Historisch Eersel

Historisch Eersel,

Eersel is een prachtig dorp om in te wonen, te werken en te recreëren! Dat is niet alleen vandaag de dag zo, dat is in de rijke geschiedenis van het dorp altijd zo geweest. De historie van Eersel, Duizel, Steensel en Knegsel spreekt boekdelen. En zonder verleden geen toekomst. Als PLUS-Supermarkt zijn we nauw betrokken met dit dorp en haar inwoners. Wij vonden het daarom heel erg leuk dat we dit boek voor u hebben mogen samenstellen. Dit in samenwerking met Heemkundige Studiekring “de Acht Zaligheden” in algemene zin en met dhr. Frans Teunis in het bijzonder. Frans, met al zijn kennis over Eersel, is met het beschikbaar stellen van beeldmateriaal voor én het creëren van dit mooie album heel druk geweest. Wij zijn hem, en zijn collega’s, hier dan ook ontzettend dankbaar voor.

Voor u ligt het prachtige resultaat. Wij hopen dat u veel spaar- en leesplezier beleeft aan het boek. Met vriendelijke groet, Ard en Luc van de Huijgevoort.

Beste lezer/verzamelaar.

Ons logo van de Heemkundige Studiekring De Acht Zaligheden bestaat uit een gestileerd takje dophei met 8 dopjes, voorstellende De Acht Zaligheden, het oorspronkelijke aandachtsgebied van de kring. Onder de dophei is weer in gestileerde vorm een halve grafheuvel aangegeven met daaronder een vuistbijl. Thans richt de zelfstandige kring zich voornamelijk op de dorpen Duizel, Eersel en Steensel onder het label van Brabants Heem zoals ook de vestiging van de plusmarkt zelfstandig is onder het landelijke label van de PLUS Markt. Op de vraag van de jongens van Huygevoort eigenaar van de PLUS Markt in Eersel om medewerking en ondersteuning te geven aan het uitbrengen van een “plaatjes” boek hebben wij graag gehoor gegeven. Wij realiseren ons wel dat niet alle aspecten van de Eerselse gemeenschap aan bod zullen komen maar dat geeft weer moed om nog eens naar de gemeenschap te kijken over ‘tig’ jaren.

Vanwege het 75-jarig bestaan van de kring medio 2022 brengen wij ook een eigen boek uit met de titel ‘Gebundeld Verleden’. Hierin staan wij stil bij mooie verhalen uit het verleden die ook voor het heden nog betekenis kunnen hebben. Het is tevens het vervolg op de eerste uitgave in 1976 en over een voorinschrijving hoort u te zijner tijd via de plaatselijke media.

Voor u ligt het boek Historisch Eersel met een tiental onderwerpen vergezeld van te verzamelen prachtige foto’s, die een herinnering kunnen oproepen of een flauwe glimlach van herkenning doen verschijnen.

Wij hopen op een grote verzamelwoede en wensen u heel veel plezier met het compleet maken van het boek.

Namens de Heemkundige Studiekring De Acht Zaligheden. Frans Teunis voorzitter

Colofon

Concept & productie:

Tomorrow Local Promotion Services

In opdracht van:

PLUS Van de Huijgevoort Eersel

Disclaimer:

De uitgever heeft ernaar gestreefd de rechten m.b.t. de illustraties volgens de wettelijke bepalingen te regelen. Degenen die desondanks menen zekere rechten te kunnen doen gelden, kunnen zich alsnog tot de uitgever wenden.

Markt

De Markt in Eersel is het centrum van het dorp. Tot de dertiende eeuw lag het centrum echter bij de kerk van Eersel. Waarschijnlijk was daar ook een plein, ten noordoosten van de huidige kerk. Het vermoeden is dat de Markt pas in de loop van de dertiende eeuw het centrum van het dorp is geworden, al dan niet gestimuleerd door de Hertog van Brabant om zo meer macht in de regio te verkrijgen. Waarschijnlijk is in die tijd ook al een kapel gesticht. Mogelijk was dat op dezelfde plaats als de huidige kapel, maar dat zou ook op een andere plek kunnen zijn op het huidige Marktplein. Eersel lag op de kruising van twee belangrijke handelsroutes en fungeerde om die reden sinds de Middeleeuwen als handelscentrum. Vanaf die tijd tot in de twintigste eeuw waren er in Eersel vele jaarmarkten die veel mensen uit de hele Kempen en zelfs van daarbuiten naar het dorp trokken. Daarnaast was er vanaf 1544 ook een weekmarkt op de woensdag. In 1919 is deze, na een lange onderbreking, verplaatst naar de maandag. In het begin van de negentiende eeuw wordt het Marktplein beschreven als “digt met huizen op stadswijze betimmerd; waaruit de ouden luister van Eersel nog klaarlyk te bespreuren is”. De Markt is meerdere keren door brand verwoest geweest. In 1506 werd het door een brandschatting tijdens een oorlog met de Graaf van Gelre verwoest, in 1581 door de Graaf van Mansveld, in 1694, 1711 en 1747 door de Fransen en tenslotte werd het dorp in 1713 door een “boosaardig vrouwspersoon” in brand gestoken. Typerend voor de Markt zijn niet alleen de lindebomen en in het bijzonder de boterlinde, maar ook de kapel uit 1464, het protestants kerkje uit 1812, de pomp uit 1864, de kiosk uit 1921 en natuurlijk de beelden van de contente mens en de pronte vrouw.

Op de Markt bevindt zich ook het oudste huis van Eersel, Markt 17, een teutenhuis uit 1699. Er zijn nog meer teutenhuizen op de Markt, zoals nummers 18 en 51. Ook het oude huis van de notaris, Markt 21 en het Pankenhuis, naar burgemeester P.G.A.G. Panken op Markt 15 zijn mooie 19e eeuwse huizen. Zowel vroeger als nu was er veel horeca op de Markt. Waar nu de Pannenkoekenbakker zit, op Markt 9, was vroeger Hotel De Engel. Hotel Restaurant De Bengel was jarenlang café met een zaal waar ook de harmonie de Goede Hoop oefende. De café’s op Markt 10 en 12, Oud Brabant en De Mert, hebben ook al een lange historie als café.

Zo hebben bijna alle gebouwen aan de Markt hun eigen geschiedenis, is het niet van het gebouw zelf, dan is het wel van de gebouwen die er voorheen stonden. Sinds 1967 is de Markt een beschermd dorpsgezicht, hetgeen betekent dat er niet alleen regels zijn voor het aangezicht van de gebouwen op de Markt, maar zelfs de percelen met de lange tuinen maken onderdeel uit van deze bescherming.

Documentnummer 9.849)

De pomp in 1917, met op de achtergrond een houten kiosk. (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort / Documentnummer 14.762)

De Markt aan het begin van de twintigste eeuw, met in het midden het raadhuis, rechts de boterlinde en links Hotel De Engel. (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort /

De pomp en kiosk in de twintiger jaren van de vorige eeuw.

Een Marktdag in Eersel in de eerste helft van de vorige eeuw. De Nederlands Hervormde kerk op de hoek van de Markt en de Postakkers in 1963 (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort / Documentnummer 81.511)

Het Pankenhuis, het huis van voormalig burgemeester P.G.A.G. Panken. Rijksmonument, foto 1963. (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort / Documentnummer 81.504)

Het huis van voormalig notaris J.A. Verhoeven uit 1872. Rijksmonument, foto 1963. (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort / Documentnummer 81.506)

Het oudste huis van Eersel, een Teutenhuis uit 1669. Rijksmonument, foto 1963. (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort / Documentnummer 81.505)

In het midden een teutenhuis, Markt 18, tussen de groentewinkel en de schilderswinkel in 1963. (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort / Documentnummer 81.507)

Het beeld van de Pronte vrouw voor het Toeristen Informatie Punt op de Markt.

Het beeld van de Contente mens, zoals het oorspronkelijk in de patio van het gemeentehuis stond.

Het voormalige gemeentehuis, gebouwd in 1957.

Teutenhuis uit het midden van de 19e eeuw. Rijksmonument, foto 1979. (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort / Documentnummer 201.210)

De Markt in het begin van de 20e eeuw, met rechts Hotel De Engel.

Op de plaats waar nu Hotel-restaurant de Bengel staat zat vroeger ook al een ‘logement’. Tevens was hier de plaats waar de harmonie oefende.

Overzicht van een gedeelte van de Markt uit 1963, waarop goed te zien is dat de Markt nog één grote asfaltvlakte was. (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort / Documentnummer 201.210)

Zoals te zien is op deze foto uit het begin van de 20e eeuw zit er al heel lang horeca op Markt 10 en 12.

Protestantse kerk

In 1648 na de vrede van Munster wordt de provincie Noord Brabant door de bestuurders van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden hervormd verklaard en komen de RK kerken in handen van de protestanten.

De katholieken gaan dan in schuilkerken verder. De predikanten hebben meestal de burgemeester, de schoolmeester en wat overheidsdienaren als gehoor en soms helemaal niemand. Deze toestand duurt tot de Franse revolutie en dan krijgen de katholieken weer vrijheid van godsdienst. De grote dorpskerken komen weer in handen van de katholieken en zo ontstaat er een probleem voor de veelal kleine protestante gemeenschappen.

Als dan Koning Lodewijk Napoleon zijn rondreis door de provincies gaat maken, besluit hij op 4 mei 1809 dat Eersel een gift krijgt van 6.000 gulden en met 3.000 gulden als startkapitaal begint de bouw van een nieuwe Hervormde Kerk in Eersel. In het najaar van 1809 wordt de bouw publiekelijk aanbesteed aan aannemer Pieter Klessens. Architect Braam uit Eindhoven maakt het bestek. De grond wordt gekocht van Hendrik Kox, lid van het O.L. Vrouwe Gilde van Eersel. In 1812 wordt de eerste steen gelegd door Adr. de Bie en in 1813 wordt de kerk ingewijd.

Omdat de financiën van Koning Lodewijk komen en de blauwdruk van Rijkswaterstaat kennen we meerdere identieke protestantse kerken in de Kempen als Lodewijk- of Waterstaatkerkje. Maar er zijn ook Willem-I kerkjes omdat deze geschonken zijn door Koning Willem I.

In 1861 wordt het gebouw gerestaureerd en het strooien dak vervangen door een met leien gedekt dak. In het gebouw is een monumentale preekstoel (kansel). Op deze kansel bevindt zich een koperen kandelaar en een ouderwetse zandloper en de preek moet uit zijn zodra de zandloper is leeg gelopen. Tegenwoordig hebben we andere middelen.

N.H. Kerk zuidzijde. Klokkestoel.

N.H. Kerk zuidzijde 2.

N.H. Kerk westzijde.

N.H. Kerk.

Bijzondere straatnamen

Enkele straatnamen in Eersel zijn ontleend aan bijzondere figuren uit voorbije eeuwen die geboren zijn in Eersel of bijzonder worden vereerd. Zij hebben een rol gespeeld in de geschiedenis van ons land en daar buiten. Met betrekking tot deze straatnamen vindt u onderstaand een korte levensbeschrijving van de naamgever en bij de stickers een afbeelding van de betreffende persoon voorzover bekend.

Aengilbertusstraat. Vernoemd naar Engilbertus, een groot grondbezitter uit het gevolg van Pepijn II, hofmeijer van het Frankische Rijk. In 712 schonk hij Willibrordus zijn aandeel in het domein Eersel.

Mattheus Eerseliusstraat. Eerselius is afkomstig uit Eersel en leefde omstreeks het jaar 1600. Hij was een Norbertijner monnik, kanunnik en abt van de abdij St. Michiel in Antwerpen van 1614 tot 1629.

Paulus Gielmansstraat. Paulus Gielmans, geboren omstreeks 1500 was Norbertijner Abt te Averbode vanaf 1541 en overleed in Leuven in 1543. Zijn korte bestuur viel in de jaren der invallen van Maarten van Rossem.

Mgr. De Haasstraat. Josephus de Haas wordt geboren op 4 januari 1877 in Eersel en in 1902 tot priester gewijd. In 1906 wordt hij uitgezonden als missionaris naar Brazilië waar hij in 1837 tot bisschop wordt gewijd. Hij overlijdt op 1 augustus 1956.

Johannes de Kortstraat. Johannes de Kort werd geboren op het terrein waar nu het gemeentehuis staat en voorheen het klooster. Hij was abt van het klooster in Postel omstreeks 1880 en familielid van burgemeester de Kort die de gronden en het kapitaal verschafte voor de bouw van het klooster.

Odradastraat. Volgens de legende is Odrada geboren in Scheps nabij Balen in België. Een adellijk meisje dat zich geheel aan God wil wijden en in alles door haar stiefmoeder wordt gedwarsboomd. Hierdoor kwijnt zij weg en sterft op jeugdige leeftijd. Dit is beschreven in 1304 en zij is heilig verklaard. Wordt aangeroepen tegen hondsdolheid, veeziekten en slecht weer. Zie verder Wikipedia.

Bisschop Rythoviusweg. Maarten Bouwens, genoemd Rythovius is geboren in Riethoven/Walik in 1511. Hij studeert af aan de Latijnse School in den Bosch in 1529. In 1546 tot priester gewijd. Hij wordt in 1561 eerste bisschop van Ieper. Hij staat de graven van Egmond en Hoorne bij als zij geëxecuteerd worden in 1568. Rythovius overlijdt in 1585.’

Nicolaas Sichmansstraat. Sichmans was een Norbertijn van de Abdij van Postel. Hij heeft in de vervolgingstijd na 1629 de pastoor van Eersel geassisteerd. Was van 1650-1685 zelf pastoor te Duizel. In 1685 werd hij benoemd tot prelaat van de Abdij van Postel tot 1704. Naast veel te hebben geriskeerd in de zielzorg te Eersel is hij vooral bekend als stichter van de jaarlijkse bedevaart naar Werbeek waar hij de kapel van O.L. Vrouw ter Sneeuw heeft gebouwd.

Mattheus Eerseliusstraat.

Mattheus Eerselius.

Paulus Gielmansstraat.

Odrada.

Mgr de Haas.

Odradastraat.

Johannes de Kortstraat.

Mgr. De Haasstraat.

Mariakapel op de Markt

In 1958 toegewijd aan Onze Lieve Vrouw van de Kempen

De hertog van Brabant maakt Eersel tot regionaal centrum binnen de Meierij en laat een kapelgebouw plaatsen op de Markt. Hij bezit in 1314 een hofstede met grond en geeft deze ter leen aan Marcelis van Oerle. Diens afstammeling Hendrik Haengreffs wil het bouwwerk op de Markt tot Kapel verheffen. In 1464 verklaart bisschop Ludovicus van Bourbon de kapel toegewijd aan de H. Maagd. In die tijd is de kapel een zaalkerkje zonder zijbeuken, met steunberen, een kleine driezijdige uitbouw aan de oostkant met bovenin ramen, een deur in de westgevel en een tongewelf op versierde eikenhouten balken. En heden………………..

Tijdens de tachtigjarige oorlog is er de eerste plundering door Spaanse troepen (1581) en er zullen er meerdere volgen tot in 1648 de kapel de functie van raadhuis krijgt. Er komt een dorpsreglement met o.a. de bepaling dat het archief en de secretaris en diens klerk in de “kapel” dienen te functioneren. Na 1795 komt er een zelfstandige gemeente Duizel/Steensel tot 1923. In de 18de en 19de eeuw wordt het gebouw ook gebruikt als gevangenis en berging van de brandspuit. In 1917 wil de gemeente het gebouw afbreken maar de Rijksdienst voor Monumentenzorg gaat er voor liggen en het gebouw wordt omgevormd tot een fraai raadhuisje. Tot in 1956 een nieuw gemeentehuis wordt gebouwd moeten de ambtenaren plaatsmaken bij een huwelijk en uitwijken naar het café waar ze er dan een op vatten op “d’n goei” afloop. In 1958 wordt het gebouw (weer gerestaureerd naar de functie van kapel) ingewijd door Mgr. Mutsaerts bisschop van ’s-Hertogenbosch.

Interieur van de Kapel. Markt noordzijde.

Restauratie Kapel 1983.

Secretarie van kapel-raadhuis.

Luchtfoto kapel 1953.

Bij binnenkomst kapel ramen van links naar rechts

Herinnering WO

II

Spitsboog: sneuvelen Joseph Schulte bij bomopruiming.

1ste Helft: executie gebroeders Hoeks.

2de Helft: bevrijding Eersel door Welsh Divison.

Achtergrond: arrestatie NSB burgemeester.

H. Odrada

Spitsboog: pottendraaier, boogschutter, landbouwer.

H. Odrada plant Lindeboom. Achtergrond: de Dingbank. Urnen aan de voet Odrada herinnering aan Menapiërs. Onder: wapen van Brabant.

Hertog Jan van brabant

Spitsboog: herinnering aan de Pest. De hertog verheft Eersel tot Vrijheid.

Links: processie naar Werbeek. Oprichter hiervan is Nicholaas Sichmans (1661).

Onder: Wapen van Duizel.

St. Willibrordus

Spitsboog: torens van Eersel, Duizel, Steensel.

Willibrordus houdt kapel in de hand.

Rechts: wapen van Mgr. De Haas.

Links: vlag van Brazilië.

Onder: wapen van Eersel.

Hendrik van Eyck

Spitsboog: Heiligen; Maria, Catharina, Nicolaas en Antonius. Van Eyck bouwer van de kapel genoemd; in zijn hand de plattegrond.

Onder: wapen van Hendrik van Eyck.

Aengilbertus

Spitsboog: oude boerderij met koeien. Aengilbertus schenkt zijn bezittngen aan Willibrordus.

Onder: wapen van Abdij van Postel.

Oorkonderaam

Spitsboog: Bisschop van Luik, O.L. Vrouw, Hendrik Haengreffs. Midden: een korte samenvatting van de geschiedenis van de kapel.

Onder: wapens van Cornelis Hanegraaff en mevrouw Marie Rouppe van der Voort. Schenkers van het raam b.g.v. hun huwelijk in 1970.

Schetsen van de Kapel van 1464 tot na 1920.

Beeldende Kunst in Eersel

In elk dorp of stad vinden we kunstzinnige objecten, beelden, bijzondere gevels die het straatbeeld sieren. Deze objecten doen ons beseffen dat er meer is op aarde dan alleen werken, wonen en slapen. Dat er ook dingen zijn om over na te denken of die een glimlach op ons gezicht bewerkstelligen. Dit is wat een kunstenaar ons wil doen zien, door zijn object of de afbeelding van een plaatselijke held, sporter en dergelijke waarmee men zich kan vergelijken of de hoop hebben ook eens iets te kunnen bereiken waar men over spreekt. De bijgevoegde objecten zijn ondertiteld met de plaats waar ze staan, wat het voorstelt en de naam van de kunstenaar.

Zoek het object op, geniet er van en kijk met bewondering naar de naam van de kunstenaar.

Gemetselde zuil met volgeladen boerenkar tgv opening fietspad Eersel Postel 1987 = handelsroute.

Hint 20 bovenlicht.

Moeder en kind Gaobertstraat.

Pand veezicht.

Eeuwige Stad Eersel Luc Huybregts achter gemeentehuis.

St. Jozef met soldatenhelm Albert Meertens ten oosten van gemeentehuis.

Vredesduif Indiëmonument Maja van Riel achter gemeentehuis.

Sculptuur Poeliejoeparkt Luc Huybregts.

Tableau Beekvliet Albert Meertens ten oosten van gemeentehuis.

Koperwiek.

Gebroeders van Martijn Kox en Ria Nouwen Smitseind te Duizel.

Goei Moeder Marja van Riel aan Smitseind Duizel.

St. Willibrordus kerkgebouw Kerkstraat.

St. Willibrord kerk St. Lucyweg Steensel.

500 jaar Gilde St. Lucia Eindhovenseweg Steensel.

Ondernemers monument Duizel.

Drie Schrikgodinnen: Sakia, Pfaltzer, Fr.v.Nunenstr. Steensel.

Nijverheid en industrie

Eeuwenlang was de bevolking van Eersel voornamelijk in de landbouw werkzaam. De nijverheid in het dorp was daar voor een groot deel op afgestemd. Vaak waren het eenmansbedrijfjes al dan niet met een knecht. Zo kende Eersel in 1809 wagenmakers, leerlooiers, timmerlui, smeden, schoenmakers en nog veel meer.

Molens

Sinds de middeleeuwen stond er een molen tussen Schadewijk en de Hees aan de Kromme Molenweg. Deze is in de negentiende eeuw afgebroken en elders weer opgebouwd. Vanaf 1848 stond er op het Hint (nr.29) een tweede molen, waarvan nu nog een klein deel van de romp op de Molenberg zichtbaar is. Een derde molen stond op de Quackelaar op de plaats waar nu De Run is.

De molen op het Hint.

De molen van Jan van Rijswijk aan het einde van het Hint.

Restant van de molen aan het Hint, bij nummer 29 zoals het er 2003 bij stond.

De molen van H. Wijnen aan de Quackelaer omstreeks 1920. Tijdens een zware storm in 1941 waren de wieken op drift geraakt. De molen is toen afgebrand en nooit meer opgebouwd.

Waar tegenwoordig De Run is gevestigd stond vroeger een molen.

Boterfabrieken

De boeren of beter de boerinnen, maakten tot eind negentiende eeuw nog zelf de boter. Rond 1900 ontstaan drie boterfabriekjes in Eersel, allen op handkracht. Boterfabriek “Straat” op Hint 4, “De Lely” op Dijk 8 en “Schadewijk” op Hoogstraat 13. Deze handkracht fabriekjes hebben echter maar kort bestaan, want in 1913 werd stoomzuivelfabriek St. Benedictus in gebruik genomen aan de Nieuwstraat en werden de boterfabriekjes opgeheven. Kort na de oorlog in 1948 werden alle stoomzuivelfabrieken van de Kempen ondergebracht in een grote zuivelvereniging “De Kempen” later gewijzigd in “Campina”. In 1948 werd de stoomzuivelfabriek uit Eersel gesloopt en ging de melk naar de grote centrale fabrieken in Bergeijk en Eindhoven.

Voormalige boterfabriek ‘De Lely’, op Dijk 8, opgericht op 30 mei 1898.

Voormalige boterfabriek ‘De Straat’, op Hint 4, opgericht eind 19e eeuw.

Stoomzuivelfabriek Sint Benedictus aan de Nieuwstraat heeft van 1913 tot 1958 de melk uit Eersel en omstreken verwerkt. In 1958 wordt de stoomzuivelfabriek van Eersel gesloopt.

De handkrachtcentrifuge uit een van de boterfabrieken in de gemeente Eersel maakt nu deel uit van de collectie van Kempenmuseum De Acht Zaligheden.

De melk werd aangevoerd in melkbussen die op de hoogkar naar de fabriek werd gebracht.

Voormalige boterfabriek Schadewijk, op Hoogstraat 13.

Stoomzuivelfabriek Sint Benedictus aan de Nieuwstraat.

Sigarenfabrieken

Eind negentiende eeuw deed ook de sigarenindustrie zijn intrede in Eersel. Aanvankelijk voornamelijk als huisnijverheid, maar later ook in fabrieken. De bekendste zijn uiteraard Henri Wintermans en Agio, maar er zijn veel meer sigarenfabrieken in Eersel geweest. Meestal waren dat kleinere bedrijfjes die het vaak maar een paar jaar volhielden. Voorbeelden van dergelijke fabrieken vinden we op de Markt van W. Aarts, later Weduwe Aarts, de Willlibrorduslaan van Prinsen en Co, op de Nieuwstraat Hoeks en Maas en ook Corsten.

Agio sigarenfabriek zoals het er in 2003 uitzag.

Agio sigaren fabrieken op een KLM luchtfoto uit 1954.

Henri Wintermans Sigarenfabriek voor de renovatie.

Links op de voorgrond de sigarenfabriek van Hoeks en Maas aan de Nieuwstraat. Het gemerkte pand in het midden is het voormalige pakhuis van de Boerenbond.

Het nieuwe kantoorgebouw van Henri Wintermans zoals het er in 2003 uitzag.

De sigarenfabriek van de wed. Aarts en Zonen met het personeel in 1910, Markt 29.

In het midden van de foto, voorbij het oude postkantoor, de sigarenfabriek van C. Corsten.

In de voormalige sigarenfabriek van Prinsen en Co startte in 1957 de RK HBS, het Rythoviuscollege van nu.

Uithangborden

In vroegere tijden moeten handelaren en vaklui zich bekend maken door het aanbrengen van een uithangbord op de gevel. Later worden de uithangborden gebruikt om wat “sjieker” over te komen dan de dan alom aanwezige neon-reclames, etalages en verlichte naamborden. Toch blijven er ondernemers die willen vasthouden aan een mooi gesmeed uithangbord waar de plaatselijke schilder een mooie naam of tekst in sierlijke letters op heeft aangebracht. In 2007 hebben we een aantal toen bekende uithangborden vast gelegd maar ook enkele als neon uithangbord. Sommigen hebben niet meer de nering die het bord aangeeft maar de panden zijn er nog en dat geeft zo een mooie kijk op wie er aan neringdoenden in Eersel waren. Voor sommigen een blik van herkenning voor anderen een van “was er dat”. Het is een impressie en niet volledig. Stickers sparend kom je nog wel meer tegen. Kijken we naar het beschermd dorpsgezicht, en dat is voornamelijk de Markt, dan kunnen we constateren dat er nog heel wat mooie uithangborden zijn die de sfeer van de monumentale markt opkrikken. Wellicht ook een uitdaging voor de “neringdoenden” in de aanpalende straten.

Voormalig gemeentehuis.

Bovenlicht huis Verstappen.

Kapsalon D’n Barbier.

‘t Menneke.

Kapel gevel met zicht op voorgaande gevels.

De Bengel.

Habas

‘t Menneke.

Edelsmit Benthe.

Foto Eric de Laat.

Ron’s mannenmode.

Rooms Katholieke kerken

De oorspronkelijke kerken van Eersel, Duizel en Steensel stammen alle drie uit de Middeleeuwen. Het zijn bescheiden dorpskerken waarvan de eerste gedeeltes gebouwd zijn tussen 1350 en 1500. In Duizel en Steensel zijn de oorspronkelijke kerken in het begin van de twintigste eeuw vervangen door nieuwe kerken vlak bij de oude kerk. In Eersel daarentegen was gekozen om de bestaande kerk uit te breiden. De twee oude torens en de kerk van Eersel behoren tot de Kempische gotiek.

Sint Willibrorduskerk te Eersel

De Eerselse kerk is in meerdere fasen gebouwd. Het oudste deel, het middenschip en de toren stammen uit de late Middeleeuwen. Mogelijk is er nog een oudere voorloper geweest van deze kerk, maar daar zijn tot nu toe geen sporen van teruggevonden. Aan de buitenkant is duidelijk te zien dat het koor en de twee zijvleugels van een latere periode zijn. Deze uitbouw van architect H.W. Valk stamt uit 1931. Naast deze uitbouw zijn er ook diverse verbouwingen geweest. Zo werd er in 1924 een groot raam in de toren boven de ingang gezet. De Sint Willibrorduskerk is een rijksmonument.

Sint Jan Geboortekerk te Duizel

De oorspronkelijke kerk van Duizel stond bij de oude kerktoren. De kerk stamt waarschijnlijk uit de veertiende eeuw, maar mogelijk is er ook hier sprake van een oudere voorloper. In 1925-26 werd een nieuwe kerk gebouwd aan het Smitseind, naar ontwerp van architect H.M. Vorstermans. De oude toren van Duizel is een rijksmonument en de nieuwe kerk is een gemeentemonument.

Sint Luciakerk te Steensel

Ook in Steensel stond de oorspronkelijke kerk bij de oude kerktoren. De kerktoren stamt uit het laatste deel van de 14e eeuw. Deze toren is niet alleen vrij groot van oppervlak, maar met zijn hoogte van 38,4 meter is hij ook één van de hoogste torens van de Kempen; bijna 10 meter hoger dan die van Duizel. In 1933-34 werd een nieuwe dorpskerk gebouwd naar ontwerp van architect F. Vervest. De oude toren van Steensel is een rijksmonument en de nieuwe kerk is een gemeentemonument.

De kerk van Duizel is gekocht door Wim van der Leegte en geschonken aan de gemeenschap voor dorpsactiviteiten. De kerk van Steensel wordt eigendom van de gemeente Eersel en wordt het

Sint Willibrorduskerk en pastorie te Eersel aan het begin van de twintigste eeuw. (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort / Documentnummer 9.850)

De kerk in 1894, gezien vanaf het huidige kerkhof. (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort / Documentnummer 14.785)

De kerk in de dertiger jaren, met een groot raam in de toren. (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort / Documentnummer 203.176)

De nieuwbouw uit 1931, gezien vanaf de Schadewijkstraat in 1938. (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort / Documentnummer OF-02709)

Interieur van de kerk van Eersel in 1934. (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort / Documentnummer 18.582)

Het beeld van Sint Willibrordus boven de ingang in de toren.

Hoofdbeuk vanaf het altaar.

Orgel van Hirtum (1792-1875) F.C. Smits (1800-1876).

Icoon Maria.

Een van de vele gebrandschilderde ramen.

De oude kerk van Duizel van voor 1925. (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort / Documentnummer OF02045)

De toren van Duizel in 1943. (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort / Documentnummer OF-02006)

De toren van Duizel zoals die er nu uitziet.

De kerk van Duizel (2016).

De toren van Duizel (2016).

De kerk van Duizel (2005).

De oude kerk van Steensel van voor 1933. (Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Amersfoort / Documentnummer 9.847)

De toren van Steensel in het midden van de 20e eeuw.

De toren van Steensel (2003). De kerk van Steensel (2003).

Ontspanning

Tegenwoordig wordt het als een normale zaak beschouwd, dat iemand lid is van één of meerdere ontspanningsverenigingen. Dit is niet altijd het geval geweest. Vroeger waren de werkdagen lang en de tijd voor ontspanning heel wat korter dan nu. Pas in 1961 wordt de vrije zaterdag ingevoerd.

Als men zijn vrije tijd niet thuis wil doorbrengen, gaat men op bezoek bij de buren of zoekt men zijn vertier in één van de talrijke café’s waar een praatje gemaakt kon worden of een kaartje gelegd.

In verenigingsverband kunnen de inwoners van Eersel zich gedurende het grootste deel van de 19de eeuw nog alleen ontspannen binnen de eeuwenoude schuttersgilden.

In de tweede helft van de 19de eeuw ontstaan de eerste muziekgezelschappen. In de eerste helft van de 20ste eeuw worden de eerste sportverenigingen opgericht. Vanaf de jaren 70 van de vorige eeuw komen ook de moderne (zaal)sporten naar Eersel en wordt het steeds meer gebruikelijk om carnaval in verenigingsverband te organiseren.

Voetbalvereniging EFC eerste elftal in 1966. Op 1 april 1923 werd voetbalvereniging EFC opgericht. In 1966 wordt EFC kampioen in de 5de klasse met promotie naar de 4de klasse KNVB. De vereniging verlaat voetbalveld De Drietip. Het eerste speelde gedurende twee seizoenen haar thuiswedstrijden bij het Rythoviuscollege terwijl de andere teams al op de Molenakkers speelden. Voor iedere wedstijd moesten bestuur en spelers een afrastering rond het veld plaatsen.

Zangvereniging Con Amore et Anima bij de bus in 1951. De vereniging vindt zijn oorsprong in de zangvereniging Con Amore et Anima die werd opgericht op zondag 22 juli 1934 als herenkoor met 11 leden.

Tennisvereniging Eresloch. Veel publiek bij het tennistoernooi. De vereniging is opgericht in 1970 en sinds 2019 is het ook een padelvereniging.

Harmonie de Goede Hoop 1975 voor zaal de Harmonie. De vereniging is opgericht in 1893. Al meer dan 125 jaar maken ze muziek in en voor Eersel. Met uitzondering van enkele jaren tijdens de oorlog heeft de vereniging altijd festiviteiten en gebeurtenissen in Eersel opgeluisterd met vrolijke muzikale klanken.

St. Catharina en Barbara Gilde. Tijdens het koningschieten in 1963 schoot Harry Box zich tot koning. Hierbij de presentatie voor café Marktzicht op de Markt te Eersel. Het St. Catharina en Barbera gilde is een traditioneel gilde, wars van pracht en opsmuk. Reeds op 2 juli 1506 heeft het gilde een altaar in de kerk gewijd aan Willibrord en de abdij van Echternach. De bijnaam van het gilde “De Rijke Guld” heeft betrekking op het feit dat het gilde door de eeuwen “Mee verstand” haar erfgoed en gelden wist te beleggen en te beheren.

Onze Lieve Vrouwe Gilde (OLV Gilde) in vol ornaat poserend voor het Jacobusklooster. Een Eerselse Mariabroederschap kreeg sinds 1480 toestemming om in de nieuwe parochiekerk van Eersel een eigen altaar op te richten. Het OLV Gilde is een voortzetting van hierboven genoemde broederschap. De beeltenis en patroonheilige van het OLV Gilde is Onze Lieve Vrouw ter Sneeuw van Werbeeck.

CV De Buurlanders. Foto uit 1980 van de prinsenwagen in de Aelenstraat.

In de jaren 60 en 70 van de vorige eeuw waren er wat carnavalsactiviteiten in de verschillende cafés en zalen. Zelfs met een Raad van Elf. Echt serieus werd toen CV De Contente Meppers, die hun residentie hadden in voormalig café de Lierhof, stopte. Het OWJ samen met de stichting Samenlevingsopbouw organiseerde de eerste optocht in 1973. Met weinig vergaderen en geen statuten is het officiële Eerselse Carnaval ontstaan. Elke buurtvereniging was afgevaardigd. Toen er een naam moest komen werd het al snel de Buurlanders.

Meppers Eersel actiefoto bij een kampioenswedstrijd.

In het najaar van 1981 werd de Honk- en Softbal Club “Meppers Eersel” opgericht. Dit werd gedaan door een groepje mensen die zich met die sport wilden bezig houden. De vereniging is sindsdien uitgegroeid tot een club met 50 leden, is er steeds meer materiaal bijgekomen en hebben ze een aantal kampioenschappen op hun naam weten te zetten.

Uit de beginperiode van de Eerselse Rijvereniging Odradaruiters.

De vereniging opgericht in 1938 is een landelijke rijvereniging aangesloten bij de KNHS en vertegenwoordigt de ponysport, paardensport en mensport zowel recreatief als op wedstrijdniveau. De vereniging heeft een eigen terrein genaamd “De Bremekker” aan de Hees in Eersel.

Groepsfoto van Dames Korfbalclub EVS. Dames korfbalclub EVS werd heropgericht na WO II. In de jaren 46 tot 50 werden alleen vriendschappelijke wedstrijden gespeeld. In afdeling De Kempen werd in 1950 gestart. De korfbalclub bestaat inmiddels al heel wat jaren niet meer.

Toen en Nu

In……………ontstaat tijdens het digitaliseren van foto’s voor de kring bibliotheek het idee dat het best wel interessant is beelden van vroeger te confronteren met de beelden van thans op dezelfde plek. Omdat we over goede foto’s uit de huidige tijd willen beschikken vragen we de fotoclub ZZZoom om hulp en dat wordt bereidwillig verleend. De eerste publiciteit van de foto’s geschiedt tijdens de jaarlijkse eindejaarstentoonstelling van ZZZoom. Menige foto blijkt een verrassing als we de huidige tijd afzetten tegen die van toen en thans kan men kennis nemen van deze afbeeldingen in dit boek.

Dijk hoek in 2013.

Dijk hoek met fa. vd Hurk en Schilder Jansen.

Nieuwstraat/Willibrorduslaan pomp van Deurzen.

Marktplein Zuid-Noord herfstkiekje 20er jaren.

Marktplein Zuid-Noord in 2013.

Postkantoor in 2013.

Nieuwstraat bakkerij van Dijck vóór WO II.

Nieuwstraat ter hoogte van bakkerij van Dijk.

Kapel Raadhuis vóór 1920.

Tramhalte voor Mariakapel 1901.

Kiosk markt 1929.

Kiosk in 2013.

Nieuwstraat in 2013.

Willibrorduskerk jaren 20.

Markt zicht op Hint 2013.

Markt met Oude Hoeve en zicht op het Hint in de 20er jaren.

Kapel in 2013.

Markt midden ongeveer 1910.

Markt Zuid-Noord in de 20er jaren.

Markt Hotel Engel vóór WO II.

Tram route Nieuwstraat jaren 20.

Spaaroverzicht

PLUS Van de Huijgevoort Eersel Nieuwstraat 9, 5521 CA Eersel