Leuven) spellen rond democratie, noord-zuid, relaties, mobiliteit enz. En je wordt er in de watten gelegd, met hapjes en drankjes, met een gratis spel om zelf te spelen in de klas én een aanwezigheidstombola waarbij je gratis begeleiding kan winnen bij een democratiespel naar keuze (n.a.v. de gemeenteraadsverkiezingen). Op 13 september (14 tot 16 u.) kan je in Centrum Informatieve Spelen al gratis kennis maken met het nieuwe spel «G4», over de werking van gemeente en gemeenteraad. Er is een versie voor het lager onderwijs en eentje voor secundair onderwijs. Je kan het ter plaatse bestellen (met korting; je krijgt dan trouwens korting op alle democratiespellen). www.spelinfo.be - leen@spelinfo.be - tel. 016 22 25 17

Gratis KineScoladagen Kom naar de KineScola-dagen bij Kinepolis en ontdek alles over de educatieve projecten voor dit schooljaar. Als voorsmaakje krijg je één van de films uit de pedagogische projecten te zien.

STANDAARD UITGEVERIJ

Auteurslezingen

Hoe maak je het dna van een ajuin zichtbaar? Hoe kan een plastic fles met een ballon erin de werking van je longen zichtbaar maken? Je leest het allemaal in «100 experimenten voor kinderen», een samenwerking tussen Technopolis en Standaard Uitgeverij. Van 19 tot 29 oktober is er de Vlaamse Wetenschapsweek, met o.a. een Wetenschapsfeest in Flanders Expo (27-29/10). Vierde, vijfde en zesde klassen lager onderwijs kunnen hun creativiteit bewijzen met een origineel experiment. Op www.experimenteer.be vind je alvast inspiratie. Stuur een filmpje, foto of het experiment zelf vóór 9 oktober naar Standaard Uitgeverij - Ellen van Schaik - Mechelsesteenweg 203 - 2018 Antwerpen, mét uitleg over het experiment. De jury beslist bliksemsnel en de winnende klas mag naar het openingsfeest van de Wetenschapsweek, op donderdag 19 oktober in Gent. Je ontmoet er de onderwijsminister en de pers, mag je experiment voorstellen, de zonnewagen van Groep T ontdekken enz. Het winnende experiment krijgt een tijdelijk plaatsje in Technopolis en de winnende leerlingen krijgen gratis toegangstickets. De winnende klas én vijf andere klassen krijgen het Experimenteerboek cadeau. Standaard Uitgeverij - ellen.vanschaik@standaarduitgeverij.be - tel. 03 285 73 56 - alle info over de Vlaamse Wetenschapsweek op www.wetenschapsweek.be - alle info over Technopolis op www.technopolis.be

Dansende zitzakken «Biebie» is een schoolvoorstelling voor kleuters tot 5 jaar rond de vier basisgevoelens blij, bang, boos en verdrietig. Dansende zitzakken en een lonkend cadeautje spelen de hoofdrol. Bij «Biebie» hoort een uitgebreide «gevoelensverwerkingsmap» (i.s.m. CEGO, Leuven). Kleuterleidsters en een dansdocente werkten deze nieuwe voorstelling van Kindertheater Foesiemauw uit. Je kan deze voorstelling naar jouw school halen. Je kan eerst gratis op verkenning, op 30 september in CC De Werft Geel of op 11 oktober in Poppentheater Merksem, telkens om 15 en 16 u. Reserveren is verplicht, met je lerarenkaart krijg je trouwens gratis toegang (max. 2 kleuterleidsters per school). www.foesiemauw.be- info@foesiemauw.be - tel. 0497 23 38 93

www.kinescola.be - je kan inschrijven via kinescola@kinepolis.com (vermeld naam, adres, telefoonnummer, emailadres, school, aantal personen, Kinepolis-bioscoop van je keuze) KLASSE NR.167 25

(advertentie)

Met je klas naar de Boekenbeurs

3 x educatief theater

Info en reservaties (tot 25/9) op www.boekenbeurs.be (scholenluik) - alleen als je vooraf reserveert, krijg je de nodige exemplaren van het Boekenboek - het scholenaanbod is een initiatief van Boek.be i.s.m. Stichting Lezen en Canon Cultuurcel, met steun van de Vlaamse minister van Cultuur

«Angels en geboeide tongen» (10-14-jarigen) is een stuk over pesten, steaming en agressie, boeiend, grappig, ontroerend, over jongeren die hun medeleerlingen pesten en afpersen met geweld.

PACO PRODUCTIES

KIEREWIET

Rally’s vol opdrachten en spelletjes leiden je leerlingen op 6, 7, 8, 9 en 10 november door de Boekenbeurs. Er zijn rally’s voor leerlingen van 10 tot 14 jaar in schoolverband en er is een speciaal programma voor 14-plussers. 1. Zoekrally (10-14 jaar) De rally’s voor deze leeftijdsgroep (telkens 10 leerlingen + 1 leraar) duren anderhalf uur. Met het Boekenboek in de hand, een speelse gids, ontdekken de leerlingen de boekenstands en hun aanbod. In elk parcours duiken de Boekenbeesten op. Je vindt ze op www.boekentrommel.be. In het Boekenboek vind je ook leestips, een wedstrijd en leuke weetjes over kinderen jeugdboeken. 2. Verwendag (14-18 jaar) Leerlingen van de tweede en derde graad secundair onderwijs krijgen op woensdagnamiddag 8 november een speciaal op maat gesneden programma: jongeren ontmoeten er auteurs en Bekende Lezers, maken literaire performances mee en kunnen rondneuzen op een leesmarkt.

De première vindt plaats op 20 september, om 20 u., in zaal De Croone, Zele.

«Millen, milieupret» (lager onderwijs) gaat over afval en duurzame, milieuvriendelijke gedragsveranderingen op school, thuis, in je buurt enz. Deze voorstelling loopt i.s.m. afvalintercommunale Durme-Moervaart en het MOS-project. De première vindt plaats op 28 september, om 20 u., in Intercommunale Durme-Moervaart, Lokeren.

Scientists@work Tot 17 september kan je inschrijven voor het schoolproject scientists@work. Leraars wetenschappen tweede en derde graad secundair onderwijs kunnen deelnemen met een groepje van max. 15 leerlingen. Je kiest een experiment, dat je daarna (tussen oktober en februari) kan uitvoeren in een echte wetenschappelijke omgeving. Je leerlingen maken een eindverslag van het experiment. Hieruit selecteert een jury tien laureaten die hun werk op 9 mei voorstellen op een slothappening. Drie winnaars wacht een mooie prijs.

«vechtLUST!» is een nieuwe multimediaproductie over relaties, vriendschap en liefde, een combinatie van theater, film en muziek voor 12- tot 16-jarigen. Wat is de oorzaak van veel relationele problemen en ongemakken bij jongeren? Hoe groot is de invloed van hun naaste omgeving? Wat zijn de gevolgen van verslavingen op relaties? De première vindt plaats op 4 oktober, om 20.30 u., in Theater het Klokhuis, Antwerpen. PACO Producties geeft 25 x 2 vrijkaarten voor elke première. Bel meteen naar tel. 053 77 19 51 of mail naar info@pacoproducties.be www.pacoproducties.be

Dit project is een initiatief van Vlaams Interuniversitair Instituut voor Biotechnologie (VIB) Projecten en inschrijvingsformulier op www.scientistsatwork.be - inge.geysen@vib.be

Beroepen(t)huis in de klas Teach the teacher Dit schooljaar kunnen leraren gratis deelnemen aan de open cursussen van Key Job Training (voor zover er plaatsen beschikbaar zijn). Dat cursusaanbod bestaat uit een breed gamma informaticacursussen, aangevuld met communicatie- en managementcursussen (van professioneel telefoneren en rapportagevaardigheden tot onderhandelingstechnieken en coachingvaardigheden). Je vindt het volledige aanbod (én het aantal beschikbare plaatsen) op www.keyjob-training.com. Je schrijft je in voor zo’n cursus. Als vijf werkdagen voor de start van de cursus nog plaatsen vrij zijn, krijg je via mail een bevestiging in je bus en kan je volledig gratis deelnemen. www.keyjob-training.com - Els Michiels - emichiels@keyjob-training.com - tel. 02 340 05 84

Speel met je leerlingen metselaar, kelner of onderzoeker. Help ze bij hun studie- en beroepskeuze. Start een beroepenproject in de klas… Met het nieuwe project ‘Beroepen(t)huis in de klas’ doe je dit en méér. In Het Beroepenhuis in Gent ontdekken jongeren van de derde graad lager en de eerste graad secundair onderwijs spelenderwijs technische beroepen in de interactieve tentoonstelling en de beroepenateliers. Kom gratis kennismaken op woensdag 11 oktober, vanaf 12.30 u. Na een broodjeslunch ontdekken 50 leraren derde graad basisen de eerste graad secundair onderwijs welk didactisch materiaal er op de markt is over beroeps- en studiekeuze. Collega’s geven tips uit eigen klaspraktijk, je kan deelnemen aan een beroepenatelier én er is een verrassing.

BROEDERLIJK DELEN

Mail vóór 22 september naar sara@beroepenhuis.be met vermelding van je naam, je telefoonnummer en e-mailadres, plus naam, adres en telefoonnummer van je school, je leerjaar en/of vak. Lesvoorbereidingen, tips en ideetjes vind je nu al op www.beroepenthuisindeklas.be sara@beroepenhuis.be - www.beroepenhuis.be - Sara Kooyman - tel. 09 330 85 50

Klaar voor de start? (2)

Miss tegen racisme

«’Ga naar je eigen land!’ Aan de schoolpoort heb ik dat meer dan eens zulke racistische uitlatingen moeten horen. Gewoon omdat ze me Spaans met mijn mama hoorden praten. Zij is Spaanse, mijn papa heeft Ierse roots. Ik ben drietalig (Spaans, Nederlands, Engels) opgegroeid. Ik droomde er altijd van om in een onthaalklas voor anderstalige nieuwkomers les te geven. Maar begin oktober start ik mijn opleiding als kleuterleidster. De afgelopen vakantie was ik druk in de weer met mijn Miss Belgian Beauty campagne. Of ik zal winnen? Duim maar voor me.» Ontdek meer dan Anna’s beauty op www.annadecerf.be

Burkina Faso en Haïti

KLASSE

Van 30 december tot 13 januari kunnen leraren secundair onderwijs met Broederlijk Delen naar Burkina Faso voor een beklijvende kijk op het dagelijks leven, ontwikkelingswerk en scholen. Infoavond op 27 september (19 u.) in Brussel - vormingstraject (drie zaterdagen) vooraf voor wie meereist - miet.timmers@broederlijkdelen.be - tel. 02 213 04 45

In augustus 2007 is er een inleefreis naar Haïti, voor alle belangstellenden uit de provincies Limburg, Antwerpen en Oost-Vlaanderen. Infoavonden op 7 (Limburg, tel. 011 24 90 25), 25 (Antwerpen, tel. 03 217 24 95) en 28 september (Oost-Vlaanderen, tel. 09 269 23 43) - reisleider Hugo Wouters - tel. 051 24 52 91 - hugo.wouters@broederlijkdelen.be

Anna Decerf gebruikt Miss-campagne om voor verdraagzame wereld te pleiten. KLASSE NR.167 27

(advertentie)

Franstalige Film CINÉART

Van oktober tot februari kan je kennis maken met recente Franse films én ermee werken in de klas. Twee initiatieven werken hiervoor samen om zo heel Vlaanderen te bereiken. ➜ De Week van de Franse Film is een organisatie van de Belgische Vereniging Leraren Frans (i.s.m. de culturele dienst van de Franse Ambassade). Op het programma o.a. «l’Enfant» (broers Dardenne), «Caché» (Haneke) en «De battre mon coeur s’est arrêté» (Audiard). Er zijn voorstellingen in Filmmuseum Antwerpen (16 tot 20/10), Studio Skoop Gent (13 tot 17/11), Lumière Brugge (22 tot 26/1) en Budafilm Kortrijk (12 tot 16/2). Voor elke film is er didactisch materiaal en een persmap. Klasbezoeken regel je met de lokale bioscopen (aan gunsttarief). Je leerlingen kunnen dvd’s en filmtickets winnen als ze een evaluatieformulier invullen en opsturen. Er is een gratis nascholingssessie (met filmvertoning) in Filmmuseum Antwerpen (20/9), Studio Skoop Gent (27/9) en KULeuven Kortrijk (15/11), vanaf 14 u.

En nu nog een mini-crèche

Klaar voor de start? (3)

«Waarom een polemiek over kleuters op internaat starten? Met ons Autonoom Internaat Mechelen hebben we als enig internaat in Vlaanderen een ‘Attest van toezicht’ van Kind en Gezin. Dat geeft ouders nog meer vertrouwen. Ik mag ook een mini-crèche organiseren. Vanaf januari kan die opengaan. Dit internaat is niet gekoppeld aan één school, de leerlingen zwermen naar meer dan twintig scholen uit. ‘s Middags komen naast leerlingen van enkele gemeenschapsscholen ook leerlingen van de vrije basisschool De Ham hier eten, ook al hangt dit internaat van het Gemeenschapsonderwijs af. Maar voor buren zet je toch met plezier je deuren open?» Bezoek het Autonome Internaat Mechelen via www.internaatmechelen.be KLASSE

lspserver.luc.ac.be/bvlf/filmweek.html (alle info, ook om in te schrijven voor klasbezoeken en de nascholingssessies) - fichespedago.free.fr - luc.van.kerchove@skynet.be

➜ De Week van de Franstalige Film is een organisatie van Universiteit Hasselt (i.s.m. Kinescola). Op het programma o.a. «Du jour au lendemain» (Le Guay), «La doublure» (Francis Veber) en «l’Enfant» (broers Dardenne). Er zijn voorstellingen in Kinepolis Leuven (22 tot 26/1), Kinepolis Hasselt (29/1 tot 2/2) en Kinepolis Brussel (5 tot 9/2). Voor elke film zijn er pedagogische fiches. Klasbezoeken regel je met de locale bioscopen (5 euro per leerling). Je leerlingen kunnen filmtickets winnen als ze vóór 16 februari hun indrukken mailen naar kinescola@kinepolis.com. Gratis nascholingssessie (met filmvertoning) in Hasselt (9/10), Leuven (10/10) en Brussel (16/10), om 19 u. Inschrijven via ann.knaepen@belgacom.net.

Directeur Freddy Vertommen ontvangt kinderen uit meer dan twintig scholen in zijn internaat.

Stuur je leerlingen de ruimte in

www.uhasselt.be/ctl/diensten/DiWeF - www.kinescola.com - ann.knaepen@belgacom.net

In een handige pocketagenda met duurzaam kaftje vind je pagina’s met solidaire tips, een handig liggend plancalendarium en alle solidariteitsadressen. Je vindt deze schoolkalender (september/september) in de Oxfam Wereldwinkels en de boekhandel.

SOLIDARITEITSFONDS

Solidaire Schoolagenda

Van 17 tot 19 november is het Oostendse Media Center het toneel voor de 4de Vlaamse Ruimtevaartdagen. Vrijdag 17 november is volledig gereserveerd voor schoolgroepen die gratis de ruimte in mogen: les volgen in de ruimte, gewichtloos zijn, (water)raketten maken, workshops volgen enz. Je kan er zelfs ruimteklassen (in Redu) en luchtdopen winnen. Op www.vlaamseruimtevaartdagen.be vind je alle info. Snelle beslissers en goede quizzers kunnen er gratis busvervoer winnen, van je eigen schoolpoort tot Oostende en terug. www.vlaamseruimtevaartdagen.be ESA

Solidaire Schoolagenda - 7,95 euro - www.solidariteitsfonds.be info@solidariteitsfonds.be

«Wat zit er onder de motorkap?» Hoe druk en onveilig is het aan je schoolpoort? Is er een overdekte fietsstalling? Hoe levensecht zijn de verkeerslessen? Weten de ouders wat je school doet voor een verkeersveiligere omgeving? Maak een testgroep met leraren, ouders en leerlingen. Doe de K-test op www.klasse.be/k-test, klik door naar domein «Verkeer» en doe de test voor je school. Bespreek samen het resultaat. Haal drie werkpunten uit het overleg. Stuur het plan vóór 10 november in 20 lijnen naar secretariaat.leerkrachten@klasse.be, met vermelding «Bosch» - win een verkeersdoos van Bosch Car Service met 100 veiligheidshesjes, fluorescerende armen beenbandjes, een banner voor de schoolpoort, fluostickers, informatiefolder(s) én een garagehouder die een auto op de speelplaats rijdt en van heel nabij laat bekijken - de tien winnende scholen krijgen het verkeerspakket en het adres van de dichtstbijzijnde Bosch Car Service garage tegen eind november STANDAARD UITGEVERIJ

Naar het bos Iedereen wereldkampioen «Iedereen wereldkampioen» is de boodschap van Tom Boonen en Levenslijn-Kinderfonds, met drie nieuwe acties. ➜ Alle secundaire scholen kunnen een fietsatelier starten in hun school. Je leerlingen sleutelen aan hun fiets, met hulp van leerlingen TSO/BSO, leerlingen uit hogere klassen en leraren. In voorbereiding: gratis gereedschapskoffer én een opleiding van een halve dag. ➜ Alle eerstejaars secundair onderwijs krijgen een stel fietslichtjes (één wit en één rood) als ze het fietsgebruik actief willen promoten. Bestelformulier op www.lerarenkaart.be

➜ De «Verkeerswaaier» presenteert 15 acties om mensen in beweging te krijgen. Alle scholen, ouderverenigingen enz. zijn uitgenodigd om zelf acties te organiseren. Honderd projecten krijgen een financiële steun van 500 euro.

Maak met je kleuters een leuke tekening van het bos en misschien win je zo een leuke én leerrijke bosuitstap op een dag van je keuze. De boswachter vertelt over het leven in het bos en een speciaal bosspel levert bewegings-, inleef- en doe-spelletjes. Standaard Uitgeverij en Vereniging voor Bos in Vlaanderen (VBV) organiseren deze wedstrijd n.a.v. «Het bos», het nieuwe boekje van Liesbet Slegers, waarin Wout en Fien de dieren in het bos ontdekken. Stuur je tekening vóór 1 oktober naar Standaard Uitgeverij - Ellen van Schaik - Mechelsesteenweg 203 - 2018 Antwerpen. Eén klas wint de bosuitstap, vijf andere klassen krijgen twee nieuwe boekjes van Liesbet Slegers («Het bos» en «De zee»). Standaard Uitgeverij - ellen.vanschaik@standaarduitgeverij.be - tel. 03 285 73 56 - meer info over de week van het bos vind je op www.vbv.be

Meer info en kandidaturen via www.kbs-frb.be - proj@kbs-frb.be - tel. 070 23 30 65 - hier kan je de gratis verkeerswaaier bestellen KLASSE NR.167 29

(advertentie)

Bart Devaere start kangoeroeklas voor hoogbegaafde kinderen.

Stem in de stad

KLASSE

Hoogbegaafden leren studeren

Klaar voor de start? (4)

«Doordat ik als zorgcoördinator een hoogbegaafde leerling begeleidde, ontdekte ik drie jaar geleden dat ik zélf hoogbegaafd ben en werd ik lid van Mensa (www.mensa.be). Hoogbegaafden zijn in het algemeen kristisch ingesteld, perfectionistisch (soms gekoppeld aan faalangst), hoogsensitief én ze hebben een groot rechtvaardigheidsgevoel. Uit ervaring weet ik dat ze vaak problemen hebben op school.» Bart Devaere start daarom dit schooljaar met een kangoeroeklas: «Een tiental leerlingen krijgt enkele uren per week apart les: niet om het selecte clubje slimmeriken uit te hangen. Ik wil ze leren falen, studiemethodes bijbrengen, ze leren omgaan met hun anders-zijn… In feite is het gewoon onderwijs op maat van het kind. Ook hoogbegaafden hebben daar recht op.» Bart geeft les in de Oostakkerse methodeschool De Jenaplaneet: www.bs-dejenaplaneet.be Meer info over en voor hoogbegaafden op www.hoogbegaafdvlaanderen.be

1. maanreiziger (1865) 2. Scrooge 3. Spring-er met Windkracht 10 4. de covergirl 5. Hannelore Martens-Van In 6. kangoeroeklastitularis op deze pagina 7. fictieve Britse detective 8. «He’s from Barcelona»

Het nieuwe project «Stem in de stad» gaat op zoek naar de culturele en religieuze rijkdom van grootsteden. Voorbeeldsteden zijn Caracas (Venezuela) en Brussel. De campagne start volgende maand, met animatiemateriaal voor kinderen, jongeren en volwassenen (affiches, flyers, documentatiemap…) en een bijhorende website: www.missio.be. Je kan kennis maken met deze campagne tijdens enkele startavonden in Provinciaal Vormingscentrum Oostmalle (13/9 om 20 u.voor alle geïnteresseerden; 20/9 om 14 u. voor leraren basisonderwijs) en Diocesaan Centrum Roeselare (12/9 om 19 u. voor alle geïnteresseerden; 13/9 om 14 u. voor leraren basisonderwijs). Ook Missio-Limburg organiseert startavonden (tel. 011 24 90 60 voor meer info). Initiatiefnemer Missio is een internationale katholieke kerkorganisatie. Ze zit zich in voor verbondenheid tussen alle zusterkerken ter wereld, bevordert onderlinge solidariteit en stimuleert de ontmoeting met andere culturen en religies. www.missio.be - info@missio.be - tel. 02 679 06 30

Win: een weekend in de Eifel Zet de negen voornamen in het rooster (de meeste antwoorden vind je zelfs in deze Klasse). Als ze juist zijn, krijg je in de kolom met de pijl, van boven naar beneden, een hulpmiddel om de namen van je leerlingen te onthouden. Stuur het woord vóór 25 september naar Klasse (Raads?l) - Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel - secretariaat.leerkrachten@klasse.be. Vanaf 27 september vind je de oplossing en de winnaar op www.klasse.be/winnaars. Je wint een reischeque van 244 euro voor een trip van Holidayline. Daarmee kan je bijvoorbeeld met vier personen drie dagen logeren in de Eifel (tot 31 maart). Het super reisaanbod van Klasse vind je op www.lerarenkaart.be (commercieel aanbod / reizen). In mei won Els de Smedt uit Scheldewindeke de reischeque, in juni Sigrid Breemans uit Meeuwen-Gruitrode. Koffers klaar?

9. gouden steepleloper (1964)

(advertentie)

➜

(advertentie)

Druk in de rij

Klaar voor de start? (5)

«Ik gebruik vooral mijn rechterarm, dus met dat verband rond mijn linkerpols mis ik de schoolstart niet», fluistert Eric. Voor het Sint-Theresiacollege in Kapelle op-den-Bos waar hij al vijfentwintig jaar werkt, is dat maar goed ook. Wie gaat er anders de fotokopieën maken? «Ooit was ik een week afwezig tijdens examens, een groepje leraren is toen een hele zaterdag gaan kopiëren. September is de topmaand. Dan kan het een week duren voor een leraar zijn kopieën krijgt. Ik maak er deze maand soms 20 000 per dag. Op een jaar komt onze school aan 2,4 miljoen kopieën. ’s Ochtends en ’s middags heb ik toezicht, maar het overgrote deel van mijn werkweek sta ik in de drukkerij. Gelukkig maakt de school steeds meer gebruik van e-mail of geeft men de website door waar je de lijvige bundels pedagogische richtlijnen kan consulteren.» KLASSE

Eric maakt in september 20 000 kopieën per dag.

De dvd «Kinderen van China» (35 min) is een documentaire over de dagelijkse leefwereld in China: school- en familieleven, vrije tijd, toekomstwensen… In dezelfde reeks realiseerde Karel Corthals ook de documentaires «Kinderen van Azië» (India, Thailand, Vietnam en Zuid-China) en «Kinderen van Centraal-Azië» (Kazakstan, Oezbekistan, Kirgistan). De drie documtaires zijn geschikt voor het lager onderwijs. Je krijgt er gratis werkboekjes bij (via e-mail). Corthals maakte daarnaast ook een reeks educatieve dvd’s voor het secundair onderwijs (vanaf 15 jaar). «Good morning, sir!» (De Filippijnen) was zijn eerste werkstuk, daarna volgden twee documentaires over China: «China - naar de volgende generatie» (over afgelegen Chinese provincies waar nauwelijks buitenlanders komen) en «China zoekt m/v met knapzak - migratiearbeiders in China», over 130 miljoen Chinezen die hun thuisprovincie hebben verlaten om in de grote steden te werken. «Kazakstan 2030» gaat over de (economische) toekomstplannen van deze ex-sovjet-republiek. Binnenkort verschijnt de dvd «Minoriteiten in China - Werelderfgoed» over twintig minderheden in de provincie Yunnan, die bijna allemaal sterk verchineesd zijn. www.karelcorthals.be - karel-corthals@karelcorthals.be - tel. 02 361 10 48 - alle dvd’s kosten 15 euro + 2 euro verzendingskosten - sinds kort kan je ook voordrachten aanvragen

Gezocht ➜ Twee projectcoördinatoren Gezocht: projectcoördinator gezondheidsbevordering bij de Vlaamse onderwijsraad (Vlor). Je hebt affiniteit met gezondheidsbevordering in basisen secundair onderwijs. Gezocht: projectcoördinator voor het Vlor-project «Diversiteit als meerwaarde». Je kent de werking van lokale overlegplatformen (gelijkeonderwijskansenbeleid, inschrijvingsrecht). Meer info op www.vlor.be - kandidaturen uiterlijk op 15 september naar Vlor - Leuvenseplein 4 - 1000 Brussel - mia.douterlungne@vlor.be

Tot 15 oktober kan je inschrijven voor het 12de Vlaams Congres van Leraars wetenschappen (biologie, chemie, fysica enz.), met een massa lezingen, workshops en een didactische beurs. Het congres vindt plaats op 18 november in Campus Arenberg III (KULeuven, Heverlee) en kadert in het actieplan Wetenschapsinformatie en Innovatie (afdeling Wetenschappen, Vlaamse Gemeenschap), i.s.m. departement Onderwijs, VOB en VeLeWe. Info en inschrijvingsformulier op www.vob-ond.be en www.velewe.be en in de elektronische en/ of gedrukte mededelingen van de onderwijsnetten, BIO-mededelingenblad en VeLeWe-tijdschrift - nog meer info bij Herman Snoeck - tel. 03 237 99 52

Leve de kinderen «No time to lose» (secundair onderwijs) en het nieuwe «Leve de kinderen» (basisonderwijs) zijn twee zang- en muziekworkshops rond «de millenniumdoelstellingen 2015» voor leerlingen van alle leeftijden. Daarnaast brengt Hilde Frateur met haar vzw Amazone MMM workshops rond vrede, water, milieu, verdraagzaamheid… Voor die workshops kan je financiële ondersteuning vragen bij Kleur Bekennen (www. kleurbekennen.be). Ook meespelen op zelfgebouwde instrumentjes, werken naar een slotvoorstelling of een navorming voor leraren zijn mogelijk. www.amazonemmm.be - tel. 0476 60 05 75 - een aantal liedjes zijn verschenen op de cd’s «De kleine boot» en «Stad»

Gezocht: ondernemende jongeren Hebben je leerlingen het gat in de markt ontdekt? Lopen ze rond met een veelbelovend startersidee? Schrijf ze dan in voor de wedstrijd «Beloftevolle Ondernemer 2007». Gadgets, cadeaubonnen (tot 125 euro) en Samsonitetassen liggen klaar voor de finalisten. De winnaar krijgt een PSP-PlayStation Portable (250 euro waard). Je kan de wedstrijd trouwens kaderen binnen projecten rond ondernemerschap op school, GIP’s of eindwerken. De wedstrijd staat open voor alle leerlingen derde graad secundair onderwijse en cursisten volwassenenonderwijs. Een duidelijke handleiding, een vragenlijst, checklists en de ING Business Tool helpen je leerlingen op weg. Je kan inschrijven tot 30 november; tegen 12 februari moet het ondernemingsplan klaar zijn. Meer info over het ondernemingsplan en de ING Business Tool krijg je tijdens een serie gratis infosessies in oktober, vooraf inschrijven is noodzakelijk (formulier op www.omoo.be). www.omoo.be - paul.schram@ond.vlaanderen.be

➜ Directeur Gezocht: directeur voor de Vrije Basisschool voor Buitengewoon Onderwijs Remi Quadens (Brasschaat). Kandidaturen met cv via openluchtopvoeding@olo.be (t.a.v. J.-P. Van Baelen, algemeen directeur) - meer info via 03 633 98 50

➜ Gedetacheerd leraar Gezocht: gedetacheerd leraar bij de Vlaamse Scholierenkoepel. Je werkt er rond leerlingenparticipatie, gelijke onderwijskansen, diversiteit enz. Kandidaturen met cv vóór 18 september bij jan.vandamme@vsknet.be meer info op www.vsknet.be/index-vacature.php

➜ Examinatoren Gezocht: examinatoren voor de 1ste afdeling van de Examencommissie van de Vlaamse Gemeenschap, voor de vakken (eerste en tweede graad secundair onderwijs) Nederlands, aardrijkskunde, economie, informatica/dactylografie. Info en kandidaturen met cv via marc.teugels@ond.vlaanderen.be - tel. 02 528 09 31 of 40

➜ Vrijwilligers Gezocht: vrijwilligers voor het Rungproject: opvang en begeleiding van jongeren in de bijzondere jeugdzorg (regio Gent-Eeklo).

Schrijf-ze-VRIJdag Vrijdag 20 oktober is de jaarlijkse Schrijf-ze-VRIJdag. Het thema is dit keer heel herkenbaar: kindvluchtelingen. Waarschijnlijk zitten er zelfs één of meerdere bij jou op school? Op www.amnesty.be/schrijfzevrijdag vind je alle info over de campagne plus heel wat lesmateriaal om in je lessen te gebruiken. Italië, Soedan én België zijn drie cases die daarbij speciaal zijn uitgewerkt. De kern van Schrijf-ze-VRIJdag blijft de schrijfactie, met vorig jaar meer dan 100 000 leerlingen in 600 scholen. Maar er is meer. Vier klassen secundair onderwijs krijgen een hele dag aangeboden in theater ’t Arsenaal in Mechelen. Op de website vind je alle info én de wedstrijdvragen. De vier winnende klassen krijgen op 20 oktober o.a. Michaël De Cock met een toneelstuk over vluchtelingen, Tom Naegels die voorleest uit «Los» en creatieve-interactieve workshops. www.amnesty.be/schrijfzevrijdag

rungproject@yahoo.com - tel. 0473 92 27 66 KLASSE NR.167 33

AMAZONEMMM

China in beeld

Wetenschapscongres

(advertentie)

Internationaal KLASSE INTERNATIONAAL an.declercq@ond.vlaanderen.be - tel. 02 553 96 99 Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel

Deadline voor Leonardo 13 oktober is de uiterste deadline om voor je leerlingen uit het hoger, beroeps- of technisch onderwijs een voorstel in te dienen voor een stage in een Europees bedrijf. Wil je als leraar of opleider uit het hoger, beroeps- of technisch onderwijs zelf stage lopen in een Europees bedrijf, dien dan tegen diezelfde datum je projectaanvraag in. Er zijn momenteel 560 Vlaamse beurzen beschikbaar via het Europese Leonardo da Vinci-programma. Goedgekeurde projecten vinden plaats tussen 1 januari 2007 en 31 mei 2008. Interesse? Neem contact op met het Vlaams Leonardo da Vinci-Agentschap agentschap@vl-leonardo.be - tel. 02 219 65 00 - www.vl-leonardo.be

Europese ontmoetingen Je hebt zin in een Europees project? Trek je stoute (internationale) schoenen aan en verken de mogelijkheden tijdens een Europees contactseminarie. Daar ontmoet je buitenlandse collega’s met wie je een project kan realiseren. Je krijgt er info over het Europese Comenius-programma én ondersteuning bij de start van een Comenius-project. Daarbij moet je gedurende maximaal drie jaar met minstens twee scholen uit Europa samenwerken rond een specifiek thema. De leerlingen blijven wel in de klas. Leraren en directeurs uit het basisonderwijs kunnen deelnemen aan een ontmoetingssessie in Brugge van 22 tot 25 november. Secundaire scholen ontmoeten hun Europese collega’s in Alden Biesen, van 14 tot 18 oktober (voor buitengewoon secundair onderwijs) en van 15 tot 19 november (voor alle andere secundaire scholen). Alden Biesen organiseert bovendien een aparte (Grundtvig)-conferentie voor het volwassenenonderwijs van 8 tot 12 november. Info en inschrijvingen via info@ryckevelde.be - www.ryckevelde.be (voor basisscholen) en guy.tilkin@alden-biesen.be - www.Alden-Biesen.be (voor secundaire scholen en volwassenenonderwijs)

CAM

Op de catwalk Een tip voor wie wat koudwatervrees heeft om internationaal te gaan: bezoek de Comenius-beurs in Alden Biesen. Basisscholen én secundaire scholen stellen er hun Europees project voor. Je kijkt er naar de resultaten en werkwijze van andere scholen, luistert naar de verhalen en ervaringen van collega’s. Tussendoor zijn er enkele lezingen en workshops over internationalisering op school. Misschien start ook jij binnenkort een eigen project? De Comenius-beurs vindt plaats op 11 oktober van 14 tot 17.30 u. Schrijf in via myriam.swinnen@cjsm.vlaanderen.be - info over Comenius op www.ond.vlaanderen.be/socrates (klik op Acties, Comenius)

Een duootje of een triootje? Wil je met je leerlingen van het vijfde en zesde leerjaar in eigen land - over de taalgrens heen - op verkenning? Teken dan in voor een Klavertje Drie-project. Dat kan een bilaterale uitwisseling zijn met een klas uit de Franse of Duitstalige Gemeenschap of een trio tussen de drie Gemeenschappen. Je verblijft bij je partnerschool of ontvangt hen gedurende minstens twee opeenvolgende overnachtingen. Minstens drie vierde van je leerlingen moet deelnemen. Ga je op verplaatsing, dan ontvang je een forfaitair bedrag van 10 euro per leerling (met een maximum van 500 euro). Ben jij gastheer of -vrouw, dan ontvang je een beurs van 750 euro, 1 120 euro of 1 370 euro, afhankelijk van het aantal deelnemende leerlingen. Als je voor het eerst samen deelneemt aan een Klavertje Drie-project, is er een extra startpremie van 250 euro. De ontvangende school stuurt - in overleg met de partnerschool - de beursaanvraag in. Uiterste inschrijvingsdatum is 5 oktober. Klavertje Drie is een initiatief van het Prins Filipsfonds.

Bestemming Straatsburg Jongeren vanaf 17 jaar het Europees project beter laten kennen. Dat is de inzet van het vormingsweekend «Bestemming Europa». Interactieve spellen, discussiegroepen, rollenspellen en een geanimeerde Europese avond moeten de deelnemers op een ludieke manier inzicht geven in de Europese Unie. Europarlementariërs Anne van Lancker en Saïd El Khadraoui komen spreken. Het vormingsweekend «Bestemming Europa» vindt plaats van 13 tot 15 oktober in Bergen. Per school kunnen maximum 10 kandidaten deelnemen. Zij betalen als bijdrage 15 euro (inclusief overnachting, maaltijden, vorming en bezoeken). Wie deelneemt aan het weekend, kan ook intekenen voor de studiereis naar Straatsburg van 15 tot 17 november. De Europese Beweging België staat in voor de organisatie van beide activiteiten.

Info en aanvraagformulieren op www.prins-filipfonds.org/kl3home.html - tel. 070 23 30 65 - proj@kbs-frb.be

Info en inschrijvingen op www.europese-beweging.be of via m.ariens@europese-beweging.be - tel. 02 231 06 22

Ruil je leerlingen

Twinnen met Marokko

Ook je leerlingen uit het technisch en (deeltijds) beroepsonderwijs van de tweede en derde graad kunnen even gaan buurten bij hun collega’s van de andere taalgemeenschap in ons land. Via «Tritec» ontvang je hiervoor subsidies. De leerlingen kiezen een gemeenschappelijk thema en wisselen ideeën en materialen uit. Voorwaarde is dat het project in hun curriculum past. Ze ontmoeten elkaar minstens één dag in elke gemeenschap. Tijdens die twee uitwisselingsdagen werken ze samen aan een product, lopen stage … Elke school ontvangt forfaitair 150 euro voor de algemene werkingskosten en 20 euro per deelnemende leerling voor de verplaatsing naar de partnerschool (met een maximum van 400 euro). «Tritec» stelt ook forfaitair 100 euro ter beschikking, als je je partnerschool bezoekt om het project voor te bereiden of te evalueren. Bezorg voor 20 oktober een projectvoorstel bij het Prins Filipfonds. Uiterlijk op 30 november krijg je bevestiging. Het project moet plaatsvinden tussen januari en juni 2007.

Respect, gelijkwaardigheid en diversiteit zijn de sleutelwoorden in een twinningproject tussen een Vlaamse en Marokkaanse school. Je organiseert zo’n twinning via vakoverschrijdend werken rond thema’s als «jongerencultuur», «wie ben ik», «groene school». Als leraar stem je er je lesmateriaal op af; je leerlingen wisselen ervaringen uit via brief, e-mail en audiovisueel materiaal. Soms komt de partnerschool op bezoek. De twinnings zijn gericht op basisen secundaire scholen met veel leerlingen van Marokkaanse origine. Maar ook andere scholen die willen werken aan hun interculturele of internationale dimensie, komen in aanmerking. Interesse? Zoek een (openbare) partnerschool in Marokko en dien je project voor 13 oktober in bij het beleidsdomein Onderwijs en Vorming. Als je projectvoorstel geselecteerd wordt, ontvangt je school een subsidie. Meer info en aanvraagformulieren op www.ond.vlaanderen.be/twinning nina.mares@ond.vlaanderen.be - tel. 02 553 95 80

Meer info over het Tritec-project op www.prins-filipfonds.org/tritecgoal.html KLASSE NR.167 35

(advertentie)

WEBTIPS 1. Nieuw stageforum voor school en bedrijf ‘Wil je je kandidaat stellen voor een stage? Wil je op de hoogte gehouden worden van stages die voor jou geschikt zijn? Dat kan, als je je registreert...’ En er is meer. Op deze gloednieuwe stagedatabank zoeken leraren en leerlingen een stageplaats en bieden bedrijven hun stageplaatsen aan. Het forum bestrijkt de hele Vlaamse Gemeenschap. Ook bemiddelaars tussen school en bedrijf kunnen er terecht. Je kan er bovendien stageplaatsen of stagiairs zoeken. Op de site worden stagezoekers en -aanbieders aan elkaar gelinkt per interessegebied. Een zoekfunctie doet de rest.

Multimedia

www.stageforum.be

SOFTWARE Omspellen voor dummies Sinds 1 augustus 2006 is de vernieuwde spelling van kracht. Handmatig alle bestaande teksten van brochures, websites enz. aanpassen is tijdrovend en foutgevoelig. Met de Omspeller (Windows 2000 en XP) kan je dat automatiseren. Info over deze software vind je op http://poseidon.polderland.nl/landingspaginas/nieuwespelling. htm. Voor het gratis omspellen van een korte tekst of een woord kan je terecht op http://woordenlijst.org/omspeller van de Nederlandse Taalunie.

2. Gratis educatieve beelden - Op zoek naar educatieve kleurplaten die je zonder inbreuk op auteursrechten gratis kan downloaden en gebruiken in de les? Op de site van Kleurplaten vind je er zo’n 1 900, gerubriceerd onder aardrijkskunde, kermis, sprookjes, voertuigen enz. Of je surft naar Klascement. Daar kan je foto’s vinden die door collega’s zijn gemaakt (en je eigen foto’s toevoegen). Je moet je er eerst registreren, maar dat is gratis.

INTERNET Win een gratis website

www.kleuterenplaten.com, www.klascement.net (bouwstenen, edufoto)

Een gratis dynamische website, met 100 MB webruimte en eigen domeinnaam. Dat kan één Vlaamse school winnen via HetKlikt. Je kan je site via een wachtwoordbeveiligde pagina onderhouden; teksten en afbeeldingen toevoegen, verwijderen en aanpassen van gebeurt via een online ‘tekstverwerker’. Vanaf het tweede jaar betaal je enkel de webruimte en de domeinnaam aangerekend. Hoe je wint? Stuur een mailtje met als onderwerp ‘het gegeven paard’ met grondige motivatie (wat zou onze school met een eigen site doen?) naar info@ardeco.be. De meest originele inzender wint. Het verdict valt op 1 oktober.

3. Koop milieubewust schoolmateriaal Aankoopadvies voor milieusparende producten heeft, inspirerende voorbeelden van milieusparend aankopen in de praktijk en de links en literatuur zoek je vanaf nu makkelijk op in de online database van de Milieukoopwijzer. Met speciale aandacht voor scholen. www.milieukoopwijzer.be

FILM

Meer info: Kris Merckx, leraar geschiedenis - Nederlands in de Sint-Martinusmiddenschool Overijse en leraar informatica aan PCVO Hasselt - www.hetklikt.be

Wil je met je klas meteen naar de film? Voor het secundair onderwijs staan drie stipnoteringen op het programma.

Quinceanera (Echo Park L.A.) CINÉART-CINÉLIBRE

Heerlijk sentimentele maar toch kristische tienerkomedie over de belevenissen van jonge latino’s in L.A. Voor eenmaal niet een film over straatgeweld maar een rake beschrijving van een milieu waarbij de “Quinceanera” centraal staat. Dat is het feest van de vijftiende verjaardag van de meisjes, een belangrijk familiegebeuren die op een vrij kitscherige manier wordt gevierd in de Mexicaanse gemeenschap in Los Angeles. Lichtere komedie met toch een serieuze boodschap voor jongeren (14-18 j.) CINÉART-CINÉLIBRE

The wind that shakes the barley Midsummer Dream

De Gouden Palm-winnaar van dit jaar. Ken Loach op z’n best. De film gaat over de Ierse vrijheidsstrijd en het begin van het burgerconflict in de jaren 1920. De belangrijkste rollen worden allemaal gespeeld door jongeren (o.a. opkomende ster Cilian Murphy). Een ernstiger film met heel wat actie- en spanningsmomenten, zelfs een vleugje romantiek. Daarom vooral geschikt voor 16-plussers.

«Midsummer Dream» (loopt momenteel in de bioscopen) is een 3D-animatiefilm van de makers van «Het levende bos». De film vertaalt het bekende Shakespeareverhaal «a Midsummer Night’s Dream» voor kinderen. Eén keer per jaar, tijdens de midzomernacht, kunnen mensen de wereld van trollen en elfen betreden. Koning Theseus is ziek en zijn dochter, prinses Helena, gaat op zoek naar de elfenkoningin Titania om hem te genezen. Verdeler ABC-distribution heeft een uitgebreid pedagogisch dossier klaar voor klassen lagere school (eventueel zelfs kleuterklassen). Ze organiseren trouwens graag speciale schoolvoorstellingen in een bioscoop en op een datum van uw keuze. Zie p. 23 voor gratis lerarendagen in Antwerpen en Mechelen. www.abc-distribution.be - info@abc-distribution.be - tel. 03 231 09 31

Thank you for smoking

Zin in een gratis vooruitblik? Voor 25 leraren ligt een duoticket klaar (enkel geldig op weekdagen). Mail naar secretariaat.leerkrachten@klasse.be. Vermeld je naam en adres, het nummer van je lerarenkaart en als onderwerp de titel van de film die je interesseert. De namen van de winnaars verschijnen op 15 september op www.klasse.be/wedstrijden. De drie films worden verdeeld door Cinéart.

CINÉART-CINÉLIBRE

Dit is de meest politiek incorrecte film van de jongste maanden. Een satire op het milieu van de tabakslobbyisten en hun verwoede tegenstanders in de Verenigde Staten van Amerika. De film brengt een originele en humoristische interpretatie over dit actueel onderwerp. In de cast vind je naast hoofdacteur Aaron Eckhart Rob Lowe, William H. Macy, Maria Bello en Kate Holmes. Vanaf 20 september kan je hem gaan zien in de Vlaamse bioskoop.

Ik ook Zo heet een kortfilm over niet-Westerse allochtonen die graag willen werken maar met allerlei obstakels krijgen af te rekenen. De kortfilm en het eraan gekoppelde infoboekje geven een aanzet om het probleem vanuit de invalshoek van werkzoekende allochtone jongeren te bekijken. Je kan er een discussie mee op gang te brengen in je klas. De film is een initiatief van het Oost-Vlaams Diversiteitscentrum (ODiCe) en jongerenorganisatie El Jadid uit Lokeren. ‘Ik ook’ (5 euro) bestel je via interculturalisering@odice.be. Meer informatie: Melissa Papeleu - tel. 09 267 66 43 - melissa.papeleu@odice.be KLASSE NR.167 37

(advertentie)

«Ascenseur pour l’échafaud», «Au revoir les enfants», «les Amants», «Milou en Mai» en «Zazie dans le métro», vijf «klassieke» meesterwerken van de Franse regisseur Louis Malle verzameld in één box. Drie Nouvelle Vague-klassiekers (met o.a. Jeanne Moreau) en twee latere films (met vooral «Au revoir, les enfants» over een Franse kostschool tijdens WO II) zijn aanraders. Video Film Express verspreidt én maakt filmgeschiedenis. Een tweede aanrader: Gladiator- en Troy-fans zullen ook storm lopen voor de «Cinema Classic Collection», twee verzamelboxen met telkens vier klassiekers, gebaseerd op de Romeinse en Griekse oudheid, met o.a. «Fall of the Roman Empire», «Ulisse» en «Attila». De geschiedenis van Rome vind je leuk geïllustreerd in de box «Imperium Rome», met twee docudrama’s over de bekende/beruchte keizers Augustus en Nero.

VIDEO FILM EXPRESS

Gratis filmgeschiedenis

Multimedia Gratis Shakespeare «The Merchant of Venice», de nieuwste filmversie van Shakespeare’s bekende drama, was gisteren nog in de bioscopen te zien en is vandaag al beschikbaar op dvd. Regisseur Michael Radford bracht Joseph Fiennes, Jeremy Irons en Al Pacino samen en verdient alleen daarom al een Oscar. Dutch Filmworks (DFW) heeft tijdens de zomermaanden trouwens niet stilgezeten, want ze gooiden ook «Beowulf & Grendel» op dvd, Sturla Gunnarsson’s sterk visuele versie van het oeroude mythologische verhaal, dat bijvoorbeeld ook Tolkien ooit inspireerde tot «the Lord of the Rings». In Azië zocht en vond DFW ten slotte «Fist of fury», een ‘heerlijke’ Bruce Lee-klassieker en «the Swordsman Trilogy», actiefilms over het Japan van 400 jaar geleden, met samurai’s à volonté, een geheimzinnige boekrol, Portugese oorlogsschepen enz.

Alle titels zijn verkrijgbaar in de handel - www.videofilmexpress.nl Win: 4 Louis Malle-boxen - mail vóór 25 september (met vermelding «Louis Malle») naar secretariaat.leerkrachten@klasse.be

Alle titels zijn verkrijgbaar in de handel. www.dutchfilmworks.nl Win: 3 x «the Merchant of Venice» en 3 x «Beowulf & Grendel» - mail vóór 25 september (met vermelding «Merchant of Venice» of «Beowulf & Grendel») naar secretariaat.leerkrachten@klasse.be

In de bovenste dvd-schuif

RCV

➜ «The Believer» (Henry Bean), «Three Seasons» (Tony Bui) en vooral «Whale Rider» (Niki Caro) hebben twee dingen gemeen: ze vielen in de prijzen op het Sundance Filmfestival (onafhankelijke Amerikaanse films) én je vindt ze samen in de box «Official Selection Sundance Filmfestival». «Yasmin» (Kenneth Glenaan) vertelt het verhaal van een moslimvrouw in Engeland, helemaal verwesterd, maar na 11 september levend in een niemandsland tussen botsende culturen. RCV bracht een box uit met daarin twee minder bekende Robert Altman«vrouwen»-films, «Prêt-à-porter» en «Cookie’s Fortune». In de box «Berlin Film Festival» vind je ten slotte drie prijsbeesten uit vorige edities van het festival: «Jackie Brown» (Quentin Tarantino), «Confessions of a dangerous mind» (George Clooney) en «Traffic» (Steven Soderbergh). ➜ In het theatrale «Manderlay» schetst Lars von Trier een beeld van de slavernij op de plantages in het Zuiden van de Verenigde Staten, waar zelfs de zwarte inwoners geen verandering willen. Denzel Washington geeft gestalte aan «Malcolm X», naar eigen zeggen «de kwaadste neger van het land», in de gelijknamige, overtuigende biografische film van Spike Lee. De Argentijnse regisseur Carlos Sorin brengt een warmmenselijk verhaal met «Bombón el perro», over een man, een hond en het prachtige landschap van Patagonië. www.a-film.be

➜ «Adam & Paul» (Lenny Abrahamson) schetst een hopeloos beeld van twee kansloze, deerniswekkende junkies, op zoek naar geld voor hun volgende shot. «Frank & Wendy» (Pritt Parn en Priit Tender) is een bevreemdende, maar bijzonder grappige Estse animatiefilm over twee Amerikaanse geheim agenten die een zaak moeten oplossen in Estland. www.filmfreaks.nl

➜ Twee nieuwe documentaires bij House of Knowledge. In «Jack the Ripper - an ongoing mystery» krijg je het verhaal van een moordzaak die na 125 jaar nog steeds niet is opgelost. De filmmakers onderzoeken enkele (nieuwe) rond dit mysterie. In «Sherlock Holmes - the True story» maak je kennis met hedendaagse technieken uit het forensisch onderzoek en de moderne Sherlock Holmes en zijn werk. Beide films zijn verkrijgbaar in de handel - www.houseofknowledge.nl Win: 4 x «Sherlock Holmes» - mail vóór 25 september (met vermelding «Sherlock») naar secretariaat.leerkrachten@klasse.be

A-FILM

www.rcv.be

Gratis naar de bioscoop Drie nieuwe films. Drie kansen om gratis tickets te winnen. ➜ «Elementaire deeltjes» (Oskar Roehler) verplaatst het verhaal van de gelijknamige roman van Michel Houellebecq naar Berlijn, aan het begin van deze eeuw. Twee wereldvreemde broers ontmoeten de vrouw van hun leven, maar beide vrouwen worden ongeneeslijk ziek. Trekken de mannen zich terug in hun isolement of gaan ze voor de liefde? (in de bioscoop vanaf 13 september) ➜ «Into great silence» (Philip Gröning) is een strakke, bijna compleet stille meditatie over het kloosterleven. Geen muziek (behalve kloostergezangen), geen interviews, geen commentaren, geen extra materiaal. Enkel het veranderen van de tijd en de seizoenen, op het ritme van het gebed. Gröning is de eerste die mocht filmen in La Grande Chartreuse, de vestiging van de Kartuizerorde in de Franse Alpen. (in de bioscoop vanaf 13 september) ➜ «All the invisible children» bestaat uit zeven kortfilms van zeven topregisseurs (o.a. Emir Kusturica, Spike Lee en John Woo). Centraal staat het lot van kinderen als gevolg van armoede, (burger)oorlog en onderdrukking. Elke regisseur vertelt een eigen, specifiek verhaal, maar samen vormen ze één pleidooi voor de rechten van het kind. (in de bioscoop vanaf 18 oktober) De drie films worden verdeeld door ABC-distribution - bioscoopprogramma’s vind je op www.cinebel.be - bij elke film is een pedagogisch dossier beschikbaar - na hun bioscoopcarrière kan je de films aanvragen op 35 mm of dvd - win: 10 duo-tickets per film + 5 x het boek «De Elementaire Deeltjes» - mail vóór 20 september (vermeld de titel van je keuze) naar secretariaat.leerkrachten@klasse.be www.abc-distribution.be - info@abc-distribution.be - tel. 03 231 09 31

KLASSE NR.167 39

(advertentie)

Vriendenboekjes Het VRIENDEN-programma is een protocol tegen angst en depressieve klachten bij kinderen en jongeren. Voor de leeftijden 8-12 en 12-16 jaar zijn er VRIENDENboekjes. In de handleiding voor begeleiders zijn de sessies plus bijhorende materialen, werkbladen, handouts e.d. volledig uitgewerkt. Handouts en werkbladen mogen worden gekopieerd. Het werkboek is een oefenboek voor het kind zelf, met verhaaltjes afgestemd op het leeftijdsniveau, opdrachten, en formulieren voor oefeningen thuis. Meer info en tarieven: www.friendsinfo.net - www. vriendenprogramma.nl

Lectuur

Bewegen Hoe kan je het sportaanbod vergroten zonder al te veel middelen of materialen? Hoe kan je de kinderen en hun ouders overtuigen van het belang van sporten en bewegen? Hoe krijg je alle kinderen - ook buiten de school - aan het bewegen? Praktische tips en uitgewerkte lessen om leerlingen makkelijker van hun stoel te krijgen vind je in ‘Meer en beter bewegen binnen en buiten de school’, een publicatie van de Bond voor Lichamelijke Opvoeding (BVLO) is een handleiding voor leraren (Lichamelijke Opvoeding) en directies in het lager onderwijs.

Voorleeswoordenboek Met de gewone Van Dale in de hand is het niet meteen spannend, maar voorlezen uit ‘Mijn eerste Van Dale’ kan wel. Tussen aaien en zwemmen vind je de eerste duizend woorden die peuters kennen voor ze naar school gaan. Elk woord wordt met een tekening en een versje verklaard. Versjes afmaken, woorden raden en voorwerpen aanwijzen maakt dit woordenboek interactief.

‘Meer en beter bewegen binnen en buiten de school’ (19 euro voor BVLO-leden, 25 euro voor niet-leden + verzendingskosten) - Publicatiefonds voor Lichamelijke Opvoeding, - Waterkluiskaai 16 - 9040 Sint-Amandsberg - info@bvlo.be. Je vindt ook een bestelformulier op www.bvlo.be

‘Mijn eerste Van Dale’ (18,65 euro) - verkrijgbaar in de handel en via www.vandale.be

Technologische Centra

Het deurenpaleis

Wat zijn regionale technologische centra, kortweg RTC’s? Wat doen ze voor technische en beroepsscholen? Hoe kan je ervan gebruik maken? Je verneemt het concreet en met alle contactadressen in een gratis brochure van het departement Onderwijs. Elke school met een beroepsopleiding ontving er eentje, je eigen exemplaar kan je downloaden in pdf-formaat. www.ond.vlaanderen/publicaties

Wat is allochtoon? Is het gebrek aan kansen van allochtonen in het onderwijs enkel een probleem van kansarmoede of is hier meer aan de hand? Feit is dat allochtonen hun achterstand niet wegwerken. Bij hun school- en studiekeuze spelen motieven en processen die steevast leiden tot segregatie en tot het ontstaan van concentratiescholen. En er is nog veel meer aan de hand. Je leest het in ‘Wanneer wordt vreemd, vreemd?’, een boek over de vreemde in beeldvorming, registratie en beleid. Het thema wordt bekeken vanuit verschillende invalshoeken.

Is creativiteit knutselen of vrije expressie? Is creatief zijn een aangeboren talent of kan je het leren? Hoe stimuleer je creativiteit in de klas? ‘Het Deurenpaleis’ bundelt onderzoeksresultaten rond creatief denken in de klas. Je vindt er praktische manieren in om bij je leerlingen creativiteit te herkennen en te stimuleren, met links naar ontwikkelingsdoelen en eindtermen. ‘Het Deurenpaleis’ (7 euro) - verkrijgbaar via de cel Publicaties van het ministerie van Onderwijs en Vorming - www.ond.vlaanderen.be/publicaties

Zus gaat naar school Zoek je boekjes voor de eerste lezers, dan kan je de ‘Zus en Kim’-reeks in je boekentas stoppen. Alle boeken gaan over het meisje Kim, dat een geadopteerd zusje heeft. In deze uitgave draait alles rond de eerste schooldag. Niveau: AVI 2. ‘Zus gaat naar school’ (8,95 euro) - verkrijgbaar in de handel - uitgeverij Clavis - Vooruitzichtstraat 42 - 3500 Hasselt - tel. 011 28 68 68 - info@clavis.be - www.clavis.be

‘Wanneer wordt vreemd, vreemd?’ (37,20 euro) - verkrijgbaar in de handel - uitg. Acoo - Brusselsestraat 153 - 3000 Leuven - tel. 016 62 80 00 - uitgeverij@acco.be - www.acco.be

Het Gouden Oosten Dat China en Oost-Azië economisch zo spectaculair groeien, is niet zo verwonderlijk als de doorsnee Europeaan denkt. Azië was eeuwenlang het kerngebied van de wereldeconomie, met China en Indië als draaischrijven. Alleen de Industriële Revolutie gaf Europa tijdelijk een voorgift. In ‘Het Gouden Oosten’ geeft historicus en voormalig onderwijsinspecteur Hugo Van de Voorde het groeiende Azië zijn geschiedenis terug. Een oogopener. ‘Het Gouden Oosten’ (25 euro) - verkrijgbaar in de handel - uitg. Pelckmans/Klement - Kapelsestraat 222 - 2950 Kapellen - tel. 03 660 27 00 - uitgeverij@pelckmans.be - www.pelckmans.be

Beddengoed In de vernieuwde ‘Beddengoed, voorbehoedmiddelengids voor jongeren’ vind je duidelijke informatie over seksueel overdraagbare aandoeningen, spelletjes en testen over veilig vrijen en nieuwe illustraties bij de voorbehoedmiddelen. De brochure is perfect bruikbaar in klasverband en werd gerealiseerd door Jeugd- en Seksualiteit vzw, i.s.m. Wetenschappelijke Vereniging voor Vlaamse Huisartsen. ‘Beddengoed, voorbehoedmiddelengids voor jongeren’ kost 2 euro - 5 procent korting vanaf 50 ex., 10 procent vanaf 100 ex., 15 procent korting voor alle bestellingen vóór 15 oktober www.jeugdenseksualiteit.be - info@jeugdenseksualiteit.be - tel. 015 20 69 68

Help, ik ben te dik! juf Odil Voor Nellie en Cesar begint de eerste schooldag slecht: ze komen te laat. Bovendien blijkt de juf een krokodil te zijn. Maar Cezars knuffel helpt hem over zijn schrik heen… Een voorleesboekje voor de kleuterklas. ‘Juf Odil’ (5,45 euro) - verkrijgbaar in de handel - uitgeverij Averbode - Abdijstraat 1 - postbus 54 - 3271 Averbode - tel. 013 78 01 11 - In de reeks Nellie & Cezar vind je nog veel meer boekjes, gebundeld in thema’s: spelend leren, woordjes leren, bewegen… Check het voordeelaanbod op www.averbode.be

Licht en zwaar Welkom in het zwaar en licht huis van Ben. In de keuken staan zware stoelen en een zware tafel. Ben kan ze niet optillen. De beker melk wel, die is licht. De bril van het toilet is zwaar, maar opa’s bril is licht… Sommige voorwerpen zijn zwaar én licht: een fles water is zwaar voor Saar , maar licht voor Ben. Zo heeft elk in het huis zijn mogelijkheden en zijn beperkingen. Een kartonboekje opgebouwd rond de leefwereld van de kinderen. Exkleuterleidster Huguette Vandenweghe is daarmee aan haar vijfde ‘Een huis vol gaatjes toe’. ‘Een huis vol gaatjes: het licht en zwaar huis’ (8,50 euro) - verkrijgbaar in de handel - uitg. de Eenhoorn - Vlasstraat 17 - 8710 Wielsbeke - tel: 056 60 54 60 - info@eenhoorn.be www.eenhoorn.be

Een lessenreeks rond voeding en zwaarlijvigheid voor de eerste graad. Dat is het eindwerk van Elise Colemont van de Katholieke Hogeschool Limburg. Met een handleiding en een werkschrift voor de leerlingen zoomt ze in op gezonde voeding, stoornissen in eetgedrag, eetstoornissen op het witte doek, getuigenissen, een zelftest, een quiz enz. Het onderwerp (gezonde) voeding komt uitgebreid aan bod in de lessen biologie, maar je kan de lessen ook gebruiken tijdens een projectweek over een gezonde levensstijl en zelfs over verslavingen. ‘HELP! Ik ben te dik!’ (cd-rom, leerkrachten- en leerlingenbundel, inclusief PowerPointpresentatie) krijg je voor vijf euro - elise_colemont@yahoo.com

Ik puber wat Kan je pubers verwijten dat ze zich als pubers gedragen? Praten volwassenen en pubers wel dezelfde taal met elkaar? En moet er eerst iets ‘gebeuren’ voor ze werkelijk met elkaar communiceren? Dit boek roept in ouders en leraren opnieuw de puber op en linkt dat gegeven aan de puber van vandaag, rond verschillende thema’s: communicatie, gedrag, begrip, onzekerheid, eigenwaarde, respect… ‘Ik puber wat, begrijp je dat?’ (12,70 euro) - verkrijgbaar in de handel - Morelis Publicity Saturnushof 39 - 6681 PN Bemmel - Nederland - tel. 0031 481 481 658 info@morelis-publicity.com - www.morelis-publicity.com MOR

ELIS PUBL ICIT Y

KLASSE NR.167 41

(advertentie)

Lectuur Weg Dinar gaat met zijn moeder en zusjes op de vlucht voor het geweld in Kosovo. Ze komen terecht in een land dat wel eens België zou kunnen zijn en leven daar in de onzekerheid of ze kunnen blijven of teruggestuurd worden. «Weg» van Bettie Elias is een meeslepend verhaal over vluchtelingenproblematiek voor kinderen vanaf 10 jaar (derde graad). Elias baseerde zich voor dit verhaal op gesprekken met asielzoekers in het opvangcentrum in Arendonk.

Gewoon voor de klas Stappen allochtone leraren anders naar het onderwijs dan autochtone? Hebben ze een verschillende visie op lesgeven en omgaan met leerlingen? Hoe helpt een moslimachtergrond eenmaal ze voor de klas staan? Nederlandse onderzoekers vroegen het aan allochtone studenten en leraren. Het rapport is een vlot leesbaar boekje van 68 pagina’s. Eén conclusie springt er meteen uit: leraren met een dubbele culturele bagage zijn nodig. ‘Gewoon voor de klas’ (10 euro + verzendingskosten) - Palet, steunpunt voor multiculturele ontwikkeling in Noord-Brabant - Willemstraat 59 - 5611 HC Eindhoven - Nederland - tel. 0031 402 359 999 - tvanlieshout@palet.nl of indigo-wereld@hetnet.nl- www.palet.nl/wereldklasse

«Weg» (14,95 euro) is verkrijgbaar in de boekhandel - 10 leraren derde graad lager onderwijs winnen een gratis exemplaar - mail vóór 30 september (met vermelding «Weg») naar wedstrijd@clavis.be www.clavis.be

Lang zullen we lezen

Black

Na je inschrijving krijg je kortingbonnenkrantjes en een verjaardagskalender. Je leerlingen, hun ouders of jijzelf (voor de klasbibliotheek) kunnen tot 28 februari van de korting genieten. Je kan inschrijven op www.langzullenwelezen.be - op www.lerarenkaart.be vind je meteen al vier kortingsbonnen - afprinten en naar de boekhandel hollen!

Derde kleuterklasjes, eerste en tweede klassen mogen de mouwen oprollen en aan de slag gaan. Maak vóór 30 september een knutselwerk rond het thema «In de lucht» en stuur het naar Standaard Uitgeverij - Ellen van Schaik - Mechelsesteenweg 203 - 2018 Antwerpen. De wedstrijd loopt n.a.v. het nieuwe «Knutselboek voor kinderen». Het meest originele knutselwerkje wint een Creapakket-Knutselworkshop van 2,5 uur in je klas, aangeboden en begeleid door De Banier. Dergelijke Creapakketten zijn speciaal ontworpen om met grotere groepen kinderen (tot 30 leerlingen) te knutselen. Elk (thematisch) pakket bevat de nodige materialen, patronen én werkbeschrijvingen om één werkstuk per leerling te maken.

STANDAARD UITGEVERIJ

Driedubbel knutselfestijn

DAVIDSFONDS/INFODOK

Als je leerlingen jarig zijn, geven ze hun klasgenoten graag een geschenkje. Waarom niet eens een lekker boek i.p.v. snoep? Vier Vlaamse uitgeverijen, Abimo, Davidsfonds/Infodok, De Eenhoorn en CEGO Publishers hebben samen een lijst opgesteld van 100 kinderen jeugdboeken. Wie meedoet, krijgt een korting van 20 procent op de boeken uit de lijst én elke leerling die een boek koopt, krijgt een verrassingsgeschenk.

Sinds ze met «The Black Bronx» optrekt, heeft Mavela een veel opwindender leven. Gedaan met school en braaf studeren. Vandalenstreken, diefstallen, vechtpartijen. Elke dag opnieuw terroriseren ze samen de stad. Tot ze verliefd wordt op Marwan, lid van een andere bende. Voor zijn nieuwste jeugdroman hing Dirk Bracke rond in kleine steegjes, metrostations en donkere hoeken van Brusselse wijken. Hij vertelt in «Black» een explosief verhaal over de duistere, keiharde wereld van de straatbendes. www.davidsfonds.be boekhandel.infodok@davidsfonds.be Eén klas uit de eerste graad secundair onderwijs wint een meet en greet met Dirk Bracke, op 22 september in Leuven. Uitgeverij Davidsfonds/Infodok betaalt jullie bus- of treintickets én elke leerling krijgt een gesigneerd exemplaar van het boek. Stuur meteen alle gegevens van je klas en school naar boekhandel.infodok@davidsfonds.be

De winnende klas kiest zelf het thema én de datum (oktober-november). Tien andere klassen winnen het «Knutselboek voor kinderen» (met originele en eenvoudige knutselwerkjes voor kinderen vanaf 5 jaar). Meer info over de creapakket op www.debanier.be - debanier@debanier.be tel. 03 270 04 44 - het knutselboek is verkrijgbaar in de boekhandel - meer info over de wedstrijd via ellen.vanschaik@standaarduitgeverij.be - tel. 03 285 73 56

Reuze stockverkoop

Jules Verne gestript

Die woensdagnamiddag is exclusief voor leraren (breng je lerarenkaart mee!) en je krijgt tot 70 procent korting. Je bent welkom van 13 tot 18 u. bij DistriMedia - Meulebeeksesteenweg 20 - 8700 Tielt - route en info op www.lannoo.be of via britt.stuyts@lannoo.be

«Bob Morane presenteert…» is een nieuwe stripreeks bij uitgeverij Miklo. De reeks zal een verzameling brengen van stripbewerkingen van beroemde avonturenverhalen. Jules Verne stierf 100 jaar geleden en hij mag dus de rij openen met «Reis naar het middelpunt der aarde» (bewerkt door Delisse en Laverdure). Later volgen nog strips naar werk van Arthur Conan Doyle, H. G. Wells, Loup Durand, Jean Ray enz. Ook werk van stripscenaristen als Michel Greg en Jean-Michel Charlier zal opduiken in deze reeks. In elk album vind je een korte bio- en bibliografie van de auteur. «Reis naar het middelpunt der aarde» (96 pagina’s; 9,95 euro) is verkrijgbaar in de boekhandel - 10 leraren secundair onderwijs winnen een gratis exemplaar - mail vóór 30 september (met vermelding «Jules Verne») naar secretariaat.leerkrachten@klasse.be info@balloonbooks.be - tel. 03 312 94 96

Op woensdagnamiddag 20 september kan je een kijkje gaan nemen in het magazijn van Lannoo Uitgeverij in Tielt. Daar ontdek je een 500-tal kwaliteitsboeken (einde reeks en vroegere jaargangen): reisgidsen en cartografie, kook- en tuinboeken, kunsten fotoboeken, kinderen jeugdboeken, cd-roms, geschiedenisboeken, biografieën, zingeving en spiritualiteit, opvoeding, poëzie enz. Voorts een resem andere producten zoals schooltassen, rugzakken, pennenzakken, agenda’s en ander school- en kantoormateriaal.

Klasscheurkalender Leuke tekeningen, opdrachten, liedjes, versjes, grapjes, raadsels, weetjes, grappige uitdrukkingen, je krijgt er één per dag van 1 september tot 30 juni, vakanties inbegrepen. Dat is de «Klasscheurkalender 1», speciaal voor de eerste klas van de lagere school. De kalenderblok is gemonteerd op een stevig karton met draaischijf, dat de datum aanduidt. Met de weerkalender (met pictogrammen) kan je de evolutie van het weer volgen. De activiteiten (meestal klassikaal) zijn opgebouwd rond klassieke thema’s als ‘naar school’, ‘dieren’, ‘herfst’ enz. De «Klasscheurkalender» (300 blaadjes) kost 12 euro - 10 klassen winnen een gratis exemplaar - mail vóór 30 september (met vermelding «Klasscheurkalender») naar jef@abimo.net www.abimo.net

KLASSE NR.167 43

(advertentie)

De leerlingenkaart Hang ze op Zijn de muren in je klas nog wat kaal? Doe wat aan dat september-syndroom! Elke secundaire school die leerlingenkaarten verspreidt (of waar Maks! binnenvalt) krijgt deze week 20 grote affiches. Eén kant nodigt je leerlingen uit om hun kaart te gebruiken: dit jaar krijgen ongeveer 430.000 jongeren zo hun eigen studentenkaart. Daarmee krijgen ze korting in bioscopen, bij kappers, in winkels en musea, op reis of in de sportclub. Deze officiële studentenkaart voor het secundair onderwijs is op twee jaar tijd helemaal ingeburgerd en breed aanvaard als voordeelkaart. Meer dan zeven op de tien leerlingen bevestigt de kaart meerdere keren per jaar te gebruiken om er ergens voordeel mee te halen, drie op tien doet dat wekelijks. De andere kant van de affiche is een grote kalender van het nieuwe schooljaar. Ideaal om in de klas te hangen en te gebruiken als algemene schoolkalender, reuze-agenda, of -leuker- als verjaardagskalender. In de marge van deze kalender staan een aantal noodnummers: de Druglijn, Tele-onthaal, de Zelfmoordlijn,... Geen prettig lijstje, maar wie ooit één van deze nummers nodig heeft, kan het maar best in de buurt hebben. Ga eens langs op het secretariaat en hang beide affiches op in je klas. Ze maken het verschil voor je leerlingen.

Canon Cultuur CANON CULTUURCEL Jan Staes - Dirk Terryn - Jan Luyten - Brecht Demeulenaere Koning Albert II-laan 15 - 1210 Brussel tel. 02 553 96 63 - canon@ond.vlaanderen.be - www.canoncultuurcel.be

Dagen van de literatuureducatie De eerste «Dagen van de Literatuureducatie» vinden plaats op donderdag 12 (basisonderwijs) en vrijdag 13 oktober (secundair onderwijs). In het nieuwe Lamotgebouw (Mechelen) trakteren Canon Cultuur, Stichting Lezen en het Vlaams Centrum voor Openbare Bibliotheken je op workshops, auteurslezingen, ontmoetingen met enthousiaste collega’s enz. Je hoort er alles over toekomstige initiatieven. Poëzie versus onderwijs, school versus bliotheek, literatuur versus muzische vorming zijn enkele thema’s. Doen, reflecteren, kijken en genieten zijn de boodschap. Aidan Chambers, Ted Van Lieshout, Gerda Dendooven, Klaas Verplancke, Bart Moeyaert, Edward Van de Vendel zijn enkele gasten. www.dagvandeliteratuureducatie.be

Popeducatie Jongeren beluisteren niet alleen popmuziek, maar musiceren ook actief in clubs, garages, scholen en huiskamers. Het is waarschijnlijk de meest populaire cultuuruiting bij jongeren. Maar is er ook popeducatie? Waar kan je wat volgen? Wie biedt wat aan? In opdracht van Canon Cultuurcel werkte Poppunt een databank uit met een ruim aanbod aan popeducatie in Vlaanderen. Naast het volledige aanbod uit het DKO leidt de zoekrobot je ook naar cursussen en opleidingen in muziekwerkplaatsen, jeugdhuizen en privé-initiatieven van bijvoorbeeld muziekwinkels.

il je op de hoogte blijven over alle acties en wedstrijde n voor je leerlingen? Klik naar www.leerlingenkaart .be en abonneer je op Maks-xtr, de wekelijkse e-brief voor jongeren. 20.000 klasgenoten lezen met je mee. Taxi! Taxiiiii! Elke maand pakt de leerlingenkaart uit met één grote actie. In september staan er al twee uitzonderlijke filmvertoningen gepland. Spoor je leerlingen aan om deel te nemen aan deze filmactie. Vanaf 15 september kunnen jongeren op www.leerlingenkaart.be twee klasgenoten uitnodigen om gratis mee te gaan naar de film. Als ze alledrie bevestigen dat ze willen gaan, nodigen ze via mail één van hun leerkrachten uit om dienst te doen als taxichauffeur. Als ook die leerkracht zin heeft in een avondje gratis topfilm, hoeft hij dat maar aan te klikken. Meer dan honderd gevulde auto’s mogen zo in oktober gaan kijken naar Windkracht 10 of naar Perfume. De leerlingenkaart legt de brug tussen school en vrije tijd; rij jij erover met je gelegenheidstaxi? Alle details over deze actie vinden je leerlingen in Maks! of op www.leerlingenkaart. be. Veel plezier!

Windkracht 10, Koksijde Rescue Veerle Baetens, Koen De Bouw, Jelle Cleymans én de Seaking in de hoofdrol? Dan heb je alvast voor de hele familie een reden om naar de bioscoop te gaan. Meeslepend dankzij de sterke personages, en eigenzinnig Vlaams; Windkracht 10, Koksijde Rescue heeft alles in zich om dé filmhit van het najaar te worden. Perfume: The Story Of A Murderer “Onverfilmbaar!” Over één zaak waren de critici unaniem: van Het Parfum van Patrick Süskind blijft op pelicule niets meer over. Het weerzinwekkende verhaal over moord en obsessie werd dé bestseller van eind jaren ’80. Tom Tykwer regisseerde eerder het onnavolgbare Lola Rennt. Perfume is dé gelegenheid om een actuele verfilming te koppelen aan lessen Engels of Nederlands, en de verhouding tussen literatuur en film tout court.

Drama en kleuters ‘Wil je met mij trouwen’, vraagt Tanja volkomen onverwachts op de laatste dag van de laatste kleuterklas. ‘Ja’, zegt de verteller, maar hij heeft er meteen spijt van. De hele zomervakantie staat in het teken van trouwen met Tanja, of beter, van niet willen trouwen met Tanja. Hoe kan hij ontsnappen aan zijn trouwbeloften en aan Tanja? «Trouwen met Tanja» is een nieuw kleuterboek van Bart van Nuffelen en Klaas Verplancke, over een fantasierijk jongetje. Een grappig, hilarisch verhaal, maar bij momenten ook spannend of triest. Canon Cultuurcel ondersteunde de publicatie en vroeg dramadocent en theatermaker Eric Van Thillo om werkvormen drama bij het boek te creëren. Leraren kleuter- en lager onderwijs (eerste graad) ontdekken op een gratis workshop hoe je met boek en werkvormen aan de slag kan: CC Tielt (20/10, 9.30 tot 12.30 u.), CC Genk (23/10, 9.30 tot 12.30 u. of 19 tot 22 u.), HetPALEIS Antwerpen (25/10, 9.30 tot 12.30 u. of 14 tot 17 u.), de Kopergietery Gent (26/10, 9.30 tot 12.30 u. of 14 tot 17 u.) of Bronks Brussel (6/11, 14 tot 17 u. of 19 tot 22 u.). Boek en begeleidend materiaal krijg je gratis mee. Inschrijven via www.canoncultuurcel.be

De Inktaap Hoeveel boeken lezen leerlingen gemiddeld? Hoe werk je aan een leesklimaat? Wat is een goed boek? Hoe kan je leerlingen motiveren voor lezen? Is literaire kwaliteit elitair? Wat kunnen leerlingen aan? Leerlingen derde graad secundair onderwijs kunnen dit schooljaar (opnieuw) deelnemen aan «De Inktaap», een Vlaams-Nederlands leesbevorderingsinitiatief, dat een selectie voorlegt uit De Gouden Uil, Ako-literatuurprijs en Libris-literatuurprijs. Je vormt een groep enthousiaste lezers (klas, leesgroep), die tussen november en februari samenkomen rond drie boeken. In ruil krijg je een aantal exemplaren van de boeken: «Knielen op een bed violen» (J. Siebelink; Ako-winnaar 2005), «Ultramarijn» (H. van Woerden; Gouden Uil-winnaar 2006) en «Waar was je nou» (K. Schippers; Libris-winnaar 2006). 60 Vlaamse scholen kunnen gratis deelnemen, boeken en begeleidend materiaal krijg je vóór 1 november - inschrijven via www.inktaap.be - info@inktaap.be - tel. 03 260 96 14 (Villanella)

www.popeducatie.be - meer info op www.poppunt.be KLASSE NR.167 45

4RENDS

Verdragen we minder kattenkwaad?

«Een punaise op de stoel van de juf was twintig jaar geleden kattenkwaad, nu riskeer je er strafstudie door en noemen ze het ‘kleine criminaliteit’», klaagt een leerling. Werd de school minder tolerant of is er meer aan de hand? «De héle samenleving stelt zich harder op tegenover het gedrag van jongeren en dat voel je ook op school», knikt Gudrun Vande Walle, criminologe van de Onderzoeksgroep Sociale Veiligheidsanalyse aan de Universiteit Gent. «Een tijdlang lag de klemtoon op onveiligheidsgevoelens; nu spreken we over ‘overlast’: een begrip dat in de richting van criminaliteit wijst, al hebben spijbelende jongeren en luidruchtig spelende kinderen daar weinig mee te maken… Men wil geen sociale preventie meer, maar repressieve actie. Die komt niet alleen van de politie en justitie: ook gemeentes treden op tegen groepjes rondhangende jongeren, in shopping centra zie je vaker privé-bewaking, de Combi-taks beboet herrieschoppers, die met een politievoertuig worden getransporteerd.» De criminologe nuanceert evenwel: «Tegelijkertijd moet je oog hebben voor de complexiteit van onze samenleving en de reële problemen die zich op school manifesteren. Leraren worden geconfronteerd met jongeren die hun frustraties uiten in ‘delinquent’ gedrag: de juf verrassen op een punaise, brandjes stichten, keet schoppen in de klas.» Nochtans zijn het de scholen bij uitstek die verondersteld worden preventief te werken, onder meer via leerlingenparticipatie. Gudrun Vande Walle: «Participatie van leerlingen is een middenklassegedachte. Het vraagt ook een vaardigheid van de leerlingen om hiermee te kunnen omgaan. Een pak jongeren is er van thuis uit niet mee vertrouwd, ze vragen een autoritaire behandeling.»

46 KLASSE NR.167

Liever MSN dan een echt gesprek «Aan de schoolpoort blijven kletsen is niet meer populair», meldt een leraar. «Tegenwoordig snellen leerlingen meteen na de schoolbel naar huis om op MSN de op school begonnen roddels en discussies verder te zetten.» Ook gemerkt? Welke trends, modevlagen en gedragsgrillen leven er op jouw school? Meld het aan redactie. leerkrachten@klasse.be

Happy hour op school «Denk maar niet dat we dansen op de lessenaars», lacht directeur Hugo Winnelinckx van het Gemeentelijk Instituut voor Technisch Onderwijs in Tervuren. Elke vrijdag verzamelen de collega’s na de school in de lerarenkamer voor ‘Het biertje van de week’. «Zo’n ludiek teambuildingsmoment is belangrijk voor de schoolsfeer. Zelfs onze leerlingen voelen dat hun leraren grààg naar school komen», glundert de directeur. «Omdat onze wekelijkse bierproeverij in een informele sfeer verloopt, komen er vaak initiatieven naar boven die de sfeer op school goed houden. Veel collega’s kijken er zodanig naar uit om op vrijdagavond samen uit te blazen dat ze bij het opstellen van de lessenroosters speciaal vragen om op vrijdag te mogen lesgeven.» Of Hugo Winnelinckx andere scholen een happy hour aanraadt? «Natuurlijk, maar zoiets kan je niet van bovenaf opleggen, het ontstaat vanzelf als leraren zich goed voelen op school.»

$E #RASH

4EST

«Leraren moeten je provoceren» «Goeie leraren engageren zich voor de persoonlijke ontwikkeling van elk individu in hun klas. Zelf heb ik daar te weinig geduld voor», vertelt journalist Marc Reynebeau terwijl hij een test over de Koude Oorlog invult. Een voorzichtige prognose over zijn resultaten? «Geslaagd, maar niet fanatiek», knipoogt hij.

‘Als we iets willen weten over geschiedenis, Googelen we’, schokschouderen jongeren vandaag. Marc Reynebeau: «Zelfs al is Google een heerlijk instrument, toch steun ik leraren die waarschuwen voor blind vertrouwen in internet, op het gevaar af dat hun leerlingen hen een zaag vinden. Jammer trouwens dat het vak geschiedenis almaar minder op het curriculum voorkomt. Wie carrosserie studeert, zal geen betere garagehouder worden, wanneer hij weet dat de Koude Oorlog na WO II kwam, maar als mens is het goed een helder idee te hebben van de opeenvolging van de gebeurtenissen in de geschiedenis. Het leven is meer dan werken alleen, en onderwijs moet jongeren voorbereiden op het leven, niet enkel op een job. Geschiedenis leert je open staan voor argumenten, kritisch nadenken, nieuwsgierig zijn, jezelf vragen stellen - het is een training voor ons brein!»

Was het latere jurylid van ‘De Slimste Mens ter Wereld’ op school een bolleboos? Marc Reynebeau: «Ik had altijd goede punten. Mijn schooltijd herinner ik mij als relatief rimpelloos, maar naar de gymlessen keek ik hoegenaamd niet uit. Mijn moeder vond het onrechtvaardig dat die 5/10 voor gymnastiek mijn gemiddelde naar beneden

trok. Zelf ergerde ik mij er vooral aan dat fysieke prestaties doorslaggevend bleken voor je plaats in de groep. Je wordt daar op die leeftijd op afgerekend en de leraar greep niet in. Ik geraakte nooit over de bok en voor het voetbal werd ik altijd als laatste gekozen. Da’s niet goed voor het kwetsbare zelfbeeld van een puber en achteraf beschouwd was die toestand niet bijster pedagogisch verantwoord. Door mijn fysiek onvermogen heb ik al vrij jong besloten mij op het geestesleven te storten…»

het secundair onderwijs is het belangrijk om leerlingen aan het denken te zetten over het waarom van hun keuzes, hen uit te dagen voortdurend argumenten te zoeken en kritisch te reflecteren. ‘Waarom draag je deze kleren? Omdat iedereen ze draagt? En is dat een geldig argument?’ Je brein goed leren gebruiken is het belangrijkste dat je op school leert.»

Herinner je je leraren die voor jou het verschil maakten? Marc Reynebeau: «Vooral aan de unief had ik een paar inspirerende proffen, zoals Jaap Kruithof. Hij daagde zijn studenten uit met zijn onorthodoxe standpunten en vragen. ‘Jullie zitten altijd op dezelfde plaats in het auditorium’, zei hij op een keer. Simpel, maar ik had daar nog nooit bij stilgestaan, en het was waar. Leraren moeten hun leerlingen provoceren: hen wijzen op wat ze zelf niet doorhebben en hen zo verder brengen. Zeker in

KLASSE KLASSE N R .167 NR.157 47

Krijg ze stil in vier lessen «Ze hoeft maar te kijken en er gebeurt wat ze wil. En ik kan doen wat ik wil, maar ik krijg de klas niet stil.» Vooral beginnende leraren houden moeilijker orde. Zit dat in de genen, is het een kwestie van ervaring of gaat het puur om techniek? «Je kan pas orde houden als je eerst orde gemaakt hebt», schrijven Lagerweg en Korthagen in ‘Een leraar van klasse’. Orde maken in vier lessen.

«Leerlingen die lekker bezig zijn, hebben geen tijd voor wanorde» «Ik herinner me mijn eerste dag, Engels in een vijfde beroeps. Een collega met dertig jaar ervaring komt naar mij en zegt: ‘Jij bent pas afgestudeerd en zult het ongetwijfeld beter weten dan ik, maar als je beroepsleerlingen de baas wil kunnen, heb ik maar één advies voor je: doe elke tien minuten iets anders.’» (Jan, 24) Orde houden begint met boeiende lessen geven, schrijven Lagerweg en Korthagen, en een boeiende les telt minstens zeven kenmerken: zinvolle opdrachten, gevarieerde werkvormen, individuele opvolging, aansporen tot reflectie enz. De rode lijn in die kenmerken is dat leerlingen genoeg kansen krijgen, zin hebben en de verantwoordelijkheid kunnen nemen om actief te werken tijdens de les.

48 KLASSE NR.167

Geen enkele leerling kan en wil continu stilzitten en luisteren. Ordetips: 佡 Houd een goed overzicht van wat er in de klas gebeurt. Kijk geregeld de klas rond, ook als je op het bord schrijft of als je een individuele leerling helpt; 佡 Geef duidelijke opdrachten. Je bent er pas zeker van dat je het duidelijk genoeg gezegd hebt als iedereen aan het werk is. Herformuleer, geef een voorbeeld, stel een controlevraag…; 佡 Gebruik het bord, het is een van belangrijkste structuurbrengers voor leerlingen. Deel het eventueel in een net- en een kladgedeelte in. Vaag weg wat niet meer nodig is. Loop naar achter in de klas en beoordeel je eigen bordschrift en –structuur; 佡 Leg aan de leerlingen uit dat je tijdens opdrachten wel individuele hulp wil bieden, maar niet de eerste vijf minuten. Die gebruik je om toe te zien hoe iedereen aan het werk is. Verdeel je tijd over zwakke en sterke leerlingen en over vragers en zwijgers.

2. «Het meeste gedrag van leerlingen is niet doordacht, maar gewoontegedrag» «Ik begin met een klasgesprek: wat stellen jullie je bij mijn lessen voor? Hoe begint volgens jullie een goede les? Daar leven in de klas allerlei ideeën over. Leerlingen weten heel goed dat ze niet goed kunnen werken als de

leraar steeds moet vermanen. Ze weten ook wel dat een leraar niet elke keer moet zeggen: neem je boek en schrift op de bank… Op die manier komen we tot afspraken waarvoor we samen verantwoordelijk zijn en die ik opvolg. Het kost me het eerste lesuur, maar die tijd win ik gegarandeerd terug.» (Greta, 39) Orde houden steunt op twee basisprincipes: ten eerste kan je pas samen beginnen werken als de leerlingen luisteren als je hun aandacht vraagt en als ze doen wat je zegt. Ten tweede moeten leraar én leerlingen zich samen verantwoordelijk voelen voor een goede gang van zaken. De basis daarvoor zijn duidelijk afspraken, zoals Greta er maakt. Op die manier creëer je gewoontegedrag. Het is een van de redenen waarom de klas zo rustig is bij leraar X en het zo bont maakt bij leraar Y, merken Lagerwerf en Korthagen op. Ordetips: 佡 Leerlingen kunnen echt wel verantwoordelijkheid nemen voor hun gedrag. Beëindig een gesprek over orde dan ook altijd met een gezamenlijke afspraak; 佡 Maak geen afspraken via dictaten als je ook een goede relatie met je leerlingen wil, maar start vanuit een bewustwordingsgesprek waarbij je samen met de leerlingen de toon zet; 佡 Leerlingen leren gewoontegedrag door het te doen, niet alleen door te horen of te bespreken hoe het moet. Als je klas wanordelijk

komt binnengestommeld en dat is niet de afspraak, aarzel dan niet ze het hele procédé van binnenkomen te laten overdoen; Handhaaf gewoontegedrag. Signaleer kleine onregelmatigheden meteen en corrigeer ze. Wijs daarbij op de eerder gemaakte afspraken;

3. «Je kunt als leraar ongemerkt zelf de bron zijn van onrust.» «Ik begon na te kijken wie zijn oefeningen van de week voordien had afgewerkt, leerling per leerling. Ik was heel streng voor wie dat niet had gedaan en noteerde nullen in mijn puntenboekje. De leerlingen waren verontwaardigd en de sfeer nadien onrustig. Achteraf realiseerde ik me dat ik niet duidelijk genoeg was geweest over die taak. Ze stond ook in niemands agenda.» (Erica, 28) Veel onrust in de klas ontstaat door een onhandige didactische aanpak, door slechte afspraken of onzekerheid bij het opvolgen daarvan. Erica pakte het echter niet enkel onhandig aan, ze ging ook niet in op signalen uit de klas. Door de oorzaak of aanleiding van onrust te zoeken, kan je voorkomen dat je de symptomen bestrijdt zonder de bron aan te pakken. Ordetips: Voorkom groeiende wanorde door meteen in te grijpen. Ga bij onrust of rumoer niet door met lesgeven alsof er niets aan de hand is, laat het er niet bij zitten; Voel je altijd verantwoordelijk. Denk niet: ‘Wie niet wil opletten, die zal het wel merken bij de volgende toets.’ Leerlingen moeten de verantwoordelijkheid voor hun leerproces leren nemen, dat kunnen ze niet zomaar; Denk niet: ‘Als ik vriendelijk blijf, zullen ze mij ook wel vriendelijk vinden, en eigenlijk heb ik er zo geen last van’. Maar de vraag

is niet of jij er last van hebt, maar of de leerlingen nog kunnen leren bij het gedrag dat ze vertonen; Stel grenzen. Leiding geven aan een grote groep leerlingen vraagt wat gewenning. Maar je verstoort je relatie met je leerlingen niet door orde te handhaven. Zeker niet als je op een redelijke manier stilte eist of afspraken maken.

Orde houden zit niet in de genen 4. «Tussen ‘Wil je alsjeblief zwijgen’ en ‘Ga de klas uit’ zitten meer mogelijkheden dan je denkt.» «De leerlingen kwamen met veel rumoer de klas binnen. Het lokaal was te klein en er stond niet genoeg meubilair, dus wilden er meteen twee weer naar buiten om een bank en stoelen te halen. Twee anderen wierpen met een bal naar elkaar, nog een riep mij iets toe dat ik niet verstond. Ik verloor mijn zelfbeheersing en blafte de hele klas af. De ballengooiers zette ik buiten. Het was een overdreven reactie, een beginnersfout. De rest van het jaar hebben ze me tegengewerkt.» (Tom, 26) Ondanks alle voorzorgsmaatregelen blijft de klas onrustig. Dan is het tijd om ordemaatregelen te nemen. Beginnende leraren zien te weinig de vele grijstinten tussen een eenvoudige berisping en een leerling een strafstudie geven. Hun reacties zijn daarom niet altijd even gepast. Lagerwerf en Korthagen onderscheiden twaalf verschillende ordemaatregelen (zie kaderstukje). Straf geven komt pas later.

Ordetips: Geloof dat jij de baas bent en weet wat je wil. Vooral beginnende leraren moeten in leiderschap groeien, maar dat begint met geloof. Stel duidelijke grenzen. Noem gemaakte afspraken opnieuw en sta voor wat je zegt. ‘Hou je mond’ werkt niet als je intussen doet alsof je het gebabbel op de derde bank niet merkt. Reageer proportioneel. ‘Stef, we hadden afgesproken dat je stil zou werken en nu zit je te praten? Wat is er aan de hand?’ is een voorbeeld van open communiceren om de werksfeer optimaal te houden. Stef afblaffen is dat niet. Wees spaarzaam met zwaar geschut. Je kan best aardig zijn en toch gedecideerd. Neem leerlingen niet serieuzer dan ze zijn. Soms willen ze hun verantwoordelijkheid ontlopen met allerlei smoezen, opmerkingen of uitroepen. Ga daar niet ernstiger op in dan nodig. Een luchtige repliek werkt ook. ‘Een leraar van klasse. Een goede docent worden en blijven’ (38,50 euro), Bram Lagerwerf & Fred Korthagen – verkrijgbaar in de handel - Uitgeverij Nelissen - Postbus 3167 - 3760 DD Soest – Nederland – tel. 0031 35 541 23 86 - service@nelissen.nl – www.nelissen.nl - De auteurs gaan met veel concrete voorbeelden, suggesties en tips in op de didactiek (hoe wordt een les echt boeiend), orde houden, de relatie leraar-leerling en de professionele ontwikkeling van de leraar. Vooral voor leraren secundair onderwijs. Voor 20 lezers ligt een gratis exemplaar van dit nieuwe boek te wachten. Mail naar redactie. leerkrachten@klasse.be. Vermeld je naam, adres, school én je favoriete ordetip (of die van een collega).

TWAALF MANIEREN OM DE ORDE TE HERSTELLEN Je hebt een boeiende les, je hebt afspraken gemaakt met de leerlingen, je houdt rekening met signalen uit de klas. Toch is het onrustig. In dat geval is het tijd voor ordemaatregelen. Die neem je op basis van een emotioneel contact met leerlingen dat je lang voor die maatregelen hebt opgebouwd. Twaalf ideeën: 1. Geef signalen dat je gaat beginnen. Vaag het bord schoon, zie erop toe dat de leerlingen al hun spullen klaar hebben, geef hier en daar een opmerking, vraag stilte; 2. Wacht tot het stil is. Dat kan je doen door het te vragen, door zelf je uitleg te onderbreken, door verstoord rond te kijken. Je viseert daarbij niet speciaal een leerling; 3. Kijk een leerling aan. Gefronste wenkbrauwen, een knikje, een armbeweging… zijn vaak al voldoende. Je hoeft de hele klas er niet nodeloos veel bij te betrekken; 4. Laat een pratende leerling voortijdig aan de beurt tijdens een oefening of stel hem een vraag. Vaak weet hij niet waarover je het hebt en voelt hij zich betrapt. Nadeel is dat je niet altijd het juiste effect bereikt. De leerling krijgt meer aandacht dan hij verdient; 5. Noem een leerling bij naam. Sommigen antwoorden dan ‘Ja juf?’ of ‘Ja mijnheer?’ om doodleuk te wachten op wat je te zeggen hebt. Je kan antwoorden met ‘Doe je nog mee?’; 6. Spreek de hele klas aan, bv. met ‘Luister, ik probeer dit uit te leggen, maar telkens wordt er doorheen gepraat. Houd even allemaal je mond en let op!’ Afhankelijk van de irritatie in je stem kan die uitspraak meer gewicht krijgen;

7. Waarschuw leerlingen voor de gevolgen van hun gedrag. Leerlingen zijn vaak kortetermijndenkers, herinner hen dus aan hun belangen op langere termijn. ‘Als je dit onderwerp niet goed begrijpt, raak je bij het volgende hoofdstuk helemaal de draad kwijt.’ Je kan ook straf in het vooruitzicht stellen; 8. Geef een leerling een andere plaats. Je kan dat op een positieve manier doen: ‘Jeroen, je wordt daar te veel afgeleid, kom maar even hier zitten, dan kan je beter volgen’; 9. Stuur een leerling de gang op. Maar ga eerst na of dat in jouw school wel kan. Sommige scholen hebben een centraal meldingspunt voor dergelijke gevallen. Het kan ook volstaan een leerlingen vijf minuten ‘naar het toilet te sturen’; Maatregelen als er individueel gewerkt wordt: 10. Schort individuele hulp op. ‘De volgende vijf minuten help ik niemand. Pas als iedereen goed aan het werk is en blijft, kan je weer een beroep op me doen’; 11. Zet een groen streepje. Sommige leerlingen denken dat ze aan het werk zijn, maar laten zich voortdurend afleiden of prutsen tussendoor. Loop langs en zet een groen streepje onder hun laatste oefening, dan volgen ze ook zichzelf beter op. 12. Roep een leerling persoonlijk ter verantwoording. Dat doe je vastberaden: je noemt de leerling bij naam, noemt de regel, de afspraak of de opdracht, waar het om gaat, het vergrijp dat je vaststelt, je oordeel daarover en de vraag naar het eind. Wil je geen discussie in open klas, maak er dan een gesprek van nà de les.

Hoe hou jij orde in de klas? Wat maakt het soms zo moeilijk? Klasse verzamelt de tips en knelpunten op www.klasse.be/forum www.klasse.be - 99 tips voor klasmanagement (surf naar Archieven, dossiers, klasmanagement)

KLASSE NR.167 49

Alle leerlingen doen aan politiek «Politiek is stom, zinloos en politici zijn allemaal profiteurs. Die muur van cynisme moet je in de klas doorbreken. De leerlingen beseffen het vaak zelf niet, maar ze zijn wel degelijk met politiek bezig.» Sommige leraren ‘durven’ het niet meer maar Tie Roefs (lerares PAV) gebruikt de komende gemeenteraadsverkiezingen als kapstok om haar leerlingen op te voeden tot burgerzin. Vlaamse scholen en verkiezingen: wie durft nog?

«Politiek is geen ver-van-je-bed-show, maar je bed zelf», lacht Patrick Pockelé. Samen met Evelyne Schoeters bemant hij het Knooppunt Democratie van de Koning Boudewijnstichting. Daar maken ze jongeren ludiek wegwijs in het democratische web van de Belgische en Europese instellingen. «We leren jongeren reflecteren over het belang van politiek en 50 KLASSE NR.167

participatie door hen aan den lijve te laten ondervinden hoe een democratie werkt», vertelt Evelyne Schoeters. «In het spel ‘Democracity’ bouwen de jongeren een stad die de maatschappij voorstelt. Ze verdelen zich in politieke partijen, waarvoor ze naam, logo en programma bedenken. Door overleg komen ze tot programmapunten die gestalte krijgen in gebouwen. Wat opvalt: Welzijn en Onderwijs zijn topprioriteit.»

Spelenderwijs «Ze leren razendsnel dat een programma het best coherent en consequent is», vult Patrick Pockelé aan. «De kreet ‘Wie zal dat betalen?’ is niet van de lucht. Nadien zetelen de leerlingen in commissies en ontdekken spelenderwijs het belang van coalities, het wetgevende werk in de commissies en de parlementaire stemming. Ook leren ze voorstellen doen die niet enkel hun eigen belang dienen en zien ze in dat je keuzes moet maken. In de namiddag toetsen ze in het parlement hun bevindingen aan de werkelijkheid. Ze trekken vaak grote ogen: door hun werk in de

commissies begrijpen ze dat politici luieriken noch zakkenvullers zijn.»

Eigen leefwereld «Jongeren denken vaak dat ze niet geïnteresseerd zijn in politiek, maar tijdens het spel blijken velen een uitgesproken politieke mening te hebben», zegt Evelyne Schoeters. «Hier gaat nooit een ongeïnteresseerde groep naar buiten. We leren hen reflecteren via voorbeelden uit hun eigen leefwereld. Gratis sport in je gemeente? Dat is een politieke beslissing! Je ziet de leerlingen zo denken: het heeft met mijn leven te maken, ik heb er iets aan te zeggen. En de kleine minderheid voelt het kriebelen: waarom niet zelf in de politiek gaan?»

Echte stemhokjes De gemeenteraadsverkiezingen van 8 oktober zijn een uitgelezen kans om politiek in de klas een concreet gelaat te geven. Katy Thiriaux (lerares Nederlands en coördinator vakoverschrijdende eindtermen): «Wij simuleren gemeenteraadsverkiezingen, met echte

Evelyne Schoeters: «Voor jongeren zijn onderwijs en welzijn topprioriteiten.»

(leraar geschiedenis). «Zo voed je leerlingen op tot burgerzin. Al vind ik dat een groot woord. Je doet dat immers voortdurend in de klas, als je ingrijpt bij pestgedrag of zwakkere leerlingen bijspringt. Geef zelf het goede voorbeeld. Als je geen rekening houdt met de mening en de waarden van je leerlingen, en hen niet laat participeren, hoe kan je dan leerlingen burgerzin bijbrengen?»

Tegengewicht Heldere, juiste informatie verstrekken over partijprogramma’s helpt leerlingen reflecteren en conclusies trekken. Sofie Vercoutere (lerares moraal) licht toe: «Opvoeden tot burgerzin is: de consequentie van je keuze goed kennen. Ik teken met de leerlingen het politieke spectrum uit, laat hen onderzoek doen naar de partijprogramma’s met de bedoeling dat ze zichzelf kunnen positioneren. In een klasgesprek mogen de leerlingen daarna hun mening ventileren. Het is natuurlijk gevaarlijk om te verzanden in een extreemrechtse discussie. Daarom probeer ik te sturen zonder mijn mening op te dringen. Laat ze dus rustig hun grieven uiten. Soms wonen ze in wijken waar kansarmoede en criminaliteit heel reëel zijn. De kunst bestaat erin uit die verhalen en reacties van klasgenoten elementen te halen die tegengewicht bieden.»

Leopold II Leerlingen verwachten van leraren dat ze stelling nemen. Dat weet ook Tie Roefs (lerares PAV): «Ik neem een standpunt in zonder dat politiek te vertalen. Leerlingen wéten dat ik voor een interculturele samenleving ben. Maar als ze racistische praat verkopen, ben ik geen moraalridder. Ik daag hen integendeel uit om zichzelf te corrigeren, een voortdurend proces van hun eigen denken te maken. Dat gebeurt soms onverwachts: een leerling, bekend om zijn xenofobe en racistische uitspraken, linkte tijdens een persoonlijk werk de slechte behandeling van de Congolezen door Leopold II aan de allochtonenproblematiek. Zijn denkpatroon daverde plots op zijn grondvesten (lacht).»

MOGEN LEERLINGEN DE KLASSENRAAD VOLGEN? In het Antwerpse CDO Noord zitten leraren en leerlingen samen in de klassenraad. De school in een verpauperde buurt in Antwerpen met leerlingen van liefst 27 nationaliteiten draagt participatie al jaren in haar vaandel, de open klassenraden zijn daar het strafste bewijs van Coördinator Marc Tulfer: «Volgens het Verdrag van de Rechten van het Kind moet je jongeren horen bij beslissingen die hun toekomst bepalen. Ze maken deel uit van het opvoedingsproces van de jongere, waarbij hij zijn eigen sterke en zwakke punten ontdekt. Met als bijkomende voordelen dat de leraren terzake blijven en je irrelevante small talk vermijdt.» «Ze behandelen je hier als volwaardige gesprekspartner», weet laatstejaars Adem Bajramov. «Ik voel me veel meer betrokken bij de school.» Marc Tulfer: «Zo groeit er wederzijds respect. Leerlingen praten mee en voelen zich hier thuis. Dat is opvoeden tot burgerzin, niet in lesvorm, maar in praktijk. Leerlingen werken als peer coach voor hun medeleerlingen, waar ze optreden als bemiddelaar, begeleider en doorverwijzer. Ook bieden wij leerlingen die geen werk vinden in een bedrijf, werkervaring in een brugproject: zo draaien leerlingen Kantoor mee in de administratie. Op de proclamatie ben ik enkel een gastspreker die de resultaten voorleest. De organisatie is volledig in handen van de leerlingen.»

TIEN OVERLEVINGSTIPS VOOR EEN KLASGESPREK OVER POLITIEK 1. Overtuig de leerlingen niet van je eigen gelijk; 2. Probeer hen niet te slim af te zijn. Zo bevestig je hen alleen maar in hun denken; 3. Neem de problemen van de jongeren ernstig. Stel vragen en laat zoveel mogelijk aspecten van het probleem aan bod komen. Laat de leerlingen alternatieve oplossingen formuleren; 4. Laat leerlingen hun extreme standpunten uitleggen en motiveren. Zoek naar oorzaken voor extremistisch gedachtegoed. Moffel problemen en vooroordelen over politiek niet weg.; 5. Doe niet alsof je waardevrij bent: neem een standpunt in; 6. Stigmatiseer niemand. Een politieke overtuiging is een mening. Respecteer die; 7. Stuur het taalgebruik van de leerlingen bij, leg foute redeneringen bloot; 8. Wees zelf democraat. En voldoende geïnformeerd. Neem bedenktijd voor moeilijke vragen; 9. Verwar kennis over de instellingen niet met opvoeden tot burgerzin. Dat laatste is geen leerstof.

LESMATERIAAL ROND DE VERKIEZINGEN • ‘Democracity’ bestaat ook als speldoos. Je kan ze bestellen voor 15 euro (verzendingskosten inbegrepen) via de site van de Koning Boudewijnstichting (www.kbs-frb.be). Je kan ze ook kopen in de museumshop van het BELvue museum - Paleizenplein 7 - 1000 Brussel. • ‘De Kracht van je Stem op 8 oktober 2006’ is een didactische map voor de derde graad van het secundair onderwijs. Je kan ze bestellen of downloaden via www.dekrachtvanjestem.be © LUC DAELEMANS

stemhokjes en potloden. Daarna bezoeken we het stadhuis, waar de leerlingen info krijgen over gemeenteraad en gemeentediensten. Vervolgens is er een debat met de vertegenwoordigers van alle politieke partijen over thema’s die jongeren aanbelangen. Wat blijkt: als leerlingen verschillende visies kritisch vergelijken, verliezen partijen met extreme standpunten onmiddellijk een pak stemmen.»

Leerlingenraad Opvoeden tot burgerzin gaat natuurlijk ruimer. Democratisch overleg in de leerlingenraad is een mooi voorbeeld van politiek binnen de schoolmuren. Peter Daems (leraar cultuurwetenschappen): «Leerlingen zien vaak het nut van de leerlingenraad niet in. Tot ze dankzij de tussenkomst van de leerlingenraad vroeger naar huis mogen wanneer de leraar van het achtste lesuur afwezig is. Het vergt geduld en moeite, maar je bereikt meer door te participeren dan door alleen maar ontevreden te zijn en je ongenoegen te ventileren.»

Voorbeeld «Als je de impact verduidelijkt die leerlingenraad en jeugdraad hebben op hun leven, wek je onmiddellijk interesse», weet Bart Laureys

Marc Tulfer (links) en Adem Bajramov: «Samen in de klassenraad zitten zorgt voor wederzijds respect.»

www.knooppuntdemocratie.be - Maak tien- tot achttienjarigen wegwijs in de democratische instellingen van het

federale België en van de Europese Unie

KLASSE NR.167 51

160 nieuwe gezichten leren in één dag

oe lang duurt het voor jij op elk nieuw gezicht in de klas een naam kan kleven? «Ambetant doen tijdens de les is de beste manier om ervoor te zorgen dat leraren je gezicht nooit meer vergeten. Doordat ze tien keer per dag je naam roepen, staat ook die in hun geheugen gegrift», grijnst Yannick (17) guitig. Maar geldt dat ook voor een leraar aardrijkskunde die 160 nieuwe namen en gezichten moet memoriseren?

«Logisch dat je je de leerlingen die kabaal maken makkelijker herinnert dan de grijze muizen», knikt Professor Eric Soetens van het departement Cognitieve en Fysiologische Psychologie (VUB). «Ons geheugen slaat voortdurend info op en we leren veel ‘vanzelf’, maar daarom herinneren we het ons nog niet. Om dát te kunnen, moeten we paadjes aanleggen in die onmetelijke jungle van miljarden neuronen: verbindingen maken tussen nieuwe en reeds opgeslagen kennis, associaties maken, structuur aanbrengen. Alleen zo kunnen we de verworven kennis terugvinden. Stille leerlingen springen niet in het oog. Aangezien er daardoor weinig mogelijkheid is tot associatie zal de leraar ze niet snel herkennen. Het komt erop aan iets concreets te weten over elke individuele leerling, zodat je een verband kan leggen tussen naam, gezicht en context. Daarom is het interessant in het begin van het schooljaar een 52 KLASSE NR.167

kennismakingsronde te organiseren waarin je élke leerling laat vertellen over zichzelf.»

«Kabaalmakers herinner je je makkelijker dan grijze muizen» Kennis aan anderen doorgeven geldt als de ideale manier om je kennis te structureren. Leraren doen niks anders! Eric Soetens: «Inderdaad, leraren trainen hun geheugen voortdurend doordat ze hun kennis moeten uitdiepen en steeds weer moeten associëren met die van hun leerlingen. Zelf leer ik ook het meeste door les te geven. Elke goeie leraar staat bovendien open voor interesses van de leerlingen, waardoor hij of zij elk jaar nieuwe onderwerpen en nieuwe ingangen naar opgeslagen kennis vindt. Dat geldt bij uitstek voor onderwijzers, omdat zij

met de meest uiteenlopende leerlingen en onderwerpen worden geconfronteerd.» Hoe kunnen leraren het geheugen van hun leerlingen stimuleren? Eric Soetens: «Door in te pikken op kennis die de leerlingen al hebben, want het geheugen ontwikkelt zich op basis van associaties. Ervaringsgericht, levensecht leren sluit daar perfect bij aan. Kennis die we op veel verschillende manieren aanleren, kunnen we gemakkelijker terugvinden in ons geheugen. Daarom vinden leerlingen een droog lijstje met betekenisloze woorden uit het hoofd leren erg moeilijk, maar zet de woorden op rijm of geef ze betekenis en het gaat al veel vlotter. Als je veel verschillende ingangen naar kennis creëert, zal je sneller de opgeslagen informatie terugvinden dan wanneer er maar één pad naartoe loopt. Als de leraar de aandacht van de leerlingen weet te focussen, leren ze makkelijker omdat ze

v.l.n.r. Griet Uytenhoeven, Mia Manus, Bea Verreet, Willy Penninckx «Als je hun naam kent, toon je ook je waardering voor hen als individu.»

Yannick (links) en Frederik: «Ons kennen ze als ‘die twee van de schoolradio’.»

zich concentreren. Leerlingen die dagdromen in de klas, zullen niet veel leren. Door uitdagend les te geven en in te pikken op wat kinderen en jongeren zelf aanbrengen en dus interessant vinden, vang je als leraar maximaal de aandacht van je

«Leraren trainen hun geheugen voortdurend door les te geven» leerlingen. In het verlengde daarvan is het voor kinderen en jongeren van levensbelang leraren te hebben die hun interesses aanwakkeren: wie veel interesses heeft, maakt meer associaties en kan makkelijker zijn geheugen structureren. Da’s natuurlijk allemaal gemakkelijk gezegd, want vooral in het lager en secundair onderwijs zijn klasgroepen vaak erg heterogeen.» Leerlingen brengen een pak kennis mee naar school, afkomstig van

computergames, tv en internet. Wat moet de leraar daarmee? Erik Soetens: «Die elders verworven kennis is vaak erg ongestructureerd. Leraren kunnen die kennis helpen ordenen door erop in te spelen en ze te linken aan de leerstof. Projectgericht onderwijs lijkt mij daarvoor ideaal: in groepjes rond één onderwerp werken waarbij iedereen zijn eigen persoonlijke inbreng kan hebben en je via diverse ingangen het onderwerp benadert. Zelfs al leren leerlingen steeds meer buiten de school, toch blijft onderwijs noodzakelijk, want veel van wat je nodig hebt om mee te draaien in de samenleving leer je niet via internet of andere media. Die evolutie maakt het lerarenberoep echter altijd maar moeilijker en complexer. Leraren moeten erg alert en flexibel zijn. Dat toekomstige leraren worden klaargestoomd om met die heterogene complexiteit om te gaan is een belangrijke uitdaging voor de lerarenopleiding.»

ZO ONTHOUD IK HUN NAMEN 1. «Het helpt als je de leerlingen allemaal op een vaste plaats zet en ze een naamkaartje op hun lessenaar plaatsen. Maar na een tijd willen ze wel allemaal naast iemand anders zitten en dan ben je eraan voor de moeite», lacht Mia Manus, lerares economie in het eerste jaar. 2. «Om hun namen te kunnen onthouden, helpt het de context van de leerlingen te kennen. Onze ontmoetingsdriedaagse in het begin van het schooljaar helpt enorm om alle namen en gezichten te onthouden. Gelukkig lenen de lessen godsdienst zich daarvoor ook uitstekend», vindt Griet Uyttenhoeven, lerares godsdienst in het eerste jaar. 3. «Door de wet op de privacy gaan alle gegevens van het leerlingvolgsysteem uit de basisschool verloren. Met onze BASO-fiche passen we daar een mouw aan: gegevens over de leerlingen uit onze basisschool hevelen we met toestemming van de ouders over naar de secundaire school. Het is immers erg belangrijk voor het welzijn en leerproces van leerlingen dat we hun leertraject kennen», legt algemeen directeur Willy Penninckx uit. 4. «Ik nodig elke leerling op zijn verjaardag uit om op het directiebureau een geschenkje te komen halen. Een goeie aanleiding voor een geïnteresseerde babbel, en zo vermijd ik dat ik alleen de moeilijke of actieve leerlingen onthoud. Bovendien krijgen leerlingen zo het signaal dat we hen kennen en waarderen als individu», vertelt pedagogisch directeur Bea Verreet. 5. «Hier op school zijn er geregeld activiteiten met de leraren buiten de klas. Dat is goed om mekaar te leren kennen. Zo onthouden zij ook makkelijker wie je bent», zegt Frederik (17, schoolradiomaker, studeert boekhouden). 6. «We kunnen de leraren helpen om onze namen en gezichten te onthouden, door op te vallen», vindt Yannick (17, schoolradiomaker, studeert boekhouden). «Dat kan op een negatieve manier, maar ook positief. Ons kennen de leraren als ‘die twee van de schoolradio’. We zijn op meer fronten actief: als er voor het goede doel wafels moeten worden verkocht, vallen we de lerarenkamer binnen. Bij speciale gelegenheden helpen we opdienen in het schoolresto. Ik zeg ook altijd hallo tegen leraren als ik hen in ’t frietkot tegenkom. Opvallen kan je ook doen met je uiterlijk, bijvoorbeeld door speciale kleren te dragen of piercings te hebben zoals ik. En natuurlijk: meewerken in de les en goeie punten halen zijn ook ideaal...» Aldus de leraren, directie en leerlingen van het Hagelstein College in Sint-Katelijne-Waver.

CASSA: VIJF GEHEUGENKNEEPJES 1. Concentreer je. Aandachtig waarnemen is belangrijk om je achteraf nog iets te herinneren. 2. Associeer! Zoek naar verbanden en gebruik ezelsbruggetjes.’t Kofschip of ’t fokschaap voor de dt-regels, DIK als de correcte volgorde van de drie stijlen van Griekse zuilen (Dorisch, Ionisch en Korintisch), Nooit Opstaan Zonder Wekker voor de windstreken in tegenwijzerzin. (Méér vind je op www.ezelsbrug.nl, geordend per schoolvak.) 3. Structureer je kennis. Breng orde in de te onthouden gegevens. Sorteer naar grootte, herkomst, taal, kleur, vorm, of andere kenmerken die jou opvallen. Zo vind je later makkelijker de weg naar de opgeslagen kennis terug. 4. Selecteer wat je wil onthouden. Zoek naar hoofdzaken en kies voor wat je echt moet onthouden. 5. Aanvaard dat je niet álles kan onthouden. KLASSE NR.167 53

In de scholen van China D

e werkelijke kracht van China? Hun lerend vermogen. Honderden miljoenen Chinezen zijn nagenoeg de hele dag aan het leren. Vrije tijd kennen ze niet. Presteren is de norm en de druk is enorm. Klasse reisde naar de scholen van Bejing en praatte er met hun bewoners. Zoals met Wang Di (18), die na één jaar Nederlands aan de unief zelfs zijn naam vervlaamst heeft. Hij heet nu Dries en hoopt weldra bij ons les te komen geven over de Chinese draak: «een slim en verstandig dier».

Wang Di heet nu Dries Deze studenten aan de universiteit van Bejing passen hun legeruniformen. Na hun eerste jaar vertrekken ze voor drie weken op militair kamp. Zij zullen over drie jaar de eerste afgestudeerden Nederlands zijn. Hun namen hebben ze al vervlaamst. Wang Di (18) heet nu bloedserieus Dries. Zijn vrienden noemen zich Koenraad, Eric, Sandra, Johan, Stefan en Sofie. Ze volgen 32 uur les per week, waarvan bijna de helft Nederlands. «En dan nog 2 uur per week een stom vak: de uitspraken van Mao Zedong. Die krijgen we al een leven lang. We zijn het een beetje beu», zegt Eric. Net als de meeste Chinezen heeft Wang Di zijn hele jonge leven eigenlijk alleen maar gestudeerd. Meer dan tien uur per dag. Vrije tijd betekent voor jonge Chinezen: studeren. Ze moeten allemaal door het gevreesde centraal examen. Wang Di slaagde en mocht in de hoofdstad komen studeren, duizend kilometer van zijn geboorteplek. Zijn ouders heeft hij tijdens het schooljaar maar één keer gezien: bij het Chinese nieuwjaar. Hij is, zoals nagenoeg alle jongeren, enig kind en zijn ouders verwachten heel veel van hem. Tien jaar geleden zochten de meeste studenten hun heil in computers en informatica. Nu is dat vooral economie. Maar de andere wetenschappen volgen snel. «Aan deze universiteit kan je 32 verschillende talen leren», zegt Koenraad. «Wij kozen Ne54 KLASSE NR.167

derlands, omdat het zo’n onbekende, kleine taal is. We denken dat we daarmee meer kans maken op een goede job». Ze hebben een Suske en Wiske gezien en vinden dat Chinezen daarin wel erg geel en scheel zijn. We kijken even de andere kant op en leren dat in Chinese strips de westerlingen ook met één eigenschap worden voorgesteld en benoemd: da bieze of grote neus. Wang Di wil leraar worden: «Geld en carrière interesseren me niet. Ik wil iets doen waar andere mensen beter van worden. Denk je dat ik ooit les zou kunnen geven in Vlaanderen? Wat ik dan de leerlingen over China zou vertellen? Over onze manier van denken. Ik zou beginnen met de draak. Dat is ons symbool. Hij kan lopen, zwemmen en vliegen. Hij is snel, dapper en verstandig. We zouden allemaal zoals de draak moeten zijn.» Hoe groot is de neus van een draak eigenlijk? De eerste bib met Nederlandse boeken aan de universiteit van Bejing is nauwelijks een rekje vol. Nescio en Gezelle. Dat kan beter. Daarom schreef Klasse tijdens de voorbije vakantie de Nederlandstalige uitgeverijen aan (bedankt!). Ondertussen zijn er al honderd recente boeken onderweg. Inclusief Suske en Wiske. De opleiding en een gedeelte van het loon van de docenten Nederlands worden met een startsubsidie betaald door de Nederlandse Taalunie.

Respect voor leraren neemt toe Lerares Wang Xiaoli (27), met Playboy-shirt, wordt voor de foto even overrompeld door haar leerlingen. Over twee minuten zijn ze weer stipt aan het werk. «Alle Chinezen geloven sterk in hiërarchie en gezag. En we weten allemaal hoe belangrijk studeren is. Vroeger speelden we kat en muis met de leraren om de taken te ontwijken. Nu weten we dat we als katten aan dezelfde kant staan. We moeten vooruit. En daardoor neemt het respect voor leraren alleen maar toe. (Lacht) Als lerares heb je het bijvoorbeeld gemakkelijk om een man te vinden…» De school huist in een voormalig tempelcomplex hartje stad. De klasjes tellen zo’n twintig leerlingen. Computers en televisietoestellen zijn nooit ver weg. Onderdirectrice Guo Zhijie (36): «De overheid zegt ons de jongste jaren wel dat we niet te veel op de schouders van de leerlingen mogen leggen. Dat we onze aandacht moeten verbreden. Niet alleen de resultaten tellen, ook de hele persoonlijkheid van de leerling. Iedereen heeft zijn eigen talenten. Maar dat willen de ouders dikwijls niet horen. Ze dromen allemaal van een universitaire carrière voor

hun enig kind. Dat zorgt voor grote druk op leerlingen, ouders, scholen en leraren. Maar tegelijk neemt ook het respect voor leraren toe: wij zijn de hoop voor hun kind.» Speeltijd gedaan. Stilte aan de pingpongtafels. De bel is hier vervangen door een opgewekt muziekje. De leerlingen van het tweede leerjaar staan snel in het gelid bij de Chinese vlag, de blik recht gericht op hun jonge klasverantwoordelijke-met-gelearmband. Op naar de gymles.

Presteren is de norm «Learn more, love more» hangt als motto boven deze secundaire school in Bejing. Een lief mogen de leerlingen niet hebben, maar van leren maken ze werk. Tot een gat in de nacht op hun kamertje in het internaat. De leraren leren mee. Ze moeten elk jaar minstens 35 nascholingspunten verzamelen. Daar hangt hun loon van af, net als van het oordeel van de leerlingen. Die vullen anoniem het rapport van hun leraar in. Presteren is de norm. Er staat een politieman voor de school. Altijd controle. Duizend leerlingen maar je hoort ze nauwelijks. De klassen in het secundair onderwijs tellen dubbel zoveel leerlingen als in de lagere school: een veertigtal. De lessen lopen van 8 tot 16 uur. Maar nagenoeg alle leerlingen volgen nadien nog extra lessen op school: logisch denken, Engels, labo… In het auditorium maken zes leraren gebruik van de beamer om hun nascholingsprogramma te bespreken. Startende leraren moeten de eerste vijf jaar elke week minstens één dag extra training volgen. Nadien wordt het minder, maar iedereen moet 35 nascholingspunten verzamelen. Die tellen mee voor hun bonus op het salaris en voor promotiekansen. Die bonus kan zo’n 200 euro bedragen, bijna een maandloon. Ook het oudercomité geeft elk jaar advies over de prestaties en de inzet van de leraren. En de leerlingen vullen anoniem een rapport in over elke leraar. Er zijn vakjes voor zijn vakkennis, zijn relatie met de leerlingen, zijn professionele aanpak en zijn resultaatgerichtheid. De helft van de leerlingen zit op internaat. Kamertjes van acht bedden. Boven elke kamerdeur een aantal gouden sterren. Die kan je verdienen met orde, opruimen, studieresultaten, rust en teamgeest op je kamer. Vandaag krijgt de kamer van Li haar vijfde ster. Of ze de druk aankunnen? Die vraag wordt meestal weggelachen. Wie niet kan volgen, is een watje. Toch blijkt uit recent onderzoek in de Bejing Review dat in Bejing 32 procent van de leerlingen in het lager en secundair onderwijs mentale problemen hebben: moeilijke relaties, emotionele instabiliteit en studieproblemen. Psychologische begeleiding is er nauwelijks.

KLASSE IN CHINA Lees vanaf vandaag zeven dagen lang de exclusieve verhalen van Klasse in China op www.klasse.be Uiteraard kan je China niet vatten in één of zeven reportages: 1,2 miljard mensen! Maar wat ziet een onbevangen oog als je voor het eerst in Bejing komt en er, zonder officiële begeleiding, de scholen binnenstapt? (‘Wie een land echt wil leren kennen, bezoekt het best de gevangenissen en… de scholen’). Klasse sprak open en bloot met leraren, leerlingen en ouders. Met jongeren op internaat en in Pizza Hut (lees Maks!). Met mentaal gehandicapten in een open instelling vlak bij De Verboden Stad (‘Ze bestaan officieel niet eens, mijnheer.’) Met getraumatiseerde kinderen van geexecuteerden, in de beveiligde omgeving van een kunstmatig dorp. (‘De doodstraf wordt hier veelvuldig uitgevoerd. De kinderen van die ouders zijn een vogel voor de kat.’) Met de riksjarijder die na een veel te lange dagtaak intensief Engels leert van zijn veertienjarige zoon. (‘Wordt mijn riksja een tourist car’). En waarom zal het tijdens de Olympische Spelen (Bejing 2008) niet regenen? Niet regenen! Ontdek een lerend volk in een snel veranderende samenleving, zeven dagen lang op www. klasse.be Zin in een Vlaamse gastspreker en/of recente dvd’s met zijn persoonlijke reportages over scholen in China? Zie p.33

KLASSE NR.167 55

Noël Slangen: «Schoolpremie? Armen gebruiken die om andere rekeningen mee te betalen. Onderwijs moet gratis zijn.» Vind jij de schoolpremie ook een (overbodig) snoepje? Drop je mening op www.klasse.be/poll

«Onderwijs kan onze welvaartstaat redden» welvaartstaat sputtert. Onze werkgelegenheidsgraad is een van de laagste van de Europese Unie, van de 55-plusers is amper één op vier nog aan de slag, sociale uitkeringen gaan in stijgende lijn,… Onderwijs is één van de peilers om onze welvaartsstaat te redden. Vier belangrijke opdrachten voor het onderwijs: 1. Dringend afstappen van repetitieve vorming. Geheugenwerk is belangrijk; maar dient gepaard te gaan met interactief onderwijs, gericht op het formuleren van vragen; probleem oplossen en innoveren; individueel talent, gevoel, empathie en originaliteit dienen aangemoedigd te worden; 2. Bevorderen van zowel technische als intellectuele vaardigheden, talenkennis inbegrepen, met voldoende en aanhoudende aandacht voor lichamelijke opvoeding en sport; 3. Het aanleren van sociale vaardigheden: expressie, ploeggeest en teamwerk; 4. Het nog meer bevorderen van top onderzoek, in samenwerking tussen hogeschool en onderneming, mede in het kader van internationale netwerken. Het aantrekken van buitenlandse masters-studenten en doctorandi in het kader van Engelstalige programma’s. Uit: ’Twaalfpuntenprogramma om de welvaartsstaat te redden’ van KUL-professor Roger Blanpain

«Onze

Korte kwalificatie

Veel

leerlingen verlaten het secundair onderwijs zonder getuigschrift of diploma. Sinds de invoering van de eenheidsstructuur in het secundair (1991) bestaan er voor TSO-of BSO-leerlingen geen korte kwalificatieafdelingen (de zogenoemde A3- of A4-opleidingen) meer. Na vier jaar secundair onderwijs heb je geen technisch finaliteitsbewijs meer. Door het wegvallen van de A3- en A4-opleidingen nam de studiemotivatie bij heel wat leerlingen af (ze moesten twee jaren méér naar school) en ook de overgangsmogelijkheden tussen BSO en TSO verminderden. Ook het actuele gebrek aan goede vakmensen is een gevolg van het afschaffen van de korte kwalificatieafdelingen. Wordt het niet dringend tijd om die opnieuw in te voeren? Michel Albrechts, Maaseik

Begeleiding voor interimarissen

Proficiat

voor jullie ‘Eerste Lijn’ over beginnende leraren. Ik sta drie jaar in het onderwijs en heb alle problemen die in het dossier opgesomd worden ervaren. Maar de specifieke moeilijkheden van interimarissen komen minder naar voren. Ik stond vorig 56 KLASSE NR.167

schooljaar in drie scholen. Een interimaris heeft dezelfde problemen als een beginnende leraar, en dit telkens opnieuw. Telkens moet je uitzoeken hoe de schoolsfeer is, het sanctiebeleid, de gangbare leraar-leerlingverhouding enz., terwijl je toch meteen moet meedraaien. Of je nu één, vijf of tien jaar ervaring hebt, de school en de leerlingen blijven even nieuw. Nog moeilijker wordt het als je ergens midden in het schooljaar ‘binnenvalt’. Gelukkig was er op één van mijn scholen lerarenbegeleiding en daar ben ik de school nog altijd dankbaar om. De boodschap: je mag fouten maken en er is iemand die je helpt, is veel aangenamer en bemoedigender dan het gevoel dat je constant tekortschiet omdat je uit onwetendheid de dingen niet, verkeerd of te laat aanpakt. Vooral voor interimarissen is die leerkrachtenbegeleiding geen overbodige luxe! Naam en adres bekend bij de redactie

Examens: een hel? zijn inderdaad collega’s voor wie de examenperiode een hemel is. Er zijn namelijk grote verschillen in werkdruk in een school. Een leraar talen die vier of vijf uren in een klas per week komt, heeft een voltijds lesrooster met vier of vijf klassen. Afhankelijk van het aantal paralleluren neemt die dus twee, drie of vier pakketten examens mee naar huis. Voor een leraar met één uur per week per klas moet je dat met vier of vijf vermenigvuldigen. En de pakketten zijn even groot, want de leerlingen pennen even lang en de leerplannen zijn zwaar genoeg. In een examen met vraagstukken zit je nog mee te rekenen met de fouten van de leerlingen… (zit ik nu te zagen?) Met andere woorden: sommige collega’s plannen een lang weekend tussen hun bewakingsbeurten in en sommige zittend een hele periode door te verbeteren… als je gelukt hebt: want al je klassen kunnen op een hoopje op het einde van de examenreeks komen!

Lut De Ridder

Kleine kleuterklasjes maakte een vreugdesprongetje toen de minister aankondigde om kleinere kleuterklasjes te willen organiseren. Toch heb ik nog enkele frustraties en twijfels: 1. Zolang er geen duidelijke scheiding en controle bestaat van het aantal te besteden lesuren voor kleuters/lagere school vrees ik dat de inspanningen van de minister tevergeefs zullen zijn. In de praktijk dient de kleuterschool als melkkoe om de lagereschoolklassen te ontdubbelen of graadsklasvrij te houden. Dit onder druk van directie, lagere schoolcollega’s én ouders (‘in de kleuterklas spelen ze alleen maar, nietwaar’). 2. Nog een jarenoud zeer: de teldatum (1 februari, voor scholen in herstructurering 1 september) bepaalt het lestijdenpakket voor het volgend schooljaar. Er wordt geen rekening gehouden met de kleuters die er na elk van de zeven instapdata bijkomen. Meestal gaat het om tien tot vijftien kinderen: de peuter/

eerste kleuterklas vergroot minstens met de helft en de juf krijgt daarvoor geen extra ondersteuning, ook niet van een kinderverzorgster. In feite bestaan die peuters/kleuters enkele maanden niet, want de school krijgt er ook geen extra werkingskosten voor. 3. Er is een budget voor kinderverzorgsters op school. Onze school deelt één kinderverzorgster met drie andere scholen in de scholengroep, waardoor de school deze extra kracht maar acht uren per week heeft (en dan nog te delen door twee klassen). De meeste peuters zijn er wel van het eerste tot het laatste schooluur, en dit elke dag. Rita Roels, Willebroek

Migrant in Canada kinderen gingen enkele jaren geleden in Canada naar school. Het allereerste wat men daar doet is de Engelse taal testen. Indien men niet aan een aantal basisvoorwaarden voldoet, word je onherroepelijk een aantal uren per dag in een Engels taalbad gedompeld (aangepast aan het niveau en de leeftijd). Na vier maanden volgden mijn dochters vlot alle lessen, zonder verdere problemen.

Mijn

Marianne Beniest

Hoogsensitief Ik ben bijna vijftig en eindelijk wordt er geschreven over iets waar ik nu al die jaren als een Don Quichote tegen vecht, want hoogsensitiviteit wordt absoluut niet geapprecieerd in deze bikkelharde (voor mij althans), snelle wereld. Hoop dat de toekomstige generatie hoogsensitieve kinderen eindelijk op wat begeleiding en vooral begrip zullen kunnen rekenen, in plaats van dat men hun gedrag steevast afdoet als flauw, verwend, weerbarstig, stout, moedwillig, eigenzinnig enz. Als kind (en nog als volwassene) heb ik me dikwijls (onnodig) heel schuldig gevoeld en nachtenlang wakker gelegen met het gevoel dat bijna niemand je moet, dat er iets serieus fout met me was. Met alle gevolgen vandien, want ik trok mezelf compleet terug en haakte af daar waar ik had moeten doorzetten.

Eindelijk!

Jos Vandenbossche

MAG DAT? – VERKIEZINGEN

Speelgoedmuseum

* Vier politici van één partij komen tijdens de lesuren spreken over hun werk als volksvertegenwoordiger voor de laatstejaars van een secundaire school. Dat mag niet. Politieke propaganda en activiteiten in scholen zijn verboden. Het behoort tot de autonomie van de school op welke manier ze de eindtermen rond burgerzin en democratie invult, maar ze moet daarbij wel rekening houden met dat verbod. Mandatarissen uitnodigen van alle politieke partijen van een bepaald bestuursniveau kan wel. Maar dan nog moet het accent liggen op de waarden en de werking van de democratie en haar instellingen. * Een natuurvereniging wil naar aanleiding van de gemeenteraadsverkiezingen een debat organiseren in een school. Aan dit debat zullen de lijsttrekkers van alle democratische partijen deelnemen. Mag de school haar auditorium verhuren? Dat mag niet. Lokalen van een school mogen niet voor activiteiten met een beperkt aantal politieke partijen gebruikt worden. Dat verbod geldt ook buiten de schooluren en schooldagen. Het verbod op politieke activiteiten in een school wordt heel ruim geïnterpreteerd en geldt voor alle activiteiten, wie ze ook organiseert.

geef Cultuurwetenschappen maar uiteraard heb ik dit museum tijdens de vakantie vooral met en voor mijn eigen kinderen bezocht. Hun reactie was telkens weer enthousiast, ondanks de hitte die dag en ondanks het feit dat het een museum in opbouw is (geen airco, geen raampjes open). Als vakleerkracht zat ik constant aantekeningen te maken op een stukje papier over hoe je aan cultuuroverdracht doet (o.a. bij educatief speelgoed zoals koken-eten-spelen), en hoe vaste westerse rol- en genderpatronen overal in ons spel en vermaak ingebakken zitten. Stof te over dus om in mijn lessen Cultuur te verwerken. Daarom heb ik ook het boek van het museum gekocht. Maar als ik dit museum als excursie zou doen, dan zou ik zelf een eigen leiddraad of thematische zoektocht voor mijn leerlingen opmaken, want een klas op een museum ‘loslaten’ zonder grondige ‘voorstudie’, eindigt in chaos. Ook zou ik de dag combineren met een wandeling in Mechelen (nieuwe erfgoedsite Lamot, rivier in de stad, om maar enkele zaken te noemen) of met Technopolis. Bravo ook voor het aanbieden van wat speelgoed uit ontwikkelingsgebieden, gemaakt van materiaal dat wij dumpen als afval op een recyclagepark, en waar kinderen - als ze al niet door een oorlog worden verteerd - in Afrika het moeten mee doen. Een plek om lang bij stil te staan.

Koen Engels

Meer inspiratie voor schooluitstappen en reacties van collega’s vind je op www.lerarenkaart.be

* De schepen van Onderwijs deelt aan alle leerlingen die les volgen in de gemeente een gratis brooddoos uit. Op de doos staat de tekst ‘Uw schepen van Onderwijs (naam) denkt aan het milieu’. In de doos zit een briefje met alle namen van de leden van de partij waartoe de schepen behoort. Dat mag niet. Aangezien er maar één partij aan bod komt, gaat het hier om politieke propaganda. Noch in het vrij, noch in het officieel onderwijs mogen er voorwerpen met namen van politici of politieke partijen verspreid worden. De schepen van Onderwijs vermengt hier zijn functie in het schoolbestuur met politieke activiteiten. Zo oordeelt de Commissie Zorgvuldig Bestuur in een aantal recente adviezen. Ouders, leraren of leerlingen mogen bij de Commissie een klacht neerleggen als ze denken dat de school haar boekje te buiten gaat. Specialisten onderzoeken de klacht en brengen advies uit. Alle adviezen vind je op www.ond.vlaanderen.be/zorgvuldigbestuur/adviezen.htm.

Binnen zonder bellen Een selectie uit lezersbrieven, faxen, e-mails en reacties via internet vind je op deze pagina’s. Naamloze brieven of manifesten komen er niet in. De redactie is niet verantwoordelijk voor de inhoud van de brieven. Schrijf a.u.b. korte brieven van maximum 25 regels. Wat te lang is, moeten we inkorten. Vermeld je naam en adres. Enkel uitzonderlijk op gemotiveerd verzoek laten we die weg. We kunnen eventueel brieven doorsturen naar betrokken afdelingen voor een deskundig antwoord. Klasse publiceert ook brieven die de redactie bereiken via Yeti, Maks! en Klasse voor Ouders. Kan voor iedereen interessant zijn.

Jouw mening? ➢ mail naar redactie.leerkrachten@klasse.be ➢ schrijf naar Klasse (Dialoog) – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel ➢ laat iedereen meelezen op www.klasse.be/forum of www.klasse.be/gastenboek Jouw vragen? ➢ Leraren, ouders, leerlingen en studenten met vragen of pro-

➢ ➢

blemen rond onderwijs kunnen terecht op het gratis nummer van de Vlaamse Infolijn: 0800 30 201 (iedere werkdag van 9 tot 19 uur). Je kan ook faxen naar 02 553 96 55 of surfen naar www.ond.vlaanderen.be/infolijn. Alle informatie over rondzendbrieven en wetgeving staat op edulex.vlaanderen.be Recent nieuws vind je op www.lerarendirect.be en www.schooldirect.be

KLASSE NR.167 57

Lees mee met je leerlingen en hun ouders ZSSV SYHIVW ZSSV SYHIV

Nieuw: elke dag Klasse via Klasse.vandaag Vanaf 1 september is Klasse er elke dag. Voor jou. Stipt om vier uur. Met het allerheetste nieuws over onderwijs en opvoeding. Onze redacteurs volgen dag aan dag de persconferenties, onderzoeken, studiedagen, discussies, acties, betogingen, standpunten, vernieuwingen, voorstellen en gebeurtenissen. Ze volgen wat er leeft in scholen en op straat. Omdat jij er meestal het kortst bij staat, krijg jij het nieuws voortaan eerst op www.klasse.be. 300 000 Vlamingen lezen mee.

Tienduizenden leerlingen en ouders zijn geabonneerd op de speciale nieuwsbrieven die Klasse voor hen maakt. Ze sluiten direct aan bij het nieuws voor hun leefwereld. Ook leraren kunnen zich hierop gratis abonneren (en/of leerlingen en ouders aansporen dat ook zelf te doen). Voor 10- tot 12-jarigen is er Rambo (abonneren via www. klasse.be/rambo). Voor 12- tot 18-jarigen is er Maks.xtr (abonneren via www.leerlingenkaart.be/maks_xtr.php). Voor ouders met kinderen tot 14 jaar is er Ouders.xtr (abonneren via www.klasse.be/ouders/xtr). Lees elke week de verhalen van ouders in hun blogs: www.klasse.be/ouders/blog

Extra service voor allochtone ouders Drie nieuwsbrieven voor leraren: gratis

+ (($ 16804137453 M. Demeester Schoolstraat 14 2437 Terbank $EZE KAART IS STRIKT PERSOONLIJK EPARTEMENT /NDERWIJS -INISTERIE VAN DE 6LAAMSE 'EMEENSCHAP $

Je krijgt elke woensdagmiddag het belangrijkste overheidsnieuws dat je als leraar nodig hebt. Abonneer je nu via www.lerarendirect.be Telkens er interessante acties zijn waarbij je als leraar gratis toegang of korting krijgt, ontvang je een persoonlijke nieuwsbrief op maat van je eigen vak of interesses. Schrijf je nu in via www.lerarenkaart.be. Bij alle inhouden en achtergronden van Klasse en de Klasse-publicaties krijg je ĂŠĂŠn keer per maand een persoonlijke update. Abonneer je via www.klasse.be/xtr

Hulp bij je lessen: de eindtermen op maat Hoe werk je met Yeti en Maks! op een boeiende manier aan de eindtermen? Leraren van het vijfde en zesde leerjaar basisonderwijs krijgen enkele dagen voor de nieuwe Yeti in hun klas ligt, originele lestips om in de klas mĂŠĂŠr te doen met het blad. Schrijf je in via www.klasse.be/yeti_bijlage Leraren van de tweede en derde graad secundair onderwijs onderwijs krijgen elke maand gevarieerde lestips die aansluiten bij artikels in Maks! Schrijf je in via www.klasse.be/maksimum

Maandblad voor Onderwijs in Vlaanderen Uitgegeven door het ministerie van de Vlaamse Gemeenschap departement Onderwijs

Nr.167 â&#x20AC;˘ september 2006 Klasse is teamwork. De hele ploeg vind je op www.klasse.be Hoofdredacteur Leo Bormans Redactie Klasse Wim de Jonge en Jan Tâ&#x20AC;&#x2122;Sas (eindredactie), Wouter Bulckaert, Veerle Devos, Leen Leemans, Veerle Vanbuel, Tessa Van der Cruyssen, Bert Vermeulen.

58 KLASSE NR.167

ZSSV SYHIVW ZSSV SYHIV

ÂŤZe spreken geen Nederlands en komen niet naar het oudercontact.Âť Dat zeggen we vaak over allochtone ouders. Klasse probeert de kloof te overbruggen en maakt elke maand een instapbrief in zeven talen (Nederlands, Frans, Engels, Spaans, Russisch, Arabisch en Turks). Die kunnen scholen op het gewenste aantal kopiĂŤren en meegeven met Klasse voor Ouders. De instapbrief vertelt in het kort wat er in Klasse voor Ouders staat en waarom ze het best de moeite zouden doen om het hele blad (uiteraard in het Nederlands) te lezen. Downloaden doe je via www.klasse.be/ouders/instapbrief

Vanaf nu: we leren van elkaar Geen ingewikkelde studiedagen. We leren het meest van elkaar! Hoe hebben ze probleem A opgelost in school B? En hoe pakt leraar C klas D aan? Voortaan vind je in elke Klasse vijf goedepraktijkvoorbeelden uit heel Vlaanderen handig genummerd (zie vanaf volgende maand in de rubriek Zeker Doen, Schooltip). Grasduinen in alle goedepraktijkvoorbeelden doe je via www.klasse. be/schooltip. Positieve inspiratie op maat.

400 000 krijgen genummerde leerlingenkaart Nagenoeg alle secundaire scholen hebben dit jaar een leerlingenkaart aangevraagd voor hun leerlingen. Die moeten ondertussen op school zijn beland. Elke kaart heeft vanaf dit jaar een uniek nummer. Daardoor zijn er nog meer acties mogelijk. Elke school krijgt bovendien regelmatig nieuwe affiches om het gebruik van de kaart te stimuleren. Zo krijgen we meer jongeren in beweging. Volg alle voordelen en wedstrijden op www.leerlingenkaart. be en via de wekelijkse nieuwsbrief Maks.xtr (abonneren via www.leerlingenkaart.be/maks_xtr.php)

Redactiesecretariaat en katern Zeker Doen, lerarenkaart en leerlingenkaart Patrick De Busscher, Geert Neirynck, Anne Siccard, Jo Valvekens, Sonja Van Droogenbroeck Het hart van Klasse Sabrina Claus, Diana De CaluwĂŠ, An Declercq, Hannah El-Idrissi, Souadia El-Moussaoui, Anny Lecocq, Ann Nevens Vormgeving Artefact, Leuven Verantw. uitgever Ludy Van Buyten Hendrik Consciencegebouw, 1210 Brussel AlleVlaamse leraren,CLB-medewerkers (elk net,elk niveau) krijgen Klasse gratis. Adreswijzigingen regel je uitsluitend via je eigen schooladministratie. Abonnement (10 nrs.): 25 euro Gepensioneerden, ter beschikking gestelde leraren en ook individuele studenten krijgen een abonnement tegen halve prijs.Groepsabonnementen

voor de laatstejaars lerarenopleiding en individuele abonnementen voor studenten uit het eerste en tweede jaar lerarenopleiding zijn gratis (bel 02 553 96 84 of mail naar secretariaat.leerkrachten@klasse.be). Voor scholen die dat wensen, is er ook Yeti (derde graad lager onderwijs), Klasse voor Ouders (kleuteronderwijs t/m tweede jaar secundair onderwijs) en Maks! (derde t/m zevende jaar secundair onderwijs). Klasse, Koning Albert II-laan 15, 1210 Brussel redactie.leerkrachten@klasse.be Tel. redacties Tel. secretariaat Tel. advertenties Tel. lerarenkaart Tel. leerlingenkaart

02 553 96 86 02 553 96 84 02 553 96 94 02 553 96 95 02 553 96 88

(advertentie)

Afgiftekantoor Gent X Ministerie van de Vlaamse Gemeenschap Redactie KLASSE Koning Albert II-laan 15 1210 Brussel

België – Belgique

PB/PP 3/9156

TIJDSCHRIFT

verschijnt maandelijks (behalve in juli en augustus)

«Schaf huiswerk niet af!»

Francesca Vanthielen is één van de honderd (on)bekende Vlamingen die op de Werelddag van de leerkracht (5 oktober) leerkracht-voor-eendag worden. Klassen kunnen nu via www.lerarenkaart.be zo’n (on)bekende Vlaming uitnodigen.

U: E DAG VOOR JO K L E U N R E IS KLASSE lees mee op

e/vandaag www.klasse.b

«Mijn thesis heb ik zélf gemaakt», lacht actrice en omroepster Francesca Vanthielen. «Maar ik beschouwde het als een noodzakelijk kwaad, en ook papers maken haatte ik. Toch zou ik ‘huiswerk’ niet afschaffen. Het is goed de leerstof op je eigen tempo nog eens na te kijken. Klinkt niet populair, ik weet het.» «Ik ben aan Toegepaste Economische Wetenschappen begonnen toen ik al voor Studio Brussel en later voor VTM werkte. Het is een humane wetenschap en heel de wereld draait om economie: razend interessant vond ik het. Media studeren interesseerde mij niet, daar was ik al sinds mijn tienerjaren in de praktijk mee bezig.» «Ik heb een zalige studententijd beleefd aan de KUBrussel, een kleine universiteit die nu samen met de andere kleintjes onder vuur ligt. ’t Zou zonde zijn, mochten die verdwijnen, want de studentenbegeleiding is er fantastisch. Proffen assisteren je echt bij je studies, in plaats van vooral met hun eigen onderzoek of publicaties in wetenschappelijke tijdschriften bezig te zijn. Wat een verschil met een mastodontuniversiteit als de KULeuven waar ik mijn licenties heb gevolgd! Daar vond ik de relatie tussen proffen en studenten veel te onpersoonlijk.» «Het zou niet mogen dat je studiekansen door sociale achtergrond en het opleidingsniveau van je ouders mee wordt bepaald, maar het is een realiteit. Kinderen uit een onderwijsgezin hebben een dubbele voorsprong; dat heb ik als kind van een professor en een docent zelf ondervonden. Wie thuis begeleiding krijgt, studeert makkelijker. Niet alleen voel je je gesteund, vaak kunnen je ouders je verder helpen als je vast zit met de leerstof. Ook plezierig is dat je met je ouders van gedachte kan wisselen over de inhoud van je cursussen.» «Leraren zijn cruciale rolmodellen in het leven van kinderen en jongeren. Mijn leraren hebben mij destijds de ogen geopend; ik hoop dat ze vandaag ook vooral daarmee bezig zijn, niet in de eerste plaats met hun leerstof. Onderwijs moet een metaverhaal brengen dat je doet nadenken. Daarom heb ik tijdens ‘de dag van de leerkracht’ vorig jaar géén lesje dictie of spraakkunst gegeven, wel een klasgesprek gehouden over migratie en fort Europa. Aanvankelijk kwamen de leerlingen – uit een kunstrichting nog wel – niet verder dan de bange blanke clichés, en er zaten helaas ook behoorlijk bruine ideeën tussen, maar naarmate de les vorderde, begonnen ze écht na te denken. Of hij ooit last had van racisme, vroeg ik aan de politieke vluchteling die in hun klas zat. Voor het eerst hoorden zijn klasgenoten hoe hij soms vier keer per dag zijn identiteitskaart moet tonen en geweigerd wordt in bars. Dat was een kantelmoment in de les, van dan af dachten ze verder dan hun veilige vooroordelen. Dat moet onderwijs met je doen: je uitdagen om kritisch na te denken en je van de wereld iets aan te trekken.»

Etnocommunicatie de eerste lijn

«Leer maar Nederlands» «Spreken zonder grenzen»

procent van de kinderen die in Genk geboren wordt, heeft een Turkse of Marokkaanse naam. 1 op 5 leerlingen in Antwerpen is allochtoon. Solomon, Baki, Tamara: zij zitten in de klas. Lieve, Els en Sven: zij geven hen les en zijn met de ouders bondgenoten in hun opvoeding. Maar van gedachten wisselen, verwachtingen uiten, huiswerk begeleiden of de resultaten van een toets bespreken is niet vanzelfsprekend als het niet in je moedertaal kan, als je minder mondig bent of zelf geen lange schoolcarrière had. En die hoge gesloten schoolpoort boezemt meer angst dan vertrouwen in. Ook bij papa Freddy en moeke Greet. Een dossier over spreken zonder grenzen: etnocommunicatie.

Zohra, mama van Adil (15) en Myriame (23)

«Zeg maar dat je Italiaanse bent» «Myriame ging voortstuderen: communicatiebeheer. Bij de inschrijving in de hogeschool meldt de vriendelijke receptioniste ons dat Myriame zich wel voor Duits moet bijwerken. Daarop waren we voorbereid. De dame verwijst ons door naar de docente in kwestie, die toevallig die dag ook in de school was. Alle informatie die we krijgen konden, leek ons meegenomen. Vanaf het moment dat Myriame haar naam zei en haar identiteitskaart bovenhaalde voor de juiste spelling ervan (onze kinderen zijn dat wel gewoon), sloeg de toon van de docente om: Myriame kreeg meteen de stempel ‘probleemgeval’. Dat Duits ging toch wel heel erg moeilijk worden, en oeioeioei, tegen andere docenten zou ze toch maar beter zeggen dat ze Italiaanse of Spaanse was. Alsof je op een Marokkaanse afkomst niet fier mag zijn en de ene nationaliteit beter is dan de andere… We stonden perplex en Myriames enthousiasme voor de hogeschool kreeg meteen een flinke deuk.»

het probleem

Wat? ONKUNDE EN ONBEGRIP

OMCIRKEL WAT JIJ VANZELFSPREKEND VINDT. HOE DENKEN JE COLLEGA’S EROVER? 1. Ouders volgen het schoolwerk van de kinderen. 2. Ouders lezen. 3. Ouders spelen met hun kinderen. Hoe? SYMPTOMEN VAN NON-COMMUNICATIE 4. Iedereen heeft een > ouders komen niet naar het oudercontact computer, een abon> angst, wantrouwen, onbegrip, twijfel aan beide kanten: wil die ander wel moeite nement op een krant, doen? tijdschrift. > leerlingen blijven weg van meerdaagse uitstappen, buitenschoolse activiteiten 5. Ouders zijn ’s avonds > niet deelnemen aan turnlessen thuis. > geen reactie op nota’s in de agenda, of brieven via de boekentas 6. Iedereen leert zijn > directeur is enkel aanspreekbaar op zijn/haar bureau na telefonische afspraak emoties uiten. > ouderraad bestaat alleen op papier 7. Ouders begrijpen wat > kwetsbare groepen worden betuttelend of paternalistisch behandeld de school van hen > schoolreglement is in onduidelijke taal verwoord verwacht. > vooroordelen en veralgemeningen: ‘Ze moeten thuis maar Nederlands spreken’, ‘Ze 8. Leren is de hoofdtaak bekijken het huiswerk niet eens.’ en verantwoordelijkheid van de school, Wie? KWETSBARE GEZINNEN > allochtonen: eerste, tweede, derde generatie niet van de ouders. > asielzoekers, illegalen 9. De school neemt het > nieuwe instromers: Polen, Kosovaren… initiatief om ouders > autochtonen: kansarme gezinnen, laaggeschoolden en hun kinderen bij de werking te betrekken. Deze gezinnen hebben vaak een gekwetste achtergrond. Communiceren met mensen die een andere etnisch-culturele of socio-culturele achtergrond hebben, een andere taal spreken en onbekende verwachtingen en waarden koesteren, is moeilijk. Zowel voor de doorsnee Vlaamse leraar als voor allochtone, kansarme of minder mondige ouders (of leerlingen). Te vaak stopt het bij «Ze moeten maar Nederlands leren» en «Ik ben er toch niet welkom». Een blinde vlek thuis (Wat doen ze op school?) en in de klas (Wat gebeurt er thuis allemaal?) is de voedingsbodem voor onbegrip en een te beperkte samenwerking.

Waarom? TAALBARRIÈRE EN/OF CULTURELE VERSCHILLEN

Sigi, leraar in spe

«EERSTE KEER» «We hebben in onze opleiding een vak dat ‘diversiteit’ heet. Ik begeleid bijvoorbeeld Hassan bij het maken van zijn huiswerk. Daarvoor ga ik wekelijks naar Hassans huis. Een ‘huiswerkcultuur’ was in het begin helemaal afwezig. Samen met zijn mama probeer ik daaraan te werken. Voor mij was het de eerste keer dat ik in een allochtoon gezin ontvangen werd.»

Mogelijke oorzaken bij ouders > zelf geen of weinig scholing gehad: het schoolse systeem is hen onbekend, maakt hen onzeker > communicatieve vaardigheden zijn eerder beperkt > geen ervaring met de ‘leren door te spelen’-cultuur, de leescultuur op school > minder mondig omdat Nederlands niet de thuistaal is > andere culturele achtergrond waarin participeren, je mening zeggen, je verwachtingen en gevoelens uiten, zelf initiatief nemen minder vanzelfsprekend zijn MOGELIJKE OORZAKEN BIJ DE SCHOOL > geen uitnodigende infrastructuur: gesloten schoolpoort, gesprek enkel op afspraak… > geen open schoolcultuur: weinig inspraak van leraren, ouders, leerlingen, weinig kans op informele contacten > leraren zijn niet geschoold om met diversiteit om te gaan > onvoldoende kennis van de kwetsbare groep (het gros van de leraren komt uit de ‘middenklasse’ van de Belgische bevolking: ze hebben hogere studies gevolgd, kennen werkzekerheid… Ze toetsen, niet altijd zonder gevaar, gebeurtenissen aan hun leefwereld en ervaringen uit hun verleden.) > ervan uitgaan dat ouders het wel zelf komen zeggen als er iets scheelt > geen schoolbeleid dat een eenduidige aanpak verzekert > te administratieve taal in plaats van eenvoudig Nederlands > onduidelijke schoolse structuren, de regelgeving is een doolhof > een strak ‘Alleen Nederlands’-beleid in de communicatie met ouders > houdt weinig rekening met de cultureel-religieuze achtergrond van de leerling

Gevolgen? A NEVER ENDING STORY? Younes El Yousfi, Prisma, diversiteitscentrum

«35 NATIONALITEITEN» «Ik ken een school waar kinderen van 35 verschillende nationaliteiten zitten. Toen ik op een keer vroeg wat de school met die culturele rijkdom doet, kwam er geen antwoord.»

> Ouders die betrokken zijn bij de school, stimuleren het welbevinden en de schoolresultaten van hun kind. Door barrières in taal, verschillen in opvoedingswaarden, een gesloten schoolstructuur… haken minder communicatieve ouders snel af. > De negatieve spiraal waarin kwetsbare groepen gevangen zitten, blijft kronkelen: 35 procent van de leerlingen in Antwerpse basisscholen heeft allochtone roots. Amper 10 procent van de hogeschoolstudenten in de metropool kan hetzelfde zeggen. Van die 10 procent slaagt 1 op 7 in het eerste jaar. Een lerarenkorps met een mix aan etnisch-culturele achtergronden is hierdoor veraf.

Je zal merken dat niet iedereen aan jouw veronderstelde zekerheden beantwoordt. Ben je ook bereid om iets van jouw leven te delen met hen? Ben je enthousiast om een ‘surplus’ te bieden aan een kind dat het met een leerstofonderdeel wat moeilijker heeft? Aan een ouder die meer dan vijf minuten tijd nodig heeft?

Mustafa, papa

«JULLIE - WIJ» «Ik krijg soms een dégout van onbekenden die me ‘bevragen’ bij een eerste ontmoeting. ‘O, je spreekt Nederlands’ en ‘O, je werkt’. Alsof ik me moet bewijzen, verantwoorden, om dan pas goed bevonden te worden. Gezonde nieuwsgierigheid is iets anders dan een bevooroordeelde jullie/wij-houding.»

de aanpak

Respect, welbevinden en openheid vormen de basishouding van elke school en elke leraar die ouders wil betrekken en ondersteunen bij de opleiding van hun kind. Op die drie fundamenten bouwt de school een goede communicatieve aanpak uit die positief is voor kwetsbare groepen, maar ook doorstraalt naar andere gezinnen. Een goede communicatie is een belangrijke voorwaarde om de relatie kwetsbare ouders – school te verbeteren. De participatie van die ouders in je school wijst op een al of niet geslaagde communicatie.

Op individueel DE LERAAR ALS PARTNER IN DE OPVOEDING EN HET LEREN niveau ‘De’ leraar bestaat niet. Ken jij je eigen houding tegenover anderstalige leerlingen, ouders en hun betrokkenheid bij het schoolgebeuren? Onbewust geef je signalen die je houding duidelijk maken. DE OUDER ALS PARTNER IN OPVOEDING EN LEREN Ook ‘de’ allochtoon, ‘de’ kansarme bestaat niet. Daarom somt deze Eerste Lijn ook niet op hoe je het best met Turkse moeders praat. Wat met Marokkaanse dan? En Chinese, Poolse of Kosovaarse inwijkelingen? De verschillen tussen en binnen de groepen kunnen erg groot zijn. Net zoals er in elk Vlaams gezin andere regels en waarden gelden. Bovendien vorm je alleen een genuanceerd beeld als je eigen ervaringen toetst aan die van anderen. Een cultuur, een status of een gewoonte thuis zou geen belemmering mogen zijn voor het leren. Wat alle ouders bindt, is dat ze ouder zijn en het beste voor hun kind willen.

Op school- EEN UITGESPROKEN BELEID OF SCHOOLPLAN niveau Eén leraar maakt geen schoolplan. Het heeft weinig zin als de juf van het derde leerjaar

ZES KANSEN

Zwengel informele contacten aan. Ze zijn het ideale middel om het ijs te breken en zijn belangrijk om de formelere varianten vlot te laten verlopen. Zijn leraren en directie vlot aanspreekbaar? Is een gesprek aan de schoolpoort mogelijk? Luisteren we voldoende?

Maak tijd voor het inschrijvingsmoment. Met welke vragen zitten de ouders? Bekijk samen het schoolreglement, vergelijk de waarden van de school met die van thuis, leg de visie van de school over ouderbetrokkenheid en ouderparticipatie uit. Peil voldoende naar de beginsituatie: welke talen spreekt het kind thuis, in welke taal drukken de ouders zich het makkelijkst uit?

Verzorg de formele contacten. Op welke vaste momenten kan de school info meegeven? Het koffiemoment ’s ochtends? Een wekelijks inloopkwartiertje? Hoe toegankelijk zijn de oudercontacten? Is het tijdstip voor iedereen

>>>

een thuisbezoek aflegt en haar kennis en ervaringen het daaropvolgende schooljaar niet doorstromen. Of als de collega Engels onder geen elke voorwaarde bereid is om een tolk in te schakelen. Een vertrouwensband tussen school en ouders is fundamenteel. Daartoe is een schoolbeleid nodig waaraan elk personeelslid zich houdt: we delen dezelfde zorg en willen een langdurige samenwerking, een lage drempel, een goede band. Zowel ouders als school winnen bij zulk een goed partnerschap. KEN DE DOELGROEP Leer de ouders kennen. Win op professionele wijze relevante info in. Hebben ze een andere thuistaal dan het Nederlands? Heeft de school een overzicht van de nationaliteiten? Waarom komen ze niet naar een contactavond? Liggen eigen mislukkingen aan de basis, angst voor veroordeling, minderwaardigheidsgevoel, of kunnen ze zich niet vlot uitdrukken in het Nederlands? Wat verwachten ze of verwachten ze ‘maar’ van de school? Welke vaardigheden, specifieke interesses hebben ze? Als je de competenties van de ouders kent, kan je ze ook gerichte vragen stellen. Allochtone tussenpersonen (interculturele bemiddelaars, integratieambtenaren of sleutelfiguren uit etnische gemeenschappen zoals de Imam of een jeugdwerker) kunnen hierbij helpen. Die mensen vind je door zelf contact te leggen met organisaties, federaties, onthaalbureaus, centra voor basiseducatie, schoolopbouwwerk. KEN DE ‘EVIDENTIES’ VAN HET TEAM Zet je als team op één duidelijke lijn. Wat houdt ons tegen om meer doelgroepgericht te communiceren? Wat doen we al en waarom doen we het zo? Welke vooroordelen en ‘evidenties’ leven er in het team? Wanneer voelen we onmacht? Wanneer was er een positief contact? Wat willen we van ouders? Welke onbewuste etiketjes plakken we? MAAK JE VISIE, WAARDEN, NORMEN, METHODEN DUIDELIJK EN BEGRIJPELIJK Ga er niet te snel vanuit dat ouders het schoolse systeem begrijpen. De verschillende netten, de eindtermen, A, B of C-attesten, afwezigheden, de overgang naar het secundair, de toetertestjes in de derde kleuterklas … Voor vele ouders is het een kluwen van regeltjes in een onbegrijpelijke taal. Ook voor ouders die thuis Nederlands spreken. Heb dus oog voor een eenduidige en gemakkelijke formulering. Maak ook de opvoedingswaarden van de school bekend en geef informatie over leermethodes (spelen om te leren bijvoorbeeld) en huiswerkbegeleiding. Mogen en kunnen ook de ouders hun mening daarover geven? CREËER OMSTANDIGHEDEN Ga er als school niet van uit dat ‘ze het wel zullen zeggen als er iets is’. Vraag er expliciet naar en creëer er ook goede omstandigheden voor. Hiernaast vind je zes kansen.

>>> gepast? Voorziet de school in kinderopvang? In een warme verwelkoming? Gebruik je jargon? Abstracte taal? Schakelt de school tolken in? Weten alle ouders dat? Weten de ouders dat ze een ouderraad kunnen oprichten? Dat ze deel kunnen uitmaken van de schoolraad?

Overweeg een huisbezoek. Dit geeft onschatbare info over de thuissituatie van de kinderen. Voor ouders is het een signaal dat de school hen de moeite waard vindt. Een huisbezoek vergt een degelijke voorbereiding en dient respectvol te verlopen. Ze kunnen enkel als de ouders dat goed vinden. Doe dit niet uitsluitend bij problemen.

Maak de schoolinfrastructuur toegankelijk. Is het een plek waar kinderen en ouders zich thuis en welkom voelen? Blijft de schoolpoort altijd gesloten? Hangt er een groot WELKOM aan de poort (in verschillende talen)?

Ondersteundemondelinge communicatie met een doordachte schriftelijke variant. Met affiches, eenvormige briefjes, berichten in agenda, maandelijkse nieuwsbrieven, eenvoudige taal... Overweeg (gedeeltelijke) vertalingen.

de aanpak

Concreet TIEN KANT-EN-KLARE TIPS 1. Zoek je leerlingen ook buiten hun schoolse omgeving op: langs het voetbalveld, aan de skateramp… 2. Ouders, school en leerlingen hebben gemeenschappelijke doelstellingen: benadruk die in plaats van de verschillen te onderstrepen. 3. Werk meer vanuit vragen en behoeften van de ouders: laat hen eens de agenda van een ouderavond bepalen. 4. Laat oudere leerlingen resultaten en ervaringen presenteren van een uitstap: als een allochtoon meisje vertelt hoe het er op de tweedaagse aan toeging, zijn ouders sneller geneigd om hun dochters ook te laten meegaan. 5. Schakel oud-leerlingen in of taalgenoten om de schoolcultuur te verduidelijken aan nieuwkomers. 6. Geef niet op en denk niet in termen van ‘Er waren maar vijf vaders aanwezig’. 7. Zorg voor bijscholingen over diversiteit voor het lerarenteam. 8. Niet mogen kan ook gewoon een kwestie van geldgebrek zijn. Of de leerlingen dragen thuis een grote verantwoordelijkheid voor de kleinere kinderen, het huishouden, de zaak. Of ouders maken zich zorgen over de veiligheid, het niet haram zijn van het voedsel, de omgang jongens-meisjes. 9. Als je met tolken werkt, richt je dan nog tot de ouder en praat niet rechtstreeks met de tolk. 10. Schakel tussenpersonen in uit de brede omgeving van de school om het eerste contact te leggen of een vertrouwensband op te bouwen. TIEN TIPS VOOR SCHRIFTELIJKE ETNOCOMMUNICATIE 1. Leg de brief die je schreef, de folder die je maakte voor aan een testpubliek: wat vindt die van de inhoud, de fotokeuze, toon, kleurgebruik? 2. Werk met gepersonaliseerde brieven: een brief met naam, ook in de aanspreking, werkt altijd beter. 3. Vertaal het onderwerp of een doorverwijzing van je brief of folder ook in de thuistaal. Het stimuleert en werkt vertrouwen in de hand. 4. Maak korte geschreven boodschappen zonder jargon: in korte zinnen de essentie vatten. 5. Een uitspraak van een leerling op een brief van de school maakt hem meer doorleefd. 6. Let op met grapjes, beeldspraak, synoniemen, afkortingen: ze maken een tekst voor anderstaligen soms minder begrijpelijk. 7. Schrijf met een positieve toon: geef een pluim aan wie op tijd komt in plaats van een nota aan de laatkomers. 8. Werk met herkenbaar beelden fotomateriaal. 9. Eenvoudige taal mag niet betuttelend klinken: pas daarom op met al te kinderlijke logo’s en pictogrammen. Ouders hebben ook hun eergevoel. 10. Zorg voor een herkenbaar logo op alle schriftelijke communicatie met ouders. Waar lees je meer? Wie helpt je verder?

Marc Laquière, Federatie Marokkaanse Verenigingen

«GOEDE VOORBEELDEN» «Jarenlang durfden ouders bij een inschrijving niet te vertellen dat ze thuis geen Nederlands praatten. Omdat de school hen dan ‘doorverwees’, of ze weigerde het kind. Met de huidige criteria voor gelijkeonderwijskansen verandert de situatie. Scholen krijgen nu extra middelen voor leerlingen die als thuistaal niet het Nederlands hebben. Maar ouders blijven op hun hoede: ze willen de kansen van hun kind gaaf houden. Scholen moeten meer goede praktijkvoorbeelden en ideeën uitwisselen met elkaar. Waarom zouden ouders bijvoorbeeld geen inspraak mogen hebben in de besteding van die extra middelen?»

> Samen school maken: allochtone ouders op school, brochure van de Koning Boudewijnstichting. Online te raadplegen

via www.kbs-frb.be > Allochtone ouders en de school, Jan de Mets, aflevering 11 van maart 2006 in School en Samenleving > Etnocommunicatie, communiceren met een multicultureel publiek, Verbal Vision en de cel Gelijke Kansen van de

> > >

> >

> > >

Vlaamse Gemeenschap, online te raadplegen via www.verbalvision.be/publicaties of gratis aan te vragen op 02 553 58 46 Schoolopbouwwerk Turnhout heeft op zijn site een schat aan concrete tips voor scholen, klassen… Ze zijn geordend per thema op www.turnhout.be/schoolopbouwwerk/# De Eerste Lijn over participatie en communicatie vind je op www.klasse.be/eerstelijn Prisma is een diversiteitscentrum in de Antwerpse regio. Het kan scholen ondersteunen om een diversiteitsbeleid op gang te trekken. Mail Prisma via info@prismavzw.be of bel 015 28 18 30. Bijna elke stad heeft een integratiedienst (soms met tolkendienst). Er bestaan ook provinciale integratiecentra. De Federatie van Marokkaanse Verenigingen (FMV) is al jaren actief rond onderwijs. Via het integraal project IQRA werken ze o.a. rond schoolse achterstand bij allochtone leerlingen en ouderparticipatie. Je vindt ze in de Oudstrijdersstraat 9, Borgerhout (tel. 03 204 10 10) of op www.marokkaansefederatie.org Contactadressen van schoolopbouwwerk en de centra voor basiseducatie staan op www.samenlevingsopbouw. be en www.vcob.be Bij Klasse voor Ouders hoort een instapbrief voor anderstalige ouders. Die vertaalt kort de belangrijkste inhouden en stimuleert ouders om de volledige Nederlandse tekst te lezen. In zeven talen te downloaden via www.klasse.be/ouders/instapbrief Nakhla vzw organiseert inleefreizen op maat naar Marokko, voor leraren en op vraag ook voor leerlingen. Info: 0485 14 26 39 Inspiratie kan je ook opdoen in het pictogrammenwoordenboek op www.deschoolbrug.be Meer informatie en tips over klare en duidelijke taal vind je op www.klaretaal.org Ben jij op zoek naar een plek om ervaringen rond etnocommunicatie uit te wisselen? Een prikbord vind je op www.klasse.be/eerstelijn

DE EERSTE LIJN Hoofdredacteur: Leo Bormans Eindredactie: Michel Van Laere Redactie: Veerle Vanbuel en Michel Van Laere Vormgeving: Artefact Illustraties: Koen Fossey Een uitgave van Klasse (Ministerie van Onderwijs en Vorming). Meer info op www.klasse.be

Dit eerstelijnsdossier werd gemaakt in samenwerking met jongeren, leraren, directeurs, Younes El Yousfi (Prisma) en Marc Laquière (FMV). Het is het zesentwintigste dossier. De andere verschenen vroeger in Klasse en zijn gebundeld in een handig naslagwerk. Je kan het bestellen door 2 euro te storten op 091-2223020-03 (mét dvd erbij stort je 6 euro – mededeling ‘De Eerste Lijn voor leraren’). Je raadpleegt alle bijdragen ook gratis op www.klasse.be/eerstelijn.