ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΡΕΥΝΩΝ
ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ ΕΝΗΜΕΡΩΤΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ Tευχοσ 22, Ιανουαριοσ 2015
εκ της σύνταξης
Η αριστερά μπροστά στον κόσμο που αλλάζει
του Γιάννου Κατσουρίδη
Ο κόσμος που μας περιβάλλει αλλάζει με ρυθμούς καταιγιστικούς. Οι βεβαιότητες του χθες δεν θα είναι ποτέ ξανά οι ίδιες. Οι μηχανισμοί/ διαδικασίες που βρίσκονται σε εξέλιξη τις τελευταίες δεκαετίες (παγκοσμιοποίηση και πλήρης απελευθέρωση των «αγορών», τεχνολογία, πόλεμοι, κτλ.) αυξάνουν το ρυθμό και την ένταση των αλλαγών με τρόπο πρωτόγνωρο. Η οικονομική κρίση επιταχύνει περαιτέρω το ρυθμό της αλλαγής και αυξάνει την έντασή της. Στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και Βόρειας Αφρικής παρακολουθούμε να ξετυλίγεται ένα σπιράλ εμφύλιων πολέμων που πυροδοτήθηκαν, κυρίως, από εξωτερικές επεμβάσεις, αλλά και από αυταρχικά καθεστώτα. Βλέπουμε αιματοκυλίσματα από φανατικούς θρησκόληπτους, οι οποίοι, όμως, αποτέλεσαν κάποτε χρήσιμους σύμμαχους και σήμερα χρήσιμους εχθρούς. Αποτέλεσμα της πολιτικής αστάθειας, των πολέμων και της φτώχειας έχουμε κύματα μετανάστευσης προς τις πιο σταθερές και πλούσιες περιοχές του κόσμου. Ολα αυτά αποτελούν παράγωγο της όξυνσης των αντιθέσεων όλων των ειδών και μορφών, εγγενών στο καπιταλιστικό σύστημα και όχι απλώς σε μια εκδοχή του (νεοφιλελεύθερη). Στη νοτιοανατολική Μεσόγειο έχουμε την ανακάλυψη υδρογονανθράκων στην ΑΟΖ της Κύπρου που για τους μικρούς
λαούς, όπως τον κυπριακό, τείνουν να μετατρέπονται σε μπούμερανγκ, παρά ελπίδα. Ταυτόχρονα, παρατηρούμε όξυνση της τουρκικής επιθετικότητας έναντι της Κύπρου, αλλά και μια διαφοροποίηση των συμμαχιών ανάμεσα σε ισχυρούς δρώντες (Τουρκία, Ισραήλ, Αίγυπτο), που ακόμα δεν έχει κατασταλάξει και κανένας δεν εγγυάται ότι δεν θα επιστρέψει στο σημείο που βρισκόταν. Στην Ευρώπη έχουμε ακροδεξιό πισωγύρισμα (Ουκρανία) και ένα νέο ψυχρό πόλεμο με σαφή προσπάθεια φθοράς της Ρωσίας. Η ΕΕ των μνημονίων, των μονοδρόμων και της ανυπαρξίας εναλλακτικών, το μόνο που κάνει είναι να δημιουργεί προϋποθέσεις περαιτέρω όξυνσης των ταξικών αντιθέσεων και συνεπώς διεργασίες αντίστασης που αργά ή γρήγορα θα πάρουν μορφή και περιεχόμενο. Το πριν δεν θα είναι ποτέ ξανά το ίδιο με το μετά. Το πόσο χρόνο θα διαρκέσει η κύηση του καινούριου δεν μπορεί να προβλεφθεί βέβαια. Και σίγουρα η πορεία δεν θα είναι ευθεία. Τα φαινόμενα δεν ταυτίζονται με την ουσία. Αν αυτό συνέβαινε δεν θα χρειαζόταν καμιά επιστήμη. Η αριστερά πρέπει έγκαιρα να μελετήσει τις νέες μορφές και σχήματα μεταλλαγής του κόσμου, το ρόλο των κυρίαρχων δυνάμεων, τις (νέες) μορφές ιμπεριαλιστικής δράσης και να θέσει τους στόχους της, καθώς και τις μορφές αγώνα.
περιεχόμενα • Η αριστερά μπροστά στον κόσμο που αλλάζει • Η άνοδος των αντιδραστικών και φασιστικών οργανώσεων στην Ευρώπη : Εισηγήσεις Ημερίδας • «Χτίζοντας ένα πολυπολικό κόσμο: 10 χρόνια ALBA-TCP» • Εκδηλώσεις
συντακτική επιτροπή
Γιάννος Κατσουρίδης Κώστας Γουλιάμος Κωστάκης Κωνσταντίνου Σωτηρούλα Γιασεμή
Ινστιτούτο Ερευνών ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ
Ανδρέα Παπακώστα 1, 1037 Καϊμακλί, Λευκωσία, Κύπρος τηλ.22432111, φαξ.22432112 www.inep.org.cy / info@inep.org.cy
Η άνοδος των αντιδραστικών και φασιστικών οργανώσεων στην Ευρώπη
Πραγματοποιήθηκε στις 21 Νοεμβρίου από το Ινστιτούτο Ερευνών ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ σε συνεργασία με την Αντιπροσωπεία του ΑΚΕΛ στην Συνομοσπονδιακή ομάδα της Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς/ Βόρειας Πράσινης Αριστεράς, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Ημερίδα με θέμα «Η άνοδος των αντιδραστικών και φασιστικών οργανώσεων στην Ευρώπη». Ομιλητές στην εκδήλωση ήταν ο Νεοκλής Συλικιώτης, Αντιπρόεδρος της Ομάδας της Ενωτικής Αριστεράς/ Αριστεράς των Πρασίνων των Βορείων Χωρών, Ευρωβουλευτής ΑΚΕΛ, ο Alexander Potapov, Βουλευτής του Κομμουνιστικού Κόμματος Ρωσικής Ομοσπονδίας, και ο Κώστας Γουλιάμος, Πρύτανης του Ευρωπαϊκού Πανεπιστημίου Κύπρου. Στην ομιλία του ο Ευρωβουλευτής Νεοκλής Συλικιώτης επικεντρώθηκε στην άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων στην Ευρώπη και την Κύπρο και κυρίως στο πως μπορουμε να αντιμετωπίσουμε το φαινόμενο αυτό. Συγκεκριμένα ανέφερε ότι: “Η ιστορία κινείται νομοτελειακά προς την πρόοδο της ανθρωπότητας αλλά πάντα με πισωγυρίσματα. Η άνοδος φασιστικών οργανώσεων ειδικότερα στην Ευρώπη στις μέρες μας, είναι ένα τέτοιο πισωγύρισμα. Τέτοιες οργανώσεις σήμερα μπαίνουν στα κοινοβούλια και κυβερνήσεις, προωθούνται
από ιμπεριαλιστικούς κύκλους σε διάφορα μέρη του κόσμου, δρουν με εγκληματικό τρόπο ενώ το χειρότερο η ρητορεία τους κερδίζει έδαφος στις συνειδήσεις μέρους τη κοινής γνώμης. Πολλές είναι οι προκλήσεις και τα ερωτηματικά. Και το βασικό ερώτημα είναι εμείς τι κάνουμε; Θα περιμένουμε χωρίς αντίδραση μέχρι να έρθουν οι φασίστες και για μας, όπως ερωτά και ο Μπρεχτ στο ιστορικό ποίημα του; Η Ευρώπη σήμερα Ας δούμε τι γίνεται σήμερα στην Ελλάδα όπου αναδεικνύεται σήμερα η ναζιστική Χρυσή ως σημαντική πολιτική δύναμη. Οι ιστορικές και κοινωνικές συνθήκες θυμίζουν Γερμανία του 1930 λαμβάνοντας υπόψη τον αντίκτυπο της καπιταλιστικής κρίσης στη χώρα και την απογοήτευση από το αστικό πολιτικό κατεστημένο. Όμως είναι σημαντικό να τονίσουμε εδώ κάτι που αποκρύβεται συνήθως από τα ΜΜΕ: τις διασυνδέσεις μέρους της αστικής τάξης προς τη Χρυσή Αυγή και το αντίστροφο. Μερικά στοιχεία είναι χαρακτηριστικά όπως η στάση της Χ.Α. υπέρ των συμφερόντων των εφοπλιστών στη Βουλή, οι επιθέσεις κατά απεργών, η ρητορική που ταυτίζει τα συμφέροντα του κεφαλαίου με το εθνικό συμφέρον. Όσο για τα αίτια της κρίσης; Πιστοί στη ρητορική του Χίτλερ για όλα φταίνε οι μετανάστες, οι απεργοί, οι κομμουνιστές… ποτέ βέβαια το κεφάλαιο… ξένο ή
ντόπιο. Το άλλο επίκαιρο παράδειγμα βέβαια είναι αυτό που βιώνουμε εδώ και ένα χρόνο στην Ουκρανία. Σε αυτή την κατάσταση συνένοχοι και οι εκπρόσωποι της Ε.Ε. και ΗΠΑ που εν μια νυκτί ξεχνούν ευρωπαϊκές και δημοκρατικές αξίες. Ακολούθως στηρίζουν πολιτικά και οικονομικά την ακροδεξιά για την πολιτική ανατροπή της κυβέρνησης Γιανούκοβιτς και δείχνουν ανοχή στην πραξικοπηματική κατάληψη της εξουσίας από μέρος της αντιπολίτευσης. Και όλα αυτά γιατί; Επειδή σαφώς έπρεπε ο δυτικός ιμπεριαλισμός να διεισδύσει ακόμη πιο ανατολικά και επειδή έπρεπε να επεκταθούν τα ευρωπαϊκά κεφάλαια σε νέες αγορές. Και λέγοντας αυτό, θα πρέπει να αναφερθούμε ιδιαίτερα στον αντικομουνισμό που αναδύεται την τελευταία εικοσαετία στην Αν. Ευρώπη κυριότερα – φαινόμενο που προκύπτει από τις ίδιες συνθήκες που προκαλούν και την αναβίωση του φασισμού. Δηλαδή την ένταση των κοινωνικών προβλημάτων και της οικονομικής και πολιτικής κρίσης. Ειδικότερα στις πρώην σοσιαλιστικές χώρες οι αστικές κυβερνήσεις προσπάθησαν να αποπροσανατολίσουν εντελώς τους λαούς από τα τρέχοντα προβλήματα τους διασυνδέοντας στρεβλωτικά τα τελευταία με τον υπαρκτό σοσιαλισμό, ακριβώς για να μην γίνεται η εμπειρική σύγκριση του σοσιαλιστικού παρελθόντος με το καπιταλιστικό παρών που σαφώς δεν θα σύμφερε στις σημερινές ηγετικές ελίτ. Έτσι προωθούν μια σειρά αντικομουνιστικών μέτρων όπως η απονομιμοποίηση κομουνιστικών Κομμάτων, οργανώσεων και συμβόλων ενώ μέσω των μέσων χειραγώγησης της κοινής γνώμης (παιδεία και ΜΜΕ) ενισχύουν την αντικομουνιστική τους προπαγάνδα. Από την άλλη, στη Δυτική Ευρώπη αναβιώνουμε την άνοδο της ακροδεξιάς ειδικότερα την τελευταία πενταετία. Σειρά κομμάτων με ονόματα όπως Εθνικά ή Πατριωτικά αποτελούν την άλλη όψη του νομίσματος του φασισμού. Αποτελούν και τους εκπροσώπους ενός μέρους του κεφαλαίου που επιδιώκει λιγότερη διακίνηση κεφαλαίων και υπηρεσιών εντός της Ε.Ε.. Αυτά τα κόμματα με συνθήματα ρατσιστικά, αντιμεταναστευτικά και εθνικιστικά αναδεικνύονται σε πρωταγωνιστικές πολιτικές δυνάμεις. Χαρακτηριστικά είναι τα αποτελέσματα των τελευταίων Ευρωεκλογών όπου κατάφεραν να καταλάβουν το Εθνικό Μέτωπο της Γαλλίας – 26%, το Βρετανικό Εθνικό Κόμμα - 27%, το Δανέζικο Λαϊκό Κόμμα - 27%, οι Σουηδοί Δημοκράτες – 7%, το αυστριακό Κόμμα Ελευθερίας – 20%, το ολλανδικό Κόμμα Ελευθερίας 12%, το γερμανικό «Εναλλακτική για τη Γερμανία» - 7% κλπ. Σαφώς ο φασισμός έχει πολλά παρακλάδια τα οποία έχουν κοινά χαρακτηριστικά και εξυπηρετούν τους ίδιους σκοπούς. Κάποια από αυτά είναι ο φονταμενταλισμός, ο ρατσισμός, ο ακραίος συντηρητισμός, ο εθνικισμός-σωβινισμός κλπ. Αντικρίζοντας το παράδειγμα της Κύπρου βλέπουμε ξεκάθαρα το πώς ο ιμπεριαλισμός διαχρονικά υλοποίησε τα σχέδια του επενδύοντας στα πιο ακραία στοιχεία του τόπου, χωρίς απαραίτητα να συμμαχεί μαζί τους. Με την πολιτική του «διαίρει και βασίλευαι» έθεσε την ελληνοκυπριακή και τουρκοκυπριακή κοινότητα τη μια αντίπερα στην άλλη. Τη δουλειά του ανέλαβαν εργολαβικά η ΕΟΚΑ Β, ΤΜΤ, παραστρατιωτικές οργανώσεις, εγκάθετοι της CIA και της Χούντας, οι οποίες αντί
να συμπαραταχθούν σε ενιαίο μέτωπο κατά του ιμπεριαλισμού για τα συμφέροντα του κυπριακού λαού στο σύνολο του - όπως υποστήριζε το ΑΚΕΛ - αναλώθηκαν στο πως θα κατατροπώσει η μια κοινότητα την άλλη, πως θα περιθωριοποιήσουν τους κομμουνιστές της κοινότητας τους και πως θα καθιστούσαν την Κύπρο προέκταση του ΝΑΤΟ. Τα αποτελέσματα της δράσης της ακροδεξιάς στην Κύπρο τα θυμόμαστε καθημερινά αντικρίζοντας τον Πενταδάκτυλο. Δεν φτάνει όμως αυτό. Βλέπουμε τα απομεινάρια τους να αναδιοργανώνονται σήμερα κάτω από τα ίδια συνθήματα, με πιο τρανό το παράδειγμα του φασιστικού ΕΛΑΜ – της προέκτασης ουσιαστικά της Χρυσής Αυγής στην Κύπρο. Με επιθέσεις κατά μεταναστών και Τουρκοκυπρίων, με εθνικιστική ρητορική και με αναβίωση του προτύπου του Γρίβα συνθέτουν τη θλιβερή παρουσία τους στην κυπριακή κοινωνία. Η σταδιακή τους εξάπλωση, ειδικότερα στη νεολαία, είναι ανησυχητική. Αναφερόμενος στο ΕΛΑΜ και την Κύπρο, ευθύνες για αυτό το φαινόμενο έχουν και όσοι εκείνοι από τη μια παρουσιάζονται πολιτικά μετριοπαθείς και από την άλλη διαχρονικά συγκαλύπτουν τη δράση της ακροδεξιάς. Τέτοια παραδείγματα είναι ο Αρχιεπίσκοπος που μιλούσε για τα «μορφωμένα παιδιά του ΕΛΑΜ», οι δηλώσεις του ΥΠΔΙΚ Ιωνά Νικολάου για το ότι «δεν υπάρχουν νεοφασιστικές και ακραία εθνικιστικές οργανώσεις στην Κύπρο», η παρουσία του βουλευτή του ΔΗΣΥ Σωτήρη Σαμψών σε εκδηλώσεις του ΕΛΑΜ που τιμούσαν τον πατέρα του και την ΕΟΚΑ Β, η συμμετοχή του Ζαχαρία Κουλία σε ρατσιστική πορεία το 2010 που κατέληξε με μαχαίρωμα Τουρκοκυπρίου, οι τιμές στον Γρίβα και τους πραξικοπηματίες καταδρομείς από τον Πρόεδρο Αναστασιάδη κλπ. Θα μπορούσαμε να αναφέρουμε άλλα τόσα παραδείγματα διαχρονικών ευθυνών της αστικής τάξης και εθνικιστικών κύκλων στα αστικά κόμματα και στον κρατικό μηχανισμό που εμπότιζαν γενιές και γενιές με εθνικιστικές κορώνες για να θερίσουν σήμερα τα φαινόμενα αυτά.
Τι κάνουμε σήμερα Πέραν του να ανησυχούμε και να καταδικάζουμε όμως την ακροδεξιά και το φασισμό πρέπει να δώσουμε απαντήσεις και λύσεις σήμερα στο πως σταματούμε την καταστροφή που επέρχεται με τυχόν περεταίρω επικράτηση αυτών των σκοταδιστικών δυνάμεων. Βασικό ρόλο στην άνοδο της ακροδεξιάς έχει και η αποσιώπηση του τι εστί ακροδεξιά και φασισμός από μέρους των ΜΜΕ. Παίρνοντας ξανά το παράδειγμα της Ελλάδας, η Χρυσή Αυγή με την εκλογή της στη Βουλή αντιμετωπιζόταν από τα ΜΜΕ αρχικά ως ένα περίπου διασκεδαστικό και ενδιαφέρον φαινόμενο. Περίμεναν τη δολοφονία του αντιφασίστα τραγουδιστή Παύλου Φύσσα για να ασχοληθούν με πραγματικές αποκαλύψεις για τη φασιστική δράση της νεοναζιστικής οργάνωσης. Το αποτέλεσμα αυτών των αποκαλύψεων ήταν ότι σε λίγες μέρες η Χρυσή Αυγή απώλεσε το ήμιση της δημοτικότητας της στην κοινή γνώμη. Αυτό λέει πολλά για το ρόλο που πρέπει να έχουν τα ΜΜΕ. Την ίδια στιγμή ο φασισμός είναι και ζήτημα παιδείας. Και ας δούμε την Κύπρο. Το αποτέλεσμα μιας παιδείας που βασίζεται σε εθνοκεντρικούς στόχους που τον αντικατοχικό αγώνα τον μετατρέπουν σε εθνικιστικό μίσος και μισαλλοδοξία είναι σαφώς να δημιουργεί και συνειδήσεις που μετέπειτα θα αναζητήσουν την πιο αυθεντική έκφανση του εθνικισμού. Πού είναι το δημοκρατικό σχολείο; Πού είναι η διδασκαλία των αξιών της ειρήνης, του διεθνισμού και της πάλης κατά κάθε λογής διακρίσεων; Πού είναι οι στόχοι προώθησης της επαναπροσέγγισης Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων; Η διεκδίκηση διαφορετικής κοινωνίας μέσω της παιδείας και όλων των φορέων καλλιέργειας συνειδήσεων πρέπει να είναι ο στόχος του αντιφασιστικού αγώνα όλων των προοδευτικών δυνάμεων σε Κύπρο και Ευρώπη. Την ίδια στιγμή πρέπει να διαμορφωθεί ένα ανοικτό αντιφασιστικό μέτωπο που να δρα σε τοπικό και διεθνές επίπεδο. Πρέπει να δοθεί μια πολιτική και κοινωνική μάχη σε κάθε μέρος. Στα σχολεία, στις δουλειές, στη Βουλή, στον κόσμο.
Στην ομιλία του ο βουλευτής του Ρωσικού Κομμουνιστικού Κόμματος, Αλεξάντερ Ποτάποφ επικεντρώθηκε στις εξελίξεις στην Ουκρανία και το ρόλο των κυρίαρχων δυτικών δυνάμεων στην αναβίωση ψυχροπολεμικών καταστάσεων. Ανάμεσα σε άλλα τόνισε ότι οι λαοί πρέπει να αντλούν μαθήματα από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο όπου η ΕΣΣΔ είχε τη μεγαλύτερη συμβολή στη νίκη κατά του χιτλεροφασισμού και τόνισε ότι ο φασισμός αναδεικνύεται μέσα από τις συστημικές κρίσεις του καπιταλιστικού συστήματος. Υπογράμμισε την υποκρισία ΕΕ-ΗΠΑ που στηρίζουν το φασισμό στις χώρες της Βαλτικής και ιδιαίτερα στην Ουκρανία όπου παρατηρούνται όλα τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα του φασισμού συμπεριλαμβανομένου του άκρατου αντικομμουνισμού. Παρόλη, όμως, τη στήριξη του πραξικοπηματικού καθεστώτος από Ε.Ε. και ΗΠΑ, υπάρχουν σημαντικές εστίες αντίστασης από τον ουκρανικό λαό, σημείωση ο Αλεξάντερ Ποτάποφ. Ο Ρώσος βουλευτής επανέλαβε την αλληλεγγύη του ΚΚΡΟ στην πάλη του κυπριακού λαού για απαλλαγή από την τουρκική κατοχή και επανένωση, ενώ κατήγγειλε και τις παραβιάσεις της Αγκυρας στην κυπριακή ΑΟΖ.
«Χτίζοντας ένα πολυπολικό κόσμο: 10 χρόνια ALBA-TCP » Η Πρεσβεία της Κούβας και Βενεζουέλας με το Ινστιτούτο Ερευνών ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ συνδιοργάνωσαν Ημερίδα με θέμα: «Χτίζοντας ένα πολυπολικό κόσμο: 10 χρόνια ALBA-TCP» Στην εισήγησή του, ο Καθηγητής Κώστας Γουλιάμος ανέφερε ανάμεσα σε άλλα στην εισήγησή του: Σε αντίθεση με την Ευρώπη, η Λατινική Αμερική είναι μια ήπειρος σε κίνηση, αντιμέτωπη με έναν κόσμο που βρίσκεται σε κρίση. Η νομισματική ένωση αποτελεί λ.χ. ένα εγχείρημα, το οποίο λογικά και in absracto προωθεί την ενοποιητική διαδικασία. Αν όμως η εφαρμογή της γεννά σφοδρούς αγώνες ανακατανομής και μείζονες αστάθειες, τότε ό,τι είχε σχεδιασθεί ως δρόμος προς την ενοποίηση μεταβάλλεται σε αιτία αδιέξοδης διαπάλης. Αυτό αποδεικνύεται με την κρίση που ταλανίζει την Ευρωπαϊκή Ένωση, τόσο στο εθνικό, όσο και στο υπερεθνικό επίπεδο. Στο εθνικό επίπεδο η παρούσα κρίση εμφανίζεται με διαφορετικές εκφάνσεις και ένταση, ενώ στο υπερεθνικό διακυβεύεται η ίδια η οντότητα της Ένωσης, κι όχι μόνο του ευρώ, από τη συνέχιση της κρίσης. Η σκέψη του Νίκου Πουλαντζά προσφέρει μια σειρά έννοιες και σημεία αναφοράς για τη σε βάθος διερεύνηση των υφιστάμενων συνθηκών σχετικά με τη μεταβατικότητα και τη διαφορετικότητα των καπιταλιστικών δομών, την παγκοσμιοποίηση και τον μεταβαλλόμενο ρόλο του κράτους. Το έργο του δεν προσφέρει απλώς απαντήσεις, αλλά ανοίγει διόδους θεωρητικών αναζητήσεων για φλέγοντα ζητήματα. Ένα τέτοιο ζήτημα είναι η κρίση της ΕΕ. Πώς εξηγείται η διαφορετικότητα της καπιταλιστικής ανάπτυξης μεταξύ των κρατών-μελών της, μισό αιώνα μετά την ίδρυσή της; Πώς συνδυάζεται το διακρατικό (transnational) με το υπερεθνικό (international) που συνυπάρχουν στην ΕΕ; Ποιος ο ρόλος του κράτους την εποχή της διεθνοποίησης; Ποια η παρέμβαση των κοινωνικών αγώνων και συγκρούσεων; Ποιος ο ρόλος των κοινωνικών κινημάτων ως δια-ταξικών δυνάμεων; Το έργο του Πουλαντζά προσφέρει χρήσιμα εργαλεία για την ανίχνευση απαντήσεων. Για παράδειγμα, ο Πουλαντζάς αναγνώρισε τη χωρική και χρονική διάσταση της ανάπτυξης του καπιταλισμού, ο συνδυασμός των οποίων μπορεί να εξηγήσει το διαφορετικό επίπεδο, αλλά και το ρυθμό ανάπτυξης διαφορετικών περιοχών. Με άλλα λόγια, η άνιση ανάπτυξη, η οποία συνοδεύει την επιδίωξη της διαρκούς συσσώρευσης του κεφαλαίου, συνεπάγεται τη χρονική διαφορετικότητα, ή το ρυθμό της
συσσώρευσης αυτής. Στο πλαίσιο, όμως, της ΕΕ εγείρεται το ερώτημα γιατί δεν έχει καταστεί δυνατή η υπέρβαση του διαφορετικού ρυθμού καπιταλιστικής ανάπτυξης μεταξύ των διαφορετικών περιοχών της. Και πάλι ο Πουλαντζάς προσφέρει χρήσιμα αναλυτικά εργαλεία. Ειδικότερα, η διαρκής συσσώρευση του κεφαλαίου καθιστά επιτακτική την εφαρμογή ενιαίων κανόνων λειτουργίας της αγοράς, η καθιέρωση των οποίων επιτυγχάνεται μέσα από την κρατική παρέμβαση. Δεδομένου ότι η πεμπτουσία της ΕΕ είναι η ενιαία αγορά προϊόντων και υπηρεσιών, ο ρόλος αυτός αναλαμβάνεται από τα ευρωπαϊκά όργανα, τόσο άμεσα όσο και έμμεσα, ως εκπροσώπους των κρατών-μελών. Η περίπτωση και η διαφορετικότητα της ALBA Μπορούμε από πολλές απόψεις να χαρακτηρίσουμε την ALBA ως την εμπροσθοφυλακή του κόσμου όσον αφορά στις ιδέες, στους μετασχηματισμούς και στις πολιτικές προτάσεις για την οικοδόμηση ενός ουμανιστικού σοσιαλισμού με επίκεντρο την υπηρεσία των ανθρώπων και της ανθρωπότητας Τόσο η ALBA όσο και η CELAC αντιπροσωπεύουν μια σημαντική – ιστορική δυνατότητα ώστε η περιοχή αυτή να αποτελέσει αφετηρία σε μια νέα φάση στην ιστορία της ανθρωπότητας κατά τον 21ο αιώνα. Το μοντέλο αυτό, προφανώς, δεν θα μπορούσε εύκολα να γίνει αποδεκτό. Αυτό που παρακολουθούμε και βιώνουμε είναι η ανάπτυξη ενός πολέμου από πλευράς
ηγεμονικών (ιμπεριαλιστικών) κέντρων απέναντι στο πολιτικά εναλλακτικό μοντέλο κυρίως της ALBA αλλά και της CELAC. Παράλληλα, η περιοχή της Λατινικής Αμερικής είναι σε μοναδική θέση δεδομένης της διεθνούς κατάστασης. Πρόκειται για μια θέση που χαρακτηρίζεται από τρία κύρια γνωρίσματα: 1. Βρίσκεται σε δυναμική περιφερειακής σύγκλισης ενώ όλες οι άλλες ήπειροι βιώνουν φυγόκεντρες τάσεις, 2. Μέχρι σήμερα έχει τις μικρότερες συνέπειες από την οικονομική ύφεση που παρατηρείται στα ηγεμονικά (ιμπεριαλιστικά) κέντρα 3. Μέσα στο ετερογενές ωστόσο συγκλίνον σύνολο βρίσκεται ένας, ζωτικής σημασίας, πυρήνας , ο οποίος απέναντι στη δομική κρίση του καπιταλισμού, σηκώνει το λάβαρο του ουμανιστικού σοσιαλισμού του 21ου αιώνα 10 ΠΑΡΑΛΛΗΛΑ ΑΛΛΑ ΑΛΛΗΛΟΣΥΝΔΕΟΜΕΝΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ Από τη συγκριτική αυτή εμπειρία προκύπτουν μια σειρά από ενδιαφέροντα ερωτήματα άμεσα συσχετιζόμενα με την εμπειρία των δύο ηπείρων. 1. Πώς να οικοδομήσουμε μια δημοκρατική και ενωμένη περιφερειακή συμμαχία στην Ευρώπη; 2. Πώς θα αποφευχθεί η αναπαραγωγή των καπιταλιστικών αρχών στις οποίες βασίστηκε η οικοδόμηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης ώστε να απελευθερωθούμε από την κυριαρχία οικονομικών και χρηματοπιστωτικών μονοπωλίων; 3. Πώς θα οικοδομήσουμε μια ένωση βασισμένη στην αλληλεγγύη, η οποία δεν θα περιοριστεί – για παράδειγμα - σε μια απλή διοικητική συνεργασία «κοινού νομίσματος» ενώ την ίδια στιγμή θα μειώνονται οι ανισότητες στην ανάπτυξη μεταξύ Νότου και Βορά; 4. Πώς θα γίνεται σεβαστή η εθνική κυριαρχία; 5. Πως θα γίνει πολιτική κεφαλαιοποίηση των κοινωνικών-πολιτικών κινημάτων κατά της παγκοσμιοποίησης και της στρατιωτικοποίησης των ευρωπαϊκών κοινωνιών; 6. Πως πολιτικά θα αντιμετωπισθεί η αυξανόμενη υφαρπαγή δημόσιου πλούτου, η εμπορευματοποίηση των φυσικών πόρων και η
γραφειοκρατική διαχείριση των δημοσίων πόρων; 7. Πώς θα γίνει ανάκτηση και πρόσβαση σε θεμελιώδεις πόρους και πως θα διασφαλίζεται ο δημοκρατικός τους έλεγχος; 8. Πως θα γίνει η σύσταση και ενίσχυση εναλλακτικών οργανισμών οικονομικής και πολιτικής συνεργασίας με στόχο την περιφερειακή ολοκλήρωση της ΕΕ αντί της πρόσδεσης στο μπλοκ του “Διευθυντηρίου των Βρυξελλών”; 9. Πως θα αντιμετωπιστεί από πλευράς πολιτικής στρατηγικής η μεθοδική δουλειά που κάνουν τα ηγεμονικά (ιμπεριαλιστικά) κέντρα, με στόχο να υπονομεύσουν και να ακυρώσουν μια διαδικασία δημοκρατικής και ενωμένης περιφερειακής συμμαχίας στην Ευρώπη; 10. Τι χαρακτηριστικά, πρέπει να έχει μια δημοκρατική και ενωμένη περιφερειακή συμμαχία στην Ευρώπη; Όπως φαίνεται, τα ερωτήματα και οι προκλήσεις κάθε άλλο παρά ασήμαντα είναι. Ταυτόχρονα, υπάρχουν και αρκετοί κίνδυνοι αφού δεν μπορεί να αναμένουμε τις κυρίαρχες δυνάμεις να μείνουν άπραγες. Ποιοι κίνδυνοι ενέχονται; Ως παραδείγματα μπορούμε να αναφέρουμε: • Τη Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων ή αλλιώς TTIP (Transatlantic Trade and Investment Partnership) είναι μια συμφωνία που αυτή τη στιγμή βρίσκεται στο στάδιο των –μυστικών– διαπραγματεύσεων μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης (μέσω της Κομισιόν) και ΗΠΑ. Αλλά τι είναι το ΤΤΙΡ και τι γνωρίζουμε για αυτό; Ποιους τομείς θα επηρεάσει και τι επιπτώσεις θα έχει στην καθημερινή μας ζωή; • Τη περίφημη “Συμμαχία του Ειρηνικού”, μέσα σε ένα μόλις χρόνο ζωής – επίσημα συστάθηκε στις 6 Ιουνίου 2012 – υπήρξε εξαιρετικά δραστήρια, με 7 συνόδους μέσα σε αυτό το διάστημα. Επιπλέον, υπάρχει η φιλοδοξία, εκτός από τις υπόλοιπες χώρες της Λατινικής Αμερικής, να ενταχθούν μελλοντικά και άλλες όπως η Ιαπωνία και η Αυστραλία (πιστοί σύμμαχοι των ΗΠΑ), ακόμα και η… Ισπανία, η οποία αν και δεν βρέχεται από τον Ειρηνικό • Τη ΝΑΤΟποιηση των πολιτικών, οικονομικών και κοινωνικών ζητημάτων
Καταδικασταία
η αδιανόητη βαρβαρότητα της Boko Haram στη Βόρεια Νιγηρία
Ο ευρωβουλευτής της Συνομοσπονδιακής ομάδας της Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς/ Βόρειας Πράσινης Αριστεράς του Ευρωκοινοβουλίου Matt Carthy εξέφρασε την έντονη καταδίκη της Ομάδας για την πρόσφατη σφαγή της Boko Haram στη Νιγηρία, κατά την οποία πάνω από 2000 άτομα δολοφονήθηκαν με φρικιαστικό τρόπο κατά τη διάρκεια των τελευταίων ημερών στη Βόρεια Νιγηρία. Μιλώντας σήμερα το απόγευμα σε μια συζήτηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο σχετικά με τη βία, είπε: «Οι σκέψεις μας είναι πρώτα και κύρια σε όσους πενθούν και οι οποίοι έχουν παγιδευτεί σε μια απερίγραπτη κατάσταση βιαιοτήτων. Η Νιγηριανή κυβέρνηση και οι κρατικές δυνάμεις ασφαλείας φάνηκαν απλά ανίκανες να παρέμβουν.
“Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Νιγηριανή κυβέρνηση δεν απαλλάσσεται από την ευθύνη για την πρόσφατη κλιμάκωση της βίας μέσα από μια σειρά από καταδικαστέες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τουλάχιστον 950 μέλη της οργάνωσης Boko Haram πέθαναν ως αποτέλεσμα του υπερπληθυσμού, της πείνας, της βαρβαρότητας, και παράνομων εκτελέσεων ενώ βρίσκονταν υπό κράτηση στη Νιγηρία κατά το πρώτο εξάμηνο του 2013. «Τούτου λεχθέντος, τίποτα δεν θα μπορούσε να δικαιολογήσει τις ενέργειες της Boko Haram: η πράξη του να δέσει μια βόμβα σε ένα παιδί και να την πυροδοτήσει είναι μια αδικαιολόγητη πράξη που έχει συγκλονίσει τους πάντες.» Ο ευρωβουλευτής πρόσθεσε ότι «Τώρα έχουμε όλοι την ηθική ευθύνη να επιδείξουμε την ίδια οργή και να επενδύσουμε τους ίδιους πόρους για την αντιμετώπιση των αιτίων και των συνεπειών αυτών των φρικαλεοτήτων όπως θα κάναμε αν συνέβαινε οπουδήποτε αλλού στον κόσμο. Σε μια εβδομάδα όπου το Ευρωκοινοβούλιο ορθώς υπερασπίστηκε την ελευθερία του λόγου των μέσων ενημέρωσης, θα πρέπει επίσης να δηλώσουμε ότι τα διεθνή μέσα ενημέρωσης έχουν την ηθική υποχρέωση να θέσουν την κατάσταση στη Νιγηρία σε περίοπτη θέση στην ενημέρωση του κοινού στην Ευρώπη και σε ολόκληρο τον κόσμο. Μόνο τότε θα αναγκαστούν οι κυβερνήσεις να συμβάλουν θετικά και με ένα μετρημένο τρόπο στην αναζήτηση της σταθερότητας και της δικαιοσύνης στην περιοχή.»
Το Τμήμα Ιστορίας
και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου και το
Ινστιτούτο Ερευνών Προμηθέας διοργανώνουν Συνέδριο με θέμα:
Ο ΙΣΠΑΝΙΚΟΣ ΕΜΦΥΛΙΟΣ
Το Συνέδριο θα πραγματοποιηθεί το διήμερο
20-21 Φεβρουαρίου 2015 στην αίθουσα Β108 του Κτηρίου ΣυμβουλίουΣυγκλήτου Αναστάσιος Λεβέντης Αναντίλεκτα ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα του 20ου αιώνα, ο Ισπανικός εμφύλιος αποτέλεσε πεδίο σύγκρουσης όχι μόνο αντικρουόμενων ιδεολογικών παρατάξεων στο εσωτερικό της Ισπανίας, αλλά κάτι πολύ περισσότερο: αποτέλεσε το προοίμιο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και συγκέντρωσε το πολιτικό ενδιαφέρον ολόκληρης της ανθρωπότητας, ασκώντας παράλληλα τεράστια επίδραση στις τέχνες και τη λογοτεχνία. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η πολύ μεγάλη διεθνής απήχηση που προκάλεσε η δημιουργία των Διεθνών Ταξιαρχιών. Προσέλκυσε ένα μεγάλο αριθμό ξένων εθελοντών από πολλές χώρες του κόσμου, της Κύπρου και Ελλάδας μη εξαιρουμένων, οι οποίοι εντάχθηκαν στις Διεθνείς Ταξιαρχίες για να επιδείξουν την αλληλεγγύη τους προς τον ισπανικό λαό και να πολεμήσουν για τη δημοκρατία. Η Κύπρος μάλιστα, είχε, αναλογικά προς τον πληθυσμό της, τη μεγαλύτερη ποσοστιαία συνεισφορά στις Διεθνείς Ταξιαρχίες. Παρά την τεράστια ιστορική του σημασία, ο Ισπανικός Εμφύλιος παραμένει ακόμη και σήμερα ένα πεδίο σχετικά αδιερεύνητο στη χώρα μας τόσο στον τομέα της επιστημονικής έρευνας όσο και της κοινωνίας ευρύτερα. Με αυτό το σκεπτικό, το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Κύπρου και το Ινστιτούτο Ερευνών ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ αποφάσισαν όπως διοργανώσουν, από κοινού, ένα Συνέδριο για το υπό αναφορά ζήτημα με στόχο να αναδείξουν άγνωστες πτυχές του ισπανικού εμφυλίου, καθώς και τη συμμετοχή των Ελλήνων και Κυπρίων εθελοντών στον αγώνα για δημοκρατία στην Ευρώπη. Ακαδημαϊκοί και ερευνητές θα αναλύσουν διάφορες πτυχές ενός πολέμου, ο οποίος ξέφυγε πολύ νωρίς από τα στενά εθνικά όρια της Ισπανίας, διεθνοποιώντας τον αγώνα κατά του φασισμού.